Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१८२
उत्तराभ्ययनस्चे वृत्यफरेषु निशीथ-गृहत्कल्प-व्यवहारार्धधराणा वैयावृत्यकरी महानिर्जरावान् भाति । तथा द्वादशाहीधरस्य चयावृत्यारः । शेपार्येभ्यश्छेद मूत्रार्यस्य वत्वत्त्वे कि कारणमिति चेत्-उच्यते-स्वलितचारित्रस्य छेदसूनार्थेन शोधिभाति, तस्मात् शेपात् सर्वस्मादप्यर्थात् छेदमूनार्यो पलपान् ।
मूत्रेऽर्थे तथा युगपत् तदुभयस्मिचिन्त्यमाने ययोत्तर निर्जरा बलपती भवति । सूनापेक्षयाऽयो महर्द्धिक , जर्यापेक्षया तदुभयो महद्धिकः, तर किं कारणमिति चेत् ? अनोच्यते-गृहनिष्पत्ती यत् साधन-काष्ट पापाणादि, तत्सग्रहे कृते सत्येव सूत्र में उत्तरोत्तर महानिर्जरा कही है उसी तरह अर्थ मे उत्तरोत्तर महानिर्जरा समझनी चाहिये । अर्थधरों की वयावृत्ति करने वालों में निशीथ, सूत्र, बृहत्कल्पसूत्र, ण्व व्यवहार मूत्र के अर्थधरो की वैयावृत्ति करने वालो के महानिर्जरा होतो है तथा-दादशागी के पाठी की वैया. वृत्ति करनेवाला महानिर्जरा करता है। शेष अर्थ की अपेक्षा छेद सूत्रो के अर्थो मे अधिकता क्यो कही गई हैं, उसका ममाधान इस प्रकार है । यदि कोई साधु अपने गृहोत चारित्र से स्सलित हो जाता है तो उसकी शुद्धि छेदश्रुत के अर्थ से होती है । इसलिये अवशिष्ट-समस्त अर्थो की अपेक्षा छेदश्रुतों का अर्थ अधिक कहा गया है । ___ सूत्र का, अर्थ का तथा युगपत् सूत्रार्थ का अध्ययन करने पर यथोत्तर अधिक २ निर्जरा होती है। सूत्र को अपेक्षा अर्थ मान होता है
और अर्थ की अपेक्षा तदुभय-सूत्र एव अर्थ-ये दोनों महान होते हैं । इसमे कारण यह है कि जिस प्रकार घर बनाने में जो काष्ठपाषाण आदि साधन हैं जब उनका सग्रह हो जाता है तब घर बनता है। उसी રીતે અર્થમાં ઉત્તરોત્તર મહાનિજ રા સમજવી જોઈએ અર્થધટેની વૈયાવૃત્તિ કરવાવાળામાં નિશીથસૂત્ર, બૃહક પસૂત્ર અને વ્યવહારસૂત્રના અર્થવરીની વિયાવૃત્તિ કરવાવાળાને મહાનિર્જરા થ ય છે તથા દ્વાદશાગીના પાઠીની વૈયાવૃત્તિ કરનાર મહાનિર્જરા કરે છે શેષ અર્થની અપેક્ષા છે. સૂત્રોના અર્થોમાં અધિ કતા કેમ કહેવામાં આવી છે, એનું સમાધાન આ પ્રકારનું છે -જે કઈ સાધુ પિતે ગ્રહણ કરેલા ચારિત્રથી ખલિત થઈ જાય છે તે એની શુદ્ધિ છેદકૃતના અર્થથી થાય છેઆ માટે અવશિષ્ટ-સમસ્ત અર્થોની અપેક્ષા છેદબ્રુતાને અર્થ અધિક કહેવાયેલ છે
સૂત્રનું અર્થનું તથા યુગપત્ સૂત્રાર્થનું અધ્યયન કરવાથી યથોત્તર અધિક અધિક નિર્જરા થાય છેસૂત્રની અપેક્ષા અર્થ મહાન હોય છે આમા એ કારણ છે કે, જે રીતે ઘર બનાવવામાં પાણી લાકડા વગેરે સાધન છે, અને તેને સંગ્રહ
