Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका ज० १ गा. २४ निरवद्यभाषणविधि ___ १८५ छाया-मृपा परिहरेद् भिभुः, न चावधारणी वदेत् ।
भापादोष परिहरेत् , माया च पर्जयेत् सदा ॥ २४ ॥ टीका-'मुमं परिहरे' इत्यादि।
भिक्षु =साधु', मृपा-मृपापादम्-असत्यपचन परिहरेत् पर्जयेत् । मृपावादः सक्षेपेण द्विविध -लौकिको लोकोत्तरश्च । तर प्रत्येक द्रन्य-क्षेत्र-काल-भाव-भेदाचतुर्धा । द्रव्यतो लौकिकम्पाद -विपरीतद्रव्यकथनम् , यथा-गाम् अश्व कथयति । क्षेत्रत'-यथा-जन्यदीयक्षेत्र प्रति मदीयमिद क्षेत्रम्, इति कथनम् । एवमेव कालेऽपि भूत भविष्यद् वर्तमानविषये विपरीतकवनम् , यथा-पूति प्रति-मध्याह्नकालोऽयमिति कयनम् इत्यादि।
भाक्तो लौकिकमृपावाद -कोषादिकपायनिमित्ताः, तर शोधतो यथारुष्ट पुनो वदति नैप मम पिता, स्ष्टः पिता वा वदति-नैप मम पुत्र इति । मानतो
शिष्य के वचनविनय के विषय मे मूत्रकार समझाते हुए कहते है कि-'मुस०' इत्यादि । ___अन्वयारी-(भिक्खू मुस परिहरे-भिक्षुःमृपा परिहरेत् ) भिक्षुसाधु का कर्तव्य है कि वह मृपावाद का परित्याग कर देवे। मृपावाद सक्षेप से दो प्रकार का है-एक लौकिक और दसरा लोकोत्तर । ये दोनों द्रव्य, क्षेत्र, काल, एव भाव से चार २ प्रकार के हैं। विपरीत द्रव्य का कहना यह द्रव्य से लौकिक मृपावाद है जैसे गाय को घोडा कहना ॥१॥ दूसरे के क्षेत्रको अपना क्षेत्र बनाना यह क्षेत्र की अपेक्षा मृपावाद है॥२॥ पूर्वाह्न को मध्याह्नकाल रतलाना यह काल की अपेक्षा मृपावाद है ॥३॥ जो क्रोधादि कपाय निमित्तक होता है वह भाव की अपेक्षा मृपावाद कहलाता है ४ ॥ वह भी चार प्रकार का है जैसे क्रोध के आवेश मे
શિષ્યના વચનવિનયના વિષયમા સૂત્રકાર સમજાવતા કહે છે કે–ઈત્યાદિ
सन्वयार्थ-भिक्सुमुस परिहरे-भिनु मृपापरिहरेत् सिक्षु-साधुनु इतव्य છે કે તે મૃષાવાદને પરિત્યાગ કરી દે મૃષાવાદ સક્ષેપથી બે પ્રકારે છે એક લૌકિક અને બીજે લોકોત્તર આ બને કવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવથી ચાર પ્રકારના છે વિપરીત દ્રવ્યનુ કહેવુ એ દ્રવ્યથી લૌકિક મૃષાવાદ છે, જેમ ગાયને ઘેડો કહે, તેના બીજાના ક્ષેત્રને પોતાનું ક્ષેત્ર બનાવવું તે ક્ષેત્રની અપેક્ષા મૃષાવાદ છે મારા સવારને મધ્યાન કાળ કહે એ કાળની અપેક્ષા મૃષાવાદ છે ક જે ધાદિક કવાય નિમિત્ત બને છે, તે ભાવની અપેક્ષા મૃષાવાદ કહેવાય છે કે તે પણ ચાર પ્રકારથી છે જેમ ક્રોધના આવેશમાં આવીને પુત્ર કહે છે કે આ મારા પિતા નથી અથવા જે સમય २०२४
