Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ०३ गा ९ श्रद्धादौर्लम्येक्रियमाणतविषयक विचार ६६५
यधेर, तर्हि कार्य कुर्वत्या पपि क्रियायाः कार्यस्य को निरोपः, येन क्रियाकाले कार्य नोत्पधेत किंतु क्रियाकालमतिमाहौर समुत्तयेत, यदि कार्य क्रियोपरमेऽपि जायते, तर्हि क्रियाझाले तु कार्येण अवश्यमेोत्पत्तव्यम् , कार्यमुत्पादयन्ल्या क्रियायाः कार्योपकारस्त्वेन पुत्रस्य जनन्या इव विरोधाभावात् । तस्मात् क्रियाकाले एवं कार्य निप्पद्यते इति युक्तम् ।
किंच-क्रियोपरमे कार्यमुत्पद्यते, इति भान्मते क्रियाया पनारम्भेऽपि कार्य कस्मान स्यात् , क्रियानारम्भ-तदुपरमयोरर्थतोऽभिन्नत्वात् । क्रियाया उपरम नामो है कि फिर इस प्रकार के कथन से कार्य को करने वाली क्रिया से कार्य का क्या विरोध हो सकता है कि जिमसे क्रिया काल में कार्य उत्पन्न नहीं होता है-उसके बाद में हाता है, ऐसा आपका कथन अच्छा माना जा सके । यदि कार्य क्रिया के बाद में भी होता है, तो इसका तात्पर्य यह भी हो सकता है कि कार्य क्रिया काल में अवश्य ही होना चाहिये। जिस प्रकार माता और पुत्र का कोई विरोध नहीं होता है, उसी प्रकार कार्य को उत्पन्न करने वाली क्रिया का कार्य के साथ भी विरोव कैसे हो सकता है । इसलिये यही मानना चाहिये कि क्रिया काल में ही कार्य उत्पन्न होता है।
और भी-यदि क्रिया के विराम में कार्य उत्पन्न होता ऐसा माना जाय तो जिस समय क्रिया का अनारभ है, उस समय भी कार्य क्यों नही होता है। क्रियाका उपरम और अनारभ ये दोनों बाते एकार्थक हैं। એવું કહેવામા આવે તો એની સામે એ કહેવામાં આવે કે આ પ્રકારના કથનથી કાર્યને કરવાવાળી ક્રિયાથી કાર્યને કઈ રીતે વિરોધ થઈ શકે કે જેનાથી ક્રિયાકાળમાં કાર્ય ઉત્પન થતુ નથી? એના પછી જ થાય છે, એવું આપનુ કથન બરોબર માનવામાં આવે જે કાર્ય કિયાની પછીથી થાય છે તે એનુ તાત્પર્ય એ પણ થઇ શકે કે કાર્ય ક્રિયા કાળમાં અવશ્ય થવું જ જોઈએ જે રીતે માતા અને પુત્રને કેઈ વિરોધ થઈ શકતું નથી એજ રીતે કાર્યને ઉત્પન્ન કરનાર યાને કાર્યની સાથે વિરોધ કઈ રીતે થઈ શકે? આથી એ માનવું જોઈએ , ક્રિયાકાળમાં જ કાર્ય ઉત્પન્ન થાય છે
ડરી જે કિયાના વિરામમા કાર્ય ઉત્પન્ન થાય એવું માનવામા આવે તો જે સમયે ક્રિયાને અનારભ હોય તે સમયે પણ કાર્ય કેમ થતું નથી ? કાર્યને ઉપરમ અને અનાર ભ આ બન્ને વાતે એકાઈક છે ચાહે ક્રિયાને ઉપરમ કહે
उ०८४
