Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ०३ गा० ९ श्रद्धालभ्ये क्रियमाणकृतविपयफरिचार ६५१ प्रवेशे पटस्योत्पत्तिरिति प्रथमसमयादारभ्य किञ्चित् कार्य सरपि तणैः कृतमिति मन्तव्यम् । यदि प्रथमक्रियया नोत्पन्नः पटस्तदा उत्तरक्रिययापि नोत्पनः स्यादिति सर्व देव पटानुत्पत्तिमसगः, स च न कस्यापि इष्टः, अतः प्रथमतन्तुमवेशाले एव किंचिदुत्पन्नपटस्य यावान् अशो नोत्पन्नः स एवाशः उत्तरमियया उत्पाद्यते पदि पुनरुत्पधेत तदा एकदेशेनैव उत्पादन क्रियाया इति सीकर्तव्यम्। यदि प्रथमा शोत्पादननिरपेक्षा द्वितीयादिक्रिया तदैव द्वितीया फलवती स्यात् , नान्यथा, तवश्व यया उत्पद्यमान एव पट उत्पन्ना, तथा क्रियमाणमेव सस्तारक कृतमितिअन्तिम तन्तु के प्रवेश होने पर पट की उत्पत्ति होती है इसलिये 'पट उत्पन्न.'-ऐसा व्यवहार होता है, अतः ऐसा मानो कि प्रथम
समय से लेकर कुछ२ कार्य सभी क्षणों में होता है। यदि कदाचित् प्रथम क्रिया से पट उत्पन्न नहीं हुआ तो द्वितीय से भी उत्पन्न नहीं होगा, तृतीय से भी नहीं होगा, इस प्रकार अन्तिम क्रिया से भी नहीं होगा तो पटकी कभी भी उत्पत्ति नहीं होगी। परन्तु यह किसी को मी इष्ट नहीं है। अत. प्रथमततुप्रवेशकाल में भी थोड़ा पट उत्पन्न टुआ, और जो अश अनुत्पन्न है वह दितीयादि क्षणों में होता है। इस प्रकार यर सिद्धान्त होता है कि क्रिया को एक देश से ही उत्पादक-व है, और यह आपको भी मानना पडेगा। यदि प्रथम अश के उत्पादन से निरपेक्ष द्वितीय क्रिया को मानोगे तभी दितीयादि क्रियायें सार्थक होंगी, अन्यथा नही। तब जैसे प्रथम क्रिया से उत्पन्न होते हुए पट की उत्पत्ति मितीयादि क्रिया से होती है उसी प्रकार तन्तुना प्रवेश पतनी साथै १ ५टनी पत्ति थाय छ मेरमा-भाटे "पट उत्पन्न " मेयो ०५१७२ धाय छे मेले मे भान ये है भयम સમયથી લઈને દરેક ક્ષણે કઈક કઈક કાર્ય થાય છે જ જે કદાચ પ્રથમ ફિયાથી પ૩ ઉત્પના ન થયુ તે બીજીથી પણ ઉત્પન્ન થશે નહી અને ત્રીજીથી પણ ઉત્પન્ન થશે નહિ તેવી જ રીતે અતિમ ક્રિયાથી પણ થશે નહી, અને એ રીતે તે પટની કોઈ રીતે ઉત્પત્તિ થશે જ નહીં પરંતુ એ વાત કોઈ માની શકે તેમ નથી એટલે પ્રથમતતુપ્રવેશકાળમાં પણ પટને થોડો ભાગ ઉત્પન્ન થા, અને જે અશ ઉત્પન નથી થયું, તે બીજી ત્રીજી વિગેરે ક્ષમા થાય છે આ રીતે એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે ક્રિયાના એક દેશથી જ ઉવાદ કત્વ છે અને એ વાત તમારે પણ માનવી પડશે જે પ્રથમ અશના ઉત્પાદનથી નિરપેક્ષ દ્વિતીય ક્રિયાને માનશે ત્યારે જ દ્વિતીયાદિકિયાએ સાર્થક થશે અન્ય રીતે નહીં તે જેવી રીતે પ્રથમ કિયાથી ઉત્પન્ન થતા પટની ઉત્પત્તિ દ્વિતીયાદિ
