Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
६४२ तस्मादस्ति नोजीवलक्षणस्वतीयराशिः, युक्याऽऽगमसिद्वस्वाद , जीवाजीवादितस्ववत् । इति रोहगुप्तस्य पूर्वपक्षः।
रोहगुप्तेनैवमुक्ते सति श्रीगुप्ताचार्य: माह
यदि सत्यमेव तर सूत्र प्रमाण तर्हि तेषु तेषु सूत्रेणु जीवानीवरूपो द्वायेव राशी मोक्तौ । तथा च-स्थानाद्गसूत्रे
दुवे राशी पण्णत्ता । त जहा-जीवा चे अजीवा चेव । छाया-द्वी राशी प्रज्ञप्तौ । तद्यथा-जीवाव अनीवाश्चैत्र । तथाऽनुयोगदारसूत्रेऽप्युक्तम्
कइविहा ण भते दव्या पण्णता? गोयमा! दुपिहा पणत्ता। त जहा-जीवदया य अजीवदया य । युक्ति और आगम से सिद्ध होने के कारण नोजीवस्वरूप एक तृतीय राशि भी है। जैसे जीव और अजीव ये दो राशियां स्वतन्त्र है उसी प्रकार यह राशि भी स्वतन्त्र है । इस प्रकार रोहगुप्त ने अपने पूर्वपक्ष का स्थापन कर उसका युक्ति और आगम से समर्थन किया।
श्रीगुप्ताचार्य ने रोहगुप्त के इस पूर्वपक्ष को सुनकर कहा कियदि तुम को सुत्र प्रमाण हैं तो देखो उन्ही सूत्रो में जगह २ यही प्ररूपणा मिलती है कि जीव और अजीव ये दो ही राशिया है। स्थाना सूत्र में ऐसा ही कहा है-“दुवे राशी पण्णत्ते-त जी जीवा चेव अजीवा चेव" । छाया-द्वौ राशी प्रज्ञप्तौ । तद्यथा-जीवाश्चैव अजीवाश्चैव । तथा अनुयोगद्वारसूत्र में भी ऐसा ही कहा है-" कइविहाण भते दव्या पण्णत्ता गोयमा! दुविहा पण्णत्ता।त जहा जीवद्व्वा य अजीवव्वाय" અને આગમથી સિદ્ધહોવાનું પૂરવાર કર્યું કે જીવ સ્વરૂપ એ એક ત્રીજી રાશ પણ છે જેમ જીવ અને અજીવ એ બે રાશી સ્વતંત્ર છે તે જ પ્રકારે આ રાશી પણ સ્વતંત્ર છે. આ પ્રકારે રહતે પિતાના નવા સિદ્ધાતનું પ્રતિપાદન કરી તેનુ યુક્તિપૂર્વક અને આગમમાં પ્રમાણભૂત છે એવું સમર્થન કર્યું
શ્રી ગુપ્તાચાર્યે રહગુપ્તના આ પૂર્વપક્ષને સાભળીને કહ્યું કે, જે તમને સૂત્ર પ્રમાણભૂત લાગતુ હોય તે, જુઓ! એજ સૂત્રમાં ઠેક ઠેકાણે એજ પ્રરૂપણા મળી આવે છે કે, જીવ અને અજીવ એ બેજ રાશી છે સ્થાનાગ सूत्रमा ४ ४यु छ-" दुवे राशी पण्णत्ते-त जहा जीवा चेव अजीवा चेव" छाया-"द्वो राशि प्रज्ञप्तौ । तद्यथा-जीवाश्चैव अजीवाश्चैव " तथा मनुयोग
२ सूत्रमा पर मेम ४ ४घु छ-" कइविहाण मते व्वा पण्णत्ता ' गोयमा ! दविला पण्णत्ता त जहा जीवदव्वा य अजीव दुव्वा य ।" छाया-कतिविधानि खलु