Book Title: Samaraditya Sankshep
Author(s): Prashamrativijay
Publisher: Pravachan Prakashan Puna
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009102/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayamahodayasUrigraMthamAlA-6 -zrIpradyumnAcAryaviracita granthanAma kartA samarAdityasaMkSepaH zrI vijayamahodayasUrigraMthamAlA-6 : samarAdityasaMkSepaH : zrImatpradyumnAcArya : pravacana prakAzana, pUnA : i. saM. 1906 : i. saM. 2002 prakAzaka prathamamudraNa punarmudraNa mUlya : ru. 90.00 : PRAVACHAN PRAKASHAN, 2002 sampAdaka harmana jekobI pUnA LpunaHsampAdaka tapAgacchAdhirAjapUjyapAdAcAryavaryazrImad vijayarAmacandrasUrIzvaracaraNareNuH muniprazamarativijayaH *prAptisthAna ) : bhUpeza bhAyANI 488, ravivAra peTha, pUnA-411002 phona : 020-4453044 ahamadAbAda : sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapola, ahamadAbAda-380001 phona : 5356692 ahamadAbAda : rAjendrabhAI ghelAbhAI zAha 8, bhAvi evenyU, marcanTa pArka sosAyaTI pAlaDI, ahamadAbAda-380007 phona : 079-6602393 lAbhArthI zrI jhAlAvADa zve. mU. tapAgaccha saMgha surendranagara, gujarAta mudraNa : rAja prinTarsa, pUnA akSarAMkana : virati grAphiksa, ahamadAbAda Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya T viSayAnuPa5: 1 zrI samarAditya mahAkathA jaina sAhityathI sarvotkRSTa graMtharacanA che. nava bhava sudhI cAlatI kathAnA mULamAM che kaSAyanA parihArano upadeza. yAkinImahatarAsUnuM pU. A. bha. zrImad haribhadrasUrIzvajI ma. e prAkRta bhASAmAM sirimaIsamAIzcakahA racI. tenI asarakArakatA vize eTaluM badhuM lakhAyuM che ke vadhu ke navuM lakhavAnI jarUra nathI. pU. A. zrI pradyumnasUrIzvarajI ma. e A mahAkathAno saMkSepa karIne zrIsamaratyasaMkSepa: graMthanI racanA karI che. mULa kahA-prAkRtamAM che. A graMtha saMskRtamAM che. mULa kahA-ghapradhAna che. A graMtha padyabaddha che. vi. saM. 1324nI sAlamAM A graMthanI racanA thaI che. pro. harmana jekobIe aneka hastapratonA AdhAre A graMthanuM prathama prakAzana karyuM hatuM. atizaya jIrNa ane vismRtaprAya banI cUkeluM A prakAzana Azare 96 varasa bAda pUjyapAda tapAgacchAdhirAja AcArya bhagavaMta zrImad vijayarAmacaMdraprasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratno pravacanakAra baMdhubelaDI pU. munirAjazrI vairAgyarativijayajI ma. pU. munirAja zrI prazamarativijayajI ma. nA mArgadarzana anusAra puna:prakAzana pAmI rahyuM che e AnaMdajanaka bInA che. pravacana prabhAvaka pU. A. bha. zrImad vijayahemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI zrI jhAlAvADa je. mU. tapAgaccha saMghe A graMthanAM prakAzanano saMpUrNa lAbha lIdho che te anumodanIya che. A graMthanA punarmudraNamAM viduSI pU. sAdhvIjIzrI caMdanabALAzrIjI ma. e zrutabhaktinA rasathI khUba ja sahAya karI che te aMge ame kRtajJa chIe. A pustaka jJAnadravyanA satrayathI prakAzita thayuM che. gRhastho tenI pUrNa rakama cUkavyA vinA mAlikI na kare tevI namra vinaMtI che. sau koI A graMthamAM adhyayana dvArA bhavavirahanA rasika bane e ja zubhabhAvanA. pravacana prakAzana zrImadrityasaMkSepa: .. navamavAnuH: ......... 2. prathamo bhava:. 2. dvitIya parva: .... rU. tRtIyo bhava: ...... 4. vaturthI bhava: ....... che. pazcamo pua: .... 6. paNa ba4: ... 7, saptamI pava: ..... 8. aSTamI parva: ........ 6. navamo bavaH ... Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamarAdityasaMkSepaH / niroddhaM pAryate kena samarAdityajanmanaH / prazamasya vazIbhUtaM samarAdityajanmanaH // tilakamaMjarI mahAkavi dhanapAla: Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAdityasaMkSepaH zrIpradyumnAcAryaviracitaH zrIsamarAdityasaMkSepaH citrabhAnusudhAbhAnucaNDabhAnuprabhAdhikam / zAzvataM jayati jyotiH paramaM paramaGgalam // 1 // AdibodhidamarhantaM vRSabhaM kanakaprabham / praNaumi yadanudhyAnaM stambhanaM mohabhUpateH // 2 // zAntyAdyarhattrayaM naumi yatpadAdho nidhivrajaH / navahemAmbujavyAjAtparityakto'pi nAtyajat // 3 // jetApi jagatAmeSa viSamAstro yatastrasan / sudhruvAM bhrUvane'nezat sa nemiH pAtu vaH prabhuH // 4|| zrImataH pArzvanAthasya stumastAM gatarAgatAm / yatra prabhAvatI mUrtiH sattraM sarvatra dRzyate // 5 // antasthAzIrSavargAntyAnapi pUjyapadaM nayan / vardhamAnamahAvIranAmabhyAM pAtu vo jinaH // 6|| viditasphUrtayaH zuddhasaMyamasyeva mUrtayaH / jinAH saptadazAnye'pi zreyo vizrANayantu vaH // 7 // caturmukhabhavAM haMsagAminImarthadIpikAm / sphuratprakIrNakAmaGgopAGgapUrNAM giraM stuve // 8 // zrImate gopamukhyAya gautamasvAmine namaH / paritazcAritA yena tripadyapi jinasya gauH // 9 // sasudharmAsadharmA zrIsudharmA gaNabhRdvaraH / savRndArakavRndena vajriNA sevitaH zriye // 10 // jambUjitvA janIvyAjAccamU: karmamahIbhujAm / tAnekAGgAJjigAyASTAvapyakaSTAtkimadbhutam // 11 // vairiNAmantaraGgANAM SaNNAmapi niSedhakAH / SaT santu SaDvratAdhArAH zrutakevalinaH zriye // 12 // vajro'yaM navacattvAtro navo dhanagirAvabhUt / cArUmikAyAM rukmiNyAM yo dhAtrApi na yantritaH // 13 // tAmevAryA stuve yasyA dharmaputro vRSAsanaH / gaNezo haribhadrAkhyazcitraM bhavaviyogabhUH // 14 // caturdazazatI granthAn sadAlokAn samAvahan / hareH zataguNaH zrImAn haribhadravibhurmude // 15|| tamaHstomaM sa hantu zrIsiddhaseno divAkaraH / yasyodaye sthitaM mUkairulUkairiva vAdibhiH // 16 // siddhavyAkhyAturAkhyAtu mahimAnaM hi tasya kaH / samastyupamiti ma yasyAnupamitiH kathA // 17 // vAdaM jitvAllukakSmApasabhAyAM talapATake / AttaikapaTTo yastaM zrIpradyumnaM pUrvajaM stuve // 18 // vastrapratiSThAcAryAya namaH zrIdevasUraye / yatprasAdamivAkhyAti sukhaprazneSu darzanam // 19 // nRpatirbodhito mArivAriNA hemasUriNA / citraM tu cetanA jantujAte jAteha bhUtale // 20 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navabhavAnukramaH zrIpradyumnAcAryaviracitaH zrIdevAnandasUribhyo namo'stu yadupajJataH / siddhasArasvatAdIhak kurve'haM bAlacApalam // 21 // tadvineyaM namAmi zrIkanakaprabhasadgurum / padArthamarthito jJAtvA yena pote'pyahaM pituH // 22 // zrImate naracandrAya namo'stu maladhAriNe / dade me'nuttarA yenottarAdhyayanavAcanA // 2 // vibhuM vijayasenaM taM naumi yena jane'khile / nyasto vikasvaro nyAyastadIyakalikA mayi // 24 // kUvaDagrAmavizrAmaM padmacandraprabhuM stuve / cAturvidyena me dattA yenAvazyakavAcanA // 25 / / bahuprabandhakartuH zrIbAlacandrasya kA stutiH / mantrIzavastupAlena yaH stutaH kavitAguNAt // 26 / / prabandhasya vidhAne'hamazaktaH svaguNaiH punaH / haribhadraprabhorvANIguNena vidadhAmi tam // 27 // tatkRte samarAdityacarite pUrite rasaiH / vakSye saMkSepamakSepamAtmanaH smRtihetave // 28 // grAse bAlaH pituH prApte kiJcidujjhati cAtti ca / yathA tathA caritre'sminvidhAsye'haM tathAvidhaH // 29 // navaM kartumazaktena mayA mandadhiyAdhikam / prAkRtaM gadyapadyaM tatsaMskRtaM padyamucyate // 30 // guNasenAgnizarmAkhyau janminau prathame bhave / siMhAnandAbhidhau vaptA tanayazca dvitIyake // 31 // zikhI suto'sya mAtA ca jAlinyAkhyA tRtIyake / turye dhano dhanazrIzca patipatnItayA matau // 32 // jayazca vijayazcaiva sodarau paJcame bhave / dharaNAkhyazca lakSmIzca SaSThe tau dampatI punaH // 33 // bandhU pitRvyajau seno viSeNazcApi saptame / guNacandro'STame pUrvaH paro'bhUdvAnamantaraH // 34 // navame samarAdityo girisenaH paro'ntyajaH / itthaM martyabhavAH svargadurgatyantaritAstayoH // 35 // AdyasyAjani mokSo'thAnyasyAnanto bhavo'bhavat / virodho vavRdhe pUrva narmapAraNabhaGgataH // 36 / / AdyenAdye bhave pUrvamagnizarmA khalIkRtaH / guNasenastatastena pazcAtsarveSu janmasu // 37 / / satAmabhimatAH santi zatazaH suprathAH kathAH / na parA samarAdityAtparaM saMvegaraGgabhUH // 38 / / saMvegaH kathito mokSAbhilASa: pUrvasUribhiH / saMkSipya vakSyamANo'sau tataH samyag nizamyatAm // 39|| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAdityasaMkSepaH prathamo bhavaH suvRttaH sindhusiddhAntaH saptakSetrIprakAzakaH / jainAcArya iva dvIpo jambUdvIpo'sti vizrutaH // 40 // meruvibhAti yanmadhye yogavallakSayojanaH / cUlikAnirvRtiH sannandanaH saumanasAnvitaH // 41 // tatrAparavideheSu rAmaNIyakamandiram / kSitipratiSThitaM nAma nagaraM supratiSThitam // 42 / / aTTastabakayug yatra prAkAraH paritaH sthitaH / bhAti kSitinitambinyAH prAlambamiva lambitam // 43 / / nizyutpalairdivA padyaiH kalitAlikulAravaiH / rakSyate sindhuzuddhAntavadyatra sarasIvrajaH // 44 // sUratArasphuraddhiSNyagurujJakavimaGgalaiH / yutaM tejasvinAM sthAnaM vyomavadyadavAtarat // 45 // pUrNacandranRpastatra pUrNacandra ivodayI / kalAkalApasampUrNazcitraM dinakaraH satAm // 46 // yatkIrtikaumudI sarvamadhurANAM dhuri sthitA / citraM dviSadvipatrAtadantabhedapradA'bhavat // 47|| ucitaM pUrNacandrasya kumudinyabhidhA priyA / asUryapazyatA yasyAH kathaJcidapi nAnyathA // 48 // etayoH zivayoH sUnurguNasenAbhidho'jani / mahAsena ivAzcarya tArakasvastikArakaH // 49 // nihatAhitavarge'sminnisargeNa balIyasi / kumAre bhAramAropya sukhamAste pitezvaraH // 50 // kumArabhAvasuprApakelipriyatayA ca saH / prAyaH prApa dhRti citte kubjavAmananartanaiH // 51 // itazcAstyatra nItijJo janamAnyaH SaDaGgavit / svabhAvAdalpasaMtuSTo yajJadattaH purohitaH // 52 // tasyAsti tanayaH somadevAkukSisamudbhavaH / agnizarmAbhidhaH karmAnubhAvena kurUpakaH // 53 / / trikoNamastakaH piGganetrazcipiTanAsikaH / bilamAtrazrutidIrgharadastuccharadacchadaH // 54|| vakragrIvo'lpavakSAzca husvabAhumahodaraH / ekapakSonnatazroNiviSamorudvayo'pi ca // 55 // jaGghAyuge laghuH sthUlazUrpAkArakramadvayaH / prajvalajjvalanajvAlAjAlapiGgalakuntalaH // 56 // kalApakam kurUpazekharaM zIrSe zekharanyAsapUrvakam / kumArastUryanAdaistaM nityaM nartayate puri // 57 / / taM dhUlinRpavaddhUlidhUsaraM ropitaM khare / kSudraDimbhaparIvAraM vAdyamAnAgraDiNDimam // 58 // vidhRtAcchittiracchatraM janaiH saha hasannasau / nityaM bhramayate ca zrIpathe karmeva saMsRtau // 59 // yugmam itthaM viDambyamAno'yaM ciraM citte vyacintayat / mama prAgbhavaduHkarmaprabhavo'yaM parAbhavaH // 60 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH kurve duH karmamarmAvittadahaM dustapaM tapaH / janmAntare'pi yenaivaM na bhaveyuviDambanA: // 61 // vicintyeti savairAgyo nirgatya nagarAdasau / mAsamAtreNa kAlena sthitaM taddezasImani // 62 // naikAnokahasacchAyaM zAntazAzvatazAtravam / sugandhi havyagandhena dhunIsambandhabandhuram // 63 // tapodhanamanaHprattaparitoSaM samitkuzaiH / tataH samparitoSAkhyamAsasAda tapovanam // 64 // vizeSakam tatra pravizya cApazyaddharmadhyAnaparAyaNam / RjumArjavakauNDinyaM nAmnA kulapati sa tu // 65 // taM vIkSya jAtaromAJcaH paJcAGgaspRSTabhUtalaH / dhanyamAnyo nanAmA'yamamAyamRSipuGgavam // 66 // vimucya muninA dhyAnaM svAgatapraznapUrvakam / Asane dApite hRSTo niviSTaH sa viziSTadhIH // 67 // munirUce ca taM bhadra ! samAyAtaH kuto bhavAn / sarvaM pUrvaM svavRttAntaM so'tha tasmai nyavedayat // 68 // Uce kulapatiH klezataptAnAM hi tapovanam / tapovanaM ca samprApto vatsa mA gaccha dInatAm // 69 // yogyo'smi yadi taddatta vrataM teneti bhASite / svAcAraM muninA'khyAya sumuhUrte sa dIkSitaH ||70|| tadaivAbhinavodbhUtavairAgyAtizayAdayam / gustapasvinAM cAgre pratijJAmIdRzIM vyadhAt // 71 // 1. All mss have sthitaM; it would be better to read sthitaH / samarAdityasaMkSepaH mAsAdbhojyaM mayA lAbhe'lAbhe vApi gRhAntaram / na gantavyaM ca bhAvyaM ca punarmAsopavAsinA // 72 // yugmam tAM nirvAhayatastasya pratijJAM dAruNAmapi / vyatIyurbahavaH pUrvalakSAH kakSAzrayazritaH // 73|| tadAsannasya lokasya vasantapuravAsinaH / niHspRhe bahumAno'sminnIlIrAganibho'jani // 74 // yatkRtaM kaitavenApi niHspRhatvaM phalapradam / taccenniH kaitavaM kIdRk cintA cintAmaNestataH // 75 // itaH pitRnidezena guNasena upAyata / kanyAM vasantasenAkhyAM senAmiva manobhuvaH // 76 // avajJA piturAjJAyA mA bhUditi bhayAturaH / rAjyazriyamupAdatta sa dvitIyAM vadhUmiva // 77 // pUrNacandranarendrastu vimucya viSayAn dvidhA / kumudinyA samaM devyA vanavAsamazizriyat // 78 // nRpatirguNaseno'tha viSvaksena ivAparaH / vasantasenayA devyA samaM reme zriyeva saH // 79 // digyAtrAnirgato'nyedyurvasantapuramAgataH / vimAnacchandakAbhikhye prAsAde prAvizannRpaH // 80 // durdinaM dhUpadhUmyAbhiH kSaNAM mANikyarAzibhiH / muktAsragbhiH payodhArAzcAmaraizca balAkikAH // 81 // dadhadindradhanuH paJcavarNapaTTAMzukoccayaiH / gandhodakena varSazca varSArAtra ivAtra yaH // 82 // yugmam tatra pauranyathAyogyaM sammAnya ca visRjya ca / tannATakAdibhistenAhorAtramativAhitam // 83 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH dvitIyadivase prAta:kRtyamAdhAya kRtyavit / vAhakelyAM gato vAhAnavAhayadayaM bahUn // 84|| tataH zrAntaH sa vizrAntaH sahasrAmravane vane / yAvattAvatsamAyAtAM dvau tApasakumArakau // 85 // tau svasiddhAntasiddhAzIrvAdenA''nandya bhUpatim / abhyutthAnAsanAdyaistanmAnitAvidamUcatuH // 86 / / AvAM kulapatiH praiSInmahArAja ! tapovanAt / varNAzramaguroste'GgapravRttijJAnahetave // 87|| zrutveti nRpatirbhaktikautukAbhyAM tapovanam / gato'naMsItkulapatiM tapasviparivAritam // 8 // nirgamya dharmyavArtAbhiH kaJcitkAlaM narezvaraH / romAJcitavapurbhaktyAvAdItkulapati prati // 89 // dhanyo'smi yasmai me yUyaM nispRhAH spRhayAlavaH / munI preSya mamAGgasya pravRttiM jJAtumicchavaH // 90|| tadvibho dhanyamUrdhanyaM kurvangurvanukampayA / madgRhe vividhAhAragraheNAnugRhANa mAm // 11 // tataH kulapatiH prAha varNAzramagurostava / pravRttiyujyate'smAkaM jJAtumAzramavAsinAm // 12 // kiM ca saudhe tavAhAragraha: saMgatimaGgati / asti kiM tvagnizarmAkhyo dharmArAmaghano muniH // 93 / / kRtamAsopavAso'pi na bhikSAM labhate yadi / Adye gRhe punarmAsopavAsI jAyate tataH // 14 // sa kRtadhyAnasaMdhAnaH sAvadhAno manojaye / azanAyAM na jAnAti rasanAyAM nirIhadhIH // 15 // samarAdityasaMkSepaH tattaM mahAmuni muktvA prArthanA saphalA'stu te / sthAnastho'pi hi SaSThAMzaM dharmasya labhate bhavAn // 96 / / paJcabhiH kulakam kva so'stIti nRpaprokte proce munimatallikA / rasAlazAlavIthyAM sa dhyAnasthastapyate tapaH // 97|| gatastatra dhRtadhyAnaM sAnandAzrunirIkSya tam / ilAtalamilanmaulirnaramauli: samAnamat // 98 // dattAzIstena bhUnetA'pRcchattaM svacchamAnasaH / tapaso dustapasyAsya hetuH ko nAma te muni // 19 // so'vadahuHkhadAridayaparAbhavavirUpatAH / kalyANamitraM rAjJastuk guNasenazca hetavaH // 100 / / svanAmAzaGkito rAjAva'dad duHkhAdihetavaH / santu kalyANamitraM tu guNasenaH kathaM nu te // 101 / / muniH prAha mahArAja bhajante svayamuttamAH / madhyamAH preritA dharmaM kathaJcidapi nAdhamAH // 102 / / jIvaM nayena kenA'pi dharme nudati yaH pumAn / kalyANamitraM sa jJeyaH karSansaMsAracArakAt // 103 / / yugmam rAjJA kaumAravRttAntaM smRtvoce bhagavankatham ? / tena tvaM prerito dharme sa proce hetumAtrataH // 104|| dadhyau nRpo mahAtmA'yamaho me'bhibhavaM kRtam / preraNAM manyate dharme pApAtmA'haM tu hanta hA // 105 // dhyAtvetyuvAca taM pApaH sa evA'smi mahAmune ! / apUrvo guNaseno'haM sapUrvo'pi purA tava // 106 // manirUce mahArAja ! gaNasenaH kathaM bhavAn / yenAhaM parapiNDAdaH prApitaH zriyamIdRzIm // 107 / / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH rAjJoce manayo'vazyaM sarvadA'pi priyaMvadAH / kathaM sudhAMzoraGgAravRSTisRSTiH kadAcana // 108 // alamAlapya tadvAlaceSTitaM me nivedaya / kadA te pAraNaM bhAvi so'vadat paJcabhirdinaiH // 109 / / rAjAvadIt prasAdo'yaM kAryo mayyatha so'vadat / tattatraiva dine jJeyaM kSaNakSayiNi jIvite // 110 // yasya maitrI yamena syAj jJAnaM vA bhuvanA'dbhutam / sa evaM vakti kalye'da: kariSyAmyaparaH katham // 111 / / atastajjJAyate nArvAgiti zrutvA nRpo jagau / vighnaM muktvA bhavatvevaM muniH prAha bhavatviti // 112 / / natvA nRpo'tha taM yAtaH puraM kulapatervyadhAt / pUjAM saparivArasya bhaktivaibhavasannibhAm // 113 / / athA'gnizarmA samprAptaH saudhaM pAraNavAsare / ziro'tidivase tatrAtIva tIvrAsti bhUpateH // 114 // prAvikSanbahavastatra vaidyA vaidyakavedinaH / piSyante bheSajAnyuccaiH kriyate ca pralepanam // 115 / / kiGkartavyavimUDhAzcA'bhUvanmantrimahattamAH / sarvamantaHpuraM cAsIdvASpaklinnavilocanam // 116 / / saMtyaktakandukakrIDaM kanyA'ntaHpuramapyabhUt / vetrikaJcukisUdAdyaM vicittaM sarvamasti ca // 117 / / kAlaM kiyantamapyevaMvidhe nItvA nRpAlaye / akRtapratipattiH so'gnizarmA nirgatastataH // 118 / / paJcabhiH kulakam samarAdityasaMkSepaH gatastapovanaM mlAno dRSTaH pRSThazca tApasaiH / mune kiM pAraNaM nAbhUdguNasenanRpAlaye // 119 / / so'vAdIdagamaM tatra gAtreNa tvapaTurnRpaH / udvignaM sakalaM rAjakulaM tena na pAraNam // 120 // te'vadan satyamevedaM zarIreNAparTarnapaH / anyathA kathamAgacchedbhagavAnapyapAraNaH // 12 // nRpasya pakSapAto hi bhagavannadhikastvayi / yataH kulapateragre guNAstava bahu stutAH // 122 / / agnizarmA'vadattasmai gurugauravakAriNe / astu svastIti jalpitvA punarmAsopavAsyabhUt // 123 / / itazca bhUbhujA bhUribheSajAstazirotinA / pRSTaH parijanaH kiM na mahAmunirihA''mat // 124 / / tenoktamAgataH so'bhUtki tu devavyathAvazAt / Akule sakale rAjakule kenA'pi nArcitaH // 125 / / tadAkarNya nRpaH zAntazirotirapi tatkSaNAt / utpannanavyacittAtivilApamakaroditi // 126 / / aho ahamadhanyo'smi puNyahInazca yasya me / kalpadruraGgaNAyAto'pyadattvA nirgataH phalam // 127|| yadeva pAraNaM puNyakAraNaM sukRtAtmanAm / pApAtmanastadevedaM mamAbhUtpuNyavAraNam // 128 // bheSajaiH zAntimAyAtA ziraso vedanA mama / manaso vedanAyAstu zamane'syA na bheSajam // 129 / / kalApakam 1. Instead of kSaNakSayini (sic) it would be better to read kSaNakSayi hi jIvitam / 1. bahuzrutAH k| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH vilapyaivaM dvitIye'hni gataH prAtastapovanam / natvA kulapati lajjAnamrAsyo nyaSadannRpaH || 130 // vicittatAM parijJAya tasyovAca munIzvaraH / kiM te duHkhaM mahArAja ! kathyaM cetkathyatAM mama // 131 // nRpo'vadattadapyasti kiM kiJcidyanna kathyate / yuSmAdRzamaharSINAmaSaDakSINamapyalam // 132 // paraM nRzaMsametAdRk caritaM yanna zakyate / vacasA zaMsituM kiM tu yuSmadAjJeti kathyate // 133 // madduzceSTitanirvedAdagnizarmA tapasvyabhUt / Attavrate'pi hI tasminmadIyaM duSTaceSTitam // 134 // yannimantrya mayA mAsapAraNe'sau na bhojitaH / zirortijapramAdena tatpApaM mama durvacam // 135 // SaDbhiH kalApakam Uce kulapatirvatsa ! tvaM khedaM mA kRthA vRthA / alAbhe hi tapovRddhistasya pratyuta saMpadaH // 136 // nRpo'vAdIdayaM khedaH kathaM zAmyatyabhojite / tasminmahAmunau gADhapratijJAbharadhUrvahe ||137|| zrutveti tApasAcAryaH samataudAryasundaraH / agnizarmANamAkArya kAryavedItyuvAca tam // 138 / / vatsa ! cittaM tavAtucchamatucchaM dustapaM tapaH / atucchaH samatAbhAvo'tucchacAbhigrahagrahaH // 139 // 13 yattvaM sameto bhUpasya gRhAdakRtapAraNaH / tenAsahyatamenaiSa hRdi dandahyate'dhikam // 140 // 1. 0 bhAradhUrvahe ka / 14 samarAdityasaMkSepaH tatprArthayantametaM ca mAM ca mAnaya mAnada / mAsAnte pAraNaM kAryaM gRhe'sya dharaNIbhujaH // 141 // ityUcuSA dhRto bAhau guruNA karuNAvatA / bahumAnena tasyAsAvamAnastadamAnayat // 142 // paJcabhiH kulakam avocacca mamAnena paralokavirodhakRt / na kiJcana kRtaM yena citte saMtapyate'dhikam // 143 // aho mahAnubhAvatvamasyeti nRpatirvadan / natvA kulapatiM taM ca muditaH svapuraM yayau // 144 // tatpAraNadina dhyAnazuddhadhIravanIzvaraH / munIzvarazca saddhyAnabaddhadhIrmAsamakSapat // 145 // aGgulIbhirgaNayatastatpAraNakavAsaraH / guNasenamahIbhartuH sumuhUrta ivAgamat // 146 // itaH kulapatervAcA sadAcAraziromaNiH / agnizarmA'staduSkarmA'bhUttadAgamanonmukhaH || 147 || tatpAraNadinaprAtaH samaye'tha samAgataH / sparzaH zazaMsa bhUpasya vacaH zravaNaduH zravam // 148 // deva devasya yA senA rabhasenA'drisandhigA / vyadrAvyata pramattA sA mAnabhaGgamahIbhujA // 149 // avaskandasya dAnenA''skandya tAvakasainikAn / mAnabhaGgastvayi svAminnijaM nAma nyayojayat // 150|| zrutveti bhUpatiH kopAruNadAruNalocanaH / parikamprAdharaH pANitalaprahatabhUtalaH // 151 // 1. kSipat ka / 2. nijanAma ka / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH dvidhApi mAnabhaGgasya prabhUSNurbhaJjane'smyaham / mAnabhaGgo'thavA netuH kaH pramattaparAjaye // 152 / / uktveti sa mahArambhaH sasaMrambhaH parakSitau / bhRtyairbhambhAravArambhamAdadhe'raM bhayojjhitaH // 153 / / vizeSakam kRtaprayANavAdena bhambhAnAdena saMgatam / hastikAzvIyapAdAtarathakaDyAdikaM syAt // 154 / / karivAridharaM tUryajitaM kuntacaJcalam / akAladurdinaprAyaM babhau tanmilitaM balam // 155 / / pRthvIze'tha rathArUDhe pUrNakumbhe puraskRte / jayatUrye svanatyuccaiH paThanmaGgalapAThake // 156 / / niruddha nRpatidvAre durgame balinAmapi / sa mahAtmA dvimAsAnte pAraNAya samAgamat // 157 / / yugmam praviSTo'pi pradhAnena janenA'nupalakSitaH / bhItazca durdamAzvIyarathasammardamardanAt // 158 / / sthitvA kiyantamapyeSa kAlaM kAlamukhAdiva / vinirgato nRpadvArAd gajAzvarathadanturAt // 159|| yugmam ita: sulagne lagna vijJapto nRpatirjagau / pAraNAdinamadyAsti tApasasyA'gnizarmaNaH // 160 // Agacchatu mahAtmA'sau dvimAsakSapako muniH / bhojayitvA ca natvA ca taM gamiSyAmi siddhaye // 161 / / tadA vyajJapi kenA'pi sa Agatya gataH prabho ! / niryAti nagarAnmanye nA'dyApyeSa sthirakramaH // 162 / / zrutveti nRpatI rathyAnanudattasya pRSThataH / sa nirgacchanpurA dRSTo rathAduttIrya vanditaH // 163 / / samarAdityasaMkSepaH padorlagitvA proktazca nivartasva gRhAnprati / tvatkRte'hamiyatkAlaM prasthito'pi sthitaH prabho ! // 164 / / agnizarmAvadallAbhAlAbhayoH samacetasaH / svapratijJA na muJcanti mahArAja tapasvinaH // 165 / / rAjJoce lajjito'smyuccaiH pramAdAcaritAditaH / kiM ca tvaddehapIDAto manaHpIDA mamA'dhikA // 166 / / na nirgacchati gI: svaM ca manye pApaziromaNim / tanme duHkhazamopAyaM du:khimitra ! vicintaya // 167 / / dadhyau munirayaM bADhaM khidyate mayyabhojite / nAsya duHkhazamopAyo'nyo'sti manojanaM vinA // 168 // dhyAtveti sa nRpaM prAha tvaM mahArAja ! mA zramaH / pUrNe mAsi kariSyAmi pAraNaM tava mandire // 169| tadgirAujani gozIrSacandanacchaTayeva saH / zIto dhmAtadvipaJcAzatpalAyogolalIlayA // 170 // munimUce ca bhagavan yAta yUyaM tapovanam / nAhaM kulapateH zakto nijaM darzayituM mukham // 171 / / ityuditvA ca natvA ca preSya cAmuM tapovanam / svayaM cAsya kRte sthitvA sainyaM praiSIdripuM prati // 172 / / guroH sarvaM samAkhyAya munestapasi tasthuSaH / nityaM saMsevyamAnasya rAjJA mAso vyatIyivAn // 173|| pAraNasya dine prApte manorathazatairatha / devI vasantasenAkhyA sukhataH suSuve sutam // 174 / / 1. pApiziromaNiH ka ca; priyamitra ka / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH vetriNI janma putrasya dharitrIzAya zaMsitum / gatyA nityagati pazcAccakre sa tu mukhe'bhavat // 175 // zvAsAdvaktumazaktApi sA sAnandavilocanA / avadantyapi kalyANazaMsinItyanvamanyata // 176 // vardhApato nRpaH putrajanmanA'syai vitIrNavAn / bhUSaNAnyaGgalagnAnyuttIrNAnyuddhaSaNAdiva // 177 // putrajanmasudhAM zrutyA nipIya vasudhAdhipaH / mudhA mene sudhApAnaM sudhAzanapatizriyai // 178 // athAdizadasau deze paTahodghoSapUrvakam / putrajanmotsavaM prItaH puryAmeva na kevalam // 179 // / guptimokSamahAdAnamAnavRddhipurassaram / tadA'bhUttatkSaNAdeva mahotsavamayaM puram // 180 // nRtyadvezyAjanaM tUryabandivRndaravAkulam / vardhApanamabhUddivyaM kubjanRtyahasajjanam ||181|| itazca gurunirdezAdagnizarmA tapodhanaH / AgacchannucchritAnekapatAkaM puramaikSata // 182 // tatprazAntarajaHpuJjaM masRNaM ghusRNAmbubhiH / mauktikasvastikAkIrNaM vIkSya citte vyacintayat // 183 // aho mahAnubhAvo'yaM mama paarnnvaasre| cakre'vakreNa cittena mahotsavamayaM puram // 184 // aho asya parA bhaktiraho asya vinItatA / aho asya mahaudAryamaho asya mahanmahaH // 185 // 1. sudhApAnasudhAzanapatizriyoM ka kha 0 zriyau Ga / 2. vRndasamAkulam ka / 17 18 samarAdityasaMkSepaH dhyAyanniti kRzAGgo'pi tatpramodena meduraH / guNasenanarendrasya prAsAde prAvizanmuniH // 186 // vizeSakam putrapramodatastatra pramatte dharaNIdhave / vyAkule sakale rAjakule nATyAdivIkSaNaiH // 187 // dUre'stu bhuktiyuktizca bhaktivyaktizca kAcana / kenA'pi na dRzA dRSTo na kenA'pi ca bhASitaH // 188 // nirgataH sa muhUrtena bAdhitaH sakudhA kSudhA / tvaritatvaritaM gacchanviparItaH purAbhUt // 189 // vizeSakam puramastarajaHpuJjaM sarajasko dvidhA'pyayam / sAnurAgaM puraM rAjJi rAgahInastvasAvabhUt // 190 // puraM samauktikaM dadhyau sa tu dhyAnena muktakaH / tatrotsavamaye so'bhUnmatsareNa nirutsavaH // 191 // rakto dRzormukhe zyAmo bhasmapANDuH kudhA sitiH / piGgo jaTAsvavarNo'yaM paJcavarNo'pyajAyat // 192 // adhyAyacca durAtmA'yaM bAlyAdapi ripurmama / tadetena hatenApi hatakena na pAtakam // 193 // dhyAtvetyajJAnadoSeNa nidAnaM kSunnidAnataH / bhave bhave'sya bhUyAsaM vadhAyeti vyadhAdayam // 194 // yugmam sa tapovibhavakrItatannidAnakrayANakaH / mAkandavIthyAmevAgAczaullikAnAM bhayAdiva // 195 / / tasyAM zilAtalAsInastannidAnaM nikAcayan / tasthau caturvidhAhAraparihAraparAyaNaH // 196 // 1. dhyAnamamauktikaM kaGa / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH dRSTastapasvibhimrlAnaH pRSTo'pAraNakAraNam / prAk cintitaM ca vRttaM ca tadagre'guNayatpunaH // 197 / / asaMbhAvyamadastasmistapasvijanavatsale / ityuktvA tatra gatvA ca tairAkhyAyi gurostathA / / 198 / / zrutvA kulapatistacca samAgacchat sasaMbhramaH / natastenA'vadattasya pramAdo hI mahIbhujaH // 199 / / so'vadannA'sya doSo'yaM mamaivaiSa pramAdinaH / gacchAmyahaM yadAhAramAtrahetoridaM gRham // 200 / / nyaSedhi sa mayA''hArastana vAcyaH kimapyaham / proce kulapatiH kopa: kAryo nAtra mahIpatau // 201 / / ziSyaM tamanuziSyaivaM tApasAnparicArakAn / samAdizya ca yAti sma munIza uTajaM nijam // 202 / / atha smRte narendreNa pRSTaH provAca kASTikaH / sametyA'gAdabhukto'pi sa tapasvI tapovanam // 203 / / athAtmAnaM nRpo nindannakSamaH svAsyadarzane / prAhiNottadudantAya somadevaM purodhasam // 204 // gato'yaM vIkSya taM vipraH kuzastrastarakasthitam / uvAca bhagavan ! kSINazarIra iva lakSyase // 205 / / tenoktamanyato labdhavRttInAM hi tapasvinAm / mataM kRzatvamevAGgamiti zrutvA'vadad dvijaH / / 206 / / tvAdRzAmapi nA''hApradA nAtra pure janAH / sa prAha satyamevedaM guNasenanRpaM vinA // 207 // samarAdityasaMkSepaH vipraH prAha napaH kiM te'karoddharmaparo hi saH / munirAha mahAdharmaparo hi RSighAtakaH // 208|| somastaM kupitaM matvA'pRcchadanyaM tapasvinam / kimidaM so'vadadrAjJi kopenAnazanaM hyadaH // 209 / / tad jJAtvA kathayAmAsa yathAvRttaM sa bhUbhuje / sazuddhAnto'pyayaM tasmai namaskartumupAyayau // 210 // nRpAgamanamAkhyAtaM tApasenA'gnizarmaNaH / so'pi svagurumAkAryetyavadanniSThuraM vacaH // 211 / / akAraNariporasya na mukhaM vIkSituM kSamaH / yatkiJciduktvA dUreNa pApa eSa visRjyatAm // 212 / / sakaSAyamamuM hitvA gururAgAnnRpaM prati / natastenAtha taM vIthyAM campakAnAM nyavezayat // 213 // ajalpacca mahArAja ! kramacaGkamaNaM tava / / sakalatrasya bhUbhAgamiyantaM nocitaM hyadaH // 214|| nRpo'jalpadito'pyasti prabho me'nucitaM param / yena tenA'pyupAyena yadetadRSighAtanam // 215 / / athavA me kimetena vacasA nikRtispRzA / mahAtmA kva sa tannatyA zodhayAmyAtmakalmaSam / / 216 / / jagau kulapatI rAjaMstvannirvedabhuvo muneH / nA''hAraparihAro'sau kiM tu paryantasaGgataH // 217 / / kiM ca klezakalApena pUrvakarma samajitam / vidhunAno'dhunA dhyAnaM carkarIti sa karkazam // 218 / / 1. hi ka / 1. nirvedabhavo ka / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH tenAnyasyApi te nAmA darzanaM naiva yujyate / tavAmandaparispandamandirasya vizeSataH // 219 / / yadyamandastavAnandastasya vandanakarmaNi / pure gatvA'tra tadbhUmIpate ! tvaM punarApateH // 220 // tatheti pratipadyA'tha durmanA medinIpatiH / natvA kulapati gantuM prAvartata nijaM puram // 221 / / sAnukozena kenA'pi tApasenA'gnizarmaNaH / anugamya manobhAvaH kathitaH pRthivIpateH // 222 / / nRpo'dhyAyadihAgantuM na sthAtuM cAntike pure / kSitipratiSThitaM gantuM sAmprataM mama sAmpratam / / 223 / / sthitaH pure'tra mA zrauSamasyA'zravyaM munervacaH / dhyAtvetyapRcchadaivajJaM prayANAyApare pure // 224|| prAtareveti tenokte prayANairavilambitaiH / sasainyo nRpatiH prApa tatpuraM mAsamAtrataH // 225 // pauragauravitastatra guNagauraH kSamApatiH / pure ca sarvatobhadre prAsAde ca viveza saH // 226 / / tasminneva dine tatrAnekaziSyaparicchadaH / dvAdazAGgI caturjJAnI yauvanastho manoramaH // 227 / / maNDanaM bhUmibhAminyAH kSamAyA jaGgamA kSamA / Akaro guNaratnAnAmAnando jagatIdRzAm // 228 // sUrivijayasenAkhyo nRpavaMzasamudbhavaH / udyAne samavAsASIMdazokavananAmani // 229 / / vizeSakam samarAdityasaMkSepaH raktAzokalatA yatrAsUryampazyA daloccayaiH / kausumbhavasanA bhAnti madhubhUpapriyA iva // 230|| itazca guNasenenA''sthAnasthenAvanIbhujA / prastAve dharmavArtAnAmityUce ruciraM vacaH // 231 / / kulInazca sulInazca yogamArge mahAmanAH / dRSTaH kiM ko'pi kenA'pi guruH sarvaguNairguruH // 232 / / nara: kalyANakAkhyo'tha vacaH kalyANamUcivAn / devAdyaiva mayA dRSTo yAdRk pRSTo gurustvayA // 233 / / zreSThino'zokadattasyodyAne'zokavanAbhidhe / pautra: samarasenasya vibhorgandhAranIvRtaH // 234|| sUrIvijayasenAkhyo vikArAdyabhidho'pi yaH / naiva spRSTo vikAreNa manovacanakarmabhiH // 235 / / vizeSakam nRpo'jalpadahaM prAtarvandiSye'rkanibhaM vibhum / dezanA'bhISubhirvizvavizvamohatamopaham // 236 / / atha prAtaH kRtaprAta:kRtyaH kRtyavidAM varaH / udyAne ziSyatArADhyaM taM munIndumavaikSata // 237 / / bhUnyastajAnuhastena natastena munIzvaraH / sarvAzI:pravarAM tasmai dharmalAbhAziSaM dadau // 238 / / parAnapi munIneSa vavande ca tapa:kRzAn / hadi siddhivadhUsaGgacintAcAntatanUniva // 239|| upaviSTo guroH pAveM pazyaMstaM sthirayA dRzA / vismito rUpavRttAbhyAM tamUce racitAJjaliH // 240 / / bhagavan ! sarvasaMpattau kiM te nirvedakAraNam / yadrAjyalakSmImujjhitvA pratipede mahAvratam // 241 // 1. prApattatpuraM kh| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH guruH prAha mahArAja ! sarvaM nirvedakAraNam / caturgatimaye'pyatra cintyamAnaM bhave bhavet // 242 // sarvatra janma mRtyuzca capalAcapalAH zriyaH / na jJAyate kuto'pyetaH kva vA yAsyAmyahaM punaH // 243 / / durlabhaM mAnuSaM janma caJjalaM tacca jIvitam / bhogibhoganibhAH kAmabhogAH paryantadAruNAH // 244|| bhave da:khamaye'muSmin sati sthAne ca zAzvate / tasyopAye jinoddiSTe yatnaM kuryAnna kaH sudhIH // 245 // kalApakam evaM nirvedaheturme bhava evAbhavannRpa ! / nimittamAtramanyattu tanme kathayataH zRNu // 246 / / ihaiva vijaye dezo gAndhAro nAma vizrutaH / gandhArAkhyaM puraM tatra sadA tasminvasAmyaham // 247|| asti sauvastika: somavasunAmAtra somavit / tatputraH pavanasyeva mitraM mama vibhAvasuH // 248|| dvitIyamiva me cittaM pratibimbamivAtmanaH / sa kadAcana naujjhanmAM mAMsaM jIvannakho yathA // 249 // anyadA'yaM gadAkAntaH kRtairjAyuzatairapi / no'manyata pratIkAraM prabhinna iva vAraNaH // 250 // tejasvyapi svayaM so'yaM mitre mayyantikasthite / Ayuredho vinA vegAcchAmyati sma vibhAvasuH // 251 // tadviyogAsahazcAhaM bhramannapyabhramannapi / labhe sma na rati kvApi puNhIna iva zriyam // 252 / / samarAdityasaMkSepaH viyoge mAM dahannantaH sa navIno vibhAvasuH / saMyoge hi bahirdehamanyo dahati dehinAm // 253|| mama du:khavataH preSyazcaturazcaturo munIn / samAgatya sthitAnAkhyad gandhAragirigahare // 254|| tAnnizamya samAyAtAn du:khe'pi mudito'smyaham / munayo du:khadagdhAnAM suhRdaH suhRdo yataH // 255 / / mayA'tha tvaritaM gatvA sAdhavaste vavandire / dharmalAbhAziSaM labdhvopaviSTaH zAsitazca taiH // 256 / / samyaktvaM labdhavAMstebhyaH paryupAse nirantaram / tasthuste tu caturmAsaM nityamAsopavAsinaH // 257 / / tadvihAranizAntyArdhayAme tAnnantumutsukaH / gacchannadrAkSamudyotamazrauSaM ca jayadhvanim // 258 / / guhAsamIpe gandhAmbupuSpavRSTiM vilokayan / surAMzca stuvatasteSAM jJAtavAnasmi kevalam // 259 / / ratnasiMhAsanAsInAnnatvA kevalino munIn / surAsuranaravrAtacetaH saMzayahAriNaH // 260|| apRcchamahamapyekaM bhagavan kva suhRnmama / utpannaH sa kathaM cAsti sneha: kenAtra me mahAn // 261 / / yugmam uvAca kevalyatraiva puryAste vastrazodhakaH / USadattaH zunI tasya nAmato madhupiGgalA // 262 / / tadgarbhe zunakatvenotpanna: saMmardanItaTe / baddhaH kharakhurAdhAtabhIto'sti kSudhitazca saH // 263 / / bhavAntare ca te puSpapure nivasataH sataH / nAmnA kusumasArasya zrIkAntA nAmataH priyA // 264|| 1. gAndhArAkhyaM kha gha Ga ca / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH asAvabhUttataH pUrvabhavAbhyAsavazena te / asminnasti mahAsneho na cAdyApi prazAmyati // 265 / / yugmam mohena preSitAstatra tamAnetuM mayA narAH / AninyustaM sa dRSTazca makSikApazukAvRtaH // 266 / / tamugrIvaM sabASpaM ca vIkSya pRSTo mayA punaH / kimidaM kevalI prAha prAcyaH praNaya oghataH // 267 / / bhagavan karmaNaH kasya vipAko'yaM mayodite / bhagavAnUcivAJjAtimadasyaiSa vijRmbhate // 268 / / anantarabhave hyeSa purohitasutatvataH / kulajAtibalaizvaryagarvapUrNaH suhRttava // 269|| viyoginAM davaH sAkSAdiva puSpitakiMzukaiH / ratibhartuH paraM mitraM vasantartustadA''gamat // 270 / / zucInAM malinAnAM ca carcaryastatra niryayuH / vibhAvasuH svacaryAM khelannastyakhilainijaiH // 271 / / tasyAsanne samAyAtA vastrazodhakacarcarI / sameti kathamasmAkamAsannA nIcacarcarI // 272 / / vadannityabhimAnena rajakAnakadarthayat / USadattaM ca tanmukhyaM kSepayAmAsa cArake // 273|| yugmam mocitaH sajanairantyainivRtte madanotsave / tvanmitreNa tadA karma nIcairgotramupAya'ta // 274|| tadA kauleyakatvenAbhimAnaM dadhatA'munA / kauleyakatvamevedaM karmaNA hi samajitam / / 275|| samarAdityasaMkSepaH iti zrutvA mayA pRSTo bhAvinastadbhavAnvibhuH / Uce'sya rajakasyaiva gRhe'sau bhavitA kharaH // 276 / / athoSadattasaMbaddho mAtRdinnAbhidho'ntyajaH / tadbhAryAnathikAkukSau klIbatvena bhaviSyati // 277 / / hataH siMhena putrItvamantyajasyaiva lapsyate / bAlabhAve'pyasau sarpadaSTA tatra mariSyati // 278 / / dAsyAmathoSadattasya klIbatve dhakSyate'gninA / putrItve pIThasarpitvAdibhenAsau haniSyate // 279 / / tasyaivAstyUSadattasya kAlaJjanyabhidhA priyA / tatputrItve vayaHsthA sA prasuvAnA mariSyati // 280 // tatputratve ca bAlatve khelanneSa nadItaTe / pratyathinoSadattasya jalAntarmajjayiSyate // 28 // bhavya eSa gamI siddhi kathaM nviti mayodite / guruH prAha mRto nIre bhavitA vyantarAmaraH // 282 / / sa AnandajinAllabdhabodhi: saGkhyAtigairbhavaiH / nRpo bhUtvA vrataM prApya cAraNarSe: zivaM gamI // 283|| nizamyeti sasaMvega indradattagaNAdhipAt / Attavrato'smyahaM rAjannidaM saMvegakAraNam // 284|| yatprAguktaM sati sthAne zAzvate jinabhASite / tadupAye ca ko yalaM na kuryAttannizamyatAm // 285 / / na janma na rujA yatra na jarA maraNaM na ca / yato na punarAvRttistatpadaM viddhi zAzvatam // 286 / / tadupAyazca sarvajJopajJadharmo dvidhA sthitaH / sAdhuzrAvakasaMbaddhastatrAdyo dazadhA mataH // 287|| 1. sajanairantyai ka, read sa janairanyaiH / 2. hInarjitaM kha, hausamarjitaM ga gha / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH 27 samarAdityasaMkSepaH dayA sUnRtamasteyaM brahma tyAgastapastathA / sahiSNutvaM mRdutvaM ca RjutA zaucamityamI // 288 // tamastatihataH sAdhudharmasya daza vAjinaH / ta ete nyakRtasvargavAjino daza vAjinaH // 289 / / dvAdazAtmA tvasau zrAddhadharmaH sarvaprakAzakaH / kSINo'pi sAdhudharmaH syAdyasmAtpuSTaH punaH punaH // 290 / / aNUni guNarUpANi zikSArUpANi cAGginAm / paJca trINi ca catvAri vratAnItyarkasaGkhyayA // 291 / / niSiddhaiH syurvadhAsatyasteyAbrahmaparigrahaiH / aNuvratAni paJcApi rAjanmahadapekSayA / / 292 // guNavratatrayI jJeyA digmaryAdAnatikamaH / bhogopabhogamAnaM cAnarthadaNDaniSedhanam // 293 / / zikSAvratAnyaho sAmAyikaM dezAvakAzikam / pauSadhaH saMvibhAgazcAtithInAM samatAjuSAm // 294 // dharmayoranayorindusUryayoriva puSkaram / samyagdarzanamevaikaM yatra sarvaM pratiSThitam // 295 / / tacca jIvAditattvaughe jinokte rucirucyate / svabhAvAdupadezAdvA suguroH sA prajAyate // 296 / / deve'rhati gurau sAdhau dharme sarvajJabhASite / nizcalatvaM mateH samyagdarzanaM dazitaM jinaiH // 297|| samyaktvasyAsya kaH stotu mahimAnaM mahItale / yadvinA'lpaphalaM jJAnaM cAritraM cA'tiduSkaram // 298 / / durbhedagranthibhedena samyagdarzanamApyate / palyopamapRthaktvena zrAddhatvaM tadanantaram // 299 / / tacca vratAni caitAni pAlayansthiramAnasaH / naro niraticArANi zraddhA ityabhidhIyate // 300 // zrAddhatvAnantaraM jIvaH saGkhyAtaiH sAgaropamaiH / yatidharmamahiMsAdyaM labhate pUrvavaNitam // 301|| laghukarmatayA sarva kazcittatkSaNamaznute / samyaktvaM zrAvakatvaM ca yatitvamapi nirmalam // 302 / / kSapakazreNimArUDhaH prApya kevalamujjcalam / prAgvaNitaM mahArAja ! labhate zAzvataM padam // 303 / / bhAvapAvakanirdagdhabhUrikarmendhanastadA / guNasenanRpo vAcamuvAca racitAJjaliH // 304|| dhanyo'smi bhagavan karNanipItatvadvacaHsudhaH / saumanasyamavApaM tvAM nirnimeSaM vilokayan // 305 / / tanme prayaccha samyaktvaM vratAni dvAdazApi ca / uktveti gurudattaM tadvidhinA sarvamagrahIt // 306 / / tataH zikSAmavApyaiSa natvA ca saparicchadam / guruM puraM praviSTo'tha bhojanaM vidadhe sudhIH // 307|| punaH sametya saMdhyAyAmupadezarasAyanam / apArapArasaMsAragadavicchedakovidam // 308 / / iti dvisaMdhyamapyasya paryupAsti vitanvataH / triMzatA divasaijJe zrAvakatvaM sunizcalam // 309 / / mAsakalpe'tha sampUrNe sUrayaH kalpavedinaH / vihAraM vidadhurbhavyAmbhojabodhanabhAnavaH // 310 // gurau vihitavIhAre gataiH katipayaidinaiH / guNasenanRpo'nyedhuH svaprAsAdatalasthitaH // 311 / / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAdityasaMkSepaH prathamo bhavaH digyAtrAkaraNe nityodyatasya yamabhUpateH / DhakkAmiva prayANAya jIvalokaripuM prati // 312 // aTTahAsaM bhavAbhikhyarakSasaH kharavakSasaH / nirghAtamiva nirmantujantuSvapi bhayapradam // 313 / / hAhAkAraravApUrNa paridevitabhitam / DAmaraM DiNDimadhvAnaM zuzrAva zrutiduHzravam // 314 // kalApakam adrAkSIcca kSaNAdeSa caturbhiH puruSaidhRtam / zavaM svabandhuvargeNa kozatA sarvato vRtam // 315 / / tataH paramasaMvegabhAvitAtmA bhuvo vibhuH / indrajAlanibhaM matvA jIvalokaM vyacintayat // 316 / / itthaM virasaparyante bhave dhanyAsta eva hi / trailokyabandhubhUtaM ye samAsAdya jinAgamam // 317|| prAptAnagAratAH paJcamahAvratadhRtau ratAH / sarvadoSaparityaktapiNDataH piNDadhAriNaH // 318 / / aSTabhizcintyamAnAzca nityaM zAsanamAtRbhiH / caturdhAbhigrahAMstebhyo bibhrANAstriguNaM tapaH // 319 / / dhRtaniHpratikarmatvAt sarvatra samatAjuSaH / kaSTASTAdazazIlAGgasahasrabharadhAriNaH // 320 // prazamAmRtasampUrNa viharanto mahItale / prabodhya bhavyapadmAni saddharmakathanAMzunA // 321 / / prAnte saMlekhanApUrvaM jinoddiSTena vartmanA / pAdapopagamAdIni zritvA dehaM tyajantyadaH // 322 // SaDbhiH kulakam tato'hamapi samprApya bhavAmbhorAzitArakam / guruM vijayasenAkhyaM mohasenAvidArakam // 323 / / samIpe'sya samAdAya mahAvratabharaM param / pUrvoktavidhinA dehaM tyakSyAmyakSAmabhAvanaH // 324|| iti dhyAtvA samAhUya subuddhyAdikamantriNaH / teSAM nijamabhiprAyamayamAkhyanmahAmanAH // 325 // te'tha tatsaGgavijJAtajainasArA mahAdhiyaH / anvamanyanta dhanyaM tamAdareNa vratAthinam // 326 / / atha pratatya caityeSu spaSTamaSTAhikAmaham / dInAdInAM mahAdAnaM dApayitvA ca sAdaram // 327|| saMmAnya praNayivrAtaM nAgarAn bahumAnayan / candrasenAbhidhe jyeSThaputre rAjyaM nivezya saH // 328 / / bhAvanAttavrataH prAtargantAsmi gurusannidhau / dhyAtveti vijane tasthau nizi pratimayA sthiraH // 329|| vizeSakam itaH kRtanidAnatvAdbharitApaH sa tApasaH / agnizarmA''ttaduSkarmA'nazanojjhitajIvitaH // 330 // jAto vidyutkumAreSu sArdhapalyopamasthitiH / sarvaM pUrvabhavodantaM parijJAya vibhaGgataH // 331 // kupito guNasenAya rabhasenA'yamAgataH / taM tatrA'pratimakrodho'pazyatpratimayA sthitam // 332 / / vizeSakam prAcyakSudvedanAtaptaH sarajaskabhavaM nijam / zaMsannivA'sya taptena rajasA vRSTavAnayam // 333 / / dahyamAno'pyasahyena rajasA tena sAttvikaH / sa dadhyau vizadadhyAnasaMtAnasthiramAnasaH // 334|| zArIramAnasairduHkhaiH paritaH pUrite bhave / du:khaM hi sulabhaM dharmapratipattistu durlabhA // 335 / / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo bhavaH dhanyo'smyahaM mayA yenA'pAre saMsArasAgare / dharmacintAmaNirlebhe bhavakoTyA'pi durlabhaH ||336|| etasya hi prabhAveNa daurgatyaM na kadAcana / bhrAmyatastadbhave'nAdau saphalo'yaM bhavo'bhavat ||337|| yaccAgnizarmaNazcakre'bhibhavo narmakarmaNA / pracurIkAritaH krodhastanmAM spRzati marmaNi // 338|| maitrI sarveSu sattveSu pratipannA'dhunA mayA / purAtyantaM parAbhUte vizeSAdagnizarmaNi // 339 // itthaM zubhaparINAmastena tAtakinA hataH / mRtvA'sau dharmamarmajJaH kalpe saudharmanAmani ||340|| vimAne nAmatazcandrAnana ekAbdhijIvitaH / kSaNAdeva kSaNAtulyadivyadehadharo'jani // 349 // yugmam ajJAnajJAnayorbhedAttApasasyAgnizarmaNaH / vidyuttvaM guNasenasya gRhasthasyA'pi nAkitA ||342 // tatra pUrvajananAntasaMgata zrIjinezvaravacaH prabhAvataH / divyanATyarasadivyasundarIbhUribhogabhavanaM bhave'bhavat // 343|| iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe kathitaH prathamo bhavaH || 344 || 31 dvitIyo bhavaH ihaiva jambUdvIpe'sti vasumatyA vizeSake / kSetre varavidehA''khye nAmnA jayapuraM puram // 1 // suvarNazrIbhRtA nityaM yena puNyajanA''zritA / svatulyatvadhRtAzaGkA vArdhI laGkA'patad dhruvam // 2 // klIbaH parasya dAreSu gatAkSazchidravIkSaNe / avarNe yatra mUkazca naravarge nisargataH ||3|| meruNA maNDalAgreNa nirmathya pradhanA'mbudhim / yaH svAyattAM zriyaM cakre pratyakSaH puruSottamaH ||4|| nRpaH puruSadattAkhyaH sa tatra paruSo dviSAm / astavAmanarUpo'pi balibandhavidhikSamaH ||5|| yugamam zrIkAntA nijarUpeNa kAntAya satatA''natA / zrIkAntA nAma tasyA'sti kAntA guNagaNA'nvitA ||6|| chAyayeva tayA sArdhamaviyuktasya gopateH / gopateriva tasyA'gurvAsarAH sukhavAsarAH // 7 // cyutvA'tha guNasenaH zrIkAntAyAH kukSimAsadat / tadA'pazyacca sA jvAlAjAlApiGgalakesaram // 8 // 1. avarNavAde ka / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH sphaTikAcalacUlAvaddhataM vizadAM tunam / zazirekhAbhanirgacchadaMSTraM piGgalalocanam // 9 // pRthu vakSaHsthale tucchaM madhye vRttakaTItaTam / pralambavAladhi siMhapotaM sarvAGgasundaram // 10 // svapne vadanamArgeNa pravizya jaThare sthitam / vIkSya prabuddhA kathayAmbabhUva pRthivIbhuje // 11 // kalApakam nRpaH prAha dviSadvargadvipadviparipUpamaH / yazaHprasaravAn devi ! bhavitA'Ggabhavastava // 12 // tadAkarNya prahRSTA sA kramAdgarbhAnubhAvataH / tRtIye mAsi saMjAtadohadA''khyanmahIbhuje // 13 / / jinArcA pAtradAnaM ca dInAnAthA'nukampanam / sarvasattvA'bhayaM ceti mama nAtha ! manorathAH // 14 // tato'bhyadhikasaMjAtapramodaH pRthivIpatiH / vidadhe tattathA sarvamiSTavaidyopadiSTavat // 15 // atha pramuditA devI paripuSTavapuSTamA / dineSu paripUrNeSu sumuhUrte zubhe dine // 16 // sukhena suSuve sUnumanyUnatanutejasam / aciraciSmato dIpamiva snigdhadazAzrayam // 17|| tajjanma nRpatezceTyA zubhaMkaryabhidhAnayA / nyavedi tena sA cake dAridrayadveSiNI kSaNAt // 18 // nRpatirmuditaH putrajanmotsavamakArayat / triMzataM divasAn vAdyagItanRtyamanoharam // 19|| prajApANidhame tasmin vartamAne mahotsave / zUnyabhAvo nirAdhAraH kArAgAraM samAzritaH // 20 // samarAdityasaMkSepaH vyatIte mAsi bAlasya siMhasvapnAnusArataH / siMha ityabhidhA cakre mahotsavapuraHsaram // 21 // kramAtkalAkalApena dehasyopacayena ca / vardhamAno ratikrIDAvanaM prApa sa yauvanam // 22 // anyadA puSpacApasya puSpakAlaH paraH suhRt / upAyanamupAdAya puSpabANAnyupAgamat / / 23 / / dIptaM digmaNDalaM yatra kusumaiH kiMzukodbhavaiH / proSitapreyasIcityAjvalitajvalanairiva // 24 // paritaH sahakAreSu bhrAntA bhramaradhoraNI / dhUmyeva virahArciSmaddahyamAnAdhvagAvaleH // 25 / / puraskRtaratiH puSpacApe nyastazilImukhaH / mano vizvasya vizvAsya manobhUryatra vidhyati // 26|| jagajjigISoH kAmasya sphuTaM jayajayadhvanim / kokilA: kalayAJcakruH kalaM kalakalaM kila // 27 / / evaMvidhe vasantau nijaiH sahacaraiH saha / yayau kumAra udyAne krIDAsundaranAmani // 28 // tatrA'sya kurvataH krIDAM dRSTigocaramAgatA / veNIbhramaramAlAbhRnnAmataH kusumAvalI // 29 / / lakSmIkAntAbhidhAnasya mAtulasya sutA kanI / rambhAstambhAyamAnoruyugA kamalalocanA // 30 // sakhIjanena dakSeNa paritaH parivAritA / udyAna zrIrivAdhyakSA RtulakSmIgaNAvRttA // 31 // vizeSakam sAbhilASamanenaiSA cirakAlaM vilokitA / tayA'pi taM ciraM vIkSyA'pasarantyA vicintatam // 32 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH ki kIDAsundarodyAnasaundaryAdbhagavAn svayam / krIDAsukhasyAnubhavaM tanoti makaradhvajaH // 33 // dUrAdapasarantI tAM prAha ceTI priyaGkarA / apasartumalaM svAminyayaM siMha: kumArarAT / / 34 / / sutaH puruSadattasya mahIbharturmahAyazAH / zrIkAntAyAH samudbhUto garbhe tava pitRSvasuH // 35 / / tadayaM tvAmadAkSiNyAM kalayiSyati mAnase / sthirIbhUya kumArasyopacAraH kriyatAmataH // 36 // soce sakhi ! tvamevAtra kuzalA kathyatAM tataH / kiM kimasya karomIti tataH proce priyaGkarA // 37 // AsanaM svAgataprazno vasantakusumaiH saha / tAmbUlaM ca svahastena dIyatAmasya sA'vadat // 38 // sakaNTakavapuH svinnakampamAnakaraddhayA / nA'sya kAlocitaM kartumahaM kiJcidapi kSamA // 39 // tattvameva hale sarvaM nivartaya yathocitam / ityuktayA tayAsanne kumAre'sajji viSTaraH // 40 // Uce ca svAgataM ratyA vihInasya manobhuvaH / prasAdaH kriyatAmatrA''sane samupavizyatAm // 41 // tuSTo rAjAGgajaH smitvA ratyA hIno'bhavaM purA / nAdhuneti vadaMstatropaviSTo viSTare vare // 42 // priyaGkarA'tha vAsantIpuSpamAlAsamanvitam / svarNasthAlena tAmbUlamArpayattacca so'grahIt // 43 // samarAdityasaMkSepaH yuktaM tena hradi nyastA kumArI kusumAvalI / tayA tu cchekayA'pyatra nyastaH siMhastadadbhutam // 44 // atrAntare ca kusumAvalImAturnidezataH / sambharAyaNanAmA''gAtkanyA'ntaHpurakaJcukI // 45 / / aprekSamANamardhAkSiprekSitairnRpanandanam / anurAgeNa pazyantI so'pazyatkusumAvalIm // 46 / / adhyAyacca samaM ratyA manobhUmilitazcirAt / mAnayiSyati yadyenaM vidhi nirupadhirvidhiH // 47 // tataH samIpamAgatya kumAramabhinandya ca / uvAca vatse tvAM devI muktAvalyAdizatyadaH // 48 / / suciraM krIDayA khedo mA bhUttava zarIrake / vatse tacchIghramAgaccha yadahaM virahA'sahA // 49|| yadAdizati me'mbeti vadantI kusumAvalI / ciraM kumAramAlokamAnodyAnAdviniryayau // 50 // gRhaM gatvA praNamyA'mbAM sadanasyopari sthite / niSIdati sma palyaGke kumAraM hRdi bibhratI // 51 // sarvaM visarjayAmAsa sA sanmAnya sakhIjanam / dhyAnA''nItakumAreNaikAntavArtAcikIriva // 52 // sA muktadIrghani:zvAsA viSamAyudhabAdhayA / citte tameva pazyantI nA'paraM citramAtanot // 53 // tatpremahudanirmagnA nAmajjaddIrghikAdiSu / kumAre sAnurAgatvAnnA'GgarAge dadhau manaH // 54 // 1. kriyatAmiti ka / 1. tayA cittaguhAntastu ka / 2. yadyevaM ka / 3. nAgabhaddI kha / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH samarAdityasaMkSepaH na krIDayati cakrAGgAnna kIDati ca kandukaiH / na ca pAThayati prItikArikAH zukasArikAH // 55 // tAmbUlaM yUSaNaM dehabhUSaNaM dUSaNaM param / manyate sA viyogena dUnA malayajaM malam // 56 // atrA'ntare ca taddhAtryA samAdiSTA kRtAdaram / putrI madanarekhAkhyA dvitIyamiva tanmanaH // 57|| yadadyodyAnataH zrAntA sametA kusumAvalI / satAlavRntakarpUvITakA vraja tadgRham // 58 // tatkSaNaM mAturAdezAd gatopakusumAvali / sA cintAnissahAmenAM zUnyacittAM vyalokata // 59 // soce svAmini kena tvamudvignevA'si hetunA / pitarau kiM na tuSTau te kiM na raktaH sakhIjanaH // 60 // manaHsamIhitaM kiJcit kiM na saMpadyate'thavA / mamA'sti yadi kathyaM tat kathyatAM bhartRdArike // 61 / / svahastenAlakAMstasyAH saMyamya kusumAvaliH / Uce sakhi ! tavA'pyasti kimakathyaM kimapyalam // 62 // tadAkarNaya puSpAvacayotpannaparizramAt / jvarastajjanitastApastannimittA mamA'ratiH // 63 / / sakhyUce tarhi karpUravITakasvAdamAtanu / khedajasvedavicchedaM vyajanena tanomi te // 64 // Uce'tha kusumAvalyA vITakavyajanairalam / bAlarambhAgRhe yAmi tApazcettatra zAmyati // 65 // tatra gatvA kRtA zayyA sajjA madanarekhayA / kadalInAM dalaistasyAM nyaSIdatkusumAvalI // 66 // sakhyA samarpayAJcake tasyai karpUravITakam / vIjitA vyajanenaiSA tApanirvApaNecchayA // 67|| zunyacittA punadRSTA pRSTA sakhyA tvayA katham / gacchantyAgatayodyAne dRSTaM kimapi kautukam / / 68 / / soce sakhi ! mayodyAne ratyA virahitaH smaraH / rohiNIrahitazcandraH kAmapAla ivAniraH // 69 // svarNavarNo nakhajyotiruyoticaraNAGguliH / sunigUDhasirAsandhivizaGkaTakaTItaTaH // 70 // kRzo madhye bRhadvakSA unnataskandhabandhuraH / padmadhvajAGkuzacchatrarekhAGkitakaddhayaH // 71 // acchidrAGgulirAtAmrakarajaH kambukandharaH / pakvabimbAdharaH zuddhadantaH kamalalocanaH // 72 / / samakarNaH samuttuGganAsAvaMzo'like pRthuH / soSNISazIrSaH susnigdhazyAmakuJcitakuntalaH // 73|| zrIcandanaviliptAGgo dukUladvayazobhitaH / AmuktamuktAlatikaJcUDAratnavibhUSitaH // 74|| lAvaNyasyA'pi lAvaNyaM rUpaM rUpasya pazyatAm / saundaryasyA'pi saundarya yauvanasyA'pi yauvanam // 75 / / zrImatpuruSadattasya mahArAjasya nandanaH / dRSTaH siMhakumArAkhyaH zriyeva madhusUdanaH // 76 / / aSTabhiH kulakam sthAne'nurAgaH svAminyA anurUpo hyayaM varaH / iyaM tasyaiva yogyeti dhyAtvA dhAtrIsutA'vadat // 77|| 1. vijanena ka / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH yathA'dya saha devena subuddhirmantrayazrutaH / devyAdezena gatayA mayA cedbhAvi tattathA // 78 // tatsaMgataH smaro ratyA rohiNyA sahitaH zazI / isyA kalitaH kAmapAlo nyUnaM na kiJcana // 79 // yugmam kusumAvalyuvAcA'tha kiM zrutaM sakhi sA'vadat / uvAcAryasubuddhiryaddeva ! rAjJaH sutAM tava // 80 // kRte siMhakumArasya nirbandho yAcane mahAn / varazca kusumAvalyA nAparastaM vinA varaH // 81 // yugmam Uce tataH kRtAlIkakrodhA tAM kusumAvalI / bravISi kimasaMbaddhaM sA prAha kimasaMgatam // 82 // yujyate kalahaMsena kalahaMsI hi saMgatam / subuddhi prAha devo'tha prANebhyo'pi prabhuH prabhuH ||83|| iti yAvadvadantyau stastAvadudyAnapAlikA / ceTI pallavikA nAma provAca kusumAvalIm // 84 // tvAmAdizati devIdaM tvaM dantavalabhIM vraja / devenA'sti yadAdiSTaM bhavanodyAnasajjanam // 85 // atra siMhakumAreNa mahArAjasya sUnunA / Agamyamiti sA zrutvA devyAdezaM vyadhAttathA // 86 // itazca bhavanodyAne sajjite'sau nimantritaH / etazca tvaritastatra kumArIdarzanotsukaH ||87|| praviSTo bhavanodyAne bhojanAvasarAtparam / mRdvIkAmaNDapastatra dRSTastena suzItalaH // 88 // tatra kaGkellimAkandapUganAgalatAdikam / sarvaM nirIkSya vAsantIlatAmaNDapamAzrayat // 89 // 39 40 samarAdityasaMkSepaH atrAntare ca kusumAvalI madanarekhayA / Uce svAmini saMbandhaH svAjanyAdeva tiSThati // 90 // saMbhASapuSpatAmbUladAnAdyaistaM prakAzaya / kiM ca haMsotsukAM haMsI citre likha viyoginIm // 91 // uktveti vartikAvarNapaTTikAdyamupAnayat / sA vijJAtasakhIbhAvA yathoktAmalikhacca tAm // 92 // nirIkSya suciraM citraM tato madanarekhayA / zlokastadupari nyastastadavasthAnivedakaH ||93 || "bisagrAse'pyanAzaMsA sotkaNThA priyadarzane / padmakhaNDamapazyantI bADhaM tAmyati haMsikA // 94 // AdAya prAbhRtaM citrapaTTikAM ca samAgatA / rAjaputryAH sakhItyeSA kumAreNA'bhinanditA // 95 // taM natvA sAdaraM proce rAjaputrA'vadhAraya / tvadyeogyaM kusumAvalyA prahitaM prAbhRtaM varam // 96 // priyaGgamaJjarI navyA kakkolakaphalAni ca / karpUravITakAnyuccaizcitrasthA rAjahaMsikA // 97|| kumAreNa sakakkolaM tAmbUlaM svAditaM kRtA / priyaGgamaJjarI karNe vIkSitA kalahaMsikA // 98 // ziro dhunAnaH so'vAdIdaho citrasya kauzalam / tadavasthA dvirUce tu zlokenetyatha sA'vadat // 99 // svAminyA likhitaM vIkSya priyotkAM kalahaMsikAm / likhito'yaM mayA zlokastadavasthAnivedakaH // 100 // 1. yathoktama kha / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH 41 kumAraH prAha yuktaM hi rUpe likhitavIkSite / sakhInAM hRdayAlUnAM tatsvarUpaprakAzanam // 101 / / athaiSa patracchedyeSu niSNAtaH patrakartarIm / lAtvA nAgalatApatre haMsaM patralamAdadhe // 102 // taM nyasya paTTikAyAM ca tasyAM haMsIpurasthitam / zlokatrayaM lilekhaiSa zlokayogyo manISiNAm // 103 / / prANeSu proSiteSu syAtpriyayA naiva saMgamaH / anena hetunA haMso na vimuJcati jIvitam" // 104|| "citrA'nurAgiNI tvaM cA'haM ca citrAnurAgavAn / priye puna: punarjApyaM tattvayA citrakauzalam" // 105 / / "idaM tu prakRtaM mAtrA'dhikaM cittaM vicAryatAm / svayaM hi nipuNA'si tvaM nipuNaste sakhIjanaH" // 106 / / likhitvetyarpayitvA ca tasyai tAM citrapaTTikAm / kaNThAduttArya hAraM cArpayadindukarAmalam // 107 / / taM natvA sA''gatA''cakhyau sarva vRttAntamujjvalam / muditA sA punaH zlokau likhitvA prAhiNodimAm // 108 / / tato madanarekhA'smai gatvA zlokau samarpayat / tAvitthaM vAcayAmAsa mudito nRpanandanaH // 109 / / "araM cittaM vicAryedaM prAgeva prahitaM priya ! / araM sUtrasya vRttistu tava zlokadvayAdabhUt" // 110 / / "citraM cittasthite sUtre vRttirmatimatA kRtA / kiM citraM pUrayantyeva samasyAM cintitAM budhAH" // 111 / / preyasIta: prasUtaM sa zlokatokadvayaM navam / sudhAmadhurayA vAcA punaH punaralAlayat // 112 // samarAdityasaMkSepaH Uce ca padazayyA'sau karNapIyUSasAraNiH / arthadRSTizca guptA'pi prakAzaiva prakAzate // 113 / / jJAnavijJAnasaurabhyasundarA kusumAvalI / ucitA hRdaye dhartuM prathitA grathitA guNaiH // 114 / / itthaM prazasya tAM prItaH prItidAnapura:saram / punarvisarjayAmAsa kumAraH preyasIsakhIm // 115 / / itthaM rathA'GgabhRGgA''diyugmA''lekhanato mithaH / tayoH prItiravardhiSTa taTinIva pade pade // 116 / / anyadA ca mahArAjaprArthitena mahIbhujA / kumArAya dade lakSmIkAntena kusumAvalI // 117 // datte naimittike'nAtha pANigrahaNavAsare / sA bandhustrIbhirAsanyAM prAGmukhI vinivezitA // 118 // nakhakarma vidhApyA'tha kausumbhavasanAvRtA / mekSitA sadhavastrIbhiH snapitA kuGkumAmbubhiH // 119 // tatazca pUrNacitreNA'vamitA'sau samantataH / akSatAH zirasi nyastA gurubhiH paritoSibhiH // 120 // tasyA vadanavakSojakareSu ghusRNadravaH / rAge'dhike'pi nIcatvAdyAvakaH padayorabhUt // 121 // vinyastaM kajjalaM cakSurakSaNAyeva cakSuSoH / madhuzriya ivaitasyA vihitastilako mukhe // 122 // haMsakau padayorlagnau gatisvarajitAviva / tadaGgalISu vinyastA UrmikA maNinirmitA // 123 / / 1. dhiko'pi kha ga gha / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH naddhaM kAJcIpade kAJcIdAma vallabhacittavat / aGgade bhujayornaddhe pAze iva manobhuvaH // 124 / / kaNThastananitambaspRk padmarAgamaNImayam / dAma markaTabandhena nyastaM caJcalacakSuSaH // 125 / / muktAhAro'pi saMjAtakAmarAga ivAdhikam / tatkaNThamavalambyA'ho nIvIsparza samudyataH // 126 / / nyastaM graiveyakaM kaNThe karNayoH karNaveSTake / zirodeze ziroratnaM tasyA gAtre navAM'zukam // 127|| mAM hitvA pUrvamapyeSA dRzyatAmeti matsarAt / sA ratnacchAyayAcchannA nUnamAbharaNasthayA // 128 / / tasyAM prasAdhyamAnAyAM kumAre ca prasAdhite / rAjJe vyajJapi daivajJairlagnavelA samIpagA // 129 / / atha turyaravAhUtapaurapUritadigmukhaH / zvetahastinamArUDhaH sitacchatreNa zobhitaH // 130 / / pratibimbairiva svasya kumAraiH parito vRtaH / paurIbhirIkSyamANo'gre maNDapadvAramAgamat // 131 / / yugmam tatra zvazrUjanAbhAvyamAcAreNa sa yAcitaH / dattvA tadadhikaM stamberamAduttIrNavAnayam // 132 / sauvarNamusalenAtha ratnakAJcI dyutispRzA / zvazrUjanena sAnandaM bhagnA bhRkuTirasya ca // 13 // nirudhya maNDape lokaM nIto mAtRgRhaM varaH / yatrA'sti vizadasvacchakSaumacchannamukhI vadhUH // 134 // vadanA''cchAdanasyA'panayanAbhAvyamarthitaH / sakhIbhiH kAryametaddhi mamaiveti hasannayam // 135 / / samarAdityasaMkSepaH tattadabhyadhikaM dattvA'pAnAyayadayaM mudA / tAmapazyacca kaGkellipallavottaMsasundarAm // 136 / / parismeramukhAmbhojAM harSasAdhvasanirbharAm / vahantIM vibhramaM kaJcinmanoharamanoharAm // 137 / / vizeSakam atha tasyAH kara: kAlavilambaM soDhumakSamaH / varasya milito manye nakhacandrakarotkaraiH // 138|| sAnurAge purA citte pazcAttena kare dhRtA / antazcaturikaM nItA caturA catureNa sA // 139 / / tArAmaitrI purA'pyasti tayovizvastacetasoH / sA tArAmelake vizvaviditA samapadyata // 140|| tadAtanasya tAmbUlavastramAlyavibhUSaNaiH / cake janasya sarvasyopacAraM duhituH pitA // 141 / / atho hutAzane sarpirmadhulAjasamAhate / jvalati bhramituM lagnaM maGgalAni vadhUvaram // 142 / / Adye vadhUpitA svarNabhAralakSaM dadau mudA / hArakuNDalakeyUrabhUSaNAni dvitIyake // 143 / / tRtIye maGgale rUpyasthAlakaccolakAdikam / turye nAnAprakArANi mahAya'vasanAni ca // 144|| muditaM hAstikAzvIyairhastamocanaparvaNi / lakSmIkAntanRpaH putrIkAntamekAntato vyadhAt // 145 / / varasyA'pi pitA sarvaM yathocitamupAcarat / dadau vadhvai mahAmUlyaM vasanAbharaNAdi ca // 146 / / 1. hastikAzvIyaM ka kha ga / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH iti sampUrNatAM yAte dArakarmamahotsave / varSalakSA yayurbaqhyastayoviSayasevayA // 147 // kumAraH kautukI vAhavAhanAya gato'nyadA / udyAne nAgadevasya pradeze prAsuke sthitam // 148 / / AvRtaM sAdhuvargeNa sAdhudharmamivAGginam / sUri zrIdharmaghoSAkhyamadrAkSId dvAdazAGginam // 149 / / tatra gatvA ca natvA ca tamapRcchadatucchadhIH / Adade bhavatA dIkSA kuto nirvedataH prabho ! // 150 // guruH provAca saMsAre sarvaM nirvedakAraNam / vizeSAdavadhijJAnicaritraM yanmayA zrutam // 151|| tathAhi vijaye'traiva pure rAjapure sadA / svabhAvena bhavodvignacitta eva vasAmyaham // 152 / / tatra jAtAvadhijJAno'maragupto gaNezvaraH / bahusAdhuparIvAra udyAne samavAsarat // 153|| matvA tamAgataM rAjA sapauro'pyarimardanaH / Agatya natvA taddattadharmalAbha upAvizat // 154 // apRcchacca samutpannamavadhijJAnamadbhutam / yuSmAkaM caritaM svaM tanmamAdizata bodhitaH // 155 / / Uce jJAnI mahArAja ! zRNu te yadi kautukam / nagaraM vijaye'traiva campAvAsAbhidhaM purA // 156 // AsIdgRhapatistatra sukhajJa iti nAmataH / dhanazrIkukSibhUstasya somA'haM tanayA'bhavam // 157|| tatra sArthezanandasya nandanaH pariNItavAn / rudradevAbhidhAno mAM bheje ca viSayAnayam // 158|| samarAdityasaMkSepaH anyadA bAlacandrA''bhaniSkalaGkacaritrabhUH / gaNinI bAlacandrA''khyA vihAreNa samAgamat // 159 / / tAmapazyaM piturvezma yAntI zvazuramandirAt / zraddhAzuddhAzayA bhaktyA praNAmaM ca samAhitA // 160 // dharmalAbhe tayA datte pRSTastasyAH pratizrayaH / madhyAhne tatra gatvA tAM paryupAsiSi sAdaram // 161 / / tayA me pUjyayA''khyAyi karmadAvadavAnalaH / nirvANasukhakalpadrurdharmaH sarvajJabhASitaH // 162 / / bodhi labdhavatI karmakSayopazamataH parAm / saMsAracArakodvignA saMvignA'smi nirantaram // 163 / / rudradevastu duSkarmA doSAtpradveSamAvahan / Uce dharmamimaM muJca mUDhe viSayavighnadam // 164 // vipAkakaTunA bhogasaukhyenA'laM mayodite / sa prAha vaJcitA'si tvamadRSTasukhavAJchayA // 165 / / pazukriyA'bhidhA yasya tatki viSayajaM sukham / mAnuSA tu kriyA jJeyA dharma eSa dayAmayaH // 166|| mayetyakte sa vidviSTo mAM hitvA'nyAmayAcata / kanyAM nAgazriyaM nAgadevasArthezanandanAm // 167|| nA'dAttAM nAgadevastu mattAtabahumAnavAn / raudro'tha rudradevo manmRtyUpAyamacintayat // 168 / / kumbhe nyasyA'nyadA nAgaM tenoktA mAlyamAnaya / haste nyaste ca kumbhAntardaSTA duSTena bhoginA // 169|| 1. paraM ka / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH tasyA''khyaM sa tu mAyAvI vyartha kolAhalaM vyadhAt / tataH prasaptaH sarpaviSAjjIvitamatyajam / / 170 // samyaktvasya prabhAveNa palyAyutridazo'bhavam / ahaM lIlAvataMsAkhye vimAne prathamadyavi // 171 / / rudradevastu tAM kanyAmupayamya tayA samam / bhogAnbhuktvA tato mRtvA palyAyurnArako'jani // 172 / / ahaM svargAccyuto'bhUvaM suMsumAragirau gajaH / udvatto narakAdanyastatraivAdrau zuko'bhavat // 173 / / dRSTastena khale'nAhaM khelansArdhaM kareNubhiH / hRdi dveSaM dadhAnazca dadhyau ki dveSakAraNam // 174|| iti cintayatastasya jAtismRtirajAyata / bhogebhyo'yaM kathaM vaJcya ityupAyamacintayat // 175 / / jAmi magAisenasya candrarekhAbhidhAmatha / hRtvA vidyAdharo lIlAratinAmA samAgamat // 176|| sa zukaM prAha kuJje'haM sthAsyAmyatrA'nyakhecaraH / AgantA'sya na kathyo'haM tvayA madupakAriNA // 177|| ityuktvA'drinikuJjAntamithune tatra tasthuSi / nAraGgasthe zuke vidyAdhara Agatya yAtavAn // 178 / / tadA mAmAgataM vIkSya tatroddeze vazAnvitam / zuko'dhyAyadiyaM velA svamanorathapUraNe // 179 // mAyAvI jAyayA sAdhU mantrayitvaiSa me'ntike / Agatyoce priye'zrAvi vasiSTAtsvagurormayA // 180 / / yadatrAsti mahAzaile patanaM sarvakAmadam / yo yadicchati tattasya tatkAlamupatiSThate // 18 // samarAdityasaMkSepaH vasiSTho bhagavAnpRSTho mayA sthAnaM kRpAparaH / asya zAlataromipArbeneti samAdizat / / 18 / / priye tadalametena pazutvena bhRgoritaH / kRtvA vidyAdharatvasya praNidhAnaM prapatyate // 183 / / priyayA'GgIkRte yugmaM praNidhAya papAta tat / Akhyacca lIlArataye sapriyaH khena so'gamat // 184|| tadvIkSya mayakA'dhyAyi prabhAvastIrthajaH kiyAn / devatvapraNidhAnena tadito nipatAmyaham // 185 / / dhyAtveti patito'mAtragAtrabhaGganipIDitaH / zukayugmaM taduDDInaM tadA nA'hamalakSayam // 186 / / akAmanirjarAyogAd vyantaratvamupAgataH / ahaM dezonapalyAyu rakatvaM zukaH sa tu // 187|| cyutvA'haM vijaye'nyasmizcakavAlA'bhidhe pare / apratihatacakrasya sArthavAhasya nandanaH // 188|| jAtaH sumaGgalAkukSau cakradevo'bhidhAnataH / uddhRtya so'pi tatraiva nagare zukanArakaH // 189|| somazarmAbhidhasyA'bhUnnarAdhipapurodhasaH / udare nandivardhanyA yajJadevAkhyayA sutaH // 190 // vizeSakam mama tena samaM maitrI sadbhAvAttasya kaitavAt / gaveSayannapi cchidraM madIyaM labhate na saH // 191 // atha candanasArthezasarvasvamapahatya saH / muktvA manmandire'vocadetadyalena gopaya // 192 // akAlAnayajAjjAtazaGkenA'niccha'tA'pi hi / mayA dAkSiNyabAhulyAttadravyaM gopitaM gRhe // 193 / / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH prAtaH pravAde saMjAte mayA'pracchi kuto dhanam / yajJadevo'vadattAta ! bhiyedamiha gopitam // 194|| mA zatiSThAstvamityukte ni:zaGko'haM tato'bhavam / yAvattAvadidaM rAjJazcandanena niveditam // 195|| kiM te hRtaM nRpaprokte sa patrasthamadarzayat / AghoSaNAM narAdhIza: paTahenetyacIkarat // 196|| candanasya hataM dravyaM yadgRhe kathayatvasau / jJAte'nyathA nRpazcaNDo mahAdaNDaM vidhAsyati // 197 / / AghoSaNAvyatikrAntergate'tha dinapaJcake / yajJadevo nRpasyAgre'vadadvizvastavaJcakaH // 198|| deva naivocitaM puMsAM mitradoSaprakAzanam / rAjA'pathyaM tu nopekSyamiti dhyAtvA prakAzyate // 199 / / rAjJA ki taditi prokte so'vadaccandanAlayaH / muSitazcakradevena jJAtaM parijanAnmayA // 200 / / nRpaH prAha kulIne'sminnaghaM na ghaTate hyadaH / so'tha provAca kiM na syAt kusumeSu kRmivrajaH // 201 // tataH kenA'pyupAyena gRhaM tasya nirUpyatAm / zrutveti nRpatiH praiSIddattvA zikSA niyoginaH // 202 / / tatra te patramAdAya naSTadravyanivedakam / papracchu kimapyasti patrasthaM vastu te gRhe // 203|| niHzaGkena mayA neti prokte te vivizugRham / yatnagopitamAkarSazcandanadravyavAsanam // 204|| samarAdityasaMkSepaH tacca candananAmA prekSyocurmAmidaM kutaH / mayoditaM mamaivedaM kiM tu nAmni viparyayaH // 205 / / kiyatsaMkhyamidaM dravyaM na vedmIti mayodite / sahasradazakaM patre dInArANAmavAcayan // 206 / / patrArthe milite procuH punaste kimidaM nanu / tathaivokte mayA kopAtte mAM ninyunRpAntike // 207 / / vRttAntaH kathitazcaNDazAsanasya narezituH / taiH so'pi mAmuvAcograzAsano'pi hi sAmavAk // 208 / / sArthavAhasuta ! jJAtalokadvayapatho bhavAn / tvayyasaMbhAvyametattatparamArthaM nivedaya // 209 / / ityukto'pi nRpeNA'haM mitrasnehavimohitaH / maunena kevalaM tasthau bASpaklinnavilocanaH // 210 // rAjJA'tha zaGkitenApi tAtasya bahumAnataH / virUpakamakRtvAhaM dezatyAge nidezitaH // 211 / / puradevIvanAsannaM mAM rAjapuruSAH purAt / nirvAsya tatra muktvA ca nivRttA nagaraM prati // 212 / / acintayamahaM mAne pramlAne jIvitena kim / uddhnAmi tadAtmAnaM vaTe devIvanAntage // 213|| pravRtto'haM vaTaM gantuM tadA nagaradevatA / avadherupayogena matvA mayi kRpAvatI // 214 // nRpasyA'mbAmadhiSThAyAkhyAya sarvaM yathAtatham / uvAca cakradevaM tvaM gatvA mRtyornivAraya // 215 / / sanmAnapUrvakaM taM ca nagarAntaH pravezya / nRpo'tha yajJadevasya bandhAyA''diSTavAnbhaTAn // 216 / / vizeSakam 1. AghoSaNe vyatikrAnte ka Ga / 2. Agamacca kha ga Ga / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH AjagAma mamA'bhyaNe vAyuvAjena vAjinA / mAmapazyacca nikSeptuM kaNThe pAzaM samudyatam // 217 / / udastahasto mAM rAjA mA sAhasamiti bruvan / Agatya pAzakaM chittvA''rohayAmAsa vAhane // 218 // Uce sabahumAnaM ca tava sArthezanandana ! / yuktaM mayA'pi pRSTasya sadbhAvasyA'nivedanam // 219 // mamAgre hi pravizyA'mbAM devyA sarva niveditam / nirdoSazcakradevo'yaM yajJadevastu doSavAn // 220 / / tatkSantavyaM tvayA'jJAtaparamArthena yanmayA / nidezito'si dezasya tyAge sAdhudhurandharaH // 221 / / mayoktaM nAsti devasya doSo nyAyagaveSaNe / mUlazuddhistu devena viprasyA'pi vidhIyatAm // 222 // rAjJoce tasya devyaiva mUlazuddhiniveditA / kRtvA tena svayaM steyaM tvayi doSo'dhiropitaH // 223 // AnIto'trA'ntare baddhaH sa vipro nRpatebhaTaiH / nRpastadAdizajjihvAchedalocanakarSaNe // 224 // viSaNNe yajJadeve'tha patitvA padayormayA / nRpo vyajJapi devena manturme kSamyatAmayam // 225 / / nRpeNoktaM na yukto'yaM moktumanyattvamarthaya / mayA proce na yAce'nyadayameva vimucyatAm / / 226 / / tato madIyanirbandhAdyajJadevaM nRpo'mucat / saMmAnya mAM mahaddhyA ca prAhiNonnijavezmani // 227 / / samarAdityasaMkSepaH janapravAdamAkarNya yajJadevasya duHsaham / atIva bhavanirvedo babhUva mama cetasi // 228 / / atrA'ntare purodyAne kSamAkAntaH samAgamat / duSkarmakakSadAvAgniragnibhUtirgaNezitA // 229 / / bahirgatazca taM vIkSya netvA ca samupAvizam / tasmAddharmamapRcchaM ca sarvaduHkhakSayAvaham // 230 / / kSAntyAdye dazadhA dharme prathite kathite sati / saMjAtatatparINAmastatpArzve vratamAttavAn // 231 / / prapAlya vidhinA tacca kAle tyaktvA zarIrakam / brahmaloke suro'bhUvaM navasAgarajIvitaH / / 232 / / vipro'pi zarkarApRthvyAM dvirgatvA zvabhavAntaraH / tritrivAOyuratrA'gAdatha tiryakSu naikazaH // 233 / / cyutvA'haM tu videhe'sminpure ratnapurAbhidhe / vijaye gandhilAvatyAmilAtalavibhUSaNe // 234|| ratnasArAbhidhAkhyAtasArthavAhasya nandanaH / abhUvaM zrImatIkukSau candrasAro'bhidhAnataH // 235 / / yugmam yajJadevo'pi hi bhrAntvA gRhadAsyAmajAyata / dArako narmadA''khyAyAM vihitanahakAbhidhaH // 236 / / mayyeSa prAgbhavAbhyAsAdvaJcanApariNAmavAn / ibhyakanyAM tvahaM candrakAntAkhyAM pariNItavAn // 237 / / tatrA'nyadA samAyAte sUrau vijayavardhane / gRhItastatpadormUle zrAddhadharmo mayA'naghaH // 238 // 1. satyaM niveditaM ka / 1. natvA taM kha / 2. AptavAn ka / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH anyadA tatpuraM dIrghadaNDayAtrAgate nRpe / gateSvasmAsu ca grAme nAmato vindhyaketunA ||239 || pallIzena samAgatya hataviprahataM kRtam / kiyAnapi dhRto bande jano'smAbhizca tacchrutam // 240 // yugmam AgataistatpuraM dRSTaM zmazAnAgArasodaram / mAnuSaiH zodhitairjJAtaM bhillairbhAryA hRtA mama // 241 || athA'ratimatA'dhyAyi mayA seyaM varAkikA | madviyoge kathaGkAraM prANAnapi dhariSyati // 242 // tadA'haM devazarmAkhyavRddhavipreNa bhASitaH / sArthavAhasuta ! svAnte tvaM khedaM mA vidhA mudhA // 243 // deze'traiva purA bhillaiH zrIsthalagrAmato hRtaH / jano'khaNDitacAritro muktazcArthena bhUyasA ||244 // tato'hamidamAkarNya gataiH katipayairdinaiH / gate svapallI pallIze'nahakenAnujIvinA // 245 // sArdhaM zambalamAdAya sAradravyaM ca puSkalam / candrakAntAvimokSAya calito'smi tadutsukaH // 246 // yugmam dravyaM ca zambalaM cApi krameNa vahatorabhUt / vaJcanAyAH parINAmo'nahakasya mamopari || 247 / / anyadA tasya haste'sti dravyaM mama tu zambalam / sandhyAkAlazca kUpazcAsanna eko'sti vartmanaH // 248 // tatra sthito'haM tenaitya kUpAntaH prerya pAtitaH / lagnena pratikUpaikadeze spRSTaM ca mAnuSam // 249 // namo'rhadbhya iti prokte tena zabdopalakSaNAt / matkAntA candrakAntAsAvityajJAyi mayA mudA || 250|| 53 54 samarAdityasaMkSepaH uktA ca na bhayaM jainazAsanasthe jane bhavet / macchabdaM pratyabhijJAya pravRttA rodituM ca sA // 251 // AzvAsitA mayA pRSTA vRttAntamiti sA'vadat / zIlabhaGgabhayAdatrA''ryaputra ! patitAsmyaham // 252 // tatpRSTena svavRttAnte khyAte'nahakanirmite / sAvocadduSTu dAserazcake suSThu mayoditam // 253 // upakArI mahAtmA'sau yena tvaM mama yojitA / alpanidratayA rAtriratItA bhAnurudgataH // 254 // mayAtha datte pAtheye satIpathapathikyasau / bahUnAmupavAsAnAmapi pAraNake'vadat // 255 // yuSmAbhiragRhIte'haM kathaM gRhNAmyato mayA / akAle'pi tadA bhuktaM kAntayA tadanantaram // 256 // kUpAdbhavAdivAgAdhAduttAro'smAtkathaM bhavet / iti cintayatoH kSINaM pAtheyaM katithairdineH // 257 // naSTAyAM jIvitAzAyAmiti cintA mamA'jani / prApte'pyarhanmate kiM nu mariSyAmyakRtavrataH // 258 // itthaM cintayatazcakSurdakSiNaM sphuritaM mama / tasyAzca vAmaM sA''cakhyau mamAhaM ca svacintitam // 259 // priye'nena nimittena klezo'yaM na cirasthiraH / itthaM yAvadahorAtramatItamidamAvayoH // 260 // tAvajjigamiSuH sArthaH puraM ratnapuraM prati / nandivardhanasaMjJasya sArthezasya samAgamat // 261 // 1. sovAca duSTu ka / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH udakAya samAyAtai tyaiAtau niveditau / sArthezAyA'tha tenetyottAritau maJcikAsthitau // 262 / / pratyabhijJAya pRSTena mayA''khyAte savistare / mene sArthapatiH satyaM saMyogaM yugasampayoH // 263 / / mamA'tha vahataH sArthe vyatIte dinapaJcake / kaGkAlamekaM paJcAsyahatasyA'jani dRkpathe // 264|| tadvIkSya vAmapakSeNa srastadraviNavAsanam / paryajJAyi mayA pApmAnahako hariNA hataH // 265 / / ahaM tadravyamAdAya dRDhaM saMvegavAnhadi / gato ratnapuraM saptakSetryAM draviNamuptavAn // 266 / / tasminneva gurau ratnapuraM vijayavardhane / Agate jagRhe dIkSA ni:spRheNa gRhe mayA // 267 / / mRtvA SoDazavAOyurmahAzukre suro'bhavam / tRtIyanarake saptavArdhyAyuranaha: punaH // 268 / / divazcyutvA'hamatraiva jambUdvIpasya bhArate / rathavIrapure nandivardhanAkhyagRhezituH // 269 / / bhAryAyAM sundarInAmnyAM tanayatvena jAtavAn / anaGgadeva ityAkhyAM pitRbhyAM mama nirmame // 270 // yugmam itara: prApya siMhatvaM gatvA tatraiva durgatau / uddhRtya nAnAtiryakSu bhrAntvA tatraiva pattane // 271 / / somasArtheziturnandimatyAM tanayatAM gataH / dhanadevAbhidhastena maitrI prAgiva me'jani // 272 // yugmam samarAdityasaMkSepaH kumArasyA'pi me dharmo devasenagurorabhUt / prAptau dvAvapi tAruNyaM viSayadrumakAnanam // 273 / / dvAbhyAmapyabhimAnibhyAmanyadA hRdi cintitam / pitadravyaparIbhogastAruNye'patrapAvahaH // 274 / / dhyAtvetyAvAM gatau ratnadvIpe ratnAni lakSazaH / upAya' dezamAgantuM calitau militau nijam // 275 / / anyadA prAcyaduSkarmadoSAnmadvaJcanAmanAH / svastimatyAM puri sthUlabhojyArthaM modakadvayam // 276 / / kArayitvA tayormadhyAdekasminviSamakSipat / dhanadevo viparyastamatirAdacca taM svayam // 277 / / yugmam taddattamitaraM bhuktvotthito'haM mUrchitaM takam / vIkSya kikRtyamUDho'sthAM viSAduparataH sa tu // 278 / / ahamajJAtatadvRttaH zokazaGkasamAkulaH / Agatya purametasya mAnuSANAmathAgrataH // 279 / / AkhyAyAlekhyazeSatvaM vitIrya nikhilaM dhanam / tadIyaM ca nijaM cApi tAni saMbodhya sAdaram // 280|| tataH prabhRti saMtyaktabhoga: zrIdevasenataH / / pakhijyAmupAdAya pAlayAmi sma zuddhadhIH // 281|| vizeSakam kAle kAlaM vidhAyA'tha kalpe prANatanAmani / tridazo'bhUvamekonaviMzatyambudhijIvitaH // 282 / / itarasturyapRthvIta uddhRtyoragatAM gataH / davadagdhaH punastatrotpadya tiryakSu cA'bhramat // 283 / / ahaM cyutvAdimadvIpairavate hastinApure / ibhyalakSmIvatIjAniharinandisuto'bhavam // 284 / / 1. strastaM kha ga gha / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAdityasaMkSepaH dvitIyo bhavaH cIradevAbhidhaH so'pi tatraiva zreSThinaH punaH / indranAgasyendramatyAM babhUva droNakAbhidhaH // 285 / / ubhAvapi samaM vRddhau kalAcAryasya cArpitau / jajJe nau prAktanI maitrI mayA'dhItakalena tu // 286 / / mAnabhaGgAbhidhAddharmo guroragrAhi bhAvataH / dravyato droNakenA'pi tato dharmAnurAgataH // 287|| sthiraprItirahaM tasmai bahu dravyaM samArpayam / vyavasAyavatA tena bhUri bhUri samajitam // 288 // vizeSakam atha prAkarmadoSeNa mayi cintitavaJcanaH / vidadhe madvadhopAyamapavAdavivarjitam // 289 // AvAse kArite'tyuccairaniyantritakIlakam / gavAkSa kArayitvA mAM bhojanAya nyamantrayat // 290 / / bhuktA'nantaramArUDhAvUrdhvabhUmAvubhAvapi / sa vAtAyanamArohanmatismRtiparicyutaH // 291 / / patitaM taM mahIpRSThe tatkAlaM paJcatAM gatam / vIkSyA'haM bhavaniviNNaH kRtvA tasyordhvadehikam // 292 / / mAnabhaGgagurorAttavrato'bhUvaM tRtIyake / graiveyake suraH paJcaviMzatyudadhijIvitaH // 293 / / yugmam droNako'pi hi raudreNa dhyAnena kalitAzayaH / dhUmaprabhAyAmabhavaddvAdazAmbhodhijIvitaH // 293 / / tatazcyuto'hamatraiva campAvAsAbhidhe pure / zreSThino mANibhadrasya dhAriNyA nandano'bhavam // 294 / / pUrNabhadrAbhidhAno'haM jalpanA'vasare punaH / prAguktAmarazabdenA'maragupto'smi vizrutaH // 295 / / bAlyAdapi ca me zrAddhakulotpannatayA manaH / baddhAnurAgaM saMjajJe dharme sarvajJadezite // 296 / / droNako'pi mahAmatsyaH svayambhUramaNAmbudhau / bhUtvA dhUmaprabhAM gatvA bhrAntvA ca pazujanmasu // 297 / / tatraiva nagare nandAvarta zrInandayoH sutA / nandayantyabhidhAnena babhUvodyauvanA kramAt // 298 / / yugmam upayeme pitarvAcA pitRdattA ca sA mayA / jajJe dvipAkSikasnehaH sundazcASapicchavat // 299 / / nandayantyA tayA sAdhaM nandayantyA mano mama / yayurviSayasevAbhirvAsarAH sukhabhAsurAH // 300 / / pradatte dakSiNe pANau pANigrahamahotsave / prANA api yadAyattAstasyAH ki parataH param // 30 // tathApi pUrvakarmAnubhAvena mayi vaJcanAm / dhatte parijano vakti na tu pratyemi kasyacit // 302 / / anyadA tu svayaM hRtvA sA kuNDalayugaM gatam / sarvasAraM mamA''cakhyo bASpAvilavilocanA // 303|| mayoktaM tapyase subhra ! kutastvaM kuNDaladvayam / kArayiSye'paraM procya tanmanojJamakArayam // 304|| anyadA'bhyaGgavelAyAM mudrAratnaM mayA'rpitam / asau saMgopayAmAsa nijAkalpakaraNDake // 305 / / snAtvA bhuktvA samAdAya tAmbUlaM savilepanam / ni:zaGkena mayA'grAhi mudrAratnaM karaNDakAt // 306 / / 1. paMkaprabhA ga gha ca / 2. dvipAkSakasnehaH ka, dvipAkSikasnehaH ga gha ca, dvipAkSika: kha Ga / 3. nijakelikaraMDake ga gha / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH adrAkSaM tatra tatpUrvapranaSTaM kuNDaladvayam / acintayaM kathaM labdhamanayA punarapyadaH || 307 // tadA sasAdhvasAyAtA mudrAralaM kare mama / nirIkSya lajjitA bhAvaM jJAtvA'haM nirgato gRhAt // 308 // sA dadhyau jJAtametena dvidhA'pyeSa gato mama / yAvajjano na jAnAti tAvadvyApAdayAmyamum ||309|| dhyAtveti madbadhAyaiSA vidhAyauSadhamIlanam / sthApayantyekadeze taddaSTA duSTena bhoginA // 310|| sA hi daSTA mamA''khyAtA rudradevapurodhasA / tvarito'haM samAgatya mAntrikAdInupAnayam // 311 // kAladaSTeti tairukte mayyAkandaparAyaNe / vipannA sA mayA tasyA vidadhe'thordhvadehikam // 312|| tannirvedAdahaM dhyAyansaMsArA''sAratAM hRdi / vratamAdAmiyaM SaSThyAM pRthvyAM tvajani karmataH // 313|| mukti pRSTo narendreNA'maragupto nyavedayat / anantairjanmabhistasyAH svasya tatraiva janmani // 314|| zrutvetyahaM sapauro'pi tasmAdevAbhavaM vratI / ayaM vizeSaheturme nirvede nRpanandana ! ||315|| Uce siMhakumAreNa yuktaM nirvedakAraNam / AkhyAhi bhagavan ! kiM nu bhavaH katigatiH smRtaH // 316 || kAni kAni ca duHkhAni tatra gAtre manasyapi / kazca mokSayituM zakto dharmaH saMsAracArakAt // 317 // dharmaghoSaH prabhuH prAha zRNu vatsa ! samAhitaH / zvabhratiryagnRdevatvairbhava eSa caturgatiH ||318|| 60 samarAdityasaMkSepaH duHkhaM janma jarA mRtyU rAgadveSavazAtmanAm / kimekaM kathyate tathyaM zRNvatrA'rthe kathAnakam // 319 // tathAhi puruSaH ko'pi duHkhadAridryatApitaH / nijaM dezaM parityajyA'nyadezaM gantumudyataH // 320 // sa ca mArgaparibhraSTaH spaSTazvApadasaMkulAm / jvaladdavAnalajvAlAjAlatApitalocanAm // 321 // vahagirinadIbhImAM viSamAM girigahNaraiH / aTan mahATavIM prApa sabhAM pretapateriva // 322 // yugmam tatra vitrastanetreNa duSTazvApadadarzanAt / kSudhAtRSAbhibhUtena skhalatA ca pade pade // 323|| dRSTaH pralayakAlotthAmbudavRndasahodaraH / UrjitaM garjitaM kurvanduSTastena vanadvipaH || 324 // yugmam pRSThatastasya cAtyugrakaravAlakarAmasau / dadarza rAkSasImekAM bhISaNebhyo'pi bhISaNAm // 325 // taM ca tAM ca nirIkSyaiSa kampamAnazarIrakaH / vaTamucchritamAlokya tatrAroDhumapArayan // 326|| AgacchantamibhaM vIkSya nyagrodhavyadhahetave / jIrNakUpaM tRNacchannaM kAndizIko vyalokata // 327 // azaraNyamaraNyasthamuccaM muktvA mahAvaTam / azizriyadayaM nimnamamumUrSurmahAvaTam // 328 // pataMstaddhittisaMbhUtazarastambe vyalambata / apazyadasya kUpasya catuH koNasya bhUtalam // 329 // svapAtapratighAtena kupitAn daSTumudyatAn / adrAkSItsarvakoNeSu sapAMzcatura AturaH ||330|| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH nirIkSyA'jagaraM madhye madhyekUpaM ca paJcamam / jIvitecchunirAlambaH zarastambamalokata // 331 // tasya mUlAni bhindAnaM zuddhakRSNonduradvayam / vIkSya yAvaccharastambaM svAyuniracinodayam // 332|| mAtaGgena tadaprAptikuddhenAtha radA''hatAt / papAta jIrNakUpAntaryagrodhAnyadhujAlakam // 333 / / svasve nipatite tasmin bhRGgya: kalakalAkulAH / jajJire'syA'nuyAyinyo vihitavyAharA iva // 334|| lambamAnaM zarastambe stamberamamadhRSNavaH / tameva tutuduH zAtairvadanairvizikhairiva // 335 / / tadA cA'sya zirobhAlabhrUmadhyaghrANata: kamAt / madhubinduH papAtA''sye taM sa svAditumiSTavAn // 336|| karirakSovadhUsajagarondurabhRGgikAH / avicintya tadAsvAde vaidheyo vidadhe mudam // 337 / / katheyaM kathitA bhavyamohadrohavidhAyinI / asyA upanayaM sAvadhAnAH zRNuta sajjanAH // 338|| pumAJjanturaTavyeSA caturgatigatiH smRtA / mattaH stamberamo mRtyurjeyA rakSovadhUrjarA // 339 / / nyagrodho viSayagrastanRNAM mokSo durAsadaH / tatrA''rUDhavatAM mRtyujarAdi na bhayaM bhavet // 340 // jIrNakUpo manuSyatvaM sarpAH krodhAdayo matAH / yairdaSTo manujaH kRtyA'kRtyeSu syAdacetanaH // 341 / / samarAdityasaMkSepaH ghorastvajagaro jJeyo narakaH prasaranmukhaH / zarastambo manuSyAyurAkhU pakSI sitAsitau // 342 / / bhramaryastu rujo jJeyA viSayA madhubindavaH / yadAsvAdena pAzcAtyaM vismaratyakhilaM janaH // 343|| tadaho dAruNe bhogavipAke jIvite cale / ni:sAre yauvane dharmaH kartuM yukto manISiNaH // 344 / / tataH siMhakumAraNA'pracchi dharmaH sa kIdRzaH / guruNA''khyAyi tuSTena kSAntyAdi dazadhA'pi saH // 345 / / kSamA krodhajayo jJeyo mArdavaM mAnamardanam / ArjavaM kaitavatyAgo muktinirlobhatA matA // 346 / / tapo dvAdazadhA saptadazabhedastu saMyamaH / niravadyaM vacaH satyaM zaucamindriyanigrahaH // 347 / / AkiJcanyaM navavidhaparigrahavimocanam / aSTadazavidhA'brahmavarjanaM brahma saMmatam // 348 / / etannizamya siMhena yatidharmaH susundaraH / paraM kartumazakto'hamityukte gururuktavAn // 349|| samyaktvamUlaM suzrAddhadharma tarhi prapAlaya / ityuktastaM sa jagrAha bhAvato dravyato'pi ca // 350 // kRtArthaM manyamAnaH svaM paryupAsya kSaNaM gurUn / vanditvA vinayenaitAnprAvikSannagarAntare // 351 // Akhyacca kusumAvalyai sA'pi dharma tamagrahIt / guruzuzrUSayA dharme bhAvitau tau babhUvatuH // 352 / / nRpaH puruSadattastu guroramitatejasaH / dharma zrutvA sasaMvegaH zrIkAntAkAntayA'nvitaH // 353 / / 1. stambarama adhUSNavaH kha ga Ga ca / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH niyojya tanayaM siMhakumAraM rAjyasaMpadi / Adade zamasAmrAjyaM mantrisAmantasaMyutaH // 353 // yugmam asamaM kusumAvalyA samaM vaiSayikaM sukham / bhuJjataH siMhabhUpasyAtItaH kAlaH kiyAnapi // 355 // anyedhuvidyutAM madhyAttApasasyAnignazarmaNaH / jIvazcyutvA bhavaM bhrAntvA devyAH kukSAvavAtarat // 356 / / svapne'pazyacca sA sarpa praviSTamadare sa ca / nirgatya dRSTvA rAjAnaM pAtayAmAsa viSTarAt // 357|| taM vIkSya sahasA buddhA sAtaGkA kusumAvalI / amaGgalamayaM taM ca nA''cakhyau medinIbhuje // 358|| pravardhamAnagarbhAbhUttadoSAveSiNI nRpe / Uce parijanenA'tha devi ! cAru karoSi na // 359 / / tayoktaM kiM nu tenoce na devaM bahu manyase / sA proce garbhadoSo'yaM syAdIhakkathamanyathA // 360|| tasyA jajJe'nyadA patyurantrabhakSaNadohadaH / adhyAyadatha garbheNA'pyalametena pApmanA // 361 / / tadenaM pAtayAmIti sakhInAM sA nyavedayat / tAsAM bahumataM jajJe tacca kAryagurutvataH // 362 / / bahUni pAtanAyA'syA bheSajAni cakAra sA / na nikAcitakarmatvAtpapAta sa tu pAtakI // 363 // tena bheSajapAnena dohadA'pUraNena ca / bhRzaM kRzaM dadhAnA sA dehamapracchi bhUbhujA // 364 / / samarAdityasaMkSepaH kiM na saMpadyate'bhISTaM kenA''jJA tava khaNDitA / kiM mayA vipriyaM cakre yadevaM devi ! khidyase // 365 / / dvitIyaM hRdayaM matvA mahAsnehaM mahIpatim / devyAha jAne sadyo'haM vipadye yadi tadvaram // 366 // kuto hetoriti prokte nRpeNA''ha nRpapriyA / pRccha madbhAgadheyAnItyuktvA'jani sagadgadA // 367 / / tannidaM dRDhaM matvA nRpastadduHkhaduHkhitaH / atho madanarekhAdyaM sakhIjanamavocata // 368 / / kathaM zuSyatyasau rAjJi sakale mayi satyapi / dake kairaviNIstoka ivAMhikarakairakhA // 369 // yuktaM kimetadyuSmAkaM parijJAte nibandhane / kRSNapakSendulekhAvatkhidyamAnAmupekSitum // 370 / / nirvedo'yaM na cAsAdhyavastunyastIti me matiH / tatki tatkiJcidapyasti yanna syAnmayi jIvati // 371 / / Uce madanarekhA'tha nAtha vakSi yathAtatham / paraM nArIsvabhAvenAviveko'trAparAdhyati // 372 / / kiM ca kAryamanAyaM tatkiJcidutpadyate kvacit / asthAnavraNavadyasyA'zakye gopanadarzane // 373 / / tadidaM zakyate naiva devasyA'gre niveditum / upAyastvaparaH kazcinnAsti tena nivedyate // 374|| rAjJoktaM yuktamevedaM yannaiva syAdupAyataH / mamAgre kathyate taddhi bhavatI kathayatvataH // 375 / / tatastayA sabhItyeva garbhasaMbhavasaMgataH / vRttAnto dohadadveSAtpAtanAnto niveditaH // 376 / / 1. doSiNI ka / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH aho mayyasamasnehAtputrIyatyapi na priyA / mA bhUdgarbhavipattistadasampUrNe'tra dohade ||377 || dhyAtveti yadahaM vacmi tatkAryaM kAlasaMgatam / uktveti nRpatirdevIM vyasRjatsasakhIjanAm // 378 // atha kAryavidAkArya matisAgaramantriNam / nRpastatsarvamAcakhyau sa dhyAtvA taM vyajijJapat // 379 // yaddeva kSudhite deve kRtrimAntrANi kukSitaH / kartaM karta vitIryante devyA eva dRzoH puraH || 380|| rAjJA bahumate tasminnarthe rAjJImuvAca saH / kartiSyAmi tathA'ntrANi yathA devo na dUyate // 381 // garbhakUrasvabhAvatvAdanayA'GgIkRte sati / nRpakukSau zazAntrANi kRtvA vastrAvRtAnyayam // 382 // utkRtya tasyAH pazyantyA dattavAnmuditA ca sA / pazcAtpunarviSaNNA'bhUdAzvastA nRpadarzanAt // 383 // Uce ca mantriNA devi ! devyA pUrvaM prasUtayA / garbhajanma na devasya kathanIyaM tu me'grataH || 384|| pratizuzrAva taddevI prApte prsvvaasre| prasUtayA tayA mantrI samAhUtAgato'vadat ||385|| lakSyate lakSmabhirgarbho'yamakSemaH kSamApateH / anyatra vardhatAM tasmAnmRto devasya kathyate // 386 // bhavatvevamiti procya taM mAdhavyAkhyaceTikA / samarpya preSitA rAjJyA dRSTA siMhamahIbhujA ||387 // kimetaditi pRSTA ca ceTI proce na kiJcana / bAlastadA rurodoccairAtmAnaM jJApayanniva // 388|| 65 66 samarAdityasaMkSepaH nRpaH kRtakRpastatra bAle ceTyAM tu niHkRpaH / provAca kimidaM pApe vidhitsuH zvapacA'dhikam // 389 // nivedite'tha vRttAnte strItvakAtarayA tayA / rAjJA lAtvA'tha dhAtrINAmanyAsAM sa samarpitaH // 390 // uktAzca tAzcedvAlasya pramAdo'sya bhaviSyati / kariSyAmi tato yuSmAnetadIyacitendhanam // 391 // nirbhatsya mantriNaM devImapyetadanurodhataH / pracchannaM kArayAMcakre janmavardhApanotsavam // 392 // nRpastajjanmasAnandastamAnandamabhikhyayA / vidadhe vardhamAnaH sannAdade sakalAH kalAH // 393 // prAkkarmadoSataH kiM tu nRpe viSamamAnasaH / sthApito yuvarAjatve janakena sasammadam ||394 / / anyadA''Taviko durgasvabhUmibalagarvitaH / udvRttaH siMharAjasya satyanAmA sa durmatiH // 395 // rAjJA tasyopari praiSi sainyaM jigye ca tena tat / prayANatritayaM yAtastato'marSAdayaM svayam ||396 // tadA vahantyAM vAhinyAM sindhusindhutaTasthitam / aho kaSTamaho kaSTaM bruvANaM janamaikSata ||397|| grasyamAnamapazyacca bhekaM tatrA'hinA nRpaH / kurareNa ca taM taM cAjagaraNa garIyasA // 398 // sataM vyatikaraM vIkSya mUDhacittapramodakam / satAM nirvedahetuM ca hRdaye vyaSadannRpaH // 399 // 1. dhyAtvAtha kha ga gha Ga ca / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 samarAdityasaMkSepaH dvitIyo bhavaH acintayacca bhekAhikurarA mocitA api / na jIvanti kimetenA'pratIkAreNa vastunA // 400|| dhyAtveti tarjayitvebhaM jagAma zibiraM nRpaH / kRtvA dinocitaM rAtrau suptabuddho vyacintayat // 401 // grasyate lokamaNDUko'hitulyena niyoginA / sa rAjJA kurareNeva kRtAntA'jagareNa saH // 402 // evaMvidhe'tra saMsAre viSayAnviSayI janaH / sukhecchu: sevate bAlaH kAlakUTa jijIviSuH // 403 / / du:khaM pApaphalaM matvA duHkhanAzAya duHkhitaH / sukhitaH kurutAM dharma jAnandharmaphalaM sukham // 404 // mAnaprAjyena rAjyena tadetena kRtaM mama / taddhi pAtAlavatkSiptai1:pUraM pUraNairapi // 405 / / durantaM khalamaitrIva sabhujaGgaM ca nAkuvat / vezyAcittavadartheSTaM sarpavattattyajAmyadaH // 406 // vastuni prastute me syAllAghavaM svalpakaM hi tat / iti cintayato rAtrirvItA siMhamahIbhujaH // 407|| kRte prAbhAtike kRtye samete mantrimaNDale / rAjA vijayavatyAkhyavetriNyA vyajJapIdRzam // 408 / / yaddeva prasthitaM matvA devamatyugrazAsanam / durmatiH svayamevA'yaM vahankaNThe kuThArakam // 409|| janaiH katipayairyukto vetribhUmau samAgataH / dikSurdevamastyatra pramANaM deva eva hi // 410 // yugmam rAjA vyalokayadvaktraM matisAgaramantriNaH / sa provAca bhavatvevaM nRpA hyAzritavatsalAH // 411 / / pravizya rAjJAnujJAto durmatistaM vyajijJapat / ayaM kaNThaH kuThAro'yamityuktvA praNanAma ca // 412 / / tasyA'bhayaM vitIryA'ryastaM satkRtya ca kRtyavit / prasthApya ca nije sthAne svayaM jayaparaM yayau // 413 / / mantrimaNDalamAkArya kathito'tha mahIbhujA / rAjyatyAgavratAdAnarUpo nijamanorathaH // 414 // vivekakalitenA'tha tenA'yaM bahumAnitaH / daivajJAndinamaprAkSIdAnandasyA'bhiSecane // 415 // paJcame divase naimittikottamanivedite / rAjyAbhiSekamaGgalyavastUnyAnAyitAnyatha // 416|| mRtpiNDadadhisiddhArthamInacAmararocanAH / siMhacarmasitacchatrapuSpabhadrAsanAdi ca // 417|| AnAyya nyAyyamArgastho nRpo'dhyAyannijaM sutam / rAjye vinyasya yAsyAmi dharmaghoSaguroH puraH // 418|| sa dhyAyanniti saddhyAnI rAjyadAnasya vAsaram / pratIkSamANa evA'sthAnnirAkAGkSo mumukSuvat // 419|| AnandayuvarAjastu prAcyaduSkarmadoSataH / ghaTito nijadurmatyA tena durmatinA tathA // 420 // kenA'pi hi prayogeNa vipralabhya kadAcana / ayamAlabhyate bhUpastAbhyAmiti ca mantritam // 421 / / zruto'bhiSekavRttAnto viparItatayA dhRtaH / yadetena cchalenAhaM nihantuM cintito'munA // 422 / / asmin satye'pi satyarthe taddattaM mA sma bhUnmama / rAjyaM yanmArayitvainaM gRhyate taddhi sundaram // 423 / / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH AkArite'pyanAyAte kumAre mAraNAtmake / pratIhArayutaH kAryamavicArya yayau nRpaH // 424|| AtmadvitIyamAyAtaM vIkSyaM taM sa vyacintayat / adhunaiva susAdhyo'yaM sAdhyate yadi sAdhu tat // 425 / / dhyAtvetyasiprahAreNa pratIhAramamArayat / nRpaM tu ni:kRpo gADhaprahAreNA'kSamaM vyadhAt // 426 / / tataH kalakalo jAtaH purakSobho mahAnabhUt / rAjagRhyAH kumAreNa samaM samaramAdadhuH // 427|| nivAritAzca te rAjJA nijAjJApUrvakaM bhaTAH / hata evAhametaM mA nihateti prajalpatA // 428 / / abhiSekamamuSyaiva kurudhvaM nRpa eSa vaH / iti teSu nivRtteSu kumAraH prAha durmatim // 429 / / dRDhabandhairbadhAnainaM sa taM nigaDitaM vyadhAt / nyaSedhattumulaM hatvA kAMzcinnirbhaya' kAMzcana // 430|| nijavizvAsapAtrANAmarpayitvA'tha bhUpatim / svayaM rAjyamadhiSThAya tadvyavasthAM vidhAya ca // 431 / / vaze vidhAya sAmantamaNDalaM maNDalaM ca saH / pitaraM cArake'kSapsIdAtmAnamiva nArake // 432 // amedhyamUtradurgandhe bhittisuptasarIsRpe / gRholikAsusaMkIrNe svananmazakamakSike // 433 / / pralambamAnanirmokamuktAprAlambamAlite / lUtAtantuvitAnADhye duSSamAvAsamandire // 434|| samarAdityasaMkSepaH adharmalIlAmedinyAM sImantakasahodare / nivAse sarvaduHkhAnAM mRtyorvizrAmamaNDape // 435 / / paJcabhiH kulakam tatra nItaM nRpaM zrutvA vimuktAkandabhairavam / zIghragatyuditazvAsamura:kuTTanatatparam // 436 / / nidAdhaM hRdi vibhrANaM varSArAtraM ca netrayoH / AgacchatkusumAvalyAdikamantaHpuraM tadA // 437 // yugmam vIkSya lohabhRtaM bhUpaM mahAkandaparAyaNam / nRpeNA''rakSakaizcApi kathaJcidapi vAritam // 438 / / rAjJA prabodhitaM cetthaM zucA''yAsakRtA kRtam / bhavo vicitrarUpo'yaM khelanaM tasya jantavaH // 439|| durnivArANi karmANi capalAcapalAH zriyaH / svapnasAdhAraNaM prema tadalaM paridevanaiH // 440 // durlabhaM bhagavadvAkyaM bhavatIbhiralAbhi ca / sarvaduHkhakSayopAyaM tatkurudhvaM tadeva hi // 441 / / tatheti pratipadyaitadbalAdAnandabhUpateH / sAdhvyA gandharvadattAkhyakhecayA~ vratamAdade // 442 / / nRpastu yAtyamAno'pi yAtanAbhirakopanaH / jagrAhA'nazanaM dhImAnvijJAya samayocitam // 443 / / tatrA''nandena vijJAte kupitena mahallakaH / devazarmA'bhidhaH praiSi nRpaM bhojayituM haThAt // 444|| sa gatvA nRpatiM prAha deva daivavazAnnRNAm / jAyate jagati prAyaH kAryasya viSamA gatiH // 445 / / daivo hi na guNagrAhyo nA''rAdhyo vinayena ca / anartha eva mUrto'yamakAlajJaH samIhite // 446 / / 1. ni:kRpaM ka / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyo bhavaH svacchando mattahastIva kuTila: sindhuvAhavat / karmANyeva ca daivo'yaM sAdhyaH puruSakArataH // 447|| vidhattAM bhojanaM devo dhruvaM jIvannaro yataH / ullaGghya vipadaM dhanyaH punaH prApnoti sampadam // 448 / / nRpaH provAca nA'moci sanmArgasamayocitaH / mayA puruSakAro yajjagRhe bhAvato vratam // 449|| na sampadyabhilASo me yogyaM tvanazanaM kRtam / sa prAha deve'bhuJjAne kopiSyati mahIpatiH // 450 // tasya niSkAraNaH kopaH satyasandhA hi sAdhavaH / nRpaprokta uvAcaiSa sa pramAde'pi karmaThaH // 451 // kiM naiti devazarmeti krodhAdAnandabhUpatiH / nistriMzaH kRSThanistriMza etya bhUpamavocata // 452 / / yadi grahItA nAhAraM tadetena zitA'sinA / chetsyAmi tvacchirastacca zrutvA bhUpatirUcivAn // 453 / / jIvite maraNAnte syAdudvegaH kIdRzo mRteH / garbhAtpratikSaNaM mRtyau jIvatIti mRSA vacaH // 454|| sArthAtkazcitpuro yAti yadi tasya bhayaM kimu / kA nAma jIvitavyAzA jantoH sUnApazoriva // 455 / / vyAdhibANAn kSipanneti vRddhabhAvadhanurdharaH / vidhivyAdho manuSyaiNayUthavyadhanibaddhadhIH // 456|| pratyavAyapratIkArAdikaM na gaNayatyayam / hariH praharati svairaM janeSu hariNeSviva // 457 / / manye ta eva niviNNA janmamRtyoH punaH punaH / caranti duzcaraM ye'tra bhavAntakaharaM tapaH // 458 // samarAdityasaMkSepaH jinavAkyasudhAM pItvA maraNAnna bibhemyaham / yatra mokSo'thavA svargaH sa hi mRtyurmahotsavaH // 459|| kRtAntahastino mokSo na yuddhe na palAyane / hastastasya na dRzyeta gRhItaM ca na muJcati // 460 // kAle lunAti sasyAni yathA pakvAni karSukaH / tathA jAtAni jAtAni bhUtAni pretanAyakaH // 46 // mRtyupAzAH patantyete nirjaraSvapi durdharAH / jarAgrasto naro mRtyupramAdAdeva jIvati // 462 / / svayaM mayA''hato mRtyurbhojanaM na karomi yat / mRtamAraNamAtreNa kalaGkaste'vaziSyate // 463 / / zrutveti kodharaktAkSaH kRpANena jaghAna tam / bruvannamo jinendrebhyo nRpatiH prApa paJcatAm // 464 // itthaM hatastena sutena siMha: samatvamAtrAdakRtavrato'pi / narezvaraH paJcasarasvadAyuH svarge tRtIye tridazo babhUva // 465 / / sAnandamAnandanRpastu rAjyaM vidhAya hiMsAdinibaddhabuddhiH / udanvadAyuH prathamakSamAyAM piturvadhAnnArakatAmavApa // 466 / / iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe dvitIyo'yaM bhavo'bhavat // 467 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH astyasya jambUdvIpasya kSetre'varavidehake / nRstrIratnabhRtaM kozamiva kozAbhidhaM puram // 1 // tatrAstyajitasenAkhyaH senAjitadigantaraH / vairirAjaziroratnadyotitAMhrinakho nRpaH // 2 // vyomA'JjanavataH zatruzalabhakSayakAriNaH / yatpratApapradIpasya cchAyeva dveSiduryazaH ||3|| tasyA''tmanirvizeSo'sti sarvarAjyasya cintakaH / indrazarmAbhidho mantrI prattazarmA jane dvijaH // 4 // AnandanArakaH so'tha narake sAgaropamam / catvAryanyAni saMsAre bhrAntvA cA'sya dvijanmanaH // 5 // zubhaGkarAkhyabhAryAyAM nArItvenodapadyata / jajJe ca samaye putrI jAlinIti kRtA'bhidhA // 6 // atha tasyaiva rAjJo'sti sacivo buddhisAgaraH / tatputro brahmadattastAmupayeme sayauvanAm // 7 // tayoH parasparasnehaguNenA''naddhacetasoH / kiyAnapi yayau kAlaH paJcagocarasevayA ||8|| itazcA'cintyamAhAtmyAtkarmaNAM kRttamarmaNAm / siMhadevo divazcyutvA tasyAH kukSAvavAtarat // 9 // 74 samarAdityasaMkSepaH svapne'pazyacca sA svarNapUrNakumbhaM nijodare / praviSTaM nirgataM bhagnaM svahastena kathaJcana // 10 // sasAdhvasA vibuddhA sA saMkIrNarasabhAgabhUt / nA'khyattu brahmadattAya striyo hi dRDhakaitavAH // 11 // pravardhamAnagarbhA'tha savyathA'Gge manasyapi / sA garbhapAtanopAyAnnirmamA nirmame bahUn ||12|| na vipade sa garbhastu prAcyakarmavipAkataH / tatkAnto jJAtavRttAnto'vadatparijanaM nijam // 13 // tathA yatyaM yathA garbhaH prasave na vipadyate / vaJcayitvA ca taccittaM nivedyo me kathaJcana // 14 // tadA'syA dohada: prANyadrohadaH samajAyata / devA'rcAguruzuzrUSAdharmazravaNasundaraH ||15|| dohade pUrite patyA sA'bhUd garbhaprabhAvataH / ramAvatparamAnandadAyinI janacetasAm // 16 // samaye'tha prasUteyaM tanayaM hRdyacintayat / kathaM vyApAdayAmyenamiyatInAM dRzAM puraH ||17|| jJAtatanmatayA smRtvA brahmadattavacastadA / uditA bandhujIvAkhyabAlasakhyeti jAlinI // 18 // pApaH svAminyayaM garbhaH klezadenA'munA kRtam / karomyekAntagaM tasmAdyadyAdizi mAmiha // 19 // vadhe sakhItrapAvatyA kaSAyAyattacittayA / tadA jajalpe jAlinyA yUyaM jAnItha kiJcana ||20|| bandhujIvApanIyaitaM tatkAntAya samAparyat / tatkRtvA susthitaM loke mRtaM garbhamaghoSayat // 21 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH zikhItyabhikhyayA bAlaM tamuvAca pitA mudA / kalAkalApasampUrNaH sa satyAmatanocca tAm // 22 // taM prauDhaM putrakatvena brahmadatta upAdade / jJAtasvaputravRttAntA kudhA jajvAla jAlinI ||23|| gRhakRtyaM parityajya brahmadattaM jagAda ca / naikatrA'sidvayaM koze gRhe'yaM vA'hameva vA // 24 // etasminsatyahaM kiM ca prANAnapi na dhAraye / baddhvA zilAM gale kurve jale patanamapyalam ||25|| svapnAdi jalapAtAntaM sa zrutvA mAtRceSTitam / zikhI dadhyau viraktAtmA kaSAyANAM pragalbhatAm ||26|| amI kaSAyAH saMsAratarusekaghanAghanAH / mokSArthamudyataiH puMbhirvarjanIyAH prayatnataH ||27|| karmavRddhiH kaSAyebhyo bhavastasyAstato'sukham / tasmAdudvijamAnena tyajanIyAsta eva tat // 28 // uktaM ca vItarAgaH sankaluSeNa na yujyate / yathA tathA kaSAyAlIM nigRhNannapi tatsamaH // 29 // kiM ca matkarmaNaH prAcyAccandrAdagnikaNAvaliH / pradyotanAttamo jajJe kAlakUTaH sudhArasAt // 30 // annAnmRtyurjalAttRSNA yanmAturdeSa eSa me / tasmAcca duHkhaM tAtasya sthAtuM tanneha budhyate ||31|| dhyAtveti hRdaye tAtamanApRcchaya virAgavAn / nirgatya nagarAdeSa gato'zokavane vane // 32 // 1. mokSArthamutthitaiH kha ga gha / 75 76 samarAdityasaMkSepaH tatrA'zokatalAsInaM bahuziSyasamAkulam / ekatra saMyame lInamapadhyAnadvayojjhitam ||33|| daNDatrayeNa nirmuktamakaSAyacatuSTayam / khapaJcakena cA'jayyaM SaTkAyayatanAparam ||34|| bhayasaptakahInaM ca samujjhitamadASTakam / navadhA brahmaguptaM ca dazadhA dharmadhAriNam ||35|| ekAdazAGgajJAtArthaM zritaM dvAdazadhA tapaH / sUriM vijayasiMha'khyamadrAkSIdakSataM guNaiH ||36|| kalApakam vIkSya rUpacaritrAbhyAM taM nirjitajhaSadhvajam / natvopavizya papraccha bhavanirvedakAraNam ||37| rUpAnnirUpyate dravyaM tena ca svajano janaH / tatkiM sarvaM parityajya prapanno'si vrataM prabho ! ||38|| suguruH prAha kiM rUpaM dehe mAMsAsthisaMcaye / kIdRza: pratibandhazcA'sthirayoH svajanA'rthayoH ||39|| eka: saMklizyate rogairekakaJca vipadyate / svasvakarmaphalasyA'nubhave svaH kasya ko bhave ||40|| yAti vairyapi mAtRtvaM putro'pi riputAM vrajet / tadevamanavasthAyAM svAjanyaM mohavalgitam // 41 // anyacca yanmamA'dhyakSamanubhUtaM svayaM ca yat / AkarNaya mahAbhAga tanme kathayataH sataH // 42 // atraiva vijaye lakSmInilayAkhye pure vare / ibhyasAgaradattasya zrImatyAM tanayo'smyaham ||43|| 1. dharmacAriNaM ka / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 tRtIyo bhavaH kumAratve gato lakSmIparvate'pazyamadbhutam / nAlikerIdrumaM bhUmipraviSTA''yatapAdakam // 44|| acintayamahaM nAyaM nirnimittaH prarohakaH / bhavitavyaM tadarthena kiyatA'pyatra nizcitam // 45 / / tadAhaM mudito'kasmAjjRmbhitaH surabhirmarut / vimuktaH sahajo vairA'nubandhaH zvApadairapi // 46 // sazrIka: parvato jajJe sarvartukusumaM vanam / alibhirguJjitaM maJju muditA vihagA api // 47|| kimidaM mahadAzcaryamiti cintayatA mayA / taruNArkanibhaM jAtyaratnakAJcanamaNDitam // 48 // sphurajjayaravAkIrNaM nadanmaGgalatUryayuk / patatkusumavarSa cA'nekatridazasaMyutam // 49 // pratIcyA diza AgacchaddharmacakritvasUcakam / arhato'jitadevasya dharmacakramadRzyata // 50 // vizeSakam tatazca sAdhavo'neke vizadA'mbaradhAriNaH / vibhUSitA'ntarAtmAnaH sadguNairbhUSaNaikhi // 51 // athAdarzi mayA zrImAn surAsuranarastutaH / arhannajitadevAkhyaH samAgacchannatuccharuk // 52 // vinyasyanvasupayeSu navasu kramapuSkare / jiteSvanupraviSTeSu sevituM zevadhiSviva // 53 // pApisnAnajamAlinyamapanetuM sametayA / chatratrayacchalAtsevyamAnastrisrotasA rasAt // 54 // samarAdityasaMkSepaH divi dundubhinAdena paritaH parisarpatA / nirvAsanaM prakurvANo mohasya parimoSiNaH // 55 // vIjyamAnaH surAdhIzairabhitazcArucAmaraiH / / lokadvitayanairmalyaditsayeva puraskRtaiH // 56 // paJcabhiH kulakam taM vIkSya naSTamithyAtvaH kRtadharmamanorathaH / adhyAyamiti dhanyo'haM yena lebhe jagadguruH // 57 / / tadA ca nAkijyotiSkabhavanA'dhIzvarA vyadhuH / ratnacAmIkarazvetamayaM vapratrayaM kamAt / / 58 // jagatrayamihA''yAtu svAmyazokaM vidhAsyati / azokaduritIvoccairuccaratyalinisvanaiH // 59 // atha ratnamaye siMhAsane saMpadaviSTare / upaviSTe vibhau rUpatritayaM vyantarA vyadhuH // 60 // yatisva:strIyatinyo'gnestridhA devyazca rakSasaH / tannAthA maruto'sre'sthurIzasya svarginRstriyaH // 61 // athA''yojanagAminyA svAmino dezanAciSA / kA vArtA madane yasya vilIno mohaparvataH // 62 / / athA''pracchi mayA svAmI nAlikerItaroradhaH / astyartho nAsti yadyasti kiyAnyastazca kena saH // 63 // vipAkaH kIdRzazcAsya bhagavAnavadacchRNu / lobhadoSAdudIrNo'syAH pAdako dravyamasti ca // 64 // tatsaptalakSadInArapramitaM bhavatA'pi ca / nAlikeryAca jIvena nyastaM zubhavipAkadam // 65 / / yugmam 1. svarNapadyeSu kha ga gha / 1. zubhacAmaraiH ga gha Ga ca, nairmalyaidi ka ga ca / 2. mithyAtvaH ga gha / 3. sapadi viSTare ka ga gha / 4. marutogne ga gha / 5. yasyA ka / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH 79 mayA tena ca jIvena nyaste'haM kathamIdRzaH / ayaM ca kathamIhakSo mayetyukte jino'vadat // 66|| asyaiva vijayasyA'ntaH pure'marapurAbhidhe / AsIdamaradevAkhyaH purA gRhapatirdhanI // 67 / / yuvAM tadaGgajanmAnau sundarIkukSisaMbhavau / guNacandrabAlacandrAbhidhau tAruNyamIyathuH // 68 // vANijyAyA'nyadA''dAya vastrAdyaM babihAgatau / vikrIte'jani lAbho vAM vAJchitArthAtsamargalaH // 69 // sUratejA nRpastahi lakSmInilayanAyakaH / prArabdho bahusainyena rAjJA vijayavarmaNA // 70|| sa nyasya nagare pattIMlakSmIparvatamAzritaH / sAradravyaM gRhItvA svaM tatrA''rUDhI yuvAmapi // 71 / / tatra sthitAbhyAmAlocya yuvAbhyAM nyAsi tadvasu / guNacandreNa bhAgIti viSaM dattvA hato bhavAn // 72 / / RjutvAd vyantaro'bhUstvaM so'pi daSTo'hinA mRtaH / dravye tathA sthite ratnaprabhAyAM nArako'bhavat // 73|| tvaM dezanyUnapalyAyuH prapAlya vijaye tviha / DhaGkanApuravAstavyasArthezaharinandinaH // 74|| vasumatyAM suto devadattAkhyo'bhUH kramAdhuvA / uddhRtya guNacandrastUpanidhyahirihA'bhavat // 75 / / adhitasthau sa tadravyamanyadA tvamihAgataH / devyA lakSmInivAsinyA yAtrAyAM tAmapUjayaH // 76 / / dInA'nAthA''didAnaM ca dattvA vihitabhojanaH / bhramannadrAvihoddeze dRSTo daSTo'si cA'hinA // 77|| samarAdityasaMkSepaH viSasyogratayA pRthvyAM patito'si mRto'si ca / tvadbhUtyainihataH so'hi: siMhastatraiva cAjani // 78 // bhavAnkRtArgalApuryAmatraiva vijaye'bhavat / sUnuryazodharAjAneH zivadevasya gehinaH // 79|| indradevo'bhidhAnena yauvanastho'bhavadbhavAn / tattenA'dhiSThitaM dravyaM siMhenA'styoghasaMjJayA / / 8 / / anyadA vIradevA''khyarAjJA svasvAminA bhavAn / preSye tannagarasvAmimAnabhaGgasya saMnidhau // 81 / / Agacchanniha vizrAnto janaiH katipayaiH samam / dRSTaH siMhena tena tvaM nihato'si sa ca tvayA // 82 // zrIsthale pattane yakSadAsA''khyAntyajanandanau / bhAryAyAM mAtRyakSAyAM jAtau yamalabAndhavau // 83 / / khyAtastvaM kAlasenA''khyazcaNDasenAkhyayA paraH / vayaHsthau mRgayAyAtAvatra koDaM nijaghnathuH // 84 / / nidhyuddeze yuvAM paktvA taM tasya palamAdathuH / pRthvI zastrayA cakhAnA'tha caNDaseno nirarthakam // 85 // dadarza ca nidheH kaNThaM prAvartata ca gopitum / lakSitazca tvayA sa tvAM vizvastaM nijadhAna ca // 86|| tvaM mRtvA'bhUstRtIyasyAM pRthvyAM paJcA'bdhijIvitaH / parastathA sthite dravye tatraiva ripuNA hataH // 87|| SaSThyAmaSTAdazAbyAyuH pRthivyAM nArako'bhavat / uhRtya narakAttu tvamatraiva vijaye'bhavaH // 88|| zrImatIsannivezasthazAlibhadrasya nandanaH / nandinyAM nAmataH palyAM bAlasundarasaMjJayA // 89 / / yugmam Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH vayaHsthaH zIladevarSeH zrAddhadharma samAsadaH / mRtvA trayodazAbyAyurlAntake ca suro'bhavaH // 90|| cyutazca vijaye'traiva hastinApuravAsinaH / suhastizreSThinaH kIrtimatyAM putratayA'bhavaH // 11 // nAmnA samudrAdattastvaM paro'pi narakAdabhUt / somilAyAM bhavattAtadAsyAM maGgalakAbhidhaH // 12 // vayaHsthau ca yuvAM jAtAvanyadA bhavatA punaH / gaNeranaGgadevasya pAveM zrAddhatvamAdade // 93 / / lakSmInilayavAstavyA balasArthezaputrikA / zrAvikA jinamatyAkhyA pariNinye ca sA tvayA // 94|| yuto maGgalakenaitAmAnetuM vartmani vrajan / nidhyuddeze samAyAto vizrAntaH kSaNamatra ca // 15 // nirIkSya prapUnATasya pAdakaM jagade tvayA / dravyamatrA'sti dAserastataH khanitumudyataH // 96|| vIkSite nidhikaNThe'tha dAsero hyadyacintayat / mahA?'yaM nidhiH svAmivaJcanenA'pi gRhyate // 97|| atrAntare tvayApyaikSi nidhikumbhasya kaNThakaH / avAci ca kimetena gamyate nagarA'ntare // 98 / / nidhimAsAdya dAseraM hRSTaM vIkSya tvamabravIH / ayaM vyatikaraH kasyA'pyagre vAcyo na hi tvayA // 99|| na jalpAma iti procya so'dhyAyadayamekakaH / grahItA nidhimetena vaJcye'haM kimu buddhimAn // 100 / nA'datte'sau nidhi yAvattAvadvyApAdayAmyamum / tathA ca nagarA''rAme sthitvA'bhASyata sa tvayA // 101 / / samarAdityasaMkSepaH mama zvazuragehasya zuddhi jJAtvA nivedaya / gantuM pravartamAnazca so'dhyAyaditi kUTadhIH // 102 / / ayaM gRhe praviSTaH saJzIghramAdAsyate nidhim / tatkaromi tathA naiva yathA vizati vezmani // 103 / / dhyAtvetyetya sa vicchAyamukhastvAmUcivAniti / lokadvayaviruddhaM te bhAryA kRtvA kvacid gatA // 104|| asmadAgamanaM zrutvA lajjitAni ca tAnyalam / yuktaM nAtra'praveSTuM tacchrutveti tvamacintayaH // 105 / / dhignArI yatkulInA'pi vAsitA'pi jinAgamaiH / yadIdRzamasau cakre mahAmohavazaMvadA // 106 // tadalaM gRhavAsena gRhAmi vratamaJjasA / anaGgasaGgaM saMtyajyA'naGgadevamuneH puraH // 107|| dhyAtveti sa tvayA proce gaccha tvaM tAtavezmani / sa dadhyau vaJcayitvA mAM nidhimeSa jighRkSati // 108 / / yathA tathApi hanmyenamiti dhyAtvA jagAda saH / anuktvA sthAnake tvAM hi kramau me vahataH katham // 109 / / tvayoce yadi nirbandhaH pRcchAmastarhi kaJcana / sAdhu kvAna'GgadevarSirityAlocya pathi sthitau // 110 // anyadA viSamA'raNye dinasya praharadvaye / hato maGgalakena tvaM pRSThe kSurikayA rayAt // 111 // tadA cAna'Ggadevasya zramaNairagrayAyibhiH / dRSTastvaM kSurikAM hitvA naSTo maGgalakastu saH // 112 / / tvayA''dAyopalakSyA'tha kSarikAM hRdi cintitam / kuto'yamIdRzaM cake huM jJAtaM nidhilobhataH // 113 / / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH jinamatyAzca vRttAntaM manye tenaiva kalpitam / sA kulInA sulInA ca siddhAnte nedRzI bhavet // 114 // tadA cA'naGgadevena sametena sasAdhunA / dRSTastvaM pratyabhijJAtaH pRSTaH sadbhUtamAkhyathAH // 115 // samaM tena sametastvaM sthitaH sthAnezvare pure / mAsakalpena te pRSThaghAtazca praguNo'bhavat // 116 / / prAptA tatra tvayA zuddhirjinamatyA yathA sthitA / dhyAtaM cA'ho kiyAMstasya prakAro vaJcanAvidhau // 117 / / aho mohasya vaicitryamaho saMsAraheyatA / yadyapyakhaNDazIlA sA tathA'pi kRtametayA // 118 / / Atte mayA vrate sA'pi jJAtatattvA grahISyati / vratamitthaM bhavAmbhodhereSA'pyuttAritA bhavet // 119 // lokadvayahitaM tasmAdhujyate vratameva me / dhyAtvetyanaGgadevasyAntike tvaM vratamagrahI: // 120 / / zrutvA tava vrataM bADhaM saMvignA jinamatyapi / Agatya tvAmabhiSTutya pravrajyAmAdade mudA // 121 // dIkSitvA gururSyAdistrIsvabhAvasya vidviSe / sumatyA''khyagaNinyai sA ziSyAtvena samarpitA // 122 / / zrAmaNyaM niratIcAraM prapAlya vidhinA mRtaH / paJcaviMzativAAyupraiveye tvaM suro'bhavaH // 123 / / sa tu maGgalako dravyaM tadAcchAdya ziloccayaiH / tanmohena sthitastatra pizitAhAramAharat // 124|| samarAdityasaMkSepaH mRtvA SaSThyAmabhUtpRthvyAM dvAviMzatyabdhijIvitaH / uddhRtya vijaye'traiva nagare rASTravardhane // 125 / / vellIyakAntyajAgAre chAgatvenodapadyata / yauvanasthastvajAyUthamadhyasthaH sukhamasti saH // 126 / / yugmam anyadA bahvajAntaHstho nIyamAno jayasthalam / nidhyuddeze samAyAtaH sa jAtismaratAmagAt // 127|| lobhAndho'yaM tataH sthAnAtpreryamANo'pi nA'calat / kudhA vellIyakenAtha nihato mUSako'jani // 128 / / oghasaMjJAvazAttena prAgvad dravyamadhiSThitam / somacaNDA'bhidhastatra dyUtakAro'nyadAgamat // 129 / / sAmarSa iva tasyA'gre bhramaMstena hato vRSaH / akarNanAsikAyAM tadbhAryAyAM tanayo'jani // 130|| tayA guggulikAnAmnyA rudracaNDa: sa kIrtitaH / prAptaH khAtramukhe kSiptaH zUlAyAM nArako'jani // 131 / / tatrAtItatrivAAyuvijaye'tra pure'tra ca / zreSThino'zokadattasya putrItvenodapadyata // 132 // panyAM zubhaGkarAnAmnyAM zrIrnAmnA jAtayauvanA / vyUDhA samudradattena zreSThisAgarasUnunA // 133|| bhuJjatoranayorbhogAMstvaM graiveyakatazcyutaH / zrIkukSau jajJiSe sUnurdattaH sAgarapUrvakaH // 134|| yauvane devazarmAkhyagurordharmamavAptavAn / nandinImIzvaraskandazrAddhaputrImupAyathAH // 135 / / 1. kulInAkulInA ka / 1. hato mRtaH ga gha / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH bhuJjAnasya tayA sArdhaM bhogAnputrastavA'jani / tajjanmotsavamAdhAtumatrodyAnikayA''gamaH // 136 // svaputrajholikAnyAsasthUNArthaM dadatA drm| nidhyuddeze nidheH kaNThastvayA dRSTo'tha pUritaH // 137 // dattvA'nyatra daraM lokaM bhojayitvA bubhukSite / zabdaM kSiptvA svayaM bhuktvA pure'gAH svajanA'nvitaH // 138|| tvayA'tha mAtRbhaktena pRSTA'mbA yujyate'tra kim / sA'vocaddarzite sthAne kathayiSye tavocitam // 139 // tatra pradeze nItvA'mbAM bhavatAM darzite nidhau / sA dadhyau lobhate'jJAnAtprAcyA'bhyAsavazAdapi // 140 // kathaJcidapi hatvainaM gRhNAmyekAkinI nidhim / dhyAtvetyuvAca vatsedaM bhUri bhUri kathaJcana // 141 // rAjA vetti tadAdatte sarvamagretanaM dhanam / tadetatsamaye grAhyamadhunaitena pUryate // 142 // tvayA yadAdizatyambetyukte puramupAgatau / kiyanto'pi vyatIyuste vAsarAH sukhabhAsurAH // 143 // tasyAstu prAgbhavA'bhyastalobhasaMkSobhasaMjuSaH / duHkhena tvadvadhopAyacintAvyAkulacetasaH || 144|| aGgajasyA'pi te zrIrapyazrIriva kRte zriyaH / sA pauSadhopavAsasya pAraNe pradadau viSam // 145 // mUrchitaM vIkSya nandinyA kRtaH kolAhalo mahAn / kUjitaM tvajjananyA'pi milito nikhilo janaH // 146 // siddhaputrastadA tatrA''yAto mantraprabhAvataH / sAdharmikaM bhaNitvA tvAM nirviSaM vidadhe kSaNAt // 147 // 85 86 samarAdityasaMkSepaH tatastvaM jAtavairAgyo matvA martyAyuritvaram / devazarmaguroH pArzve sattvaraM vratamagrahIH // 148 // prapAlya niratIcAraM kAle kAlaM vidhAya ca / graiveyakasuro'bhUstvaM triMzadvAridhijIvitaH // 149 // tvanmAtA tu nidhau pIThaM kRtvA dravye tathA sthite / mRtvA paJcadazAdhyAyuH paJcamyAM nArako'jani // 150 // udvRtya nAnAtiryakSu bhrAntvA lobhasya doSataH / nAlikerItarutvenotpannA tava jananyasau // 151 // cyutvA tvaM zrImatIkukSau zreSThi sAgaradattataH / suto'bhUryuvayoreSa dravyavyatikarastataH // 152 // zrutvetyahaM sasaMvego nirviNNo bhavacArakAt / pratyakSamarhato dravyamanujJApya purA'dhipAt // 153 // grAhayitvA samastebhyo dInAdibhyaH pradAya ca / prapanno'smi vrataM pArzve sUrervijayavarmaNaH // 154 // Uce'tha zikhinA satyaM bhava IdRza eva hi / dhanyastvaM yaH prabhoH pArzve pravrajyAM pratipannavAn // 155 // atha dharmo jinenoktaH katidhA gururUcivAn / dAnazIlatapobhAvaizcaturdhA parikIrtitaH // 156 // dAnaM tridhA'bhayajJAnadharmopaSTambhabhedataH / rakSaNaM sarvasattvAnAmabhayaM kathitaM jinaiH // 157 // api raGkasya rAjJo'pi samAnaiva jijIviSA / tyajatyapi nRpo rAjyaM jIvitavyasya lobhataH // 158 // rUpavAn rahito rogaidIrghAyuH zlAghyajIvitaH / bhavedabha'yadAnena janturuktaM jinairiti // 159 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH tajjJeyaM jJAnadAnaM tu yena dattena dehinaH / jAnantyupAyaM bandhasya mokSasya ca zivapradam // 160 // tasya jJAnapradAnasya kathaM syAdaparaM samam / yenaikena pradattAH syuH surAsuranarazriyaH // 161 / / jAyate jJAnadAnena jantuH sarvajJatA''spadam / kramAt karmakSayaM kRtvA labhate ca paraM padam // 162 / / dharmopaSTambhadAnaM tu kathitaM jinapuGgavaiH / navakoTIvizuddhaM yatsAdhuloke vitIryate // 163 / / tadannaM pAnakaM vastraM pAtraM zayanamauSadham / AsanaM ca vitIryeta dharmopaSTambhakaM muneH // 164|| taccaturdhA parijJeyaM dAtRgrAhakabhedataH / kAlabhAvabhidAbhyAM ca zuddhaM tatrA''dimaM zRNu // 165 / / nyAyopAttaM dhanaM prAsu kIrtyahaGkAravarjitaH / zraddhAbhareNa yaddatte dAtRzuddhaM tadIritam // 166 / / dazabhirdharmapAtrAya triguptAya yatA''tmane / yaddAnaM dIyate taddhi jJeyaM grAhakazuddhimat // 167 / / yad gAtramAtrAyAtrArthamAharadbhyo hitaM mitam / kAle dIyeta sAdhubhyaH kAlazuddhaM hi tanmatam // 168|| kRSikarma yathA kAle vihitaM saphalaM bhavet / kAle dattaM tathA dAnaM dAtuH saphalamIritam // 169 / / bhAvazuddhaM tu tadyatra dAtA kAluSyavarjitaH / romAJcitavapurbhaktyA datte dAnaM samAhitaH // 170 // samarAdityasaMkSepaH mokSahetUnidAne'sau vidhiruktaH purAtanaH / pratiSiddhaM dayAdAnaM na kadA'pi jinezvaraiH // 171|| paJcAsravaparIhAra: kaSAyANAM niSedhanam / saMvegazca sthirazcitte zIladharma udAhRtaH // 172 / / tapaH SoDhA bhaved bAhyaM SoDhA cA'bhyantaraM matam / karmanirmUlane zaktastapodharmaH prakIrtitaH // 173 / / anityatAdimaitryAdyA dhyeyAH SoDaza bhAvanAH / AtmanindA ca gardA ca dharmo'yaM bhAvanAmayaH // 174 / / etaM caturvidhaM dharma pAlayitvA jinoditam / prAptA mokSaM sadAsaukhyamanantA jantavo bhavAt // 175 / / sthiracittaH zikhI dharme prAha satyamidaM prabho ! / gRhasthastu na sampUrNe zIlAditritaye kSamaH // 176 / / tadAdiza naraH kIdRk zramaNatvocito mataH / gururAha bhavodvignaH kulInaH zuddhabuddhiyuk // 177|| kRtajJo vinayI zraddhAsahito janasaMmataH / sthira: samupasaMpannaH zramaNatvocitaH smRtaH // 178 / / zikhI samupasampanno'smIti proce guroH puraH / pramANaM bhagavAMstatra tato gururacintayat // 179 / / dakSaH prazneSu sUkSmeSu prazAntazcaiSa lakSyate / yattanmanye kulInena bhAvyaM bhavavirAgiNA // 180|| upasaMgRhyate tasmAdeSa dhyAtveti taM jagau / zrAddha ! yuktamidaM kiM tu zrAmaNyamatiduSkaram // 181 / / 1. kAladattaM kha ga gha / 1. saMjagau ga gha ca / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH sarvatra samatA kAryA dhAryA paJcamahAvratI / nizyAhAro na kAryazca grAhyaH zuddho divApyasau // 182 // apaJcadoSaM bhoktavyaM dhyeyAH zAsanamAtaraH / dhAryAzca pratimA bhAvyA bhAvanAH paJcaviMzatiH // 183 || dravyAdyabhigrahAH kAryA bhUzayyA snAnavarjanam / loco niHpratikarmatvaM gurvAdezavidhAyitA // 184 // parISahopasargAzca sahyAH kiM bahunA'thavA / dhAryASTAdazazIlAGgasahastrI durvahA sadA || 185 || marudvastreNa dhAryo'yaM tAryA gaGgA vilomataH / jeyamekAkinA sainyaM merustolyastulAdhRtaH // 186 // rAdhAvedho vidheyo'sAvagRhItaH purA kvacit / nirantaraM grahItavyo jagattrayajayadhvajaH // 187 // mudA zrutveti zikhyAha satyametatparaM prabho / bhavodvignasya no kiJciduSkaraM bhavabhedakam // 188 // prabhuH prAha mahAmohaH sarvA'narthanibandhanam / tasmAtsa eva hantavyo lokadvayahitaiSiNA // 189 // zikhyUce hananopAyastasya zramaNatA matA / kurvantvanugrahaM pUjyA mahyaM tasyAH pradAnataH // 190|| guruH prAha mayA tvayyanugrahaH kRta eva hi / kiM tu sthitirnaH zAstrArthaM kaJcitsaMbodhya dIkSyate // 191 || zikhyAha dIkSitenA'pi vidheyA samayasthitiH / tadevamastu tau yAvaditthaM saMlapato mithaH // 192 // 1. vidhAyinA ka / 89 90 samarAdityasaMkSepaH tAvanmatvA'sya vRttAntamanekajanasaMyutaH / brahmadattaH pitA tasya vazArUDhaH samAgamat // 193 // natvA gurumasau labdhadharmalAbha upAvizat / praNasya zikhinA proce dehi me tAta yAcitam // 194 // brahmadatto'vadadvatsa ! matprANA api te vaze / zikhyUce jJAtavRttAnto bhavavAse bhavAnalam // 195 // durlabhaM mAnuSaM janma na nityAH priyasaMgamAH / caJcalA RddhayaH puSpasAraM yauvanamaGginAm // 196 // paralokaripuH kAmo dAruNo viSayavrajaH / durnivAraH sadA mRtyustanmahyaM dApaya vratam // 197 // uvAca brahmadatto'tha sutasnehena gadgadam / akAlo yatidharmasya zikhyAha na mRteriva // 198 / / tadA ca brahmadattA'nujIvI piGgalanAmakaH / nAstika: procivAnkena kumAra tvaM pratAritaH // 199 // yannAsti paJcabhUtebhyo jIvo'nyaH paralokagaH / tathAhi bhUtasaMghAto milito jIva iSyate // 200 // pRthagbhUteSu teSveva naro mRta itIryate / dehAdanyo'sti naivA'tmA ghaTAccaTakavadbhave // 201 || paralokaM vinA mithyA'bhinivezapratirbhavan / tyaja bhogasukhaM tvaM mA cetanaM darzayA'thavA // 202 // yattvayoktaM manuSyatvaM durlabhaM tadasaMgatam / bhUtasaMghAtalabhye'tra kA nAmAkulatA satAm // 203 // yaccoktaM priyasaMyogA na nityAstadakAraNam / zramaNatve'pi te yasmAnna syurnityatvabhAjanam ||204|| Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH yaccoktaM caJcalA lakSmyaH sthirA: kiM zramaNatvataH / upAyena tu rakSyante dakSatAmakSatAM zritaiH // 205 / / yaduktaM puSpasAraM tu yauvanaM tatra yujyate / kartuM rasAyanaM kiM nu zramaNatve kRte bhavet // 206|| yaccoktaM paralokAri: kAmastadapi nocitam / na datte darzanaM kazcidyadetya paralokataH // 207 / / asannapi vikalpyeta paraloka: kathaJcana / yadi nAma tato loke'tiprasaGgaH prajAyate // 208 / / dAruNA viSayA yacca proktaM tadapi nocitam / vipAkadAruNastu syAdAhAro'pi kathaJcana // 209 / / mRgAH santIti kiM nAma nopyante yavavallayaH / vipAkadAruNatvaM ca nopAyajJe nare bhavet // 210 // durvAro mRtyurityuktaM yacca tadbAlabhASitam / zramaNenApi martavyameva pUrNe nijAyuSi // 211 / / na ca martavyamastIti zmazAne vAsa iSyate / na duHkhasevayA saukhyaM paraloke ca satyapi // 212 / / sadA'bhyastaM samabhyeti sukhaM hi sukhasevayA / abhyastasya prakarSoM hi loke dRSTo'nyathA na tu // 213 / / virama tvaM tadetasmAcchrAmaNyavyavasAyataH / zikhI provAca sarvaM te'nucitaM vacanaM zRNu // 214|| athavA yujyate naiva mama vaktuM guroH puraH / bhagavAneva tatsarvamatrA''dezaM pradAsyati // 215/ guruH prAha mahAvipra ! zRNu prAg yat tvayoditam / kena pratArito'styeSa na kenA'pi pratAritaH // 216 / / samarAdityasaMkSepaH kiM tu jainAgamodbhUtakSayopazamabhAvataH / bhavasvabhAvaM vijJAya virakta: svayamapyayam // 217|| yaccoktaM nAsti bhUtebhyo jIvo'nyastadasaMgatam / acetanebhyo bhUtebhyazcetanotpadyate kutaH // 218 / / yadyatra nAsti pratyekaM tadgaNe'pi na tadbhavet / na tailaM pIDitAsu syAtsikatAsu bahuSvapi // 219 / / atha pratyekametAni cetanAnIti manyase / tatsiddhaM bahucaitanyasamudAyaH pumAniti // 220 // ekendriyAstathA jIvA ghaTAdInAM ca cetanA / ghaTAdInAM ca caitanyaM na kvA'pyupalabhAmahe // 221 // tasmAdanyo'sti bhUtebhyazcetanaH paralokagaH / yaccoktaM bhUtapArthakye naro mRta itIryate // 222 / / tadvAgmAtraM hi jIvasya bhUtapArthakyavRttitaH / pratyakSalakSyaM caitanyaM kena zakyaM niSedhitum // 223 / / yaduktaM dRzyate dehAnnAtmA'nyazcaTavadghaTAt / bhUtebhyazcetane bhinne kathite tanniSedhitam // 224 / / yaccoktaM paralokasyA'bhAve mithyAbhimAnataH / mA tyaakssiibhogrj saukhyamAtmAnaM darzayA'thavA // 225 / / zRNu tatrA'pi caitanyasiddhau parabhavo'sti hi / tatsiddhau syAtkathaM mithyAbhinivezo'sya dhImataH // 226 / / kiM caiSu viSayeSu syAtki sukhaM zivazatruSu / pazUnAmapi tulyeSu klezAyAsaghaneSu ca // 227 / / 1. udIritaH kha ga gha ca / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH sUkSmazcA'nindriyazcAtmA tadbhinno'GgAnna dRzyate / nityaM pazyanti taM siddhAH kevalajJAninastathA // 228|| smitvA'tha piGgala: proce sarvaM te'nucitaM vacaH / acetaneSu bhUteSu ceSTA yAnAdikA katham // 229|| yannAsti yatra tattasmAdbhavecchaGgAccharo yathA / adRzyaparamANubhyo yathA dRSTaM ghaTAdi ca // 230 / / kiM ca pratyekacaitanye bhUtAnAM bahucetanaH / pumAnekendriyA jIvA ghaTAdInAM ca cetanA // 231 / / yaduktaM tanna yuktaM yadbhUtAnAmeva cetanA / tathAvidhapariNAmabhAvAttasya tvabhAvataH // 232 // cetanA na ghaTAdInAmityukte gururabravIt / yattvayoktaM zaraH zRGgAtso'pi kAraNasaMnibhaH / / 233 // sUkSmatvamasRNatvAditattaddharmasya saMkramAt / manyase'tha vizeSo'yaM na kazcidavadhAryate // 234|| naivamanyazarebhyo'yaM yad dRDho masRNastathA / yatnaH kAryastato bADhaM vizeSasyA'vadhAraNe // 235 / / na bhAnoraparAdho'yaM yad gatAkSo na pazyati / yacca dRzyaM ghaTAdyuktamadRzyaparamANutaH // 236 / / tannocitaM yato yogigocarAH paramANavaH / kAryaM ca dRzyate tebhyazcetanA na tvacetanAt // 237 / / sattayA manyase dharmasaMkramaM cenna tadvaram / sarvasAdhAraNatvena sattA hi na niyAmikA // 238 / / pariNAmaM vinA yacca ghaTAdiSu na cetanA / yaduktaM tatra naivAsti pramANaM zRNu yatnataH // 239 / / samarAdityasaMkSepaH bhUtavrAtapRthagbhUtapariNAme tvayAhate / apareNA'bhidhAnenAGgIkRto jIva eva hi // 240 // sa mandAkSaM babhASe'tha piGgalo bhagavanyadi / anindriyaguNo jIvo bhinnazcAsti zarIrataH // 241 / / tanme pitAmahaH pApmA madhupiGgo'bhidhAnataH / tvanmatAnnArakaH kiM mAmetya bodhayate na saH // 242 / / guruH prAha yathA sAparAdhaH kArAniyantritaH / nijaM na labhate draSTumapi kiM zAsituM punaH // 243 / / nArako'pi tathA karmanibaddho narake vasan / nirgantumapi no zaktaH kiM punaH zAsituM sutam // 244 / / piGgalaH prAha yadyevaM somapiGga pitA mama / dhArmikastvanmatAddevaH kiM mAM bodhayate na saH // 245 // prabhuH prAha yathA kazcidduHstho dezAntaraM gataH / prAptarAjyastrapAkArikuputrasya smarenna hi // 246 / / tathA'ptadivyadevarddhirmagnacittaH sukhAmbudhau / nAyAtyapyatra durgandhipRthvyAM zAsti kathaM tataH // 247|| piGgala: procivAnasti dehI dehAtparo yadi / tatki nizchidrakumbhIsthe mRte stene na vIkSitaH // 248 / / guruNoktaM dhamazaGkha