Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १ गा. २४ निरपद्यभापणविधि __ १८५ छाया-मृपा परिहरेद् भिसुः, न चावधारणी वदेत् ।
भापादोप परिहरेत् , माया च वर्जयेत् सदा ॥ २४ ॥ टीका-'मुस परिहरे' इत्यादि ।
भिक्षु साधुः, मृपा-मृपावादम्-असत्याचन परिहरेत् बर्जयेत् । मृपावाद' सक्षेपेण द्विविधः-लौकिको लोकोत्तरश्च । तर प्रत्येक द्रव्य-क्षेत्र-काल-भार-भेदाचतुर्था । द्रव्यतो लोकिकम्रपानाद -विपरीतद्रव्यकथनम् , यथा-गाम् अव कथयति । क्षेत्रत'-यवा-अन्यदीयक्षेत्र प्रति मदीयमिद क्षेत्रम्, इति कथनम् । एवमेव कालेऽपि भूत भविष्यद् वर्तमानविपये पिपरीतकवनम् , यथा-पूर्वाह प्रति-मध्याह्नकालोऽपमिति कयनम् इत्यादि।
भावतो लौकिकम्पादः-कोपादिकपायनिमित्तकः, तर क्रोधतो यथा__ रुप्ट पुनो वदति नप मम पिता, रुप्टः पिता या पदति-नैप मम पुत्र इति । मानतो
शिष्य के वचनविनय के विषय मे मूत्रकार समझाते हुए कहते है कि-'मुस०' इत्यादि । __ अन्वयार्थ-(भिक्खू मुस परिहरे-भिक्षुःमृपा परिहरेद) भिक्षुसाधु का कर्तव्य है कि वह मृपावाद का परित्याग कर देवे। मृपावाद सक्षेप से दो प्रकार का है-एक लौकिक और दूसरा लोकोत्तर। ये दोनों हव्य, क्षेत्र, काल, एव भाव से चार २ प्रकार के हैं । विपरीत द्रव्य का कना यह द्रव्य से लौकिक मृपावाद है जैसे गाय को घोडा कहना ॥१॥ दूसरे के क्षेत्रको अपना क्षेत्र बनाना यह क्षेत्र की अपेक्षा मृपावाद है ॥२॥ पूर्वाह्न को मध्याह्नकाल बतलाना यह काल की अपेक्षा मृपावाद है ॥३॥ जो क्रोधादि कषाय निमित्तक होता है वह भाव की अपेक्षा मृपावाद कहलाता है ४ ॥ वह भी चार प्रकार का है जैसे क्रोध के आवेश मे
શિષ્યના વચનવિનયન વિષયમા સૂવાર સમજાવતા કહે છે કે–પુર ઈત્યાદિ
अन्वयार्थ-भिक्मु स परिहरे-भिक्षु मृपापरिहरेत् भिक्षु-साधुनु तय છે કે તે મૃષાવાદને પરિત્યાગ કરી દે મૃષાવાદ સક્ષેપથી બે પ્રકારે છે એક લૌકિક અને બીજો લેકોત્તર આ બંને કવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવથી ચાર પ્રકારના છે વિપરીત દ્રવ્યનુ કહેવુ એ દ્રવ્યથી લૌકિક મૃષાવાદ છે, જેમ ગાયને ઘેડો કહે, છેલા બીજાના ક્ષેત્રને પિતાનું શ્રેત્ર બનાવવું તે ક્ષેત્રની અપેક્ષા મૃષાવાદ છે મારા સવારને મધ્યાન કાળ કહે એ કાળની અપેક્ષા મૃષાવાદ છે એવા જે કોધાદિક કષાય નિમિત્ત બને છે, તે ભાવની અપેક્ષા મૃષાવાદ કહેવાય છે જો તે પણ ચાર પ્રકારથી છે જેમ ક્રોધના આવેશમાં આવીને પુત્ર કહે છે કે આ મારે પિતા નથી અથવા જે સમય
०२५
