Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
उत्तराभ्यवदने
पूर्वपुरुपसिंहाना, विज्ञानातिशयसागरानन्त्यम् ।
ला सामतपुरुषाः, कथ स्वयुद्धया मद यान्ति ॥ १ ॥ यद्वा-इह तन्त्रेणाद्वयसभनः अनेकार्थनोधने च्छातः मकृदुच्चारण सन्त्रत् । अथ च - तन्त्रन्यायेनार्थद्वयस्य युगपत्सभवः - तन्त्रं च दैर्घ्यप्रसारितास्तन्तवः, ततो यथा- दैर्घ्यप्रसारितमेक मुत्रमनेकस्य विरथीनस्य तन्तो: सग्राहि, तथा - यदेकया गाथा में " कम्मा " यह जो नहुवचनान्त शब्द का प्रयोग किया गया है वह कर्मों के वध के हेतु अनेक हैं, इस आशय को प्रगट करने के लिये किया है। चालीस और इकतालीसवी गाथा का जो इस प्रकार विवेचन किया गया है वह बुद्धि की मन्दता को लक्ष्य में लेकर किया है। यदि ज्ञानावरणीय कर्मों के क्षयोपशम से प्रज्ञा का उत्कर्ष आत्मा में हो तो उस समय साधु को इस प्रज्ञानिमित्तक मद- अहकार नहीं करना चाहिये। यह बात भी उपलक्षण से समझ लेनी चाहिये। कहा भी हैपूर्वपुरुपसिंहाना, विज्ञानातिशयसागरानन्त्यम् ।
श्रुत्वा साम्मतपुरुषा, कथ खबुद्धया मद यान्ति ॥ १ ॥ पहिले के श्रेष्ठ पुरुषों के असाधारण विज्ञान की बातों को सुनकर ऐसा कौन पुरुष होगा जो अपने ज्ञान का मद-अहकार करेगा । इसलिये बुद्धि की प्रकर्षता का भी मद नही करना चाहिये । तन्त्र न्याय से प्रज्ञा के उत्कर्ष अपकर्षरूप दोनों अर्थ भी युगपत् विवक्षित हो सकते हैं । जैसे एक लबा फैला हुआ डोरा तिरछे फैले हुए अनेक
५००
વચનાત્મક શબ્દને પ્રયાગ કરેલ છે તે કમના ખ ધના હેતુ અનેક છે તેવા આશય તાવવા માટેજ કરેલ છે. ચાળીસ અને એકતાળીસમી ગાથામા જે આ પ્રકારે વિવેચન કરેલ છે તે બુદ્ધિની મતાને લક્ષમા લઈ ને કરેલ છે જો કદી જ્ઞાના વરણીય કાના ક્ષયાપશમથી પ્રજ્ઞાના ઉત્કર્ષ આત્મામા હોય તે તે સમયે સાધુએ આ પ્રજ્ઞા નિમિત્તક મદ અહંકાર ન કરવા જોઇએ આ વાત પણ ઉપલ ક્ષણથી સમજી લેવી જોઇએ કહ્યુ પણ છે—
पूर्वपुरुपसिंहाना, विज्ञानातिशयसागरानन्त्यम् ।
श्रुत्वा साम्मतपुरुषाः, कथ स्वबुद्ध्या मद यान्ति ॥ १ ॥ પહેલા શ્રેષ્ઠ પુરૂષાની અસાધારણ વિજ્ઞાનની વાત સાભળીને એવા કા પુરૂષ હશે કે જે પેાતાના જ્ઞાનના મઢ અહુ કાર કરશે ? આથી બુદ્ધિની પ્રક તાના પણ મદ ન કરવા જોઇએ
તંત્ર ન્યાયથી પ્રજ્ઞાના ઉત્કૃષ્ટ અપક રૂપ અને અર્થ પણ યુગપત્ વિવ ક્ષિત ખની શકે છે જેમ એક લાખેા ફેલાએલા દ્વારા આડા અવળા