siMhadvArasthazAGkhikaH / zruto vAsagRhe naddhadvAre pRSThazca bhUbhujA // 249 / / dhamasi kveti tenokte satye kumbhyAM nivezya tam / sarvato jatuddhAyAM dhametyuktastathA vyadhAt // 250 // yathA nizchidrakumbhItaH zabdo mUrto'pi nirgataH / amUrto'yaM tathA jIvaH kimatra tadasaMgatam // 251|| Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH piGgaH prAha purA stenastulAyAM tulitaH zvasan / mAritaH zvAsarodhena punastaulye tathAvidhaH // 252 // guruH prAha marutpUrNo hatirgopena tolitaH / rikto'pi tolitastAdRk tathA deho yathA dRtiH // 253 // piGgalaH prAha caurasya zarIre tilamAtrayA / khaNDite'pi hi na kvApi dRSTo jIvaH kathaJcana // 254 // guruH prAhAraNe: kASThe tilazaH khaNDite'pi hi / na dRSTo'gniH sa cennAsti kathamutpadyate tataH // 255 // niruttaratvAtsavrIDaM vIkSya piGgaM gururjagau / jIvo'GgaceSTayA mAnyaH zAkhAkampena vAyuvat // 256 // sparzanendriyato vAyurgRhyate'tra yathA tathA / cittacaitanyadharmA'nubhavAjjIvo'pi gRhyate // 257 // uktaM ca cittacaitanyasaMjJAvijJAnadhAraNAH / IhA matirvitarkazca vijJeyaM jIvalakSaNam // 258 // tato'sti jIvaH satyatra paralokagamodyate / naiva bhUtaparINAmAllabhyate janma mAnuSam // 259 // yaccoktaM priyasaMyogA anityAste vrate'pi hi / tanna priyavikalpo'pi sAdhUnAM hRdaye na yat // 260 // yaccoktaM caJcalA lakSmIrupAyenaiva rakSyate / tatrApi rakSaNopAyo nAnyo dharmamRte mataH // 261 || yaccoce yauvane puSpasAre yuktaM rasAyanam / tatrApi paramArthena dharmAnnAnyadrasAyanam // 262 // jAtismRtyupalambhAdyaiH paraloke susAdhite / yujyate paralokAri: kAma ityAdikaM vacaH || 263 // 95 96 samarAdityasaMkSepaH dAruNA viSayAstyAjya AhAro'pIti nocitam / bandhutyAge hi teSAM na dAruNatvaM prajAyate // 264 // uktaM yacca vrate'pyeSa durvAraH zamano na tat / vrate bhavakSaye jAte mRtyurna prabhavedyataH // 265 // uktaM ca tatsukhaM naiva cakriNo na ca vajriNaH / ihaiva tyaktasaGgasya yatsukhaM jAyate muneH // 266|| zrutveti brahmadattenA''nandAzruplutadRSTinA / prabhoH prapede samyaktvaM sAhrAdena sutaM prati // 267 // prabhuH piGgena pRSTazca vizeSaM puNyapApayoH / AkhyatpratyakSameveha sukhiduH khivibhAgataH // 268 // eke harmye priyAyuktAH svarNAbharaNabhUSitAH / kalpadruvaddaridrANAM pUrayanti manorathAn // 269 // jIrNakuTyAM pare jIrNavAsaso bhaikSabhojinaH / svakukSimapi duHkhena pUrayanti paraidhitAH || 270 || cakriNo vajriNastIrthaMkarAH puNyAnubhAvataH / kumartyatiryagdaurgatyabhAjaH pApaprabhAvataH // 279 // puNyasya hetavaH paJcavratI rAtrAvabhojanam / rAgAdivijayazcaitadvilomaM viddhi pApmanaH // 272 // zrutveti brahmadattena samaM piGgo'pyupAdade / samyaktvamUlAM bhAvena zrAvakadvAdazavratIm // 273 || Uce ca brahmadattena zikhI mama sutaH prabho ! / dhanye'dhvani carandhanyaH prakAmaM mata eva me ||274 || 1. prajAyate ka kha ga gha Ga / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH paraM kimasya yogyo'yaM yatimArgasya vidyate / prabhuH prAha ziroyogyaM ratnaM ratnAkarodbhavam // 275 / / zrutveti sa mudA brahmadattenAnumataH zikhI / taM natvovAca tAtA'nugRhIto'smi tvayA'dhikam // 276 / / tato natvA guruM gatvA pure dattvA ca duHsthite / dAnamAdhoSaNApUrvaM kRtvA caityeSu cotsavam / / 277 / / zubhe muhUrte'mUrtazrInRpanAgarakAvRtaH / nadadbhirmaGgalAtodyairArUDhaH zibikAM zubhAm // 278 / / sadu:khaM pauranArIbhirIkSyamANaH kSamAnidhiH / vibudhaiH zasyamAnazca dadaddAnamavAritam // 279 / / zikhI sametya gurvante yApyayAnAdavAtarat / avandata ca sAnandaH pUjyapAdAnudAradhIH // 280 // kalApakam dIkSito vidhinA sAmAyikoccAraNapUrvakam / zikhI zikhAM trirutpATya guruNA karuNAvatA // 28 // yaccA'bhinandanaM tAtapaurabhUpatinirmitam / tavratAllikhitAdUrdhvaM zikheva zikhino'bhavat // 282 / / dinaiH katipayaiH pUrNe mAsakalpa RSiH zikhI / samaM vijayasiMhena sUriNA vyaharadbhuvi // 283|| ghanAgamaM samAsAdya mumude yadayaM zikhI / tatsamaJjasamevAbhUtsa hi tasyA'tivallabhaH // 284|| karmendhanaM tapojvAlAmAlAbhiranizaM dahan / zamaprAjya: zikhI yuktamadIpiSTA'dhikAdhikam // 285 / / itazca jAlinI jAtA'nutApA hRdyacintayat / nedaM bhavyamabhUdeSa yadavyApAdito gataH // 286 / / samarAdityasaMkSepaH tasmAnmRduvaca:pUrvaM prAbhRtaM preSya kiJcana / ihAhUya ca saukhyena prItA vyApAdayAmi tam // 287 / / iti dhyAtvA'rpayitvA ca prAbhRte ratnakambalam / somadevAbhidho viprastayA praiSi sutAntike // 288 / / sa pRcchandezavikhyAtAcAryavRttAntamAgamat / tAmaliptyAmapazyacca zikhinaM zramaNottamam / / 289|| sUtrArthamanujalpantaM sAdhUnAM vIkSya taM dvijaH / nanAma pratyabhijJAya pRSTastena kuto bhavAn // 290 / / sa prAha kozAdAyotastvanmAtrA sAnutApayA / prahitastvatpravRttyarthaM mAtRvatsalatAjuSA // 291 / / kimarthamanutApo'yaM mAturitthaM zikhIrite / sa prAha yatparivrajyA bhagavanbhavatA''dade // 292 // dadhyau zikhimuniH snehakAtaraM jananImanaH / bhavecca paramArthasya prekSakaM prAyazo na hi // 293 / / duHpratIkAratA caiSAM pitRRNAM kathitA zrute / dhyAtvetyAha dvijaM nAhaM mAtRnirvedato vratI // 294 / / bhavanirvedato jajJe vRthA'mbA paritapyate / somadevo'vadaddeva ! tvanmAteti dideza ca // 295 // caJcalo matsarI tucchahadayo nivivekakaH / strIjano'nuzayI pazcAdasadgrAhyavimarzakaH // 296 // vimRSTakArI gambhIraH kRtajJo vinayI sthiraH / bhaved dRDhAnurAgazca dIrghadarzI ca puruSaH // 297 / / ajJAtvA hRdayaM tanme tadidaM vidadhe tvayA / kiM cA'hamekadA prekSyA nirmamenA'pi hi tvayA // 298 / / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo bhavaH idaM kambalaratnaM cA'vazyaM grAhyaM sutena me / zikhyAha somadevA'mbA vRthaiva paritapyate // 299|| kiM cA'vazyamahaM prekSyA grAhyo'yaM ratnakambalaH / sarvatra gurvadhInasya pramANaM gurakho hi me // 30 // sarvaM bhagavate tasmAtsomadeva ! nivedaya / ityukto'yaM guruM natvA sarvameva nyavedayat // 301 / / kumArabahumAnena gRhItvA ratnakambalam / zrute samApte zikhinaM praheSyAmyavadguruH // 302 / / somadevo jagAdA'nugRhItA'sya jananyalam / dinAnkatipayAnsthitvA sa tvagAnagare nije // 303 / / kiyatyapi gate kAle brahmadattaM divaM gatam / zrutvA gurubhirAkhyAya vRttAntaM vRddhasAdhuyuk // 304 / / preSitaH svajanAlokanimittaM zramaNa: zikhI / sthito meghavanodyAne jJAtazca nRpanAgaraiH // 305 / / yugmam tairetya vanditaH zraddhAbharapraNatamastakaiH / AkSepaNyAdikAM kurvankathAmAvarjayacca tAn // 306 / / dvitIyadivase gatvA vezmanyambAM dadarza saH / brahmadattamRteH kSINavibhavAM dInamAnasAm // 307|| tenopalakSitA neyaM sa tayA tUpalakSitaH / pravRttA rodituM jJAtvA''zvAsitA zikhineti ca // 308 // arthena vikrameNApi sainyena svajanena ca / na dhartuM zakyate mAtarmRtyurdevAsuraraipi // 309 // ayaM vyAdhijarAdaMSTra: sphuTavyasanapANijaH / hiMsaJjIvamRgAnmRtyumRgendraH kena rakSyate // 310 / / samarAdityasaMkSepaH nirdayo'yaM dRDhapremNo viyojayati dehinaH / anAryaH prekSate kAryasyA''yati mattavanna ca // 311 / / mRtyunA'bhidrutAnAM hi jIvAnAM nAsti kiJcana / trijagatyAmapi trANaM hitvA dharmAmRtaM param // 312 // tadhujyate tavA'pyamba ! tyaktvA mohamahAviSam / dharmAmRtamidaM pAtumatyantasukhakAraNam // 313 / / sadambhayA sa nirdambhastayoce jAta dehi me / gRhasthatvocitaM dharma yatidharme tu na kSamA // 314 // chadmasthatvAdavijJAtataddambhaH zramaNaH zikhI / samyaktvamUlAM paJcANuvratImAkhyata vistarAt // 315 / / tadvyApAdanavizvAsahetave ca tayA''dade / sA paJcANuvratI zuddhacittayeva vicittayA // 316 / / atha gantuM pravRttaH saJjAlinyA jalpitaH zikhI / vatsAdyAtraiva bhoktvyaM sa prAhA'mba ! na kalpate // 317 / / dharma dizatyayaM nityaM tadane sA tu tadvadhe / dhyAyatyupAyAJjantUnAM hI citrAzcittavRttayaH // 318|| anyadA ca caturdazyAM matvA sAdhUnupoSitAn / sA dadhyau yadi kalye'sau na hatastarhi yAsyati // 319|| prAtaH kasAraM tatpaktvA kRtvA ca viSamodakam / dattvA kasAraM sAdhubhyo dade'sya viSamodakam // 320 / / dhyAtveti tattathA kRtvA gatodyAne divAmukhe / zikhinoktA kimambedamAdAyA'kalpyamAgatA // 321 // sA prAha vatsa ! puNyeccharbhojanaM bhavatAM kRte / AgatA'smi gRhItvA'haM zikhyUce'nucitaM hyadaH // 322 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 102 samarAdityasaMkSepaH dhyAyAmyatha mahAmantraM paJcAnAM parameSThinAm / namaskAraM paraM tattvaM cintayA me kimanyayA // 334|| dhyAyanpaJcanamaskRti suvizadaM bhAvaM dadhanmAnase paJcatvaM samavApya paJcamadivi zrIbrahmadattAGgajaH / lakSmIratyabhidhe vimAnatilake'bhUdindrasAmAniko gIrvANo navasAgarAyurasamajyotibharairbhAsuraH // 335 / / jAlinyapi samAlinyamAnasA'mAnazAtravA / sUte'jani dvitIyasyAM tryabdhyAyurnArako bhuvi // 336 / / iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samArAdityasaMkSepe tArtIyIko bhavo'bhavat // 337 / / tRtIyo bhavaH anAcAro hi sAdhUnAbAdhAkarmAhatAdane / sA prAha nAnyathA cittanirvRtirmama jAyate // 323|| manye'haM niSphalaM jAtA''gamanaM bhojanaM vinA / tad drutaM kAryamityuktvA papAta zikhipAdayoH // 324|| dadhyAvRjuH zikhI dharmazraddhA snehazca kIdRzaH / tanmA vipariNAmo 'bhUddhyAtvetyUce sa jAlinIm // 325 / / na kAryaH punarArambhastayoce vatsa ! nizcitam / zikhyAha tanmunerasya haste bhojanamarpaya // 326 / / tayoce me svahastena bhojite tvayi nirvRtiH / tenoce pUryatAM pratyAkhyAnaveleti sA sthitA // 327|| tayA'tha sarvasAdhubhyaH kasAra: pariveSitaH / nidAnavazatastvasya zikhino viSamodakaH // 328 / / jAlinyatha gatA zIghraM mUrchitastu zikhI kSaNAt / susthAnprekSya munInna svaM viSAvegaM jajalpa saH // 329 / / bhapaSThe laThite tatra dadhyaH sAdhava AkulAH / akArya kimidaM hA dhig jananyA vihitaM bhavet // 330|| janena vyasane mAtA smaryate devateva yA / tasyAzced vyasanaM putre kA tatra paridevanA // 331 / / zikhI tvanazanaM kRtvA dadhyAviti hahA mayA / mAtA nistAritA naiva bhave pratyuta majjitA // 332 / / avidyamAnamapyasyA vakSyatyapayazo janaH / na zocyeyamatha prAptajinadharmA jananyapi // 333 / / 1. tenoktaM k| Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH atraiva jambadrIpe'sti kSetre bharatanAmani / suzarmajanasampUrNa zrIsuzarmapuraM puram // 1 // matvA janaM parA'narthavimukhaM devadIrghikA / pAvitryA'dAnabuddhyA yadadhyAste kalkikalkitA // 2 // kharAyudho'pyarIbhANAM mathane nakharAyudhaH / tatrA'sti sudhanurbhUpo dhanurvadguNasaMgataH // 3 / / yadyazodhanasArasya militaM vairiduryazaH / roda:samudre sthairyAya kRSNAGgAranibhaM babhau // 4 // tasyA'sti saMmataH sArthavAho vaizramaNAbhidhaH / vAsavasyeva yaH sthAsnuruttarasyAM sadA dizi // 5 // hRSIkezasya tasyA'sti zrIdevIva svarUpataH / samAnakulazIlADhyA zrIdevI nAmataH priyA // 6 // tayoH parasparasnehaprAptasaMsArasArayoH / kiyAnapi gataH kAlo viSayANAM niSevaNAt // 7 // tAbhyAmathA'napatyAbhyAM tatpurAsannavAsinaH / dhanadevAkhyayakSasya pUjAM kRtvopayAcitam // 8 // samarAdityasaMkSepaH bhagavanyadi nau putrastvatprabhAvAdbhaviSyati / tato mahAmahaM kRtvotkSepsyAvastasya nAma te // 9 // anyadA zikhino janturbrahmalokAtparicyutaH / zrIdevyAH kukSimadhyAsta dRSTaH svapne tayA nizi // 10 // unnataH zubharug lIlAgAmI dAnapravRttimAn / rolambarolaM bibhrANazcaturdazanabhAsuraH // 11 // AraktatAluruttAlazoNacAmaramaNDitaH / suvarNazRGkhalAnaddhaghaNTAmAlAvibhUSitaH // 12 // kumbhanyastasRNipUMrNamAnacAruvilocanaH / pravizannudare matto hastI vadanavartmanA // 13 // kalApakam tathA vibuddhayA'khyAyi dayitAya sa cAvadat / vaNig nagaranetA te bhavitA nandanaH priye // 14 // hRSTA trivargasampattiratA pUrNamanorathA / samaye prasavasyaiSA suSuve sutamadbhutam // 15|| paritoSAkhyayA ceTyA''khyAte saparitoSayA / paritoSayutastasyai zreSThyadAtparitoSikam // 16 / / dApite'tha mahAdAne kArite ca mahotsave / mAse'tIte yutaH pauraiH zreSThI yakSA''laye yayau // 17 // pUjAM vidhAya yakSasya pAtayitvA padoH sutam / yakSanAmnA sutasyaiSa dhana ityabhidhAM vyadhAt // 18|| sa babhUva yuvatezca jAlinIjIvanArakaH / uddhRtya narakAd bhrAntvA bhavaM tatraiva pattane // 19 // 1. nAmataH kha ga gha ca; kRtvA kSe kha ga gha Ga / 1. and 2. those verses are transposed in kha ga gha ca / 3. tAbhyAmapna kha ga gha ca / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 106 caturtho bhavaH zreSThinaH pUrNabhadrasya gomatyAM tanayA'jani / dhanazrIriti nAmnA sA kamAdApa ca yauvanam // 20 // yugmam aSTamIcandrabhAlA'thA'STamIcandramahotsave / yAntI lIlAgRhodyAnAd gRhaM dRSTA dhanena sA // 21 // sakhIjanavRtAmindulekhAmiva satArikAm / dhanastAM prAgbhavAbhyastamaitryA ciramalokata // 22 / / tayA'pi prAgbhavA'bhyastamatsarAtsa nirIkSitaH / purohitasutaH somadevo veda dhanAzayam // 23 // matvA vaizravaNenA'smAdyAcitA pUrNabhadrataH / dhanazrIstena dattA'smai jJAtaM tAbhyAM mitho'pi tat // 24 // parituSTo dhanazcitte dhanazrIyaMthitA punaH / mahA tu tayorvRtta upayAmamahotsavaH // 25 // kityayatyapi gate kAle dhanazrIde'SiNI dhane / tasyaiva gRhadAsena nandakAkhyena saMgatA // 26 / / agnizarmatapasvitve sa tasyAH paramaH suhRt / saMgamAkhyaH kulapaterbabhUva paricArakaH // 27|| tato viDambanAprAyaM bhogasaukhyaM tayA samam / bhuJjAnasya dhanasyA'sya gataH kAlaH kiyAnapi // 28 // atha dvidhA'stapakSeSu meghamitreSu pakSiSu / hasanniva samet kAsakusumairjaladA'tyayaH // 29 / / smerAmbhojA'kSiSu dhvAnibhRGgasvAgatavAciSu / sarassvacchA'mbucitteSu yatra haMsaiH samAgatam // 30 // lolakallolamAlAbhiH prasAritabhujairiva / cake'bhyAgatahaMsAnAM sarobhirabhivAdanam // 31 / / samarAdityasaMkSepaH bhRGgIgItinadadvIcivAdyanRtyatsaroruhai: / sarobhirvidadhe sAdhu haMsA''gamamahAmahaH // 32 // abhrANi yatra zubhrANi hitvA'mbu lavaNAmbudheH / pItakSirodavArINi vibhAntIva manISiNAm // 33 / / rugNAni yatra dRzyante vanAni madavAraNaiH / saptacchadAnAM kRSNAlikularoSavazAdiva // 34 // evaMvidhe zaratkAle kArtikIpUrNimAmahe / dRSTaH samRddhadattAkhyaH sArthavAhasya nandanaH // 35 // vAstavyo nagare'traiva svabhujopArjitairdhanaiH / dInAdInAM dadaddAnaM dAnazauNDo'nivAritam // 36 // yugmam dadhyau dhano'tha dhanyo'yaM svabhujopAttavittadaH / iti dhyAyannayaM jajJe sumanA api durmanAH // 37 // nandakastasya nedIyAJAtvA bhAvamabhASata / sArthezaputra ! kasmAttvaM vimanA iva dRzyase // 38 / / dhanenA'tha nijAkUte kathite prAha nandakaH / tavA'pyasti bahu dravyaM dehi tasmAdito'dhikam // 39 / / dhanaH prAha kimetena pUrvajopArjitena me| sa eva hi naraH zlAghyo yo datte svA'jitaM dhanam // 40 // tadvijJapaya tAtaM me yathA pUrvajasevitam / ahaM karomi vANijyaM samayo'rthasya yauvane // 41 / / zreSThI teneti vijJaptastaM proce vada nandanam / trivargamUlaM bahvasti pUrvajopAjitaM dhanam // 42 / / 1. dRzyate kha ga gha ca / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 108 caturtho bhavaH nandakaH prAha caitasya nAnyathA jAyate dhRtiH / sArthezaH prAha tayevamastu tasya dhRteH kRte // 43 / / kathite nandakeneti dhanastoSAdaghoSayat / itaH purAddhano yAtA tAmaliptyAM vaNijyayA // 44|| yaH ko'pi tatra gantAsti sa sametu samIhitam / yadyasya nAsti tattasya pAtheyAdi pradAsyati // 45 // yugmam yAnabhANDAdikaM sarvaM nijaM ca praguNaM vyadhAt / atha dadhyau dhanazrIryadbhavitA sundaraM param // 46|| pravAse'sya mahAnandaM nandako yadvidhAsyati / nandakaH saha yAteti tayA''sannadine zrutam // 47 // yugmam tato dambhAddhanaM prAhA''ryaputra prasthito bhavAn / kiM kRtyaM mama tenoktaM gurUNAM paryupAsanA // 48 / / sAzruH sA kaitavAdUce guravo hRdaye mama / yadi yAsyasi mAM hitvA prANAnhAsyAmyahaM tadA // 49 / / uktvetyasyAM rudatyAM drAg dhanamAtA samAgatA / mAturabhyutthite putre dhanazrIniryayau gRhAt // 50 // mAtrA'jJAyi tadAkUtamatha putro'nuzAsitaH / vatsa ! dezAntaraM dIrgha durlabhaH saMgamaH punaH // 51 // arthArjanaM ca saMklezaM tanmUlamaviSaNNatA / guNyagaNyo'si yatnastu bAda kAryaH kSamAdiSu / / 52 / / pravRttimeM sadA jJApyA yatnaH kAryaH zarIrake / vinayA''namragAtro'tha dhanaH prAha tatheti tAm // 53 // samarAdityasaMkSepaH zrIdevyatha gRhe gatvA vadhUmAtaramUcuSI / dhanena saha gacchantImanujAnIhi nandanAm // 54 // sA'tha sundaramityuktvA tAM saMvAhya vyasarjayat / tadvisRSTA'tha haSTA sA'calatsArthazca vartmani // 55 / / mAsadvayaprayANena tAmaliptImavAptavAn / dhano'pazyannRpaM tena vastrAdyairbahumAnitaH // 56 // bhANDaM niyojayallAbhaM yatheSTamanavApya saH / dadhyau kathamasampUrNakAmo yAmi nijaM gRham // 57|| tarAmi sAgaraM tasmAnnA'nyathA pracurAH zriyaH / teneti mantritaM sAdhaM kAntayA nandakena ca // 58 / / tadA majjanavelAyAM jaraccIrA'ntarIyavAn / ApANDurakaro ghRSTanakhastAmbUlacarvakaH // 59 // pramlAnapuSpadhammillastrastaH kitavavRndataH / pRSThaM vilokayanbhIto dyUtakAraH samAgamat // 60 // yugmam Uce ca rakSa mAmebhyo dhanaH provAca ke tvime / nijaduzceSTitaM vaktuM na zakto'smIti so'vadat // 61 // kulIno'yamiti dhyAtvA dhanaH prAha bhave'tra hi / skhalitaM kasya nA''yAti tataH kathaya kAraNam // 62 / / sa prAhA'haM vaNikpAzo lokadvayaviruddhakRt / utpanno rudradevasya kule'pi kulapAMsanaH // 63|| hI mahezvaradattAkhyaH purA puSpapurAzrayaH / dyUtena vizvanindyena svajanebhya kRto bahiH // 64 // yugmam 1. nandake nApi ka / 1. nijaM kha ga gha ca / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH 109 dhano dadhyau vivekena dhruvameSa mahAmanAH / yadAtmaduHkRtaM vetti sAnutApazca cetasi // 65 / / pRSTe dhanena kiM kurve tavetyasminnavAGmukhe / preSito nandakaH pRccha kitavAnki dharatyayam // 66|| tairuktAnSoDaza svarNAndApayAmAsivAndhanaH / atha saMsnapya taM kSaumayugalaM paryadhApayat // 67 / / Uce bhuktottaraM kiM te dyUtena dhanamarpaye / vyavasAyaM kuru dyUtaM lokadvayavirodhi yat // 68 / / so'tha dadhyAvadhanyo'haM yato vAtsalyato vadan / ayaM hi rudradevasya pitustulyo'hamIdRzaH // 69 / / na tathA lAghavaM loke narasyA'nupakurvataH / kriyamANopakArasya yathA'nyena kRpAvatA // 70 / / tataH pauruSamAlambya kurve pitRkulocitam / kathaJcidAtmanaH prAcyaM vAcyamuttarayAmi ca // 71 / / yugmam dhyAtvetyuvAca dhanyo'smi yattavA'jani darzanam / dyUtakRttvaM mayA tyaktamAhRtaM puruSavratam // 72 // hINo'smi svacaritreNA'pavitreNA'munA'dhunA / kiM bahuktaiH kariSyAmi saphalaM te parizramam // 73|| vadanniti tadAvAsAnnagaryAzca viniryayau / dhyAyaMzca nizcikAyaikaM dharma lokadvaye hitam // 74 / / atha yogIzvarAbhikhyamahAvratabhRto'ntike / dIkSAM janakamitrasya jagRhe dharmasAgrahaH // 75 / / itazca kathitA''kUtaM dhanazrInandako dhanam / UcatuH kurutAmAryo rucitaM nijacetasaH // 76 / / samarAdityasaMkSepaH bhANDe ca vahane cApi sajjite paratIrage / dhanazrInandakaM prAha kiM vArdhitaraNena nau // 77|| vyApAdyA'muM dhanaM lAtvA gacchAvo'nyatra so'vadat / svAmyeSa na khalu droha: svapne'pyasya vicintyate // 78|| ityuktvA sA svayaM nAgadattApravAjikA'ntikAt / AtaGkakArakaM tasya yogamAtmakare'karot // 79 // dhanastu mudito dInAdInAM dattvA dhanaM mudA / pUjayitvA'mbudhi potamArohatsaparicchadaH // 80|| tataH pavanavegena pote gacchati vAridhau / dattaH prAgvarNito yogo dhanasyA'tha dhanazriyA // 81|| so'bhUttasyAnubhAvena zuSkabAhumahodaraH / ucchUnavadanastyaktaH kSudhA saMbAdhitastRSA // 82 // dadhyau dhano viSaNNaH sanki patAmi mahodadhau / evaM kRte hi dukhaM syAdanayo tyabhAryayoH / / 8 / / jananyA zikSitazcA'smi yadbhAvyamaviSAdinA / pratyAsannaM ca tatkUlaM yasmiJjigamiSA mama // 84|| punazca kiJcinnizcitya dhano nandakamUcivAn / karmaNaH pariNAmena mamA'vastheyamIdRzI // 85 / / nikaTaM ca taTaM svAmI svasya tattvaM bhavA'dhunA / mayyuttIrNe'mbudhi kuryA yathocitamupakramam // 86 // apaiti yadi rogo me tata: sundaramanyathA / tAtasya sukRtaM bhrAtRsnehaM ca mayi vibhratA // 87|| asau pitrantikaM prApyA dhanazrIbhartRvatsalA / priye pApaM vinA so'yaM draSTavyo'hamiva tvayA // 88 / / kalApakam Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH bhRtyastadA'rudaduH khAddhanazrIrapi kaitavAt / kRtyaM kAlocitaM kRtyamityuktvA tena bodhitau // 89 // dvIpaM mahAkaTAhAkhyaM prAptAnAM nandako nRpam / dadarza dhAmni taddatte'sthAcca vaidyAnupAnayat // 90 // ajAte ca pratIkAre nandakaH svapurotsukaH / bhANDaM vikrIya tatratyaM gRhItvA cAcalad drutam // 91 // sajjite vahane vIkSya nRpaM tena prapUjitaH / gantuM pravRttaH svaM dezaM vidhitsurnIrujaM dhanam // 92 // atha dadhyau dhanazrIrna vipanno'yaM ripurmama / tatkSipAmi mahAmbhodhau kAyacintAsthitaM syAt // 93 // dhyAtveti tattathA kRtvA cakre hAhAravaM tataH / kimidaM svAmini proce nandakaH sA nijAM tanum // 94 // adhikaM tADayantI hA nAtha ! nAtha! vadantyalam / potAntarnyapataccittajAtAzaGko'tha nandakaH // 95 // zayyAM vIkSya tamaprekSya punarUce sagadgadam / kimidaM svAmina prAha so'mbhodhau nyapataddhanaH || 96 || vizeSakam sAzruH zrutvedamambhodhau nandako nipatannanu / dhRtaH parijanenA'laM taM sarvatrA'gaveSayat // 97 // tamaprApya saduHkhaH san pravRtto dezasaMmukhaH / dhanaH phalakamekaM tu jIvitavyamivA'sadat // 98 // nIradhi saptarAtreNottIrya tIramupAgataH / zarIre kSArapAnIyasevayA vigatA''mayaH // 99 // punarjAtamivAtmAnaM dhyAyaMstimirazAkhinaH / pArzve niviSTo dadhyau sa strIvarge kaitavaM kiyat // 100 // 111 112 samarAdityasaMkSepaH aho tasyA nRzaMsatvamaho vairaM mamopari / ko heturnirviveke vA strIjane kiM sa cintyate // 101 // strI hyalIkacchalApAyadoSasAhasamandiram / argalA kuzaladvAre sopAnaM narakA'dhvani // 102 // tadastu vastunazcintA'tItasya hi na yujyate / adhyAtvetyutthAya bhUbhAgaM gataH stokamazokahat // 103 // kalApakam dRSTA ca tena zrAvastInRpaputryAH paraidhitA / potabhaGge mRtA tIre kSiptA nIradhivIcibhiH // 104 // tadupAnte ca tadvatrabaddhA ratnAvalI zubhA / nAmnA trailokyasAreti vyalokyata mahAdyutiH // 105 // tAM gRhItvA svadezA'bhimukhaM tena yiyAsatA / dRSTaH sa dyUtakRttatra vasannAttamahAvrataH // 106 // dhanena pratyabhijJAtaH sa prAha tvaM kuto dhana ! | kathaM cedRgavasthA te so'vocatpotabhaGgataH // 107 // RSirAha yathA kSINaH zazI pUrNaH punarbhavet / tathA tvamapi manye'haM punarlakSmImavApsyasi // 108 // upakArakarI caiSA vipannikaSalAbhataH / sadasadraktaviraktasattvaniH sattvatAjuSAm // 109 // vinA'gni gandhamAhAtmyaM na hi kRSNAguroryathA / sAttvikasya tathA puMso dustarAmApadaM vinA // 110 // adhunA tyaktasaGge'haM kiM tavopakaromi tat / tathA'pyadhItasiddhaM me mantramAdatsva gAruDam // 111 // asaMstutamimaM jAnanmantraM jagrAha no dhanaH / tenA'tha jJApayitvA svaM kaitavaM grAhito balAt // 112 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH panasAdyaiH kRtaprANavRttistatra dinaM sthitaH / tamApRcchya pravRttazca viSayA'bhimukho dhanaH // 113 // trAtaratnAvaliryatnAnnAraGgAdikRtAzanaH / bhavitavyatayA''kRSTaH zrAvastI nagarImagAt // 114 // vicAradhavalAkhyasya rAjJastatra malimlucaiH / muSTaH kozastato dhRtvA gRhyante pathikAdayaH // 115 // / paurA api bhujaGgAbhA nIyante mantriNaH puraH parIkSya ca vimucyante tadAkarNyAnyato'vrajan // 116 // dhanaH prApto bhaTairuktaH kutastvaM kva ca yAsyasi / tenoktaM vAridhestIrAtsuzarmanagaraM gamI // 117 // vizeSakam anicchannapi tainatvA mantriNo darzitazca saH / tena pRSThastadevAha satyAnAM nA'nyathA hi gIH // 118 // mantryUce kimapi dravyaM pAtheyaM vA'sti so'vadat / ajJAnalo bhayordoSAnna kiJcidapi tAdRzam // 119 // mantryUce sphuTamAkhyAhi sphuTametaddhano'vadat / tarhi gaccheti gacchaMzca mandurAkapinA'pi saH // 120 // vastre ca pATite'nenA'patad ratnAvalI bhuvi / taM vimocya kapermantrI svayaM ratnAvalIM lalau // 121 // pratyabhijJAya dadhyau ca rAjaputryAH zivaM na hi / anyathA kathamasyeyaM karagocaramAgamat // 122 // dhyAtvetyuktaH kutaste'sau sa prAha prApyasau mayA / dvIpe kAhe tasmAccA''yAtaH pote vyabhidyata // 123 // jAto'smi tadiyanmAtravittasvAmyatha mantriNA / pRSTaH kAlaM jagAdA'bdaM sacivo'tha vyacintayat // 124 // 113 114 samarAdityasaMkSepaH vakti varSamayaM mAsadvayaM tu samabhUditaH / gatAyA rAjaputryAstadidaM na hi samaJjasam // 125 // dhyAtveti rAjJe mantryAkhyatkozAdhyakSAya darzitA / ratnAvalI mahIzena pratyabhyajJAyi tena sA // 126 // dhanaH pRSTastathaivAha jJapto vadhyo'tha bhUbhujA / maSIviliptasarvAGgo dhvanadvirasaDiNDimaH // 127 // Ago jJApayituM ratnAvalyA paTalakasthayA / bhaTaiH pravartito vadhyabhUmikAM prati bastavat // 128 // yugmam haTTamArge'tha tAM ratnAvalIM zoNamaNImayIm / zyeno mAMsamiti jJAtvA hatvA nIDe nije'nayat // 129 // dhano'tha kupitairnItaH zmazAnaM rAjapuruSaiH / samarpito'ntyajasyaiSa vadhakasya vadhAya ca // 130 // dadhyau niSAdo nAkRtyAnayAyaM kRtyakRtyakRt / kiM tayA cintayA me syAdAdezyasya prazasyayA // 131 // dhyAtveti yamadaNDyAM taM nivezya prAha bukkasaH / sudRSTaM jIvalokaM tvaM vidhehyanto hi te'dhunA // 132 // kiM ca naH suhRdaH zrAddhAstatsaGgAccauradRSTayaH / na vayaM kiM tu rAjAjJA kAryeti tadvidhIyate // 133 // nRpo vyajJapi cAsmAbhirdhAryo vadhyo muhUrtakam / zubhabhAvo mriyetaiSa yathA'maMsta nRpazca tat // 134 // tadAdizA''rya kiM kurve tavA'thA'cintayaddhanaH / upakAryanukampAvAndInasattveSu vatsalaH // 135 // ayaM na karmacaNDAlo jAticaNDAla eva hi / satastadasyAprastAvadarzane kiM karomyaham // 136 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH gataM sacceSTitaM me hyapuNyAnAM syAnna cintitam / dhyAtvA niHzvasya ca prAha vidhehi nRpazAsanam // 137 // vizeSakam adInamAnasaH sAdhurvadhyate'sau hahA mayA / sagadgadamiti proce zvapacena dhanaH punaH // 138 // smareSTadevatAM tarhi svargasyA'bhimukho bhava / parArtho na kRto dhyAyandhanaH svargAbhimukhyabhUt // 139 // kRSTvAsimantyajaH skandhe vAhayitvA nije manAk / Uce zRNuta he lokA! vaJcayitvA nRpAGgajAm // 140 // hRtA trailokyasArakhyA ratnAvalyAgasA''munA / nibadhya badhyate vadhyastena stena ivAsakau // 141 // yugmam uktveti khaGgamudyamyAdattvA ghAtaM kRpAvazAt / hitvA khaGgaM papAtaiSa pRthvyAmUce dhanena saH // 142 // rAjAjJAM kuru sa prAha na prahatu kSamastvayi / akRtA'pakRtau kiM te deva ! sampAdayAmyataH || 143 // tadA sumaGgalAbhikhyaH prathamo rAjanandanaH / udyAne bhoginA daSTaH kSaNenA'bhUdacetanaH || 144|| mantrauSadhAdyagamye'tra rAjAdezAtpure'khile / paTahairghoSayAmAsurbhrAntvA pATahikA iti // 145 // jIvayatyahinA daSTaM yaH ko'pi nRpanandanam / prArthitaM dIyate tasya vastu nAstyatra saMzayaH // 146 // paTahadhvanimAkarNya dhanaH proce janaGgamam / sampAdayedaM daSTe'smin jIvite hantu mAM bhavAn // 147 // 1. parArthamakRtaM kha ga gha / 115 116 samarAdityasaMkSepaH spRSTe'tha paTahe rAjanarairnIto nRpAntike / vRttAnte kathite rAjA taM proce jIvayAtmajam // 148 // mantrasya pazya sAmarthyaM naranAtha ! viSIda mA / dhanaH procya smaranmantraM nRpaputramajIvayat // 149 // saMjAte sAdhuvAde'sya rAjJA rAjJIbhirapyalam / vRSTaM vibhUSaNaiH proce dhanastu kimanena me // 150 // rAjJoktaM tava kiM kurve sa proce kuru vAJchitam / caNDAlanAmno'caNDAlabhAvasya vadhakAriNaH // 151 // rAjA dadhyAvaho sattvamayaM nAkRtyakRdbhavet / pRcchAmyamumatheSTasyA'nantaraM pracchanaM varam // 152 // rAjAdezAdgato vetrI taM proce khaGgilAkhyare / tuSTa narendrastaccUDAmaNirvAsya sutA'sudaH ||153|| sa prAha kiM vimukto'sau narendreSu ziromaNiH / vetryAha nAtra saMdehastvamarthaya samIhitam || 154 / / khaGgilaH prAha taddevaprasAdAdidamastu me / lokadvayavirodhinyA'nayA jIvikayA kRtam // 155 // veyAha bhUri yAcasva sa proce bhUribhUryadaH / vetryAkhyAte nRpastasyA'staudvivekanirIha // 156 // dhanaH provAca jAtyaiva caNDAlaH sa tadIhitam / karotu devo rAjJoce kRtamevedamatra kim // 157 // anyacca tvaM svahastena svarNalakSaM bahiH purAt / sahasrA'ntyajavAsAya dehyUrvI vindhyavAsinIm // 158|| anenA'tha nRpAdeze vihite khaGgilastathA / naivA'tuSyaddhanaprAptyA yathA'sau dhanajIvitAt // 159 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 118 caturtho bhavaH dhanena gAruDaM dattvA jIvito dyUtakRtpurA / dhanastena tathaivA'ho prAyo nopakRtaM vRthA // 160 / / na ye prAgupakAribhyaH prItyA pratyupakAriNaH / puruSAH paruSAstebhyo dhanyAnmanyAmahe pazUn // 161 / atha proce dhano rAjJA kriyayA'jJAyi te kulam / AkhyAhi kinivAsastvaM kinAmA kIdRzo'si ca // 162 / / ni:zvasyA'tha dhanaH prAha kimakRtyakRtaH kulam / abjeSu zrInivAseSu kRmayo na bhavanti kim ? // 163|| suzarmapuravAsI ca dhanAkhyo vaNigasmyaham / jAtyaiva na tu zIlena dadhyAvatha dharAdhipaH // 164|| dhanyo'smi yanmayedRkSaM nRratnaM na vinAzitam / Uce ca tvayi nA'kRtyaM tadAkhyAhi yathAtatham // 165 / / tadA sasambhramA bhUpaM vetriNyetya vyajijJapat / deva devAGgajA potabhaGgAdgataparicchadA // 166 / / udyAnapAlikAsyena devaM vijJapayatyadaH / yaddeva gacchatAM madhyevAdhi caNDA'nilA''hatam // 167|| sphuTitaM yAnapAtraM na: strIcittasthitagopyavat / devasya tu prabhAveNa jIvantyasmi samAgatA // 168 / / vizeSakam iyaM vinayavatyA'nupraiSi meghavanasthayA / zrutveti nRpatirmeghavanaM prItaH svayaM yayau // 169 // tAM pravezyA'tha papraccha nRpo ratnAvalI kva te / potabhaGgadine cUtalatAnivasane sthitA // 170 // samarAdityasaMkSepaH pazcAtkimapi saMjAtaM na jAnAmi tayodite / nRpaH prAha dhanaM bhadra kva sA tvatkaramAgatA // 17 // dhanaH prAhAmbudhestIre labdhA strIzavasaMnidhau / parasvA'pahateH svaM hi tanmanye'kRtyakArakam // 172 / / rAjJoktaM gRhiNo neyaM paradravyA'pahAritA / athavA'lamatItena vastunA kiM karomi te // 173|| dhanaH prAhA'ntyajeSTArthAdhikadAnAnna kiM kRtam / devena nRpatiH proce stokaM tasyA'pi tatkila // 174 / / samIkSitakRtaH kiM nu procyate tava sattama / jIvitA'dhikamatputrajIvitavyapradAyinaH // 175 / / dhanaH prAhA 'bhavatsarvaM mameSTaM devadarzanAt / dattvA'tha bhUSaNaM preSi sa nRpeNa nijaiH saha // 176 / / dinaiH katipayairetAH puraM nAmnA giristhalam / tatrA'pi caNDasenasya muSTe koze mahIpateH // 177 / / vIkSyamANeSu caureSu baddheSu nRpavartmasu / upakAraNikaM dhRtvA nItAste taizca bhASitAH // 178 / / yugmam ke yUyaM kva ca gantAraH kiM ca vo'stIti te'vadan / zrAvastInRpanirdezAtsuzarmanagaraM prati // 179 / / astyasya sArthavAhasya nRpadattaM ca bhUSaNam / kIdRzaM taditi proktAstatte teSAmadarzayan // 180|| gataM kAlA'ntare tattaiH svakIyamupalakSitam / dhRtvA nItAzca rAjAnte kSepitAstena cArake // 181 / / 1. suzarmapurakhAstavyo kha / 1. jJeyaM kha ga gha ca / 2. katipayaireyu: kha ga gha ca / 3. kSepitA Ga ca / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH 119 uktaM ca rAjJA madrAjye sa kArayati caurikAm / sarvo'pyarthastadetebhyo labhyo dhAryAH prayatnataH // 182 / / yAvatsuduHkhitAstatra te vasanti dhanAdayaH / tAvannizi talArakSaiH parivrAjakaveSabhRt // 183 // salovastaskaraH prApto mantriNazca niveditaH / tenApi liGgI cauro'yamiti vadhyatayA'rpitaH // 184|| maSIdhAtuviliptA'GgaH zarAvazreNibhUSitaH / zira:sthakaravIrasrak chittiracchatrarAjitaH // 185 / / DiNDimadhvaninA''hUtalokena parivAritaH / kharArUDhastalArakSairvadhyasthAnamanAyi saH // 186 / / kalApakam ni:zvasyA''lokya lokaM ca nA'nyathA munibhASitam / dravyasthAnAni lokAnAmAkhyAmiti 'vicintya ca // 187|| Uce nRpanarAnetanmuSTaM vizva puraM mayA / dravyaM tadasti nikSiptaM girinadyAdibhUmiSu // 188|| tattadgRhItvA pazcAnmAM hateti tadurIkRte / dravyaM prAptaM yathAsthAnA''khyAtaM tadrUSaNaM vinA // 189|| vizeSakam matveti mantrI taM prAha nizchadma kathayasva me / liGgitvaM taskaratvaM ca parasparavirodhi te // 190 / / sa prAha puNDradezAntanagare puNDravardhane / devazarmA dvijanmA'bhUdagnivaizyAyanAnvayaH // 191|| tasya nArAyaNAkhyo'haM putrastatra prarUpaye / hiMsayA bhavati svarga iti lokasya ni:kRpaH // 192 / / samarAdityasaMkSepaH anyadA puruSAH ke'pi nIyante vadhyabhUmikAm / mayA proktaM mahAcaurAnetAndhAtayateti ca // 193 / / zrutvA madvacanaM taccAvadhijJAnI munirjagau / aho kaSTamaho kaSTamajJAnasya vijRmbhitam // 194|| zAntenA'pi kimetena babhASe paruSaM vacaH / dhyAtveti natvA'pRcchaM taM kimajJAnaM mama prabho // 195 / / sa prAhA'sadabhiyogAdviruddhAccopadezataH / acaurAnapi yaccaurAnetAnvadasi kadvadaH // 196 / / tatsatyamapi no satyaM paro yena prapIDyate / zrutau hyasatyasatyukte cauracauraprabhASaNe // 197 / / uktaM tattulyadoSitvaM satyasatyabhilApataH / acauracaurajalpAcca dviguNaM doSamaznute // 198 // yugmam viruddha dizasi svargo hiMsayeti vadan yataH / na hiMsyAtsarvabhUtAni sarvatIrthakRtAM matam // 199 / / kiM cAsadabhiyogasya phalaM prAptaM purA tvayA / lapsyase phalazeSaM ca dinaiH katipayairapi // 200|| zrutveti mayakA pRSTaH prabhuH prAha sphuTAkSaram / astyuttarapathe khyAtaM garjanaM nAma pattanam // 201 / / tatrASADhA''khyaviprasyA'nutsukA racchukA janI / somadevastayoH sUnustvaM vIte paJcame bhave // 202 / / pitrA zAstrANi vedAMzcAdhyApitaH sAbhimAnadhIH / zritaH purAdhipaM vIrasenaM tena ca pUjitaH // 203 / / 1. vyacintya / 2. tadudIrite ka / 3. tamAha mantrI bhagavan kha ga gha ca / 1. te prApuH sa ca taiH samaM ka / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 caturtho bhavaH tatrA'nyadA vinItAkhyazreSThino vidhavA sutA / nAmnA vIramatI bhaktA parivrAjakadarzane // 204 / / mohAvivekatAruNyaviSayavrAtapAtitA / vihvalA siMhalAkhyena sArdhaM mAlAkRtA gatA // 205 / / yogAtmA nAma tatpUjyaH sadAcAraziromaNiH / ni:saMgatvAnnijAnAmapyajJAto yAtavAMstadA // 206 / / tato lokapravAdena jJAtA vIramatI gatA / tvayA jJAtazca yogAtmA gataH saMkalpitaM tataH // 207|| gatA yogAtmanA sAdhaM bhaviSyatyanyadA tava / rATsada:sthasya vArtA'bhUtsA kenA'pi samaM gatA // 208 / / bhavatoktamahaM vedmi samaM yogAtmanA gatA / rAjJoce svakalatre'pi bhagavAneSa ni:spRhaH // 209 / / tvayoktaM paradAreSu saspRhastena hetunA / / evaMvidhA ime pASaNDino naiSvasti vastutA // 210 // zrutveti viparINAmaM ke'pi dharmeSu bhejire / yogAtmA ca parivADbhiranyaiH svasmAdvahiSkRtaH // 211 // tvayetthaM niviDaM baddhaM karma marmabhidelimam / jAto mRtvailakatvena jihmavraNarujA mRtaH // 212 / / gomAyutve'pi jihvAyAH sATenaiva punarmataH / sAketabhUmipAlasya sahadevasya nandanaH // 213 / / jajJe vilAsavatyAkhyAvilAsinyAM yuvA ca san / madyamatto nRpasyA'mbAmAkozannRpasUnunA // 214|| niSiddhastamathAkrozaJjihvAchedena zikSitaH / kRtvA'nazanamutpede bhavAnbrAhmaNanandanaH // 215 / / vizeSakam samarAdityasaMkSepaH tvayA'nubhUtametaddhi virakto'haM tato bhavAt / jJAninaM punaraprAkSaM phalazeSaM tu kIdRzam // 216 // tenoktaM lokapratyakSA zeSA tava viDambanA / tatastadvAkyabhItena pravrajyA jagRhe mayA // 217|| guroH sva:prasthitAttAlodghATinyAkAzagAminI / labdhe vidye mayA tena zikSitazcAsmi yattvayA // 218 / / vAcyaM na mithyA prokte satyaSTottarasahasrazaH / deyo jApo jale nAbhidadhne'nunmeSacakSuSA // 219 / / kalye pRSTo'smi rAmAbhirbrahmarudrAdisevitam / hitvA viSayajaM saukhyaM tAruNye tvaM kuto vratI // 220 / / tannarmabhAvaM vijJAya mayA narmottaraM dade / yatpriyAyA viyogena duSkaraM vratamAdade // 221 // mithyAvAkyasya caitasya jApo na vidadhe mayA / tato rAtrau salono'pi gRhIto'smi bhaTaistava / / 222 / / ataH paraM mahAmAtya ! sarvaM viditameva te / mantryUce bhUSaNaM rAjJo dRzyate'tra kathaM na hi // 223 / / sa prAha dattaM zrAvastIsvAmine mantryathAvadat / kinimittamatha prAha parivrAjakapuGgavaH // 224|| zrAvastyAmasti gandharvadatto nAma suhRnmama / kanyA tenendradattasyA'nyasmai dattA'pi pApinA // 225 / / hRtvA vAsavadattAkhyA vyUDhA ruSTastato nRpaH / tAM gRhItvA purAdenaM dUrato niravAsayat // 226 / / yugmam Agato me'ntamAcakhyau samAgamanakAraNam / mayA'naya'malaGkAraM dattvA praiSi nRpAntike // 227 / / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH 123 tatastuSTena bhUpena maharyA sa pravezitaH / tena vAsavadattA ca prAptA kaNThasthajIvitA // 228 / / hetunA'nena taddattaM mantrI prAha kRtaM varam / yato bhavanti mitreSu vatsalA: sajjanA janAH / / 229 / / bhagavanbhavatA kAryamAtmocitamataH param / uktveti taM parivAjaM dhanAdIMzca mumoca saH // 230 / / yugmam dhano rAjanarAnpreSya zrAvastyAM svayamekakaH / aTanmahATavImekAM prApa kArpaTikairyutaH // 231 / / te hastiyUthamAgacchavIkSya nezurdizo dizam / gajanaikena dhAvitvA dhano dhAtryAM tu pAtitaH // 232 / / kareNA''dAya khe kSipto vaTAgre vyalagaddhanaH / gajo vazArutaM zrutvA prItastAM prati yAtavAn // 233 / / dhanaH zyenahatAM tatrA'pazyadranAvalI punaH / AdAya dadhyau zrAvastyAH svAmine'sau pradAsyate // 234 / / gajayUthe vyatikrAnte vaTAduttIrya so'calat / itazca gatvA te rAjanarA rAje vyajijJapan // 235|| vRtAntaM nikhilaM rAjJA kupiteneti bhASitAH / tAdRgnRratnamekaM kiM muktvA yUyamihAgatAH // 236 / / tadayaM bhavatAM daNDastamAnIya mamA'ntike / puryAmasyAM praveSTavyamiti nirvAsitA ime // 237 / / dariddhA iva te mArge mArgantaH sarvato dhanam / sukhavAsAbhidhe grAme taM prApuratha taiH samam // 238 / / zrAvastImetya bhUpAlaM natvA ratnAvalIM puraH / muktvA vRttAntamAcakhyau vismito'tha nRpo'vadat // 239 / / yugmam samarAdityasaMkSepaH kva sanIDaM samudrasya kva nIDaM zyenapakSiNaH / dvilebhe bhavatA martyaratna ! ratnAvalI katham // 240 / / tattubhyameva datteyaM na kAryaM madvaco'nyathA / rAjyamapyathavedaM te ki ki sampAdyatAM tava // 241 / / dinaiH katipayaiH sArthaM kRtvopAttakayANakaH / rAjJA preSi dhano dattvA'naya'mAbharaNAdikam // 242 / / kAlena kiyatA'pyeSa suzarmapuramAgataH / jJAto janena tuSTAzca jananIjanakAdayaH // 243 // saMmukhAyAtayoH pitroH padeSu nyapataddhanaH / tAbhyAmAnandya taM pUjA sarvacaityeSu nirmame // 244 / / pradattaM ca mahAdAnaM nRpeNA'tha nivezitaH / mahA kRtasanmAno vardhApanamabhUttataH // 245 / / raha: pitRbhyAM pRSTo'tha vRttAntaM taM dhanazriyaH / kArmaNAdimahAmbhodhipAtanAntaM nyavedayat / / 246 // vismitAbhyAmathaitAbhyAmabhASyata kRtaM tayA / kalpadroH kapikacchvad vatsa ! sA tava nocitA / / 247|| drakSyAvastvatkRte kanyAmanyAM dhanyAM kulAdibhiH / asAmAnyAM zazI kvA'pi jyotsnayA ki vimucyate // 248|| na saMtApastvayA dhAryoM dhanaH prAha nisargataH / I IdRzo bhavastatra saMtApena kRtena kim // 249 / / pitRbhyAM dhanadevasya mahimA vihito mahAn / samitrastatra gatvA'tha dhano yakSamapUjayat / / 250 // yAcakeSu yathAyogyaM pratipatti vidhAya saH / bhuktottaraM mahodyAnaM siddhArtha nAmato'gamat // 251 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH tatrA'zokatarormUle mUlottaraguNairyutam / AcArya kozalAdhIzavinayandharanandanam // 252 / / anekasAdhusaMyuktaM sudhAzubhrayazodharam / nAmnA yazodharaM sUrimadrAkSInmudito dhanaH // 253 / / yugmam rUpayauvanalAvaNyazAntisaMtoSamArdavaiH / tadIyairvismito dadhyau dRzyaH sevyazca nanvayam // 254|| dhyAtveti gatvA vanditvA taM sAdhujanasaMyutam / taddattadharmalAbhAzIrupAvikSatkSamAtale // 255 / / avocacca vibho ! kiM te bhavanirvedakAraNam / yadrUpeNa jitakAmazcaritreNa punarjitaH // 256 / / prabhuH prAha bhavAdasmAnnityanirvedamandirAt / kimanyadapi nirvedakAraNaM praSTumarhasi // 257 / / dhanaH provAca bhagavansarvasAdhAraNaM hyadaH / vizeSa vada sa prAha caritraM nijameva me // 258|| dhanaH prAha prasadyeza nijaM caritamAdiza / vIkSyA'muM zAntakalyANAkRti prAha guruH zRNu // 259|| vizAlAyAM puri purA'maradatto'bhavannRpaH / devI yazodharA tasya satIvratayazodharA // 260|| tadaGgabhUrbabhUvA'haM vIte'smAnnavame bhave / surendradattanAmA'smi pitroratyantavallabhaH // 261 / / mama vakSovibhUSArthamaparA mauktikAvalI / bhAryAstyucchasitAmbhojanayanA nayanAvalI // 262 / / tAtaH pradAya me rAjyamAtmanA vratamAttavAn / ahamapyAttasamyaktvo rAjyamasmi prapAlayan // 263 / / samarAdityasaMkSepaH anyadA nayanAvalyA dAsI sArasikA'bhidhA / mamaitaM palitavyAjAddharmadUtamadarzayat // 264|| tato'haM bhavanirviNNo dadhyAviti nije hRdi / aho asAraM mAnuSyaM kSaNAdeva vinazyati // 265 / / nityaM nizAdinavyAjAjjIvAnAM yauvanAyuSoH / truTyanti khaNDakhaNDAni na jAnAti jano jaGaH // 266 / / janAyurjalamAdAya nizAdinaghaTIcayaiH / arkendudhuryo kAlAraghaTTa bhramayataH sadA // 267|| jIvitavyAmbhasi kSINe dehasasye ca zuSyati / upAyaH ko'pi nAstyasya tathApi sukhito janaH // 268 / / tatpramAdaM parityajya prapadye vratamuttamam / dhyAtveti nayanAvalyA nijAkUtaM nyavedayam // 269 // sA'jalpacca mayA''tmAyamAryaputra tavA'rpitaH / yattvaM prapadyase pUrvaM tatprapatsye'nu nanvaham // 270|| acintayamahaM devyA aho sneho mamopari / cittajJatvaM vivekazca samAnasukhaduHkhatA // 271 / / tadA bandI papAThetyudayaM prApya pratapya ca / uddyotya bhuvanaM sarvamastameti divAkaraH // 272 / / tato'dhyAyamahaM sUrasyA'pyekatra ca vAsare / iyatyaH syuravasthA yajjIvalokaM dhigastu tat // 273 / / kiyantamapi nirgamya sandhyAkAlaM sadasyatha / yayau pradoSe nIrandhramaNidIpakamaNDitam // 274 / / 1. nAstyanyastathApi kha ga gha Ga ca / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 128 caturtho bhavaH 'kalitaM nayanAvalyA devyA ratyeva rUpataH / vAsAvAsamahaM sAkSAdvimAnamiva nAkinaH // 275 / / yugmam palyate'tha niviSTo'haM devI parijane gate / azetA'haM tu dhyAyAmi durmocA nayanAvalI // 276 / / yAvattAvadasau hitvA palyaGkaM kuTTimaM gatA / niryayau dvAramuddhATya meyaM prANAMstyajatviti // 277 / / pRSThe lagno'smyahaM khaDgasakhaH kubjakayAmikam / udasthApayadeSA tu dadhyau kimidamityaham // 278 / / vizeSakam tenoktaM kimatikAntavelAyAM tvaM samAgatA / sA prAhA'dya nRpaH suptazcirAdvelA tato'lagat // 279 / / arthataM saMgataM devyA vIkSya krodhadhutAdharaH / AkRSTAsirahaM dadhyau hanmi dvAvapi pApinau // 280 // punardadhyau narazvA'yaM devI zIlabhRtA tathA / asmi vrataM jighRkSuzca syAtkumArasya lAghavam // 281|| dhyAtveti nyasya koze'siM gato vAsagRhaM punaH / dadhyau vyAdhiviSaM rogo mArirmRtyuzca yoSitaH // 282 / / yugmam etayA cintayA bAlaM zrAmaNyaM sundaraM hi me / yAvaddhyAyAmyadastAvattatra devI samAgatA / / 283|| caTUni vidadhatyeSA'vamatA suptakaitavAt / svanatsu prAtastUryeSvapaThan maGgalapAThakaH // 284|| vivarNavadanA muktatama:kezA vibhAvarI / paralokasthasUrasyA'mbu dAtumiva yAtyasau // 285 / / samarAdityasaMkSepaH prAta:kRtyaM vidhAyA'tha nivizya sthAnamaNDape / mantragehe pravizyA'thA''mantryaM mantribhiH saha // 286|| svA''kUte kathite'mAtyairUce guNadharo laghuH / kumAro deva dharmaste prajApAlanamapyataH // 287|| mayoktaM kiM na jAnItha sthitireSA hi naH kule / dharmadUte samAyAte na sthAtavyaM gRhA''zrame // 288 / / mantriNo'bhidadhuH sarvaM jAnIte deva eva hi / vyatikrAnte dine rAtrau sthitaH stokaM sadasyaham // 289 / / gato vAsagRhe devyavajJAyAM nidrayA''hataH / suptajAgradavasthAyAM rAtryante svapnamaikSiSi // 290 / / kilopaviSTaH saudhasyopari siMhAsanAdaham / ambayA pAtito luThyannadhaH saptamabhuvyagAm // 291 / / tathaivA'mbA'pi matpRSThe'haM tUtthAya kathaJcana / ArUDho mandiraM pazcAnnirIkSyeti vibuddhavAn // 292 / / dhyAtavAniti ca svapna: prArambhe'yaM bhayAnakaH / vipAke zubhadastanna jAne kiJcidbhaviSyati // 293|| yattadbhavatu vA dharmA'dhvanyadhvanyasya me'dhunA / dharmadhyAnasthitasyA'tha sA vibhAtA vibhAvarI // 294|| kRtvA prabhAtakRtyAni sadaHsthe mayyathA''gamat / ambA parijanA''kIrNAbhyutthitA ca mayA''darAt // 295 // aGgA''rogyaM tayA pRSTamAkhyaM namrazirA aham / niviSTAyAmahaM tasyAM dadhyau bhavyamabhUdidam // 296 / / yadambAtrA''gatA''katamasyai vijJapayAmyaham / vatsalA mayi dharmasya vighnameSA vidhAsyati // 297 / / 1. kAlanivedaka: kha ga gha ca / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH 129 130 tattathA kathayAmyasyAstaM svapnaM dAruNaM yathA / anujAnAti mAM veSe tAhageva bhavAmyatha // 298 // ambA mayA'tha vijJaptA svapno dRSTo nizA'tyaye / yahattvA'haM kumArasya rAjyaM zrAmaNyamAdade // 299 // saudhAnnipatitazcA'smi vibuddhazca sasAdhvasaH / aprazastaM tayA matvA taM svapnaM bhayabhItayA // 30 // kampamAnahRdA vAmapadAhatabhuvoditaM / thUtkRtya yacciraM vatsa ! jIva pAlaya medinIm // 301|| yugmam duHsvapnaM pratihantuM tu rAjyaM dattvA svasUnave / itvaraM sAdhuliGgaM tvaM pratipadyasva putraka ! // 302 // mayoktaM mAturAdezaH pramANamatha sA'vadat / saudhapAtapratIghAtahetave vedavAkyataH // 303 / / puro vyApAditaijIvairjalasthalakhacAribhiH / pUjayA kuladevInAM zAntikarma vidhehi ca // 304|| yugmam zrutveti zravasI bAda sthagitvoce mayA'mba ! kim / zAntikaM jIvaghAtena bhaveddharmo hyahiMsayA // 305 / / manasA'pi hate jantau hantuma'tyuranekazaH / du:khaM parapradattaM hi vizeSAdAtmano bhavet // 306|| tathA'mba ! zAntikaM tasya syAllokadvitayottamam / AtmavatsarvabhUtAni yaH pazyati nirantaram // 307 / / ambA''ha puNyapApe staH pariNAmavizeSataH / zrutau yaduktaM hatvA'pi vizvametaccarA'caram // 308 // yasya no lipyate buddhirna sa pApena lipyate / mukula: kamalasyeva jalena jalago'pi san // 309 / / yugmam samarAdityasaMkSepaH kArya pApamapi kvA'pi kAraNena manISibhiH / viSeNa mRtyudenA'pi kvA'pi jAyate bheSajam // 310 / / mayoce vidadhatpApaM na puNyaphalamaznute / adan viSaM sudhAbuddhyA kiM ko'pi kvA'pi jIvati // 311 / / prauDhaM prANA'tipAtAcca pApaM nAnyajjagattraye / dehArogyaM ca hiMsAyA viparyAso materasau // 312 // ambA''tha kurvidaM vatsa ! jalpantI nyapatatpadoH / dadhyAvahamatha vyAghrataTInyAyo'yamAgataH // 313 / / ekato gurugIrbhaGgo vratabhaGgastathA'nyataH / athavA gurugIrbhaGgAd vratabhaGgo'tidAruNaH // 314 / / dhyAtvetyambA'tha vijJaptA nA''deSTavyamidaM mama / athavA kuladevyoM kuru me mAMsazoNitaiH // 315 // ityuktvA'haM samAkRSTariSTirbAhau dhRto'mbayA / uktazca mAtRvAtsalyaM kiM te na tvAM vinA hyaham // 316|| tatprakArAntareNA'yaM kRto mAtRvadhastvayA / vicAraya svayaM vatsa ! yadIdaM vAkyamanyathA // 317|| atrAntare nizamyA'mbA tAmracUDasya kUjitam / prAha mAmasti kalpo'yaM prastAvo yadamUdRzi // 318|| zrUyate zabditaM yasya sa vA'nyo vA'tha tAdRzaH / hanyate vAJchitArthasya siddhirbhavati nizcitA // 319 // santu tasmAtpare jIvAstvaM vyApAdaya kukuTam / mayoktaM tvagirA'pi svaM vinA nA'nyaM vidhAtaye // 320 // vizeSakam ambA''ha madvacastahi piSTakukkuTataH kuru / bruvANetyasimAcchidya papAta mama pAdayoH // 321 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH tanmohapaTalacchannajJAnanetreNa tanmayA / pratipede paraM pazyannetraM hi svaM na pazyati // 322|| vidhAya kukkuTaM piSTamayaM mAtA mayA saha / kuladevIpurA muktvA prAha devi sutasya me // 323 // duHsvapnapratighAtAya kukkuTastava dIyate / ityuktvA ghAtayAmAsa taM matkaragatA'sinA || 324|| sUpakAramatha prAha mAMsamasya paca kSaNAt / putrasya mama cA'pyeSA yathA zeSA prajAyate // 325 // mayoce'mba ! tapojJAnadAna dhyAnavighAtinaH / varaM mAMsAdviSaM yasmAdekadA jAyate mRtiH // 326 // bheSaje'pi hi yo mAMsabhakSaNA'numatipradaH / so'pi mAMsAzinaH pRSThalagno gacchati durgatim // 327|| tIrthe snAnAni dAnAni dIkSA zikSAzca sadguroH / amAMsabhakSiNastulyAnyetAni na kathaJcana // 328 // ambA''ha kiM vicAreNa kRtaM madvacanaM tvayA / idaM satyaM na mAMsaM ca kalpanAmAtrameva hi // 329 // tadapi pratipannaM ca kRtaM ca mayakA tathA / tadA baddhaM mayA karma pariNAme sudAruNam // 330|| dvitIye divase rAjyaM kumArAya dade mayA / gRhNanvrataM gRhiNyoktaH zvaH pravrajyA'stu nau priya ||331|| mayA'dhyAyi kimetasyA viruddhaM ceSTitaM nvadaH / athavA caritaM strINAM vakraM sarpagataM yathA ||332 || mayoktaM devi nA'haM te bhanajmi praNayaM kvacit / sA dadhyau pravrajatyasminnapravrajyA'pavAdadA // 333 // 131 132 samarAdityasaMkSepaH mRte tvanumRtau mantrivargo'pi hi niSedhati / na tathA lAghavaM ca syAd bAlarAjaprapAlane ||334|| vaJcayitvA cakorANAM dRSTimadya kathaJcana / dadAmyasya vighAtAya viSaM tatkSaNamRtyudam ||335 // bhojanAvasare sUdAH sikchannamukhanAsikAH / mamA'gre'nekarUpANi bhojanAnyupaninyire // 336 // devI mayA samAhUtAhArasya pariNAmakam / sA yogavaTakaM mithyA saviSaM samamAnayat ||337|| cakoreSvapanIteSu sA mamA''camanakSaNe / taddadau nirvikalpaM ca bhuktvA'pAyi jalaM mayA // 338 // prAgvad vAsagRhaM gatvA palyaGke nyaSadaM kSaNAt / viSAvegena nizceSTo nyapataM pRthivItale // 339 // apAtayadviSeNaikA mAmutsaGge'parA dadhau / devIpRthvyoH sapatnItvaM tadA prakaTatAM gatam // 340 // jJAtvA viSavikAraM me pratIhAraH samIpagaH / tadA viSabhiSagvargaM yAvadAhvayate kila // 341|| tAvanna cArvidaM vaidyA''hnAnaM dhyAtvA mamopari / nyasyottarIyaM hAheti krandamAnA nirazru sA || 342|| kaNThasaMvAhanavyAjAdaGguSThA'GgulipIDanaiH / jahAra jIvitaM jIvitezavajjIvitezvarI ||343 // yugmam tayA'haM nihato bhadra prAleyA'caladakSiNe / silindhraparvate bahitvenA''rtadhyAnato'bhavam // 344 // hatvA manmAtaraM bAlamapi mAM lubdhako'grahIt / adAcca saktuprasthena nandApATakavAsinaH ||345 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH talArakSasya saMjAtapakSabhAraH kramAdaham / kRmInkhAdan kSudhA sehe tRSNAzItoSNavedanAH // 346 // yugmam taiH pApakarmabhiH pInagAtraH pUrNakalApayuk / matputrarAjJastenA'haM svaprabhoH prAbhRtIkRtaH ||347|| yazodharA'pi me mAtA'tIsArA''taGkRto mRtA / viSaye karahATAkhye dhAnyapUrakanAmani // 348 // grAme'bhUtkukkuro vAyuvegastatsvAminA'pi saH / rAjJo guNadharasyaiva prahitya prAbhRtIkRtaH || 349 // yugmam samakAlaM vizAlAyAmubhAvAvAM samAgatau / pravezitau sadaHsthasya rAjJastena vilokitau // 350|| jajJe tasyA''vayoH prItirmukhyAya zvAnapoSiSu / akAlamRtyunAmne zvA'haM punaH pakSipoSiNe // 351|| nIlakaNThAbhidhAnAyArpito rAjJoditau ca tau / triSvasmyahaM prajAtrANe pApaddha zakuneSu ca // 352 // rakSyau tadetau yatnena tau prapadyaitadIyatuH / lAlayatyavanIpAla AvAM dvAvapi sarvadA || 353 || vizeSakam ArohaM saudhaniryUhaM nIlAzmamayamanyadA / tatrA' zrauSaM guNanikAsphuranmurajaniHsvanam // 354 // tamAkarNyA'bdazabdAbhaM nartitvA suciraM sthitaH / gavAkSasyaikadezena citrazAlAsthitAmaham ||355 || apazyaM tena kubjena sahitAM nayanAvalIm / zayyotsaGgasthitAM tena pariNItAM vadhUmiva // 356 // yugmam tau vIkSya dhyAyato me'tha jAtismRtirajAyata / amarSAnnakhacaJcabhiH praharAmi sma tAmaham // 357 // 133 134 samarAdityasaMkSepaH tayA tasyaiva kubjasya lauhamAdAya mudgaram / prahataH patitastatra luThyansopAnavartmanA // 358 // yatrA'sti nRpatirdhUtaM khelanmama ca pRSThataH / lAta lAta lapannAgAddevIparijanaH punaH || 359 || tAdRzaM tumulaM zrutvA prAgbhavAmbAzunaH satu / dhAvitvA mAM gale'gRhNAdrAjJA'tha vihitAravam // 360 // hataH pAtanakenA'yaM vamannastraM mumoca mAm / ubhau kaNThagataprANau patitau ca dharAtale || 361 // yugmam rAjA purodhasaM prAha tAta tAtA'mbayoryathA / saMskAro vidadhe kRSNA'gurucandanadArubhiH || 362 || sugatyarthaM ca dattAni mahAdAnAnyanekazaH / sarvaM tathA'nayoH kAryaM paralokamupeyuSoH // 363 // yugmam zrutvetyacintayaM sUnurmama sadgatihetave / dadau dAnAnyahaM tiryagjAtau tu kRmibhakSakaH || 364|| bhakSitazca zunAnena bADhaM tiSThAmi dukhitaH / aho citrANi karmANi cintayanniti saMsthitaH || 365 // yugmam tatazca bhadra ! tasyaiva gireH pazcimadisthite / kolIkarIravacchUlakhadirAdivanAkule // 366 // duHsaMcare mahAgartasthANukaNTakakarkaraiH / niH phale nirjale duHpravezanAmni mahAvane || 367|| ekAkSapRSatIgarbhe kuNTayatpRSatato'bhavam / jAto'smi prasavasyA'hamasampUrNe tvanehasi // 368|| vizeSakam 1. luThan ka / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 caturtho bhavaH kSIre kSudhA. manmAtunaSTa gokSurakaNTakAn / bhakSayAmi zarIraM tu pravRddhaM tairapi kamAt // 369|| itaH prAgjanmamAtRzvA''rtadhyAnena bhujaGgamaH / tatraivAja'ni dRSTazca sa mayA'tyantabhISaNaH // 370|| jalAzayA'nte khAdantaM bhekAnetaM kSudhAturaH / pRcche'haM jagRhe mAM sa dandazUkaH pade'dazat // 371 / / ahirmA tamahiM cA'haM bhakSayAvaH parasparam / yAvattAvatkuto'pyetya pAtito'smi tarakSuNA // 372 / / sazabdaM pATayaMzcarma traTiti troTayazirAH / gaNDUSaizca pibannasraM kaTatkAreNa moTayan // 373 / / mamAsthIni pravRtto'yaM khAdituM mAM tathA yathA / jIvitena bhayatrasteneva tyaktaM zarIrakam // 374 / / yugmam tato'haM bhadra tatraiva vizAlAnagarItaTe / taTinyAM rohito matsyo babhUva bhujagaH sa tu // 375 / / zizumAratayA jAto dRSTastenA'smi cAnyadA / gRhItaH pucchadeze ca tatrA'ntaHpuraceTikAH // 376 / / samAjagmuzcilAThyAkhyA dadau jhampAM tu ceTikA / sA''dade zizumAreNa tato'haM prapalAyitaH // 377 / / vizeSakam hA gRhItA gRhIteti raTantI matsyabandhakaiH / sA'moci zizumArastu duHkhamAreNa mAritaH // 378 / / kiyatyapi gate kAle kaivartapuruSairaham / Atto jIvannRpAyA'tha prAbhRte kAbibhiH kRtaH // 379 / / rAjJA tuSTena tatkAryaM kRtvopanayanAvali / mAM nItvoce'mba matsyasyA'tucchaM chittvAsya pucchakam // 380 / / samarAdityasaMkSepaH paktvA tAtAryayoH zreya:kRte dehi dvijanmanAm / mamAtmanazca bhojyAyoparibhAgaM tu pAcaya // 381 / / iti me zRNvato devIM vIkSamANasya cA'bhavat / jAtismRtistayA pucchaM chittvA preSi mahAnase // 382 / / zeSaM madIyagAtraM tu veSavAraM vitIrya sA / haridrAvAriNA siktvA sarpiSA talitaM vyadhAt // 383 / / chinnaM bhinnaM ca pakvaM ca mAM khAdiSyati nandanaH / vedyIti vedanAkAnto dharmadhyAnaM tu nAdadhe // 384 / / paJcabhiH kulakam itazca zizumAro'pi mRtvA sa cchAgikA'bhavat / tadgarbhe chAgabhAvanotpanno jAto yuvA'bhavam // 385 / / bhajastAM jananI dRSTo yUthAdhipatinA hataH / svabIjenaivatadgarbhe samutpanno 'smi karmataH // 386 // seyaM mRgavyavyAvRttamatputreNeSuNA hatA / vilokitA sagarbheti jJAtvA tundamadAryata // 387 // ajApAlArpito'smyanyastanyapAnena jIvitaH / abhavaM ca yuvA cake pUjA matsUnunA'nyadA // 388 / / kuladevIpura: paJcadaza vyApAditA mahAH / susaMskRtaM kRtaM mAMsaM bhojanAya dvijanmanAm // 389|| yugmam syAtpavitramukho meSo lokavAdo'yamasti ca / tato mahAnasadvAri baddho'syA''nAyya sUnunA // 390|| tatkAkazunakocchiSTarAddhapakvavizuddhaye / ucchighitaM mayA bhuktvA samuttasthudvijAtayaH // 391 // tataH sAnta:purastatrA''gacchad guNadharo nRpaH / jAtismRtyA'tha vRttAntaM samastaM jJAtavAnaham // 392 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 138 samarAdityasaMkSepaH caturtho bhavaH rAjJA paMktInivezyA'tha natvA proktA dvijAtayaH / tAtasyopanamatveSA tAtAmbAyA asau punaH // 393 / / etAstu kuladevyA me upatiSThantu paMktayaH / tadukte'GgIkRte viprairahaM citte vyacitayam // 394|| ityanekaprakAreNa madIye tanujanmani / dharmArthaM yatamAne'pi karmabhirduHkhabhAgaham // 395 / / bhojanAya tadA bhUpaH sahitaH sarvamAtRbhiH / upaviSTo mayA dRSTA devyo na nayanAvalI // 396 / / kva seti yAvad dhyAyAmi tAvacceTikayaikayA / proce'nyAM prati he sundaryacaiva mahiSA hatAH // 397|| duHsahaH pUtigandho'yaM tatkuto'thA'vadatparA / premamaJjUSike naiSa gandho mahiSadhAtajaH // 398 / / kiM tvayaM nayanAvalyA rasampaTatAjuSaH / matsyabhakSaNasambhUtakuSThagrastAGgasambhavaH // 399|| itarA''ha na matsyotthaH kuSTho'yaM sakhi ! sundari ! / kiM tu vizvastabhUpAlaviSavyApAdanAghabhUH // 400|| etayA'laM tato yAvo'nyato mA''jJAM dizatvasau / gate ceTyau mayA sA tu savizeSaM nirIkSitA // 401 // dRSTA caikena pArkenopaviSTA makSikAvRtA / bahivinirgatA''tAmranayanA nayanAvalI // 402 / / tato'haM tIvraduHkhena pravRttaH zocituM priyAm / hI rUpavyatyayAdeSA janmAntaramivA'sadat // 403 / / yayAM'himukhavakSojaiH padmendukalazA jitAH / zIrNaghrANAliH kRmyAkulA saiveyamanyathA // 404 / / kuntalAdharahagbhiryA munInAmaharanmanaH / kAminAmapi nirvedaM datte samprati sA hahA // 405|| yAvad dhyAyAmyadastAvadrAjJA''ya nidezitaH / sUdaH sairibhamAsaM me rocate nA'nyadAnaya // 406 / / caNDA'jJaM bhUpati matvA kAlakSepaM tu rakSitum / chittvaikaM pArzvakaM me'sau bhaTivIkRtya ca kSaNAt // 407 // praiSInnRpAya tenApi tAtasyopanamatviti / agrAsanasthaviprA'mbAdattazeSamabhujyata // 408 / / vizeSakam atha majjananIjIvaH kaliGgaviSaye mahaH / yuvA vizAlAmAgacchatkrayANakabharaM vahan // 409 / / tena snAnA'mbupAnArthameto nRpakizorakaH / samagramandurAzreSThaH siprAnadyAmahanyata // 410 // rAjJA jJAtvA tamAnAyya mahiSaM procire nijAH / yadbhaTivaM vidhattainaM jIvantamapi vegataH // 411 / / sarvadikSu tatastasya nikhanyAyasakIlakAn / lohazRGkhalayA baddhvA pAtitaH pRthivItale // 412 / / tatpuro nihitaM hiGgulavaNatryUSaNAmbhasA / bhRtaM mahAkaTAhaM ca jvAlito jvalanastataH // 413|| paritaH khAdiraiH kASThaistadAsannapradIpitaiH / zuSyattAlvoSThakaNTho'yamAkaNThaM tajjalaM papau // 414 // tena kSAreNa bADhaM sa dehasyA'ntaH pradIpitaH / pArzvakena dvitIyena kilbiSaM nirgataM tataH // 415 / / 1. ca rakSituM kha ca / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 140 caturtho bhavaH rAjAdezAttataH pakvaM pakvaM chittvA'sya jAGgalam / preSi sUpakRtA''gAcca nRpasya pariveSakaH // 416 / / sa proce'muM vijAtIyamare kiJcidbhaTitrakam / samarpaya tatastena kUradRSTyA'hamIkSitaH // 417|| tatastrastasya mUDhasya mama kaNThagatA''tmanaH / dvitIye pArzvake chinne deho jIvena tatyaje // 418 // samaM sairibhajIvazcA'haM ca bhadra gatAyuSau / abhUva kukkuTIgarbhe vizAlA'ntyajapATake // 419 / / samaye prasavasyA'smanmAtA vizasitautunA / tena sA bhakSitA puJje patitaM tvaNDakadvayam // 420 // tyajantyA'ntyajayA pujaM kayA'pi sthagitaM ca tat / tadUSmaNA na jIvena tyaktAvAvAM svakarmataH // 421 / / sphuTitANDakayostAmracUDo'haM sA tu kukkuTI / jAtau dRSTau ca caNDAladArakeNA'tha jIvitau // 422 / / AvayozcandrikAzubhrA picchazreNirabhUtkramAt / guJjArdhakIravakvA''bhA babhUva mama maJjarI // 423|| garutmaccakSutulyA ca caJcarajani me'sitA / anyadA''vAmapazyattu tatpArzve daNDapAzikaH // 424 / / yogyaM yugmamidaM rAjJaH khelanAyeti so'grahIt / dInAreNopadIcake rAjJo guNadharasya ca // 425 / / tuSTo rAjA jagAdainaM yatra yatra vrajAmyaham / Aneyau tatra tatraitau tadAdezaM ca so'grahIt // 426 / / nRpo'nyadA sazuddhAnto vasantakrIDayA yayau / kusumAkaramudyAnamakrIDatkadalIgRhe // 427 / / samarAdityasaMkSepaH AvAbhyAM sahito daNDapAziko'zokavIthikAm / yayau zaziprabhaM sUri sAdhuyuktaM dadarza ca // 428 / / alIkaM vandanaM kRtvA tanmUle nyaSadattu saH / zAntamUtimamuM vIkSya manAk zAnta uvAca ca // 429 / / kIdRzo bhavatAM dharmo bhagavAnAha sundara ! | eka eva bhaveddharmo bhedAnmUDhastu kalpayet // 430 // saMkSepAtkathyate saiSa na kArya parapIDanam / nA'satyaM bhASyamAdeyaM nA'dattaM paravastu ca // 431 // abrahma vayaM svarNAdyaH parityAjyaH parigraha: / bhaktaM nizi dvicatvAriMzaddoSADhyaM ca varjayat // 432 // yugmam sa prAha yatidharmo'yaM gRhidharma nivedaya / guruNA'NuvratAdye'thA''khyAte dharme jagAda saH // 433 / / karomyamumahaM dharma vedoktavidhinA punaH / tyajAmi pazuhiMsAM na prabhustaM pratyabhASata // 434|| yadi tyajasi no hiMsAmidaM kukkuTayugmavat / tatastvamapi saMsArasAgare'narthamApyasyasi // 435 // tenokte kathametenA'narthaH prApto'vadadguruH / iyaM jananyayaM sUnuH piSTakukkuTaghAtakau // 436 / / zikhizvAnAvabhUtAM tau tataH pRSatabhoginau / suMsumAramahAmatsyAvajAmeSau caturthake // 437 / / abhUtAM meSamahiSau tataH kukkuTapakSiNau / du:khajAtaM tayorjAtaM jantughAtajapAtakAt / / 438 / / vizeSakam taddaNDapAzikaH zrutvA provAcA'laM vadhena me / dehi vratAni bhagavan ! gRhidharmocitAni tu // 439 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH 141 142 nyasya paJcanamaskAraM tasminpaJcagRhivratI / nyastA bhagavatA''vAbhyAmapi jAtiH smRtA nijA // 440 / / tataH sampannabodhAbhyAmAvAbhyAM kUjitaM mudA / dUSyAntarasthitenedaM zrutaM guNadhareNa ca // 441|| jayAvalyA samaM devyA krIDAM kurvannayaM nRpaH / AdAya tIrikAsAramiSumiSvAsamapyalam // 442 // pazya me zabdavedhitvaM devImuktvA'mucaccharam / hatau mRtau jayAvalyAH kukSAvAvAM babhUviva // 443 // yugmam garbhA'nubhAvato jAte'bhayadAnasya dohade / nRpaH sakalasattveSvabhayadAnamadApayat // 444|| dArako dArikA cApi jAtAvAvAmanehasi / mamA'bhayaruciH putryAH saMjJAbhayamatistvabhUt // 445 // putryA vivAhaM me yauvarAjyaM dadhyau ca bhUpatiH / atha puryA viniryAya pApaddhya vanamabhyagAt // 446 / / spRSTaH surabhivAtena tadudyAnaM vilokayan / mahAmuni sudattAkhyaM dhyAnasthaM nRpa aikSata // 447|| taM cApazakunaM dhyAyannRpastasya kadarthanAm / vidhitsurmocayAJcake vakadhIrvakravAladhIn // 448|| te vegAdAgatAstasya tapasA ni:prabhIkRtAH / auSadhaprabhayA dhvastaviSA viSadharA