Uttaradhyayan Sutram Part 01

Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 669
________________

५३८
उत्तराध्ययन सूत्रे
एकैकस्य पृथिव्यादेः पृथक्त्वे चैतन्योत्पत्तिर्न भवति चेत् तर्हि पृथिव्यादिसमुदाया दपि चैतन्य न भवितुमर्हति । ययैकस्मात् सिकारुणात् तैल नोत्पद्यते, तेन सिकतासमुदायादपि न भवत्ति तैलोत्पत्ति किंच-चेतन्यस्य भूतधर्मस्वीकारे मरणाभावः स्यात्, मृतकायेऽरि पृथिव्यादिभूताना सद्भावात् न च मृतकाये वायोस्तेजसो वा अभावान्मरणसद्भानः इति वाच्यम्, यत्र मृतकाये शोफोपलब्धेर्न वायोरभावः । पक्तिस्वभावस्य च कोयस्य ( शटनस्य ) दर्शनान्नाग्नेरभाव इति । अथ सूक्ष्मः कश्वि चैतन्य की उत्पत्ति नहीं होती है तो उनके समुदाय मे चैतन्य की उत्पत्ति कैसे हो सकती है, जैसे एक सिकता (रेती) के कण से जब सैल नहीं निकलता है तो समुदाय से तैल निकल सकेगा यह बात कौन बुद्धिमान मान्य कर सकता है । दूसरी बात यह भी है कि जब चैतन्य को भूतों का धर्म माना जायगा तो मरण का अभाव प्रसक्त होता है, क्यों कि मृतकाय मे भी पृथिवी आदि भूतों का सद्भाव तो रहता ही है । यदि मृत शरीर में मरणसद्भाव ख्यापित करने के लिये यह कहा जाय कि " वहा पर वायु एव तेज का अभाव है इसलिये इन दो तत्वों का अभाव होने से वहा भी मरण का सद्भाव अगीकार किया जाता है" सो ऐसा कहना इसलिये उचित नहीं है कि मृतकांय मे भी शोफ (सूजन) की उपलब्धि होने से वायु का वहां असद्भाव नहीं माना जा सकता है। अग्नितत्व का भी वहां इसी तरह अभाव नही माना जा सकता है, क्यों कि इसके अभाव में
અવસ્થામા ભૂતાથી ચૈતન્યની ઉત્પત્તિ નથી થતી તા તેના સમુદાયમા ચૈતન્યની ઉત્પત્તિ કેવી રીતે થઈ શકે? જેમ રેતીના એક કણમાથી તેલ નીકળી શકતુ નથી તેા રેતીના ઢગલામાંથી તેલ નીકળી શકે તેવુ કાણુ કહી શકે? જી વાત એ પણ છે કે, જો ચૈતન્યને ભૂતના ધમ માનવામા આવે તે મરણના અભાવ પ્રસક્ત થાય છે કેમકે, મૃતકાયમા પણ પૃથ્વી આદિ ભૂતના સદ્ભાવ તે રહેલા જ છે. જે મરણુ શરીરમા મરણ સભાવ ખ્યાપિત કરવા માટે એમ કહેવામા આવે કે, ત્યા વાયુ અને તેજના અભાવ છે માટે આ બન્ને તત્વાના અભાવ હેાવાથી ત્યા પણ મરણના સદ્દભાવ અગિકાર કરવામા આવે છે” તે એમ કહેવુ એ માટે ઉચિત નથી કે, મૃતકાયમા પણ સુજનની ઉપલબ્ધિ હાવાથી વાયુના ત્યા અસદ્ભાવ માની શકાતા નથી અગ્નિતત્વના પણ ત્યા તેવી રીતે અભાવ નથી માનવામા આવતે કેમકે તેના અભાવમા એનુ સડવું ખનતું નથી, જો કદાચ એ ઉપર્ એમ કહેવામા આવે કે, “ સૂક્ષ્મ વાયુ તથા અગ્નિ


Page Navigation
1 ... 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961