Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ०३ गा ९ श्रद्धादौलग्ये क्रियमाणरुतविपयफविचार ६५५ ___ अब यस्मिन्नेव समये घटादिकार्य प्रारभ्यते, तस्मिन्नेव समये निप्पद्यते, अो निष्पन्नमेव तत् क्रियते-इति चेन्नैवम् , यस्मात् घटादिकार्याणामुत्पद्यमाना नामसन्येयसमयरूपी दीर्घ एव निर्तनक्रियाकालो दृश्यते, अतो न यस्मिन्नेव -अवस्था मे अविद्यमान रहता है, कुमकारादिक के व्यापार के बाद ही वह उत्पन्न हुआ माना जाना है। इसलिये जो अकृत होता है वहीं किया जाता है कृत नहीं किया जाता, ऐसा मानना चाहिये। यह तीसरा पक्ष है। ___यदि कोई "कृत क्रियते" इस व्यवहार को सत्य सावित करने के लिये ऐसा कहे कि-जिस ममय मे घटादिक कार्य बनना प्रारभ होता है वह उसी समय मे निष्पन्न हो जाता है इसलिये जब निष्पन्न ही घट किया जाता है तय " कृतमेव क्रियते" इस प्रकार के व्यवहार में कौनसी बाधा आती है ? सो ऐसा कहना भी ठीक नहीं है, क्यो कि उत्पद्यमान घटादिक कार्यो की उत्पत्तिरूप क्रिया का वह समय अस रयातसमयरूप पशुत भारी काल है। ऐसा नहीं है कि जिस समय घट यनना प्रारभ होता है वह उसी समय निप्पन्न हो जाता है । इसके बनने में तो बहुत समय लगता है। मिट्टी का लाना, उसका पिंड पनाना, उसे चक्र पर रखना शिवक आदि पर्याय मे उसे परिणमित करना, इस प्रकार घट की उत्पत्ति होने में बहुत अधिक समय लग जाता है, અવસ્થામાં ઘટ તરીકે તે અવિદ્યમાન રહે છે કુમ્ભકારાદિકના વ્યાપાર બાદ જ તે ઉત્પન થયેલ માનવામાં આવે છેઆ માટે જે અકૃત હોય છે તે જ કરવામાં આવે છે કૃત નથી કરાતું એવું માનવું જોઈએ આ ત્રીજો મુદ્દો છે છે ૩ છે
ने "कृत क्रियते' मा व्यवहा२२ सायो सामीत रवा भाटे કહે કે જે સમયમાં ઘટાદિ બનાવવાના કાર્યને પ્રારભ થાય છે તે એ સમયમાં पु३ थाय छे भाटे यारे नि०५-
न घट ४२पामा मा छे त्यारे "क्रियते" આ પ્રકારના વ્યવહારમાં કઈ બાધા આવે છે તેથી એમ કહેવું એ પણ ઠીક નથી કેમકે, ઉપદ્યમાન ઘટાદિક કાર્યોની ઉત્પત્તિરૂપ ક્રિયાને તે સમય અસ
ખ્યાત સમયરૂપ ઘણે ભારે કાળ છે એવું નથી કે, જે સમયે ઘટ બનવાનો પ્રારંભ થાય છે તે તેજ સમયે નિષ્પન્ન થઈ જાય છે તેના બનવામાં તે ઘણો સમય લાગે છે માટીને લાવવી, તેને કચરીને તેને પિડ બનાવ, તે પછી તેને ચાકડા ઉપર ચઢાવવો, તેને આકાર આપવો, આ રીતે ઘટની ઉત્પત્તિ થવામાં ઘણો જ લાબા સમય લાગે છે આથી જે સમયે ઘટને બનાવવાને