iva // 449 // tataH pradakSiNAM kRtvA zunake: praNato muniH / satrapo'tha nRpo'dhyAyadvaramete zvapuruSAH // 450 // namunaH puruSazvAhamasyApi hi mahAmuneH / dhyAnnakuzalaM yAvaditi dhyAyati bhUpatiH // 451|| samarAdityasaMkSepaH tasyaiva tAvadAbAlyAnmitraM jinavacoratiH / arhaddattAbhidhaH zreSThitugnantuM munimAgamat // 452 / / jJAtvopasargabuddhi tAM rAjJo munipati prati / sa prAha kimidaM deva ! rAjJoce nRzunocitam // 453 / / sa prAha narasiMhastvaM taduttara turaGgamAt / vandasva bhagavantaM ca sudattAkhyaM mahAmunim // 454|| asya hyamaradattAkhyakaliGgAdhIzajanmanaH / yauvane kurvato rAjyamArakSeNa dhRto'nyadA // 455 / / steno'syA'ntikamAnIya proktaM caitena deva yat / pravizya vezma muSTaM ca nihatazca mahAnaraH // 456 / / ni:saran vidhRto'smAbhiH pramANaM samprati prabhuH / etenAhvAyya pRSTAzca dharmazAstrasya pAThakAH // 457 // etadIyAgasaH kaH syAddaNDaste ca babhASire / ayaM puruSahantA ca paradravyaharazca yat // 458|| parito bhramayitvA taccatvareSu trikeSu ca / janA'dhyakSa mahAdaNDaH kriyeteti RServacaH // 459 // paJcabhiH kulakam zrutvetyanena dhig rAjyaM yatraitadanumanyate / tadalaM rAjyasaukhyena vipAkakaTukena me // 460 / / dhyAtvetyAnandasaMjJAya rAjyaM dattvA svabandhave / pratipannavrato gurvantike'yaM vandya eva hi // 461 / / sasaMbhramamatho gatvA rAjarSimanamannRpaH / pArayitvA tato dhyAnamamunA dharmalAbhitaH // 462 // bhASitazca mahArAjopavizeti sagauravam / hRdi sAnuzayo dadhyau dhigdhigmAmRSighAtakam // 463 / / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 caturtho bhavaH zirazchedaM vinA nAnyatprAyazcittaM mamAsti ca / dhartuM na zaknomyAtmAnamakRtyAcAradUSitam // 464 / / tato me jIvitenAlaM kurve hRdi samIhitam / dhyAyanniti nRpaH proce caturjJAnavatA''yunA // 465 / / nAtmaghAtamayaM rAjanprAyazcittaM prazasyate / Atmano'pi parasyA'pi varjanIyaM hi pIDanam // 466 / / kiM cAhadvAkyamevedamAtmazuddhividhAyakam / sampAdayAmi te kiM ca zrIsarvajJasya zAsanam // 467|| hRdAkUtaparijJAnapuSTo rAjA munIzvaram / natvA'pRcchadatha prAyazcittaM kiM syAd gururjagau // 468 / / vipakSA''sevanaM prAyazcittaM taccA'nidAnataH / mithyAtvayuktamajJAnaM nidAnamiti kIrtyate // 469|| taccAnyathA sthite bhAve pravRttiH syAdyadanyathA / tvayA'pazakunatvena dhyAto'haM hadi yatkila // 470 / / asnAno'yaM zirastuNDamuNDa: pASaNDaveSabhRt / bhikSuzceti mahArAja ! tatrA'karNaya kAraNam // 471 // yugmam kRte snAne kSaNaM zaucaM rAgamAnau ca cetasi / strIjanaprArthanIyatvaM brahmacaryasya dUSaNam // 472 / / ghAto jalasthajIvAnAmanyasattvavibAdhanam / kSIrakSAlanamagAra ivA'jJAnaprakAzanam // 473 / / astrAne tu na doSAste kiM ca pAvitryakAraNam / kRpaiva sarvasattveSu manovacanakarmabhiH // 474|| samarAdityasaMkSepaH ni:kaSAyAH sadA guptendriyAH suvizadavratAH / sadhyAnaniratA nityaM zucayo hi munIzvarAH // 475 // saMgataM ca zirastuNDamuNDanaM jIvarakSaNAt / pASaNDamapi sarvajJaproktaM naiva virudhyate // 476 / / sarvArambhanivRttasya bhikSA zlAghyA hi sanmuneH / zramaNatvamato rAjan ! paramaM maGgalaM matam // 477|| kuto'pazakunastatte zrutveti jagatIpatiH / mithyAtvatimire naSTe papAta munipAdayoH // 478 / / uvAca ca mayA tyaktaM nidAnaM tatkSamasva me / aparAdhaM muniH prAha kSamArUpA hi sAdhavaH // 479|| vItarAgavaco hyetatkartavyA muninA kSamA / AkozayAtanAghAtadharmabhraMzakareSvapi // 480 // nRpo'dhyAyadbhagavato jJAnasyAviSayo'sti na / pRcchAmi savizeSaM tattAtatAtA'mbayorgatim // 481 // dhyAtveti bhUbhujA pRSTaH piSTakukkuTaghAtajAm / kekyAditadapatyatvaparyantAM munirAkhyata // 482 / / yugmam rAjA dadhyau bhavo nindyaH strIjanazcAnavasthitaH / moho mahAnihAkRtyaM vipAke dAruNaM tathA // 483 // piSTakukkuTaghAto'pi yadevaMvidhaduHkhadaH / nirmantujantuhanturme lakSazaH kA gatistataH // 484 // gantA'smyahamavazyaM tannarake narakITakaH / upAyaH ko'pi nAstyasyA'pAyasya parirakSaNe // 485 / / athaH prAcyaiH sudattena dattena sukRtaiH kRtaiH / proce mano mahArAja ! khedamedasvi mA kRthAH // 486 / / 1. kIrtitaM kha ga gha / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH upAyo'sti jinoktasya pratipattirnibodhatAm / duSkRteSvanutApena cittaratnasya zodhanam ||487|| sarvArambhaparityAgazcAritrasyora kRtiH / maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyAnAM ca jantuSu // 488|| prAkkarmANi kSapantItthaM na baghnanti navAni ca / tataH kSapitakarmANaH prayAnti paramAM gatim ||489 // vizeSakam rAjJoce svalpakenA'pi pApena gatirIdRzI / bhavettanme mahApApakRtaH syAtsugatiH katham ||490 // munirUce caritrasyA'sAdhyamasti na kiJcana / kalpadrukAmadhukcintAratnA'tItaprabhAvataH // 491 // viSaM yathApratIkAramalpamapyasunAzanam / pApamapyapratIkAraM tathA saukhyasya nAzanam // 492 // yathA kRtapratIkArA jarayanti mahAviSam / cAritreNa mahApApamapi saMsAriNastathA // 493 // nRpaH provAca bhagavaMzcAritraM kIdRgucyate / guruH prAha jJAnapUrva rucyA doSanivartanam ||494 // uktaM ca jJAnavAn rocamAno doSAnnivartate / anyathA tvapravRttAzcAnavRttizceva bhAvataH ||495 // idaM sAnubhavaM karmavigamasya nibandhanam / rAjJoce sevamAnasya tvAM me jJAnaM na durlabham ||496 / / tatastIvrarucistasyA doSapoSanivartanam / taddhanyo'smi tvayA sArdhaM darzanaM yasya me'bhavat // 497|| 1. mAdhyasthAni ka / 2. prabhAmRtaH kha / 145 146 samarAdityasaMkSepaH kadApi darzanaM datte nA'dhanyAnAM mahAnidhiH / AjJAM bhagavatastasmAdanutiSThAmi sAmpratam // 498 // kiM cAsmi zramaNatvasya yogyo'haM gururUcivAn / ko'nyo yogyastato hRSTo nRpaH provAca mantriNaH // 499 || kAryo'bhayaruce rAjyAbhiSekaH khedavarjitaiH / bhAvyaM bhagavataH pArzve mudA gRhNAmyahaM vratam ||500 // prabhoH pramANamAdeza ityuktvA te yayuH pure / nivedite ca paurANAM zrutamantaH pureNa tat // 501 // hitvA guNanikAlekhyagAndharvAdyasamApitam / hAhAravaM prakurvANamantaH puramavApa ca // 502 || tatazcaraNacAreNA'bhayamatyA yuto'pyaham / sametastatra dRSTazca sarvairapi narezvaraH ||503|| bhUmau niviSTaM saMvignaM taM vIkSyacchatracAmaram / uvAcA'ntaHpuraM deva kimudvigna ivekSyase // 504 // sa prAha bhavavairAgyAjjagAdA'ntaHpuraM tataH / kIdRk te bhavavairAgyaM sa prAhA'thA''vayoH kathAm ||505 // tacchrutvA mUrcchitAvAvAmasaMjJau patitau bhuvi / hAheti sarvadevIbhirgaditaM ca sagadgadam ||506 // ambA bASpajalaklinnanetrA nau patitopari / AvAbhyAM labdhasaMjJAbhyAM duHkhenA''zvasitA tataH // 507 / / vijJapto'tha nRpo rAjannalaM nau viSayairimaiH / AvayoranujAnIhi duHkhaughazamanaM vratam ||508 || tadanujJAya dattvA ca rAjyaM vijayavarmaNaH / jAmeyasya vidhAyA'tha caityeSvaSTAhikAmaham ||509 || Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 148 caturtho bhavaH sAntaHpurapradhAno'yamAvAbhyAM saha bhUpatiH / vratyabhUdatha vijJaptaH zrIsudattamunirmayA // 510|| yugmam yatprabho nayanAvalyA apyanugrahamAtanu / asAvapyAhataM dharma prApnotu tvatprasAdataH // 511|| bhagavAnAha sA dharmakathAyA na hi gocare / karmavyAdhiH pravRddho'syA akRtyA'pathyasevanAt / / 512 / / baddhaM tRtIyApRthvyAM ca narakAyurna cAsakau / dharmacintAmaNi mohaparAyattA prapadyate // 513 // kiM ca snehaM vimucyA'syAM saMsAraparivardhanam / trailokyadurlabhaM labdhaM vratameva nijaM kuru // 514 // AvAM guruprasAdena prapAlyA'tha vrataM ciram / udapadyAvahi svarge nisargasukhazAlinau // 515 // tataH kozaladeze'haM sAketanagarezituH / vinayandhararAjasya lakSmIvatyAM suto'bhavam // 516 / / nAmnA yazodhara iti pitRbhyAM ca pratiSThitaH / vRddhaH kalAkalApena zarIropacayena ca // 517 // cyutvA'bhayamaterjIva: pATalIputrapattane / IzAnasenabhUpasya vijayAyAM sutA'bhavat // 518 / / asau vinayamatyAkhyA kramAdyauvanamAsadat / pitrA svayaMvarA mahyaM preSitA ca manISiNA // 519|| sasainyA'pi sametA sA tuSTo'haM hRdaye'dhikam / AvAsitA bahirbhAge tAtena bahumAnitA // 520 // datte muhUrte daivajJaiH kRtaH snAnAdikakriyaH / nadadbhirmaGgalAtodyairnRtyati pramadAjane // 521 / / samarAdityasaMkSepaH paThatsu bandiSvambAsu gAyantISu kalasvaram / zvetahastinamArUDho rAjavRndena saMyutaH // 522 / / IzAnasenabhUpAlaputrImudboDhumutsukaH / nirIkSyamANaH paurIbhI rAjamArgamupAgamam // 523|| vizeSakam atha me dakSiNaM cakSuH sphuritaM muditaM manaH / cintitaM ca mayA bhAvyaM pramodenA'pareNa me // 524 / / tadA gocaracaryAyAM kalyANazreSThimandire / dRSTaH sAdhuramuM vIkSya mamotpannazca saMbhramaH // 525 / / abhyastasAdhudharmatvAccitratvAtkarmaNAM gateH / hastiskandhagatasyaiva jAtismRtirabhUnmama // 526 / / nipatantaM ca mAM pArzvavartI hastipakottamaH / rAmabhadrA'bhidho dadhe hA kimetaditi bruvan // 527 / / niSiddhAzca tato dUrAttatra vAditravAdakAH / aviSAdyapi bhUpAlo viSaNNazca samAgamat // 528 / / ayaM madanitaH pUgaphalAdyairiti sevitaH / zrIkhaNDavAriNA labdhacetanaH smeralocanaH // 529 // saMsAracArakodvignaH kRtAsanaparigrahaH / proktastAtena kiM vatsa mayoce bhavavaizasam // 530 / / yugmam tAta: provAca kaH kAlaH sAmprataM bhavavaizase / mayoce'sau kathA''khyAtuM saMkSepeNa na zakyate // 531 / / kvacinnivizya tattAto mama mAtRjanaM janam / AkArayatu yenA'hamAkhyAmi bhavavaizasam // 532 / / tathA kRtvA nRpaH prAha vatsa saMsAravaizasam / nivedaya mayA proce tvaM mamA'nubhavaM zrRNu // 533 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH 149 150 guNahInaH sadA tAta ! bhava eSa svabhAvataH / svarUpamasya jAnanti na mahAmohamohitAH // 534 / / akRtyeSu pravartante samIkSante ca nAyatim / surANAmipi tulyAstu janmamRtyuviyogakAH // 535 / / dAruNazca vipAko'sya bhavasya pravijRmbhate / yatpiSTakukkuTasyA'pi vadhaH pariNataH katham // 536 / / uktveti nijaduHkhA'nubhavayuktaM savistaram / / AkhyaM surendradattAdijAtismRtyantamAtmanaH // 537|| akRtyA''caraNasyAho vipAkaH pazya dAruNaH / jalpanniti nRpAmbAdilokaH saMvignatAmagAt / / 538 / / tato mayoktamIdRkSaM pariNAmaM nirIkSya me / viraktaM bhavatazcittaM jainabodhazca jRmbhitaH // 539|| anujAnAtu mAM tAto yathA tAtA'nubhAvataH / ni:phalaM mAnuSaM janma saphalaM vidadhAmyaham // 540 / / tatastAto'vadanmohAtsaphalaM te'stu jIvitam / pariNIya vadhUmetAM prajAnAM kuru pAlanam / / 541 // mayoce tAta maccittaM viraktaM bhavacArakAt / taddArasaMgraheNA'laM ko'tra doSo nRpodite // 542 // mayoce'sau madAvAsa: pratipakSaH zamasya ca / vyAdhinirauSadho mitraM vyAkSepasya kSayo dhRteH / / 543|| sadhyAnavairI mohasyA''yatanaM duHkhajanmabhUH / sIdanti puruSA hyatra paJcAsyA iva paJjare // 544|| yugmam nocitaM kiM ca sauvarNasthAlenA'medhyazodhanam / viSayA hi purISAbhAH svarNasthAlaM nRjanma tu // 555 / / samarAdityasaMkSepaH tadalaM sarvavArtAbhiranujAnIhi me vratam / rAjJoce vakSi satyaM tvaM pIDye'haM snehakAtaraH // 546|| mayoktaM tAta satyasya sneha eSa paro ripuH / ayameva pradhAnaM ca bhavabandhanibandhanam // 547|| bhavo dIpa iva snehasahitaH saMsaratyalam / nirupAyo na nirvANaM labhate sa kathaJcana // 548 / / nRpeNoktamidaM satyaM khidyate kiM tu sA vadhUH / mayoktamalpakaM hyetadanyaccAsyai nivedyate // 549 / / kadA'pi sA'pi zrutvaivaM bodhaM prApnoti tadvaram / tAto'tha yuktamityuktvA prajighAya purodhasam // 550 / / evaM sthite kimasmAbhiH kAryaM gatveti tAM vada / sa zaGkhavardhanAkhyo'tha gatvA''yAto'vadannRpam // 551 / / mahArAjA susampannAH kumArasya manorathAH / gataH san bahumAnena vetriNA'haM pravezitaH // 552 / / sauvastikastavetyuccai rAjaputryA'bhinanditaH / taddApitAsane copavizyatAmityabhANiSam / / 553 // kiJcidvaktavyamastIti sA prAhA''ryo vadatviti / mayoktameSA devAjJA sAvadhAnA tataH zRNu // 554|| vidhAya sAtha nauraGgImAsanAdavatIrya ca / baddhAJjaliruvAceti kimAdizati me guruH // 555 / / mayA proktaM kumArasyA''gacchataH sAdhudarzanAt / jAtismRtau smRtAH pUrvabhavAstvaM tAnnizAmaya // 556 / / 1. nyaccAsau kha ca / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH vizAlAyAM puri purA'maradatto'bhavannRpaH / devI yazodharA tasya satIvratayazodharA // 557 // tadaGgabhUrbabhUvA'haM vIte'smAnnavame bhave / surendradattanAmA'smi madbhAryA nayanAvalI // 558 // jalpAmi yAvadetAvattAvanmohaM gatA kanI / Akulo'bhUtparijano viSaNNo'haM ca cetasi // 559 // candanadravasaMjAtacetanA bhASitA mayA / kimetaditi sA prAha saMsArasya vicitratA // 560 // mayA kathamiti prokte sA proce'haM yazodharA / tanmAtA prAgbhave'tIte navame'navame'bhavam // 561 // jalpitveti tayA''khyAyi sakalaM caritaM nijam / yathA''khyAtaM kumAreNa bhavatAM bhavatAntidam // 562 // mayA'tha jalpitaM rAjaputri vyatikarAditaH / bhavodvignaH kumAro'yaM jinadIkSAM jighRkSati ||563|| evaMvidhe kimasmAbhiH kAryamityAdizad guruH / tayoditaM mahArAjamAryo vijJapayatviti // 564|| bhavo'yamIdRzastAta sakarNAnAM virAgadaH / kiM snehena kumArasya kurudhvaM cittavAJchitam // 565 // bhave viraktacittAyA mamA''pyAdizata vratam / nRpaH zrutveti vRttAntaM paraM saMvegamAgamat // 566 // avocacca na putrastvaM gururdharmaniyojanAt / pravrajyAM pratipadye'hamapi tadbhavatA saha // 567 // 1. nAmA madbhAryA ca ka nAmAbhUdbhAryA ca kha / 2. vyatikarAdimAt kha ga gha ca / 151 152 samarAdityasaMkSepaH ambA apyUcire yuktamAryaputredamastha / naTapeTakatulye'tra kiM snehena kuTumbake // 568 // mayoditaM yathA saukhyaM pratibandhaM vidhatta mA / tAtenA'tha mahAdAnaM dApitaM dInaduH sthite // 569 // pUjA ca sarvacaityeSu kAritA mAnito janaH / yazovardhananAmA me'nujo rAjye nivezitaH // 570 // yugmam mayA vinayamatyA ca zuddhA'ntena janairapi / yuktastAto vrataM pUjyendrabhUterantike lalau // 571 // tadetaccaritaM svaM me bhadra ! nirvedakAraNam / dhanaH prAha na kasyedamanyasyA'pi manobhide // 572 || IdRzo hyeSa saMsArastadAdizatu me prabhuH / yatkartavyaM mayA''cAryaH provAcA'tha yazodharaH ||573 || utsarpiNyo'vasarpiNyo'saMkhyAtA vasudhAdiSu / vanaspatAvanantAstu tAstiSThati zarIrabhRt // 574 || tatastrasatvaM tasmAcca tiryaktvaM martyatA tataH / AryadezaH zubhA jAtiH samastendriyapATavam // 575 // jIvitaM dharmabuddhizca jinadharme sthitistataH / zraddhA tasyAM ca cAritre pratipattiH sudurlabhAH // 576 || tasyAmapi manaH zuddhiH sAmyaM tatrA'pi durlabham / tatprAptAvacireNA'pi labhate paramaM padam // 577|| kalApakam tatprapadyasva cAritraM kimanyena kRtena te / azAzvatA hi saMyogA mRtyuH prabhavati dhruvam // 578 || ekavRkSavasatpakSisadRkSAH svajanAdayaH / tataH sampannacAritrapariNAmo dhano'vadat ||579 || Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAdityasaMkSepaH caturtho bhavaH 153 prabhuNA'nugRhIto'smi nivedya janakA'mbayoH / AdAsyAmi parivrajyAmityuktvA'gAddhano gRham / / 580|| nyavedayacca pitrostau dadhyatuH kiM bhavena nau / tannivezya sute bhAraM pratipadyAvahe vratam / / 581|| dhyAtvA prAha pitA sAraM maNimuktAdikaM dhanam / pratijAgRhi vatsa ! tvaM pratipadye vrataM tvaham // 582 / / dhanaH prAhocitaM hyetallabdhe mAnuSyake'naghe / prANinA kRtyamevedamAdiSTaM yadidaM punaH // 583 / / maNimuktAdikaM sAradravyaM tvaM pratijAgRhi / tasya kA sAratA mRtyoH samarthaM rakSituM kimu // 584|| kiM vA janmajarAhAri ni:puNyaM kimu nojjhati / samagrasyA'thivargasya ki manorathapUrakam // 585|| paraloke guNaH ko'pi sadravyasya mRtasya kim / pitA''ha na dhanaH proce kimanena phalaM tataH // 586|| kalApakam tAto'numanyatAM tanme pravrajyAmAtmanA saha / zreSThyUce'numataM kiM tu yauvanasyA'samA gatiH // 587 / / durdamAnIndriyANIha bAda prabhavati smaraH / AkarSanti manohAriviSayAH puruSaM muhuH // 588 / / dhanaH proce'tha no tAtA'vivekAdyauvanaM param / nivivekA hi vRddhatve'pIkSyante viSayonmadAH // 589|| kurvanti kuntalAnkAlAnsevante ca rasAyanam / apravRttau pravartante nekSante jIvitaM gatam // 590 // anye tu yauvanAvasthA api vidyullatAcalam / jAnanti jIvitaM saukhyamasAraM cendriyArthajam // 591 / / vipAkadAruNatvaM ca pramAdasya vidanti te / pApahetuparitrastA: sevante caraNaM param // 592 / / tasmAdakAraNaM tAta ! yauvanaM yadvivekinaH / na durdamAni srotAMsi dAntAni syuH zivAya ca // 593|| smaro'pyanAryasaMkalpaiH syAtteSAM tyajane kutaH / prabhavatyapi na prAyaH zamasAtavatAM hRdi // 594|| viSayANAM ca kA nAma syAnmanoharatA matA / ime pudgalarUpA hi zabdAdyAste'navasthitAH // 595 / / zubhA apyazubhAste syurazubhAzca zubhAH kvacit / anarthabhUtairataiH kiM du:khadai: paramArthataH // 596 / / asaMyoge punaH svasvarUpe savidhavartini / manvAnAnvAstavaM saukhyaM karSanti viSayAH katham / / 597 / / tattAtasya prabhAveNa sarva nirvighnameva me / tatpratizrutya tenA'tha vidadhe'STAhikAmahaH // 598 // dApayitvA mahAdAnaM pitRbhyAM svajanairapi / yuto yazodharA''cAryasamIpe prAvrajaddhanaH // 599 / / kiyatyapi gate kAle zuddhasiddhAntabuddhadhIH / jJAtakriyAkalApazca samyagbhAvitabhAvanaH // 600|| ekakapratimAM bibhrannagare paJcarAtrikam / ekarAtraM vasangrAme kauzAmbIpuramAgamat // 601 / / yugmam itazca nandaka: prAtarapyetamavilokayan / dvidhA'pi hi dhanazrIyuglaGgayitvA payonidhim // 602 / / 1. saMbandhivatiti kha ga gha / 2. vrataM nirvighnameva me kha ga gha / 3. paJcarAtrakaM kha ga gha ca / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 samarAdityasaMkSepaH caturtho bhavaH vismArya tadgirA zreSThidhanayoH sukRtaM kRtam / dattvA samudradattAkhyAM svasya tatra vasatyasau // 603 / / yugmam dhanarSirucite kAle gocare prAvizad gRham / nandakasyaiva dRSTopalakSitazca dhanazriyA // 604 / / sA'dhyAyannAyamambhodhimadhye'pi patito mRtaH / aho adhanyatA me yatpunarakSigato'bhavat // 605 // sAmprataM tattathA kurve yathA vairI na jIvati / doSAkara ivAmbhodhipatitaH punarAgataH // 606 / / dhanarSistu vyatikrAntaM yAJcAkAlaM vicintayan / nirjagAma dhanazrIstu pradveSamadhikaM dadhau // 607 / / ayaM pratyabhijajJe mAM vegato niragAttataH / dhyAtveti ceTikAmUce svamanISitameSitum // 608 / / hale kva zramaNo'styeSa samyagjJAtvA nivedaya / yadAdizati devI mAmityuktvA nirgatA ca sA // 609 / / lagnA dhanasya pRSThe'sau dhanazcAlabdhabhojanaH / puryA niryAya taddevyudyAne vyutsargamAsthitaH // 610 // kaJcitkAlaM ca sA sthitvA taM matvA tatra nizcalam / AgatyA'kathayacceTI yathAvasthaM dhanazriyaH // 611 / / tayA'tha nandaka: proce zarIreNApaTau tvayi / mayopayAcitaM padradevyA nirvyAjamIdRzam // 612 / / yad gRhItopavAsA'haM kRSNapakSA'STamIdine / tava vezmani vatsyAmi pramAdAttvaSTamI gatA // 613 // svapne'dya preritA devyA suptAyAstvaM mamA'gamaH / prAta:kRtyAya tatprAtaH svapnaste na niveditaH // 614|| tanmAmupoSitAM gantumanujAnIhi sajjaya / pUjopakaraNaM cAsyA ityuktaH sa tathA vyadhAt // 615 / / kalApakam atha karmakarAbhyAM ca tayA ceTyA ca saMyutA / tadudyAnamagAdeSApazyacca zramaNaM dhanam // 616 / / tadA zAkaTikaH ko'pi zakaTaM sAradArubhiH / paripUryAgatastatra gatasyAkSastvabhajyata // 617|| sUre cAstaMgataprAye kaH kASThAni grahISyati / dhyAtveti dhuryAvAdAya jagAma sa nijaM gRham // 618 / / cirAya rucitaM jAtaM yataH kASThairimairimam / dhakSyAmyadyeti sA dhyAtvA caNDI caNDIgRhaM yayau // 619 // acitvA carcikAM dattvA ceTIbhRtakA bhojanam / teSu supteSu saikaiva gatA bhagavato'ntikam // 620 / / prAgnidAnAnubhAvena tayA mohavimUDhayA / adaviSThAni kASThAni racitAni citA yathA // 621 / / gatA pApiSThakASThAM sA dhyAnakASThAjuSo muneH / sarvakASThAsu nediSThe kASThAni nyastavatyalam // 622 / / ubhayaprathame prItirityabhUjjyotiSaM mRSA / paritastaM yatastene tayA kASThaSaDaSTakam // 623|| tena saddhyAnasaMlInamanasA lakSitA na sA / na ca kASThAni kASThA hi yogasaMyogajedRzA // 624|| jvAlitajvalanajvAlAvalIlIDhatanurdhanaH / karuNAtaruNAvasthApradhAno'dhyAyadIdRzam // 625 / / 1.'ntike kha Ga ca / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 caturtho bhavaH dhanyAH satpuruSAste ye gatA mokSamanuttaram / yato na te'nyajantUnAM karmabandhanibandhanam // 626 / / eSa mohavazaH kazcid gantA mAM prApya durgatim / aho kaSTamaho kaSTaM bahudu:khaduruttarAm // 627|| ahaM nimittametasya durgatergamane hahA / na kAraNaM vinA kAryasiddhirityArhataM vacaH // 628 / / na zocAmi nijaM dehaM zocAmyetaM tu dehinam / jinavAkyabahirbhUtaM patantaM du:khavAridhau // 629 / / kiyadetadatha kliSTasattvAnAM mohazAlinAm / eSa mohasvabhAvo hi dhigme saMsAravAsitAm // 630 // iti dhyAnamapadhyAnavidhastasya vyavardhata / jvalatyagnau nimagnasya suvarNasyaiva varNikA // 631 // itthaM zubhaparINAma: sa hataH pApayA tayA / abhUtpaJcadazAbdhyAyuH zuke zakasamaH suraH // 632 / / ita: sasAdhvasAyAtA dhanazrIzcaNDikAgRham / pravizantyaGgacintArthotthitayoce bhujiSyayA // 633 // kva svAmini gatA'si tvaM tayA proce kvacinna hi / cakre nizIthakAlasya bhagavatyAH pradakSiNA // 634 / / vayuddyotaM nirIkSyaiSA kimetaditi ceTikA / cintayantI punaH suptA vibhAtA ca vibhAvarI // 635 / / kRtvA devyAH punaH pUjAM saMmAnya bhRtakAnalam / dhanazrIH prasthitA gehaM dRSTaH pluSTo muniH pathi // 636 / / ceTyA karmakarAbhyAM ca proce kenA'pi kIdRzam / karmedaM vidadhe prAha dhanazrIAyate na saH // 637|| samarAdityasaMkSepaH ceTI dadhyau muneranveSaNAya preSitA hyaham / nirgatA cArdharAtre'sau prekSyuddyotastadA mayA // 638 // tatkimetanmahApApe mA bhUvaM yojitA'nayA / dhyAyantIti gRhaM prApa sA sahaiva dhanazriyA // 639 / / ita: zAkaTiko dRSTvA pluSTaM munimacintayat / kenA'pi kliSTasattvena durgatau pAtito'smyaham // 640 / / tadAkhyAmi nRpAyedamardhayAme dinasya saH / gatvA nyavedayattaccAkarNya kruddho dharAdhipaH // 641 / / daNDapAzikamAdikSallabhasva munighAtakam / caNDikAyatane gatvA tena pRSTA tacikA // 642 / / adyAtra rAtrau kaH suptastayoce ko'pi nAparaH / suptA samudradattasya dhanazrIhiNI punaH // 643 / / talArakSo'vadattasyAH kiM nivAsasya kAraNam / sA prAha tanna jAnAmi talArakSastato'vadat / / 644|| ko heturnASTamI naiva navamI na caturdazI / upayAcitakaM syAccet tat kIdRg bhaumabhadrayoH // 645 / / na duSTastrIjanaM muktvA karma sambhavatIdRzam / gRhaM samudradattasya tadgatvopalabhe svayam // 646|| yugmam gatena tena dvArasthA dRSTA pRSTA ca ceTikA / gRhe'sti gRhiNI bhadre ! sArthavAhasya nAthavA // 647|| ceTyA proce sa saMkSobhaM kiM tayA te prayojanam / jJAtabhAvo'tha sATopamavadaddaNDapAzikaH // 648 // A: pApe ! vismRtaH kiM te vRttAnto munisambhavaH / tataH sA karmaduSTatvAnniyatezca balitvataH // 649 / / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 160 caturtho bhavaH ceTyAha preSitA sAdhuM svAminyA'haM gaveSitum / aparaM tu na jAnAmi sa dadhyau nAnyathA hyadaH // 650|| yugmam Uce'tha bhadre mA bhaiSI: kimuddizya gaveSitum / preSitA'syavadacceTI kalye bhikSAkRte sa hi // 651 // tRtIyaprahare'vikSadagRhItvA ca nirgataH / nirgacchantaM ca taM prekSya svAminyA bhaNitA'smyaham // 652 // hale maJjarike ! gaccha kvAyaM zramaNakaH sthitaH / iti jJAtvA mamA''khyAhi mayA tacca niveditam // 653 // vizeSakam kArya punarna jAne'hamathoce daNDapAzikaH / kiM tayA vihitaM tatra sA prAha praNato'pi na // 654 / / cAmuNDA carcitA tatrA''rakSeNAtha vicintitam / karadevIvidhAnArthaM tayA parijanaM nijam // 655|| vipratArya hato'sau tajjJAsyAmyAsyavikArataH / gate pArzvamiha kSubdhA dhanazrIstena lakSitA // 656 / / uktA ca mAM mahArAjaH praiSIdanveSaNAkRte / RSihatyAkRtastvaM ca prasuptA caNDikAgRhe // 657 / / ayaM jJAtazca vRttAnto mayA tattvaM samApata / gacchAmo naranAthasya samIpe sA'tha sAdhvasAt // 658 // prakampamAnasarvAGgA papAta dharaNItale / dharaNIdhavato rakSatyasAviti dhiyA kila // 659 // vizeSakam ArakSo dhyAtavAnetadavazyaM vidadhe'nayA / anyathA kathamIdRzaM bhayaM nirbhatsitA tataH // 660 / / militazca janaH zrutvA nandakastattathAvidham / grahISye'hamapi dhyAtvA dvArAdeva palAyitaH // 661 / / samarAdityasaMkSepaH nItvA nRpatipArzve tAM tad vRttAntaM vyajijJapat / talArakSo'tha tAM rAjA vIkSya citte vyacintayat // 662 / / AkRtyekSayA karma kimIkSaM vidhAsyati / dhyAtvetyUce nRpaH kasmAttvaM caNDyAyatanaM gatA // 663 / / kSubdhA kiJcinna sA proce sAzaGko nRpatistataH / punaH papraccha kA'si tvaM kasya putrI priyA'si ca // 664 / / tayoce pUrNabhadrasya dhanazrIrityahaM sutA / patnI samudradattasya tadbhartA'tha gaveSitaH // 665 / / tasminnanupalabdhe'tha nRpaH zuddhasvabhAvataH / yathAsthitaM prajApAla iti zabdaM samudvahan // 666 / / na zaknoti varAkIyaM puro mama niveditum / prayojanaM kadAcittu vizvastA kathayiSyati // 667|| dhyAtveti guptipAlena vidadhe tAM surakSitAm / nityazaH pRcchayamAnA'pi na sA kiJcittu jalpati // 668 // vizeSakam jJAtuM kulAdikaM pUrNabhadrAya preSi bhUbhujA / tattad vRttAntalekhena sanAtho lekhavAhakaH // 669|| tadvijJaptiyutaH so'yamAgAtkatipayaidinaiH / dhanazrI ma putryAsItparaM sA kuladUSaNA // 670 / / tadvIkSya dadhyau bhUnetA tayedaM vidadhe dhruvam / akRtyAcArazIleyaM mahApApA vimUDhadhIH // 671 / / tathApi hi na vadhyA strI dhyAtveti nivAsayat / svarAjyAttAM nijairbhUtyairdAserImiva rogiNIm // 672 / / yugmam vrajantI vAsarAnte sA kSuttRSAbhyAM vibAdhitA / grAmadevakule suptA daSTA duSTena bhoginA // 673 / / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho bhavaH kRtAntasya bhujeneva vyAkRSTA bhujagena sA / jajJe pRthvyAM tRtIyasyAM saptasAgarajIvitA ||674 | pUrvaM kArmaNakarmaNA nijavapuH puSTaM dadhe kArmaNaM pazcAnnIradhimajjanena ca bhavAmbhodhau mamajja svayam / ploSaM ca svapateryatervidadhatI svaploSameSApuSat / tAM bhUmiM samupAgateti narakasyodaciSA pacyate ||675 // iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe turyo'yamabhavadbhavaH ||676 // 161 paJcamo bhavaH asyaiva jambUdvIpasya kSetre bharatanAmani / yatra lokaH sadAnandI kAkandI nAma sA purI // 1 // agAdhaparikhAnIre yA vaprapratibimbataH / jetuM bhogavatIM prattaprasthAneva vibhAvyate ||2|| grastAnyazUratejAH zrIsUratejA mahIpatiH / samasti tatra vidhvastavirodhidhvAntasaMtatiH ||3|| prasarpati pratApe'sya ripustrIjanakAnane / netrAmbusicyamAnA'pi citraM patralatA'zuSat ||4|| tasyA'sti nijalIlAstasvargilIlAvatIjanA / nAmnA lIlAvatI devI lIlAgatijitadviSA // 5 // bhuJjAnasya tayA sArdhaM tasya vaiSayikaM sukham / kiyAnapi yayau kAlaH kSaNavatkSaNadAyakaH ||6|| ito dhanamunerjIvaH saptamasvargatazcyutaH / lIlAvatImahAdevyAH kukSau samudapadyata // 7 // svapne rajanyAM sampUrNamaNDalaM kuNDalaM nizaH / pravizantaM mukhenendumudare sA vyAloka // 8 // vibuddhA dayitasyA''khyatsa prAha bhavitA tava / tejastanvandizAmantaH sutaH sAmantacandramAH ||9|| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH tatpratizrutya sA tuSTA dadhe dohadalakSaNam / AgAt trivargasampattisukhinyAH prasavakSaNaH // 10 // sutaM sUte sma sA taM ca kathayAmAsa bhUbhuje / ceTikA nirvRtirnAma manaso nirvRtipradam // 11 // nijAGgalagnamAkalpaM dattvAsyai pAritoSikam / ayaM vyadhApayadvardhApanamRddhyanumAnataH // 12 // garbhasthe'tra jayo mAturdyate'bhUditi bhUpatiH / mAsyatIte'sya bAlasya jaya ityabhidhAM vyadhAt // 13 // kumAratvamito rAjakumAratvocitAH kalAH / jagrAha prAgbhavAbhyAsAdayaM dharmAnuraktadhIH || 14 || candrodayASSkhya udyAne'nyadA prAsukadezagaH / dIptyA divAkaraH sAkSAtsomatvena sudhAruciH // 15 // gambhIratvena pAthaudhiH spRhaNIyatayAmbudaH / ramaNIyatayA svargo'naupamyena ca mokSavat // 16 // sUriH sanatkumArAkhyaH samArAdhitasadvrataH / dRSTo jayakumAreNa mAreNeva madhuH suhat ||17|| taM vIkSya jAtasaMvegaH kumAro hyadyacintayat / sampUrNacakravartitvalakSaNairIdRzairapi // 18 // mahApumbhiH parityakto bhavo nirguNa eva hi / pRcchAmi tu parityAgahetumasya vizeSataH ||19|| yugmam dhyAtvetyasyA'ntike gatvA taM natvA saparicchadam / taddattadharmalAbhAzIrupAvikSadguroH puraH ||20|| baddhAJjaliravocacca saMsAro'yamasArakaH / kasya nAma sakarNasya na syAnnirvedakAraNam // 21 // 163 164 samarAdityasaMkSepaH tathApi prAyazo na syAdvinA bAhyanibandhanam / kRtvA prAsAdamAkhyAhi tannirvedasya kAraNam // 22 // kiMkulaH kiMpitA kvatyaH kiMnAmA bhagavanbhavAn / dadhyau gururaho asya vivekaH ko'pyalaukikaH ||23|| aho vacanavinyAsaH kathayiSyAmi cenna hi / tanmAmalaukikaM citte saiSa saMbhAvayiSyati ||24|| dhyAtvetyAha vibhurjJAtabhavabhAva ! tavAgrataH / kathyate kautukAdeva bAhyaM nirvedakAraNam // 25 // alpasyApi nidAnasya vipAkamatidAruNam / zrutvA citrAGgadAddIkSA cAraNarSermayAdade ||26|| jayaH proce bhagavatA zrutaM kiM sa jagau zRNu / zvetavI zvetavIhArahAriNyasti purI varA ||27|| tava bhinnArivarmAbhUdyazovarmA narezvaraH / ahaM sanatkumArAkhyaH sutastasyA'tivallabhaH ||28|| bAlye'pi mama tAtasya purataH paritasthuSaH / vidyAdharAdhirAjatvamAdiSTaM diSTavedibhiH ||29|| yAvatkumArabhAvo'smi vAhakelyAM gato'nyadA / tAvadvadhyAnnIyamAnAnapazyaM pazyatoharAn ||30|| tairUce deva rakSA'smAn zaraNya ! zaraNAgatAn / mocitAste mayA'ruSyaMstanmatvA paurapUruSAH ||31|| ArakSakairmahArAjasyAgre tacca niveditam / janArAdhanadhIrAha dharAdhIzo'tha tAniti // 32 // yattaskarAn punardhRtvA nAgarANAM nivedya ca / yathA kumAro no vetti vyApAdayata tAMstathA // 33 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 165 tAMstAtaghAtitAnmatvA ruSTo'haM medinIbhujaH / pradhAnairvAryamANo'pi tAmaliptyAM samAgamam // 34|| tatpurIsvAminA jJAtavRttAntenA'bhiyAyinA / saMmAnyezAnacandreNa vatsaleneti bhASitaH // 35 // vatsaitadapi te rAjyaM tattvayA sundaraM kRtam / yadatraivAgato'sIti procya puryAM pravezitaH // 36 // yugmam dinaiH katipayairukto gRhANa grAsamIpsitam / na mayA pratipannaM tattadAyattatvabhIruNA // 37|| anyadA tiSThatastatra vasantaturupAgamat / nivivekasya lokasya hRdayAnandakArakaH // 38 / / udyAnAni praphullAni kokilaiH kUjitaM kalam / pravRttAH puracarcaryaH prasRto malayAnalaH // 39 // tadA'tyujjvalanepathyaH savayasyo gRhAdaham / kIDArthaM gantumudyAnaM calito'naGganandanam // 40 // rAjamArgA''gato rAjaputryA vAtAyanasthayA / vilAsavatyA dRSTo'haM dRSTyA gADhA'nurAgayA // 41 // tanmattavAraNAsannaM vrajatazca mamopari / svahastagrathitAmeSA mumoca bakulasrajam // 42 // lakSitA ca dvitIyena madIyena hRdeva sA / kaNThadeze nipatitA suhRdA vasubhUtinA // 43 // UrdhvaM vilokamAnena vAtAyanavinirgatam / AsyaM tasyA mayA dRSTamindubimbamivAmalam // 44 / / tuSTo'haM prekSamANAyAstasyAH svahRdaye nyadhAm / imAM mAlAM ca bAlAM ca bibhratImantare guNam // 45 // samarAdityasaMkSepaH paritoSaviSAdAbhyAM garbhitaM hasitaM tayA / tathA niHzvasitaM cApi saMkIrNarasayA tadA // 46 // tamuddezamatikrAnto gAtreNa manasA na tu / anaGganandanodyAnaM prApto mitrA'nurodhataH // 47|| citrakrIDApravRtto'pi tadIyamukhapaGkajam / dhyAyansthitvA dinaM tatra nijamAvAsamAsadam // 48 // ziro me duSyatItyuktvA visRSTAH suhRdo nizi / tatrA'nAkhyeyaduHkhasya vinidrasya nizA'gamat // 49 // prAtaHkRtye kRte prAptairvasubhUtyAdibhiH samam / gato'haM bhavanodyAnaM krIDAbhiH krIDitaM ciram // 50 // maccittA'nyatayA kAmavikAro vasubhUtinA / lakSito'hamatha proktaH prastAve bho vayasya kim // 51 / / dinenduriva vicchAyaH sAdhuvadruddhaceSTitaH / kSaNaM saparitoSastvaM labdharekhAkSadhUrtavat // 52 // AkArasaMvRti kRtvA mayA proce na kiJcana / lakSayAmi suhRt prAha hasitvA lakSayAmyaham // 53|| sragvyAjAdrAjaputryA te cittabhAro'dhiropitaH / viddhaH smarazarazreNyA dRSTipAtacchalena ca // 54|| tatsaMbhUto vikAro'yaM pANDucchAyamukhaM tataH / tAmra dRzAvanidratvAnni:zvAsAzcAyatAyatAH / / 55 / / mA saMtApaM vidhAH sA hi tava saMgamamicchati / sasnehabahumAnaM yat sragdUtI preSitA tayA // 56 / / anyaccAvahito dvIpAdanyasmAdapyayaM vidhiH / anukUlo mano'bhISTaM ghaTayatyeva dehinAm // 57 / / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH upAyamahamapyatra karomIti pratizrute / mayA vAkye'sya sa prIto mitrakAryacikIrSayA // 58 // vilAsavatyA dhAtryA'sti vicAramatisaMjJayA / tatputryA'naGgasundaryA saha snehaM tatAna saH // 59 // tayoH parasparasnehajuSoH katipayairdinaiH / ahaM dadhyau na mitrasyAdaH kAryaM matigocare // 60 // tato na vihitaM dhyAyanniti smaravazo'gamam / talpe'sthAM grahilatrastamUDhamUrcchitamUkavat // 61 // yugmam indriyebhyo'prabhuryAvaditthaM tiSThAmyacetanaH / kSaNena pramanAstAvadvasubhUtiH samAgamat // 62 // mAmUce ca zucaM muJca sampannaM te samIhitam / mayA kathamiti prokte sa prAha masRNaH zRNu // 63 // gato'dyAnaGgasundaryA gRhe dRSTA ca sA mayA / pramlAnavadanA pRSTA kiM tavodvegakAraNam // 64 // sA prAha du:khibhirduHkhaM kathaM tasmai nivedyate / na saMkrAmati tadyasminnAdarze pratibimbavat // 65 // mayoktaM viralA eva guNajJAH kavitAjuSaH / sAdhAraNadhanA evaM paraduHkhena duHkhinaH ||66 || tathApyasti tvadAzaMsAvidhAne manmanorathaH / tayoktaM zRNu yadyevamasti me paramA sakhI // 67 // kanyA vilAsavatyAkhyezAnacandranRpAtmajA / nirvizeSAtmanastasyA avasthA pazcimA'dhunA // 68 // yugmam kuto hetormayA prokte sAha smaravikArataH / mayoce madanasyAjJA jinavat kena khaNDitA // 69 // 167 168 samarAdityasaMkSepaH sA prAha tanna jAnAmi khaNDitA vA na khaNDitA / saMtApastu mahAnasyA ya AkhyAtuM na pAryate // 70 // mayA kathamiti prokte sA prAha zRNu sAdaraH / ko'pi varvarikAsaMjJaceTIsahitayA tayA // 71 // dRSTo yuvA smaro mUrtaH pUjito bakulasrajA / cittaM tadIyamAdAya gato'yaM taddinAdasau // 72 // nirnaSTa sarvaceSTA'sti vRttAnto'yaM mayA'khilaH / jJAto varvarikAkhyAnAdrAjaputrImukhAdapi // 73 // uktA cA'laM viSAdena tava svAmini vallabham / sampAdayAmi jyotsnA syAnna dUre kaumudIzituH ||74 || ityuktvA cAranetraiH sa mayA sarvatra vIkSitaH / nopalabdhazca tenA'dya nirAzA sA gavAkSagA // 75 // taM rAjamArga pazyantI bAppAvilavilocanA / apahatya sakhIvarga mUrchitA nyapatadbhuvi // 76 // SaDbhiH kulakam sasaMbhramamathotthAya vasubhUtirmayoditaH / kva sA mitra mamAgre tAM darzaya snehalAM mayi // 77 // tasyA atyAhite hanta jIvitenApi kiM mama / vasubhUtistataH prAha deva vRttamidaM khalu // 78 // satrape'tha mayi smitvA niviSTe suhRdUcivAn / anaGgasundarIproktaM talpaM nItA sakhIjanaiH ||79 || mayA bASpA'mbusiktena tAlavRntena vIjitA / datto mRNAlikAhAraH sazrIkhaNDadravo hRdi ||80|| 1. pi ca for hRdi kha ga gha Ga ca / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 170 paJcamo bhavaH kathaJcillabdhacaitanyA proktA kiM te vibAdhate / sovAca darzanaM tasya mayA'lIkamathoditam // 81 / / labdhA pravRttistasyAsti kathayiSyAmi tAmaham / tataH zucismitA smitvA kaTisUtramadAnmama // 82 / / athaitya tajjananyoce vatse ! sAraya vallakIm / kAryoM vINAvinodo'dya mahArAjasya zAsanAt // 83 // tasyAmAhRtavaiNikyAM guruvargatrapAvazAt / kiMkartavyavimUDhA'hamavisRSTA tayA''gamam // 84|| kiM nu vijJapayiSyAmi tatpravRttimajAnatI / cintApizAcyAlIDhAhamidamudvegakAraNam // 85 // mayoktaM cintayA'laM te taM jAne'haM tatastathA / kariSyAmi yathA susthA svAminI te bhaviSyati // 86 // tanayaH zvetavIsvAmiyazovarmanarezituH / nAmnA sanatkumAro hi mama svAmI suhRcca saH // 87 / / tayoce sadRzaH kasya tava svAmI suhacca saH / ya evaM svAminI cittaM vijJAyA'pi nirudyamaH // 88|| mayoce'nudyamo nAyamupAyaM cintyatyalam / anindyavidhinA kena prApyeyamiti cetasi // 89 / / sA prAha nindyo naiSo'pi vidhividhinidezitaH / tulyarUpakulapremavatI kanyA hriyeta cet // 90 / / kvAnayordarzanopAyo mayetyukte jagAda sA / svAminI mandirodyAnamAneSyAmi tvayA'pi tat // 91 // kumAreNa sahA''gamyaM mayA'pyaGgIkRtaM ca tat / samprati tvaM pramANaM tu tacchrutvA'haM sasammadaH // 92 / / samarAdityasaMkSepaH dattvA'smai kaTakadvandvamadvandvasukhamandiram / yayau tena sahodyAnaM sarvartukusumAkaram // 93 / / vizeSakam lavalImaNDapAnta:sthAM tAmaikSiSi sakhIyutAm / janacittabhide hastabhallImiva manobhuvaH // 94|| samutthitAsanAdeSA tadukto nyaSadaM tvaham / DhaukitaM kanakasthAle tAmbUlaM ca samAdade // 95 / / anujJAtA mayA sApi yAvadAsanyupAvizat / upavINayituM tAvattAmAhvAsta mahallakaH // 96 / / aprekSamANaM mAM prekSamANA valitatArakam / jagAma sA'hamapyuktaH suhRdA vasubhUtinA // 97|| kiM sthite'nAtra niryAvo yAvadudyAnamadhyataH / anaGgavatyA bhUpAlapalyA tAvannirIkSitaH // 98 / / tasyAstadA'bhilASo'bhUnmayi tu svagRhaM gate / anaGgasundarI sandhyAkSaNe saprAbhRtA'gamat // 99|| Uce svahastabdhA'sau mAlA tAmbUlamapyadaH / kumAra ! preSitaM deva ! tvatkRte ca vilepanam // 100 / / zrutvA'haM taditi nyAsthaM tAmbUlaM vadanAmbuje / aGgarAgaM vyAdhAmaGge nyadhAM ca zirasi srajam // 101 / / manmitramUce tAM pazya kumArasya vinItatAm / soce kimatra citraM yadIdRzeSu vinItatA // 102 / / mayA proce'yamAvAso vasubhUtiyuto'pi hi / tavaiva tadihAgamyaM sadA natvA'tha sA''gamat // 103|| iti prItiravadhiSTa sakhImitragatAgataiH / AvayoranyadA rAjasadanAcca vinirgataH // 104|| Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 171 172 anaGgavatyA rAjyAzca dAsyAhUtaH samAgataH / tAM natvopAvizaM mAtarAdizeti jagAda ca // 105 // sovAca niryAnudyAnAdyadAdi tvamasIkSitaH / tataH prabhRti mAmuccaiH paJcabANo vibAdhate // 106|| tasmAdazaraNAM dInAM zaraNya zaraNAgatAm / rakSa sarvAGgacaGga ! tvamaGgasaGgena mAmataH // 107 / / aho strInivivekatvamiti cintayatA hRdi / mayoktaM sutayogyaM me dehyAdezaM jananyasi // 108 / / tayAnta:krodhavatyA'pi vilakSahasitaspRzA / proce yadvatsa ! gaccha tvaM mayA sattvaM parIkSitam // 109|| rAjJI punaH praNamyA'hamAgamaM sadane nije / kiyatyAmapi velAyAM purArakSaH samAgamat // 110 // nRpateraparaM cittaM vinayandharasaMjJayA / sa prAha vaktukAmo'smi kiJcidekAntamAdiza // 111 / / mayAtha vasubhUtyAdyA vayasyA vIkSitA gatAH / sa proce sAvadhAnastvaM kumAra ! zRNu me vacaH // 112 // asti svastimatI nAma purI bhuktau pitustava / vIraseno'bhidhAnena tatrA'sti kulaputrakaH // 113 / / dAnI mAnI gabhIrazca zaraNyaH karuNAparaH / paropakArI tasyaivaM yayau kAla: kiyAnapi // 114|| yugmam so'nyadApannasattvAyAH svapalyAH pitRmandire / jayasthale pure gacchannAgataH zvetavIpathi // 115 / / bahirAvAsito bhRtyavargeNa parivAritaH / tadA ca taskaraH kazcit trastastaM zaraNaM zritaH // 116 // samarAdityasaMkSepaH kAntayoktaH kimetena sAgasA rakSitena te / sa provAca priye'vazyaM vAtavyaH zaraNAgataH // 117|| atho hata hatetyuccairvadanto nRpapUruSAH / sameyustairayaM proktastaskaraM naH samarpaya // 118 / / sa prAha zaraNAyAtaM jIvannAhaM samarpaye / taistu tatra sthitaireva jJApitaM tanmahIpateH // 119 / / sazaraNyaM hata stenamiti rAjJA niyojitAH / sainikA rurudhustasyAvAsamAsannavartinaH // 120 / / saMnaddhaiH svabhaTairvIrasenastaiH sainikaiH saha / yudhyate yAvadAyAtastAvattatra nRpAtmajaH // 121 / / vAhavAhanabhUmeH sa vyAvRttaH sAdisaMyutaH / nijAnpapraccha ki nvetat tairAkhyAte yathAtathe // 122 // kumAraH prAha ko nAma zaraNyaM mayi jIvati / hantItyAkhyAta tAtasya tairgatvA'sya niveditam // 123 / / rAjJA niSedhite yuddhe kumAraH kulaputrakam / visasarja sa ca stenaM saMmAnya vasanAdibhiH // 124 // nayasthalaM samAyAte vIrasene'sya gehinI / asUta tanayaM so'haM vinayandharasaMjJayA // 125 / / tvattAtastadyazovarmA jayavarmanRpAtmajaH / mattAtasya madambAyA upakArI mamApi ca // 126 / / rAtrindivaM guNagrAmaM pitarau me pitustava / naiva vismaratazcitraM tAmaliptIsthitAvapi // 127|| kiM cAdya nRpatiH prApA'naGgavatyA niketanam / dRSTA ca rudatI tena sA nakhollikhitA hRdi // 128|| 1. prApto'naGgavatyA ka / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 173 174 rAjJA pRSTA balAtkArakAriNaM tvAM zazaMsa sA / tataH kruddhaH samAdikSatpracchannaM tvadvadhe sa mAm // 129|| niHsRto'haM nRpAdezAttoraNe'zRNavaM kSutam / sthito naimittikenoktaH kSutametaddhi sundaram // 130 / / tato gato gRhaM mAtrA pRSTaH kAluSyakAraNam / tatazcAkathayaM tasyai rudatI sApyado'vadat // 131 / / hA vatsa ! mA vadhIrenamupakArisuto hyayam / ityAgato'hamatrAtaH paraM yatkRtyamAdiza // 132 / / tato dadhyAvahaM strINAmaho mAyAvitA parA / svabhAvaH kathyate rAjJo yadi sA klizyate tataH // 133 / / talArakSo'vadaddeva ! zAdhi mAM karavANi kim / mayoce kaSa mAM pApaM jinakRdvaMzapAMsanam // 134|| atrAntare kSutaM mArge kairapyuktaM ca pUruSaiH / vizuddha eSa gaGgAmbusaMnibhaH kiM bahUditaiH // 135 / / sa prAha tvAM hi nirdoSaM vaktaH kSutamupazrutiH / tadAkhyAhi yathA duSTAM tAmevAkhyAmi bhUpateH // 136 / / mayoktaM sA hi mAtA me tatko guruSu matsaraH / sa prAha tvatkRte tasyAH sthAne kUpaM khanAmyaham // 137 / / so'tha vrajanbhuje dhRtvA mayoce yadi yAsyasi / tataH svaM ghAtayiSyAmi sa proce tatkaromi kim // 138|| mayoce nRpaterAjJAM sa prAha bahunA'tra kim / yadi rakSasi tAM rakSa svaM ca mAM ca kathaJcana / / 139|| dhyAtvA mayoce tadidaM bhaveddezAntare kRte / sa prAha svarNabhUmau tatpote'dyaiva prayAsyati // 140 // samarAdityasaMkSepaH vasubhUtitalArakSayuto'hamagamaM tataH / guptaM mAmArpayatpotapateH sasuhRdaM ca saH // 141|| kumAra khedito'si tvaM kSantavyamiti sAzruhak / mAM saMbhASya ca natvA ca vyAvatto vinayandharaH // 142 / / samitre'tha samArUDhe mayi yAnamapUryata / dinaiH katipayaiH svarNabhUmikAmAjagAma ca // 143 / / samudradattaM potezamApRcchayottIrya potataH / samitraH pravivezA'haM zrIpuraM nAmataH puram // 144|| zvetavItaH samAyAtaM siddhadattavaNiksutam / sumanorathadattA''khyaM tatrAdrAkSaM suhRttamam // 145 / / asaMbhAvyaM sa mAM prekSya natvA'naiSInnije gRhe / pRSTo bhuktottaraM tena tasyA''khyaM saralaM vacaH // 146 / / tAtaroSeNa yAtA'smi siMhalaM mAtulAntike / tattvaM me siMhaladvIpagAmipotaM nivedaya // 147 / / tadAkhyAte'tha pote me vrajato'yamaDhaukayat / adRzyIkaraNe hetuM paTaM nayanamohanam // 148 / / mayA pRSTastadutpatti sa AkhyatsuhRdA mama / AnIya maNDale yakSakanyA'dhyakSIkRtA purA // 149 / / tayA me tuSTayA dRSTimamoghAM kartumAtmanaH / kumAra mahyaM datto'yaM paTaH prakaTakautukaH // 150|| tataH paTaM gRhItvA'haM samitrastena saMyutaH / upapotaM yayau tena babhASe potanAyakaH // 151 // kumAro'yaM mama svAmI sarvasvaM ca kimucyate / sa prAha yAdRzaste'sau mama tAdRza eva hi // 152 / / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH bhAlayitveti mAM mayyArUDhe yAnamasau gataH / nAvargalAnsamutpATya yAnapAtramapUryata // 153 // akAle kAlarUpo'tha meghakAlaH samApatat / tato vAteritaH potaH khamAruhyA'patanmuhuH || 154 // utpattotpatya tanmadhyevArdhi bhUdharamUrdhani / poto'bhajyata nirbhAgyanarasyeva manorathaH || 155 // ahaM tu phalakaM prApyA'horAtrAttIramAgataH / sabASpANIva vastrANi nizcotyA'zoSayaM taTe // 156 // hagmohanapaTaH svAnubhAvAttImita eva na / madduHkhakSapaNe dakSaH sa kiM jADyena pIDyate // 157 // ahaM paTasyAbhedena vismitAtmaikayA dizA / jambUtaroradhaH zrAnto vizrAntaH san vyacintayam // 158 / / evaMvidhAM dazAM prApya jIvyate yattadadbhutam / kiM vA me jIvitenApi tena vasubhUtinA || 159 // yadvA kRtaM viSAdena vicitrA karmaNAM gatiH / yathAhaM jIvitaH so'pi yadi kvApi bhavettathA // 160 // dhyAtveti kSuttRSArto'haM vrajAmi smottarAmukhaH / nadImekAmapazyaM ca vanarAjIvirAjitAm // 161 // kRtvA phalajalAhAraM tatra prekSya sasammadam / sArasaM sArasIyuktaM nijacetasyacintayam // 162 // pakSiNo'mI varaM ye'tra ramante puSkare dvidhA / svakIyapriyayA yuktA na tvahaM tadviyojitaH // 163 // iti dhyAyannahaM sandhyAkSaNe smRtanamaskRtiH / zilAzayyAmavaSTabhya supto vanya iva dvipaH // 164 // 175 176 samarAdityasaMkSepaH nizAprAnte vibuddho'haM vihaGgakalakUjitaiH / kRtadevagurudhyAno gacchAmi sma vanAdvanam // 165 // tato girisarittIrasomAlasikatAtale / apazyaM ramaNIyAbhAM ramaNIpadapaddhatim // 166 // gacchaMstadanusAreNa kalkavalkalavAsasam / taptasvarNasavarNAGgImudbhinnanavayauvanAm // 167 // cittAnnirvAsitenA'pi rAgeNAdhyAsitAM padoH / karabhoruM nitambADhyAM madhye'tikRzatAspRzam // 168 // gabhIranAbhImuttuGgavakSojAM mRduvAhikAm / kambukaNThIM japApuSpAdharAmacchAM kapolayoH || 169 || uttuGganAsikAvaMzAM trastasAraGgalocanAm / adhijyacApabhrUvallimaSTamIndunibhAlikAm // 170 // pRSThadezanilInena vadanendudyutivrajat / bhItenevA'ndhakAreNa kezabhAreNa zobhitAm // 171 // tapasvikanyakAmekAM vAmahastAttachAjjikAm / puSpANi pANinA'nyenoccinvatIM ca vyalokayam // 172 // SaDbhiHkulakam dadhyau ca tAM vilokyA'haM kimiyaM nRpakanyakA / sA vilAsavatI yadvA kvAsau kva ca vanasthitiH // 173 // mayIdaM cintayatyeva sA kRtvA kusumoccayam / yAvad bAlA cacAlA''tmatapovipinasaMmukhI // 174 // smAraM vikAraM saMgopya tAvattAmupasRtya ca / praNamya ca jajalpA'haM tapaste vardhatAM zubhe // 175 // zvetavIvAsyahaM tAmaliptyA yAn prati siMhalam / antarAbhagnapotatvAdekAkIha samAgamam // 176 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 177 178 tanme bhagavatI zaMsatvidaM kiM jaladhestaTam / ko dvIpaH kaH pradezazca kutrAzramapadaM ca vaH // 177 / / mAM vIkSya vakradRSTiH sA kSaNaM tasthau sasAdhvasA / adattaprativAkyAyAM gacchantyAM tu vyacintayam // 178 / / tApasIyaM taruNyekA pRcchAmyanyaM tato naram / vyAvRttaH punarapyetAM praSTuM yAvadavasthitaH // 179 / / tAvatkaraNDakaM muktvA valkaM sA paryadhAtpunaH / babhaJjA'GgaM jajRmbhe ca babandha kabarI punaH // 180 // tannirIkSya kimetena viruddhAlokanena me / dhyAtveti taTinI gatvA phalAhAro mayA dadhe // 181 / / kAlenAtha nabhovRkSaphale kavalite khau / supto'haM yAminIzeSe svapnamIdRkSamaikSiSi // 182 / / kayApi kAJcanatarorantikasthasya me striyA / dattvA puSpastrajaM vyaktamityuktaM purato mama // 183 / / yadiyaM pUrvanirvRttopanItA bhavataH punaH / gRhANa sA gRhItvA'tha mayA kaNThe nivezitA // 18 // tadA sArasanAdena vibuddho'haM vyacintayam / nUnaM svapno'yamAsannakanyakAlAbhasUcakaH // 185 // sa kathaM syAdvane me'tha dakSiNaM cakSurasphurat / tatazcetasi nizcikye'vazyameSa bhaviSyati // 186 / / vilAsarAjadhAnI tu tAM vilAsavatI vinA / na me'nyakanyakAlAbho bahumAnAya mAnase // 187 / / svapno'pi pUrvanirvRttA sragiti spaSTa eva me / sA vilAsavatI manye tApasyAM hi kva vibhrAmAH // 188 / / samarAdityasaMkSepaH iti me dhyAyataH puNyamiva sUryaH samudyayau / vIkSamANo'tha babhrAma tApasI tAM vane vane // 189|| mAdhavIzliSTamAkandatale'nyedhurahaM sthitaH / ima dhyAyannazRNavaM masRNaM murmuradhvanim // 190 / / tato vivalitagrIva AgacchantI vyalokayam / jarantIM tApasImekAM tapaHkRzatamAmaham // 191 / / natA sA suciraM jIva rAjaputreti mAM jagau / ahaM dadhyau kathaM vetti mAM jJAnI vA munirjanaH // 192 / / matpramArjitabhUmau sopaviSTA mAmuvAca ca / kumAra zrUyatAmasti vaitADhyo nAma parvataH // 193 / / tatra gandhasamRddhAkhye pure vidyAdharezvaraH / sahasrabala ityAsIttatpriyA tu zubhAbhidhA // 194 / / tayorekA babhUvAhaM sutA madanamaJjarI / udUDhA pavanagatinAmnA khecarabhUmujA // 195 / / gatAbhyAmanyadAvAbhyAM nandane krIDitaM ciram / madbhartA tatra vidhyAtaH kSINatailapradIpavat // 196 / / tato'haM tamasAkrAntA bhramantI bhUtale'patam / utpatantI punavidyAbhraMzAdudapataM na hi // 197|| svAparAdhaM smarantyasmi yAvattAvatsamAyayau / devAnandA'bhidho vidyAdharaH sattApasavrataH // 198|| sa prAha kimidaM vatse mayoce daivaceSTitam / tenoktaM kiM mayApyuktamAryaputro vyapadyata // 199|| 1. mayA proktamAryaputra kha ga gha / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 180 paJcamo bhavaH vidyA ca vismRtA so'tha prAha ki paridevitaiH / calaM vaibhavamAyuzca dharma eka: sthiraH param // 200 // kiM ca zokArtayA vatse siddhakUTamalayata / tatrApatacca tvanmAlyaM vidyAbhraMzastato'bhavat // 201 / / atho mayoce bhagavanvratameva dadasva me / ihalokopakAriNyA vidyayA sarvathA'pyalam // 202 / / tato bhagavatA''khyAya tApasAcAramAtmanaH / ApRcchaya pitarau zvetadvIpe'trAnIya dIkSitA // 203 / / kiyatyapi gate kAle'nyadA'haM samidAhRtau / gatA'mbhodhitaTe'drAkSaM kanyAM phalakasaMgatAm // 204 / / mUrchitAmapi jIvantI matvA lAvaNyato drutam / abhyaSiJcamahaM vAri samAdAya kamaNDalau // 205 // dRzAvunmIlayantI sA samabhASi mayA tataH / vatse ! dhIrA bhavA'haM yadasmi te tApasI puraH // 206 / / tato'zrumizranetrA'sau natvA mAmupavizya ca / dIrghamuSNaM ca ni:zvasya citte ciramakhidyata // 207 / / AkRtyA jJAtavatyenAM mahAkulasamudbhavAm / balAdapi phalaiH prANavRtti vatsa ! vyadhApayam // 208 / / nItA''zrame kulapati natA tenA'bhinanditA / pRSTA ca vatse kA'si tvaM kutazcA'si samAgatA // 209 / / tAmaliptyAH samAyAtetyuktvA sA tu nirazvasIt / mayA'dhyAyi kulapatiH praSTavyo'syAH kulAdikam / / 210 / / sa hi jJAnena vijJAtatattvaH sarva pravakSyati / sandhyAkRtye kRte natvA pRSTo'tha bhagavAnmayA // 211 / / samarAdityasaMkSepaH bhagavankanyakA keyaM kathaM prAptedRzIM dazAm / kA'vasthA bhAvinI cA'syA mamA''khyAhi prasAdataH // 212 / / jJAnadattopayogo'tha bhagavAnUcivAn zRNu / iyaM hi tAmaliptIzezAnacandranRpAtmajA // 213 / / bhartRsnehaparAyattatvAdavApedRzIM dazAm / ki kanyA'sau mayA prokte dravyato bhagavAn jagau // 214 / / tatazca zvetavItyAgatAmaliptyAgamAdikaH / svarNadvIpagatiprAnto vRttAnto me niveditaH // 215 / / iyaM tu taM hataM zrutvA nizIthe nirgataikikA / prANAMstyaktumavAptA ca stenairnRpapathasthitaiH // 216 / / gRhItvA''bharaNAnyuccaiH sArthavAhAcalasya taiH / dattA barSarakUlAbhigAminastatkSaNAdiyam // 217 / / acalena tato yAnaM nijamAropya cAlitA / sphuTitaM yAnametasya phalakaM ceyamAsadat / / 218 / / idaM kUlaM trirAtreNa tataH prApA'mbudheriyam / idaM vItaM bhaviSyattu bhartA so'syA miliSyati // 219 / / prApya vidyAdharaizvaryaM bhuktabhogo'nayA saha / paralokahitenehalokaM saphalayiSyati // 220 / / zrutvetyapRcchaM bhagavankimasyA na hataH patiH / neti prokte bhagavatA hRdi prItimadhAmaham // 221 / / zyAmAsyA sA mayA proce rAjaputri ! viSIda mA / bhave klezamaye hyatra sulabhA klezasaMhatiH // 222 / / soce bhagavatI dattAM suprasannA mama vratam / mayA'vAdi tato vatse ! pUryatAM vratavArtayA // 223 / / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH pRSThazca tava vRtAntaM divyajJAnI munirmayA / zvetavIzasutAlokAdikaM sarvaM nyavedayat // 224 // mA saMtapa tato vatse jIvatyeva tava priyaH / tena dIrghAyuSA bhAvI bhUyo'pi tava saMgamaH // 225 // zrutveti tuSTA saMkalpAduttAryA''bharaNaM dadau / lajjitA'tha yayA proktamIdRgdAnocitA'si yat // 226 // vratAgraheNa tadalamiti madvacanAdiyam / tuSTA jagAda yuSmAkamAdezo me'stu mUrdhani // 227 // atha tApasakanyArhaveSeNaiSA ciraM sthitA / yayau kulapatistIrthaM praNantuM siddhaparvatam // 228 // itaH katipayAtItadinebhyaH parato vane / samitkuzakRte gatvA'gatA svinnA sabASpadRk // 229 // pRSTA ca kimidaM vatse bandhUnAM smRtamAha sA / mayoce bhagavAnetu sa tvAM neSyati bandhuSu // 230 // tadetatpratizrutyA'sthAtpaJcaSANi dinAni sA / devAtithyakriyA'mandAdarA smAravikArayuk // 231 // marAlaM bAralAyuktaM cUtaM nAgalatAzritam / sabASpaM vIkSya nizvasyA'nyedyureSA zramA''dyayau // 232 // tasyAH pRSThe gatA guptamahaM sA tvakaraNDakA / puSpoccayAvanau yAtA vIkSAmAsa dizo'khilAH // 233 // tato'dhyAyi mayA kiM nu pazyatyeSA gatA tu sA / azokavIthikArambhAvanaM tatra ruroda ca // 234 // vilalApeti hA tatrabhavatyo vanadevatAH / sthAnaM tadetadyatrA''ryaputro 'bhyAgAtkutazcana // 235 // 181 182 samarAdityasaMkSepaH tApasIti dhiyA tena vinItena natA'smi ca / uktA ca mRdulA''lApaM tapaste vardhatAM zubhe // 236 // zvetavIvAsyahaM tAmaliptyA yAn prati siMhalam / antarAbhagnapotatvAdekAkIha samAgamam // 237 // tanme bhagavatI zaMsatvidaM ki jaladhestaTam / ko dvIpaH kaH pradezo vA kutrA''zramapadaM ca vaH ||238|| adattottarayA stokaM bhUbhAgaM gatayA mayA / dhairyamAlambya pazyantyA sa dRSTaH pRSThamApatat // 239 // tanna jAne sa evAyaM kiM vA me nirgato hRdaH / kopyAryaputrarUpo'tha viplAvayati mAM suraH // 240 // svamudbadhnAmi vAsantyAmahaM tadvirahAsahA / Aryaputrasya gAtre tu trANaM kuryAta sarvathA ||241|| bhagavatyo mamedRkSaM vRttAntaM kathayeta ca / ahaM tu zaMsituM neze'mandamandAkSamandirA ||242 || ityuktvA''ruhya valmIkaM pAze nyasya zirodharAm / yAvadvimuJcatyAtmAnaM tAvadasmi pradhAvitA // 243 // apAsya pAzamityuktvA vatse nA'pracchanaM mayi / kAryasyA kathanaM cApi vatsalAyAM tavocitam // 244|| tato hi sarvamanayA zrutamityAhitatrapA / soce prasIda bhagavatyatra lajjA'parAdhyati // 245 // athA'bhASi mayA vatse satyagIrbhagavAnkhalu / manye tvatpriyamAyAtamato yAvazcalAzramam // 246 // ityAgatyA''zramaM sthitvA pArzve'syAH prayatA svayam / tvAM gaveSayituM prAhiNavaM munikumArakAn // 247 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 183 184 tairadRSTamahaM draSTuM vatsa ! tvAmutsukAgamam / bhavitavyatayA nityodyatayA dazito'si ca // 248|| tadehi darzanaM dehi dehasaMdehasaMyujaH / smarajvarajuSastasyA jIvasaMjIvanauSadham // 249 / / tayA samaM samAjagmivAnasmyatha tadAzramam / tAM padmavadanAM padmanastarasthAmalokayam // 250 / / tApasyA gauraveNA'hamAsane vinivezitaH / sA'pi sApatrapevAzu prAvizanmama mAnasam // 251 // tApasIvacasA cAsAvarSapAdyAdikaM vyadhAt / tadA mAdhyandinIM sandhyAmadhyAsta ca dinAdhipaH // 252 / / AtithyaM panasaiH kRtvA tApasI sAzru mAM jagau / kimAtithyaM vidhattAM te niHsaGgo mAdRzo janaH // 253|| tadvilAsavatI seyaM dhAtrA sampAditA purA / punaH sampAdyate tubhyaM jIvitA'bhyadhikA mama // 254 / / ityuktvA rudatI valkapihitAsyAmahaM jagau / idaM bhagavati tyaktasaMsArAyAH kimadya te // 255 / / tatastApasakanyAbhirupanItena pAthasA / sA prakSAlya mukhaM valkAntena nirmArthe cotthitA // 256 / / svAlaGkArayutAmetAmadAnme'nalasAkSikam / paryaNaiSamahaM svinnakarAGgalimilatkaram // 257|| vane rantuM gatAvAvAmavAcinva kumotkaram / mayoktA'pyAzramaM gantuM naicchatsA puSpalobhataH // 258 / / vaJcitA'tha mayA'vRtya paTaM nayanamohanam / mAmanAlokya sA'kasmAnmUrchitA nyapatadbhuvi // 259 / / samarAdityasaMkSepaH hA kimetadupakrAntamityahaM saMtyajanpaTam / tAM samAzvAsayAmAsa kadalIdalavIjanaiH // 260 / / svasthIbhUtA jagAdaiSA nAtha dRSTo'si no mayA / mayoce nA'gamaM kvApi sA''ha tatki na vIkSitaH // 261|| tadapratyayabhItena paTavyatikaro mayA / niveditaH samasto'pi taM parIkSya ca sA'grahIt // 262 / / iti prItimaye kAle kiyatyapi gate priyA / mayoktA dezayAnAya sA'manyata ca madvacaH // 263 / / tApasyanujJayA bhinnapotasaMsUcanaM dhvajam / tIre nIrezituH prAMzutare vaMze vyadhAmaham // 264|| tatra sthitaM ca naukAsthA niryAmA etya mAM jaguH / bhagnavAhana he bhAnudevena prahitA vayam // 265 // mahAkaTahavAstavyaH sa gacchanmalayAcalam / bhagnapotadhvajaM dRSTvA tvAmAhvayati saMcara // 266 / / mayoce mama kAntA'sti te procuH sApyupaitu tat / athAvAM dampatI tApasyAdInApRcchaya jagmiva // 267 / / sapriyaH sArthavAhasya bahumAnena vAhanam / ArUhyA'haM priyA pAzrvAtpaTaratnamupAdade // 268 / / sArthavAhasutenA'tha prasravanpAtito'mbudhau / samprAptaphalaka: paJcarAtrAnmalayamAsadam // 269 / / dadhyau ca vaNijA tena kuto'haM pAtito'mbudhau / hu~ vilAsavatIlobhAnmUDho'yaM vetti tAM na hi // 270 / / jIvanaM mAM vinA sA yacchapharIva na jIvati / paTA'vaguNThanAjjJAtamiti puSpoccayakSaNe // 271 / / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 185 186 tarau kvA'pi samudbandhya tattyajAmyahamapyasUn / iti pazyan dizo'pazyaM nIpamekaM samIpata: // 272 / / sthalamaulisthite tasmin gato'haM vigatotsavaH / sasarojaM saro'drAkSaM sanakSatramivA'mbaram // 273 // haMsaM virahiNaM vIkSya tatra haMsIyutaM punaH / ahaM dadhyau mamA'syeva priyA'vazyaM miliSyati // 274 // anyacca muninA'pyasti kathitaM yadiyaM patim / prApya vidyAdharItvaM cottamArthaM sAdhayiSyati // 275 / / tanna svaM ghAtayiSyAmi vicitrA karmaNAM gatiH / prAptakAlaM mamA'pyetattasyA eva gaveSaNam // 276 / / cintayitveti nAraGgaH kRtanAraGgabhojanaH / / tAmanveSTuM pravRtto'bdheryAvattaTamaTAmyaham // 277 // apazyaM tAvadAzliSTaphalakAmAtmanaH priyAm / ruroda sApi mAM vIkSyA'pRcchamAzvAsya tAmaham // 278 / / soce tvayi tadA nAtha patite mandabhAgyataH / sArthezapota: potazcotpathenA'bhajatAM gatim // 279 / / tvadviyogena me kandamAnAyA iva pIDayA / vilIne rajanI nauzca drAgnimIlitatArake // 280|| tataH phalakamAsAdya nijaM puNyamivAJjasA / lakSito du:khavadvAMdhidRSTazca tvaM tadantavat // 281|| tatpRSTena mayA'pyUce pramAdAtpatito'smyaham / prAcyanauphalakaM prApyAtrAgatastvAmalokayam // 282 / / samarAdityasaMkSepaH soce nAtha tRSArtA'haM mayoktaM nikaTaM saraH / sA tu nAzakadAgantuM khinnA mRdvI nitambinI // 283 / / mayoce tAvadatraiva devi ! tiSTha latAgRhe / padminIpuTake toyaM yAvattvadyogyamAnaye // 284 / / tayoce toyatRSNA mAM na tathA nAtha bAdhate / yathA tvadvadanAmbhojatRSNA'tha jagade mayA // 285 / / tAvaddhIrA bhavedAnIM yAvatpAnIyamAnaye / ityuktvA pallaveH kRtvA srastaraM tAmazAyayam // 286 / / paTaM cAsyA samoce vighnavyUhaghane vane / paTena cchannayA stheyaM tvayA yAvadihaimyaham / / 287|| tayA madIya Adeza: pratyagRhyata maulinA / gatvA'haM tu saro nIraM phalAni ca samAnayam // 288 // AgacchanvAmahakspadandasAzaGkastvahamUcivAn / dRgmohanapaTaM muJca jalaM devi ! gRhANa ca // 289 // alabdhaprativAcA ca tadevoce punarmayA / tathaiva punaraprAptottaraH srastaramaspRzam / / 290 / / alabdhAyAM tato devyA hA hato'smIti jalpataH / papAta me vilakSasya balaM cittAjjalaM karAt // 291 / / vilapandevi devIti paritaH padapaddhatim / vIkSamANo'jagarasya gharSaNI ca vyalokayam / / 292 / / tAM dRSTvA hA hatA hanta kAntA me'jagareNa kim / iti zokArNave majjanniva mUrchAmupAgamam // 293 // tato'mbhodhitaTA''sannasazIkarasamIraNaiH / mUrchAvyapagame jAte cintayAmAsivAnaham // 294|| 1. mandabhAgyataH ka / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 187 188 yAvannAjagaro dUraM yAti tAvadvizAmyaham / mukhe'sya saMmato mRtyurapi devyA samaM mama // 295 / / dhyAtvetyahaM samIpe'sya gatvA kopayituM ca tam / nyahanaM mUni pAdena paTastenodagIryata / / 296 / / tataH kuNDalitAGge'sminnahaM paTamupAdade / hRdya, hRdyamAdhAyodbandhanaM ca vyadhAM vaTe // 297|| rakSituM mAM samullAsizAkhAmiSabhujastadA / vanadevI: khagArAvairivADhata mahAvaTaH // 298 / / mamA'tha lambamAnasya pazyato bhramatastarUn / mUrchA'tucchA samAgacchatruTitaH pAzakastu saH // 299|| atrA'ntare muniH kazcidakasmAdetya satvaraH / kamaNDalujalairgAtraM siJcati sma mamoccakaiH / / 300 / / mUrchAvyapagame cA'hamAlokya svaM bhuvi sthitam / acintayaM kathaM mandabhAgyo'haM na mRto'smi hA // 301 // munirmadIyamaGgaM ca mRdunA pANinA spRzan / mayoce kimidaM cake bhagavanbhavatA mama // 302 / / munirUce mayA vIkSya tvAmAtmanidhanodyatam / cintitaM kurute karma ko'pi kApuruSocitam // 303 / / dhyAtveti zIghramAyAmi yAvattAvadamucyata / tvayA''tmAtrA''gatazcA'haM pAzazca truTitastava // 304 / / mUrchitaH patitaH siktaH kamaNDalugatai laiH / labdhasaMjJaH parAmRSTaH pANineti kRtaM mayA // 305 / / tadAcakSa kimIkSamRtyostava nibandhanam / na kiJcana mayA proce lajjAsajjAtmanA manAk // 306 / / samarAdityasaMkSepaH manirUce munijane jananIjanasannibhe / kA trapA'tra tataH satyaM vRttAntaM me nivedaya // 307 / / tato'haM puratastasya sarvaM vRttAntamAtmanaH / zvetavItaH samArabhyodbandhanAntaM nyavedayam // 308 // athAha munirIdRkSa evAyaM duHkhabhUrbhavaH / tadviSAdaniSAdaM mA spRza mAlinyakAraNam // 309 / / sarvaduHkhakSayopAyaM dharmakarma samAzraya / yadvinA'nyabhave'pyaGgI sukhamaGgIkaroti na // 310 / / mayoce satyamevedaM bhagavanbhavato vacaH / ahaM kaantaaviyogaato dhartuM prANAnna tu kSamaH // 311 / / tadupAyaM samAkhyAhi mumUrSostAdRzaM mama / prApnomi preyasIM yena paralokagatAmapi // 312 // maniH provAca yadyevaM tadastyatra mahIdhare / tIrthabhUtaM taTaM yasmAtpatanaM sarvakAmadam // 313 / / tato munisamAdiSTavartmanA'gAM tribhirdinaiH / tatrA''ruhya priyAprAptikAmaH kAmaM papAta ca // 314|| ekena khecareNA'haM dRSTazca nipatastataH / hahA pramAda ityuccairvadatA vidhRto'smi ca // 315 / / zrIkhaNDadrumakhaNDe'haM nItvA tenA'smi bhASitaH / kiM te sAhasikottaMsa karmedaM prAkRtocitam // 316 / / kiM cA'tra kAraNaM bhrAnta kathyaM cetkathayasva me / mayoce kimakathyaM syAttvAdRzAmIdRzAM sakhe // 317 / / priyAviyogato martukAmasya muninA mama / kathito bhRgupAto'yaM paratrA'pISTamelakRt // 318 / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 paJcamo bhavaH zrutvA smitvA ca so'vAdInnAsti snehasya duSkaram / ayaM hi mUlamAdhyAtinivivekatvabhUruhAm // 319 // snehamohamaho hitvA bodhadIpena pazya tat / karmAdhInAGginAmekA kva gatiH kva ca saMgatiH // 320 / / sarvakAmapradaM tIrthaM nAnyadasti jagattraye / zrIsarvajJasamAdiSTaM vinA dharma caturvidham // 321 / / saMrabhbheNa tadetena kRtaM kiM tu nivedaya / kathaM kadA viyogaste jAyayA samajAyata // 322 / / athA'jagaravRttAntamahaM tasmai mahAtmane / tridinyAH parataH paMktiyojanAnte nyavedayam // 323|| sa proce'laM viSAdena tarhi jIvati te priyA / mayoce kathamityAha khecaraH zRNu bAndhava ! // 324 // cakrasenA'bhidhAno'sti vidyAdharadharAdhipaH / tena cApraticakAyAH samArAdhyata sAdhanaH // 325 / / pUrvasevA kRtA cAsyAstena dvAdazamAsikI / adhunottarasevAyAM saptalakSI japatyasau // 326 / / tadvidhizcASTacatvAriMzadyojanabhuvo'ntare / kSetrazuddhi vidhAyAtra saptAhorAtramaGginAm // 327 / / rakSaNaM ca samAdizya rAjyaM nyasya ca mantriSu / pauSadhasthairiva stheyaM malayAdriguhAntare // 328 / / yugmam mantrajApaM ca tasyA'dya kurvataH sAptalAkSikam / saptA'horAtramApUrNa sahA'smAkaM manorathaiH // 329 / / samarAdityasaMkSepaH iyanmAtre tataH kSetre vedmi te na mRtA priyA / yato vidyAdharAH svAmikArye'bhUvankRtodyamAH // 330|| acintayamahaM yuktiyuktamasya vacaH khalu / tatprAvRtapaTasyaivodgiraNaM kathamanyathA // 331 / / kathaM vA grastasattvasya tasyAhe: kuNDalakiyA / iti dhyAtvA mayA proce muditena sa khecaraH // 332 / / yugmam mahApuruSa ! yadyevaM tatte bhavatu maGgalam / bhavatA''zvAsito mRtyonivRtto'smi suhattamaH // 333 / / tattiSTha tvamihaivA'haM yAmyanveSTuM punaH priyAm / khecaro'bhidadhe mA gA vidhAsye sarvamapyaham // 334 / / mayAtha vacanaM tasya tatheti pratyapadyata / saha maccittatApena tapano'stamitastadA // 335 / / ardharAtre tato'mAnaprocyamAnajayadhvaniH / vidyAdharavimAnaH khe dyotamAnaH samAgamat // 336 / / sasaMbhramamathotthAya sa mAM vidyAdharo'vadat / svAmino'tyadbhutAmRddhi siddhavidyasya pazya bhoH // 337|| pazyatorAvayozcakasenavidyAdharezituH / sainyaM bahu vahavyomamArgeNA''gAdyathepsitam // 338 // vibhAte sa samAdAya mAM nirvRtikare taTe / gatvA vidyAdharo'naMsIccakrasenaM nijezvaram // 339 / / sa svasmai svAmine vizvaM mavRttAntaM nyavedayat / vidyAdharAdhirAjastaM zrutvA mAmidamabhyadhAt // 340 / / mahApuruSa mA bhUstvaM manAgapi hi durmanAH / adya sampAdayiSyAmi niyataM dayitAM tava // 341 / / 1. vidhAyAtha kha ga gha / 2. sAptalakSikaM kha ga gha, saptalakSikaM ca / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 191 kheracadvayamAgatya tadA cAmuM vyajijJapat / devAdezAdahisArthamAvAM yayiva kAnane // 342 // adrAkSvA'jagaratrastAmasaMvyAnAM varAGganAm / hahAryaputra ! hAhAryaputreti ca vilApinIm // 343 / / tadvipattibhiyAvAbhyAmAnItA zikhare'pi sA / hahAryaputra ! hAhAryaputreti prAlatpunaH // 344|| tatazca bhaNitAvAbhyAmalamArye bhiyA tava / kvAryaputrastavetyeSA''cakhyAvasti gato'mbhase // 345 / / gaveSayadbhayAmAvAbhyAM na sa dRSTaH kacitpunaH / sA tu tannAmalagnA'sti tadAdi tyaktabhojanA // 346 / / iti zrutvA tayorvAcaM vidyAdharapurandaraH / mAmabhASata bhadra ! tvaM jAnIhi tava sA kimu // 347|| vidyAdharadvitIyo'hamatha tatra prayAtavAn / latAmivAbdaH svAbhAvaklAntAM kAntAM ca dRSTavAn // 348 / / AzvAsya prINayitvA''tmadarzanenAzanena ca / tAmAnayamavakrasya cakrasenasya sannidhau // 349 / / cakraseno'bhyadhAd bhadra ! kiM te kurve priyaM punaH / ahaM jajalpa devAtaH paramapyasti kiM priyam // 350 // cakrasenaH punaH prAha tathApyAtithyamastu te / vidyAjitabalA nAma sAdhitA khecaratvadA // 351|| tato'dhyAyi mayA naimittikadRSTamidaM purA / nirupAdhyupakArI ca mAnya eva mahAmanAH // 352 / / cintayitveti taddattAM vidyAmahamupAdade / sAdhanopAyamAkhyAya khecarendro jagAma ca // 353|| samarAdityasaMkSepaH tAM sisAdhayiSurvidyAM dadhyAvuttarasAdhakam / vasubhUti tadA yAvattAvadAgAtkuto'pyayam // 354 / / aho vidhiparINAma ityanena prajalpatA / etya tApasaveSeNa sudRDhaM paryarambhyaham // 355 / / kimetaditi sAkUtAvAvAM nemiva taM tataH / AvayoH sa yathaucityamAzIrvAdamadAnmudA // 356 / / mayA svareNa vijJAto vasubhUtirasAviti / harSAzru muJcatA'smai ca mumuce pallavAsanam // 357 / / cakre vilAsavatyA'tha kSAlanaM tasya pAdayoH / bhojanA'nantaraM caiSa satoSaM bhASito mayA // 358 / / sakhe kathaya pAthodhiH kathaM tIrmastvayA tadA / tApasatvaM kathaM prApe sAMprataM ca kuto bhavAn // 359 / / vasabhatirathovAca prApyakaM phalakaM mayA / tenA'bdhi paJcarAtreNa tI| malayamAsadam // 360 / / dRSTastapasvinA''nIto'namaM kulapati vane / bhojanAnte'munA pRSTaH sarvaM tasmai nyavedayam // 361 / / tataH kulapatiH prAha vatsehaviplavaM bhavam / vicintya munayo bhejustadAtaGkAvanaM vanam // 362 / / sa mayA yAcito dikSAM prAha jIvati te sakhA / miliSyati ca zuzrUSAparaH sAdhuSu tiSTha tat // 363|| jJAnino'sya girA jAtapratyAzastava darzane / asthAmahamihaiveyatkAlaM sAlambanavrataH // 364|| ito'tIte tRtIye'hanyekenA'haM tapasvinA / tava vRttAntamazrauSaM kathyamAnaM guroH puraH // 365 / / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH kathA'nte me sakhA saiSa ityApRcchaya munIzvaram / agAM manorathApUraM zikharaM tvatpravRttaye // 366 // dRSTo vidyAdharastatra pRSTo'zaMsatkathAM tava / tvAmanviSyaMstato'pyatrA''gamaM mitrA'si vIkSitaH || 367|| ahaM dadhyau dhruvaM vidyAsampadA bhAvyameva me / vasubhUtirakANDe'sAvAgataH kathamanyathA // 368|| tato nyavedayaM vidyAsampadaM vasubhUtaye / sa prItaH prAha sapadi sampAdaya samIhitam // 369|| tatastatraiva SaNmAsaM pUrvasevAM vyadhAmaham / devImUce ca siddhi me viddhyahorAtramadhyataH || 370 // tattvayA nAtidUre'tra stheyaM giriguhAgRhe / viSoDhakaSTayA'dyaikaM kaSTaM soDhavyamasti te // 371 // yugmam tadubhAkaNi cAkarNya sA vilAsavatI satI / uvAca tava pUryantAmAryaputra manorathAH ||372 || nyasyaitAM sthAnake kRtvA mitramuttarasAdhakam / pUjayitvA'jitabalAmUrti ca sthaNDilasthitAm ||373|| homakuNDaM pracaNDAgni maNDayitvA ca maNDale / AtmarakSAM dadhallakSahomamArabdhavAnaham ||374 // yugmam tadA krameNa mattebhapizAcIpralayA'mbudaiH / vetAlarAkSasIvRndairmamAbhUvan vibhISikAH // 375 // tAH svargigiriNA vAtyA ivoccairbhairavAravAH / asahyA apyasahyanta mayA nizcalatAjuSA // 376 // triyAmAyAM tato yAmazeSAyAM pavano vavau / home samApitaprAye kusumAmodameduraH ||377 || 193 194 samarAdityasaMkSepaH puSpagandhA'mbuvRSTizca jajJe jayajayadhvaniH / prakAzazca zarajjyotsnAsanAbhirabhavatparaH // 378 // stUyamAnA'marIvargairgIyamAnA ca kinnaraiH / rAjamAnA''tapatreNa vIjyamAnA ca cAmaraiH // 379 // pIyUSavRSTivaSTimamalAM mayi tanvatI / kilA'jitabalA devI tataH pratyakSatAmitA // 380 // yugmam homazeSaM samApyA''zu praNanAma ca tAmaham / devI tu prAha mAM vatsa ! yaccha me yatsamIhitam // 382 // vyajijJapamahaM devi kiM tadbhUyo'pi sA'vadat / dvAtriMzallakSaNajuSo nAryA nurvA'tha jAGgalam ||382|| mayoce vidadhe nA'haM mAtaH strIghAtapAtakam / manasA'pi nizumbhAmi naraM na ca nirAgasam // 383 // dvAtriMzallakSaNo'haM cettadAdiza yathepsitam / kimanena zarIreNa rakSitena vinAzinA || 384 // evamastviti devyA''hamukto romAJcamudvahan / homakuNDe patan devyA svenA'hnAya bhuje dhRtaH ||385 // ahamUce'tha mAM muJca muJca devi ! mahAbale / asAreNa zarIreNa yaza: sAraM yathA'rjaye || 386 // athA'jitabalA devI proce virama sAhasAt / parIkSito'si dharme tvaM nirvyUDho'si ca vatsa ! yat // 387|| aho dhairyamaho vIryamaho sthairyamaho mahaH / aho te vatsa ! gAmbhIryamaho te dharmazIlatA // 388 // tavA'haM bhaktitaH sattvazaktitaH sukRtoktitaH / tuSTA'smi sarvathetyuktvA tato devI tirodadhe // 389 // vizeSakam Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH athAzrauSamahaM vyomni bherIbhAGkArabhAsuram / kiGkiNIkaNitaM hastibaMhitaM hayaheSitam // 390 // yAvatpazyAmi vismeradRgahaM vismito nabhaH / tAvadvidyAdharacamUmAgacchantImalokayam // 39 // catvAraH purataH kAntihRdyA vidyAdharAstataH / Agatya mAM namaskRtya kRtyamityabhyadhuH sphuTam // 392 / / deva sadguNavittADhyaM(?) vaitADhyagiribhUSaNam / samasti dakSiNazreNyAM puraM gaganavallabham // 393 / / tatra vidyAdharAdhIzaH purA''sItkanakadhvajaH / aputraH prApa paJcatvameSa daivaprapaJcataH // 394|| tato rAjyapradhAnAnnaH svAmizokavisaMsthulAn / etyA'jitabalA devI svapnAntaridamAdizat // 395 / / sanatkumAranAmA'yaM yazovarmanRpAtmajaH / malaye'sti sa vaH svAmI pradattastuSTayA mayA // 396 / / devyAdezena tad deva muditA vayamAgatAH / rAjyaM vaidyAdharaM caitat tavAyAti svayaMvaram // 397|| atrAntare pare'pyetya mAM namanti sma khecarAH / Uce vidyAdharai rAjyAbhiSekAya ca tairaham // 398 / / tadA vAmabhujAdaNDaspandamandamanA api / avocaM dhairyamAlambya tAnahaM sumanA iva // 399 / / bhavatvevaM punarmitraM vasubhUti: sametu me / so'tha taiH zabdito noce nAlakSyata ca dIkSitaH // 400 // mayA'tha taM svayaM draSTumutpete saha khecaraiH / tato dRSTaH sa dRSTvA tu sAkSepaM khecarAjagau // 401 // samarAdityasaMkSepaH kheTakheTA madIyasya suhRdo hRdayezvarIm / hA vilAsavatIM hatvA kva prayAsyatha samprati // 402 / / tannizamya mayA'cinti kiM kenA'pi hRtA priyA / niSphalo mandabhAgyasya prayAsastosau mama // 403|| mayA nIcena bhUtvA'tha vasubhUtirabhASyata / sa tu mAM viTapenA'han mayA ghAto'sya vaJcitaH / / 404|| Acchidya viTapaM hastAtpunarapyeSa bhASitaH / pratyabhijJAya mAM vijJastyaktvA saMrambhamabravIt // 405 / / deva ! tvayA samArabdhe vidyAsAdhanakarmaNi / prApa vaidyAdharaM vRndaM mayA tadavadhIritam // 406 / / kSaNArdhena tato'zrauSaM devyAH kanditamuccakaiH / sazaGkastAmapazyaM ca vidyAdharavimAnagAm // 407 / / hahA''ryaputra ! hA tasya mitra trAyasva mAmiti / nizamya kanditaM tasyA guhAM gatvA nyabhAlayam // 408 / / tAmadRSTvA'nudhAvaMzca vimAnaM na vyalokayam / tanna vedmi hRtA devI kenA'pi kvA'pi tiSThati // 409|| tato'hamavadaM mitra vasubhUte viSIda mA / mamA'jitabalA devI tuSTA'sti kimidaM tataH // 410 // atho malayazailasya zRGge tatraiva tasthuSA / mayA''tmasevakaiH sArdhamamantryata nabhazcaraiH // 411 // te'pyUcuH khecarAH svAmin ! devI yena hRtA yadi / so'pi vidyAdharastanna bhakSyate nakhibhinakhI // 412 / / vigrahISyAmahe taM ca vijJAyeti nigadya mAm / zuddhyai pavanagatyAkhyaM prAhiNvan khecaraM ca te // 413 // yugmam Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH tribhirdinairasau sarva vijJo vijJAya mUlataH / etya vijJapayAJcakre'prAkRtaH prakRtAJjaliH // 414 // svAmin! samasti vaitADhyottarazreNivibhUSaNam / cakravAlottarapadaM puraM zrIrathanUpuram ||415 || devI tatpatinA'naGgaratinA khecarendunA / jAnakIva dazAsyenA'pahRtA nihatAtmanA // 416 / / devI tu tadgRhodyAnamadhye vidyAdharIvRtA / astyakhaNDitacAritrA sahakAralatAgRhe ||417|| mayA'dRzyata sA svAmigotramantrAkSarAvalIm / japantI nijamokSAya yoginIva viyoginI ||418 || tannizamya mayA vaktraM vasubhUtervyalokyata / sa tvabhASata dUto'sya preSyate prathamaM prabho ! // 419 // atha vidyAdharAH prAhurasmAnevAdiza prabho ! / yamadUtA vayaM tasya dUtenA'nyena kiM tataH // 420 // mayA'tha jagade dUtapreSaNaM nayabhUSaNam / pazcAdapi hi he vIrA yuSmAbhirjesyate punaH // 421|| mayaivaM bodhayitvA tAJzikSayitvA ca tatkSaNAt / dUtaH pavanagatyAkhyaH sa eva praiSi vidviSe ||422 || sa gatvA'naGgarataye kathayAmAsa tattathA / yattvAM sanatkumArA''khyo vakti vidyAdharAdhipaH // 423|| ajJAnAdyadasAvasmatparokSe bhavatA hRtA / tadvilAsavata muJca naitaddhi puruSavratam // 424|| 1. yesyate punaH ka / 197 198 samarAdityasaMkSepaH athAdhipatyavaiyAtyavazo nojjhasi me priyAm / tatkRtAntanizAntasya praveze praguNo bhava // 425 // athA'naGgatiH prAha sopahAsaM tadeva hi / madIyazikSayA pUrvaM yad dUtena kiloditam // 426 // abravIcceti kasko'tra bruvantaM khecarabruvam / gale gRhNIta dUtatvaM bhUcarasyA''cacAra yaH ||427 // tadAtvenA'tha pavanagatiH kuddho'sya durdhiyaH / aMhniprahArato dantAnpAtayannutpapAta khe // 428 // Agatya satyametatsa zazaMsa purato mama / tamahaM kSayakAlA'bda iva bhImo'bhyaSeNayam // 429 // mAM nizamya samAyAntamanaGgatinA nijaH / senAnIH praiSi saMkhyArthaM durmukho nAma saMmukhaH // 430|| caNDasiMhA'bhidhenaiSa pAtito mama pattinA / sadainyamanazat sainyamasya trastaiNayUthavat // 431|| mayA dvau khecarau preSya dviT prokto gaccha vA vanam / no vA madIyazastrAgrapradIpe zalabho bhava // 432 // tAbhyAmityudito'naGgaratirbherImavAdayat / eko'pyanekadhA tasyAH sainikaiH zuzruve ravaH // 433|| prathamaM bhayavitrastanayanaiH kAtarairnaraiH / sainyastrIbhiH punarbhAviviyogasravadazrubhiH ||434|| bhaTaiH kaNTakitai rUDhasphuTitavraNakandaraiH / svasvAmisukRtA'nRNyasampadA saMmadAkulaiH ||435|| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 200 paJcamo bhavaH draSTuM prathamasaMgrAmaM dhRtotkaNThaiH kumArakaiH / niyogakAribhiH svasvaniyogakaraNodyataiH / / 436 / / kalApakam atha durjanavANIva bhedikAstIkSNabhallayaH / Dhaukyante svarNasaMnAhAzceddhauSadhigiriprabhAH // 437|| mahiSadhvajajihvAbhAH prakaTyante'siyaSTaH / saguNA api vezyAvadvaktrAzceSvAsavallayaH // 438|| durjanAlApavannarmodghaTanapravarA: zarAH / itthamAnIyamAneSu yuddhopakaraNeSvalam // 439 / / kenaciddayitAsparzarodhakaM varma nAdadhe / kenApyazabdaM sthUlAzru rudatyavamatA vadhUH // 440 // pareNa vigalatkAJcIkaGkaNAzrujalAvilA / eSo'hamAgato'smIti vadatA''zvAsitA priyA // 441 // anyena gacchatA pItoddhRtA'mbu jalabhAjanam / arpitaM kAcidasrAmbha:pUrNaM cakre pibantyapi // 442 / / ApRcchya gacchati preyasyanyayA saMjJayA vinA / atucchamUrchayA'dazi svA'nurAgasya ceSTitam // 443|| anaGgaratisainyasya vRtto vRttAnta IdRzaH / vidyAdharAbhyAmAgatya tAbhyAM mama niveditaH // 444 // aSTabhiH kulakam atha bherI mamAdezAttADyamAnA jagarja sA / sphUrjathupralayAmbhodayamahuGkArasodaram // 445|| tato'GgarAgatAmbUlamAlyadAnAdisodyamam / pIyamAnAsavaM mAnyamAnayamamahAbhaTam // 446 / / samarAdityasaMkSepaH sajjyamAnavimAnaM ca varNyamAnavipakSakam / udasyamAnaketUccaidIyamAnapatAkikam // 447 / / ninadatkiGkiNIjAlamAlaM vicaracAmaram / racyamAnamahAvyUha maNDyamAnA'tapatrakam // 448 / / udghaSTajayazabdaM ca gIyamAnorumaGgalam / bhavatpuNyA'hanirghoSaM saMnaddhaM ca balaM mama // 449 // kalApakam utpetuH khecarA: peturvimAnAni samantataH / nivezito mayA padmavyUhazca kaTake nije // 450 // agratazcaNDasiMho'bhUdvAme samarasenakaH / devauSadho dakSiNena mataGgaH pazcimena ca // 451 / / madhye piGgalagAndhArau sthito'haM tu vihAyasi / vAyuvegAdibhirvidyAdharairyukto vimAnagaH // 452 / / athA''sanne ripoH sainye pRSTo'mitagatirmayA / nAmAni zakaTavyUhe'ribhUpAnAM zazaMsa saH // 453 / / tuNDe kAJcanadaMSTro'yamazoko vAmapArzvagaH / dakSiNe kAlajihvA''khyo virUpo madhyataH sthitaH // 454|| pRSThe'naGgaratirdeva ! daivena pratyadurmatiH / itthaM virodhinAmAni mamAkhyAti sma khecaraH // 455 / / atha jajJe raNaM caNDasiMhakAJcanadaMSTrayoH / nadatsaMgrAmavAdi bandighoSitapUrvajam // 456 / / valgadvidyAdharaM mucyamAnakSveDAbhayaGkaram / patanti bhallayo yatra khaladdhivadasaukhyadAH // 457 / / nArAcanicayAH kAlarAtrinetravartidAH / yamasairibhazRGgAbhA gadA hRtamadA dviSAm // 458 / / 1. "zuddhauSadhi kha ga gha / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 paJcamo bhavaH 201 utpAtamaNDalAnIva cchavANyardhendubhedataH / bAdhAvidhAyino yatra mudgarA vajrasodarAH // 459 / / yatra zoNitakulyA'bhUcchira: kamalamAlinI / patanti yatra zastrANi kabandhAni ca pRSThataH // 460|| aSTabhiH kulakam atha kAJcanadaMSTreNa caNDasiMho'sinA hataH / bhAle tadakSarANIva likhitAni nirIkSitum // 461 / / hate'tra bhagne tatsainye ripusainye pradhAvite / ahaM samarasenena sahAsyAbhimukho'bhavam // 462 // gagane sarvatazchanne zarairjaladharaikhi / zastrAsphAlasphuliGgaughaistadA vidyullatAyitam // 463 // tadA haMsairivoDDInaM vimAnadhavaladhvajaiH / kiM ca kIlAlapUreNa taTinyajani dustarA // 464 / / evaM bhavati saMgrAme dRSTo'naGgaratirmayA / ityuktazcA''vayoH kimebhinihatairataH // 465 / / sa prAha kIdRzaM vairaM hanta siMhazRgAlayoH / mayoce kriyayaivedaM jJAtavyaM kiM bahUditaiH // 466|| yuyutsureSa mAyAstrairmayoce yudhyatAM balAt / tatprapadya hataH zaktyA tenA'haM patito bhuvi // 467|| tataH saroSamutthAya mayA'pi gadayA hataH / sa vibhinnazirastrANaH papAta pRthivItale // 468 // utthApito mayA'zvAsya sa niyuddhe'pyaDhaukata / AvAM yudhyAvahe bAhUbAhavyatha talAtali // 469 / / kathaJcitsa mayA jigye tanna jAnAmi kiJcana / siddhavidyAdharaiH kiM tu mamA'ghoSi jayadhvaniH // 470 // samarAdityasaMkSepaH jajJe kusumavRSTizca jayatUryaM samAhatam / niHspRhaH sa tu saMtyajya rAjyaM yAtastapovanam // 471 / / tataH pure praviSTo'haM vidyAdharacamUvRtaH / dRSTA devyatha dehena dvitIyendukalAtulA // 472 / / sarvavidyAdharendraiH sA praNatA devatA yathA / kRto rAjyAbhiSeko me zreNidvitayakhecaraiH // 473 / / kiyatyapi gate kAle gajendrasvapnasUcitam / devyasUta sutaM rAjalakSaNairakhilairyutam // 474|| tuSTA'jitabalA devI dadau rAjyaM sutaM ca me / tenAjitabalaH putro vidadhe'bhidhayA mayA // 475 // tatra prApte kumAratvaM mayA pitrostha smRtam / paryAlocya samaM devyA khecarendrazca tairmataH // 476 / / durgapAlaM vidhAyA'tra nRpaM devauSadhAbhidham / divyaM vimAnamArUDhaH samaM devyA sutena ca // 477|| zvetavImAgataH pitropiyAmAsivAnaham / nijamAgamanaM tAbhyAmabhyudgamya pravezitaH // 478 // vizeSakam mahAmahotsavastatra sa ko'pi samabhUttadA / kavInAmapi yaH kAmaM vacanasya na gocaraH // 479|| kAlena katithenA'pi pitroH paJcatvamIyuSoH / zrIkAntinilayA''bhikhyaM rAjye nyAsthaM nijAnujam // 480|| svayaM gatastu vaitADhyanagare rathanUpure / kurve tatrottarazreNirAjyaM prAjyaM svapuNyataH // 481 / / atha citrAGgado nAma cAraNazramaNaH prabhuH / bhavyAmbujavibodhaikavAsara: samavAsarat // 482 / / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH taM caturjJAninaM zrutvA bAhyodyAne samAgatam / nirgato vandanAyA'haM devIsutayutastataH // 483|| taM praNamyA'tha labdhAzIrupAvikSamahaM puraH / ukto bhagavatA bho bho vidyAdharadharAdhipa ||484 // pUrvapuNyaphalaM matvA punaH puNyaM samarjaya / mayoce tadupAyaM tadvada sadyaH prasadya me ||485|| guruNAdezitaM dharmaM samyaktvA''NuvratAtmakam / asmAbhirAtmasAtkRtvA pRSTo'tha bhagavAniti // 486 // bhagavan ! kiM purA karma marmAvidvidadhe mayA / priyAviyogasaMtApA'nalena ploSito'smi yat ||487|| guruH provAca bharatazreSThe kAmpIlyanAmani / pure tvaM rAmaguptAkhyazcandraguptanRpAtmajaH ||488|| iyaM tava priyatamA tArApIDanRpAtmajA / nAmnA hAraprabhA hAraprabhAtAraradadyutiH // 489 // anyadA surabhI puSpasamUhasurabhau yuvAm / yayathurbhavanodyAne puSpAvacayalIlayA // 490 // krIDAvApyAM ca majjitvA suciraM sArasAviva / tattIrasaMsthite hRSTau niviSTau kadalIgRhe // 491|| tatkArikopanIte'tha kuGkumasya vilepane / yuvAbhyAmanurAgibhyAmaGgarAgaH kRto mithaH ||492 || atha tatrA''gataM haMsamithunaM pRthunarmaNA / bhavatA jagRhe haMsI kuGkumAktena pANinA ||493 // 1 haMsastava gRhiNyA tu raJjita kuGkamena ta anyo'nyaM virahaklAntau muktau ca stokavelayA // 494 // 203 204 samarAdityasaMkSepaH haMsena cakravAkIti haMsyA cakra iti bhramAt / parasparaparityaktau darzane'pi na saMgatau // 495 // tato vyavasitau mRtyai gRhavApyAmamajjatAm / sthitau niruddhaniHzvAsau velAM ca mahatImapi // 496 // asUnAM dustyajatvena bhAvitvena ca saMgateH / karmaNo'cintyazaktitvAddhautakuGkumavarNau // 497|| tataH kaNThagataprANAnmagnau dIrghikAjalAt / svayaM ca pratyabhijJAya militau kalitau mudA // 498 // SaDbhiH kulakam asamAdvyatikarAtkarma yuvAbhyAM yadabadhyata / tadIyapariNAmasya dustaro vistaro hAsau // 499 // tato'cinti mayA'lpasya nidAnasya mahAnaho / vipAko dussahastatkiM prayAsenA'munA'dhunA // 500 // tato natvA mayA proce bhagavankurvanugraham / uttAraya bhavATavyA dehi zrAmaNyamujjvalam // 501 // anujJAtastatastena dattvA rAjyaM svasUnave / samaM mitreNa devyA ca zrAmaNyaM pratyapAdiSi // 502|| idaM mama vrataprAptau tadvizeSanibandhanam / proce jayakumAreNa sundaraM bhagavannadaH ||503 || taddhanyo'si prabho ! kiM tu kathamuttIryate janaiH / asau bhavATavI tasyA uttIrNaiH kva ca gamyate // 504 // guruH prAhA'TavI dvedhA dravyabhAvavibhedataH / tadudAharaNaM dravyA'TavyA me vAdinaH zRNu // 505 // kutazcinnagarAtkazcitsArthavAhaH purAntaram / yiyAsurghoSayatyevamAgacchata yiyAsavaH ||506 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH nijAdezakaraM martyaM prApayAmIhitaM puram / taccAkarNya sahAnena praceluH sArthikA ghanAH ||507|| teSAM ca kathayatyeSo'dhvano doSAn guNAnapi / dvau mArgoM gacchatAmatra RjurAdyaH paro'nRjuH ||508|| yo'nRjurgamyate tena kAlena bahunA sukhAt / paryante cAvatIryaja gamyate puramIpsitam // 509 || Rjau tu gamyate duHkhAt prApyate tu puraM laghu / niHsattvAnAM yato'tIva viSamaH saGkaTaca saH // 510 // yattatra dvAra eva sto vyAghrasiMhA bhayAvahauM / tau sattvena paridhvasyA'vartaryaM tatra vartmani // 511|| tatrA'pi cAnuvartete tAvIpsitapurAvadhi / hatazconmArgagaM jantuM na tu prabhavataH pathi // 512 // vRkSAzca tatra santyeke patrapuSpaphalAnvitAH / anye zaTitapatrAstu phalapuSpavivarjitAH // 513|| tatrA''dimAnAM chAyA'pi mRtyai bhoge tu kA kathA / tatasteSu na vizramyaM vizramyamapareSu tu // 514 // taTasthAstasya mArgasya ramyaveSadharA narAH / vadantyAhUya mArgeNA'nenAsmin gamyate pure || 515 // na zrotavyaM vacasteSAM na moktavyAH susArthikAH / ekasya niyamena syAd bhayaM nA'tra vicAraNA // 516|| davaH stoko'pi nirvApyo dahatyaparathA tvayam / ucco'drirupayuktaizca laGghyo mRtyuralaGghane // 517|| 1. samaM tena ka / 205 206 samarAdityasaMkSepaH ullaMghyA vaMzajAlI ca mahopadravakAriNI / mArge'sti ca laghurgartastasya pArzve dvijo'sti ca // 518 // manorathA'bhidhaH saiSa vakti pUraya gartakam / na zrotavyaM vacastasya gantavyamavamatya ca // 519 // pUryamANo hi garto'yaM bhavatyatitarAM mahAn / mArgAcca bhraMzayatyeva sarvasvaM sraMsayatyapi // 520|| phalAni paJcadhA santi ramyANi sukhadAni ca / kimpAkAnAM na dRzyAni na bhoktavyAni tAni ca // 521 // tatra dvAviMzatirghorAH pizAcAzca kSaNe kSaNe / abhidravanti te naiva gaNanIyA manAgapi // 522 / / durlabhe virase cA'nnapAne bhAvyaM na khedinA / utprayANaM na kartavyaM nizAyAmadvaye'pi hi // 523|| itthaM vrajadbhiH sA zIghraM laGghyate ca mahATavI / daurgatyAdivihInaM ca prApyate vAJchitaM puram // 524|| na klezopadravAH ke'pi jAyante'tra samIyuSAm / dRSTAnto'yaM tavA'khyAto'dhunA tUpanayaM zRNu // 525 // sArthavAho jinAdhIzo ghoSaNA dharmadezanA / jJeyA bhAvATavI so'yaM caturgatimayo bhavaH // 526 // yatidharma RjuH panthAH zrAddhadharmo'nRjuH punaH / so'pyante sAdhudharmeNa yutaH zivapadapradaH // 527 // bhAvataH pratipanne hi yatidharme gatiH zive / janmAdiklezahInaM ca jJeyamiSTapuraM zivam // 528 // 1 itthaM vrajadbhiH sA dravyATavI zIghraM vilaGghyate kha ga gha / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 207 208 samarAdityasaMkSepaH vyAghrasiMhau tu vijJeyau rAgadveSau yadetayoH / bhayAnna pratipadyante zrAmaNyaM zivasAdhakam // 529 / / yAvatkevalametau ca narAnAttavratAnapi / na muJcataH pathasthAMstu naivA'bhibhavataH kvacit // 530 // ramyavRkSAH punaH zayyAH strISaNDhapazusaMgatAH / tA eva niravadyAstu zuSkadrumasamA matAH // 531|| taTasthApayakA jJeyA ye viruddhopadezakAH / dhRtA'STAdazazIlAGkasahasrAH syuH susArthikAH // 532 / / jJeyo davAnala: krodho mAnastUcco mahIdharaH / mAyA vaMzakuDaGgI ca lobho garta itIritaH // 533 / / jJeya icchAvizeSastu manoratha iti dvijaH / pUryamANazca garto'yaM lobhAllobhaH pravardhate // 534 / / kimpAkaphalatulyAstu vijJeyA viSayA amI / parISahAH pizAcAstu pAnA'nnaM caiSaNIyakam // 535 / / prayANamapramAdazca rAtriyAmayuge'pi yaH / itthaM bhAvATavI laGkhyA prApyate ca zivaM puram // 536|| tasmAjjayakumAro'tha gRhItazrAvakavrataH / praviSTo nagaraM pitrA yauvarAjye'bhiSecitaH // 537|| nityaM sanatkumAraM ca gurumeSa niSevata / mAsakalpe tu sampUrNe vijahArA'nyataH prabhuH // 538|| itazca narakovRtto dhanazrIjIvanArakaH / bhrAntvA subahu saMsAraM vidhAyA'kAmanirjarAm // 539 / / jajJe jayakumArasya samAnodaryabhAvataH / pitRbhyAM vijayo nAma tasya cApi pratiSThitam // 540 / / yugmam prAptaH kumArabhAvaM sa jayasya tvativallabhaH / prAcyakarmA'nubhAvena jayastvasya na vallabhaH // 541 / / anyadA daivayogena pitaryuparate sati / rAjye jayakumAro'tha nyastaH sAmantamantribhiH // 542 / / vijayo jayarAjasyopari vidveSamAvahan / palAyamAna AdAya nibaddho rAjyacintakaiH // 543 // jajJe zokazca tanmAturAsthAnasthe'nyadA nRpe / kRtAJjaliH samAgatya vetriNIti vyajijJapat // 544 / / dvAri tvajjananI deva tiSThatyatha sasambhramam / tAmetya nRpatirnatvA proce'haM kiM na zadvitaH // 545 / / atra cA''gamane kiM vA kiyadvA'mba ! nibandhanam / tataH sA rudatI prAha dehi me putrajIvikAm // 546|| tato jayanRpaH prAha kumArasya kuto bhayam / tayoce sthitirevaiSA yadvipakSo niyantryate // 547|| napatiH prAha yadyevaM ka: sapakSastato mama / uktvetyA''nIya tAmantarAsane'tha nyavezayat // 548 / / kumArA''nayane preSya mantriNo'tha vyacintayat / dhig rAjyamIdRzaM mAtRbandhuvargasya duHkhadam // 549|| tatkimetena saMklezAyAsamAtraphalena me / tad dattvedaM kumArAya mAtRzokaM harAmyaham // 550 / / tadA vadhaparINAmaM dadhattaM prati tallaghuH / AnIto mantribhI rAjJA bhadrapIThe nivezitaH // 551 / / abhiSikta: svayaM rAjye samaM sAmantamantribhiH / uddhRSTaM ca samastAnAM bhavatAmeSa bhUpatiH // 552 / / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH 209 tataH svayaM sasAmantamantriNA ca praNamya tam / proce'mba ! vigataH zokastava sA tvAha vismitA // 553|| yatkRte vidadhatyanye virodhaM bandhubhiH saha / lIlayA tattyajan rAjyaM tanmahApuruSo bhavAn // 554|| na tAdRzastava bhrAtA nyAyadharmaparastataH / rAjyaM vatsa ! vidhehi tvaM yuvarAjamimaM kuru // 555 / / uvAca jayabhUpAlaH pAlayiSyatyasau prajAH / kRtarAjyA'bhiSekasya yauvarAjyaM na yujyate // 556 / / mama cittaM viraktaM ca tatprasAdaM vidhehi me / yenA''dadAmi pravrajyAmityuktvA nyapatatpadoH / / 557 / / tayoce'tha tvayA sArdhaM mamA'pi vratamastu tat / sa prAha yujyate hyetatprakRtyA nirguNe bhave // 558 // bandhave'tha dadau zikSA pAlanIyAH prajAH sukham / yazaH poSyaM sulabdhazca vidheyo mAnuSo bhavaH // 559 / / uktAzca mantriNastena yuSmAbhiH kulasambhavaiH / prajAprajApayoriSTaM cintanIyaM sadA hiteH // 560 // tadA sanatkumArazca punaH prabhurupAgataH / vijJaptaM ca nRpAyedaM siddhArthena dvijanmanA // 561|| naSTakaSTo'tha saptASTa padAnyabhimukho vrajan / guruM nanAma tatrasthaH pracacAla ca taM prati // 562 / / vijJapto mantrisAmantairjajJe deva tavehitam / pravrajyA tadihaivA'stu muhUrte sundare prabho ! // 563 / / pratizrutyeti bhUpAlo yayau gurupadA'ntike / mantribhistu mahAdAnaM dApitaM nRpaternavAt // 564 / / samarAdityasaMkSepaH tataH samastacaityeSu pUjAyAH samanantaram / rathArUDhazcacAlaiSa rAjalokena saMyutaH // 565 / / dAnaM dadAno dInAnAM zasyamAnazca nAgaraiH / aho asyottamaM vRttaM kIdRkSamiti vAdibhiH / / 566 / / kAkandyanAthA ka: kAlo vratasyA'syeti sAzrubhiH / nAgarIbhirvadantIbhiH kathaJcidapi vIkSitaH // 567 // jananyA ca pradhAnaizca sArdhamudyAnamAgataH / guroH sanatkumArasya samIpe vratamAdade // 568 / / kalApakam vanditvA'tha nirAnandAH kAkandI vivizurjanAH / mAsakalpe vyatIte ca bhagavAnanyato yayau // 569 / / tato'dhItazrutaH zuddhaM zrAmaNyamanupAlayan / niHsaGgo vijahAreSa guruNA karuNAmayaH // 570|| kiyatyapi gate kAle vijayo'tha dadhau hRdi / ahato'yaM vratI jajJe hanyate yadi tadvaram // 571 / / dhyAtveti preSayAmAsa svapratyayitapuruSAn / taM hantuM te tu dadhyu: ki vadho'yamanibandhanaH // 572 / / ahatvA taM hataM tasyA''cakhyureSa tutoSa tu / anyadA jayarAjaSirgurumAha kRtAJjaliH // 573 / / bodhaH kasyApi mAM vIkSya syAtkAkandI vrajAmyataH / guruNA'numato bhAvyAkRSTastatrA''papAta saH // 574 / / tacchrutvA nRpatiH kuddho ghAtakAnavadacca re / madvairI na hataH saiSa yadasti bahirAgataH // 575 / / tairUce gatakezo'yamasmAbhirnopalakSitaH / pRSTo'nyapArve bhrAntyA tat kopyanyo nihato bhavet // 576 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo bhavaH adhunA'pi vinaSTaM kiM haniSyAmastavA'hitam / pratizrAvyeti tAneSa taM nantuM kaitavAdAt // 577 // taddattadharmalAbhAzIrniSasAda tadagrataH / muninA dezito dharmo na tvasya manasi sthitaH // 578 munirUce punA rAjan samagrasukhabhUruhAm / dharma eva dRDhaM mUlamavalambasva taM tataH // 579 // maitrIM sattvagaNe dhehi dAnaM dehi dayAM kuru / nRpo dadhyau bhayAn mRtyoridaM vaktyeSa me'grataH // 580 // kva punaryAsyati dhyAtvA provAca vijayo nRpaH Arabhya tvad vratAt sarvamidaM hi vidadhAmyaham // 581 // / bhavyametanmuniprokte paryupAsya samutthitaH / baddhabuddhirvadhe tasthau svasaudhe sakalaM dinam // 582 // mRgAGke'staM gate rAtrau pUrvasaGketitaiH saha / gatazca vijayastatra dRSTazca munipuGgavaH ||583|| taM vIkSyA'tIvatIvrakutkRSTariSTirasau javAt / purAkRtanidAnotthakarmabandhA'nubhAvataH ||584 // ekenaiva prahAreNA'syottamAGgamapAtayat / tadIyavadhanirmANAdAtmAnamiva durgatau // 585 // yugmam aho vijaya evaiSa matveti zramaNAH pare / citraM caritraM jantUnAM cintayanto'nyato yayuH || 586 // dehe nirmamatAvazena manasaH sthairyeNa dhRtyA dhRtemokSAsannatayA samAhitatayA saddhyAnasaMdhAnadhIH / 1. thovAca kha / 211 212 samarAdityasaMkSepaH tenA'yaM taravAriNA vinihato bhavyAnatastvAnatasvarge'bhUd dvinavAmburAzigaNanAyuH svargiNAmagraNIH ||587 itaro'pi mahAvyAdhivedanAgrastavigrahaH / mRtvA dazajaladhyAyusturyorvyA nArako'bhavat // 588|| iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe paJcamo'yaM bhavo'jani // 589 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 SaSTho bhavaH itazca bharate'traiva mAkandI nAmataH purI / mAkandI bhUvizeSeNa yatra sarvo vanavrajaH // 1 // samadapramadAlIlAgatikvaNitanUpuraiH / yatra haMsA viDambyante krIDAvApIgatA api // 2 // kAlamegho nRpastatra kAlamegha ivAparaH / zasyavRddhividhAtA'pi jalapaGkAzrayo na yaH // 3 // yadaserjaladazyAmAt pratApAgniH samutthitaH / tataH spRSTamadIpiSTa zatrustrInetravAribhiH // 4 // tatra dharmArjane lubdhaH paraloke ca bhIrukaH / bandhudattocitaH zreSThI bandhudatto'sti vizrutaH // 5 // tena prAvRDivA'bdena candreNeva zaran nizA / cUteneva vasantazrInagarI sA vyabhUSyata // 6 // tasya hAraprabhA nAmnA priyA hAkhabhA'sti ca / dadhAnA'ntarguNaM doSavajitA vizadAzayA |7|| tasya cA'bhagnadharmArthaprasaraM samametayA / indriyArthabhavaM saukhyaM bhajato yAnti vAsarAH // 8 // samarAdityasaMkSepaH atha hAraprabhAkukSau jayajIvo divazcyutaH / avatIrNo mahAlakSmIsvapnasUcitavaibhavaH // 9 // dayitAya tayA''cakhye svapnastena vyacAryata / asamazrInivAsaste priye putro bhaviSyati // 10 // kiyatyapi gate kAle samaye prasavasya sA / suSuve dArakaM puNyadhArakaM sukhakArakam // 11 // vardhApikAM ca saMtoSya kRtvA vardhApanAdikam / cakre dharaNa ityasya nAma paitAmahaM pitA // 12 // samaye ca kalAcAryasyA'pitaH sakalA: kalAH / padAnusAriprajJo'sau jagrAha lasadAgrahaH // 13 / / itazca narakovRttaH so'yaM vijayanArakaH / bhavaM bhrAntvA ciraM cakre kiJcin martyabhavocitam // 14|| tatastatraiva mAkandyAM kArtikazreSThimandire / jayA'bhidhAnajAyAyAM sutAtvenodapadyata // 15 // lakSmIriti kRtA'bhikhyA yauvanaM prApa sA kamAt / bhavitavyavazAttena vyUDhA ca dharaNena sA // 16 // amuSyAM dharaNasyA'sti prItiprItiratra tu / tasyA dhyAyati sA caivaM vairI me saMgataH kutaH // 17 // lakSmIrlakSmIyate tasya dharaNasya manasyalam / udvegakArI tasyA'stu dharaNo dharaNAyate // 18 // tato viDambanAprAyaM tayorvaiSayikaM sukham / bhuJjAnayoyaMtIyAya samayastu kiyAnapi // 19 // yathAkAlamathA'muSyAM puri zRGgArajIvitam / prAvartata vasantarturnartayan kAminAM manaH // 20 // 1. bhUteneva ka kha ga gha Ga / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 216 yatrAmrAH pallavAtAmrA maJjarIjAlamAlitAH / bANapUrNA babhuH puSpabANabANadhayo'ruNAH // 21 // evaMvidhe vasantatau dharaNo rathamAsthitaH / gantuM prAvartatodyAnaM nAmnA malayasundaram // 22 / / puragopuramAyAte tatra rantvA samAgataH / paJcanandisuto devanandinAmA rathasthitaH // 23 // tayoniravakAzatvAddvayorapi baliSThayoH / zakyate na puraskartuM pazcAtkartuM na kazcana // 24 // rathasthena tataH prokto dharaNo devanandinA / pazcAtkuru rathaM tAvadyAvadvizati me rathaH // 25 / / hasitvA dharaNenA'pi devanandIti bhASitaH / pazcAtkuru rathaM tAvadyAvanniryAti me rathaH // 26 / / ruddhapravezaniryANau jJAtAvetau mahattamaiH / tatpreSitaizcaturbhizca pradhAnairiti bodhitau // 27 // ko garvo bhavatoreSa pitRvittena vittayoH / kena kiM dAnadharmADhyaM vidadhe nijavittataH // 28 // ityukte mudito devanandI bhavyamiti bruvan / lajjito dharaNastvenna sundaramiti bruvan // 29 / / Uce ca bhavatAM vAkyAdAtmAnaM garbharUpavat / mAnye'hamarjayiSyAmi tato dravyaM nijairbhujaiH // 30 // yaH kazcidadhiko nau syAnniryAtu pravizatvatha / rathastasya trayodazyAmasyAmeSyati vatsare // 31 // samarAdityasaMkSepaH alaM te'bhinivezena pradhAnairiti bhASite / dharaNaH prAha naiva syAdanyathA mama nirvRtiH // 32 // paurANAM saMmate'trA'rthe zabditau janako tayoH / uktau sazapathaM caitau kAryA saMvAhanA na yat // 33|| dharaNo devanandI cAhUtAvatha mahattamaiH / dInArAH paJca lakSANi nIvI pratyekamarpitA // 34 // idaM na likhitaM patre yo'bdAnte'dhikapauruSaH / pravizatvatha niryAtu tasyA'muSyAM tithau rathaH // 35 // koze nyastaM ca tatpatrametAvatha vinirgatau / udIcyAM dharaNa: prAcyAM devanandI ca sAthinau // 36 / / lakSmyA'tha cintitaM palyA dharaNasya ripurmama / ahato'yaM gato dezAntare kva nu miliSyati // 37 // dhyAtveti tyaktabhojyA sA sthitA'nupreSitA tataH / bandhudattena militA sametya dharaNasya ca // 38 // nityaprayANaizcAha:su vyatIteSu kiyatsvapi / dharaNena pumAn dRSTa utpatannipatannapi // 39 / / pRSTazca cenmamAkhyeyaM tadAkhyAhi kathaM bhavAn / utpAtaM ca nipAtaM ca kurute pakSipotavat // 40 // so proce'haM hi vaitADhyasthitA'marapure'smi bhoH / kheTo vidyAsvanabhyAsI nAmato hemakuNDalaH // 41 // tAtasya tvanyadA mitraM vidyunmAlI nabhazcaraH / Agato'pracchi tAtena kutastvaM vimanAH katham // 42 // sa prAha vindhyato'smyeto daurmanasye tu kAraNam / nirvedakAraNaM dRSTamavantyAM vaizasaM mayA // 43 // 1. dAnadharmAdyaM ka ca / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 218 samarAdityasaMkSepaH SaSTho bhavaH tatkIgiti tAtena proktaH provAca tatsakhA / avantyAM zrIprabho rAjA jayazrI ma tatsutA // 44 // tena sA yAcato'pyuccaiH kuGkaNAdhIzajanmanaH / na dattA zizupAlasya bAlasyaikAvalI yathA // 45 / / sadA paropakAraikarasikAya mahAtmane / vatsezvarasya putrAya dattA zrIvijayAya tu // 46 / / tato vivAhe prArabdhe'bhyete zrIvijaye tathA / kanyA kAmA'rcane yAntI zizupAlena sA hatA // 47|| gatvA zrIvijayaH pRSThe zizupAlaM vijitya ca / gADhaprahAravidhuro dvedhA'naiSIjjayazriyam / / 4 / / sa tu zrIvijayaH prANasaMzaye vartate'dhunA / jayazrIrapi caitasminna bhuGkte nAtti kiJcana // 49 // tadidaM vaizasaM me'tra vaimanasyasya kAraNam / tAtaH prAha sadA'pyeSa bhava IdRza eva hi // 50 // mayA'tha cintitaM kalpe gandharvaratinA mama / gandharvakakumAreNa kathitA'styauSadhI varA // 51 / / himAdrigahvarasthA sA darzitA ca yadetayA / khaDgaghAtAn pRthagbhUtaM bhagnaM sandhIyate'sthyapi // 52 // prakSAlanajalenA'syAstatkSaNAdgatavedanaH / ruhyate ca prahAro'tastAmAnetuM gato'smyaham // 53 // vizeSakama atrAyAtazca vizrAntaH kSaNaM kurubake tarau / calitasya nabhogAmividyAyA vismRtaM padam // 54 // pakSipota ivotpAtanipAtau tatkaromyaham / dharaNaH prAha kopyastyupAyo nAstIti so'vadat // 55 / / ato'haM rAjaputrAsuzayA vyaSadaM dRDham / dharaNaH prAha vidyA kiM purato'nyasya paThyate // 56 / / sa prAha paThyate tarhi paTheti dharaNodite / so'pAThIddharaNastasya padaM cA''khyata vismRtam // 57|| padAnusAriprajJo'yaM dharaNa: khecarasya yat / padamAkhyata vidyAyAcitramatra na kiJcana // 58|| prajJaptyAdyA mahAvidyA yugAdyajinabhRtyayoH / purA namivinamyorapyamunaiva prarUpitAH // 59 / / sa tasmai mudito dattvauSadhIvalayamaJjasA / jagAmojjayinIM sArthe dharaNastu samAyayau // 60 // anyadA'drinadItIrasthite sArthe kirAtakAn / rudato vIkSya papraccha dharaNastannibandhanam // 6 // te procaH kAlasenA''khyaH pallInAtho'sti naH prabhuH / nRsiMhaH siMhamabhyetaM sasattvaH sa tvadhAvata // 62 / / taM vaTA'ntaritaH siMho'grahItpRSThe'munA punaH / sa zastrayA nihato'muSyA'troTayacchIrSakhaNDakam / / 63 // nAsti me jIvitaM matvA sa vahni pravivikSati / gurvI tadgRhiNI taM cAnuyAntI na nivartate // 64|| tadbodhanAya tadvastuH samIpe prahitA vayam / asamarthAH pratIkAre bAlakA iva rodimaH // 65|| taM darzayata jIvantaM dharaNeneti bhASitam / te'pyUcustarhi vegena prasAdaM kuru nAyaka ! // 66 / / atha vegasarArUDhaH sauSadhIvalayazca saH / gatastatra citAnte taM sakalatraM vyalokata // 67|| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 SaSTho bhavaH 'padminIpuTakA''nItanIre'kSiptauSadhImimAm / zira:khaNDaM zirodeze nyasya siktaM tadambhasA // 68|| acintyauSadhimAhAtmyAtsajjazIrSaH sa utthitaH / tuSTA ca gRhiNI tasya sarvaH parijano'pi ca // 69 / / pallIpatirathotthAya patitastasya pAdayoH / uvAceti mama prANAstavAyattAH paraM kimu // 70 // sarvasAdhAraNAH prANAH satpuMsAM kiM mamA'dhikam / ityukto dharaNenaiSa kAlaseno jagAda tam // 71 / / tathA'pyAdiza mAM prAha dharaNo rakSa dehinaH / sa prAha projjhitA''janma tvagirA mRgayA mayA // 72 // dharaNastaM prazasyA'tha kRtArthaH sArthamAgamat / vyatItaizca dinaiH kaizcitpakSasandhyupavAsavAn // 73 / / apazyadbaddhamArakSaracauraM caurazaGkayA / antyajaM maurikaM nAmnA nIyamAnaM vadhAvanau // 74 / / sArthaM nirIkSya sa prAha nirdoSo vadhyabhUmikAm / nIye'haM sAthikAstanmAM hanta rakSata rakSata // 75|| vAgbhaGgyA dharaNaH zuddhaM taM matvA rakSakAJjagau / tAvatpratIkSyatAM yAvannRpaM vijJapayAmyaham // 76 / / tairuktamehi vegena dharaNo'tha nRpaM yayau / dInArAyutamUlyaM drAg hAramAdAya Dhaukate // 77 // nRpastuSTaH sadUtaM taM preSya stenamamocayat / dharaNastu talArakSaM saMmAnya vyasRjattataH // 78 // samarAdityasaMkSepaH caNDAlaH zambalaM dattvA prahito dharaNaM jagau / mA te bhavatu sA'vasthA yasyAM kArya mayA bhavet // 79 / / uktveti natvA sASTAGga tatsamIpAd gato'ntyajaH / dharaNastu sasArtho'pi prApA'calapuraM puram // 80 // tatra svabhANDe vikrIte'sya lAbho'STaguNo'bhavat / atha mAsacatuSkeNa dravyakoTirajAyata // 81 / / tatratyaM bhANDamAdAya calitaH svapurIM prati / sasArtho dharaNaH prApA'TavIM kAdambarImatha // 82 / / apaptatsauptikaM supte sArthe zabarasaMhateH / sahastraiH zabaraiH sArthabhaTAstvalpe vijigyire // 83 / / gRhItvA sArthasAraM ca dhRtvA vande ca mAnuSAn / kAlasenaM yayuH sarve vRttAntaM ca nyavedayan // 84|| kAlaseno'tha dharaNAnucaraM saMgamAbhidham / bandasthamupalakSyA'ha tasya tvaM bhadra ! nA'nugaH // 85|| yenottarApathaM yAtA ghAtarodhena jIvitam / dattaM me sArthavAhena paropakRtizAlinA // 86 // yugmam sa prAha tasya sArtho'yaM zrutvA pallipatistu tat / nijAndharaNamanveSTuM preSItprAptastu naiva saH // 87|| mUrchitaH kAlaseno'tha nItaH sausthyaM kirAtakaiH / vilalApeti tenA'haM sakuTumbo'pi jIvitaH // 88|| mayA tu tasya sarvasvaM gRhItvA sa praNAzitaH / dhigmAmahimiva kSIrapAyiNo'pi hi ghAtakam // 89 / / vilapyeti pratijJAM sa vyadhAttaM yojaye na cet / dravyeNa paJcarAtrA'ntastadvizAmi hutAzane // 10 // 1. padminIpatrakA, nyasyasiktasta ga gha / 2. ff. maurika also speet morika / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH svagotra devatAyAzca sa jajalpopayAcitam / tatprAptyai tava dAsye yaddazabhiH puruSairbalim // 91 // kRtveti zabarAn praiSIddharaNasya gaveSaNe / dizyekasyAM svayaM caiSa pravRttastaM gaveSitum // 92 // dharaNastvauSadhImAtradravyaH palyA saha vrajan / pilindhinilayaM nAma giriM prApA'tibhISaNam // 93 // phalAdi tatra na prAptaM dvitIyadivase tu sA / kSudhitA tRSitA patnI papAta bhuvi mUrcchitA // 94 // vastrA'ntavIjitA''zvastA sA prAha tRSitA'smyaham / dharaNo'tha drumArUDho'dRSTavArirvyacintayat // 95 // UrormAsaM sirAto'sramAkRSya prINayAmyamUm / anyathA na bhavatyeSA vinaitAM jIvitena kim // 96 // dhyAtveti sa tathA kRtvA palAzapuTakadvaye / vraNaM saMrohya cauSadhyA vidadhe susthitAmimAm // 97 // tato mahAsaronAmni pure sandhyAkSaNe gatau / na praviSTau purasyA'ntarbahiryakSAlaye sthitau // 98 // vyatIte yAminIyAme tRSitA'smIti sAvadat / sa lAtvA karakaM nadyAM bhRtvA'pIpyacca tAM jalam // 99 // prasupte dharaNe lakSmIrvibuddheti vyacintayat / anukUlo vidhirme yadasau prApedRzIM dazAm // 100 // ito'pyabhyadhikAM kenA'pyupAyena dazAmasau / labhate yadi taccAru yAvad dhyAyatyasAviti // 101 // tAvadArakSakavrAtatrastastenaH saloptrakaH / caNDarudrA'bhidhastatra prAvizadyakSavezmani // 102 // 221 222 samarAdityasaMkSepaH kva yAsyatyeSa jalpantastadddvAraM rurudhurbhaTAH / zrutveti lakSmIradhyAyaddhetuM pRcchAmyamuM naram // 103 // vairiNo'sya vadhAccentu pUryante me manorathAH / dhyAtveti taM sasUtkAraM gatvA papraccha ko bhavAn ||14|| ka ete ca vadantIhak sa prAhA'laM mayA zubhe / jalamatrA'sti sA prAha kiM tenA''khyAhi kAraNam // 105 // sa dadhyau sAhasaM dhairyaM gIzca kIhagaho striyaH / pAtrabhUtA tadeSA me dhyAtveti sa jajalpatAm // 106 // mahatI me kathA bhadre / saMkSepAt kathyate punaH / mayA caureNa sauvAntAd ratnasarvasvamAdade // 107 // nissaran nagarAllabdhastalArakSairanudrutaH / zrAnto'tra prAvizaM te ca dvAraM ruddhvA vyavasthitAH // 108 // sA tu bhartRvadhaM siddhaM matvA taM prAha taskaram / tvAM jIvayAmi vAkyaM cen madIyaM kuruSe zrutau // 109 // sa prAhA''diza sA prAha prAgbhavA'rirdhavo mama / supto'styatra taducchIrSe muJca moSaM gRhANa mAm // 110 // mriyatAmeSakalye tu tvAM vakSyAmi nijaM priyam / nainaM tu nRpateragre tadbhAvyeSa yamA'tithiH // 111 // sa proce'hamihatyo'smi mahilA viditA ca me / sarvalokasya sA proce kazcopAyastato bhavet // 112 // sa provAcA'styupAyo'tra yadi stokaM jalaM bhavet / tayoce kiM bhavettena sa prAha zRNu me vacaH // 113 // pradattA skandarudreNa guruNA guTikA'sti me / tayAJjitadRzaM matyaM devo'pi hi na pazyati // 114 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 224 SaSTho bhavaH sA prAha guTikA kvA'sti so'vocata mamA'Jcale / tatki nA'nakSi lakSmyokte sa prAha jalamasti na // 115|| tayA'pite jale jalpaJjIvito'smi tvayA zubhe / sa nije ca tadIye cA'nakti sma nayane kSaNAt // 116|| vimucya dharaNocchIrSe lopvametau sthitau taTe / prAtarArakSakaidRSTa: salono dharaNo dhRtaH // 117 / / baddhazca dadhyau daive hi vilome syAtsudhA viSam / rajjuH sarpaH suto vairI jalaM vahniH priyoragI // 118 / / cintayannityayaM nItastalArakSairnRpA'jire / nRpA'prastAvatastasya dhRtasya divaso'gamat / / 119 / / prastAve kathito rAjJo vadhyastena nidezitaH / antyajAnAM vadhAdezakAriNAmapito bhaTaiH // 120 // yayuste'ntyajamukhyo'tha prAha re kasya vArakaH / vadhe'dya zvapacAH procumaurikasyeti taM tataH // 121 // AhUya so'vadaccauro devena preSito hyayam / nItvA zmazAne jahyenaM mA pramAdo bhaviSyati // 122 // tathetyuditvA tenaiSa gRhItazcopalakSitaH / mama jIvitadAtA'sAvasyA'pi hi dazedRzI // 123 / / athavA vipadakaeNndvorapi syAd rAhuta: kSaNam / dhyAtveti nItvaikAnte taM bandhAMzchittvA'patatpadoH // 124 / / Uce cA''rya smarasi mAmacauraM cauravad dhRtam / vadhAya nIyamAnaM drAg nRpAd dravyeNa mocitam // 125 / / samarAdityasaMkSepaH tena stokamidaM prokte punaH provAca maurikaH / Aryasya ki dazekSA daivaM paccheti so'vadat // 126 / / athoce maurikaH zIghraM gacchA''rya dharaNo jagau / paraprANainijaprANAnnAhaM rakSAmi hindhi mAm // 127|| sa prAha sAgaro'pyasmAnvinAzayati no nRpaH / tvayyagacchatyahaM tu svaM haniSyAmi tato vraja // 128 / / dharaNaH prAha tadyAmi sa proce'nugraho mahAna / tato muktvA pathe natvA taM nyavartata morikaH // 129 / / dharaNo'tha prayAn dadhyau kva sA sAraGgalocanA / tAM vinA viphalaM manye jIvitaM sA hi jIvitam // 130 // dhyAyanniti pravRttastAM gaveSayitumAdarAt / prAtaH sa taTinIM gatvA''majjacca RjupAlikAm // 131 / / atha cauro'pi sa prAtargato yakSAlayAn nadIm / dadhyau hitvA pati hI mAM bheje'sau kulapAMsanA // 132 / / viSavyAghrAhisiMhebhyazzarabhArkajarakSasAm / helayA'pi mahelAbhizcaritaM tvaritaM jitam // 133|| alaM tadetayA mAmapyanarthe pAtayiSyati / dhyAtveti svarNamAdAya tAM tatyAjoragImiva // 134|| gate caure'tha sA dadhyau sundaraM samabhUdidam / yadayaM nihato vairI gacchAmi tvadhunA'nyataH // 135 / / vrajantI dharaNeneyaM dRSTA muditacetasA / pRSTA priye kuto'si tvaM kaitavena ruroda sA // 136 / / tAM saMbodhya jagAdaiSa tvaM sundari ! viSIda mA / dhanyo'smi yena jIvantI bhavatI dadRze punaH // 137 / / 1. kSaNaM kha ga gha ca / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 SaSTho bhavaH soce'tha laghunItyarthamutthitAM mAM malimlucaH / jagrAha vyAhRtaM kiJcinna mayA strIsvabhAvataH // 138 / / snehAttathA''ryaputrasya sa muSitvA mumoca mAm / anicchantI balAnnaiva gRhyate strIti kAraNAt // 139 / / kiM ca me'rtikarI tAdRg na taskarakadarthanA / yAdRzIyaM tavA'vasthA vikalpyaM nA'nyathA tataH // 140 / / vizeSakam dharaNaH prAha vIkSya tvAM nAvastheyaM dunoti mAm / sA tu dadhyau kRtAntasya mukhAdapyeSa jIvitaH // 141 / / atha gantuM pravRttau tau vijJAtapuramAgatau / vinidro dharaNazcintAmiti cetasi nirmame // 142 // amUM dantapure skandadevamAtulamandire / vimucyA'tha yathAyuktaM karomIti vimRzya saH // 143 / / AkhyAya tasyai prAcAlIttatpuraM sa tayA saha / mArge ca gacchatastasya yajjAtaM tannibodhata // 144|| pallIza: kAlasenaH svapratijJApUraNonmukhaH / bAleyamAnAnetumapraiSItparito bhaTAn // 145 / / snAtvA ca kArayitvA ca dArubhirnicitAM citAm / kAtyAyanyA gato vezma praNamyA'pUjayacca tAm // 146 / / yugmam tatazca kAlasenasya bhaTairdantapuraM vrajan / sastrIko dharaNaH prApto baddho vallIguNena ca // 147|| AnItazcaNDikApArzvapradezamatibhISaNam / nItazca caNDikAvezmamadhyamadhyAmamAnasaH // 148 / / uttoraNaM nRmuNDairyatsollocaM citrakatvacA / dantidantasamudbhUtabhittyutkIrNatrizUlakam // 149 // samarAdityasaMkSepaH kAtyAyanyA mahAraudradRzA'dhyAsitamantare / dhRtakodaNDaghaNTA'simahiSA'surapucchayA // 150 // vizeSakam dadhyau ca pannagAn mattAd dvipAt paJcAnanAdapi / zakyate naSTumuddAmAdduSkRtAtsukRtAnna tu // 151 / / kAlasenaH praNamyA'tha cacikAmidamUcivAn / devi ! tvayA prasAdo me'dhunA yadyapi nAdadhe // 152 / / tathApi hi yathedRkSaduHkhabhAg na bhavAmyaham / bhavAntare'pi taddevi ! tvayA kArya prasannayA // 153 / / uktvetyuktaH kuraGgAkhyo naraM bAleyamAnaya / tenA'tha kezeSvAkRSya kSipto agre (pto'gre ?) bastavannaraH // 154 / / durgilo lekhavAhyeSa kuGkamenA'tha carcitaH / kozAdasiM samAkRSya kAlasenena bhASitaH // 155 // sudRSTaM kuru lokaM tvaM gantavyaM hi tvayA divi / vimucya jIvitaM kiM te vada sampAdyate param // 156 / / bhIto na kiJcit sa proce punarukto'pi nA'vadat / apUrNakAmo no vadhyastatpallIzo viSaNNavAn // 157|| dharaNo'tha suruGgaH sankuraGgamidamUcivAn / AkhyAhi nijanAthasya yathA prAk sa nihanti mAm // 158 // tadAkhyAte'tha pallIza: proce sArthezajanmanaH / nijaprANaiH paraprANatrANakRttasya sannibhaH // 159 / / ityuktvA mUrchitaH pallIpatilkena vIjitaH / kizorakAkhyabhillenA''zvastastaM procivAniti // 160 / / ka eSa sadRzastasya paropakaraNodyataH / sa provAca svayaM svAmI nirUpayatu taM naram // 161 / / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH saharSakhedastaM vIkSyopalakSya ca kirAtarAT / patitvA pAdayoH prAha mamAgaH kSamyatAM tvayA // 162 || dharaNo'vadadiSTA'rthadAnAnnAgo guNastvayam / pallIzena kimiSTaM te prokte sa prAha mAraNam // 163|| pallIzaH prAha te mRtyau ki nirvedasya kAraNam / sa prAhaiSA kathA gurvI tvaM vidhehi nijehitam // 164 // na mAM vettyeSa pallIzo dhyAtveti tamabhASata / sArthavAhasuta ! tvaM mAM na vetsi svena jIvitam // 165 // yastvayA jIvitaH siMhAt kRtaghnaH so'smyahaM khalu / prAgaprAptAM mayA yena lambhito'sIdRzIM dazAm // 166 // dharaNo'tha trapAnamravadanastamabhASata / ko'haM jIvayitavye te svapuNyenA'si jIvitaH // 167 // kRtaghnazca kathaM yastvaM kSaNamAtrekSite jane / ajJAnAdIdRzaM kRtvA khidyase hRdaye'dhikam // 168 // kiM vAdaH prastutaM lajjamAno novAca pallipa: / saMgamAkhyAdi mRtyantamAkhyatA'sya kizorakaH || 169 / / dhyAyaMstasyA'tha mAhAtmyasasnehatvakRtajJatAH / sa prAha kriyate pUjA puSpAdyairna tu hiMsayA // 170 // bhaved goH zRGgataH kSIraM jalAcca jvalano bhavet / viSAdapi sudhA naiva hiMsAtaH sukRtaM punaH // 171 // tadenaM vyavasAyaM tvaM muJca durgatikAraNam / pratipede giraM so'tha dharaNasya guroriva // 172 // annA'bhAve'tha bhakSyArthaM vinA hiMsAM mumoca saH / kAdambarIpraviSTasya sArthasya ca visUtraNAm // 173 // 227 228 samarAdityasaMkSepaH carcitvA carcikAM so'tha sumakuGkumacandanaiH / sarvabandayutaM gehe ninAya dharaNaM nije // 174 // bhuktordhvamupanIyA'smai taddravyaM prAbhRte vyadhAt / muktAphalAni dantAMzca cAmarANi ca lakSazaH // 175 // pare'pi kiJcana dravyaM dattvA tena visarjitAH / yayuryathAsakhaM bandA bandhamuktAH khagA iva // 176 // kAlaM kiyantamapyeSa kAlasenagirA sthitaH / tadvisRSTaH sasArtho'pi mAkandIM dharaNo yayau // 177 // tuSTa gurujanaH sarvo'bhyeyuH pauramahattamAH / sapAdA koTirasyA'bhUd dravyasaMkhyA kRtA ca taiH // 178 // pazcAttasyA'rdhamAsena devanandI samAgataH / tadravyamapi saMkhyAtamardhakoTirmahattamaiH // 179 // dattvA ca dviguNAM nIvImarthisArthamanorathAn / tasya pUrayato'naGgatrayodazyAgamacca sA // 180 // ukto mahattamaiH so'tha nissAraya rayAd ratham / sa prAha bAlakelyA'laM zlAghito'tha mahattamaiH // 181|| anyadA dharaNo dadhyau niyojya dravyamarthiSu / trivargoM gRhiNA''rAdhyo'rthAdeva syAd dvayaM param // 182 // artho hi janayatyeSa saubhAgyaM gauravaM kulam / rUpaM mati mahArghatvaM zlAghAM ca prArthanIyatAm // 183 // sa yadyapi prabhUto'sti mama pUrvanarA'rjitaH / tathA'pi svabhujopAttavittAccitte dhRtirmama // 184 // dhyAtveti sa vaNijyA'rthaM drAk samudrataTe gataH / vaijayantyAM puri prApa lAbhaM tu na tathAvidham // 185 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 230 SaSTho bhavaH bhUri bhANDamathA'rohyA'rohatpote'rthalipsayA / bhagne'tra phalakaM prApya svarNadvIpamavApa saH // 186 / / vidhAya kadalaiH prANavRtti bhItaH sa zItataH / pAtayitvA'raNeH kASThairvahni ciramasevata // 187 / / prAtastadbhUmikhaNDaM tu svarNIbhUtaM vilokya saH / svarNadvIpamamuM matvA vidadhe bahudheSTikAH // 188 / / kRtvA dharaNanAmAGkAstAzcA''rdrAH sampuTe vyadhAt / evaM dazasahasrANi sampuTAnAM cakAra saH // 189 // bhinnapotadhvajaM kRtvA sthite'trA''yayuranyadA / niryAmAH procurenaM te bhagnapotavaNigvaram // 190 // cInavAsI vrajan devapuraM suvadanAbhidhaH / yAnapAtrasthitaH praiSIdasmAnAgaccha tallaghu // 191 // dharaNaH prAha vittena potaH pUrNo'sti kIdRzA / te procuralpavittatvAdasAreNA'sti pUritaH // 192 / / dharaNaH prAha tamutra sArthavAha: sametu saH / kathite taiH sameto'yaM dharaNeneti bhASitaH // 193|| tava pravahaNe bhANDaM dravyasya kiyataH sakhe / suvarNaikasahasrasyetyevaM suvadano'vadat // 194 // provAca dharaNastarhi tadasAraM parityaja / madIyena suvarNena yAnapAtraM ca pUraya // 195|| dAsyAmi svarNalakSaM te vahane tIramAgate / sa prAha svarNalakSeNa kimasmAkaM bhavAnbahuH // 196 / / pUrvabhANDaM tatastyaktvA svarNasya vahanaM bhRtam / saMkhyA ca sthApitA rUDho dharaNastaraNImatha // 197 / / samarAdityasaMkSepaH itazca dharaNe bhillairdhate lakSmI: palAyitA / kvA'pi dvIpe samArUDhA tatraivA'sti vahibake // 198 // etAM nirIkSya tatraiSa mudito vyathitA tu sA / AkhyatsuvadanAyaiSa bADhamAnanditaH sa ca // 199|| paJcayojanamAtraM tu bhUbhAgaM vahane gate / taddvIpasvAminI pRSThe suvarNA''khyA''gatAvadat // 200 // are re duSTasArthezasutA'nujJAM vinA mama / gRhItvA dravyamakRtopacAraH kva nu yAsyasi // 201 / / kampayantyambudhi vegagatyA gaganagAminI / nRbali datta sAraM me gRhItaM muJcatA'thavA // 202 // vizeSakam zaulkikyeva tayetyuktvA tatraiva vahane dhRte / dharaNo dhyAtavAneSa mocito draviNaM nijam // 203 / / upakArI ca me lakSmIpatnIsampAdanAdayam / tadidaM prAptakAlaM me nRbalIbhavanaM svayam // 204 / / dhyAtveti vyantarImAha naitajjJAtaM mayA purA / tanmAmeva pratIccha tvamahameva baliH pumAn // 205 / / devyUce pata tadvAdhauM yathA tvAM ghAtayAmyaham / lakSmIrdadhyau bhagavatyA mahAn me'nugrahaH kRtaH // 206 / / potezaM dharaNaH prAha lakSmIH prApyA gurUMstvayA / uktvetyakSipadabdhau svaM bhinnaH zUlena caitayA // 207|| svarNadvIpe ca taM nItvA zAntA sA vahanaM yayau / taM kaNThasthAsumadrAkSItkhecaro hemakuNDalaH // 208 / / suvelAd vrajatA ratnadvIpaM tenopalakSitaH / purA paricayAddevI muparudhya sa mocitaH // 209 / / 1. "muparodhya ka / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 231 232 divyauSadhyA kRtaH sajjaH pratyabhijJAya taM jagau / sakhe ! zrIvijayo'jIvat khecaraH prAha jIvitaH // 210|| zrutvaitaddharaNastuSTastaM lAtvA hemakuNDalaH / gantuM prAvartata prIto ratnadvIpaM vihAyasA // 211 / / gandharvastrIjanA''rabdhagItasthiramRgavrajam / nAgavallIsamAzliSTapUgapUgamanoramam // 212 / / tIrasthitatamAlagunyakRtA'mbudhisaMvaram / siddhavidyAdharAkIrNaM ratnadvIpamavApa saH // 213 / / yugmam yaH kallolabhujaiH zliSTo viSvakkallolamAlinA / priyasAraGgazAvAkSImanoharazarIkhat // 214 // sa tatra phalazAkhAbhirnamyamAna iva drumaiH / pUjyamAna iva marutpAtitaiH kusumotkaraiH // 215 / / vihitasvAgataprazna iva bhramarani:svanaiH / vizramya dIrghikAtIre sahakAraphalAnalAt // 216 / / yugmam khecaro dharaNaM klRptasnAnabhojanamUcivAn / kva prApto'syanayA so'tha sarvaM vRttAntamAkhyata / / 217|| khecara: prAha kiM kurve tavA'tha dharaNo'bravIt / kRtaM kRtyaM tvayA kiM tu mAM saMyojaya jAyayA // 218 / / sa prAhA'tra ratnagirau kinnaro'sti suhRnmama / sulocanAkhyastaM prekSya tvAM hi devapure naye // 219 // gatasya tatra te'vazyaM tayA yogo bhaviSyati / Ameti dharaNenokte jagmatU ratnaparvatam // 220 / / tatrA''ruhya mahAramye sulocanagRhe gatau / gandharvadattayA sArdhaM sa dRSTazcopavINayan // 221 // samarAdityasaMkSepaH hemakuNDalamAzliSyadabhyutthAya sulocanaH / aprAkSIcca kuto'si tvaM kutazcaiSa mahApumAn // 222 / / kiM cAgamanakArya te'tha proce hemakuNDalaH / ahaM suvelAn manmitraM svarNadvIpAdasau punaH // 223 / / asmai dApayituM ratnAnyAgato'smi tavAntike / tataH pratyazRNot phullalocanastatsulocanaH // 224 / / vizeSakam dinaiH katipayairjAtyaratnadAnapura:saram / dharaNaH khecareNAtha mukto devapurAd bahiH // 225 // jAyAmiha pratIkSasvetyuktvA'yAsIcca khecaraH / kSaNaM sthitvA purasyA'ntardharaNaH praviveza ca // 226 / / TopAkhyazreSThinA dRSTaH saMbhASyA'nAyi mandire / pRSTho bhuktottaraM vatsa ! kutastvamiti sAdaram // 227 / / pitRtulyasya tasyA'gre mAkandInirgamAdikam / tatpurAgamavRttAntAvasAnaM ca sa AkhyAta // 228|| arpayitvA'tha ratnAni dharaNaH zreSThinaM jagau / tAta saMgopayaitAni tato gopayati sma saH // 229|| ita: suvadano lakSmI tAmAzvAsayati sma saH / bhava IdRza evA'yaM gato'yaM mama tena tu // 230|| bhavatyA naiva santapyamatha sA kaitavAjjagau / tvayi jIvati santApo na ko'pi mama mAnase // 231 / / potezo jAtarUpaM tajjAtarUpanibhA ca tAm / vidhAtumAtmasAttasyAzcittamAvarjayad dRDham / / 232 / / tena sA gRhiNI cake jAtarUpamadhiSThitam / dinaiH katipayaiH kUlaM yAnapAtramathA''gamat // 233 / / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 234 SaSTho bhavaH yAnaM cInAgataM zrutvA dharaNo'tha samAyayau / dRSTvA suvadanaM lakSmIsahitaM tuSyati sma saH // 234|| lakSmI: suvadanazcaitau jAtau kuvadanau punaH / dattAsanopaviSTo'yaM pRSTaH suvadanena tu // 235 / / AkhyAti sma yathAvRttaM tataH suvadano'vadat / tvaM jIvito'si tajjAtaM bhavyaM svaM svaM gRhANa tat // 236 / / dharaNaH prAha poteza matprANA api te vaze / lakSmIsaMgamakartuH kA vArtA svarNAdivastunaH // 237 / / jagAda dharaNazcaitau puramadhye pravizyate / Aryaputra ! tvamapyatra vasetyasya priyA'vadat // 238 / / abhyakto'yamathAloci tAbhyAmadyaiva nizyasau / kathaJcidapi hantavyaH kRtapAnA'zano ripuH // 239|| dhyAtveti majjayitvA'sau pAyitaH kApizAyanam / bhuktaH suptazca zayyAyAM rajanyAmatha yoSitA // 240 // kaNThe pAzaH pradatto'sya potezena dRDhIkRtaH / tato mRta iti tyaktastAbhyAM jalanidhestaTe // 241 // yugmam tayozca gatayoryAne samudrataTavAyunA / zItalena samAzvasto dharaNo hRdyacintayat // 242 / / kimindrajAlaM kiM svapnaH kiM vA me mativibhramaH / satyenaivA'tha pAthodhitaTamabhyAgato'smyaham // 243|| jAte'tha nizcaye dadhyAvaho duzcaritaM striyAH / aho suvadanasyApi kIdRzaM puruSavratam // 244 / / jalajvalanavAyUnAmasti vAyubhujAmapi / pratIkAro na ko'pyasti mahilAmanasaH punaH // 245 / / samarAdityasaMkSepaH idaM suvadanenA'pi viSayA''miSagRdhunA / ahitaM vihitaM manye lokayorubhayorapi // 246|| iti dhyAyannayaM zreSThipuruSaiH sAzrulocanaiH / prAtadRSTazca pRSTazca kiM tvaM nizyapi nAgataH // 247|| vidhutAtinA tena preSitAstvAM gaveSitam / taddehi darzanaM dehi tApanirvApaNauSadham // 248 / / sa dhyAyannantaraM nRNAM zreSTino gRhamAgataH / pRSTo vatsa ! kRto'si tvaM hetunA kena durmanAH // 249 / / na kiJciditi tenokte zreSThI prAha zrutaM mayA / yAnaM cInAtsamAyAtamupalebhe tvayA na vA // 250 // sabASpaM taM ca papraccha bhAryA jIvati te na vA / dharaNa: prAha zIlena mRtA dehena jIvati // 251 / / kathaM vetsIti tenokte sa proce tAta kAryataH / pRSTo'tha zreSThinA satyaM sarvaM vRttAntamAkhyata // 252 / / tAdRzaM vaizasaM zrutvA tataH suvadanaM prati / kopATopayutaSTopazreSThI vyajijJapannRpam // 253 // tataH potezamAkArya kAryavedI nRpezvaraH / uvAca zrUyate svarNa ghanaM tatkathamarjitam // 254|| sa provAca kramAyAtamiyaM bhAryA kutastava / sa prAha gurubhirdattA rAjJA zreSThyatha vIkSitaH // 255 // prAha devA'nRtaM sarvaM tataH suvadano'vadat / kiM punaH satyamatreti zreSThI proce'tha dhIradhIH // 256 // varNinI ca suvarNaM ca dharaNasyeti sUnRtam / Uce suvadano'pUrvadaivajJa ! pratyayo'tra kaH // 257 / / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 236 idaM rAjakulaM zreSThI prAha sAdhAraNaM hi tat / dharaNe vidyamAne ca pratyayastu niratyayaH // 258|| Uce suvadano deva ! dharaNasyA'bhidhA'pi na / zrutA mayA'gre taddevaH svayameva parIkSatAm // 259 / / nRpaH zreSThinamAdikSaddharaNaM tvaM samAnaya / tvaM ca tAM mahilAM tAbhyAM preSitAH sve narAstataH // 260 // anicchannapi taininye dharaNo dharaNIdhavam / bhayatrastA ca sA lakSmIralakSmIrikha jaGgamA // 26 // nRpastau dvAvapi prekSya prAha sundaryayaM tvayA / sArthavAhasuto dRSTo na dRSTa iti sA'bhyadhAt // 262 / / pRSTo'tha dharaNo bhAryA tavA'yaM dharaNo'vadat / deva pRSTena ki devaH zuzrAvA'syA vacaH svayam // 263 / / rAjJoce tena pRcchAmi dharaNaH prAha deva tat / purA bhavati bhAryA'sau na samprati punaH prabho ! // 264 / / dharaNaM prAha rAjA'tha dRSTaH suvadanastvayA / dharaNaH prAha jAnAti deva ! taccaiSa eva hi // 265 / / proce suvadano nA'yaM dRSTaH kvA'pi mayA purA / nRpo dvAvapyathA'pRcchadihA'sti draviNaM kiyat / / 266 / / Uce suvadanaH svarNeSTikAnAM sampuTAyutam / dharaNena tathetyukte prAha sarvasahApatiH // 267|| sampuTAni kiyattaulyAnyathA''ha dharaNaH prabho ! / tathA tAni vyadhAM naiva taulyaM vijJAyate yathA // 268 / / pRSTaH suvadanaH prAha vedmi nA'hamapi prabho ! / nRpaH provAca satyevaM kiM kartavyaM mayA nanu // 269 / / samarAdityasaMkSepaH dharaNaH prAha naivA'haM ghAtako'syA''dadAtvayam / Uce'nyo yattvayA dattaM nAlaM me tava tadbahuH // 270|| araNaddharaNa: khyAto hyahamAlapradAyakaH / Uce suvadanazcenna prastutaM kimidaM tataH // 27 // tatastamAha sATopaSTopazreSThI vilajja re / kRtvaivamapi hI