Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
उत्तराध्ययनसूत्रे अथ दितीयः पाशकदृष्टान्तः प्रोच्यतेपाशको घृतोपकरण विशेषः, स पर दृष्टान्तः-पासमष्टान्तः, स चैनम्
गोल्लदशे चगफनामके ग्रामे पहु शीलातगुणवतरिरमणप्रत्यारयानपौषधोपवा सादि श्रारकधर्म पालयन् चणकनामको नालग आसीत् । स पद्धसदोररुमुखरखिका सन्नुभयकालं सामायिरुपतिक्रमण कुन्नासीत् । जन्यदा कदाचित् तस्य गृहे मुनत. कर उस ब्राह्मण को उसी घरपर पुनः भोजन करने की अभिलाषा हुई परन्तु उसकी पूर्ति होनी बड़ी ही मुश्किल थी क्यों कि जन तक उनके साम्राज्यभर के घरों का चारा वह समाप्त नही कर लेता तब तक उसको पुनः चक्रवर्ती के घर का नगर प्राप्त नहीं हो सकता। इसी प्रकार इस ससार में भ्रमण करने वाले इस जीव को पुनः नरभव मिलना बडा दुर्लभ है। यह प्रथम चोल्लकदृष्टान्त हुआ॥१॥
अब दूसरा पाशकदृष्टान्त कहते हैंजुआ खेलने का जो उपकरण विशेष होता है जिसको हिन्दी में पासा करते है उसका नाम पाशक है। उसका दृष्टान्त इस प्रकार है
गोल्लदेशस्थ चणक नाम के ग्राम में बहु शील व्रत गुण अर्थात् व्रतप्राणातिपातादिविरमण, प्रत्याख्यान-पौपधोपचास आदि आवकधर्म को पालन करने वाला चगक नाम का एक ब्राह्मण रहता था। यह दोनों काल मुख पर डोरे से मुखपत्ति बाधकर सामायिक एवं प्रति क्रमण किया करता था। एक दिन की बात है कि उसके घर पर एक ચક્રવતિને ત્યાં ખીરનુ ભજન ફરીથી કરવાની ઈચ્છા જાગી પરત તેની એ ઈચ્છા પૂર્ણ થઈ શકી નહી કેમકે, એના સામ્રાજ્યભરના ઘરને વારે તે પૂર્ણ ન કરી લે ત્યા સુધી તેને ફરી ચકવતી ને ત્યા ખીર ખાવા માટે જવાને વારે પ્રાપ્ત થતે નહતે એ પ્રકારે આ સંસારમાં ભ્રમણ કરવાવાળા આ જીવને પુન મનુષ્ય અવતાર મળ મહા દુર્લભ છે આ પ્રથમ ચૌલક દષ્ણાત બતાવેલ છે
હવે બીજુ પાશક દષ્ટાત કહેવામાં આવે છે–
જુગાર ખેલવામા જેને ઉપગ કરવામાં આવે છે તેને પાસા કહે છે તેનું નામ પાશક છે તેનું દષ્ટાંત આ પ્રકારનું છે –
ગેલ દેશમાં ચણક નામના ગામમાં ઘણા જ શીલ વત ગુણ સંપન્ન અને વ્રત પ્રાણાતિપાતદિ વિરમણ પ્રત્યાખ્યાન વિધ ઉપવાસ વગેરેથી શ્રાવક ધર્મનું પાલન કરવાવાળો ચણક નામને એક બ્રાહ્મણ રહેતો હતે એ બને વખત મેઢા ઉપર દેરા સાથેની મુખવસ્ત્રિકા રાખીને સામાયિક અને પ્રતિક્રમણ કરતે હતા એક દિવસની વાત છે કે, તેને ઘેર સુવ્રત નામના એક