jalpamanalpaM jalpasIdRzam // 272 / / mahArAja ! bahUktyA kiM kAJcanaM nAsya cedidam / taddivyamastu me prANAH sarvasvasahitAH paNaH // 273 // dharaNo dhyAtavAzreSThI snehenA'pahato mama / audAsInyamataH kartuM sAmprataM naiva sAmpratam / / 274 / / dhyAtvetyuvAca tAtasya deva ! yadyayamAgrahaH / tatki divyairupAyo'nyo'pyasti rAjA''ha taM vada // 275 / / sa prAha sampuTeSvasti nAma me nRpatirjagau / nAma kiM tava sa prAha dharaNo'pracchayathetaraH // 276 / / kiM te suvadano nAma tenokte prAha bhUpatiH / chinno hi vyavahAro'yaM sampuTereva taistataH // 277|| AnAyya vIkSiteSveSu nA'lakSi dharaNAbhidhA / rAjJA prokte'tha nAmA'sti na te suvadano'vadat // 278 / / pramANaM daiva evA'tra devasyA'pi puro'nRtam / jalpitvA'dyApi hi prANAndhatte'thA'vAdi bhUbhujA // 279 / / kimidaM dharaNa prAha dharaNo naitadanyathA / sampuTaM sphoTayitvA'ntarnaranAtha nirUpaya // 280 / / 1. dadAtyayaM-nAlameva ca ka / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 237 238 haSTaSTopaH paraH kSubdha AhUtAH svarNakArakAH / sampuTasphoTane dRSTA sphuTA ca dharaNAbhidhA // 281|| kuddhaH suvadanAyA'tha lakSmyai ca nRpatirjagau / hatainaM vaNija stenaM nirvAsayata cA'satIm // 282 / / imAmalakSmI me rAjyAdharaNasya ca kAJcanam / sarvamarpayatAnyacca kiM kurve tava sArthapa // 283 / / yugmam sa prAha vasunA'laM me prasAdaM kurutAM punaH / devaH suvadanasyA'sya jIvitavyapradAnataH // 284 // aho mahAnubhAvatvamasya dhyAtvA''ha bhUpatiH / na yuktaM sArthavAhedaM paraM veda punarbhavAn // 285 / / dharaNo'thAvadadeva prasAdo'yaM mahAn mayi / rAjJoktastvaM gRhANa svamAdeza iti so'vadat // 286 // rAjapaJcakulenaiSa samaM suvadanena ca / gataH svarNe'pite prAha dharaNaH potanAyakam // 287|| parityaja viSAdaM tvamAlambasva svapauruSam / kasya vA skhalitaM naiti puruSasyeha daivataH // 288 / / anyacca bhavataH svarNalakSo me bhaNitastadA / tvayA bahUkRto'haM tu tatte'nardhyamidaM vacaH // 289 / / tad gRhANepsitaM svarNamityuktvA'smai trapAvate / aSTau suvarNalakSANi dharaNo dattavAnmudA // 290 / / nRpati pUjayitvA'tha bhANDaM susthaM vidhAya ca / gato gRhamatha snAtvA bubhuje zreSThinA saha // 291 / / samarAdityasaMkSepaH bhuktottaraM patitvAM'yordharaNa: zreSThinaM jagau / yAce kimapi tAtA'haM tAto mAM yadi manyate // 292 / / zreSThI provAca vatsa ! tvaM yadi dAsIkaroSi mAm / sakuTumbaM tathApyucceryAJcAM te na bhanajmyaham // 293|| dharaNaH prAha yadyevaM dehi vAcAM trayaM nijam / sa provAcaikagIrlopI trigIrlope na ki kSamaH // 294|| uktveti zreSThinA vAcAM tritaye vihite sati / so'tha prAgapitaM ratnasahasraM tadayAcata // 295 / / kRtvA pUjAM tadardhena dharaNaH zreSThinaH padoH / uvAca prArthanA seyaM madIyA tAta manyatAm / / 296 / / anena cchalito'smIti zreSThI dhyAyannamanyata / sammAnya ca susArthena preSayannagarI nijAm // 297|| bahirAvAsito rAjJA vijJAto'bhyudgatazca saH / pravezito mahaddharyA ca nIto nijaniketane // 298 / / snapito bhojitaH svAGgabhUSaNaizca vibhUSitaH / preSitaH pitarau nantuM tAbhyAmAzIbhiredhitaH // 299 / / vitIrNaM ca mahAdAnaM sarvacaityA'rcanaM kRtam / nimantryAtha mahArAjo dharaNena prapUjitaH // 300 / / sarve sammAnitAH paurA mantriNazca yathocitam / sarvairAmantrya geheSu tairapi pratipUjitaH // 301 // pitRbhyAmanyadA pRSTaH kva vatsa ! gRhiNI tava / alaM tatkathayetyuktvA dharaNastAvavArayat // 302 // rAjA'tha katicid draGgazAsanA'rpaNahetave / dharaNasya gRhe'bhyetaH svayaM tena na pUjitaH // 303 / / 1. rAjJoktaH svaM ka kha ga gha, rAjJAktatyuM ca / 2. lakSA me bhaNitA tadA ka / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 239 240 pRSTazcAgamane kArya nRpatiH satyamAkhyata / uvAca dharaNo draGgazAsana: pUryataM mama // 304|| mAnanIyastu devo me prArthayAmi kimapyataH / bandimokSA'bhayadAnAnnijarAjye prasIda me // 305 / / aho mahAnubhAvatvamaho asya mahAtmatA / dhyAyanniti nRpo dvAsthamAdideza sadezagam // 306 // abhayaM sarvasattvAnAM bandimokSaM ca sarvataH / kArayodghoSaNApUrvamakhile mama maNDale // 307 / / pratISya zirasA tatsa vidadhe nRpazAsanam / pitarau nitarAM tuSTau ceSTitenA'sya tena ca // 308 / / yujyate'bhayadaH zrAddho'bhayadAnamadApayat / citraM tu dharaNAnyeSa dharaNo yadamocayat // 309 // manye svaM dharaNaM dhyAyan mohabhUpaticArake / anyAnyamocayattAni svaM mocayitumutsukaH // 310 // tAbhyAM muditacittAbhyAM nRpaterucitaM kRtam / dharaNena samaM sthitvA muhUrtaM nRpatiryayau // 311|| dharaNo'pi cirAyAtamitravargasamanvitaH / mudA jaganvAnudyAnaM nAmnA malayasundaram // 312 / / dRSTaH ko'pi yuvA tena nAgavallIgRhasthitaH / prasAdayan priyAM ruSTAM tatra krIDitumAgataH // 313|| smRtvA lakSmImayaM dadhyAvitthaM kAmimanAMsyalam / bhavantyaparamArthajJAnIti saMvegamAgataH // 314|| gatazcAzokavIthyAM sa pradeze prAsake sthitam / apazyacchiSyasaMyuktamahaddattA'bhidhaM gurum // 315 / / samarAdityasaMkSepaH jJAnyapi cchinnakAmo'pi yo vizuddhamanA api / tapa:zoSitagAtro'pi siddhisaMgamasaspRhaH // 316|| taM prekSya dharaNo dadhyau dhanyo jIvatyayaM khalu / gRhavAsaM parityajya ya: saMyamamupAttavAn // 317|| pitA mAtA gRhiNyarthastanujAH svajanA janAH / indrajAlanibhaM sarvaM janastu na virajyate // 318|| dhyAyanniti samitro'pi saziSyaM gurumAnamat / dharmalAbhA''ziSaM prApyopAvizacca mahItale // 319 // kuto yUyamiti prokte guruNA dharaNo'vadat / ita eva vayaM kiM tu gRhatyAge'sti me matiH // 320 // tadAdizata kiM kAryaM mayA gururatho jagau / tadAzayaparIkSArthaM bhadra ! tyaktagRheNa hi // 321 / / viSayAMzca kaSAyAMzca jitvA kAryaH susaMyamaH / tyaktamapyanyathA gehamatyaktamavivekinaH // 322 / / prapadya duSkaraM ke'pi saMyama pAlayanti na / muhyanti kArye kurvanti cAsadAlambanAnyalam // 323 / / vimuktasaMyamAstena gRhiNo vratino na ca / nAzayanti manuSyatvaM lokadvayabahiSkRtAH // 324|| tasmAdajJAtaheyopAdeyasyA'tulitAtmanaH / gRhavAsaparityAgaH kartuM samucito na te // 325 // dharaNaH prAha bhagavannAdezaH satya eva ca / kintu svamatimAnena kiJcidvijJapayAmyaham // 326 // heyo gRhanivAsaH syAdupAdeyA ca sAdhutA / vivekastulanA jJeyA jantUnAM klezazAlinAm // 327 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 241 bhagavAnAha dhanyo'si jJeyaM jJAtaM tvayA nanu / bodho yathAsthito labdhastadenaM saphalIkuru // 328 / / bhavantyaparamArthajJA janA viSayalolupAH / atra vyatikare tvaM me caritaM zRNu sAdaraH // 329 // kSetre'traivA'calapure jitazatrurnarezvaraH / putro'parAjitastasya yuvarAjapadasthitaH // 330 // dvitIyaH samaraketuH kumAro'vantinAyakaH / pratyantanRpa uvRtto'nyadA samarakezarI // 331 / / taM saMsAdhya samAgacchan yuvarAjo'parAjitaH / dharmArAmanivezasthamAcArya rAhumaikSata // 332 // taM vIkSya jAtasaMvegaH sAgraho vratamAgrahIt / anyadA viharanneSa nagarAnnagarImagAt // 333 / / tatrA'vantyAH samAyAtAH pRSTAzca munayo'munA / upasarga vinA sAdhuvihArastatra vartate // 334|| procuste bhadrakau tatra putrau rAjapurodhasoH / upasargayataH sAdhUzrutvetyAkhyad gurorayam // 335 / / gato gurugirA'vantImAryarAhugaNe sthitaH / bhikSAkAle vrajanneSa sthApitastairuvAca ca // 336 / / ahaM svalabdhikastanme darzyatAM sthApanAkulam / preSitaH kSulla ekastaiH kuladarzanahetave // 337 // pratyanIkagRhaM gacchanniSiddhaH kSullakena saH / nivRtte kSullake'vikSatkumArasyaiva mandire // 338 / / samarAdityasaMkSepaH zabdena mahatA dharmalAbhito'ntaHpurIjanaH / gaccheti saMjJayA prAha tamavAjagaNattu saH // 339 / / dharmalAbhavacaH zrutvA kumArau tu tamAgatau / dvAraM pidhAya vanditvA procaturnRtya bhikSuka ! // 340|| sa prAha gItavAditre vinA nRtyaM kuto bhavet / tAvUcaturgItavAdye kariSyAva: pranRtya tat // 341 // bhavatvevaM muniprokte gItavAdye vitenatuH / tAveSa viSame kuddha iva sAdhurabhASata // 342 / / vijJAnenA'munA gopaputrau mAM nartayiSyataH / zrutveti kupitau sAdhuvadhAyaitAvadhAvatAm // 343|| niyuddhakuzalaH so'tha sAdhustau sarvasandhiSu / viyojya dvAramudghATya gatvA ca dhyAnamAsthitaH // 344 / / tau nizceSTau ca dRSTau svaiH siktau vArA na tUcatuH / tatpitroH sAdhuvRttAnte kathite tAvupAgatau // 345 / / vIkSya rAjA yayau sUrimAryarAhuM nanAma ca / Uce ca bhagavan bAlAparAdhaH kSamyatAmayam // 346|| sUriNoce na jAnAmi tadevA'sya ca sAdhubhiH / muninA''gantunA syAccetkRtamityatha te jaguH // 347 / / taM darzayata rAjJokte darzito dhyAnavAnimaiH / rAjJA'tha pratyabhijJAtaH satrapeNa natazca saH // 348 / / vitIrya dharmalAbhaM sa prAha zrAvaka ! yujyate / tvadrAjye vedanarSINAmulluNThatvaM kumArayoH // 349 / / nRpaH prAha prabho'nena pramAdenA'smi satrapaH / vidhAyA'nugrahaM tau tu saMyojayata sandhiSu // 350 / / 1. svalabdhaka ka / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 244 SaSTho bhavaH munirUce vrataM cettau gRhNIto yojayAmi tat / rAjJoktaM saMmataM me'da: praSTavyau tu kumArakau // 351 / / vaktuM na zaktau tau sAdhurUce'haM jalpayAmi tau / gatvA gIrmAtrataH sajjIkRtyoktau muninA svayam // 352 / / sAdhubAdhAlatApuSpametadvAM durgatiH phalam / samasti pazcAttApazcettad gRhNItaM vrataM yuvAm // 353 / / tAvUcatuzca nau pazcAttApazcA'patrapA'sti ca / pratipatsyAvahe'vazyaM pravrajyAM gurvanujJayA // 354 // gurubhyAM tAvanujJAtau yojitau sAdhunA tataH / aGgairapi vratAGgaizca prapannau vidhinA vratam // 355 / / dvijastu jJAtatattvo'pi balAt pratAjito'smyaham / iti dveSaM gurau bibhradanAlocya divaM yayau // 356 / / IzAne bhuJjatastasya bhogAMzcihnAni jajJire / cyavanasya viSaNNo'sau devIparijanAnvitaH // 357 / / tyaktamoho'tha gatvA drAg videhe sa jinezvaram / natvA'pRcchatpadmanAbhaM kvotpatsye'haM divazcyutaH // 358|| suprApabodhirvA no vA tIrthanAthastato'vadat / jambUbharatakauzAmbyAmutpattiste bhaviSyati / / 359 / / bhAvI durlabhabodhizca gurupradveSato bhavAn / tasya prAgbhavavRttAntaM kathayAmAsa tIrthakRt // 360 / / sa dadhyAvalpake dveSe vipAko dAruNaH punaH / svAmyAha bahumAnyaH syAdihalokopakAryapi // 361 / / gurustu mithyAjJAnAni nighnazuddhakiyAM dizan / bhavAtkarSazivaM yacchanparalokopakArakaH // 362 / / samarAdityasaMkSepaH tadveSajanitaM karmA'nalpamalpamapIritam / sa dadhyau karmaNaH prAntaH kadA me'sya bhaviSyati // 363|| bhagavAnAha te bhAvibhave mUkAparAbhidhAt / bandhorazokadattAkhyAd bodhilAbho bhaviSyati // 364|| suraH prAha kuto hetorasya nAmadvayaM prabho ! / bhagavAnAha kauzAmbyAM zreSThyAsIttApasAbhidhaH // 365 / / sa savitto'pi sArambha udAro'pi pramAdavAn / nAgadattaH sutastasya snuSA vasumatIti ca // 366 / / sa cArtadhyAnadoSeNa mRtvA sUkaratAM gataH / pUrvabhuktapradezA'valokanAjjAtimasmarat // 367|| anyadA nAgadattena prArabdhe divase pituH / pariveSaNavelAyAmotunA'pahate pale // 368 // sUpakAryA gRhapatervelA'tikramabhItayA / channaM vizasito mRtvA krudhA'jani bhujaGgamaH // 369 / / tatrA'pi hi bhave tasya jAtismRtirajAyata / akaSAyyanukampAvAnkarmavaicitryatastu sa // 370 // taM nirIkSyA'nyadA sUdyA sarpaH sarpa itIrite / etya karmakarairAttamudgarairvinipAtitaH // 371 / / akAmanirjarAyogAtsnuSAgarbhe suto'bhavat / jAtasya tasya cA'zokadatta ityAhvayo'jani // 372 / / tasya caikA'bdadezyasya pazyato janakAdikam / acintyakarmasAmarthyAjjAtA jAtismRtiH punaH // 373 // dadhyau ca tanayaM tAtaM snuSAmapi ca mAtaram / kathaM vakSyAmi mUkatvameva zreyastato mama // 374 / / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 246 SaSTho bhavaH tataH sa lokavAkyena mUkanAmnaiva paprathe / dvAdazA'bde tu tatrA''gAccaturjJAnI mahAmuniH // 375|| meghanAdA'bhidha: saiSa nAgadattagRhe munim / pravAcaM preSayAJcake zikSAM dattvA gatazca saH // 376|| tamUce kuhanAmUkaM kumAraka ! gururmama / preSIttava samIpe mAM tanmukheneti vakti ca // 377|| alaM tApasa maunena jJAtvA dharma samAcara / mRtvA kolazca sarpazca jAtaH putrasya putrakaH // 378 / / natvA hitvA ca mUkatvaM sa prAha kva nu te guruH / cakrA'vatAracaitye'sti RSiNokte sahaidasau // 379 / / guruM natvA'vadad vRttaM vetsi me bhagavankatham / jJAneneti guruprokte'zokadatto visiSmiye // 380 // dharme'tha kathite buddha: pUrvavAsanayA tu saH / mUka ityucyate lokaidvitIyaM nAma tattataH // 381 / / devo vyajijJapannAthamahaM bhotsye kathaM prabho ! / bhagavAnAha vaitADhye svakuNDalayugekSaNAt // 382 // devo'tha gatvA kauzAmbI svabodhaM mUkamArthayat / yatiSye'haM yathAzakti teneti gadite sati // 382 / / vaitADhyaM taM suro nItvA'vadad dve eva vallabhe / siddhAyatanakUTaM ca kuNDaladvitayaM ca me // 383 / / idaM ratnAvataMsAkhyaM kuNDaladvitayaM mama / darzanIyaM tadA nA'haM yadA budhye kathaJcana // 385 / / uktveti tatra taM nyasya cintAratnaM samaya' ca / AkhyadyadihalokasthakAryasyaikasya kAryadaH // 386 / / samarAdityasaMkSepaH tadetena tvayA kArya vaitADhyagamanaM sakhe ! / pratipannamanenedaM kauzAmbI ca samAgatau // 387 / / divaM devo gatazcyutvA vasumatyudare'bhavat / babhUva ca zaradyasyAH sahakAreSu dohadaH // 388 / / aprAptau sA sagarbhA'pi vyathitA'tha jano'vadat / na jIvati tato mUko mAtRsnehavimohitaH // 389 / / dadhyau jinokte satyatvAdanyathApi bhaviSyati / vaitADhyagamanaM mAturdohadaM pUrayAmi tu // 390 // dhyAtvetyacintayaccintAratnAdAmraphalAni saH / zraddhAmapUrayaccAsyAH krameNa tanayo'jani // 391 / / nAgadattaH pitA tasyAda'tta nAma kRtotsavaM / arhaddattaH sa cA'zokadattasyAtIva vallabhaH // 392 / / varSaikadezyaM taM bandhuninye'rhadguruvezmasu / tAn nanAma na nAmaiSa ruroda tu hatodaraH // 393 // asya dviH kathito dharmo bandhunA'buddha na tvayam / gurudveSasphuratkarmaparipAkavipAkataH // 394|| agrajena tataH prAcyabhave'sya kathite sati / sa prAha pralapasyuccaiH kimasambaddhamIdRzam // 395 / / jyeSThastatkarmasAmarthyaM cintayannajani vratI / anujenebhyaputryastu catasraH pariNinyire // 396 // atho viSayiNastasya gate kAle kiyatyapi / vipanne'zokadattarSoM zrute zokaH pracuryabhUt // 397 / / tasyordhvadehikaM cakra'nujo jyeSThastu paJcame / svarge svayaMvadhijJAnAd bodhopAyamacintayat // 398|| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 248 SaSTho bhavaH cake jalodaravyAdhi tataH so'jani tatkSaNAt / parizuSkabhujaH zyUnapadaH pramlAnalocanaH // 399|| gajajio vinidrazcA'ratimAn gADhavedanaH / pratyAkhyAto'gadaMkArairvivikSucalane'bhavat // 400 // yugmam zrutveti svajanA mlAnA mUrchitAH prANavallabhAH / khinnaH parijana: sarvo vilApaM vidadhe'dhikam // 401 / / tadA zabaravaidyatvaM dadhaddevastadokasaH / udaghoSayadAsannaH sarvavyAdhInharAmyaham // 402 / / svajanairbhaNito bhadrA'panayA'sya mahodaram / dayo yatheSTaM sa prAha dharmavaidyo'smyahaM nanu // 403 / / vyAdhistu kucchrasAdhyo'sya nA'payAti yathA tathA / nidAnaM parihartavyaM sevyastatparipanthikaH // 404|| nidAnaM dvividhaM taccaihikA''muSmikabhedataH / aihike tyajyate'pathyaM dhAtukSobhasya kAraNam // 405 / / AmuSmike tu mithyAtvaM heyaM sevye ca sarvadA / vizuddha darzanajJAne sUtrArthoM pauruSIdvaye // 406 / / tridhA'pi SaDvatI pAlyA varjanIyAH kudhAdayaH / bhramyamapratibaddhana sthAtavyaM kAnanAdiSu // 407|| kurvANasyeti kiM tvetadyAtA bhavajalodaram / tataH parijanenoce maraNAdruciraM hyadaH // 408| sa mRtyoradhikaM hyetad dhyAtvetyUce bhavatvidam / vaidyaH proce'tha zakti me pazya klezApahAM kSaNAt // 409 / / nizcitena tvayA bhAvyaM moho heyazca sarvathA / na kartavyaH kusaMsargo nA''jJA khaNDyA ca me kvacit // 410 / / samarAdityasaMkSepaH tato maNDalamAlikhyA'rhaddattaM nyasya tatra ca / abhimanyauSadhaM dattaM channazca zvetavAsasA // 412|| divyazaktyA'tha tasyAGgAdvimuktAkandabhairavaH / aGgopAGgamahAbhaGgapUrvaM rUpeNa bhISaNaH // 412 / / durgandho'zravyagIrAtmatulyasASTazatAnvitaH / mUrto vyAdhiH samAkRSTastena pApavipAkavat // 413 // yugmam vismito'tha janaH sarvastasya nidrA samAgamat / prabodhya bhiSajA prokto vyAdhiste'pagato nanu // 414|| tattathA bhavatA kAryaM yathA nAyaM punarbhavet / kameNA'prAptapUrvaM cA''rogyasaukhyamavApsyasi // 415 // anena vyAdhinA grasto'hamapyasmi bhavAniva / kAcinmAtrA'panItA ca rogasyA'sya mayA'pi hi // 416|| zeSA'panayanopAye tUttame nA'dhunocitaH / tatastvamuttamopAyaM bhajA'tha mama ceSTitam // 417 / / uttamaH ka upAyo'tra lokapRSTo bhiSagjagau / jinadIkSAgrahastasmAd vyAdhiH sarvo'pyapetyayam // 418 / / majjAtau tu na dIkSA syAttvaM tu jAtyuttamatvataH / dIkSAM gRhANa vA sAdhaM mayA vA viharA'nvaham // 419 // lokaH provAca te bhrAtA'pi hi pravrajito'bhavat / tadidaM sundaraM kartumucitaM ca kuruSva tat // 420 // anicchannapi cittena pratipede sa tagirA / kasminnapyAgate sAdhau jagrAha dravyato vratam // 421 / / gate zabaravaidye'sau samutpannA'ratiH punaH / dravyaliGga parityajya nijaM gRhamupAgataH // 422 / / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH gataizca divasaiH kaizcidavadherupayogataH / jJAtvA devena savyAdhiH kRto lokena nanditaH // 423|| tadbandhubhistu so'nviSTo vaidyaH prAptaH kathaJcana / uktaH prazamane vyAdhervratamagrAhayatpunaH // 424 || punastyaktavrate tasminmahAvyAdhiM suro vyadhAt / ukto'tha bandhubhirvetsi nAtmAnamapi mUDhadhIH ||425 // mriyasva tasya vA vAkyaM kuru sa prAha sAmpratam / taM prekSe yadi tattasya vacanaM vidadhAmyaham ||426 || gaveSito'tha tairdRSTo vaidyaH proktazca satrapaiH / tadeva tava putreNa kRtaM vyAdhirmahAnabhUt // 427|| tataH ko'pyastyupAyo'tra vaidyaH prAhaiSa lampaTaH / niHpauruSazca daurgatye bahvIH prApsyati vedanAH ||428 // AyuSmatAM tu yuSmAkamuparodhAttamekadA / taccikitsAmi cetsArdhaM mayaiva hi sa hiNDati // 429|| pratipadya tadetaizcA'rhaddattAya niveditam / nAnyA gatiriti dhyAtvA pratyapadyata so'pyadaH || 430|| tairAnIto bhiSak prAha krIDeyaM pazcimA nanu / tvayA bhavyena tadbhAvyaM tatkAryaM yatkaromyaham ||431 || ahaM na kvApi moktavyo'rhaddattastatprapannavAn / cikitsitvA ca sa prokto mA bhUH kApuruSo'dhunA // 432 // devena tasya cA'gauNaM goNatritayamarpitam / nagarIto vinirgatya gatau grAmAntare tataH // 433|| deva: svamAyayA grAmaM taM jvalantamadarzayat / vidhyApanAya tRNyAM ca gRhItvA svaM pradhAvitam ||434|| 249 250 samarAdityasaMkSepaH arhadatto'vadad dIptaM kiM vidhyApyate tRNyayA / kiM vetsIdaM suprokte kiM jJeyamamiha so'vadat // 435|| deva: provAca cedvetsi tatkrodhA'naladIpite / gRhe gRhItadehaidhaH kathaM vizasi bAlaka ! ||436 // sthitastUSNIM na buddhastu tataH kaNTakasaMkule / deva: pathi vrajannuktastena tyajasi kiM samam // 437 // deva: provAca vetsIdaM yadi tatkiM zivAdhvanaH / rAgAdikaNTakAkIrNe bhavamArge vrajasyaho || 438 // sthitastUSNIM na saMbuddho devenAthA'sya darzitaH / janaiH prapUjito yakSaH punaH punaradhaH patan // 439 // nirbhAgyo yakSa ityukte tena devo jagAda tam / yadIdaM vetsi tatkiM tvaM prayAsi narakaM prati // 440|| sthite tUSNImasaMbuddhe tatra kolo'tha darzitaH / hitvA dhAnyatuSAnsvAdamAno'medhyamamedhyadhIH ||441 // tenokte nirviveko'yaM suraH prAheti vetsi cet / tatkiM zramaNatAM hitvA viSayAnbahumanyase ||442 // sthite tUSNImasaMbuddhe tatra devo vRSaM vyadhAt / kSetramadhyAvidUrasthatyaktajaJjamacArikam ||443|| zuSkakUpaikadezasthadUrvAlezAbhilASukam / patitaM kUpake cUrNIbhUtAGgopAGgaduH sthitam ||444 // yugmam arhaddattastu taM vIkSya prAhA'ho asya mUDhatA / deva: provAca jAnAti yadIdaM tatkathaM bhavAn // 445 // hitvA jaJjumacAryAbhaM kSetrasthaM svargiNAM sukham / dUrvAbhamartyabhogeSu lubdhaH patati durgatau // 446 // yugmam Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 252 SaSTho bhavaH zrutveti vigalatkarmA sa dadhyau ko'pyayaM khalu / amAnuSo vadatyevaM bhrAteva mayi vatsalaH // 447|| Uce cA'zokadattasya tulyaH ko'pi bhavAnmayi / sa prAhA'haM sa evA'smi paryAyA'ntaritaH punaH // 448 / / kaH pratyayo'tra tenokte devaH provAca yattvayA / bhaNito'haM hi vaitADhaye sthagitaM kuNDaladvayam // 449 / / darzayitvA prabodhyo'haM tasmAttaddarzayAmi te / pratyayena kimanyena tacca pratyazRNodasau // 450 // yugmam divyarUpeNa bhUtvA'tha nIto vaitADhyaparvate / siddhAyatanakUTe taddarzitaM kuNDaladvayam // 451 // sa tad ratnAvataMsA''khyamIkSitvA jAtimasmarat / pratibuddhaH prapannazca tatkSaNaM bhAvato vratam // 452 / / kSamayitvA gato devaH so'haM sauvastikAGgajaH / virAdhakAnAM tabuddhirdharmazIle na jAyate // 453 / / jitamoharipUNAM ca nirvahatyeva saMyamaH / nAnyacca ramyaM tattena nRjanma saphalaM kuru // 454|| dharaNaH prAha bhagavaMstavA'dezo'stu me'naghaH / pitrorAkhyAmi kiM tvetadbhaved bodhastayorapi // 455 / / guruNA yuktamityukte vibuddhasuhRdanvitaH / gRhaM gatvA vyatikaraM pitrorAkhyAtavAMzca tam // 456|| tatastAbhyAM prabuddhAbhyAM vayasyaizca samanvitaH / arhaddattaguroH pArzve kRtakRtyo'grahId vratam // 457 / / zrute'dhItI samAmnAtI kriyAsveSa kramAdabhUt / ekatvapratimAyogyo jAto'pRcchad gurUnayam // 458 / / samarAdityasaMkSepaH guruNA'numataH so'tha prapannaH pratimAmimAm / aliptastAmaliptyAH svaistasthau pratimayA bahiH // 459 // ito devapurAnnirvAsitA lakSmIrgaveSitA / dRSTA suvadanenaiSA niveze nandivardhane // 460 / / ghaTitA ca samaM tena tAmAdAya gato'tha saH / cInadvIpe'tha kAlena tAmaliptyAM samAyayau // 461 / / yugmam tasthau bahirnivAse ca tayA lakSmyA samanvitaH / athodyAnaM gatA lakSmIrdharaNarSimavaikSata // 462 / / tameSa pratyabhijJAya gurukarmatvajADyataH / krodhAnalamaseviSTa tApAyeva samudyatA // 463 / / acintayacca matpApapariNAmo mahAnaho / yad dRSTaH punarapyeSa kathaM vyApAdyate punaH // 464 / / prAptakAlamidaM chinnakaGkaNaM kaNThabhUSam / sthApayitvA samIpe'sya muSTA muSTeti puSTagIH // 465 / / karomi tumulaM yenodyAnasyaikAntabhAvataH / graiveyakasya ramyatvAccaurasambhAvanA bhavet // 466 / / taccaNDAjJena rAjJAsau sukhaM vyApAdayiSyate / kalye hyAdadire stenAH saloptA bhikSurUpiNaH // 467|| liGgino'pi hi kurvanti caurikAmiti cA'bhavat / prasiddhistadupAyo'yaM bhavyo'stIti vyadhAttathA // 468|| kalApakam prApto munirathA''rakSairjalpitazca na jalpati / vIkSamANaistadAsannaM dRSTaM graiveyakaM punaH // 469 / / 1. chinaM kha ga gha / 2. prAptopi munirAra kha ga gha ca, prAptotha munirAra Ga / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho bhavaH 253 254 tacchinnakaGkaNaM vIkSya mataM janapadairidam / AkhyAtaM nRpatedevA'pUrvaH prApto malimlucaH // 470|| vismito nRpatiH prAha nirUpya hata taM zaTham / talArakSeNa pRSTo'tha na kiJcidapi jalpati // 47 // aho dhUrtatvamasyeti kupitairadhikaM ca taiH / nIto vadhyA'vanIM tatra nikhAtA zUlikocchritA // 472 / / utkSiptazca muniH kSeptuM caNDAlenodaghoSi ca / aho lokAH kRtaM stainyaM sAdhuveSabhRtA'munA // 473 / / tato'sau vadhyate'nyo'pi yaH ko'pyevaM vidhAsyati / rAjA sutIkSNadaNDastamitthaM vyApAdayiSyati // 474|| ityAghoSya vimukto'yaM tapasastu prabhAvataH / zUlikA tUlikA jajJe na viddho munipuGgavaH // 475 / / jajJe kusumavRSTizca devasAnnidhyato munau / dharmo jayati pUjyo'yamiti kalakalo'jani // 476|| paJcabhi: kulakam AkhyAtaM nRpaterjAtapramodaH sa samAyayau / natvA savismayaM pRSTo na kiJcidapi so'vadat // 477|| mantriNA'tha nRpaH prokto deva vratavizeSavAn / adhunA'pi kuto hetostavAgre mantrayiSyati / 478|| tAmeva sArthavAhasya tadAhvayata gehinIm / preSitAzca talArakSAH sA zrutveti palAyitA // 479 // adRSTAyAM talArakSaH kSitIzAya niveditam / naSTA sA deva naSTA na sadanAdiSu dRzyate // 480 / / nRpaH provAca yatnenA'nveSyA''nayata tAmiha / bADhaM gaveSitodyAnAdiSu dRSTA tu tairna sA // 481 // samarAdityasaMkSepaH tannizamya janAn nazyan dRSTaH suvadanastu taiH / dhRtvA''nIya talArakSairnRpAyeti niveditam // 482 / / deva puryA na sA'styasyAM tasyAH patirayaM punaH / praNazyaJjagRhe devaH pramANamiha sAmpratam // 483 // nRpo nirUpya taM prAha kva te bhadra nitambinI / na jAnAmIti tenokte rAjJoce tatkuto'nazaH // 484 / / sa prAha bhItyA rAjJoce kA bhItiH syAnnirAgasaH / tenoce deva me'styAgo nRpatiH prAha kIdRzam // 485 // sa provAca tathArUpaparigrahaparigrahaH / rAjJoce te bhayaM tasyA yatezcAkhyAhi me katham // 486 / / nirIkSya dharaNaM sAdhumupalakSya ca bASpabhRt / vismitastaccaritreNa nRpaM suvadano'vadat // 487 / / na vRttAntaM yaterasya vaktuM deva ! kSamo'smyaham / nRpaH prAha vadA'vAcyaM kimapyastIha kiM bhave // 488|| tataH suvadanaH prAha devaikAntaM samAdiza / rAjJA nirIkSitaH sarvo'pasRtazca paricchadaH // 489 / / dharaNarSimayaM vIkSya saMjAtA'nuzayo'vadat / devA'haM pApakarmA'smi narazvA na punaH pumAn // 490 / / naro hi virato'kRtyAt kRtajJaH satyasaMgaraH / upakArI bhavAdbhIryatheSa bhagavAniha // 491|| nRpaH prAha narazvA syAt kathamevaMvidho bhavAn / prastutaM vada tadbhadra ! tataH suvadano'vadat // 492 / / Arabhya svarNadvIpasya darzanAnnRpateH puraH / aSTalakSasvarNadAnAvasAnAmasya tAM kathAm // 493 / / yugmam Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 256 SaSTho bhavaH tuSTena bhUbhujA mukto natvA suvadano munim / Aryamavantike dharma zrutvA zrAmaNyamAdade // 494|| dharitrIzazcaritreNa dharaNarSezcamatkRtaH / taM natvA saparIvAra: sasAra nagarI nijAm // 495 / / lakSmIrapi bhayatrastA tAmaliptyAH palAyitA / yathAjAtIkRtA cauraiH prAptA rAtrau kuzasthale // 496 / / carukarmAsti cArabdhaM tasyAM nizi purodhasA / nRpAgramahiSIsUtivighnanirdhAtanAvidhau // 497 / / jvAlito jvalanaH kAmaM purabAhyacatuSpathe / dizAmArakSakAH kRSTAsayo nyastAzca sarvataH // 498|| Aropitazcaru: snehabhinnataNDulasaMyutaH / prastuto mantrajApazcAsAdhvasena purodhasA // 499 / / tadA sA jvalanaM vIkSya sArthabhrAntyA samAgatA / dRSTA zivAravasyA'nantaramuttarasAdhakaiH // 500|| rAkSasIti bhayatyaktAsayaH saMstambhitoravaH / kampamAnabhujAstyaktajIvitA iva te'patan // 501 / / ahaM strIti vadantI sA sametA tu purodhasam / saMvIkSyA'vasanAmenAM mene manasi rAkSasIm // 502 // Agate hi bhaye kArya puruSeNeha pauruSam / dhyAtveti gADhaM hastena kezahaste'grahItsa tAm / / 503 / / mA bhaiSTeti vadanneSa dizApAlAnabodhayat / tairutthAya nibaddhA'tha pure praiSi purodhasA // 504 // niveditaM nRpasyA'gre sa ca krodhaprabodhitaH / tadUrubAhumAMsAni khAdayitvA tayaiva hi // 505 / / samarAdityasaMkSepaH viSTayA lepayitvA ca nAnArUpaM viDambya ca / nirbhaya' ca saroSaM tAM svadezAnniravAsayat // 506 / / grAme'prAptapravezA'tha bhramantyaTavimadhyataH / prAcyakarmaparINAmeneva bhISaNamUrtinA // 507|| nihatA mRgarAjena jajJe dhUmaprabhAbhuvi / sA saptadazavAAyu rakaH sphArakalmamaSaH // 508 / / yugmam nirgrantho dharaNo'pi cArucaraNa: saMsUtrya saMlekhanAM paryante kRtapAdapopagamano gatvA yaza:zeSatAm / svarge'thA''raNanAmni tAraNamatiH zrIcandrakAntAbhidho devo viMzatisAgarAyurasamadyotirvimAne'jani // 509 / / iti zrIharibhadroktyA pradyumnA''cAryagumphite / samarAdityasaMkSepe SaSTha eSa bhavo'bhavat / / 510|| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH itazca jambUdvIpasya bharate'styuccavaprataH / kRtazatrujanA''kampA campA nAma purI parA // 1 // yasyAM vinayalAvaNyarUpamanmathaceSTitaiH / saMsArasyA'pi sAratvaM strIjano janayatyalam // 2 // mahAsena iva dhvastaripusenaH svatejasA / viSvaksenaH zriyA tatrA'marasenaH kSamApatiH // 3 // gADhopamUDhaM yaM lakSmIna kadAcidvimuJcati / mantrairvazIkRtadizaM tatpravezabhayAdiva // 4 // sarvAntaHpurasArA'sya devyasti jayasundarI / jigAya yA svarUpeNa devAnAmapi sundarI: // 5 // nRpasya hariSeNAkhyo yuvarAjo'sti cAnujaH / tasya tAraprabhA hAraprabhA nAma kuTumbinI // 6 // itazca dharaNazcyutvA'raNasvargAdavAtarat / udare jayasundaryA dRSTaH svapnastayA nizi ||7|| svarNadaNDo devadRSyapatAkA'JcalacaJcalaH / mukhA'dhvanA dhvajaH prAMzuH pravizannudarA'ntare / / 8 / / tayA vibuddhayA''khyAto dayitAyA'tha so'vadat / narendraketubhUtaste devi sUnurbhaviSyati // 9 // samarAdityasaMkSepaH tatpratizrutya tuSTAyAstrivargaphalamIyuSaH / kAle'syAH prasavasyA'bhUddAraka: puNyadhArakaH // 10 // harSamatyAkhyayA ceTyA narendrAya nivedite / sa pAritoSikaM tasyai dattvA vardhApanaM vyadhAt // 11 // atuccha utsave jAte SaSThIjAgaraNAdike / mAsyatIte'sya bhUnetA sena ityabhidhAM vyadhAt // 12 // athaikahAyane tasmin sa lakSmIjIvanArakaH / uDhatya bhavamAhiNDya tAdRkkarmA'nubhAvataH // 13 // yuvarAjapriyAkukSau viSeNA''khyaH suto'jani / vRddhaH kalAkalApena senaH svAGgena ca kramAt // 14 // yugmam tasya prItiviSeNe'sti sene na tvasya pUrvavat / ikSurviSaM ca tAdRkSe evA'nyatrodgate api // 15 // anyadA puryaparyanto jajJe jayajayAravaH / suravidyAdharaizcakre puSpavRSTirnabhastalAt // 16 // bhUnetrA preSito vetrI matvA bhUpaM vyajijJapat / devA'bhUtkevalajJAnaM sAdhvyAstanmuditA purI // 17 // niravidyAmimA vidyAdharA dharaNigocarAH / surAzca stuvate deva ! sevakA devatAmiva // 18 // zrutveti mudato nantuM prAcAlIdacalApatiH / dharmanyastamanAstasyAH sametazca pratizrayam // 19 // yaH svacchasphaTikacchAyaH svarNavarNavitardikaH / sphuTasaudAminIdAmazaradambudharaprabhaH // 20 // tatra somAkRtiH somA nAma dRSTA pravartinI / yatinIbhiryutA tArAnukArobhistaporucA // 21 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH prAvRtA'GgI paTenoccaiH zubhreNa zaradabhravat / manasaH sarvataH zukladhyAneneva prasarpatA ||22|| yugmam netvA bhagavatImetAM puSpavRSTi vidhAya ca / dhUpamutkSipya cidrUpastato bhUpaH padornataH ||23|| niviSTo bhUtale dharmakathA ca prastutA tayA / dAnazIlatapobhAvabhedarUpaprakAzikA ||24|| atrAntare'tra sastrIko samAyAtau sasaMmadau / sArthavAhasutau bandhudevasAgaranAmakau // 25 // natvA bhagavatIM prAha sAgaro nRpatiM prati / kAryaH kheda: kathAcchedaprabhavo deva na tvayA ||26|| atyadbhutamasaMbhAvyaM dRSTaM vastu mayA vibho ! / vismito'jJAtatattattvaH sthAtuM tatpArayAmi na // 27 // rAjJA kiM taditi prokte sa prAhA''karNaya prabho ! / madIyapatnIhArasya pranaSTasya vyatIyivAn ||28|| bahuH kAlastataH saiSa manaso'pi hi vismRtaH / adya bhuktottaraM yAvaccitrazAlAM gato'smyaham ||29|| tAvaccitragataH kekyucchrasyonnamya ca kandharAm / vidhUya pakSau vistArya banavatatAra saH ||30|| kausumbhavasanacchannapaTalyAM ca vimucya tam / hAraM yayau nijasthAnaM tathArUpaH punaH sthitaH ||31|| kalApakam vismito'hamiha zrutvA jAtaM jayajayAravam / matvA kevalamutpannaM bhagavatyAH samAgataH ||32|| 1. tutvA ka / 259 260 samarAdityasaMkSepaH atyadbhutamasambhAvyaM satyena bhagavatyadaH / kimiti kSmApatiprokte babhASe bhagavatyatha ||33|| saumya nA'tyadbhutaM naivA'sambhAvyaM cA'sti karmaNaH / azubhe'tra jalaM vahnicandro dhvAntaM nayo'nayaH ||34|| artho'narthaH suhRdvairI patiH patati ca kSaNAt / zubhe tvatra punaH sarvaM viparItamidaM bhavet ||35|| yugmam rAjJoce kasya jIvasya karmedRkpariNAmakRt / tayA proce mamaivedaM karma khedaM dadau bahum ||36|| provAcA'maraseno'tha rasenodbhinnakaNTakaH / kathaM vA kiMnimittaM vA tatkarmetyatha sA jagau ||37|| ihaiva bhArate zaGkhavardhanaM nAmataH puram / zaGkhojjvalayazAstatra zaGkhapAlaH kSamApatiH ||38|| tatrebhyo'sti dhano dhanyA jAnirdhanapatiH sutaH / ADhyo dhanAvazcAnyo guNazrIzcAhamAtmajA // 39 // vivoDhA vyUDhamAtrAyAM mayi yAto yamAlayam / nirvedena ratA dharme vizeSeNa tapomaye // 40 // anyadA candrakAntAkhyA gaNinI guNinItamA / samAgatA mamAkhyAtA sakhIbhiH khyAtasaMyamA // 41 // tAM nantuM gataya caitye sasakhyA sA mayekSitA / zrAvikANAM puro dharmaM kathayantI yathAtatham // 42 // vismitA'haM ca tAM dRSTvA praviSTA jinamandire / cAlayitvA tato ghaNTAM cakre dIpakamAlikAm ||43|| 1. paviH patati ka / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 261 muktvA kusumavRSTiM cA'citAH sarvajJamUrtayaH / tatazca dhUpamutkSipya vanditAH parameSThinaH // 44 // gaNinyatha natA''gatya tayA'haM dharmalAbhitA / upaviSTA'tha pRSTA ca kuto yUyamihA''gatAH // 45 // ita eva mayA prokte sakhI mavRttamAkhyata / gaNinyoce kRtaM sAdhu yadvatse'tra samAgatA // 46 / / bhava IdRza evA'tra dehino duHkhabhAjanam / ityuktvA kathito dharmaH zrAvakANAM mayA''dRtaH // 47|| kiyatyapi gate kAle pitroH paJcatvamIyuSoH / vratAya bhrAtarau pRSTAvUcaturbhaktinirbharam // 48 // sthitA gRhasthadharme'pi tvaM svasaH svasamIhitam / vidhehi dharmamityukte kAritaM jinamandiram // 49 // pratimAH kAritA baDhyaH pUjAyAM ca mahAvyayam / kurvantyAM mayi khidyate bhrAtRjAye nirantaram // 50 // mayA'cinti kimatAbhyAM prekSe sodarayormanaH / yadi tAvapi na sthAne sthAne tanme vratakriyA // 51|| anyadA yAmamAtrAyAM yAminyAmAgate'graje / sa zRNoti yathA proce bhrAtRjAyA tathA mayA // 52 // dharmopadezavyAjena mAyAbahulayA hRdi / kiM sundari ! bahUktena rakSitavyaiva sAyikA // 53 // yugmam evametaditi procya sA'vizadvAsavezmani / tadbha; cintitaM nUnamasatyeSA kimanyathA // 54 // samarAdityasaMkSepaH evaM jalpati me jAmirmama tatkRtametayA / dhyAtveti kaitavAtsupta upaviSTA ca sAntike // 55 // tadIyapAdau saMvAhya dIpamutkSipya pANinA / tAmbUlaM paTalAllAtvA zayanAttena vAritA // 56 // sA dadhyau hanta narma syAditi suptA sa utthitaH / tatastaM kupitaM matvA saMkSubdhA prAha kinvadaH // 57 / / sa prAha nA'paraM kiJcitki tu nissara me gRhAt / dhyAyantI duSkRtaM zayyAmutsRjyA'jani dUrataH // 58|| tataH sa zayitazcintAprAnte nidrAmupAgataH / itarA'pyupaviSTA svaM doSaM kamapi nA'smarat // 59 / / dadhyau ca ko guNo'nena bharturapyatikAriNA / jIvitena tyajAmyetadathavA durjano janaH // 60 // itthamapyAryaputrasya lAghavaM sampradAsyati / idaM ca duHsahaM duHkhaM na jAne kiM mamocitam // 61 / / yadvA sadbhAvinI buddhiyuktA ca mama nandinI / tattAM pRSTvA yathAyuktaM kurve niracinoditi // 62|| rudatI sudatI sarvAM rajanImajanIdRzI / parimlAnamukhAmbhojA yathA seti na lakSyate // 63|| nArINAM dinakRnnetuH sneha eva hi netaraH / tena tena vinA jajJe manye mlAnamukhA'mbujA // 64|| sA prAtarnirgatA vAsagRhAd dRSTvA mayoditA / alpA'mbubisinIvattvaM kiM zuSkA dRzyase nanu // 65 // 1. yatkuto kha ga gha Ga / 2. prekSya kha ga gha ca / 1. manye mlANa kha ga gha Ga / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH sA prAha rudatI nAhamAgo vedmi babhANa tu / bhartA nissara madgehAddhaliSye'haM mayoditA // 66 // pratizrute tayA bhrAtA mayoce'daH kimIdRzam / sa prAha strI hi duHzIlA vinAzayati saMtatim // 67 // kulaM malinayatyuccairvidhatte vacanIyatAm / dayitaM hantyalaM tasmAdanayA'panayA'tmanA // 68 // mayoce tvaM kathaM vetsi sa prAha jJeyamatra kim / zrutA hi dezanAdvArA vArayantI bhavatyamUm // 69 // mayoce tava pANDityamaho te suvicAratA / aho aho mahArthatvamaho snehAnubandhitA // 70 // bahudoSaM jinaproktamidamasyA niveditam / na tu doSaM mayA vIkSya vAritA tatkuto'satI // 71 // yugmam satrapaH so'pi jAtAnutApastAM bahvamAnayat / dhyAtaM mayA'tha bhrAtA'yaM zvetaM kRSNaM prapadyate // 72 // vIkSitazca dvitIyo'pi tadbhAryAhastarakSaNe / proktA sarvaM ca pAzcAtyaM tathaiva hi yathA'graje ||73 || tadA mayA''ladAnena tIvraM karma nyabadhyata / kAlenA'haM vrataM tvAdAM bhrAtRbhrAtRjanIyutA // 74 // divaM gatAni sarvANi mama prAg bhrAtarau cyutau / atraiva puNyadattebhyasambAtanayatAM gatau // 75 // bandhudevaH sAgarazca tayornAma pratiSThitam / vRddhau caikAlavAlasthabAlazAlasamAvimau // 76 // cyutA gajapure'haM tu zaGkhabhyasya sutA'bhavam / zubhaGkAyAM bhAryAyAM nAmnA sarvAGgasundarI // 77 // 263 264 samarAdityasaMkSepaH prajAvatyAvapi cyutvA nagare kozalApure / jajJAte devilApalyAM nandilebhyasya nandane // 78 // ekA kAntimatI nAmnA dvitIyA zrImatIti ca / mithaH prItiyute te ca vivardhete late iva // 79 // mayA zrAddhakulotpattyA lebhe dharmo jinoditaH / puSpacApanRpakrIDAvanaM prApe ca yauvanam ||80|| ito gajapurA'yAto bandhudevo vaNijyayA / lIlodyAnAd gRhaM yAntIM mAmaikSata sakhIvRtAm // 81 // pRSTe ca kasya kanyeyaM zaGkhasyA''khyata kazcana / yAcitAyAM ca me tAto'vocatsAdharmiko'si na // 82 // bandhudevo'vadatsAdharmikaM kuruta mAM tataH / tataH prAhA''rhataM dharmaM pratipadyasva bhAvataH ||83|| so'tha mallobhataH sAdhusamIpe masRNo'zRNot / jinadharma nikRtyA taM prazazaMsa na bhAvataH // 84 // prArabdhaM caityanatyAdi dAnAdyaM ca pravartitam / kiyatyapi gate kAle gatastAtA'ntike punaH // 85 // abhASata ca dhanyo'smi yena tvadupadezataH / labdho mayA''rhato dharmastattvaM me devatA guruH // 86 // alpaM prayojanaM kanyA jJAtatattvasya me'dhunA / yAsmAmyahaM nijaM dezamAdezo'stu tato mama // 87 // sthirIkAryaH sadA dharme samAdezyaM yathocitam / draSTavyo nijabuddhyA cetyuditvA nyapatatpadoH // 88 // vizeSakam tAtastaM bahumAnena prAha dhanyo'sti sundara ! | apramAdavatA bhAvyaM dharmaratne'tra durlabhe // 89 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 265 ityaGgIkRtya caitasmingate tato nijaiH saha / amantrayadayaM putryA vara: samucito varaH // 90|| tairapyevamiti prokte dattasyA'nicchato'pi hi / vRtto vivAha: kartavyaM samastamucitaM kRtam // 91 / / dinaiH katipayaistAtamanujJApya samAgataH / nijaM dezamasau kAla: kiyAnapi gatastataH // 92 / / Agato'thA''ninISarmA prAvizattAtamandire / svavaibhavA'numAnena tAtazca tamupAcarat // 93 // atIte'tha dine sajjaM vidadhe vAsamandiram / zayyA ca prastutA ramyA kRtA maGgaladIpakAH // 94|| puSpamAlAH samutkSiptA pradattA dhUpavartayaH / sarvopakaraNA''kIrNapaTalaM ca puraskRtam // 15 // tadA prathamabaddhaM me karmA'bhyudayamAgatam / karmaNo'cintyamAhAtmyAt kSetrapAlo'tra cA''yayau // 96 / / vadhUvaramayaM vIkSya dadhyau yadvaJcayAmyamum / bandhudevaM yathA na syAdanayoH saMgamaH punaH // 97|| dhyAtvetyatra gavAkSasthanararUpeNa so'vadat / sarvAGgasundarI kvA'dya taM pRSTveti tirodadhe // 98 / / vikalpo'sya tato jajJe gatA dUre vicAraNA / kaSAyairbAdhito bADhaM babhUva hRdaye'ratiH // 99 / / dadhyau ca me mahelA'sau duHzIlA kathamanyathA / Alokyeti ca jalpitvA gataH kazcana mAnavaH // 100 / / sneho vigalitazcittAdathA'haM vAsamandire / AgatA vihitaM tena nidrAvidrANakaitavam // 101 / / samarAdityasaMkSepaH svapihi svAmInItyuktvA sakhyo mama vinirgatAH / dattvA dvAramupAvikSaM zayyAprAnte kathaJcana // 102 / / utthito bandhudevo'tha mayA dadhye sasAdhvasam / kimetaditi no pRSTo mayA zayyAntare gataH // 103 / / kathaJcidapi tasyA'tha nidrAgacchadvikalpinaH / prAptA'haM tu mahAzokamupaviSTA mahItale // 104 / / gatA me rajanI duHkhAnnArakasyeva jIvitam / sakhyaH samAyayurme'tha bandhudevo viniryayau // 105 / / asthAnasthAM ca mAM procuH sakhyaH svAmini kinvadaH / mayA zokadakathyatvAtkAryasya ca na jalpitam // 106 / / sanirbandhaM puna: pRSTe tAbhirUce mayA halAH / mama pRcchata bhAgyAni vRttamAkhyaM tato nizaH // 107 / / dadhyustA naihiko doSaH svAminyAH ko'pyasau na ca / sArthavAhasuto'vijJastatkarmaiva purAtanam // 108 / / tadA'nApRcchya tAtAdInabandhudevo vinirgataH / AkhyAya sUrilAkhyasya narasya svAM purIM yayau // 109 // pitarau bandhudevAya kupitau snehalau mayi / vyavahAro'khilo bhagnaH kAlaH ko'pi vyatIyivAn // 110|| dadhye mayA'nyadA hanta saiSa du:khamayo bhavaH / tanme'laM gRhavAsena gRhNAmi vratamaJjasA // 111 / / tadA yazomatirnAma samAyAtA pravartinI / pitronivedya svA''kUtaM vidhinA vratamAdade // 112 / / itazca bandhudevena kozalApuramIyuSA / udUDhA zrImatI kAntimatI cA'sya kanIyasA // 113 / / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 se lekara 330 taka baTara kADhanA saptamo bhavaH 268 tajjAtaprIti campAyAM dampatidvayamAgatam / gRhavAsaH prarUDhazca vizrambhajanako mithaH // 114 / / athAhamapi campAyAM pravartinyA sahA''gamam / praviSTA gocare yAtA bandhudevasya mandire // 115 / / dRSTA ca zrImatIkAntimatIbhyAM te mamopari / prAgbhavA'bhyAsataH prIte pratyalAbhayatAM ca mAm // 116 / / tayorAgatayordharmaH khyAtaH pariNatazca saH / zrAvikAtve ca saMjAte tAbhyAmuktA'smi sAdaram // 117|| kAryaH prasAdo gehasyA''gamanena yathA''vayoH / bodhaH parijano'pyeti gurvanujJAvazAttataH // 118 // nityaM gantuM samArabdhA tadA mAyAnibandhanam / prAcyaM mamoditaM karma hastaM rakSa yadIritam // 119|| tayorbhaktimasAmAnyAM bhavanavyantaro mayi / vIkSya dadhyau parIkSe'hamime hArA'pahArataH // 120 // kAntimatyanyadA hAraM proyamANA mayaikSyata / gatayA vezma kausumbhasikchannapaTalIsthitam // 121 / / athA'bhyutthAya mAM natvA''sanAnyupaninAya sA / sasAdhvIkA niviSTA'haM vidadhe dharmadezanAm // 122 / / calitAyAM mayi prAha sA''rye'dya tava pAraNam / idaM lAbhanakaM prAsu tad grAhaya samAgatam // 123 / / gRhNIteti mayA proktA sAdhvyaH kAntimatIyutAH / niryayurvyantarasyA'tha prayogAccitragaH zikhI // 124 // samarAdityasaMkSepaH hAraM gRhItvA prakSipya kukSau sthAne nije sthitaH / dadhyAvahaM mahaccitraM prakSyAmyatha mahattarAm / / 125 / / saMkSubdhA hRdaye vAsagRhAccA'haM vinirgatA / kAntimatyAgatA sAdhvIsahitA'tha vayaM gatAH // 126 / / praviSTA kAntimatyantaradRSTvA hAramAha ca / nijaM parijanaM tena proce sAdhvI nirUpaya // 127|| nAnyaH ko'pi praviSTo yattamatha prAha sA kudhA / kiM vaktedamasaMbaddhaM samasvarNopalA hi sA // 128 / / talloke khyAtamAkhyAtaM pravartinyai mayA'pi ca / sA prAha vatse'saMbhAvyaM kiJcinnAstyasya karmaNaH // 129 / / tapaH kuru tatastIvra na gamyaM tatra mandire / anyaccaitatprayatnena rakSyaM zAsanalAghavam // 130 // jAte zAsanamAlinye dharmabuddhiH prahIyate / jano vipariNAmaM ca bhajate navyadharmadhIH // 131 // tataH paramagurvAjJAbhaGgAbodhi nihantyayam / tato bhramati saMsAraM dIrgha zAsanalAghavAt // 132 / / tapo mayA'tha prArabdhaM tyaktA tatra gRhe gatiH / dadhe parijanaH zaGkA zrAvike tu na zaGkite // 133 / / tAbhyAmacinti cA''ryA'tra naiti saGkaTazaGkayA / ihalokavitRSNAnAM ki kArya paravezmanA // 134|| asmaddharmAnurAgA'nubandhenaivA''gamatpurA / tadAvAM tatra yAsyAvastatrAyAtastatazca te // 135 / / ArUDhakSapaka zreNarmama jajJe ca kevalam / zikhinA vyantaro hAraM karmA'bhAvAdamocayat // 136 / / 1. pyetigurva0 ka kha ga gha ca / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 samarAdityasaMkSepaH saptamo bhavaH tadevaM me mahArAja ! pariNAmo'sya karmaNaH / gurau vipAke'lpasyA'pi karmaNo vismitA sabhA // 137 / / narendrabandhudevAbhyAmuktaM bhagavati tvayA / soDhaM duHkhaM mahat sA''ha ki daHkhaM saumya ! nanvidam // 138|| caturgatimaye hyatra bhramatAM bhavinAM bhave / duHkhAnAM kaH kaThorANAM kartuM saMkhyAmapi kSamaH // 139|| tiryagnarakaduHkhaM tu dUre narabhave'pi hi / yad duHkhaM garbhavAse syAttattasyaiva hi sannibham // 140 / / tato janmajarAmRtyarAgazokaviyogajaiH / cintAsaMtApasaMjAtairduHkhaiH kaiH kairna vidrutAH // 141 / / yad grAmyadharmajaM saukhyaM pAmAkaNDUyanopamam / virAmavirasenA'ho janastena vimohyate // 142 / / tasmAdbhogAn parityajya niravadyasukhAvaham / dharma bhajata bho bhavyA ! bhAvato jinabhASitam // 143 / / saMvignA ca sabhA rAjabandhudevau vratodyatau / Ucaturbhagavatyasti jighRkSA nau jinavrate // 144|| pratibandhaM kRSA mA tayetyuktAvimau mudA / dApayitvA mahAdAnAnyarcayitvA jinAvalI: // 145 / / saMmAnya praNayivrAtamabhinandya purIjanam / dattvA ca hariSeNasya rAjyaM nijayavIyasaH // 146|| nRpatirbandhudevena pradhAnaizca nijaiH saha / puruSendragaNe: pArve pravrajyAM pratipannavAn // 147 / / vizeSakam nyayojayadviSeNo'tha senaghAtAya ghAtakAn / ayaM na cchalito'mIbhiH sAvadhAnaH svabhAvataH // 148|| anyadA'stamitaprAye khAvudyAnapAdapAn / akAlapuSpitAnIkSAmbabhUva vanapAlakaH // 149 / / Akhyacca mantriNastena preSitAstannirUpakAH / teSAM ca vIkSamANAnAM kSaNAtprakRtimAgatAH // 150|| evaM nivedite'bhyetya tairamAtyo vyacintayat / kasyA'pi gaNakasyedaM kathyate tathyavedinaH // 151 // tadA tatrAmhuNDAkhyaH siddhaputraH samAgataH / AkaNitaH samAhUya vijane'pracchi mantriNA // 152 // kiMvipAko'yamutpAta: siddhaputrastato'vadat / zAstre rAjyaparAvartavipAko'yaM niveditaH // 153 / / phaladazcirakAlena kSINavelatayA ca saH / stokakAlaM ca dRSTatvAccirakAlasthitirna saH // 154|| amAtyaH prAha ko'pyatra kimupAyo'sti so'vadat / pUjanaM gurudevAnAM dInA'nAthA'nukampanam // 155 / / tadA dvAHsthaH sametyoce rAjA tvAmAdizatyadaH / zIghrameva samAgamyaM tathetyuktaM ca mantriNA // 156 / / mantrI naimittikaM prAha kimAkAraNakAraNam / tato naimittika: prAha saMkSepAttAvadIdRzam // 157 / / eto rAjapumAn rAjapurasvAmisakAzataH / sa cAnandakaro rAjJastannimitto havastava // 158 / / mantrI prAha kathaM harSahetuH sa prAha tatpaTha / kiJcittato'paThanmantrI varo jIyAjjayazriyaH // 159 / / tato naimittika: prAha sa hi somaH samAgataH / dAtuM kumArayoH kanyAM harSaH saMbandhabhUstataH // 160|| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 272 saptamo bhavaH anyacca lagnamIdRkSaM yaH kanyAM pariNeSyati / vipannamapyado rAjyaM sa hi nirvAhayiSyati // 16 // tuSTo mantryatha daivajJacitvA zAntikarmaNi / samAdizya niyuktAMzca yayau rAjakule svayam // 162 // abhyutthAyA'tha rAjJA'smai yogyaM dApitamAsanam / niviSTaM tatra cA'mAtyaM hariSeNanRpo'vadat // 163 / / Arya rAjyapurezena preSitaH zaGkhabhUbhujA / ayamAha nRpasyoktaM nAmnA zAntimatI sutA // 164|| jIvitA'bhyadhikA sA me madhye senaviSeNayoH / yaste bahumatastasmai mayeyaM pratipAditA // 165 / / yugmam amAtyaH prAha yogyo'yaM saMbandhaH kriyatAmidam / rAjJoktaM tvaM pramANaM me kAryeSvAryetareSvapi // 166|| mantryuvAcA''dizatvAryaH kamapyekaM kumArayoH / rAjA provAca senasya prathamA'stu gRhiNyasau // 167 / / mantryAha cAvidaM deva tatsarvatra prakAzaye / nRpaH proce yaducitaM svayamAryaH karotu tat // 168 // tataH prakAzya sarvatra vardhApanamakAryata / nandamaGgalavAditraM nRttamantaHpurIjanaiH // 169|| anena ca pramodena viSeNo vyathito'dhikam / dadhyau cAsmin kSamaH zrotuM nehak kiM punarIkSitum // 170 / / dinaiH katipayaiH senakumAro'mAtyasaMyutaH / yayau rAjapure rAjA zaGkharAjastutoSa ca // 171 // vardhApakAnAM dattvaiSa pAritoSikamAdizat / bandamokSamahAdAnahaTTazobhAdiSu svakAn // 172 / / samarAdityasaMkSepaH tataH kareNumAruDho nRpastamabhiyAtavAn / dRSTaH senazca ratyutkaviSvaksenasutopamaH // 173 / / nato nRpaH kumAreNa sa nRpeNA'bhinanditaH / pravezito vibhUtyA ca janyAvAso dade varaH // 174|| tato lagnadine snAtA'nuliptA'GgaH zrito dvipam / samagratUryanirghoSaidizo badhiratAM nayan // 175 / / sthAnasthAnakasaMjAyamAnaprekSaNakakSaNaH / mahatA gajayUthenA''gamadvivAhamaNDapam // 176 / / yugmam vihitocitakartavyaH prahita: kautukaukasi / dRSTA'nena vadhUH puSpavastrA''bharaNabhUSitA // 177 // tAminduvadanAM prekSya vRddho'sya premasAgaraH / hakcakorayugaM jAtaM tatkAnti pAtumunmukham // 178 / / kAritaH kautukAnyuccaiH pUjitA gurudevatAH / jAto hastagrahaH sanmAnitAH sAmantamantriNaH // 179|| paurAzcAnanditAH saMtoSitaM tarkukamaNDalam / bhrAntAni maGgalAnyevaM vRttaH pariNayotsavaH // 180 / / tataH svargasukhaprAyaM tasyA'nubhavataH sukham / dinaiH katipayairjajJe prema sthemasamanvitam // 181| ata sanmAnito rAjJA'mAtyasAmantapUjitaH / bADhamAnanditaH pauraiH zAntimatyA samanvitaH // 182 / / prApta: svanagarI rAjA hariSeNazca harSitaH / mudito'ntaHpurIvargastuSTazca nagarIjanaH // 183 / / 1. samanvitaH kha ga gha Ga ca / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH vadhUvidyutvatA vizvaM prINitaM mudirA''tmanA / tena svarNazriyA mlAno viSeNastu yavAsakaH // 184 // prAvizacca mahAbhUtyA prANamacca narAdhipam / tenA'bhinanditaH prApannijaM dhavalamandiram // 185 // zAntimatyA samaM kAntimatyA candrikayeva saH / ninye sukhamayaM kAlaM netrakairavacandramAH || 186|| anyadA mAninImAnamlAnikRn malayAnilaH / prAvartata vasantartuH kartumunmAdinaM janam // 187 // yaH prasAdhitavArastrIjanavattilakojjvalaH / vidhatte dRSTamAtro'pi sakAmaM kAminAM manaH // 188 // yatra yAnti dinA mandaM smerapaGkajalocanAH / Rtu zrIramyatAlokaviccheda iva bhIravaH // 189 // mAkandA''modataH kSipto vyAvRttazcA''gasaH smRteH / mAninIjanamAno'pi yatra dolAzrayo'jani // 190 // ucitaM bakulA''modaH pathi pAnthAnamUrchayat / yasmAdAsavagaNDUSazraddhayA'jani tajjaniH // 191 // nirIkSya puSpitAMzcatAnmAlitAnalimAlayA / aGkoTAH sphuTitAsteSu matsaracchuritA iva // 192 // kalakokilasaMgIte nadaddhamaramaskare / vanAni yatra nRtyanti pavamAnacalairdalaiH // 193 // evaMvidhe vasantartau sa vasantasuhannibhaH / sarvadA kalitaH zAntimatyA ratyAbhayA tayA // 194 // pravRtto gantumudyAnaM nAmato'maranandanam / krIDituM ramyanepathyanijavargasamanvitaH // 195 // 273 274 samarAdityasaMkSepaH vAraNa: zatruzAlAnAM zritAnAM dauH syavAraNaH / zvetavAraNamArUDho vidhRtA''tapavAraNaH // 196 // devAGgavastrasarvAGgavibhUSaNavibhUSitaH / candanena viliptAGgaH sakirITottamAGgavAn // 197 // nRvimAnagayA yuktaH priyayA pratirUpayA / dRSTazcaiSa viSeNena nirmiSeNena zatrunA // 198 // paJcabhiH kulakam pradhvanaccaccarItUryatauryatrikayutaM ca tam / gacchantaM vIkSya tasyA'bhUdatuccho hRdi matsaraH // 199 // dadhyau ca prAcyakarmA'nubhAvato mArayAmyamum / kathaJcana vicintyeti ghAtakAnsa nyayojayat // 200 // prApa senakumArastu tadudyAnaM manoramam / ratikrIDAgRhaprAyaM mAnasAnandakAraNam // 201|| sa uttIrya dvipAttatra praviSTaH kIDitazciram / krIDAbhirvAsaraprAnte nijA''vAsamathA''sadat // 202 // anyedyuryAmayugme'hno guptAsinalikAbhRtaH / eyustApasaveSeNa viSeNA''diSTaghAtakAH // 203 // zraddhAluzcaturo'pyeSa caturastAnajUhavat / apRcchacca kuto yUyaM kiMnimittamihAgatAH // 204 // te procurgurunirdezAdraho vaktavyamasti naH / tato vizuddhacittatvAd gRhailAvanamAgamat // 205 // hRtvA'sya kSurikAmekaH kRSTariSTirahannamum / valito vAmapakSeNa kumArastAnatha prati // 206 // 1. turyatrika kha ga gha Ga ca / 2. prApi senakumAreNa ka / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 275 276 sa sAttvikAvataMsastAnapAtayadilAtale / jagrAha maNDalAnAMzca kimasAdhyaM hi doSmatAm // 207 / / udyAnapAlikA tacca vIkSya cukroza puSkalam / tataH kalakale jAte sametA aGgayAmikAH // 208|| tAn hantuM tAn vikRSTA'sIn kumAra idamabhyadhAt / dvidhA tapasvino hyete vipannapuruSavratAH // 209 // satyazIlamRtAstasmAtkIdRzaM mRtamAraNam / zrutvetyA''gatya bhUpAlo bandhayAmAsa ghAtakAn // 210|| tAnapRcchacca ke yUyaM kasya kiM ghAtakAraNam / dvitriH pRSTA api procurna vidma iti te yadA // 211 / / tadA dUnAH kazAghAtaiH kAtaratvena te'vadan / viSeNasya vayaM tena kAritAzceti sAhasam // 212 / / kupite'tra nRpe senaH prAha jIvitalobhataH / ime'dhamA vadantIdaM sa kimetad vyavasyati // 213 / / gaveSaNAdviSeNasya durvRtte nizcite nRpaH / rAjyAnnirvAsanaM tasyAdizad ghAtaM ca ghAtinAm // 214|| patitvA'tha padoH seno'vadanmA tAta ! sAhasam / / kriyamANe'tra me'vasthA bhAvinI tAta zokakRt // 215 / / narANAmantaraM kIdRgiti dhyAtvA nRpo'vadat / / yadyevaM vatsa ! jAnAsi tattvaM yuktaM tu na hyadaH // 216|| sa procyA'nugRhIto'smi ghAtakAMstAnamocayat / / vraNaM susthaM vidhApyA'tha nRpo'pi sadanaM yayau // 217 / / janavAdena durvRtte viSeNasya prasRtvare / asadvakti jano'syeti dUna: seno mano'ntare // 218 // samarAdityasaMkSepaH atha rUDhavaNe sene snAte vardhApanaM nRpaH / vyadhApayanmahAzcaryabhUtaM saMtuSTamAnasaH // 219|| itastataH prabhRtyevA'paripUrNamanorathaH / zokagrasta ivA'naiSIdviSeNo vimanA dinAn // 220|| vardhApane'pyanAyAte tasminseno'vadannRpam / lagitvA pAdayostasya samAkAraNahetave // 221 / / viSeNena viSeNeva kiM teneti nRpodite / senaH provAca tAtedaM mithyAvAkyaM parityaja // 222 / / rAjJoce yadi nirbandhastattvameva samAhvaya / kumAro'tha svayaM tasyA''hvAnAyAgAttadAlaye // 223 // navyavaidhavyanArIvattamadhovadanaM zucA / vIkSya senazciraM dadhyAvaho satyamidaM vacaH // 224|| du:khaM sadguNanAze yadasaddoSodbhave tathA / tacchoSayati pAthodhi kiM punarmAninAM manaH // 225 / / upasRtyA'tha taM prAha kimidaM bAlaceSTitam / sa proce pRccha matpApamatha seno jagAda tam // 226|| alaM pApena dhanyo hi tAtaputratayA bhavAn / taduttiSTha yathA tAtA'ntikaM yAvo yutau mithaH // 227|| anicchantaM balAtsenastaM bAlavadasajjayat / nItvA ca nRpateH pAveM pAdayorapyapAtayat // 228 / / vardhApane vyatIte ca gataH kAlaH kiyAnapi / senasya sukhino'nyasya kliSTacittatvaduHkhinaH // 229 / / 1. kumAroyaM kha ga gha ca / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH bhUpAle'nyedyurudyAnamAgate kaumudIkSaNe / caccarIkalite pauraloke tatra ca gacchati // 230|| AlAnastambhamunmUlya RTiti troTitAndukaH / mattebhaH pAdapAnbhaJjaJjanatAmabhyadhAvata // 231 // yugmam nirIkSyaitacca carcaryaH kadaryasyeva kIrtayaH / prANezustumulo jajJe tvayazaH paTahopamaH ||232|| nRpo' bhASata bho lokamAraNaM lAta vAraNam / AdezA'nantaraM senastamibhaM pratyadhAvata // 233 // tadvIkSyA'gaNyatatpuNyamantrasaMstambhito dvipaH / jajJe gatamadastena pauraloko visiSmiye // 234 // nRpastuSTaH kumAro'tha samArohanmataGgajam / baddhAsanaH sRNi lAtvA''sphAlayAmAsa kumbhayoH ||235 // jajJe jayajayArAvaH sphUrjattUryavairyutaH / tadAkarNya viSaNNo'tha viSeNo hRdyacintayat // 236 // zrotumapyasya nedRkSaM kSamaH kiM punarIkSitum / tataH svayaM vihanmyenaM pazcAdbhAvyaM bhavatvalam // 237|| anyedyuH sapriye sene bahirudyAnamAgate / dine pariNataprAye hariSeNanRpAGgajaH // 238 // svasya senakumArasyA'pi ca zaktimacintayan / baddhabuddhirvadhe tasya tadudyAnamupAgamat // 239 // yugmam senacittA'nuvRttyA ca dvAHsthenApyanivAritaH / latAgRhe praviSTo'yaM senaM sapriyamaikSata // 240 // 1. kiM nu nirIkSituM kha ga gha Ga ca / 277 278 samarAdityasaMkSepaH AkRSTA'simamuM vIkSya dakSiNAzApatiprabham / rakSa rakSAryaputreti jagau zAntimatI giram // 241|| kimetaditi jalpaMzcotthitaH seno vyalokata / viSeNaM tena dattazca ghAtaH senena vaJcitaH // 242 // senenA'tha bhujaM ruddhvA nistrize'pahRte sati / nistriMzaH so'tha nitriMzaputrikAM svakare'karot // 243 // seno'sya vAlayitvA dostAmapyapajahAra ca / viSeNaH patitaH pRthvyAM bAhAvalanapIDayA || 244 // sa tUtthApya kumAreNa zayanIye nivezya ca / pRSTo'nuktvA nirjagAma dInavaktro latAgRhAt // 245 // zAntimatyAha kimidaM kumAraH prAha sundari ! | idaM jAnAmi rAjyA'rthe kenacidvipratAritaH // 246 // alaM tadatra vAsenA'nujasyodvegakAriNA / enaM nirvAsayatyeva tAto vetti yadIdRzam // 247 // tato'mbA zokamApnoti lAghavaM ca kule bhavet / eSa kApuruSatvAcca gato'nyatra na jIvati // 248 // parArthakaraNaM cAsya rakSaNaM ca satAM vratam / sthAtavye dvayamapyetadanyathaiva tu jAyate // 249 // tasmAdakathayitvaiva guroH parijanasya ca / ita eva hi niryAvo vanAdanavanAd gatau // 250 // paJcabhiH kulakam pramANamAryaputro 'tra zAntimatyeti bhASite / Uce parijanaM rAtrAvatrA'dyaiva sthitA vayam // 251|| atha sajjIkRte vAsavezmanyudyAnamadhyage / ziro me duSyatItyuktvA visRSTe ca paricchade // 252 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH kiyatyAmapi velAyAM suptaM parijane'khile / tamisrAyAM samutthApya senaH zAntimatIM jagau // 253 // yugmam dezAntarANi dIrghANi vicitrA karmaNAM gatiH / klezasyA'nucitA'si tvaM tanna vedamyucitaM kimu // 254 // soce ko'pi mama klezo nA''ryaputra ! tvayA saha / tatastayA'nvitaH khaDgasakha udyAnato yayau // 255 // campAvAsAbhidhe saMniveze'tItA nizA'sya ca / udgate'rke parizrAntapriyo'sthAcca vanAntare // 256 // tatra rAjapurAttAmaliptIM prati yiyAsatA / vIkSitaH sAnudevA''khyasArthezenopalakSitaH // 257 // sa senamapyasenaM taM vIkSya zAntimatIyutam / kRtvA vikalpAnasvalpAnnatvA proce kRtAJjaliH // 258 // tAmaliptImahaM deva gantA rAjapurAzrayaH / sArthavAhasutaH sAnudevAkhyaH sArthasaMyutaH // 259 // atroSitazca me sArtho'haM tvAcamanahetave / saraH samAgamaM dRSTaH kuJjazcaiSa vidUrataH // 260 // amuM vIkSya pramodo me'bhUtkalyANanivedakaH / devasya svAmiputryAzca darzanaM tadabhUdidam // 261 || viSaNNAstu nirIkSya tvAmiyanmAtraparicchadam / tanmamA''khyAtu devazcedakathyaM na bhavatyadaH || 262 // tuSTastadvacasA senaH provAcA'styatra kAraNam / tAmalipta tu yAtA'smi tavA''khyAtA'smi tatpunaH || 263|| sa prasAda itIritvA prAha sArthamalaGkuru / ahaM devasya devyAzca pAdAnAmasmi kiGkaraH // 264 // 279 280 samarAdityasaMkSepaH kumAraH prAha tAtasyA'nveSakeSu nareSvaham / ihA'gatya nivRtteSvagrato gantuM samutsahe // 265 // sanirbandhamatha prAha sAnudevaH kumAra tat / sthAsyAmyahamapi proce senastarhi bhavatvadaH // 266 // tad gaccha tvaM nijaM sArthamidaM vAcyaM na kasyacit / nA''gamyamatra cetyuktvA preSitaH sArthamaicca saH // 267 // kiyatyAmapi velAyAmazvavArAH samAyayuH / taiH pRSTAH sArthikA dRSTau dampatI kvacanedRzau // 268|| na dRSTAviti taiH prokte mithasturagiNo jaguH / adigeSA tato rAjapuravartmani gamyate // 269 // nivRtteSvazvavAreSu sapratyayanarAdasau / bhojyamAnAyya tAvibhyaH prANavRtti vyadhApayat // 270 // vRtte'hni sAdivRttAntaM kathitvA sArthamAnayat / samarpya vAhanaM ramyaM tayozcake prayANakam // 271 // utprayANe ca sarvatra senaH zAntimatI ca tau / tasthatuH susthitau celagRhe garbhagRhezvarI || 272 || sArtho'nyadA samAgacchadaTavIM dantaraktikAM / tatrA'pratarkito bhillAbhyavaskandaH papAta ca // 273 // tataH sArthabhaTaiH sArdhaM tasya pravavRte raNaH / priyAM saMsthApya seno'pyAkRSTakhaDgo'bhyadhAvata // 274 // mRgA iva mRgArAterbhillAstresuH kumArataH / dizyanyasyAM tu sArthasya sAraM luptaM kirAtakaiH // 275 // bhaTAH petuH striyo naizustasyAM dizyatha dhAvite / sene zyena iva kuddhe nezuH zabarapakSiNaH // 276 // 1. nezuH ka / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH pallIzo yudhyamAno'tha senaghAtena mUrcchitaH / vIjitastena siktazca dadhyau saMjAtacetanaH // 277 // ayaM satpuruSaH ko'pi vikramI kezarI yathA / munistu kRpayA zatruvarge'pyakRtazAtravaH // 278 // taddevo'yamiti dhyAyannUce sa nRpasUnunA / vizvasto bhava sa prAha kIdRg vizvastatA''rya naH // 279 // zrutvA ca pAtitaM pallIpati bhillA dadhAvire / niSiddhAstena te saMjJAM kRtvA gomAyuvAzitam // 280|| tataH pallIpatirnatvA prAha mantuM kSamasva me / yatsArtho lUSitaH senastato dadhyau ca kiM nvidam // 282 // athA''ghoSaNA yuddhaM niSidhya zabarezvaraH / Uce yena gRhItaM yattadAnayatu vastu saH // 282 // AnIte vastuni prAha senaM sarvaM tavA'bhavat / sa prAha nAhametasya svAmI tatpRccha sArthapam // 283 // anviSya sa samAnIta: pallIzeneti bhASitaH / ayaM naH svaguNaiH svAmI saMbandhI tvaM ca sArthapa // 284 // tadAkhyAhyatra kiM nAsti vastu tAvakavastuni / sa nirUpyA''ha sarvaM me pUryate vAM prasAdataH // 285 // santaM kumArastaM matvA ghAtabhaJjanapUrvakam / kaTisUtraM dadau tasmai prasAda iti so'grahIt // 286 // tataH patitayodhAnAM sa vidhAya vraNakriyAm / yAvatpallIzanibandhAtpallIM yAti sasArthapaH // 287 // tAvadAgatya sArthezasUdaH prAha gataM hA / sarvasAraM yato naiva dRzyate nRpateH sutA // 288 // 281 282 samarAdityasaMkSepaH viSaNNe sAnudeve'tha pallIzaH prAha kA nu sA / sArthezaH prAha panyasya putrI zaGkhanarezituH // 289 // sUda: pallIzapRSTo'tha prAha jAte'samaJjase / AryaputrA''ryaputreti jalpantyabhigatA'TavIm ||290 // sArthezA''dezato'haM tAmanuyAi~kuTAhataH / mUrchAnte yAvatA vIkSe tAvatA'sti na sA kvacit // 291 // tato hA devi ! hA devi ! jalpanseno vimUrcchitaH / AzvAsya bhASitaH pallIzena deva viSIda mA // 292 // sampratyeva nijairdevImAnAyya tava melaye / uktveti zabarAn praiSIdvIkSituM parito vanam // 293 // pallIzo'thA'vadatsenaM devAlambasva dhIratAm / yathA gaveSyate devI pravRttau tau gaveSitum // 294 // itazca cakravAkIva priyamanveSayantyasau / rAjaputrI vane'paptanna tu kAntamalokata // 295 // nirviNNA vAsarAnte sA pAzamAsUtrya pAdape / nyastagrIvA mumoca svaM truTite pAzake'patat // 296 // tAM mUrchitAmadarzacca kazcinmunikumArakaH / kRpayA tadupAntaM sa gato'pazyacca pAzakam // 297 / / kamaNDalujalenA'tha siktA jajJe sacetanA / uktA ca vatse mA bhaiSIrahaM munikumArakaH || 298 / / natastayA zazAsaiSa putryavidhavA bhava / Uce ca tvaM kimasyekA kasmAccaitattvayA kRtam // 299 // muneH piturivA'gre sA''cakhyau vRttAntamAditaH / rudatI bodhitA tena nItA ca nijamAzramam // 300|| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 284 saptamo bhavaH natA kulapati tenA''zIrvAdenA'bhinanditA / uktA putri ! tavA'traiva bhAvI priyasamAgamaH // 301 // pratizrutaM tayA tasya vAkyaM jJAnavato muneH / tenApi tApasInAM sA dhAtrINAmiva bAlikA // 302 / / itazca teSAM sarveSAM pazyatAM divaso gataH / sarve'pi militA rAtrau viSaNNAM sArthamAyayuH // 303 / / pallIzapratibodhena senazcake'tha bhojanam / zayitaH zayanIye'sau nAtidUre'sya pallipaH // 304 / / atha sthAnA'ntarA''yAtazabaraiH zabarezvaraH / Uce vizvapurA'dhIzadhATyabhyeti tavopari // 305 / / AttadhanvA vrajanso'tha sAnudevamavocata / kumArA'Gge'pramattena tvayA bhAvyaM punaH punaH // 306 / / uktveti ripusenAyAH pallIzaH sammukho'gamat / matveti tatpratigrAhe kumAro'pyanujagmivAn // 307 / / militazca kumAro'sya tayordhATyA samaM raNe / bhagnA dhATI samuttasthuratha ThakuradikkarAH // 308 // taizca vAjivrajenaite zabarAH zavarAjivat / parito veSTitA naSTaceSTitA eva tasthire // 309 / / eko'pyanekavattaistu sena: pallIzasaMyutaH / dadRze dRgdurAloko jalabimbitasUryavat // 310|| tau dhRtau pAtayitvA'tha kumArasamarA'dbhutAt / vismitAste ka eSa syAditi dadhyuzca ThakkurAH // 311 / / nItvA vizvapure taizca netre samaraketave / kumAravRttasaMyuktaM vijJaptaM sarvameva tat // 312 / / samarAdityasaMkSepaH tato vikramavAllabhyAda bhUpena sa nirIkSitaH / AkRtyA vismitenaiSa nizcikye ca nRpAGgajaH // 313 / / pallIzasya vadhe rAjJA kumArasya ca pAlane / diSTe kumAraH provAca pUrva mAmeva ghAtaya // 314|| vismitastagirA prAha mahIzaH ko bhavAniti / kumAro'thA''tmanaH pArve nirUpayati yAvatA // 315|| tAvatA jJAtavRttAnto janaiH katipayairyutaH / saprAbhRto nRpaM draSTuM sA'nudevaH samAyayau // 316 / / dvA:sthena kathito rAjJAnumataH prAvizacca saH / apazyannRpati tasmai DhaukayAmAsa Dhaukanam // 317 / / Asane dApite rAjJopavizeti sa bhASitaH / senaM vIkSya prahArArtaM mUrchito nyapatadbhuvi // 318 / / rAjJA'tha secito vArA vIjitazcAJcalaizcalaiH / sametacetanaH proce kimetaditi bhUbhujA // 319|| sAnudevastataH prAha satyaM munivacaH khalu / asAro'yaM bhavazcApadbhAjanaM cA'tra dehinaH // 320 // campAdhipasutasyA'pi kumArasya yadIdRzI / avasthA senanAmno'sya guNaratnamahAmbudheH // 321 // nAnyathA madvikalpo'bhUd dhyAtveti nRpatirjagau / ayaM kathamaraNye'tra gAtramAtrakatantravAn // 322 / / sArtheza: prAha naivA'hamapi vedmi kimapyadaH / mayA'pi dRSTaH svapurAttAmaliptI yiyAsatA // 323 / / 1. mAtramAtraika kha / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 285 286 samarAdityasaMkSepaH campA''vAsaniveze'sau jAyamAtraparicchadaH / tadA rAjapurA''yAtAnusmRtezcopalakSitaH // 324 // ityAdi prArthanAprAnta'mAkhyAyA'tha nyavedayat / tadadyAkarNitaM deva zabarebhyo mayedRzam // 325 / / nItau kumArapallIzau dhATyA devanidiSTayA / nivedituM vyatikaramidaM devamupAgamam // 326 // kalApakam rAjJoce ruciraM cakre tvAdRzAM yujyate hyadaH / athA''dizannRpo bhRtyAn yatnaH kartavya etayoH // 327 / / atha kakSA''ntare zayyA pravarA racitA tayoH / tato vaidyAnsamAhvAyya prastutaM vraNakarma ca // 328 // preSitAzca narA dikSu rAjaputrIM gaveSitum / dinaiH katipayaiH sAnudevazcAhUya bhASitaH // 329 / / viSamAdhvani sArthaste pratyAsanno ghanAgamaH / sthAne ca rAjaputro'sti tad gaccha tvaM nRpodite // 330 / / sa prAha vahato naiva caraNe caraNe mama / kumAraH prAha devasyA''dezaM kurvatha so'gamat // 331 / / sapallIze kumAre'tha snAte vardhApanaM vyadhAt / nRpo'vocacca te vatsa ! kiM karomi priyaM punaH // 332 // puruSAH preSitAH santi vadhUM tava gaveSitum / teSu ke'pi samAyAtA nAyAntyadyApi kecana // 333|| tadA ca somasUrAkhyaH proce deva smRtaM mayA / kumArasya priyatamAsamAyogasya kAraNam // 334|| rAjJA kIdRgiti prokte sa prAha zrUyatAM prabho ! / asti kAdambarIkakSAntastIrthaM priyamelakam // 335 / / vadanti ca tadaitihamaTavyantaH purA'bhavat / vizAkhavardhanA''bhikhye pure'jitabalo nRpaH // 336 // zreSThI vasuMdharastatra priyamitro'sya nandanaH / labdhA tenezvaraskandanandanA nIlukAbhidhA // 337|| tayoravyUDhayoreva vasuMdharagRhAdvasu / gataM karmAnubhAvena so'tha nirvedato mRtaH // 338 / / priyamitro'pi dAridmAtparAbhUtaH purIjanaiH / vinirgatyottarAM gacchaMstAtamitreNa vIkSitaH // 339 / / nAgadevA'bhidho vIkSya sa taM pANDurabhikSukaH / samupAlakSayaddauHsthyAvasathaM ca kathaJcana // 340|| Uce vatsa ! tavA'vasthA kimIhaka prasthitaH kva ca / sa prAha pRccha taM daivaM yenaivaM vihito'smyaham // 341 // tapasvyUce pituste'sti kSemaH sa prAha matpituH / kSemaH svaHsthasya na tu me lokadvayabahirjuSaH // 342 / / muniH prAha gataH so'staM bandhukairavacandramAH / hI karmeti bhavaM hitvA munayo hi yayuH zivam // 343 // anyacca tvaM kathaM vatsa ! lokadvitayavarjitaH / yogyo'si paralokasya sAdhane taM ca sAdhaya // 344|| so'thA'khyAya vidhi tena dIkSitaH kurute vratam / nIlukApi hi tacchrutvA gRhe'pi vratavatyabhUt // 345 / / gate kAle sa cAyAtastatpurA'ntatapovane / zruto nIlukayA yAtA taM nantuM pitranujJayA // 346 / / dhyAnasthaM vIkSya taM sA'tha saMbhramAnmUrchitA'patat / jAte parijanA''kande kimidaM pRcchati sma saH // 347|| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 287 288 tatsakhyaH procire putrIzvaraskandasya naH sakhI / nIlukA kanyasau dattA tava tvAM vIkSya mUrchitA // 348 / / so'tha sneharaseneva kamaNDalujalena tAm / asikta sA sacaitanyA dRkkoNena tamaikSata // 349 / / tayA hRtamanAH so'tha mA khidyasveti tAM jagau / AvajitaM hi me cittaM tava snehena kiM punaH // 350 // ekato gurugIrbhaGgaH snehabhaGgastathaikataH / akhaNDA gurugIriSTaM dAtuM prabhavati dhruvam // 351|| tattvamAkhyAhi kiM kurve sA'vadad dvitayaM kuru / sa tatsamAgamadhyAnI jagrAhA'nazanaM muniH // 352 / / ApRcchya pitarau sA'pi kSamayitvA sakhIjanam / vidadhe'nazanaM baddhabuddhistatraiva bhartari // 353 // vAsantIvratatizliSTA'zokadumatalasthayoH / tayostatrA''yayau nAgadevastAbhyAM natazca saH // 354|| Uce sampadyatAmiSTaM sa tatra prekSya nIlukAm / lajjitaM priyamitraM ca dadhyau kimidamityalam // 355|| sakhyA''khyAte tayorvRtte priyamitramayaM jagau / evaMvidhe'tra saMjAte mA mucastattvavAsanAm // 356 // evamuktvA gate tasmistau dvAvapi tathA sthitau / janezena janenA'pi pUjyamAnau nirantaram // 357|| dvimAsyante yaza:zeSAvutpannau kinnareSu tau / avadhetivRttAntAvudyAnamidamAgatau // 358 // tatrA'zokadrumAsannaM kRtvA devakulaM varam / sthApito deva Anando nirvRtizcA'pi devatA // 359 / / samarAdityasaMkSepaH gatau ca nandane vidyAdharImekAmapazyatAm / bhramantI duHkhasaMtaptAmenAM hetumapRcchatAm // 360 // soce'haM khecarI bharturanurAgAdakhaNDayam / vidyAdevyupacAraM tattayA zaptA'smi ca kudhA // 361 // bhaviSyati viyogaste SaNmAsI preyasA saha / tato'hamaratigrastA bhagavatyA'nukampitA // 362 / / samasti mAdhavIzliSTaH zubhrayAmalapuSpabhRt / priyamelA'bhidho vRkSastatreti priyasaMgamaH // 363 / / tato'hamAgatoddezaM na pazyAmi drumaM tu tam / bhramAmyatastataH prAha kinnaro'haM vilokaye // 364 // tasminvilokite labdhe vidyAdharyA nivedite / sA tasyA'dhaH sthitA zIghraM ghaTitA svapriyeva ca // 365 // tayA''khyAte'bhavadvidyAdharakinnarayomithaH / prItiH sthitvA kiyatkAlaM tatkheTamithunaM gatam // 366 / / kinnarastu priyatamAgirA hU~ priyamelakam / nijadevakulAsannaM nyAsthattatra tathA'sti saH // 367|| tasya drumasya nAmnA'bhUttattIrthaM priyamelakam / tattatraiva kumArasya priyA manye miliSyati // 368 / / hRSTo rAjA kumArazca rAjJA pRSTazca pallipaH / proce vemyahamuddezaM taM tapovanasannidhau // 369 / / sasenaH preSitaH senastatastatra mahIbhuptA / dinaiH katipayaiH prApattaM tApasajanA''zramam // 370 // 1. vastA kha ga gha ca / 2. ghRSTazca ka, diSTaca ga gha / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 289 290 praviSTo'lpajanairyuktastApasAH praNatAzca te / anuziSTo'tha taiH pallIzana nIto vanA'ntare // 371 // dRSTe devakule jIrNe proktaM deva ! na vedamyaham / vizeSAtkalpavRkSaM taM so'smaracca priyAM tadA // 372 / / zAntimatyapi saMyuktA tApasIbhiH samitkuzam / lAtvopaviSTA chAyAyAM priyamelakazAkhinaH // 373 / / dRSTo nAgalatA''zliSTo'zokaH priyatamaH smRtaH / cittamutkaNThitaM bADhaM sphuritaM vAmalocanam // 374 / / tato dRSTastayA senazcittAdiva vinirgataH / paribhramaMstamuddezamAgataH sAnurAgataH // 375 // hRSTA''ryaputra ityuktvA dRSTa eSa cirAditi / saMdehAcca samudvignA sahIvirahajIvanAt // 376 / / savitarkA kva so'treti svapnaH syAditi khedinI / satyaM vIkSya samAzvastA snehabhAreNa mUrchitA // 377|| vizeSakam AzvAsitA tatastApasIbhiryAvanna jalpati / kamaNDalujalenA'tha sA saMsiktA na cetati // 378 // tatazca kandite tAbhiH kumAraH karuNAparaH / mA bhaiSTeti bruvannAgAnnApazyadrayakAraNam // 379|| tAH pRSTAzca kumAreNa bhagavatyaH kuto bhayam / tAH procire bhavAtso'tha prAha tatkranditaM kutaH // 380 // tA: procuH zaGkharAjasya sutA rAjapurezituH / asau zAntimatI nAmnA durdaivasya niyogataH // 381 / / viyuktabhartRkatA prANAMstyajantImuninA dhRtA / niveditA kulapatarenuziSTA ca tena sA // 382 / / samarAdityasaMkSepaH atraiva ca samAdiSTaH patyA saha samAgamaH / sthitA pramuditA'smAsu mAtRSviva nijAGgajA // 383 // samitkuzamupAdAyA'dyopaviSTA'tra viSTare / akasmAnmUchitA'smAbhiH kanditaM tena sundara / / 384|| kalApakam kumAreNa tato harSakhedA'vasthAvatekSitA / kamaNDalujalaiH siktA vIjitA tApasIjanaiH // 385 // AzvastA'jani saMbhrAntA kumAreNA'tha bhASitA / saMbhrameNa kRtaM devi ! nAnyathA hi munegiraH // 386 / / tava bhAgyavazAjjAtaM satyaM kulapatervacaH / idaM nivedyatAM devi ! yathA syAttasya nirvRtiH // 387 / / tApasyo dadhyuretasyA varo'sau vacasA'munA / lakSyate sadRzaM yugmamidaM hi vidhinA kRtam // 388|| zAntimatyapyathA'vasthAntaraM vAcAmagocaram / nayantyanubhavaM romavikAreNa sahotthitA // 389 / / dRSTvA pallIpatistuSTo vismitazca vyacintayat / aho devapriyArUpamidaM sasadRzaM vidheH // 390 // dhyAtveti praNamatyeSa devabhRtyalavo bruvan / pallIpatiranaMsIttAM bhUtalanyastamastakaH // 391 // prasAdaM prApnuhi svAmitulyamityanayodite / kumAraH prAha naivA'yaM prasAdaviSayo'sti me // 392 // tataH salajje pallIze kumArastarumaikSata / pallIpatimapRcchacca kiM nAmA'yaM tarUttamaH // 393 // sa prAhA'dRSTapUrvo'yaM deva nAma na vemyataH / pRSTo'tha tApasIvargo janmA'pUrvamamuM jagau // 394 / / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 291 dadhyau senaH sa evA'yaM pAdapaH priyamelakaH / dRzyante yugmarUpANi yatpuSpANi sitAni ca // 395 / / pallIzAya samAkhyAya pUjopakaraNaM ca saH / AnAyyA'pUjayatkalpatarumekAgramAnasaH // 396|| tuSTA'tha devatA tasya pratyakSIbhUya taM jagau / tuSTA'smi vatsa ! kiM brUhi priyaM te kriyatAmataH // 397|| sa prAha ki priyaM me syAdevi ! tvadarzanAdhikam / devI proce'nurUpe te nirIhatvaviviktate // 398 // tathApi hi gRhANaitaM maNi naraziromaNe ! / paropakRtaye'zeSaviSaroganiSedhakam // 399 // senastatastadArogyaratnamAdAya devatAm / vavande sA ciraM jIvetyuditvA ca tirodadhe // 400 / / tApasyo jahaSurvIkSya taM devIbahumAnitam / Ucuzca madhyasandhyAtikamo yAmastato vayam // 401 / / senaH proce kulapati vandiSye'haM tataH samam / yAmaH parijanenA'tha yuto'naMsInmunIzvaram // 402 // tApasyAkhyAtavRttAntastuSTastasmai munIzvaraH / patnIM samarpya provAca mama dharmasutA hyasau // 403|| mama cchinnabhavasyA'pi guNAnAM pakSapAtataH / pratibandho mahAnasyAM tad draSTavyA tathA tvayA // 404|| kumAraH prAha bhagavan yadAdizati me bhavAn / tadA kva dRzyo bhagavAnityarodInnRpAtmajA // 405 / / proce kulapatizcainAM vatse dharmaratestava / dUre nA'syupadeze'vasthitiyanmunidarzanam // 406 // samarAdityasaMkSepaH tataH kulapati natvA''pRcchya sA tApasIjanam / kumAramAgatA so'pi sarvaM sampUjya niryayau // 407 / / dinaiH katipayaivizvapuraM prApto nyavedayat / rAjJe zAntimatIlAbhaM so'tha vardhApanaM vyadhAt // 408 / / atha saMmAnya pallIze visRSTe'marasenabhUH / zAtimatyA samaM bhogAn bubhuje bhUbhujaH priyaH // 409 / / anyadA karmavaicitryAt saMsArAsAratAvazAt / sadyoghAtI nRpasyA''gAdyamarAja ivAmayaH // 410 // zUlaM zirotiH sandhInAM dantAnAM ca prakampanam / zvAso locanabhaGgazca svarabhaGgazca jajJire // 411 / / bhiSajo bheSaje vyarthe viSeduH khedamApa ca / zuddhAntastaM ca vRttAntamAkhyatsenAya vetrabhRt // 412 / / seno'tha nRpatervizvopakartustAdRzIM dazAm / zrutvA svamakSamaM nindanpratIkAre vimUrchitaH // 413 / / vIjitvA''zvAsitaH zAntimatyA'thopAyadhIrayA / uktaH smarasi kiM nA''ryaputra ! taM daivataM maNim // 414 / / so'tha sundaryadaH sAdhu smRtamuktveti taM maNim / AdAya zakunaibhavyaiH prerito nRpamAsadat // 415 // nRpamArogyaratnena cApamArjayati sma saH / acintyaratnamAhAtmyAcchAnte zUle zirovyathe // 416 / / ghaTitAH sandhayaH sarve dantA nizcalatAmitAH / zAntaH zvAso dRzau smere kimetacceti bhASitam // 417 // 1. zUla kha Ga zUli ga gha ca / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH stokayA velayA jAtasAmarthyazvotthito nRpaH / vaidyairuktaM kumArasya prabhAvo'yamaho mahAn // 418 // hRSTAzca mantriNo nRttA devyaH provAca bhUpatiH / na naSTasmRtinA jJAtaM mayA kiM kimabhUdiha // 419 || jIvAnandena kathite tuSTaH prAha narAdhipaH / kumAre'mRtarUpe syAdavakAzo mRteH kutaH ||420|| senaH prAha prasAdo'yaM gurudevasamudbhavaH / nRpo'vocadime prANAstava yojyA yathocitam // 421 // guravo yUyamityukte senena nRpatirjagau / guruvAkyamalaGghya hi na mocyo'haM tatastvayA // 422|| senenA''deza ityukte vezmane visasarja tam / nRpatistanniyuktaM ca proce parijanaM nijam // 423 // kumArasaMgataH kazcideti yaH sa nivedya me / kumArasya tataH preSya Adeza iti te'vadan // 424|| anyadA'maragurvAkhyo mantriputraH samAgataH / rAjJe niveditastena pUjito bhaNitazca saH // 425 // bhadra ! senaH kumAro'yaM jIvitAdadhiko mama / pratipannaM tathaitena yattvaM mocyo mayA na hi ||426 || tattathA bhavatA kAryaM yathA''vAM svaH sthitau sukham / sa prAha bhavatA deva ! senaH senaH kimucyate // 427 // yaccAdiSTamahaM tatropayukto'smi vidhiryathA / senAya preSitA rAjJA'tha tadAgamavardhakAH // 428|| preSitazca sa nirgacchan dadhyAvatreti yujyate / yadeSa na tyajantyenaM senaM vizvapurezvaraH ||429 || 293 294 samarAdityasaMkSepaH yato vazIkRtaM rAjyaM viSeNena kRpAmayaH / kumAro'smizca tAtena proktaH pravrajitA'myaham ||430|| hArayiSyatyasau rAjyaM kumArastUddhariSyati / taccArabdhaM viSeNena sAmantAdyapamAnataH // 431|| prajAnAM pIDanAd bADhamucitAcAralaGghanAt / lobhAcca tadavasthAnaM senasyA'traiva sundaram ||432|| kalApakam dhyAyannityayamAyAto dvAHsthena ca niveditaH / kumAro'tha samutthAya tamAzliSya ca pRSTavAn // 433 // kSemo'sti tAtapAdAnAM kumArasya ca so'vadat / kSemo'sti tavA'dRSTeviSaNNo hariSeNarAT // 434|| dattvA rAjyaM viSeNasya tAtaprabhRtibhiH saha / pradhAnairjagRhe dIkSAmanAkAGkSo vapuSyapi // 435 || sena proce'bhavadyuktamidaM kiM nu kumArataH / sukhinyasti prajA so'tha proce'nAtheva sA'styalam ||436 // sena prAha kuto'nAthA viSeNe tatra jIvati / vetriNyA'tha kSute devo jIvatviti babhANa saH // 437 // sphuritaM vAmacakSuzcA'niSTaM bhAvi kimapyadaH / dhyAtveti sa priyAM prAhA''ryasya kAlocitaM kuru ||438|| tayA'tha kArite tasmindehavRttiM samArthayat / kumAra: svAdhikAraM sa jagrAha muditazca tam ||439|| preSitAzca viSeNasya rAjye praNidhayo'munA / nija: parijano vRddhi kumArasyA''pa ca kramAt // 440|| 1. kAritaM khaGaga ghaH samArpayat ka ga gha / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 296 saptamo bhavaH dinaiH katipayaiH zAntimatI sutamajIjanat / senastasya dadau nAmA'marasena iti svayam // 441|| campAtazcA'nyadA cAraH samAyAto nyavedayat / devA'calapurasvAmI campArAjyamupAdade // 442 // muktApIThAbhidhaH kozakoSThAgArasamanvitam / vinaSTaprakRtirnaSTo viSeNastu vidUrataH // 443 / / yugmam tato'maragurorjJAtavRttAnto'marasenajaH / sAmarSa procivAn rAjye sthApayAmyanujaM punaH // 444|| tadA jagarja mattebho devo jayatu mantriNA / proktaM dakSiNabAhuzca kumArasyA'sphurattataH // 445 / / seno'maraguruM prAha kathayaitanmahIbhuje / kathite'tha mahIbhartA prAha me'sau parAbhavaH // 446|| tatpreSayAmi vikSepaM taM sAdhayitumaJjasA / manyUce preSyatAM seno vikSepA'dhipatistataH // 447|| nRpeNA'stvevamityukte'marSadurdhaSamAnasaH / praNamya nRpati senastatraiva divase'calat // 448 // ArUDho hastinaM hastituraGgamarathasthitaiH / sa nirainnagarAdvIraiH samaM zakaH surairiva // 449 / / purAnnirgacchatastasya jagarjA'tyUjitaM gajaH / kumAro jayatItyuktaM sainikaiH sakalaistataH // 450|| prApte'tra dezasImAnaM muktApITho'pyathA''gamat / tasya dUtaH kumAreNa prahito nItirItitaH // 451|| tenoktaH paitRkaM rAjyaM parityajya mama vraja / bhavA'tha saMyuge sajjaH sa sasarja giraM tataH // 452 // samarAdityasaMkSepaH siMheneva vanaM rAjyaM mayopAttaM nijairbhujaiH / na muJce yudhi sajjastu netuM tvAmantakA'ntikam // 453 / / svabharturidamAkhyAhi gatvA dUto'tha tajjagau / krodhAnalaH kumArasyohidIpe'tha hRdantare // 454|| dhIratvena dhRto'pyeSa bhRkuTIdhUmarekhayA / zoNatvena ca netrANAM janairanumitaH paraiH // 455 / / Uce'tha yuddhazraddhAlorasya zraddhA prapUryatAm / zrAddhadevo mahIdevo yuddhazrAddhe'tra tRpyatu // 456 / / tato dvAvapi tau kRtvA prasAdaM bhaTasaMhateH / dattvA dIne jane dAnaM yuddhasajjau babhUvatuH // 457 / / prAtazca hastikAzvIyarathyApAdAtasaGkale / ubhe cApi mahAsainye nirdainye milite mithaH // 458 / / tataH zarasamUhena cchannasUraM dvidhA'pi hi / nizitA'sihatA'nekapatadvaryapadAtikam // 459 / / sAdikSiptamahAkuntabhinnamattamataGgajam / mataGgajAvamardotthabhItivitrastabhIrukam // 460 / / rathikSiptakSurapraughacchinnacchatradhvajavrajam / vrajasthitacamUmadhyamilitakSitinAyakam // 461 / / itaH samehItyAhUtavalamAnabhaTotkaTam / anyo'nyamadagandhotthamatsarA''yAtasAmajam / / 462 / / saMtuSTabhaTasaMdRSTakabandhAbaddhatANDavam / ubhayorapi saMjAtaM samanIkamanIkayoH // 463 / / paJcabhiH kulakam muktApIThaH samutthAya senasenAmamarSaNaH / babhaJjA'tha kumAro'pi samuttasthau sasainikaH // 464 / / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 298 saptamo bhavaH dAruNe'tha raNe jAte muktApIThakumArayoH / nihataH senakhaDgena muktApITho'padbhuvi // 465 / / jitamityUjito jajJe kala: kalakalastataH / jayazriyaH pravezArthamiva tUryamathA'dhvanat // 466|| kumAreNa svayaM so'thA''zvAsitaH salilAnilaiH / zlAghitazca na kIrtiste svaM rAjyaM tvAdade mayA // 467 / / tatastvayA na saMtapyaM viSeNAdadhiko yataH / bhrAtA mama tvamityuktvA taM nijAvAsamAnayat // 468 / / vraNapaTTAnnibadhyA'tha pUjayitvA ca sAdaram / nyAyasAra: kumArastamapraiSInnijanIvRttim // 469 / / Uce'maraguruM caiSa viSeNo'nviSyatAM kvacit / yathA punaH sa campAyAM mahArAjo vidhIyate // 470 // sa prAha yAmazcampAyAM tatra so'pyAnayiSyate / senaH proce mahArAjastAtAdiSTaH sa eva tu // 471 / / Adeza iti mantryukte preSya mukhyanarAnnijAn / adhicampaM yayau seno'bhyudgatazca purIjanaiH // 472 / / vijJaptastaiH pravezAya mahArAjaH sametviti / uktvA tasthau bahiste'tha sameyuH preSitA narAH // 473 / / mantriNe kathayAmAsuH purIM prAptaiH kRtArgalAm / dRSTo'smAbhiH kumAro'sya vRttAntaH kathito'khilaH // 474|| tato dUnaH svayaM nyUnaH samucchUnaradacchadaH / viSeNo'yaM viSeNeva mizrAM vAcamuvAca saH // 475 // rAjyaM kadA'pi naivAhaM kurve parabhujA'jitam / tayUyaM yAta nA'gamyaM punaratra kadAcana // 476 / / samarAdityasaMkSepaH dadhyau mantrI na yogyo'yaM devasya prAgbhavadviSan / dhyAtvetyetatkumArasya sanirvedo nyavedayat // 477|| kumAro'tha svayaM rAjyani:spRhaH procivAniti / taM vinA'nena rAjyena dhvAntanRttena ko guNaH // 478 / / manyUce deva ! saMtyajya viSAdaM pAlaya prajAH / senaH proce svapuNyena rakSyante hi prajAH svayam // 479 / / tadA ca jJAtavRttAnta uddidhIrSurbhavArNavAt / AcAryo hariSeNo'sya pitRvyaH zravyagIrbudhaiH // 480 // amAtrakaruNApAtramAgacchatsAdhubhirvRtaH / / sthitazca naSTazokAkhye vane jJAtazca pUrjanaiH // 481 / / yugmam lokavArtAniyuktAstamAkarNya prekSya ca svayam / vetriNyai kathayAmAsuH sA''khyacca nRpasUnave // 482 / / senastasyai ca tebhyazca pravaraM pAritoSikam / dattvA'maraguruM prAhA'nabhraM pIyUSavarSaNam // 483 / / sa proce deva ! dhanyo'si tvaM ca kalyANabhAjanam / tatastena samaM yAta: kumArastatra kAnane // 484|| dRSTazca tatra nirmohaH sahito jJAnasampadA / zarannIrAmalasvAntaH zaGkhavacca niraJjanaH // 485 / / lokadvayanirAkAGkSo muktimArga ivA'malaH / bhagavAnhariSeNAkhyaH sUri*ritaduSkRtaH // 486 / / yugmam dRSTvA tamanamastaiSa guruNA dharmalAbhitaH / tasthau romAJcabASpAbhyAM pramodaM progiranniva // 487 / / ukto bhagavatA caiSa vatsa ! tvaM bhAvadharmavit / sundaraH sarvaceSTAsu yatastvannirgameNa me // 488 / / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 299 300 nirvedo'jani tasmAcca vrataM tasmAcca nA'param / upAdeyaM kimapyasti prakRtyA nirguNe bhave // 489 // jIvitaM bahulaM klezaivinazvaryazca sampadaH / akANDabhaGgakRnmRtyurvinirjitasurAsuraH // 490 / / pramAdaceSTitaM svalpamapyanalpavyathApradam / atrA'rthe gurubhiH proktAM mamA'gre tvaM kathAM zRNu // 491 / / astyuttarapathapraSThe nagare vardhanApure / sapatnairajito rAjA nAmato jitavardhanaH // 492 // tatrAsti sadazcandrAjAniH sargaH suto'sya tu / pUrvakarmAnubhAvena tAni dAridmamandiram // 493 // sadvaDe'tha mRte candrA kukSipUraNahetave / karma kartuM samArebhe parakIyeSu vezmasu // 494 / / sargaH sargendhanAdyaM tu vanAdAnetumudyataH / itthaM yAti tayoH kAlo duHkhadAridradUnayoH // 495 / / anyadA dhUsarazreSThigRhe jAmAturAgame / vAryAnetuM samAhUtA candrA tandrAvivajitA // 496|| putrasyAgamaveleti zikye tadyogyabhojanam / saMsthApya sA gatA dvAraM baddhvA kiTikayA rayAt // 497|| sarga: samAgato nA'mbAmapazyatkupito'tha saH / na zikyamaikSatAmbApi stokakAlAtsamAgatA // 498 // sargaH provAca tatra tvaM bhinna zUlikayA katham / mama kSudhA'bhibhUtasya velA kA'pi vyatIyuSI // 499 / / tayA'pi danayA zreSThisadane nAptavittayA / proce hastau kathaM chinnau yannAttaM zikyato'zanam // 500 / / samarAdityasaMkSepaH tadA durvAkyatastasmAttAbhyAM karma sajitam / anyadA mAnatuGgaH: zrAddhadharmaH samAdade // 501|| prapannazrAvakatvau tau kAlena kiyatA'pi hi / cAritrapariNAmenA'gRhNItAM vratamuttamam // 502 / / tyaktvA dehaM divaM yAtau sargaH svargacyuto'jani / tAmaliptebhyakumAradevajIjukayoH sutaH // 503 / / krameNA'ruNadevAkhyaH kumAratvamavApa saH / candrAjIvo'pi hi cyutvA nagare pATalApathe // 504 / / jasAdityamahebhyasyellAyAM palyAM sutA'bhavat / deiNIti kRtAbhikhyA kumArItvamavApa ca // 505 / / vizeSakam sA dattA'ruNadevAya bhavitavyaniyogataH / avRtte'pi vivAhe'sau yAnapAtre gataH punaH // 506 / / mahAkaTAhatastasya valamAnasya daivataH / yAnapAtraM vipannaM tan mahAdurmarutA hatam / / 507 / / mahezvaradvitIyo'thA'ruNadevaH payonidhim / phalakena samullaGghya sametaH pATalApathe // 508|| prokto mahezvareNaiSa tavA'tra zvazurAzrayaH / tattatra gamyate so'tha proce'vasthA na tAdRzI // 509 / / yAdRzyAM gamyate tatra tataH prAha mahezvaraH / tiSTha devakule'tra tvaM yAvad bhojanamAnaye // 510 // mahezvaraH praviSTo'tha pATalApathamadhyataH / tatra devakule supto'ruNadevastu nidrayA // 511 / / tadodIrNaM ca deiNyAH karma durvAkyajalpajam / bhavanodyAnagAmenAmapazyatko'pi taskaraH // 512 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 301 302 mANikyakaTakadvandvaM vIkSya tatkarayogyam / sicA tanmukhamApUrya karau chittvA tadagrahIt // 513|| AkRSTakSurikatvena gRhItena vrajannayam / vanapAlikayA dRSTaH kanditaM ca tayA dRDham // 514|| anvadhAvaMstalArakSAstaskaraM vIkSya dUragam / tatra devakule so'pi praviSTaH pUrvacintite // 515 / / tadA cAruNadevasya karmodINaM purAtanam / kaTakau kSurikAM cApi stenastasyAntike'mucat // 516 / / praviSTaH pUrvadRSTe ca zikhare satamasvini / utthito'ruNadevastatkaTakadvayamAdade // 517 / / devatAdattamityetaduTTikAyAM nyavezayat / kSurikAM pazyatazcA'sya talArakSAH samAyayuH // 518 // saMkSubdho'ruNadevo'tha tairukto re kva yAsyasi / papAta ca kSurI hastAttalArakSadhRtazca saH // 519 / / prAha kiM nu mayA cake procuste daivanoditaH / yatkarotyarpaya drAg nastatkaGkaNayugaM tataH // 520|| na jAnAmIti tenokte kapitairdaNDapAzikaiH / hanyamAnasya cA''tAtpatitaM kaTakadvayam // 521|| tad gRhItvA ca tairnIto niyamya sa nRpA'ntike / nRpeNa sahasA proce'muM bhedayata zUlayA // 522 / / taistathA vihite lAtvA bhojyamAgAnmahezvaraH / tamadRSTvA kulaH so'thA'pRcchadArAmikAniti // 523 // yuSmAbhirIdRzaH zreSThipatro gacchanna vIkSitaH / te procurneta Attastu caura eko vinAzitaH // 524|| samarAdityasaMkSepaH na jAnImo gatastatra yadi kautukato bhavet / vadhyasthAnaM tataH pRSTvA gatastatra mahezvaraH // 525 / / zUlaprotaM ca taM vIkSya bASpA''vilavilocanaH / bruvanhA zreSThiputreti mUrchitaH patito bhuvi // 526|| sakautukakRpaiH pRSTazcA'zvAsya ca nirIkSakaiH / ka eSa sa samAkhyacca vRttametatkathAnakam / / 527 / / ayaM kumAradevasya nandanastAmaliptagaH / jasAdityasya jAmAtA vAstavyasya pure'tra ca // 528 / / ityAdi bhojanAnAyaprAntamAkhyAya so'khilam / patito hantumArabdhaH svaM niSiddho nirIkSakaiH // 529 / / tacca zrutvA samAyAto jasAdityaH sutAyutaH / taM nirIkSyopalakSyoccairmUchitaH sasuto'pi hi // 530 / / sa samAzvAsito bandhujanaiH kASThAnyayAcata / jAmAtuH putrikAyAzca tat tAhagdraSTumakSamaH // 531 / / nRpaH kruddhastalArakSAnUce procuzca te prabho / prApto'smAbhiH salopatro'yamuktvA pratyAyitazca taiH // 532 // zreSThipratyAyanAyA'tha svayaM bhUpaH samAgataH / uvAca manturdaivasya na tvasmAkaM materayam // 533 / / athA'marezvaro nAma caturjJAnayuto guruH / sarveSAmapi bodhAya teSAM tatra samAgamat // 534|| devairazodhi bhUrvRSTaM gandhA'mbukusumaistataH / kRtaM kAJcanapadmaM ca tatropavizati sma saH // 535 // 1. vItametat kha Ga ca / 2. puretrasaH kha ga gha Ga / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 304 saptamo bhavaH prAstauda dharmakathAM bhadrA mohanidrAM samujjhata / nityaM jAgRta saMgRhya dharmajAgaraNotsavam // 536 / / pApasthAnAni saMtyajyA'GgIkurudhvaM guNavrajam / hatA'hitaM pramAdA'khyaM karmabandhanibandhanam // 537 / / karmabandhAddhi duHkhAni jantuH prApnotyanekazaH / yatheSo'ruNadevazca deiNI ca suduHkhitau // 538 / / tato nRpatinA pRSTo jJAnasUrastayoH kathAm / Avizcakre'tha saMvignA pariSannikhilA'pyasau // 539 / / mUrchitau tau sacaitanyau smRtajAtI ca dampatI / akliSTau zuddhacittau ca caturjAninamUcatuH // 540 / / bhagavan ! yat tvayA''diSTaM tattatheti tadAvayoH / pradehyanazanaM karmarogaduHkhakSayaMkaram / / 541 // sa cA'vocadavasthAyA asyAH samucitaM hyadaH / idaM hyanazanaM sarvasaukhyanirvANakAraNam // 542 / / tato'nazanamAdAya muditau tau munIzvaram / Ucatunau zubhaM janma dharmasArathinA tvayA // 543 // yatkicid vyasanaM cedaM svakarmapariNAmajam / tadAdiza kimAvAbhyAM kartavyaM bhagavAJjagau // 544|| yuvAbhyAM hi kRtaM kRtyaM mamatvaM tyajyatAmataH / maitrI ca bhAvyatAM bhAvAd duHkRtaM nindyatAM nijam // 545|| jJAnadarzanacAritratrayaM ca bahumAnyatAm / cintyatAM ca pramAdasya varjanAtparamaM zivam // 546 / / tatpratizrutya cA''rabdhaM tAbhyAmatrA'ntare nRpaH / prAha prabho'lpakasyA'pi duHkRtasyedRzaM phalam // 547|| samarAdityasaMkSepaH asmAdRzAM taduddAmapramAdavazavartinAm / kA gatirbhagavAnUce syurdurgA durgativyathAH // 548|| tAsAmapekSayA caitanna kiJcidata eva hi / Aha lokagururbhakSyaM viSaM krIDyaM havirbhujA // 549 / / saMtarpaNIya AtaGkaH kartavyA zatrasaMgatiH / vasanIyaM bhujaGgaizca na kartavyA pramAditA // 550 // ihalokA'pakArINi viSAdInyakhilAnyapi / lokadvayApakArI tu pramAdaH prathito yataH // 551 / / vizeSakam nRpaH provAca bhagavannastyupAyo'pi kazcana / sevitasya pramAdasya kSapaNe'sti gururjagau // 552 // sa kIdRgiti rAjJokte guruH prAha narezvara ! / sarvArambhaparityAgAdapramAdasya sevanam // 553 / / tatkarmarogabhaiSajyaM lokadvayasukhA''vaham / samagrazreyasAM hetuH paramArogyasaukhyadam / / 554 / / nRpaH prAha kimetAbhyAmapramAdo na sevitaH / guruH prAhA'pramAdasyA'tizayo na niSevitaH // 555 / / alpe'pi sevite klezo naitasmAdadhiko'nayoH / ato bhagavatA jJAtabhavamokSA'tmanoditam // 556 / / apramAdaH sadA kAryaH smartavyaM pUrvaduHkRtam / ninditavyaM ca saMvegAdAkhyeyaM ca guroH puraH / / 557|| vidhipUrvaM ca kartavyaM prAyazcittaiviMzodhanam / itthaM dagdhe karmabIje na vipAkAGkaro bhavet // 558 / / 1. narezvara kha ga gha Ga ca / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 305 306 buddho'tha nRpatiH sArdhaM jasAdityena tena ca / mahezveraNa sahito vrataM jagrAha sAgrahaH // 559 // zrutveti sA'nutApo'tha taskaro'pi samAgataH / nirvedavAnuvAcaivaM pApakarmA'smyahaM prabho ! // 560 / / mayedaM karma nistriMzaM kRtaM dharmo'vamAnitaH / pApaM bahumataM cakre mAnuSatvaM ca dUSitam // 561|| tatki gIvistareNA'haM tyaktukAmo'smi jIvitam / tadAdiza yathAyogyaM jJAnI dhyAtvA tato jagau // 562 / / gRhANA'nazanaM so'tha pratipede gurorvacaH / zikSitazca namaskAraM paJcAnAM parameSThinAm // 563 / / tAni trINyapyanazanaM paripAlya samAdhinA / babhUvurbhAjanaM svargasukhAnAM nRpanandana ! // 564|| tattvayA na kRtaM bhavyaM rAjyamAtrakRte'pi yat / saMgrAmo vidadhe prauDhakarmabandhanibandhanam // 565 / / kumArastvetadAkarNya cAritrapariNAmavAn / Uce paribhavA'marSAdvidadhe bhagavannidam // 566 / / asundaramidaM jJAtamadhunA hyupadezataH / tadahaM yadi yogyo'smi tatprasIda vratena me // 567|| guruH provAca sAdhvetat tvayA'dhyavasitaM nanu / heya eva bhavaH so'yamucitazca vrate bhavAn // 568|| zIghramiSTaM vidhehIdamanityaM hi zarIrakam / seno'mAtyaM jagAvArya ! zrutaM bhagavato vacaH // 569 / / karomi kiyayA tvatto nA'nyo me hitacintakaH / anumanyasva mAM so'thA'vadaddeva ! bhavatvadaH // 570 / / samarAdityasaMkSepaH kiM tvaSTa divasAndevo'nugrahaM kurutAM mayi / pratizrute kumAreNA'mAtyo dAnamadApayat // 571 / / aSTAhikAmahaM cakre rAjye nyAsthacca nandanam / AnanditAH prajAH sanmAnitAH sAmantamantriNaH // 572 // senaH zubhe muharte'tha zAntimatyA dvidhA yutaH / sahito'maragurvAdipradhAnaizcA'grahId vratam / / 573 // tato'dhItazruto jJAtatadarthaH sevitakriyaH / yogyatvAd gurvanujJAto jinakalpaM prapannavAn // 574 / / sa caikarAtrikaM grAme nagare paJcarAtrikam / viharannanyadA''yAtaH kollAke saMnivezane // 575 / / sthitaH pratimayaikAnte yutena katithainaraiH / dRSTazca bhraSTarAjyena viSeNena viSIdatA // 576 // prAkkarmadoSataH kuddho dadhyau jAtamidaM zubham / yanmuktA''yudha ekAkI vivikte ca hinasmi tat // 577 // vadho'sya pazyatAmeSAM sAmprataM tu na sAmpratam / dhyAtveti sa tadAsannabhinnadevakule sthitaH // 578 / / anugAnAmanAkhyAtabhAvo nidrAvivarjitaH / ardharAtre gRhItA'siH senaM hantuM gato'ntike / / 579 / / taM vIkSya nizcaladhyAnamiddhakodhadhanaJjayaH / nistriMzaH kRSTanistriMzaH sa provAca muni prati // 580|| are kuru durAcAra ! sudRSTaM jIvaviSTapam / vipanno'syadhunA tena dhyAninA tattu na zrutam // 581 / / zrutaM tu kSetradevyA tattataH kupitayA tayA / hatvA'siM vAhitaM sAdhau stambhito bhaNitazca saH / / 582 / / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo bhavaH 307 aSTamo bhavaH aho te pApakarmatvamanAryatvamaho tava / aho te kliSTacittatvamaho te nivivekatA // 583 / / vAsIcandanatulyasya yadasyA'pi vyavasyasi / itthaM tasmAd vrajetyuktvA kRpayottambhitastayA // 584 // pravRtto'tha muni hantuM punardevatayA tataH / hatazcapeTayA pRthvyAM patito rudhiraM vaman // 585 // AzvAsya kRpayA kRSTastayA sAdhoravagrahAt / mukto vananikuJje'tha svayaM devI tirodadhe // 586 / / vatsale bAndhave sAdhau vikAraM bhejivAnayam / ucitaM tadvikAro hi tasya nAmni dhuri sthitaH // 587 / / evaM sthite'pi hanmyenaM kathaM nviti vicintayan / mahatA'bhinivezena narakAyurapoSayat // 588 // kAle kiyatyapyekAkI zabaraiH picchakAGkSibhiH / gRdhrA'vatAraNArthaM sa viSeNo nihito mRtaH // 589 / / samutpannastamAkhyAyAM SaSThAvanyAM sa nArakaH / dvAviMzatyabdhisaMkhyAyurasaMkhyA vedanAH sahan // 590 / / zrImAnsenamahAmuniH zamasukhaM pIyUSakalpaM piban vanditvA caraNAJjinezvaratateH kRtvA ca saMlekhanAm / saMgRhyA'nazanaM vizuddhahRdayastyaktvA tanuM jAtavAMstriMzatsAgarajIvitastu navamagraiveyake nirjaraH // 591 / / iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe saptamaH samabhUdbhavaH / / 592 / / itazca bharate'traiva vizvakarmavinirmitA / astyayodhyA'bhidhA'yodhyA paripanthigaNaiH purI // 1 // yayotpattibhuvA devAdhidevAnAM vinirjitA / manye zUnye sthitA devotpattibhUramarAvatI // 2 // tatra maitrIbalo nAma nRpo bhujabalotkaTaH / baloddAmo'pi no yasya balo bandhusakhaH samaH ||3|| kumudaM tanvato netrAnandino haratastamaH / yadyazaHzazinaH spaSTaH zazaH pratyathiduryazaH // 4|| utphullamukhapadmA'sti tasya padmAvatI priyA / yatkAntyA vijitA padmA manye padmA''zrayA'bhavat // 5|| urvI tAM ca guNairurvI bhuJjAnasyA'virodhataH / bhUneturdakSiNasyA'syA'tItaH kAlaH kiyAnapi // 6 // navamAdapyanavamAdatha graiveyakAccyutaH / kukSau padmAvatIdevyAH senajanturavAtarat / / 7 / / apazyannizyasau tasyAM sara: sarasijAkulam / cakracakrasamAkINaM bhramadbhamarazobhitam / / 8 / / 1. cakravAka kha / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH haMsAvataMsitaM divyavanarAjivirAjitam / udare vizadAsyena svapne kallolasaGkulam // 9 // yugmam sAkhyatpatyai sa ca proce devi sUnurbhaviSyati / padmAzrayanaraiH sevyaH sAdhucakrasamAzrayaH // 10 // sevitaH zuddhapakSaizca sadA caraNarAgibhiH / pUritAzo'thibhRGgANAM sacchAyaH puruSAzrayaH // 11 // yugmam pratizrutyeti santuSTacittA garbha babhAra sA / samaye suSuve sUnumanyUnaguNavaibhavam // 12 // atha pramodamaJjUSA'bhidhaceTikayA nRpaH / vardhApito vyadhAttuSTastAM tuSTAM pAritoSikAt // 13 / / bandhamokSAdikaM sarvaM nRpastaducitaM vyadhAt / ucchritA muditairloke: paritaH pramadadhvajAH // 14 // pUjA bhUjAninA sarvAyataneSu vitenire / vardhApanAni sarveSu bhavaneSu ca jajJire // 15 // mahotsavamaye mAsi vyatIte'sya narezvaraH / tasya paitAmahaM nAma guNacandra iti vyadhAt // 16 // sa paJcavarSadezIyaH kalAcAryAya cA'pitaH / lIlayA'pi lalau lekhyamukhyA dvAsaptati kalAH // 17 // sa siddhabhAvAsannatvAtkliSTakarmopazAntitaH / kalAkalApAbhyAsAcca tulyakanyAsamAgamAt // 18 / / vimukho viSayavyAptau kalAsu satatodyataH / kIDannudyAnavIthISu tasthau mitrajanairyutaH // 19 // yugmam ito jIvo viSeNasyA'pyuvRtto durgadurgateH / paribhramya bhavaM kRtvA tAdRk cAnantare bhave // 20 // samarAdityasaMkSepaH vaitADhye khecaro jajJe nAmato vAnamantaraH / cakravAlottarapade nagare rathanUpure // 21 // yugmam kiyAnapi yayau kAlaH so'nyadA tu samAyayau / ayodhyAtilakaprAyodyAne nandananAmani // 22 // tatrA''lekhyavinodaM cAnubhavanbhuvanAtigam / vIkSitastena nistandro guNacandro nRpAtmajaH // 23 // taM vIkSya prAgbhavA'bhyAsA'tparamAmaratiM dadhat / dhyAyanvyApAdayAmyenamiti tasyA'ntikaM yayau / / 24 / / adhyetumakSamastasyA'vagrahaM dhyAtavAnayam / vidyAzaktyA sthito'traiva kSveDyA bhApayAmyamum // 25 / / dhyAtveti vajranirghoSabhairavaM vidadhe rakham / na saMkSubdhaH kumArastu vayasyAzca sthirIkRtAH // 26 // tasya dhIratayA bADhaM kuddhaH kAJcanapAdapam / apAtayatkumArasya bhAgyaiH so'patadanyataH // 27 // dano'tha khecaro bADhaM tadA kruddhaH samAgataH / kSetrapAlo bhayenA'sya tvanazyadvAnamantaraH // 28 // kumAro'pyucite kAle vayasyaparivAritaH / samApyA''lekhyamudyAnAt prAvizannagarI nijAm / / 29 / / athottarApathe zreSThe zrIzaGkhapurapattane / nRpaH zaGkhAyano nAma tasya kAntimatI priyA // 30 // rUpeNA'tiratiH putrI nAmnA ratnavatI tayoH / vijJA strIjanayogyAsu sakalAsu kalAsu ca // 31|| 1. abhyetu0 Ga ca, Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH patirapratimaH kaH syAdasyA iti tadambayA / preSitAH puruSA dikSu nipuNAzcitrakarmaNi // 32 // uktAzca rAjaputrANAM pratirUpANi rUpiNAm / AnetavyAni yuSmAbhI ratnavatyucitAnyalam // 33 // ke'pi kvA'pi gatAH kecittvayodhyAmIyatuH purIm / rAdhAM vidhyastadA tAbhyAM guNacandro nirIkSitaH // 34|| tau vIkSya vismitau citramatibhUSaNanAmako / sakRd dRSTaM tu tadrUpamimau likhitumakSamau // 35 // kanyArUpopadAvyAjAttaM sevitumupAgatau / dvA:sthA''khyAtau praviSTau ca guNacandraM praNematuH // 36 // yugmam paTaM ca prAbhRte kRtvocaturAvAM guNAlayam / zrite ca vatsalaM devaM zrutvaitau zaGkhapattanAt // 37|| tad dRSTo'si kalA vidvan vidvazcitrakalAlavam / tava prasAdAdAvAM tadavadhAraya deva nau // 38 // yugmam unmIlya taM paTaM vIkSya rUpaM prAha nRpAtmajaH / ayaM kalAlavaH syAccettatpUrNA kA bhavetkalA // 39 / / rekhAnyAseSu rekhA yaccitre citre'tra dRzyate / samudAyasya zobhA ca kAcidvAcAmagocarA // 40 // evaMvidhAH striyaH kva syu: kalAkauzalameva vAm / tena cittaM hataM ko vA naipuNyena na rajyate // 41|| tAvUcatuzca naipuNyaM vidherevA'tra nau na tu / tatkRtaM vIkSya likhite kA syAnnipuNatA''vayoH // 42 // kumAraH prAha kasyAstadIdRggamRtAJjanam / rUpamapratirUpaM yadvidhinA'pyakRtaM purA // 43 / / samarAdityasaMkSepaH Uce tAbhyAmasau zaGkhapurezvarasutA kanI / nAmnA ratnavatI dRSTA''vAbhyAM naravimAnagA // 44 // sakhIvRtA dhRtazvetA''tapatrA dIrghalocanA / zatapatramanaGgAstraM dadhatI dakSiNe kare // 45 / / kiJcillikhitamAvAbhyAM tadanusmaraNAdidam / likhituM tu yathA'vasthaM vizvakarmA'pyakarmaThaH // 46 / / zrutvetyasyAM parAbhUtaratau bhUpAtmajo rataH / samanturiva mAreNa zarairjaghne zarArubhiH // 47|| AkAragopanaM kRtvA mitramUce'ntikasthitam / paTha vistRtabuddhe tvamanyat praznottaraM punaH // 48|| Adeza iti sa procya parituSTena cetasA / kumAramanusRtyaivA'paThat praznottaraM navam // 49 // kiM te saMbodhanaM deva ! vane kaH kumbhikumbhabhit / pradyumnasya kaverlakSmIjAniH kimabhidhaH pitA // 50 // kumArasiMha ityukte kumAreNA'paraH suhRt / vizAlabuddhinAmA'tha papAThA'bhinavaM kaviH // 51 // prakAzA kIdRzI vArtA''zIrvAde ca kimucyate / kiM ca yogyaM satAM vAse bhavAt kaH syAdvivekinAm // 52 / / kazcA'dhiSThAyaka: zaGkezvarapArzvajinezvare / kumAreNa vicintyoktaM bhUtAnandapurandaraH // 53 // aho materatizayo bhASitvetyatha bhUSaNaH / prAha deva mayA'pyasti kRtaM sa prAha tat paTha // 54 // 1. pure nRpasutA kha / 2. likhituM tAM kha ga gha ca / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH 313 samarAdityasaMkSepaH vazyAnAM kva nare prItirnIrasaM kIdRzaM phalam / upakSaye ca ko dhAturvAjinAM kiM prazasyate // 55 // pradyumnasya kaverasya gurUNAM zrImatAmiha / kanakaprabhasUrINAM guravaH ke ca vizrutAH // 56 // pAThayitvA punastaM ca zlAdhitvA kavitAguNAn / maitrIbalAtmajaH prAha zrIdevAnandasUrayaH // 57 / / proce citramatizcitramati devamateraho / mayA karmakriyAguptaM kRtamastyavadhAryatAm // 58 / / parakIyamanAyAsAdabhiprAyaM prakAzayan / kumAra svargataH svargI bhavAniti matirmama // 59 // kumAra prAha kuM pRthvImAjagAmeti te matiH / babhASe bhUSaNazcake deva eva kila svayam // 60|| tayovismitayoritthaM kozAdhyakSaM nRpAtmajaH / dhanadevaM jagau dehi dInArA~llakSametayoH // 61 / / sa dadhyau mugdhabhAvena lakSamAnaM na vettyayam / dRSTaM karomi tadyena punarnAjJApayatyadaH // 62|| tatpuJjitaM puro vIkSya guNacandro vyacintayat / manye'muSya manasyetad bahu me darzayatyadaH // 63 / / tad bodhAyAvadallakSametAvanmAtrakaM bhavet / tad dvayoranayornAlaM dvitIyamapi dehyadaH // 64 // tathaiva ca tadAdeze kozAdhyakSeNa nirmite / jAtau citrakRtI citrabhRtau tattyAgarAgataH // 65|| kAlajJasya svayaM zatruvarge kAlasadharmaNaH / madhyAhnakAlametasyA''cakhyau kAlanivedakaH // 66 / / madhyasthaH puruSo'vazyaM vizvasyopari jAyate / AkhyAnivedamArohannabhomadhyaM nabhomaNiH // 67|| devamajjanamedinyAM devamajjanasajjadhIH / vAravezyAjanazcAgAdutkSiptasvarNakumbhayuk // 68 // athotthAya kRtasnAnabhojanaH zayanIyagaH / dadhyau zaGkhAyanasutAkanyAyogo nayocitaH // 69 / / iti cintayatastasyA''sthAnavelA samAyayau / niviSTasya sadasyetya vayasyAH samupAvizan // 70 / / atha vidyAdharadvandvamAlikhan nRpanandanaH / tacca pazyatyupAyAtau tau citramatibhUSaNau // 71 / / natvocatuzca tau deva ! kimidaM so'vadattataH / vIkSadhvaM svayamityuktvAthA'rpayaccitrapaTTikAm // 72 / / vIkSya tau vismitau bADhamUcatuzcitrakarmaNi / duHsAdhA''rAdhanA bhAve devena vidadhe ca sA // 73 // navasnehotsukatvena mitha: smeravilocanam / alaGghitocitasthAnamArUDhapremabhAvataH // 74|| idaM vidyAdharadvandvaM likhitaM deva yatnataH / manvahe vizvakarmA'si vizvakarmasu karmaThaH // 75 // vizeSakam kiM cAsti citrazAstre'dazcitraM yAdRk prajAyate / tAhagbhAvasya sampattidhruvaM citrakRto bhavet // 76 / / 1. darzayatyataH kha ga gha ca / 2. iyadeva kathaM bhavet kha ga gha Ga ca / 1. jADyate ka / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 aSTamo bhavaH manvahe bhAvinaM bhAvaM devasya priyadarzanAt / tadIdRzamiti zrutvA kumAraH smitamAtanot // 77 // atrAntare samAyAtaH sandhyAyAH sarvamUSakaH / apaThacca tatastArasvaraH kAlanivedaka: 78|| sarAga iva sandhyAyAmastAdrau tvaritaM raviH / saGketasthAnavaddevadrumakuJja niSevate // 79 // ramaNyo ramaNIyeSu kRtvA ramaNavezmasu / maGgalyavezmaratnAni pUjayanti ratipriyam // 80 / / zrutveti pitarau natvA paryupAsya kSaNaM ca tau / vAsavezmanyupAyAtazcitte ratnavatIM dadhat // 81 // samaye jAtanidrazca prAtaH svapne'yamaikSata / arpitAM kenacinmAlAM svena kaNThe nivezitAm / / 8 / / tadA prabhAtatUryANi prahatAni niyuktakaiH / jajAgAra kumArazcA'paThanmaGgalapAThakaH // 83 / / viyuktAnAM rathAGgAnAM saMyogakaraNodyataH / nirvAsitatamAH sUryakiraNaudho vijRmbhitaH // 84|| smerAmbhojamukhI bhRGgIgItiprItisamanvitA / nRtyatpatrakarA jajJe padminI sukhadarzanA / / 85 / / zrutveti mudito dadhyau svapnenA'nena nizcitam / bhAvI ratnavatIlAbhaH zIghraM prAtaH pradarzanAt // 86 // dhyAtvetyutthAya natvA ca pitarAvAgataH sabhAm / vizAlabuddhipramukhA vayasyAzca samAyayuH // 87 / / samarAdityasaMkSepaH samArebhe ca taiH sArdhaM goSThI gUDhacaturthakaiH / vizAlabuddhiH provAca pUrvaM gUDhacaturthakam // 88 // zrImanto dezanAvArA'nantadarzitasUktayaH / jayantu madgurorAH kumAro'pAThayatpunaH // 89 // tataH proce parijJAtaM zrIdevAnandasUrayaH / atha citramatiH prAha nijaM gUDhacaturthakam // 10 // sajJAnasUktayaH karmanikaraprabhaviSNavaH / zreyase santu naH pUjyAH punarUce ca pAThataH // 91 / / kumAro'thA'vadajjJAtaM kanakaprabhasUrayaH / proce'tha bhUSaNaH parSadbhUSaNo gUDhaturyakam // 92 / / dharmavIratvasakala: zritabAndhavatAM zritaH / zrIpradyumnakavernandyAtkumAro'pAThayatpunaH // 93 / / kSaNaM vicintya ca prAha dharmabAndhavavikalaH / sarve'pyUcuravijJAtaM na devasyA'sti kiJcana // 94|| atha dvA:sthaH sametyA''khyadvAhavAhanabhUmikAm / gato devaH kumAra tvAmAhvayatyehi tallaghu // 95|| athotthAya samArUDhastAkSyaM jiSNurivAparaH / samaM parijanenA''pa nRpati nRpavartmani // 16 // vAhakeli gato vAhAnbahUnayamavAhayat / ucite samaye'bhyetya puryAM cakre yathocitam // 97|| anyadA nirbharotkaNThAvazazcitragatAmapi / pazyAmIti dhiyA citre'likhadralavatImayam // 98 / / muhurdRSTAmimAM citrasthitAM cittasthitAmapi / samutsuko'ntarAtmA me punardRSTuM samIhate // 99 / / 1. sarvasUcaka: kha / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH zlokametaM likhitvA'dho yAvadasti vilokayan / tAvattatra samAyAtau tau citramatibhUSaNau // 100 // yugmam tau citrapaTTikAM prekSya procaturdeva kiM nvidam / smitvA sa prAha bhavatovijJAnasya dviruktatA // 101 // mahAprasAda ityuktvA yAvadetAvapazyatAm / rUpaM dvidhA'pi zlokaM tAvattAbhyAM nirIkSitam // 102 // dadhyatuzca dhruvaM dhanyA sA kanyA bahumanyate / kumAreNA'pi yA citraM kiM vA yogyA hi sedRzaH // 103 // devyA nivedyate hyetad dhyAtvA citramatirjagau / deva rUpamadRSTaM yaditthamArAdhyate'dbhutam // 104 // bhUSaNa: procivAnIdRzyevaM sA rAjakanyakA / dhanyA'vazyaM yadevaM sA devena bahumanyate // 105 // tadA dvAHsthaH sametyAha kumAro'sti samAgataH / deva gAndharvikaH saiSa kumAraM draSTumicchati // 106 // AyAtviti kumArokte vizvabhUtiH samAgamat / avocacca kumAra ! tvAM deva AjJApayatyadaH // 107 // prastute gItavicAre'styasmAkaM vibhramaH svare / kumArastaM samAgatya tato'panayatu drutam // 108 // smitvA sa prAha devasya svApatye bahumAnitA / gAndharvaH prAha nA'patye bahumAno guNeSu tu // 109 // avaktAmevametaddhi tau citramatibhUSaNau / guNAnAM hi samagrANAM kumAre nikaSaH sthitaH // 110 // 1. bhavato kha ga gha Ga ca diruktataH kha / 317 318 samarAdityasaMkSepaH tAtAdeza iti procya kumAraH saudhamAsadat / dvidhA citrayutau citrakRtau tu svagRhaM gatau // 111 // bhUSaNaH prAha sampannamAtmIyaM hi samIhitam / tadasya rUpamAlikhyA'nAkhyAya laghu gamyate // 112 // AkhyAte hi kumAro'yaM na preSayati nau laghu / bhavatvevaM pareNokte tau tamAlikhatAM tataH // 113 // tadrUpaM khecaradvandvaratnavatyozca paTTike / kumAralikhite lAtvA tau zaGkhapuramIyatuH // 114 // devyA vRttAntamAkhyAya taccitratrayamarpitam / tayoH kAntimatI dvedhA tuSTA'dAtpAritoSikam // 115 // nirUpayantI sA rUpaM kumArasyA'timanmatham / dadhyau vizeSasaMsthAnamaho rUpamaho'pyaho // 116 // atRptA'pi tadAloke vIkSyAnye citrapaTTike / rUpA'nurUpavijJAnaprakarSAt sA'tivismitA // 117 // vAcayitvA sutAmUrteradhaH zlokamacintayat / dhanyA mamA''tmajA yetthaM kumAreNA'bhilaSyate // 118 // arpayitvA kumArasya pratirUpaM sutAM prati / devyA madanamavAkhyA'nuziSya preSitA sakhI // 119 // sA gatvA cArpayadratnavatyai tAM citrapaTTikAm / devyAdezaM samAkhyacca zikSasvedaM yathA laghu // 120 // ratnavatyAha kazcitre likhitaH prAha tatsakhI / candrendraviSNukAmAnAmekaH ko'pi bhaviSyati // 121 // ratnavatyAha nirlakSmA locanadvayasundaraH / suvarNavarNaH svaGgAGgastebhyo visadRzastataH // 122 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 aSTamo bhavaH candraH salAJchano vajrI sahasrekSaNadUSaNaH / viSNuH kRSNaH smaro'naGgaH sakhyUce svayamUhyatAm // 123 / / ciraM nirIkSya sA proce sakhi ! nA'yamamAnuSaH / vardhamAnavayo'vastho nimeSocitalocanaH // 124|| sakhyUce suSTu vijJAtaM bhavatyA bhartRdArike / ahaM tu tarkayAmyeSa varastava bhaviSyati // 125 // tadA svakAryamuddizya siddhAdezaH purohitaH / provAca saMzayo nA'tra niHsaMdehaM bhaviSyati // 126 / / zrutvA ratnavatI hRSTA sakhyAhopazrutiH zrutA / tadvAkyaM bahu matvA'tha samArebhe nirIkSitum // 127 / / AnIte citrasundaryopaskare citrakarmaNaH / tadavasthaM samAlekhya praiSInmadanamaJjukAm // 128 / / sA gatvA cArpayitvA ca mahiSyai citrapaTTikAm / uvAca ratnavatyuktamayamArAdhito na vA // 129 / / devI taM vIkSya dadhyau ca praticchandAdayaM varaH / kumArA''likhitAM ratnavatImUrtimathaikSata // 130 // mithunaM cA'nurUpaM tadvIkSyoce mahiSI mudA / gatvA''khyAhi hale'tyantaM bhavatyArAdhito hyayam // 131 / / pAritoSikametatte yattenA''rAdhito hyalam / rUpeNA'pratirUpeNa sazlokena dvidhA'munA // 132 // anyacca sarvadA'pyetadArAdhanaparA bhaveH / ityuktvA'darzayad gatvA tasyAH sA citrapaTTike // 133 / / samarAdityasaMkSepaH Uce ca madvitarko'yaM varo bhAvIti nA'nRtaH / tato ratnavatI vIkSya citraM zlokamavAcayat // 134 / / mudA ratnavatI prAha kimihA''likhitAsmyaham / sakhyAha likhitA kiM vA saMkrAntA jJAyate na tat // 135 / / prAha ratnavatI kaH syAdUce madanamaJjukA / ayaM sarvakalA'mbhodhiH kazcittvayyanurAgavAn // 136 / / Aha ratnavatI rAgaH kimadRSTe'pi sambhavet / sakhyAha tvaM hi citrasthA tena dRSTA bhaviSyasi // 137 / / punA ratnavatI prAha rAgazcitre'pi kiM bhavet / sakhyAhA''kRtimAhAtmyAt syAdrAgo'smin yathA tava // 138 // smitvA nirazvasIdeSA sakhyUce mA sma saMtapaH / avazyaM yujyate svAminyaneneti mano mama // 139|| ratnavatyAha bhAgyaM me kvedRk cintAmaNipradam / sphuratA vAmanetreNa nizcite paritoSamait // 140 / / athaitya priyamelA''khyA ceTI prAhA''dizatyadaH / devI bhojanavelA'bhUdabhyarNAvazyakaM kuru // 14 // sotthAya devAn sampUjya vidhAya vidhinA'zanam / kumArasya praticchandaM kare kRtvA vyacintayat // 142 // ruciraM dhairyalAlityamaGganyAsazca sundaraH / dRSTiH salavaNA bhAvaH pragalbhaH sattvamudbhaTam // 143 // aho naravizeSaH syAdIdRzo'pi mahAdbhutaH / itthaM yAnti dinAstasyAH kumAraguNakIrtanaiH // 144 / / ito ratnavatIrUpadarzanasya vinodataH / kumAraguNacandrasyA'pyevaM gacchanti vAsarAH // 145 // 1. tamAlekhya kha / 2. bhava Ga bhave ka kha ga gha ca / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 322 aSTamo bhavaH jJAtvA kuto'pi vRttAntaM taM maitrIbalabhUpatiH / praiSIcchaGkhAyanasutAM yAcituM varakAn nijAn // 146 / / ito ratnavatI gADhodvignAGgIkRtazUnyatA / smarajvarabharA''kAntA sakhyAkhyAtazirovyathA // 147 // zayanIyagatA muktamAnA pANDukapolabhRt / sAstradRSTiralabdhAzA yAvadasti kSaNA'ntaram // 148 // yugmam tAvadutphullanetratya proce madanamaJjukA / svAmini ! tvaM ciraM jIva pUrNAstava manorathAH // 149 / / yanmayA tarkitaM tacca tathaiva samajAyata / sa hi citrapraticchando varastava varo'jani // 150 // sAMprataM hi kimetena ratapratyUhakAriNA / itIva tasyai saMtuSTA kaTisUtramadAttadA // 151 // apRcchacca kathaM soce gatA devyantike'smyaham / dRSTA devI ca hRSTA''syA sacitramatibhUSaNA // 152 / / Uce ca matsutAM brUhi pUrNAstava manorathAH / kumAraguNacandrAyA dattA tvamasi yAcitA // 153|| yastvayA''rAdhitAzcitre sa eva vidhinA varaH / parituSTena te datto'kRtadAraparigrahaH // 154 // hRSTA'tha ratnavatyasyai dadau sarvAGgabhUSaNam / dhyAtvetIva sa sarvAGge bhavitA mama bhUSaNam // 155|| Uce ca satyasaMjJo'yaM guNacandro yato'mutaH / mama vyapagatastApo gRhiNIzabdamAtrataH // 156 / / samarAdityasaMkSepaH sakhyUce bhaNitaM devyA vandasva gurudevatAH / majjitvA'tha vibhUtyA sA gurudevAnavandata // 157|| zaGkhAyananRpeNA'tha kRtvA vardhApanaM varam / praiSi ratnavatI sAmbA mahAbhUtyA svayaMvarA // 158|| mAsamAtreNa kAlena saitA jJAtatadAgamaH / tuSTo maitrIbalo bandhamokSAdikamakArayat // 159 / / pratipattiH kRtA yogyA muhUrtazca nirIkSitaH / vivAhasyA'nurUpaM ca samagramapi kAritam // 160 // haTTazobhA samArabdhA dravyaM dIneSu dApitam / kozapatraM samAkRSyA''bharaNAdi nirUpitam // 16 // hAstikAzvIyarathyADhyo'bhavaddhavalamaGgalaH / kumAro'tha samArohadupavAhyaM mahAgajam // 162 / / pRSThe vizAlabuddhyAdyA vayasyAstasya tasthire / rathAzvAdisamArUDho rAjaloko'khilo'pi ca // 163 // nandanmaGgalatUryo'tha nRtyaddAravadhUjanaH / nandyamAnazca paurIbhirAgAdvivAhamaNDapam // 164|| prayujya ca vidhi sarva preSito'tha vadhUgRham / apazyaccitrato ramyAM raterapi manoharAm // 165 / / ISallambAdharAM cakrayugmatulyapayodharAm / trivalIkalitAM madhye pallavA''bhakaradayAm // 166 / / nitambabimbapRthulA sthalAmbhojanibhakamAm / sarvAGgasundarAM ratnavatIM nRpatinandanaH // 167|| vizeSakam 1. sa evAMge ka / 1. this verse is wanting in kha ga gha / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 324 aSTamo bhavaH hRSTaH pANigrahaM tasyAH siddhadezagirA'karot / bhrAntAni maGgalAnyuccairAcArazcAkhilaH kRtaH // 168 / / tAmAdAya samAyAtaH kumAra: sadanaM nijam / sarva samucitaM cakre'thA'paThatkAlapAThakaH // 169 / / samApya jagaduddyotakRtyaM bhrAntvA'khilaM dinam / jagAma majjitumiva taraNivaruNAlayam // 170 / / pradoSadurjane mitrapradhvaMsena prasRtvare / mithunAni rathAGgAnAM bhiyeva vyaghaTanmithaH // 171 // nabha:zriyAntikasthendupriyasaGgamayA kila / dina zrImAnabhaGgAya tArAbharaNAmAdade // 172 / / prAcIvadhUmukhaM toSeNeva zyAmAmukhAdbhuvA / induH samudagAjjyotsnAnivahena prakAzayan // 173 / / vijRmbhitasurAgandhaM prakAzarbhamaNivrajam / candrojjvalaM jagajjajJe kSIrodamathane yathA // 174 / / tadA samAgato hRSTaH kumAro vAsavezmani / yatra ratnavatI devatevA'sti saparicchadA // 175 / / nirgate'tha sakhIvarge snehataH kUrasUpavat / / militaM tattathA yugmaM yathA bhedo na lakSyate // 176 / / kSaNadA kSaNadA jajJe tayoH prathamasaGgame / citraM tu kSIyamANA'pi kSaNadAtvaM mumoca na // 177 / / pradattacittanirvedaH strINAM priyaviyogataH / ninadaH kRkavAkUNAM prAsaradvandinAmapi // 178 / / samarAdityasaMkSepaH nizAnAtho nizAvadhvA viyogena bhaviSyatA / AkulaH kalayAmAsa kila niSkalatAM tadA // 179 / / dhvAntArAtiratha dhvAnte pratighAdiva pATalaH / udayAcalacUlAyAmAruroha mahodyamaH // 180|| rathAGgamithunAnyAsan saMyoge susthitAnyatha / mitrasyAbhyudayaH kasya na syAdatha sukhapradaH // 181 // kumAraguNacandro'tha kRtaprAbhAtikakSaNaH / gatvodyAne ciraM ratvA sapriyaH punarAyayau // 182 / / iti pratidinaM ratnavatyA saha manoharam / tasyA'nubhavataH saukhyaM kAlaH ko'pi vyatIyivAn // 183 / / udvRtto'thAnyadA tasya nRpatevigraho nRpaH / vikSepaH preSitastenA'vikSepeNa vinijitaH // 184|| sainikaiApitazcaityAcala-maitrIbalaH svayam / kumAreNAtha vijJaptaH kIdRg dvedhA'pi vigrahaH // 185 / / saMrambheNA'lametena tAtAdiza tato'tra mAm / labhatAM tAtakopAgnAvayaM zalabhatAM drutam // 186|| preSito'tha nRpeNaiSa muktvA ratnavatImagAt / yathAsannena sainyena sahito rahito bhiyA / / 187 / / vigraho vigrahe matvA kumAraM svayamAgatam / tasthau durgamadhiSThAya bilaM kulizadantavat // 188 / / mAyayeva mahAyantraM tristaM saMveSTya senayA / citraM hInabalaM cake kumAro navamAntrikaH // 189|| 1. kSaNavajjajJe kha / 1. tatothamAM kha / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH 325 326 samarAdityasaMkSepaH dadhyau ca naivamapyeSa hato me'dhanyatA tataH / gatvA'yodhyAM hataM vacmi loka: zocati taM yathA // 202 / / syAdasyA'pakRtaM hanta kRtenaitAvatA'pi hi / cintayitvetyayodhyAM sa gantuM prAvartatA'dhamaH // 203 // itazca vigraha: proktaH kumAreNA'yudhaM kurU / sa proce nocitaM zastragrahaNaM svAminaM prati // 204|| yudhyamAnAnniSidhyA'tha sAmantAzapathainijaiH / pravezaM kaNatRNyAdenirudhya ca samantataH // 190 // vizAlabuddhimAdizya dezasya paripanthane / sthalasthitaH svayaM tasthau svasthAna iva susthitaH // 191 / / yugmam anyadA ca paribhrAmyan sameto vAnamantaraH / kumAraM vAhakelisthaM vIkSya kruddho vyacintayat / / 192 / / dhIra eva durAcAro mayA hantuM na zakyate / tadvigrahasya sAhAyyaM kRtvA'syA'pakaromyaham // 193 / / dhyAtveti vigrahAvAsaM gataH pRSTazca tena saH / hetumAgamane prAha sAhAyakakRte tava // 194 / / guNacandro hi me vairI chuTito'rdhahataH purA / adhunA tu sahA'nena naye'ntaM tava vigraham // 195 / / vigraha: prAha mAM tatra guNacandrAntike naya / yathA samApayAmyasya vigrahaM svayamapyaham // 196 / / nIto'tha vigrahastena khecareNA''tmapaJcamaH / vidyAbalAtkumArasya vAsavezma pravezitaH // 197 // dRSTvA suptaM kumAraM sa vigrahaH prAha vigraham / kRtvA samaM mayA zeSe samuttiSThA''yudhaM kuru // 198 / / sAdhu sAdhviti taM jalpan kumAraH khaDgamagrahIt / utthitAnaGgarakSAMzca svadroheNa nyaSedhayat // 199|| vaJcayitvA'sya ghAtaM ca vizastraM taM vidhAya ca / kumAraH pAtayAmAsa kezeSvAkRSya vigraham / / 200|| pAtitAzca bhaTAstasya yAmikaistumulo'bhavat / kumAro jayatItyuccaiH pranaSTo vAnamantaraH // 201 / / tataH svasevayA devaH prasAdaM kurutAM mayi / kumAraH prAha tAtaste svAmI bhrAtA'si me mahAn // 205 / / tattAtAntikamAgaccha vigraha: pratipadya tat / cakre vardhApanaM durgamudaveSTata bhUpabhUH // 206 / / vigrahe vinivRtte'pi vigraheNa samanvitaH / vigrahajJaH purIM gantuM pravRttaH sa suvigrahaH // 207 / / tadA ca guNacandrasya bodhAya vyomavartmanA / caturjJAnadharaH sAdhudhurandharasamAvRtaH // 208 / / kriyAsvazithilAcAra: purA ca mithilAdhipaH / sUrivijayadharmAkhyo dharmAkhyoddAma Ayayau // 209 / / yugmam guNacandraH parijJAya nijAt parijanAdamum / susthitaM sthitamudyAne guNasambhavanAmani // 210|| vigraheNa pradhAnena sArdhaM parijanena ca / atyukuNThasamutkaNThaH zuzrUSitumupAgataH // 211 // yugmam natastaM saparIvAramamunA dharmalAbhitaH / upAvikSadayaM dakSaH sahito vigrahAdibhiH // 212 / / 1. saprAha kha Ga ca / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH 327 328 tadaitya sahasA ko'pi divyarUpadharo divaH / vidyAdharo'navadyAtmA guruM natvA ca so'vadat // 213 / / vibho tvayA yaH kanakapurasvAmipura: purA / ukto mArgaprapattyAdyo vRttAntaH svo mahAdbhutaH // 214 / / oghena sa zruto lokAttacchrutau kautukaM mama / taccenna dharmapratyUhastadAkhyAhi prasAdataH // 215|| tathaiva guNacandreNa kumAraNA'pi bhASite / vibhurvRttAntamAtmIyamAkhyAti sma tayoH puraH // 216 // astyatra bharatakSetre mithilA nAmataH purI / tasya vijayadharmA''khyo babhUvA'haM mahIpatiH // 217 / / mamA'gramahiSI candradharmA nAmnA'tivallabhA / kenA'pi mantrasiddhena sA mantravidhaye hatA // 218 / / tato vijayadevyA me vRttAnto'yaM niveditaH / zrutveti tasyAM mohena mahAmohaM gato'smyaham / / 219 / / zrIkhaNDadravasikto'tha tAlavRntaizca vIjitaH / saduHkhaM vAravezyAbhiH kathaJcidapi bodhitaH // 220 // mama du:khajuSastrINi dinAni vyaticakramuH / parityaktA'nnapAnAdidevapUjAdikarmaNaH // 221 / / caturthe divase tIvrataponiSTaptavigrahaH / AgAjjaTAdharo mantrasiddho bhUtivibhUSitaH // 222 / / Uce ca nRpate kasmAdAkulaH kulabhUSaNaH / mayAmantravidhAnAya tava nItA nitambinI // 223 / / AcArazcA'tra yAcitvA prathamaM naiva nIyate / tasyA na pIDA dehasya zIlasya ca kadAcana // 224|| samarAdityasaMkSepaH na saMtapyaM tvayA SaNNAM mAsAnAmantare tayA / yokSyase tvamiti procya mantrasiddhastirodadhe // 225 / / jJAtveti virahaM dIrgha mUrchitvA''zvAsitaH punaH / tasthau tadA navanavaivilApaivilapannaham // 226 / / itthaM ca nArakasyeva palyopamasamA mama / mahAdu:khAd vyatikrAntA mAsAH paJca kathaJcana // 227 / / anyadA ca mamA'kasmAtpramodo hRdi jRmbhitaH / arhadAgamamAkhyacca mama vardhApakastadA // 228 / / dattvA yathocitaM tasya natvA tatra sthito vibhum / nAthaM tyaktabhavonmAthaM sarvA nantumAgamam // 229 // dRSTvA samavasaraNaM prAkAratrayasundaram / uttIrya dviradAd dvArottarayA tatra cA'vizam // 230 / / natvA jinendramuddAmapramododbhUtakaNTakaH / mArebhe siMhamArebhe stotuM bhUnyastamastakaH // 231|| jaya tribhuvanAdhIza ! jaya tridazapUjita ! / jaya tridoSanirmukta jaya trijJAnavajjane // 232 / / jaya krodhadavAmbhoda ! jaya mAnAcalAzane ! / jaya mAyAlatAparTI ! jaya lobhAbdhikumbhaja ! // 233|| viSayaH purato bhUtvA kRSTo nijaguNairaham / kaSAyaiH preritaH pRSThe patito'smi bhavAvaTe // 234|| jJAnadarzanacAritraguNatritayagADhayA / girA varatrayA''kRSya naya mAM zivabhUmikAm // 235 / / 1. trijJAnavajita Ga / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 330 aSTamo bhavaH jagadvaidya ! kRpAM kRtvA karmA'jIrNaM kSiNu kSaNAt / pathyAM nijagiraM dattvA tapastaptA'mbhasA samam // 236 / / bhrAmyanbhaveSTikApAke daSTo mohamahAgninA / mUrchito'hamupekSyo na jagajjAGgalika tvayA // 237 / / kaSAyaiH karapAdAdyaizchinnairapi hi rohati / matkarmaripumAnasyottamAGga chinddhi tanmanaH // 238 // manmano vidhyate bhrAmyad bahiviSayakaNTakaiH / taddehi caraNatrANaM jineza ! nijadarzanam // 239 / / iti stutvA jagannAthaM natvA gaNadharAdhikAn / sAdhUnindrAdikAndevAnyathocitamupAvizam // 240 / / tato vibhurbhavAmbhodhinistAraNatarInibhAm / zuddhakASThAzrayAM kartumArebhe dharmadezanAm / / 241|| anAdyananto jIvo'yaM karmaNA'nAdinA yutaH / pApena jAyate du:khI dharmeNa sukhitaH punaH // 242 / / dharmazcaritradharmo'yaM zrutadharmAdvijAyate / sa kaSacchadatApaizca zuddho jJeyaH suvarNavat // 243|| sarvaprANAtipAtAdipApasthAnaniSedhanam / sadhyAnA'dhyayanAdInAM vidhirdharmakaSo mataH // 244|| bAhyakriyAkalApena yenA'yaM naiva bAdhyate / zuddhazca jAyate chedaH sa dharmakanake mataH // 245 / / jIvAdibhAvavAdo yo bandhamokSaprasAdhakaH / sa dharmajAtarUpe'tra jJeyastApo manISibhiH // 246 / / tribhirebhirvizuddho yaH sa dharmo dharma ucyate / avizuddhastribhiryaH sa phalakAle'nyathA bhavet // 247 / / samarAdityasaMkSepaH samagrapuruSArtheSu dharmo hi prathamo mataH / yastatra vaJcitaH sarvakalyANeSu sa vaJcitaH // 248|| kalyANakAminA tasmAtsarvakalyANakAraNam / kalyANavatparIkSyeSa grAhyaH kalyANabhASitaH // 249 / / ratnatrayamayaM tasmAdAdAyA'muM mayoditam / saphalaM mAnuSaM janma vidhattA'tyantadurlabham // 250 / / zrutveti ke'pi saMvignAH zramaNatvaM prapedire / ke'pi zrAvakatAM ke'pi samyagdarzanameva tu // 251 // tadA ca samavasRtau vIkSya devI vyacintayam / kvaiSA'tra mantrasiddhasya tatazca vacanaM smRtam // 252 / / pRcchAmi ca jinaM cakre kimayaM prAgbhave mayA / devIvirahajaM du:khaM yato jAtaM sudAruNam // 253 / / tato natvA mayA pRSTo mama prAkkarmadUSaNam / sarvaM sarvavidAM mukhyaH samAkhyAtuM pracakrame // 254|| vindhyA'drau zikhare seno nAmnA zabaranAyakaH / tvamabhUH preyasI ceyaM zrImatI nAmatastava // 255 / / atrasnurviSaye gRdhnuH kSipnuH zvApadasantateH / dhRSNujiSNuH svabhAvena samabhUH zamabhUrna tu // 256 / / teva valkadukUlA''DhyA guJjAphalavibhUSaNA / bhrAntA kAntA'pi kAntAre parizrAntA tvayA saha // 257|| anyadA ca nidAghArtAvanArtastvaM tayA samam / viSayAnupabhuJjAno yAvadAsse vanAntare // 258 // 1. tAvat for tava kha ga gha / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH tAvattatra samuddeze pathabhraSTaH paribhraman / kSudhA tRSA parikSINaH sAdhugacchaH samAgamat // 259 // sAnukampaM tvayA pRSTAH sAdhavaH kiM vanAntare / paribhramata te procurmahAtman ! mArgatazcyutAH || 260 // zrImatyA bhaNitazcA'si svAminnetAnmahAmunIn / uttAraya vanAdbhImAtprINISva ca phalAdinA // 261 || idaM dharmanidAnaM hi pradattaM vedhasA tava / tatastvaM jAtaromAJcaH phalamUlAdyaDhaukayaH // 262 // proce ca sAdhubhiH zrAddha kalpante'mUni naiva naH / siddhAnte yanniSiddhAni sarvajJaiH sarvadarzibhiH || 263|| tvayoce'nugrahaH kAryo nirvedaH syAnmamA'nyathA / zraddhAlutvamatha jJAtvA sAdhavastvAM babhASire // 264 // yadyevaM tarhi jIrNAni phalamUlAni dehi naH / zIghraM na gahvarAttAnyAnIya tAn pratyalAbhayaH // 265 // kRtArthaM manyamAnaH svaM sapatnIko'pi tAnpathi / munInasthApayaste tu tavA''khyandharmamArhatam // 266 // tvayA te sthApitA mArge dharmamArge ca tairbhavAn / mahatAmupakAro hi sadyaH phalati nirmitaH // 267 // sajAyo'pi namaskAraM pAThitaH sAdhubhirbhavAn / samAdiSTazca kartavyamasmadIyamidaM vacaH // 268 // pakSasyaikadine hitvA''rambhaM sthitvA ca nirjane / smartavyo'yaM namaskAraH sAraH zrImajjinAgame // 269 // dine tatra ca kazcidvAM dehadrohaM vicintayet / kuryAdvA tadapi kSamyamitthaM svargo bhaviSyati // 270 // 331 332 samarAdityasaMkSepaH iti tairjJAnibhiH proktaM yuvAbhyAmurarIkRtam / bhAvanApAvanAtmabhyAM tadAcIrNaM ca sarvadA // 271 // anyadA yuvayoritthamAttapauSadhapoSayoH / AgAtsiMhaH priyAM trAtuM bhavAMzcApaM kare'karot // 272 // Uce ca bhIru mA bhaiSIH zareNaikena hanmyamum / sA prAha nAtra sandehaH kiM tu gaurbAdhyate guroH || 273 // tvayoce bhavatIsnehamohAddadhre dhanurmayA / tato'lamamunA yatnaM kuruSva gurubhASite ||274 || patito vAM sa paJcAsyo vilikhannakharaiH kharaiH / tvayA sahoDhayA soDhaH klIvajIvasuduHsahaH || 275 / / nayatA'pyanyato dhAtRnupasargeNa tena vAm / gurugIrakSadhAtvartho ninye na tvanyato balAt // 276 // munI iva kSamopetau pare tau dampatI yuvAm / tridazatvena saudharme jAtau palyopamAyuSau // 277 // ito'varavidehe'sti gurucakrapuraM khavat / rAjJA kurumRgAGkena mRgAGkeneva rAjitam // 278 // tasyA'gramahiSI bAlacandrAkhyA tvaM divazcyutaH / tadIyakukSau samaramRgAGkA''khyaH suto'bhavaH // 279 // zrImatI tu nRpazyAlasubhUSaNanRpastriyAm / kurumatyAmabhUtputryazokadevIti nAmataH // 280 // ubhAvapi kalAcAryAtprApathuH sakalAH kalAH / bhavanaM paJcabANasya yauvanaM ca kramAdyuvAm // 281 // 1. tato for ito kha Ga ca / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH dattA cAzokadevI te subhUSaNamahIbhujA / dine prazaste yuvayorjajJe pariNayotsavaH // 282 // kAle sukhamaye yAti pitA te palitekSaNAt / rAjyaM tava vitIryA'tha pravavrAja priyAyutaH // 283|| tevA'tha kurvato rAjyaM bhillatvabhavasambhavam / vipAkamAgataM karma jantujAtavighAtajam // 284 // tatazca vijaye'traiva bhambhAnagarabhUbhujA / zrIbalena samaM jajJe'nimitto vigrahastava // 285 // sarve vighaTitA yoddhAstava zrIbalamAzritAH / yuddhe tvaM nihatastena paJcamyAM nArako'bhavaH // 286 // zrutvA tava mRrti kRtvA nidAnaM tvadbhavA'nugam / paJcamyAM nArako jajJe sazokAzokadevyapi // 287 // tatra saptadazAmbhodhInAyuvAM duHkhato gatam / athoddhRtya yuvAM jAtau puSkarArdhasya bhArate // 288 // daridrakulayoH putraputrIrUpatayA kramAt / yuvatve yuvayorjajJe vivAhaH snehazAlinoH // 289 // anyadA svagRhA sthAbhyAM yuvAbhyAM yatinIyugam / vIkSitaM pratilAbhyaitatpRSTaM kutra va AzrayaH // 290 // vasuzreSThigRhAsanne tadAkhyAte pratizraye / gRhItaphullAvutphullanayanau ca gatau yuvAm // 299 // dRSTA ca gaNinI tatra suvratA suvratA'bhidhA / jantUnAM yadvacaH kSIrAttuSTiH puSTizca jAyate // 292 // 1. tava prakurvato ka / 333 334 samarAdityasaMkSepaH yasyA ekAdazAGgAni mahArthabharabhAJjyapi / adbhutaM rasanAgre'sthuH kamalodarasodare ||293 || tAbhyAM sapulakAbhyAM sA vanditA vyatarattayoH / dharmalAbhAziSaM tau cA'vocatpezalayA girA // 294|| bhadrau jinAgrataH puSpavRSTiratra vimucyatAm / vimucyethAM yathA kArAgArAtsaMsAravAsataH // 295 // tathA kRtvA yuvAmetyA'bhivandya gaNinIM punaH / niviSTau kathitau sAdhvyA gocarAgrapraviSTayA // 296 // dharmazraddhAlukAvetau paripRcchya pratizrayam / pArzve'smAkaM jinendrANAM vandanArthamathAgatau // 297 // gaNinyUce kRtaM cAru dharmikau yadihAgatau / jantUnAM duHkhataptAnAM zaraNaM dharma eva hi // 298 // sa ca satyo manuSyatve tacca svapnavadasthiram / tatrApi viSayI jJeyazcandanAGgArakArakaH ||299 // dharmAddhi sarvasaukhyAni sazAzvatapadAnyapi / sa cArhadbhiH smRtairdRSTairacitairvanditairnutaiH // 300 // tayA''khyAtaM yuvAM dharmaM prapedAthe jinoditam / madhumAMsanivRttizca vihitA svahitAvahA ||301 || prasthitau dampatI gehaM gaNinyA bhaNitau yuvAm / atrA''gatya sadA dharmaH zrAvyo duHkhaniSUdanaH || 302 || pratipadyeti kurvantau yuvAmabhavatAM kramAt / suzrAddhau brahmaloke ca jAtAvAyuH kSaye surau ||303 // 1. zravyo in all Mss. / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH 335 336 samarAdityasaMkSepaH tatra sAdhikasaptAbdhInAyuH sampUrNya taccyutau / yuvAM nRpatigeheSu jajJAthe atra janmani // 304|| tadbhillatve'rjitaM karma kSapitaM narake bahu / zeSaM kSudramanuSyatve taccheSamadhunA punaH // 305 / / tatpApakarmaNAmatra matvA vIpAkamIdRzam / tathA kuru yathA naiva duHkhAnyApnoSi sAmpratam // 306 // ityAkarNya mayA sAdhaM devyA parijanena ca / pratipannaM vrataM saiSa vRttAntaH prAktano mama // 307 / / zrutveti parSat saMvignA guNacandro guruM jagau / prabhoH prabhAvato dharmo mayA jJAto yathAtathaH // 308 / / tato dehi gRhasthatvasyocitAni vratAni me / ityukte vigraheNA'pi dvayorapi dadau prabhuH // 309 / / tau bhAvazrAvako bhaktyA guruM prANamatAM tataH / guruNA guNacandrastu bhASito bahumAnataH // 310 // kumAra tava bodhAya gato ratnapurAdaham / saMjAtazcaiSa tattatra yAmyunmukhayativraje // 311 / / ayodhyAyAM punarbhAvi bhavatA saha darzanam / bhAvyaM dRDhavratenoccairAdeza iti so'vadat // 312 / / guruH sasAdhurapyabhragatyA pracalitastataH / etAbhyAM vandito dUraM vIkSitazcAtibhaktitaH // 313 / / tasmiMzcAdarzanIbhUte tAvayodhyAM purIM prati / sasainyau calitau harSakalitau dharmalAbhataH // 314|| itazca gatvA'yodhyAyAM khecaro vAnamantaraH / cake kaitavato vAtA kumArasya parigrahe // 315 / / kumAro nihato yuddhe vigraheNeti sA kamAt / zrutA maitrIbalenaiSa na zraddhatte sma tAM punaH // 316 / / zrutvA ratnavatI tvenAM mUrchitA patitA bhuvi / AzvAsitA parijanenA'laM bASpamucA zucA // 317|| rAjJo nivedite'trArthe tatra rAjA samAgataH / tayA vahipravezAya vijJaptaH procivAniti // 318 / / azraddheyamidaM tanmA kArSIravidhave zucam / gomAyunA dRDhenA'pi paJcAsyo na vinAzyate // 319 / / tvayi putraM kumArasya siddhAdezo dizatyalam / dRSTazca kuzalasvapno mayA me nAkulaM manaH // 320 // kumArasya ca notpAtaH kopyabhUdabhiSeNane / tavAvaidhavyalakSmIzcAvipannA zivameva tat // 321 // kenA'pi hi kumArasya manye prAgbhavavairiNA / kRtA kaitavavArtA'sau tat tyajainamasadgraham // 322 // idamitthamatho daivaM yadi satyaM vidhAsyati / tatastvamAkulA kasmAdasmAkamapi sA gatiH // 323|| preSitaH pavanagatinAmA''ste lekhavAhakaH / paJcadinyAgate tatra kariSyAmo yathocitam // 324|| arvAk punarna saMtapyamatha ratnavatI jagau / tAtAdezaH pramANaM me kiJcidvijJapayAmi tu // 325 / / karomi zAntikarmA'haM pUjayAmi ca devatAH / yAvatkuzalavArteti tAvadujjhAmi cA'zanam // 326 / / rAjJoce kurvidaM vatse ! prasAda iti sA'vadat / tvaM bhavA'vidhavetyuktvA'gamanmaitrIbalo nRpaH // 327 / / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 338 aSTamo bhavaH prArabdhaM cAnayA sarva zAntikarma yathocitam / dInAdInAM pradAnAni prAdAtkalpalatopamA // 328 // dRSTA ca sarvasampattipUjArthaM gatayA tayA / vicArabhUmivyAvRttA nirvikArA varAkRtaH // 329 / / yuktA tapa:zamajJAnaiH sAdhvIbhiH parivAritA / zvetavIsvAminaH putrI kozalAdhipagehinI // 330 // gaNinI gRhiparyAye'bhidhAnena susaMgatA / susaMgatA guNaiH saGgatApena na tu saMgatA // 331 / / vizeSakam tAM vIkSya natvA covAca du:khitA bhagavatyaham / tatprasIda gRhA''gatyA zrotumicchAmi kiJcana // 332 / / gaNinyAha bhavatvevaM nA'prItiH kasyacidyadi / soce gurujana: sarvo dharmazraddhAparo mama // 333 // tato ratnavatIvAcA gaNinI gehamAgatA / kRtopacArA sA cAsyAH purataH samupAvizat // 334|| athA''ha gaNinI vatse sarve saMsArijantavaH / duHkhapAdapabIjena janmanA saMgatAH khalu // 335 / / bAdhyante bhogatRSNAbhiH kadarthyante tathendriyaiH / jarasA cAbhibhUyante pacyante ca kudagninA // 336|| cUryante mAnazailena mohyante dambhajAlataH / chAdyante mohatamasA plAvyante lobhavAdhinA // 337 / / khaNDyante ca viyogAdyairgrasyante kAlarakSasA / bhramyante karmacakreNa kavalyante ca mRtyunA // 338|| na ke'pi sukhitAstasmAnmuktvA jinamunInimAn / zvabhratiryagnRdevatvagatiSvakhilajanmasu // 339|| samarAdityasaMkSepaH yathA ke'pi rujAkAntA nirviNNA vedanAvazAt / svaM nivedya suvaidyasya taduktakriyayA sthitAH // 340 // bAdhyamAnA api rujA''rogyalAbhasya nirvRtaH / na du:khaM gaNayantIha saMjAtasukhanizcayAH // 341 / vizeSakam munayo'pi tathA karmarogasampannavedanAH / nivedya jinavaidyasya svaM taduktakriyA'nvitAH // 342 / / karmabhirbAdhyamAnA apyArogyaprAptinirvRtteH / na du:khaM gaNayantyetannirvANasukhanizcitAH // 343 // yugmam te hyamohAH sasaMtoSAH samIpazivasampadaH / sukhinaH paramArthena tebhyo'nye duHkhinaH sadA // 344|| kiM ca vatse'nayA kRtyA niHzeSasukhasaMjuSaH / kiM duHkhaM tava nA'kathyaM yadi tatkathyatAM mama // 345 / / tayA'tha bharturakSemavArtAdu:khe nivedite / gaNinyUce'sti nA'kSemastasyedAnI dRDhA bhava // 346 / / jAnAmyavidhavAbhAvaM tava svaravizeSataH / svaramaNDalametacca niHsaMdigdhaM jinoditam // 347|| kiM ca yAdRk parAnandayoge bharturmUgIdRzaH / svaraH saMbhavatIdAnI tAdRzastava dhAmiki // 348 / / tvatpratyayanimittaM ca zAstrasthaM vacmi kiJcana / evaMvidhasvarA nArI guhye makhavatI bhavet // 349 / / evametadasau procya proce pRcchAmi kiJcana / vipAkaH karmaNaH kasya jajJe bhagavatIdRzaH // 350 / / 1. maSavatI kha ga gha Ga / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH gaNinyavocadajJAnasyA'lpasyedaM vijRmbhitam / alpena karmaNA yacca mayA''ptaM zRNu tannanu // 351|| samasti kozalAdhIzo narezo narasundaraH / tasyA'tra janmaparyAye saMjajJe dharmapatnyaham // 352 || anyadA vAhakelyAM sa vAhenA'pahato'patat / aTavyAM tatra cApazyadapUrvI kAmapi striyam // 353|| tayA prokto mahArAja ! svAgataM te nivizyatAm / rAjA provAca kA'si tvaM pradezazcaiSa ko vada ||354 || soce manorathA nAma yakSiNyahamidaM punaH / vindhyAra'NyaM nRpaH prAha tvamatraikAkinI kutaH // 355 // soce'haM nandanodyAnAdabhUvaM malayaM gatA / saha priyeNa sa tvatra kruddho niSkAraNaM mayi // 356 // gatastyaktvA sa mAM kvA'pi tenaikA'haM nRpo'vadat / dvAbhyAmapi kRtaM naiva sundaraM sA'vadatkatham ||357 // nRpaH prAhojjhitA patyA tenAmA(?) tvaM ca nAgamaH / sA prAha tena nAthenA'vizeSajJena pUryatAm || 358 / / nA'yaM dharmaH kulInAnAM vijJAnAM ca nRpodite / soce kiM tasya vijJatvaM yo'nuraktaM janaM tyajet // 359 // rAjJoce ko vinA doSamanuraktaM tyajejjanam / sA''ha yo'jJa iti procya savilAsaM vyalokata || 360|| rAjJA'vagaNitA mohadoSAdAha gatatrapA / rAjaMstvayoktaM nirdoSaM ko'nuraktaM janaM tyajet // 362 // tato'vamanyase kiM mAM rAjJoce jalpa medRzam / parastrI tvaM hi sA prAha puMsaH sarvAH parastriyaH // 362 // 339 340 samarAdityasaMkSepaH rAjJoce vakravAkyena paralokavirodhinA / kRtametena sA proce'lIkavAkyamapIdRzam // 363 // nRpaH prAha mayAlIkaM kimuktaM yakSiNI jagau / ko'nuraktaM janaM vijJo vinA doSaM parityajet // 364|| kimatrAlIkamityukte rAjJA provAca sA yataH / parityajasi mAM raktAM nRpatiH prAha tAmatha // 365 // mayi naivAnuraktA tvamahite viniyojanAt / ata eva na nirdoSA paralokA'navekSaNAt // 366 // sA prAha kiM bahUktena na mAnayasi mAM yadi / tato'haM niyamena tvAM nihanmyatha nRpo'vadat // 367 // kastvayA hanyate bhadre ! raNDayA yazca hanyate / narastasya na yuktaM syAdapi dAnaM jalAJjaleH || 368 || dveSadaSTAdharA sAtha pRthvIzaM pratyadhAvata / tasya huGkAramAtreNa jajJe lubvadadarzanA // 369 // nRpo'tha calitaH stokaM bhUmibhAgaM samAgataH / yAvattAvadakANDe'pyapatatkAJcanapAdapaH || 370 // alagne'tra nRpo'pazyadUrdhvaM dRSTA ca sA'mbare / tayoce ca durAcAra ! katikRtvazchuTiSyasi // 371 // nRpaH provAca hA pApe mamA'si tvamagocare / anyathA tu nigRhNAmi tvAmahaM nAtra saMzayaH // 372 // tirohitA punaH sA'tha sainyenA'zvA'nugAminA / militaH kathamapyAgAtkozalAM kuzalI nRpaH // 373|| vardhApanaM kRtaM lokairavizvastastu sarvataH / pRSTa hetuM mayA proce na kiJcidapi bhUpatiH ||374 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 342 aSTamo bhavaH mayoce kvA''ryaputrastvaM kva caa'vishvsttedRshii| tannimittaM samAkhyAhi cittaM paryAkulaM hi me // 375 / / nRpo'vocadalaM paryAkulatvenA'ti cAdarAt / pRSTena kathitastena vRttAnto yakSiNIbhavaH // 376|| mayoce'bhiniviSTA sA kathametadbhaviSyati / rAjJoce devi kiM tasyA bhavedabhinivezataH // 377|| yadyApnomyadhunA'pyetAM tattathA'haM kadarthaye / kurute'bhinivezaM sA yathA na punarapyamum // 378 / / anyadA vAsavezmasthe nRpe tatra vrajantyaham / striyA svatulyayA sArdhamapazyaM talpagaM nRpam // 379 / / saMkSubdhA'haM tato dRSTA valamAnA mahIbhujA / uktA kva yAsi pApiSThe ! jJAtA mAyA mayA tava // 380 // devi ! pazyasi pApAyA dhRSTatvamiti tAM striyam / uktvA'dhAvata matpRSThe kezeSu jagRhe ca mAm // 381 / / mayoce vepamAnAGyA''ryaputra ! kimidaM nanu / sa madvaco'vamatyaitAM striyamAhUya cAvadat // 382 / / devi pazyasi pApAyA dhRSTatvaM kUTaceSTitam / yAdRguktaM tvayA pazya tAdRg vihitametayA // 383 / / tava veSaM vidhAyaiSA sametA'tha tayoditam / AryaputrA'lamanayA nirvAsaya purAdimAm // 384 / / nRpeNA'tha samAhUya yAmikA bhaNitA iti / duSTAM yakSavadhUmetAM devInepathyadhAriNIm // 385 / / kadarthayitvA niHzUkaM nirvAsayata vegataH / Adeza iti tairuktvA gRhItA vairiNI yathA // 386 // yugmam samarAdityasaMkSepaH AH pApinIti jalpadbhiH kezabAhUttarIyataH / kenA'pi vidhRtA kvA'pi nRpasyA'gre kathitA // 387 / / bahirnItvA ca duHzIlastrIvad bADhaM viDambya ca / nirvAsya nagarodyAnasannidhAvRjjhitA'smi taiH // 388 / / uktA ca bhavane rAjJaH pravekSyasi punaryadi / tato'smadIyahastena gantA'si yamasadmani // 389|| gateSu rAjamatryeSu dadhyau ca kimaho mayA / prAptaM pApaparINAmAdapi mantuvihInayA // 390 // vyApAdaye tadAtmAnaM patitvA girizRGgataH / dhyAtveti tatrArohantI dRSTA sAdhujanairaham // 391 / / atha jJAnayuto duHkhivatsalaH sAdhubhirvRtaH / gururdRSTo natazcaiSa tenAhaM dharmalAbhitaH // 392 / / uktvA susaMgate vatse na saMtapyaM hRdi tvayA / bhave'tra prANinaH prAyo bhavanti vipadAM padam // 393 / / du:kRtAnAM kRtAnAM prAk chuTanti na kathaJcana / akRtvA vacanaM cAru vItarAganidezitam // 394|| mayoktaM bhagavan ! kiM prAk pApakarma mayA kRtam / yasyedRzo vipAko'bhUd bhagavAnAha tacchRNu // 395 / / uttarasyAM dizi brahmaseno brahmapurezvaraH / abhUd bahumatastasya viduro nAmato dvijaH // 396|| puraMdarayazA nAma tatpatnI tvaM tayoH sutA / AsIzcandrayazA nAmAtIte'smAnnavame bhave // 397 / / pitroriSTA bhavatyAzca tau dharma dizataH sadA / jainaM tava tu bAlatvAtpariNAme sameti na // 398 / / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH utpannA ca tava prItiryazodAmebhyabhAryayA / bandhusundaryabhidhayA sadAsaMkliSTacittayA // 399 / / saMsArasyA'bhinandinyA kAmabhogeSu gRddhayA / anapekSAjuSA prekSya pitRbhyAM vAritA'si ca // 400 / / yugmam vatse'lametatsaGgena pApamitrasamA hyasau / pratiSiddho hi tatsaGgastattvayA'vamataM vacaH // 401 // anyadA tvaM gatA vIkSya viSaNNAM bandhusundarIm / apRccha: kAraNaM soce viraktaH sakhi ! me priyaH // 402 // raktazca madirAvatyAM madirAyAmirApavat / ajAtaputrabhANDA ca viSaNNA'smi tato dRDham // 403 / / tvayoce'laM viSAdena kurUpAyaM tayoditam / pravAjikotpalAkhyA'sti kuzalA karmaNIdRze // 404|| na tu me'vasarastasyA darzane'tha tvayoditam / kva sAstItarayA proce pUrvasyAM nagarAd bahiH // 405 // gatvA tvayA'tha sAnIyA'rpitA'syai tvaM gRhe gatA / sA'citA bandhusundaryA vRttAntaH kathite nijaH // 406 / / parivAjikayA proce dhIrA bhava karomyaham / tasyAM vidveSaNaM patyuH sA prAhA'nugraho mahAn // 407|| tayA tathA kRte zreSThI tatyAja madirAvatIm / gRhItA sA zucA baddhaM tvayA karma ca tadbhavam // 408 / / tatastvaM paripAlyA''yu: karmadoSAdvazAbhavaH / apriyA yUthanAthasya patitA vAribandhane // 409 / / mRtA ca vAnarItvenA'bhavastatrA'pi durbhagA / yUthezena bahiyUMthAtkRtA'tha puruSaidhRtA // 410 // samarAdityasaMkSepaH lohazRGkhalayA naddhAyuH prAnte saramA'bhavaH / zunAmaniSTA sarveSAM pUrvakarmAnubhAvataH // 411 // kITabhakSitadehA ca mRtA mArjArikA'bhavaH / tatrApyaniSTA sarveSAmotUnAM karmadoSataH // 412 // mRtA rathAGgyatho jAtA sarvadA'pi priyojjhitA / mRtvA babhUva cANDAlI tatrA'pi priyavarjitA // 413 / / mRtvA'bhUH zabarItvena sarvA'niSTA ca pallitaH / AkRSTA zabaraiH karmadoSAhuHkhena jIvasi // 414|| anyadA munibhirmArgabhraSTaiH pRSTA'si dhArmiki / ko'yaM pradezo mArgazca dUre kiyati tiSThati // 415 / / tvayoce sahyakAntAramidaM mArgazca sannidhau / darzayAmIti bhASitvA bahumAnena dazitaH // 416 / / cintitaM ca vizuddhena cetasA'mI vimatsarAH / priyaMvadAH prazAntAzca bhAgyairetatsamAgamaH // 417 / tvayeti siddhacittatvAd bodhibIjaM samajitam / tatazca praNatA bhAvAt sAdhubhirdharmalAbhitA // 418 // tadA tvayA'lpakAra''mbhamArdavA''rjavabhAvataH / sAdhusannidhisAmarthyAnmanuSyAyuryabadhyata // 419 / / gateSvapi muniSveSu tadanusmaraNAttava / naivA'truTacchubho bhAvastruTitaM jIvitaM punaH // 420 // jAtA tatkarmazeSeNa sahitA zvetavIpateH / duhitA kozalezenopayatA'si ca rUpataH // 421 / / karmazeSAdayaM ca tvAM yakSiNIrUpavaJcitaH / itthaM kadarthayAmAsa vatse'nutsekavAnapi // 422 / / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH zrutvetyapagataM mohatamo me'bhUdvirAgitA / jAtA jAtismRtirbaddhaH saMvego vandito guruH || 423 || uktaM ca bhagavannevamidaM mama kadA punaH / prAcyakarmavipAko'yaM sakalo'pi truTiyati // 424 // gururAkhyadahorAtrAdasmAdeva mayoditam / kathaM tAM yakSiNImAryaputro vijJAsyati prabho ! || 425 / / guruH proce'dya rAtrau tvatsvabhAvAttulyabhAvataH / sazaGkamAnasaH svasya mantriNaH kathayiSyati // 426|| nyaste'tha mantriNA jainabimbe prollaGghite tayA / neyaM devI mahIpAlaMzcitte nizceSyatIdRzam // 427 // kRSTariSTistatazcainAM hantumutthAsyati svayam / tirodhAsyati niHpuNyA sA puNyajananAryapi // 428 // mayoce kuzalaM tasyA nAryaputraH kariSyati / guruH prAha na kiM tu tvaduHkhAtsaMtapsyate'dhikam // 429|| mayoce bhagavan doSo nAryaputrasya kazcana / kevalaM mama karmedaM guruH prAha tatheti ca // 430 // tathApi mohadoSeNa saMtaptaH zvaH sameSyati / tvAM dRSTvA ca tvayA yuktaH sukhito'ti bhaviSyati ||431 || tatastvayA na saMtapyaM mayoktaM bhagavan ! gataH / tvadIkSaNena saMtApo viraktaM ca mano bhavAt // 432|| tatkiM mama nRpA''gatyA viyogAntA hi saGgamAH / kIdRzaM sukhitatvaM ca jarAmaraNaduHkhinAm // 433 // 1. puNyajanamAryapi ka ga gha / 345 346 samarAdityasaMkSepaH gururAkhyadidaM satyaM kiM tvatyantasukhIbhavet / jinoktakriyayA tAM ca kurvansusthI bhaviSyati ||434|| etadAkarNya haSTA'hamuktA bhagavateti ca / sarvamantrottamaM vatse ! sarvakalyANakAraNam ||435|| durlabhaM jIvaloke'tra sarvabhItipraNAzanam / acintyazaktisaMyuktaM zivasaukhyasya sAdhakam ||436 // pUjanIyaM satAM sarvaguNAnAM prApakaM param / parameSThimayaM mantraM gRhANa jinabhASitam // 437 // vizeSakam mahAprasAda ityukte mayA'tha bhagavAJjagI / prAGmukhI vAmatastiSTha sthitA kiJcinnatA tathA // 438|| bhagavAnupayukto'thA'skhalitAdiguNAnvitam / dadau paJcanamaskAraM pratyaicchaM tamahaM mudA // 439 || naSTeva bhavabhIme'tha sametevA'tha nirvRttiH / anAkhyeyapramodo'bhUdbhagavAnUcivAnatha // 440 // vatse ! mantraM smarantyA'muM tvayA giriguhAsthayA / nizi stheyamahaM yAmi zvaH punardarzanaM hi naH || 441|| mayoce'nugRhItA'smi gatazca bhagavAMstataH / namaskAraparAyA me'tikrAntA kSaNadA kSaNAt // 442 // prAtaH sAdizatairyukte samete nRpatAvaham / dRSTA sAdibhirAkhyAtA tasya so'ntikamAgamat // 443|| sAzrurUce na kopyaM me manturajJAnajo hyayam / mayoce kIdRzaH kopo bhoktavye nijaduH kRte // 444 heturatrA'hamityukte bhuunetraa'hmbhaassiss| Aryaputra ! mayA soDhaM duHkhaM janmAntareSu yat ||445 / / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 348 aSTamo bhavaH tatrA'pi kiM bhavAnheturdoSo'yaM matkRtaH khalu / rAjJoce devi ! sAmAnyAdvijAnAmyahamapyadaH // 446 // vizeSajJAnayukteva devI mantrayate punaH / mayoce satyamevedaM rAjJoce kathamucyatAm // 447 / / mayA''khyAyi mRtidhyAnagurusaMdarzanAdikaH / zrInamaskAralAbhAnto vRttAnto nikhilastataH // 448|| tato bhagavato jJAnAtizayAdvismito nRpaH / alpapApamahaduHkhazruteH saMvegamAgamat // 449 / / Uce ca kva guruH proktaM mayAsti nikaSA girim / mayA sahopagurveSa gataH parijanAnvitaH // 450 / / prANamatpramanAH pUjyamamunA dharmalAbhitaH / sa prAha sarvo vRttAnto devyA''khyAyi mama prabho ! // 451 / / tadalpasyA'pi pApasya vipAkaH syAdyadIdRzaH / kiM kartavyaM mamA'nekavidhapApajuSastadA // 452 // vibhurAha mahArAja ! kartavyaM zRNu sAdaraH / viratiH sarvasAvadyayoge satpraNidhAnataH // 453 / / atItasya pratikrAntiH saMvignena ca cetasA / atyantamanidAnaM ca pratyAkhyAnamanAgate // 454 / / evaM kRte sati kSamApa mahatkuzalabhAvataH / pApAni meghavRSTayevA'rcISi zAmyantyayatnataH // 455 // zubhAzayo bhavatyuccairjIvavIryaM samullaset / vizudhyatyantarAtmA ca pramAdaH paryavasyati // 456 / / mithyAvikalpA nazyanti khidyate bhavasantatiH / karmA'nubandhazcApaiti prApyate paramaM padam // 457|| samarAdityasaMkSepaH tadidaM bhavatA kArya rAjJoce'nugraho mahAn / tato'haM vIkSitA'vocaM deva yuktamidaM dhruvam // 458 // athA'dAyi mahAdAnaM kArito'STAhikAmahaH / jyeSThazca tanayo rAjye sthApitaH surasundaraH // 459 / / sAmantaiH sacivairyukto mayA cA'ntaHpureNa ca / sugRhItAbhidhaguroH samIpe prAvrajannRpaH // 460 // vatse ! tadevaM stokena karmaNehag mayA''pyata / vipAkastava tu stokasyAjJAnasya vijRmbhate // 461 / / bahostu tiryagAdau syAttatkarmapariNAmajam / matvA duHkhamidaM naiva saMtapyaM jJAnazAlinA // 462 / / ratnavatyAha bhagavatyanubhUtaM bahu tvayA / du:khaM tvaM tu kRtArthA'si yottIrNA klezapaGkataH // 463 / / dhanyA'hamapi dRSTA tvaM yayA cintAmaNiprabhA / tadAdiza mayA kAryaM yadatho gaNinI jagau // 464 / / gRhidharma namaskArapUrvakaM tvaM gRhANa tat / tathA ratnavatI kRtvA'pRcchacca gaNinImiti // 465 / / yAhagbhartuH parAnandayoge saMbhavati svaraH / tAdRzaste tvayA''diSTaM parAnandaH sa kIdRzaH // 466 / / kiM kuto'pyAryaputreNa zrutaM jinapatervacaH / gaNinI prAha vatse'haM tarkayAmIti cetasi // 467|| tadA jagarja mattebho maGgalAtodyamadhvanat / tadA tvasyocitaM cetyapAThInmaGgalapAThakaH // 468 / / dharmodayena tannAsti yanna syAdiha ! viSTape / matveti tvaM dRDhaM dharmaM kuru sundari samprati // 469 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH 349 350 kRtAni prAbhRte'muSyAH kadalAni ca nandayA / sitapuSpakarazcaitya provAceti purohitaH // 470 // devi devagurUNAM hi vartate vandanakSaNaH / dadhyau ratnavatI hRSTA saMdeho nAtra kazcana // 471 / / anukUla: samagro'pi yadeSa zakunavrajaH / AryaputreNa tatsamyag vItarAgavacaH zrutam // 472 / / labdhaH zivAdhvA vAgdevItulyAyAH kathamanyathA / etasyAH paramAnandazabdo'yaM sphurito mukhAt / / 473 // atha natvA gaNinyuktA sthAtuM vaH kalpate nizi / gaNinyuvAca yatra tvaM tatra naivaM virudhyate // 474 / / gacchAmi sAmprataM tAvanna dUre'smatpratizrayaH / ityuktvA gaNinI yAntI ratnavatyanujagmuSI // 475 / / nivRtya cocitAddezAtsAndhyakRtyaM vidhAya ca / namaskAraparA rAtrimativAhayati sma sA // 476|| prAtaH zvazuramApRcchyA'nujJAtA tena sA'gamat / vanditvA gaNinI zrutvA dharmamAgAtpunargRham / / 477|| dvitIyadivase dharmAnurAgAd gaNinI gRhe / ratnavatyAH samAgatyA''cakhyau dharmakathAM mudA // 478 / / itthaM gaNinyupAstyA sA ninAya caturo dinAn / paJcame paryupAsAnA gaNinI yAvadasti sA // 479 / / sametya candrasundaryA tAvattasyA niveditam / satyaM bhagavatIvAkyaM tvaccittAnanda Agamat / / 480 // tuSTA ratnavatI tasyai vyataratpAritoSikam / kumArastu samaM yAto vigraheNa nRpAntikam / / 481 / / samarAdityasaMkSepaH AkhyAya vigrahodantaM tAtena bahumAnitaH / Agato gaNinIyuktAM priyAM prekSya sa pipriye // 482 / / vavande gaNinI labdhadharmalAbho'vadacca tAm / mama puNyodayaM pazya mahAntaM bhagavatyamum // 483 / / yataH zrIsugRhItAkhyaguruNA bodhito'smyaham / tvayA ca bodhitA devI dvitIyaM hRdayaM mama // 484|| dRSTA bhagavatI janmazatadurlabhadarzanA / / gaNinyuvAca puNyAnubandhipuNyAnna kiM bhavet // 485 / / asmAddhi prANinAM muktisukhaM syAdaparaM tu kim / kumAraH prAha mukti: syAtpuNyapApakSaye'pi cet // 486 / / tathApi kAraNaM tatra puNyaM puNyAnubandhakam / tadvipAkaM vinA bhAvastAdRzo hi na labhyate // 487|| gaNinyUce kumAreNa sAdhvetadavadhAritam / athavA kuzalAnAM syAddhetumAtraM hi dezanA // 488 / / itthaM dharmA''khyayA velAM nirgamya kiyatImapi / tAvApRcchaya pariprItau nijasthAnaM gaNinyagAt // 489|| sadharmadharmasampattyA'tuSyattanmithunaM mithaH / cakre bhuktottaraM dharmavRttAntaM ca zrutAnugam // 490|| gatau ca gaNinIpArzve tasyAH zuzruvaturgiram / ucite samaye vezma punareva samAgatau // 491 / / itthaM pratidinaM dharmayogArAdhanayuktayoH / bADhaM bhAvitayodharme putraH kAlakamAdabhUt // 492 / / 1. dharmayuktA ka / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 352 aSTamo bhavaH putraputrAnanaM vIkSya mudA maitrIbalo nRpaH / guNacandraM nyadhAdrAjye svayaM tu vratamagrahIt // 493 / / tasya ni:kaNTakaM rAjyaM nyAsakarmasamanvitam / paripAlayataH kAlaH kiyAnapyatijagmivAn / / 494 / / anyadA prAvRDabhyAgAcchannaM jaladharairnabhaH / vyajRmbhatojitAgajirnIpavAtA vavuH sukhAH // 495 / / ullalAsa balAkAlividhudvidyotate sma ca / pranRttAH kekino vRSTA meghA hRSTAzca cAtakAH // 496 / / naSTaM haMsai rutaM bhekairudbhinnaM kandalairnavaiH / khinnaM pathikajAyAbhinivRttaM mahiSIvrajaiH // 497|| nRpo'tha saritaH pUraM draSTuM parijanAnvitaH / yayau dRSTA ca sA tena tRNakASThAdisaGkulA // 498|| kUle prapAtayantI drAg nAzayantI taTadumAn / kallolakalitA tyaktamaryAdA'tyantabhISaNA // 499 / / AkulA krUrayAdobhirvarjitA dUrato budhaiH / AvataiH saMkulA'nekaiH kaluSaM svaM prakurvatI // 500 // vizeSakam tAM nirIkSya muhUrtena prAvizannagarI nRpaH / zaradyatha vrajanvAhakelimaikSata tAM nadIm // 501 / / svacchodakAmapakrUrasattvAM sAdhujanocitAm / tAM vIkSya pUrvavRttAntasmRterdadhyau narAdhipaH // 502 / / manye nadIrayaprAyaM puruSasyaddhivistaram / yadeSo'pi mahArambhaH zubhakUlaprapAtakaH // 503 / / 1. tojito garji ng| 2. pathikajASA0 kha / samarAdityasaMkSepaH vinAzayati dharmadrUn svaM ca kazmalayatyalam / sattvaiH saMyujyate kUraiH sAdhubhizca viyujyate // 504 / / sevyate kRtyamaryAdArahito madavIcibhiH / apakArI svaparayormohAvartavivartanaH // 505 / / vizeSakam svabhAve tu mana:zuddha: pApamitravivarjitaH / jIvalokopakArAya jAyate sindhuvAhavat // 506 / / bAhyastu vistaraH puMsaH paralokA'ntarAyakam / tattaM vihAya svArthAya kRrve yatnaM samAhitaH / / 507 // vicintyeti samAgatya nijAkUtaM nyavedayat / ratnavatyai pradhAnAnAM sAmantAnAM ca mantriNAm // 508 / / etairanumato nyasya rAjye dhRtibalaM sutam / guruM kAzisthitaM matvA tatrAgAtsaparicchadaH / / 509 // natvA guruM nivedya svAkUtaM tenopabRMhitaH / zubhe muhUrte kAzIzakRtaniSkramaNakSaNaH // 510 / / ratnavatyA pradhAnena samaM parijanena ca / gurovijayadharmAkhyAdyatidharma nRpo'grahIt / / 511 // yugmam kAle kiyatyapyabhyastasUtro jJAtakriyAkramaH / gurUnApRcchya kalpajJo jinakalpaM prapannavAn / / 512 / / tapasA sattvasUtrAbhyAmekatvena balena ca / tulanAM paJcadhA kRtvA niyUMDhastAsu sAttvikaH // 513 / / yugmam kiyatyapi gate kAle kollAke sannivezane / samAgato rahasyeSa sthitaH pratimayA sthiraH // 514 / / tadA ca malayaM gacchan vIkSya taM vAnamantaraH / kuddho girizilAmekAM tasyopari vimuktavAn / / 515 / / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH sa tayA pIDitaH kAye na tu bhAve mahAmanAH / ahate'tra punaH kuddhaH zilAmanyAM mumoca saH // 516 // evaM triH prahatastena zilayA na mRto yadA / tadA dharmAntarAyArthamupAyaM vidadhe'param // 517|| kasyA'pi sadanaM muSTvA muktvA moSaM ca sannidhau / AkhyadArakSakANAM sa te'tha tatra samAyayuH // 518 / vIkSya taM bhagavantaM ca zAntamUrti tapaH kRzam / te dadhyuH kathamIdRkSaH karmedRkSamayaM zrayet // 519 // athavA dambhavaicitryaM moSamanveSayAmahe / dRSTe moSe dhRtAzaGkaH pRSTazca bhagavAnimaiH // 520 // na sa jalpatyathaikena tADito'pi na jalpati / hRSTastu khecaro baddhaM narakAyurnyakAcayat // 521 // talArakSairathA''khyAyi vizvasenAya bhUbhuje / sametaH pratyabhijJAya taM nanAma sa bhAvataH // 522 // Uce cA''rakSakAn kiJcidvilomaM na kRtaM muneH / te procustAdRzaM kiJcinna cakre'tha nRpo'vadat // 523|| aho svAmyayamasmAkaM guNacandrAbhidho nRpaH / sarvasaGgaparityAgI dhyAnayogaM samAzritaH // 524 || samasteSvapi bhAveSu mamatvaparivarjitaH / karoti saphalaM janma mAnuSaM jinakalpataH // 525 // yugmam dhanyo'yamiti te procya kSamayAmAsurAzu tam / rAjJoce kathitaM yena tamAnayata ladhviha // 526 // zrutvetyadarzanIbhUtaH khecaro vAnamantaraH / tamadRSTvA ca te procuradhunaiva gataH kvacit // 527 // 353 354 samarAdityasaMkSepaH rAjJoce'mAnuSaH sa syAdupasargakaro vibhoH / tena saMkliSTacittena tadalaM pApakAriNA // 528 // yAta yUyaM samAkhyAta pure sAntaHpure'pi ca / rAjarSirguNacandro'styAgatastaM namatA''darAt // 529 // tadAdeze talArakSairgatvA tatra nivedite / abhyetya pUjayitvA ca bhaktyA sarvairnataH prabhuH // 530 // athA'zmapAtanirghAtamUrchAvyapagame sati / rAjJo rAjarSirvRttAntamityAkhyatkASThabhArikaH // 531 // triH ko'pi bhagavatyasmizilAM vyomacaro'mucat / tannirghAtAcca me mUrchA''gatA vedmyaparaM na tat // 532 // tato nRpaH sazuddhAntaH zuddhAntaHkaraNo'dhikam / zocanbhagavatA dhyAnaM pArayitveti bhASitaH // 533|| alaM zucA mahArAja ! duHkharUpo hyayaM bhavaH / santastattApasaMtaptA dharmazAkhinamAzritAH // 534|| samyaktvamUlaM siddhAntaskandhaM vratalatAnvitam / zIlAGgapatralaM devanaraddhikusumavrajam // 535 // jinavAkkulyayA'jasraM sicyamAnamatulyayA / nirvANaphalamazrAntaM sevitaM sAdhupaGktibhiH // 536 // vizeSakam mUDhAstu tucchabhogAnAM kRte klizyantyanekazaH / jAnanto'pyasthiraM dehaM svaM pazyantyajarAmaram // 537 // kiM ca rAjan ! mayA'pyatra saMsAre bhramatA ciram / kiM kiM duHkhaM na samprAptaM bahukRtvaH sudAruNam // 538|| 1. dharmavAridhimAzritAH kha ga gha ca / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamo bhavaH 355 356 trayastriMzatpayodhyAyurapratiSThAnakasthitaH / bhinno'smyutpAtapAtAbhyAM vajrAzmakamaleSvaham // 539 / / kandukumbhakavallISu dIptAsu narakAgninA / pakvaH sImantakA''vAse niHsImaM duHkhamAzritaH / / 540 // nihato'smyAyudhaistItrairnarakeSvapareSvapi / bhinno raudratrizUlaizca vajratuNDaizca bhakSitaH // 541 // bahuzo vAhitastaptayugeSu ca ratheSvaham / hiMsAdoSAbalIcake kartaM kartaM tilaM tilam // 542 / / jihyamutkhAya cA'satyAjjalpito'smi balAdapi / paradravyA'pahArAcca gRdhaiH kSipto'smi dikSvaham // 543 / / zleSitaH zAlmali taptAM paradArA'bhilASataH / jagdhazca DhiGkakaGkAdyairbArambhaparigrahAt // 544 // bhakSito'smi nijaM mAMsaM mAMsabhakSaNadUSaNAt / vaputAmrAdikaM taptaM pAyito madyapAnataH / / 545 / / tiryakSvapi mayA du:khaM prAptaM tIvramanekazaH / bandhavAhanabhArAdyairdahanAGkanabhedanaiH // 546 / / nareSvapi narAdhIza ! duHkhadAridmavidravaiH / tanna kiJcididaM duHkhaM tyaja niSkAraNAM zucam // 547 / / rAjJoce naiva zocyastvaM saphalaM tava jIvitam / samprAptaM hi vivekAstraM nijitA bhAvazatravaH // 548 / / vazyA tapa:zrIstyaktazca pramAdaH svaM sthiraM vyadhAH / vyatItaM bhavakAntAraM prAptaprAyA ca nirvRttiH // 549 / / yugmam zocyastu kliSTasattvo'yamupasargakarastava / bhagavAnAha bhUpAla ! saMsAro'sau sadedRzaH // 550 // samarAdityasaMkSepaH cintayA''tmAnamanyasya cintayA kiM tayA tava / nRpaH prAhA''diza svAmin ! kuto gRhNAmyahaM vratam // 551 // muniH prAha bhagavato gurovijayadharmataH / vacanaM guNacandrapestatheti vidadhe ca saH // 552 / / atha kSINAyuSo vAnamantarasyA'bhavad gadaH / sametazca svabhAvo'sya saMmukho narakAvaneH // 553 / / viparyAso'bhavattasyA'zubheSu viSayeSvataH / tato viSTAGgarAgAdyairbabhUva manaso dhRtiH // 554|| mahAkrandayuto raudradhyAnI mRtyuvazaGgataH / trayastriMzatpayodhyAyuH saptamyAM nArako'bhavat // 555 / / kRtvA saMyamamujjvalaM samatayA''tmAnaM vidhUtainasaM pazyannAtmani pAdapopagamanaM zritvA ca tattvAzrayaH / jIvaH zrIguNacandrabhUpatiyaterdevo vimAne trayastriMzatsAgarajIvitaH samabhavat sasarvArthisiddhAbhidhe // 556 / / iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe'janiSTa janiraSTamI // 557|| Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH itazca jambUdvIpe'tra bharatakSetramadhyataH / puryastyujjayinI nAma jayinI sarvasampadAm // 1 // asthairyakupiteneva vedhasA vIkSitA cirAt / nibaddhA parikhArajjvA lakSmIstribhuvanasya yA // 2 // sarobhiryatra sImAnaH padminIbhizca tAnyalam / tAzca padyairvirAjante tAni ca bhramaravrajaiH ||3|| nRpaH puruSasiMho'sti tatra siMhaparAkramaH / dviSadvipapratIghAte citraM na nakharAyudhaH ||4|| yazaH zazI dviSAM rAtriM pratApArkaH satAM dinam / vidhatto yugapadyatroditau pUrvamahIbhRti // 5 // candanAbhaM yazo yasya pratApo'gnizikhopamaH / digdevyarcAkRte bhAtazcatuHsamatayA yutau // 6 // tasya priyatamA rUpavijitA'naGgasundarI / sarvAGgasundarAkArA sundarI nAmato'bhavat // 7 // bhuJjAnasya tayA sArdhaM tasya vaiSayikaM sukham / dharmArthA'bAdhayA kAlo vyatIyAya kiyAnapi // 8 // jIvo'tha guNacandrarSezcyutaH sarvArthasiddhitaH / utpannaH sundarIkukSau sA ca svapna udaikSata ||9|| sUrya vadanamArgeNa vizantamudarAntare / vibuddhA dayitAyA''khyanmuditaH prAha tAmayam // 10 // 358 samarAdityasaMkSepaH tamopaho jagaccakSurbodhayankamalAkaram / RSistutyo janairvandyo jIvalokaprakAzakaH // 11 // sarvakriyAkalApasya kAraNaM tejasAM nidhiH / adbhutastava sUryAbhaH sUnurdevi bhaviSyati // 12 // vizeSakam sAbhinandya vacastasya trivarganiratA mudA / udbhaTaM garabhaM dadhre zarabhaM vanabhUriva // 13 // tatprabhAvAjjagannetrasvapnasaMdarzanAdiva / netrAmbhojadvayaM devI vikasvarataraM dadhau ||14|| manye tanutanurgarbhamatanuM voDhumakSamA / babhAra devI dehasyopacayaM nicayaM zriyaH || 15 | gUDhe'pi dinakRtyatra paritrastatamastatiH / devI samabhavat pUrvaparvataikataTInibhA // 16 // prasUtisamaye prApte prazaste'hni prakAzakam / pradyotanamiva prAcI prasUte sma tanUruham ||17|| siddhamatyabhidhA ceTI taM nRpAya nyavedayat / nRpaH saparitoSo'syai vyataratpAritoSikam // 18 // Adizacca pratIhArIM mamAdezena kASTikaiH / kAlaghaNTAprayogeNa bandhanAni vimocaya // 19 // padmarAjAdibhUpAnAM putrajanmanivedakAn / visarjaya pratIhArAnpaurANAM ca nivedaya ||20|| vidhApaya kSaNAdeva mahotsavamayaM puram / AdezaM nRpateH sarvaM taM tathA vetriNI vyadhAt // 21 // tato bahuvidhA''todyadhvaninRtyadvadhUjanam / karpUrapaTavAsAdyairuddhUlitajanavrajam // 22 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH bahukastUrikApaGkagrasyamAnajanakramam / ziJjAnamaJjumaJjIranArIrAjivirAjitam // 23 // parasparasamutkSiptottarIyANAM ca yoSitAm / saMlakSyamANavakSojavistaraM kAmibhirnaraiH ||24|| AyallakamilatpaurarudhyamAnAdhvasaMcaram / mArdaGgikavrajanyasyamAnakaNThavibhUSaNam ||25|| parasparaparispardhAnRtyadvAravadhUjanam / vardhApanamabhUddivyaM jitasvargimahotsavam // 26 // paJcabhiH kulakam mAsyatIte'sya ca svapnadarzanasyA'numAnataH / samarAditya ityAkhyAmadAtpaitAmahIM nRpaH ||27|| vAnamantara uddhRtya bhavaM bhrAntvA''pya pherutAm / tatraiva puri mAtaGgagranthikA''khyasya sadmani // 28 // bhAryAyAM yakSadevAyAM girisenaH suto'jani / kurUpo duHsthito mUrkhaH samayaM gamayatyayam // 29 // yugmam bAlye'pi samarAdityastvabAlacaritakramaH / kalAkalApasampUrNa: kumAratvamavAptavAn // 30 // zAstrAnuraktaH zraddhAluH saMvignaH samatAsthitaH / tattvajJaH so'smarajjAti tanna vetti janaH punaH ||31|| vizuddhajJAnayukto'yaM vihAya viSayavrajam / viraktAtmA zubhadhyAnasthito yatirivA'bhavat ||32|| nirIkSya tAdRzaM rAjA viSayA'' sevanAvidhau / taM durlalitagoSThISu nidhAtumupacakrame ||33|| 1. tadullalitaghoSThISu vidhA ka / 359 360 samarAdityasaMkSepaH atha kAmAGkurAzokakalitAGgAbhidhAbhRtaH / bhujaGgAste narendreNa mitratve'sya niyojitAH ||34|| te ca gAyanti khelanti smaragAthAH paThanti ca / kAmazAstrANi zaMsanti prazaMsanti ca nATakam ||35|| saMvignAtmA kumArastUpAyaM tadbodhahetave / dhyAyannasthAdacakSANo vacanaM tadvirodhakRt // 36 // tadbodhAyA'nyadA nATyabhaGgImaGgIcakAra ca / nItvA vizvastatAM prItirvardhitA'pi ca taiH samam ||37|| azokenA'nyadA pRSTaH kAmazAstrasya cArutAm / proce kAmAGkarastaddhi trivargaphalakAraNam // 38 // kAmazAstraprayogAddhi svadArA''rAdhanaM tataH / zuddhaH suto bhaveddAnAdyena dharmo'pyanuttaraH ||39|| sampadyete ca kAmArthI raktastrIzuddhaputrataH / viparyaye tu sarveSAmarthAnAM syAdviparyayaH ||40|| kAmazAstraM matamataH kAmadharmArthasAdhakam / lalitAGgo jagAdA'tha suzobhanataraM hyadaH // 41 // dharmArthasaphalatvasya nidarzanamito bhavet / mokSo hyalaukiko dhyAnabhAvanAdiprakarSajaH // 42 // tasmAddharmArthasAphalyanidarzanaparatvataH / suzobhanataraM hyetadazoko'tha suhRjjagau ||43|| kumAro'tra pramANaM naH prAha kAmAGkaro'stviti / lalitAGgo'vadattarhi prasAdaM kurutAM girA // 44 // kumAraH prAha kopyaM na paramArthaM bhaNAmyaham / te procuH kIdRzaH kopo'smAkamajJAnanAzane // 45 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH proce kumAraH zRNuta kAmazAstramidaM khalu / AkhyataH zRNvatazca syAdvastuto'jJAnakArakam // 46 // yato viDambanAprAyAH kAmabhogA viSopamAH / jantavo nyakkRtA hyetairmahAmohasya doSataH // 47 // paramArthaM na vIkSante na jAnanti hitA'hitam / vicArayanti no kRtyaM nAyati cintayanti ca // 48 // vizeSakam yatkAmino'balAGgeSvazuciSvazucihetuSu / kundendIvaracandrAdiramyatAM hRdi bibhrati // 49 // azucau niratAstatra gartAzUkaravacca te / mUDhAH sajanti kAmeSu nirvANapadavairiSu // 50 // anyacca vadhabandhAnAmihaloke'pi kAraNam / viSayAH paraloke ca durgadurgatihetavaH // 51 // evaM sthite ca madhyasthabhAvenaiva nirIkSyatAm / kAmazAstraM kathaM nAma syAt trivargasya sAdhakam // 52 // anyacca dAracittasyArAdhako na bhavennaraH / kazcitprayogavettA'pi ko'pyajJo'pi punarbhavet // 53 // dRzyante ca sutAH kecitsatInAmapi yoSitAm / duHzIlAH karmavaicitryamatra hetuH paraM na tu // 54 // tucchA dAnAdizUnyAzcA'nuraktA api yoSitaH / dRzyante tena kAmArthI tataH syuriti nocitam // 55 // anyaccA'zobhanaM kAmAH pAmAkaNDUyanopamAH / virasA'ntAH kathaM nAma dharmArthaphaladA matAH // 56 // 361 dharmArthoM tAvanarthoM hi kAmAJjanayato'tra yau / satyApramattatAzaucopazamAyatinAzakau // 57 // 362 samarAdityasaMkSepaH dharmArthau puruSArthau tannAtra kAmaphalau matau / kiM tu mokSaphalAveva puruSArthAvimau matau // 58 // alaukikazca mokSo na munilokavilokanAt / janmAdibAdhAhInazca sarvottamasukhapradaH // 59 // samAdhibhAvanAdhyAnAdayo dharmo hi bhAvataH / artho'pi hi nirIhasya bhavenmokSaphalapradaH ||60|| anyathA garhitAnISTApUrtAnIti zrutervacaH / kAmAzcA'nindriyA na syuH pravartante svabhAvataH ||61 || tirakSAmapi vikhyAtA virUpAzca svarUpataH / zAstreNa tat kimeteSAM ninditAnAM prarUpaNam // 62 // zAstraM taducyate zAsti trAyate ca yadaMhasaH / tadidaM na bhavatyeva zAstramaMhasi pAtanAt // 63 // kukAvyahaviSA kAmaM dIpyate kAmapAvakaH / tatkAmoddIpakaM naiva prazasyaM vacanaM budhaiH ||64 || zamAdibhAvakRdvAkyaM vAcyaM zlAghyaM ca dhImatA / tadalaM durvacastulyakAmazAstrA'rthacintayA // 65 // sarve'tha vismitA dadhyuraho asya virAgitA / viveko dhanyatAbhAvaH pariNAmazca kIdRzaH // 66 // azoko'thAvadatsatyaM kumAraitattathApi hi / lokamArga pratItyedaM kAmazAstraM hi kiM param // 67 // kAmAGkaro'vadadbhavyamazokena prajalpitam / lalitAGgo'vadadvaktuM nA'zoko vettyazobhanam // 68 // kumAro'thA'vadadbhadbhajano bhinnaruciryataH / tanmArgeNa tataH kiJcinnAvaimi paratAmaham // 69 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 364 navamo bhavaH bAlAnAM kAminAM manye zAstrametadvinodakRt / jIvAnAM karmahatUni ki tu kAmasukhAnyapi // 70|| uttarasyA'samarthastaiH kumAravacanaM matam / dinaiH katipayairvItaiH punaste'mantryanniti // 71 / / RSitulya: kumAro'yaM kathamasmAdRzairjanaiH / zakyate kAmabhogeSvAhatairapi niyojitam // 72 / / tathApyeka upAyo'sti yato dAkSiNyavAnayam / mitrANi manyate'smAMzca vacmastaddArasaMgrahe // 73 // dhyAtvetyavasare'zoko'vadattvAM vacmi kiJcana / kumAra mitravAtsalyaM satA kAryaM na vA vada // 74 / / kumAro'tha jagau sAdhu pRSTaM mitraM bhavet tridhA / adharma madhyamaM caivottamaM ca guNabhedataH // 75 // Atmano'pyadhikaM dRzyamAnaM saMmAnitaM sadA / kAryo'nyathA syAdyanmitraM jJeyaM tadadhamaM budhaiH // 76 / / kadAcitsaMgataM yattu lAlyate cotsavAdiSu / vidhure ca vilambena tyajatyetaddhi madhyamam // 77|| uttamaM tu namaskAramAtrato mitratAM gatam / du:khAnmocayate gADhaM vipatsvapi na muJcati // 78 / / evaM sthitaM samAlocya nijamatyA narottamaH / sarvathApyuttame mitre sadA bhavati vatsalaH ||79|| kAmAGkaro'vadatko'tra bhAvaH khyAtamidaM yataH / jaghanyamadhyame tyaktvottamaM mitraM niSevyate // 80 // kamAraH prAha bhAvo'yameva yaH kathitastvayA / lalitAGgo'vadannatajjJAyate vivRti vinA // 81 / / samarAdityasaMkSepaH tatkAni trINi mitrANi vivRtyA''khyAhi sAmpratam / kumAraH prAha na jJAtaM yuSyAbhiH zrUyatAM tataH // 82 // pAramArthikamitrANi pratItyedaM mayoditam / tat prasiddhaM ca ko nAma na jAnAti sacetanaH // 83|| tadatra mitramadharma deho jJAtistu madhyamam / uttamaM paramo dharmastadbhAvArthaM nibodhata // 84|| sadopacaryamANo'pi vikarotyeva vigrahaH / saMgatAM zatrupakSe ca vistrasAmanuvartate // 85 / / kSaNAdeva tyajatyantakAlApadi tato'dhamam / svajana'stu mamatvasyA'nurUpaM ceSTate sadA // 86 / / klizyate glAnakAryeSu jahAti gatajIvitam / smaratyavasare prApte tanmitraM madhyamaM tataH // 87 / / vizeSakam dharmoM yathA tathA vyApta ekAntenaiva vatsalaH / nirbhayo mitratAM nirvAhayatyeva taduttamam // 88 // jJAtvetyanitye viSayasaukhye'sAre svabhAvataH / vipAkadAruNe dhIrapuruSairavadhIrite // 89|| prApte'pi ca manuSyatve bhavATavyAM sudurlabhe / sukSetre guNadhAnyAnAM nirvANasya prasAdhake / / 9 / / mohaM hitvA padaM dhyAtvA'cintyacintAmaNiprabhe / upAdeye jinaprokte dharmamitre'tramidyate // 9 // vizeSakam zrutvetyazokamukhyAnAM vyagalatkarmasaMhatiH / granthibhedena mithyAtvaM kSayopazamamAgatam / / 92 // azoko'tha sasaMvego'vadaditthamidaM khalu / saMdeho nAtra nirdiSTaM kumAreNa suzobhanam // 13 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 navamo bhavaH kAmAGkaro'vadatsatyaM zobhanAdapi zobhanam / ramyaM yadidamevaikaM nAsti ramyamataH param // 94|| lalitAGgo'vadanmohanidrAsuptAH prabodhitAH / kumAreNa vidadhmo'sya tadAjJAmAtmano hitAm // 95 / / azoko'thA'vadatsAdhu lalitAGgena bhASitam / sarvairUce kumAro naH kRtyamAdizatu drutam // 16 // so'tha proce samAsena heyA viSayavAsanA / dhyeyaM bhavasvarUpaM ca varjanIyaH kusaMgamaH // 97|| sAdhavaH sevanIyAzca yathAzakti vidhIyatAm / dAnazIlatapobhAvarUpo dharmazcaturvidhaH // 98 // yugmam te procuH pratipede'daH sAdhu sAdhu vacastava / kumAraH prAha dhanyAH stha saphalaM janma vo'bhavat // 99 / / te prAhuH syAdadhanyAnAM kiM kumArasya darzanam / iti stutvA yayurvezma cakustacca yathocitam // 100 / / athA''gAtparapuSTAnAM madhurmadhuritasvaraH / vanazriyo vyajRmbhanta puSvitAstilakAdayaH // 101 / / vAsantyudalasaccUto maJjarIjAlamAlitaH / muditA bhramarazreNiH pravRtto malayAnilaH // 102 / / yasminbahumatA hAlA dolA parivahanti ca / udyAnAni niSevyante candrazcittaharo'bhavat // 103 / / preraNAni pravartante gAndhavaM bahu manyate / viziSTojjvalanepathyAH kIDanti taruNavrajAH // 104 // devatAnAmapi rathA bhrAmyanti ca vibhUtibhiH / yAnti smarazaratrastAH zaraNaM ca priyAH priyAn // 105 / / samarAdityasaMkSepaH evaMvidhe madhau bhUpameyuH puramahattamAH / UcuzcotsavavIkSArthaM prItaH sa prAha tAnprati // 106 / / bahuzo'pi mayA dRSTo vasantasamayotsavaH / sAmprataM tu kumArasyAvasaro'syA'valokane // 107|| hRSTAste'tha yayurbhUpaH samarAdityamAhvata / Uce ca vatsa ! paurAzAM pUrayotsavadarzanAt // 108 // tAtAdezaH pramANaM me kumAreNeti bhASite / hRSTo nRpaH samAdikSat pratIhArAnudAragIH // 109 / / jJAnagarbhAdikAmAtyAn mamAdezena bhASata / carcarIdarzanasukhaM yat kumAraH zrayiSyati // 110 // paurANAM paritoSArthamudyAnaM ca gamiSyati / tato rathavaraM sajjIkuruta tvaritakramam // 11 // samAdiSTe pratIhArairatha te rathavezmataH / samAkRSya rathaM cakruryantrayotrasamanvitam // 112 // nibaddha kiGkiNIjAlaM vaijayantyaH samucchritAH / baddhAni ratnadAmAni grathitA mauktikasrajaH // 113 / / AsanaM kalpitaM ramyaM lambitA cAmarAvalI / zrutveti pApamUlAni saharSANi samAyayuH // 114|| kuGkamakSodasampUrNakaccolakakaro'milat / bhujaGgalokaH puSpartuyogyanepathyadhArakaH // 115 / / tasthuH parijanairyuktA rAjaputrA didRkSavaH / pragrIveSvasthurudgIvAH kambugrIvAH sahasrazaH // 116 / / prAvartatotsavaH puryAmathAgatya niveditam / sacivairnRpaterdaivavihitaM devazAsanam // 117 / / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 navamo bhavaH samAdiSTo mahIzenA'zokAdisahRdanvitaH / / kumAro'tha samArohad rathaM zamamanorathaH // 118 / / Uce ca sArathiM rathyAnprerayasvArya sArathe / tadAdiSTena tenA''tha preritAsturagAH zanaiH // 119 / / vAditrANi tato nedurjajJe jayajayAravaH / nRttAni pApamUlAni kSubhitA prekSakAvalI // 120 / / keliH pravRttA paritaH prAsarat kauGkama rajaH / tatpazyan rAjavA'gAtsaMvignAtmA nRpAtmajaH // 121 // gIrvANacarcarItulyAzcarcarIzca vilokayan / dadhyau cetasyaho mohasAmarthyaM dhRSTatA'pyaho // 122 / / pramAdaceSTitaM cAho aho azubhabhAvanA / aho amitrasaMyuktaraho saMsAraceSTitam // 123 // dhyAyanniti sasaMvegaH karmasAtmyaM vicArayan / carcarIrvIkSamANazca preraNAni nirUpayan // 124 / / prekSasvedamidaM procyamAnaH sArathineti ca / kiyantamapi bhUbhAgamAjagAma nRpAtmajaH // 125|| yugmam atha dRSTo'munA devakulikApIThikAgataH / galadvigraha AtAmramukho bIbhatsadarzanaH // 126 / / pranaSTanAsikaH zyUnapada: zIrNAGgalIgaNaH / nirgatAtAmranayano makSikAjAlamAlitaH // 127|| mahAvyAdhiparigrastaH puruSaH ko'pi dUrataH / vasanAzanazayyAdyaiH svakairapi bahiSkRtaH // 128 / / vizeSakam taM vIkSya karuNAsAndro janatAbodhahetave / kumAraH sArathiM prAha kimidaM preraNaM nanu // 129 // samarAdityasaMkSepaH sa prAha preraNaM naitad vyAdhigrastaH pumAnayam / kumAraH prAha ko vyAdhiravocadatha sArathiH // 130|| akAle'pi zarIraM yo vinAzayati dehinAm / kumAraH prAha duSTo'yamahitazca janaM prati // 131 / / tatki tAto na hantyenaM tenA'vadhya itIrite / kumAro janabodhAya khaDgamAdAya taM jagau // 132 // re vyAdhe ! muJca muJcainaM yuddhasajjo'thavA bhava / iti jalpan samutthAya rathAttaM pratyadhAvata // 133 / / hA kimetaditi tyaktvA carcarI milito janaH / sArathiH prAha na vyAdhirnAmnA ko'pi pumAniha // 134 / / duSTo nigrahayogyazca nRpatInAmayaM punaH / jIvAnAM karmajaH klezo nRpA na prabhavo'sya tat // 135 / / kumArapRSTaiH paurairapIdamitthamitIrite / kumAraH sArathiM prAha grasto'yamamunA yadi // 136 / / tataH kiM pauruSaM hitvA tiSThatIdRgavasthayA / sUtaH prAha svabhAvo'yametenedRg bhavennaraH // 137 / / kumAraH prAha kasyaiSa na syAt prabhavituM kSamaH / sa prAha paramArthena dharmapathyaniSeviNaH // 138|| kumAraH prAha ko'pyastyupAyo'sminsArathi gau / svakRtaM karma bhuJjAnAH prANinaH kSetravAhinaH // 139 / / nAstyupAyastataH ko'pi vinA dharmacikitsitam / kumArapRSTaiH paurairapIdamitthamitIritam // 140 / / 1. bhavAthavA kha Ga / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH proce kumArastadvyAdhau sarvasAdhAraNe ripau / upAyo dharma evA'tra kAryaH kiM nartanAdibhiH || 141 || paurAH prAhuridaM satyaM lokasthitiriyaM punaH / lokasya rasabhaGgastatkartuM deva ! na yujyate // 142 // itthaM sArathinA'pyukte'numate nRpasUnunA / pravartante sma carcaryaH kiyatImapi bhUmikAm // 143 // apazyacca sa koNasthaM svagRhasyopari sthitam / zlathAGgaM khalati kSINadantaM kamprazarIrakam // 144 // galadvilocanaM kAzazvAsairbhASitumakSamam / vaNigmithunakaM vRddhamavajJAtaM sutairapi // 145 // yugmam tadvIkSya sUtaM bodhAya prAha kiM preraNaM nvidam / sa prAha preraNaM naitajjarAtaM mithunaM tvadaH // 146 // kumAraH prAha kA nAma jarA sa prAha deva yA / ajIrNamapi kAlena kurute gAtramIdRzam // 147 // Uce kumAro duSTeyamahitA ca jane tataH / kasmAdupekSate tAtaH sa proce tasya no vaze // 148 // kiM vaze neti sa procya bodhAyA'si vimArgya ca / proce jare vimuJcedaM strI tvaM kiM bhaNyase param // 149 // bhaNanniti rathotthAyametAM prati cacAla saH / carcaryo'tha punaH zAntA militazcAkhilo janaH // 150 // sUtaH proce jarA deva na strI kA'pyasti kiM punaH / nRNAM kAlapariNatistannopAlambhamarhati // 151 // deva sAdhAraNA ceyaM sarveSAmapi dehinAm / kumArapRSTaiH paurairapyetadevamitIritam // 152 // 369 370 samarAdityasaMkSepaH kumAro'tha jajalpA'syAM praNAzinyAM mahaujasaH / dharmakAmA'pakAriNyAM parAbhavakulAvanau // 153 // upahAsapravadhinyAM prabhavantyAM janaM prati / yujyate nartanAdyaM kiM hitvA dharmarasAyanam // 154 // yugmam zrutveti te kumArasya vivekaM tattvadarzitAm / stuvantaH paramaM prApuH saMvegamakhilA janAH || 155 // Ucuzca deva sAdhUce kiM tveSA mohavAsanA / dustyajA bhUpasUH prAha mohavAsanayA kRtam // 156 // yadeSa dAruNo vyAdhirjarA raudrA ca pApinI / tadvipakSe tato dharme kartuM yatnaH susaMgataH // 157 // atrAntare jaranmaJcasthito jIrNapaTAvRtaH / utkSiptaH puruSairdanaiH katithairbandhubhirvRtaH // 158 // rudatA strIjanenauccaiH patnyA'nukrandamAnayA / janena vIkSyamANazca daridraH paJcatAM gataH // 159 // ArAd dRSTaH kumAreNa tataH pRSTazca sArathiH / Arya ! mahyaM samAkhyAhi kimidaM preraNaM navam // 160|| vizeSakam dadhyau sUto vidanneSa vipralambhayati dhruvam / vANI kimanabhijJasyA'smAdRgbodhe pragalbhate // 161|| prAptakAlaM bhavatvevaM satyamAkhyAmyathA'vadat / preraNaM na bhavatyetanmRtyugrastaH pumAnayam // 162 // kumAraH prAha ko nAma mRtyuH provAca sArathiH / itthaM saMtyajyate martyo yena grastaH svakairapi // 163 // kumAro'thAvadad duSTo'hitazcaiSa janaM prati / tatkiM na hanti tAto'muM tenA'vadhya itIritam // 164 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 372 navamo bhavaH kumAro janabodhAya khaDgaM lAtvA'tha taM jagau / are re duSTa ! mRtyo'muM muJca yudhyasva vA mayA // 165 / / bhaNanniti rathotthAyaM pravRttastasya saMmukhaH / sUtaH prAha na ko'pyasti mRtyunAmA pumAniha // 166 / / dRSTo nigrahayogyazca nRpatInAmayaM punaH / dehatyAgasvabhAvo hi karmaNA janito jane // 167 / / tadasyA'prabhavo bhUpAH sarvasAdhAraNo hyayam / atha pRSTaiH kumAreNa paurairapi tadIritam // 168 / / kumAro'thA'vadatsUtaM bAndhavAH kiM tyajantyamum / sUtaH prAha kimetena hetubhUto gato hi saH // 169 / / kalevaramidaM tiSThadapakArAya kevalam / saGkalaM kRmijAlena pUtigandhanibandhanam // 170 / / kumAraH prAha tayete bAndhavA vilapanti kim / sUtaH prAha priyo'mISAM gato'yaM dIrghayAtrayA // 171 / / etenA'darzanaM caiSAM smRtvA tatsukRtAnyataH / niroddhumakSamAH zokamanupAyA rudantyamI // 172 / / kumAraH prAha yadyeSa priyaH kiM nA'nuyAnti tat / sArathiH prAha no zakyamidaM kartuM kathaJcana // 173 / / gacchannAkhyAti na premA'pekSate dRzyate na ca / sthAnaM na jJAyate cA'sya vaicitryAtkarmaNAM gataH // 174|| anavasthitasaMyogAdanubandho na cedRzaH / nA'nugacchantyato hetoH kumAro'thA'vadatpunaH // 175 / / samarAdityasaMkSepaH evaM yadi tato vyarthA prItistatretaro jagau / paramArtho'yamevA'tra kumAraH prAha yadyadaH // 176 / / tataH kazcidupAyo'sti tamuvAcA'tha sArathiH / upAyo yogigamyo'tra jJAyate'smAdRzairna hi // 177|| pRSTairatha kumAreNa paurairapi tadIritam / Uce kumAro yadyevaM tatsarvasamatAjuSi // 178 / / asundare prakRtyA ca sarvathA'pyapakArake / mRtyau cintyaH pratIghAtopAyaH kiM nartanena nu // 179 / / zrutveti paurAH saMvignA bodhibIjAni lebhire / nRtyAduparatAH kRtye pravRttAzca yathocitam // 180 // kumAraH savasantasya vasantasuhRdazcamaH / carcarImiSato manye tribhaGktvA svavaze vyadhAt // 181 / / atha jJAtveti vRttAntaM devasenA'bhidhadvijAt / rAjA preSya pratIhAraM samarAdityamAhvata // 182 / / AyAtaH praNataH prokto bhUbhujA vacmi kiJcana / kumAra tatkumAreNAvazyaM kartavyameva ca // 183|| kumAraH prAha guravo dulajhyavacanAH khalu / rAjJoce'vasare tarhi bhaNiSyAmyadhunA vraja // 184 / / Adeza ityatha procya praNamya ca mahIpatim / kumAraH sadanaM gatvA kartavyamucitaM vyadhAt // 185 / / anyadA bhavanasthasya mitrairdharmakathAkRtaH / amArasya kumArasya pratIhAraH samAgamat // 186 / / avocacca kumAra tvAM deva ityAdizatyaho / ehi tvaM vegato'mAtyAH sametA mAtulasya te // 187 / / 1. rathotthAya kha Ga ca / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 373 374 kumAro'tha samutthAyA''gataH sahacaraiH saha / natvA vasumatInAthamupaviSTastadantike // 188 / / ukto bhUpatinA vatsa ! mAtulena tavA''darAt / bhubhujA khaDgasenena saptaveNIsunirmale // 189 / / jIvitA'bhya'dhike putryau prahite te svayaMvare / ekA vibhramavatyAkhyA parA kAmalatAbhidhA // 190 // yugmam tattasya bahumAnena kanyayozcA'nurAgataH / AjJayA guruvargasya viziSTA'dhvA'nuvartanAt // 191 // kumAreNeSTasampattyA''nanditavye sunizcitam / kRte'smin vacane syAcca sarveSAmapi nirvRttiH // 192 / / zrutveti samarAdityo dadhyAvetanna zobhanam / saMyogA duHkhabIjAni nidezavacanaM tvadaH // 193|| abhyarthito'smi prathamaM mayA bahumataM ca tat / alaGghanIyA gurvAjJA mAnitA hi jinairapi // 194 / / niyameneSTasampattyA nirvatiH sundaraM vacaH / kurvANAnAM ca gurvAjJAM kvA'pi nA'zobhanaM bhavet // 195 / / vizeSakam iti dhyAyannayaM proktaH sAzaGkenA'vanIbhujA / cintayA pUryatAM vatsa ! prArthanAM mama saMsmara // 196 / / na cA'tra pariNAmaste kalyANAnAM paramparAm / vimucyA'nyAdRzaH ko'pi kartavyaM tadidaM dhruvam // 197 / / idaM suzobhanaM vAkyamiti pramuditAtmanA / abhASyata kumAreNa gurvAjJA me zirasyasau // 198|| hRSTo'tha nRpatiH prAha sAdhu sAdhu sunandana ! / vivekaH saMgataste'sau gurubhaktiH suzobhanA // 199| samarAdityasaMkSepaH kalyANabhAjanaM cA'si bhavato'nyacca vemyaham / pakSapAtaM mahAzuddhe dharme samucite satAm // 200 // asAro'yaM bhavaH satyaM nirvedasya nibandhanam / tathA'pi lokadharmo'yamanuvayoM manISiNA // 201 // kuzalA saMtatiH kAryA parasyopakRtistathA / anuvartyaH kulAcAraH sadAcAravicAribhiH // 202 // itthamekAntato lokadharma pariNate sati / niSpanne pauruSe brahmacarye suSTha pratiSThite // 203|| vayasaH pariNAme'thopadravaividrutairalam / guNapAtrIkRte cAtmanyucitaM dharmasevanam // 204 / / idaM tataH kumAreNa zobhanaM vidadhe'dhunA / bhavatvevamidaM bhAvi pariNAme'tisundaram // 205 / / saptabhiH kulakam tadA kakSA'ntarasthena siddhArthena purodhasA / uktamatra na saMdeho'vazyameva bhaviSyati // 206 / / maGgalyatUrya dadhvAna gajitaM mattahastinA / uddhRSTo bandilokena bADhaM jayajayAravaH // 207|| nRpaH pramuditaH proce'nukUlaH zakunavrajaH / anyacca zuddhadharmAhatvaM susundarakAraNam // 208 / / gRhItazakunArtho'tha kumAro mudito'vadat / sarvaM tAtAziSA bhAvyathA'paThat kAlapAThakaH // 209 / / tamo nirmAzya mohaM ca janasya tapano'dhunA / ceSTayA''kAzamadhyastho dharmakRtye pravartate // 210 // 1. pIpaThat ka / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH kecinmajjanti kecicca kurvate devatA'rcanam / keciddadati dAnAni gurUpAstiparAH pare // 211 || sAdhavo'pyujjhitadhyAnA janA'nugrahahetave / yogA'ntaraM prapadyante piNDagrahaNahetave // 212 // itthaM puryA narAdhIza naraH zuddhakriyAparaH / paraM nRjanmasAraM te kalyANaM sUcayatyalam // 213 // madhyAhnasamayaM matvA kumAraM vyasRjannRpaH / vardhApanakRte'mAtyAnAdizacca samantataH // 214 // Adeza iti tairuktvA mahAdAnaM pradApitam / kAritA nagarIzobhA pUjito devatAvrajaH // 215 // paurANAM kathitaM pApamUlAnyAkAritAni ca / dApitA''nandabherI ca harSazaGkhAH prapUritAH // 216 // atha prahRSTapaurADhyaM pranRtyatpApamUlakam / nadatpuNyA'havAditraM paThanmaGgalapAThakam // 217|| yutamantaHpurIvarge rAjalokena saMyutam / mahatA vistareNA'bhUddivyaM vardhApanaM puri // 218 // yugmam parituSTena bhUpena pRSTairmauhUrtikairahaH / kathitaM deva paJcamyAmadyaivedaM susundaraM // 219 // nRpo'mAtyAnathAdikSadvivAhaprahvatAvidhau / te kozAdhyakSamAdikSanmaGkSu ratnAkarAbhidham // 220 // pradhAnamukhaM vIkSya tvaM patrikAM bhUSaNAvalI: / AkRSyAntaH purIyogyA dAyakebhyo niyojaya || 221 // celakarmAntikaM prAhurdevAGgaM vasanAnyaho / devAGgAni samAkRSya devIparijane'rpaya // 222 // 375 376 samarAdityasaMkSepaH mahAmAtalinAmAnamUcuH zastrAdhinAyakam / AyudhAni rathAMzcaiva praguNIkuru vegataH // 223|| gajacintAmaNi nAmnA gajAdhyakSaM babhASire / vikkAnvazAzca saMbhUSya vegAt parijane'rpaya // 224 // kekANadhUlinAmAnamazvAdhyakSaM samAdizan / saMbhaSya turagAzIghraM preSaya kSmApagocare // 225 // yadAdizantyamAtyAstajjAtaM sarvairitIrite / sajjituM maNDapaM ke'pi jagmivAMso vadhUgRhe // 226 // nirvRttastatra colloca ucchritA maNitoraNAH / sthApitA svarNavedI ca racitAH kAJcanadhvajAH // 227 // nyastA maGgalakumbhAzca jAtaM snapanakaM tataH / vadhvau saMsnapya sambhUSya dve api praguNIkRte // 228 // atha lagne samAsanne mohUrtika nivedite / sampAditakulAcAraH sampUjya kuladevatAH // 229 // vanditvA guruvargaM ca sammAnya sahacAriNaH / kumAro rathamArohannijaiH sahacaraiH saha // 230 // Anandatumulo'thA'bhUnmaGgalyAtodyamadhvanat / nRttA vAravilAsinyaH zuddhAnto gAyati sma ca // 231 // calitAzca mahIpAlA bhujaGgAH pravijRmbhitAH / AnanditA purI bADhaM hRSTaH puruSasiMharAT // 232 // kumArastu sasaMvego bhavarUpaM vicintayan / vivAhabhuvanaM prApto rathAdavatatAra ca // 233 // kRtocitavidhirmadhyagato vadhvau vyalokata / gaurAGgIM vibhramavatIM zyAmAM kAmalatAM rucA || 234 || Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 377 378 AdyA kuGkamaliptA'GgI lakSyate dantaputrikA / nIlA'zmaputrikevA'nyA zrIkhaNDadravamaNDitA // 235 / / dadhyau kumAraste vIkSya kalyANyAkRtiretayoH / sargacaGgAni cAGgAni sampUrNAvayavAvalI // 236 // niSkalaGkaM ca lAvaNyamAbhogazcAtinirmalaH / lakSaNAni prazastAni mUrtiH zAntarasAzrayA // 237 / / anaghaM dhairyamete tatpAtrabhUte bhaviSyataH / iti cintayatA tena cake pANigrahastayoH // 238 / / vizeSakam sarvaM yathocitaM kRtvA bhrAntA maGgalamaNDalI / upacAro jane cakre mahAdAnaM ca dApitam // 239 / / vRtto vivAhayajJo'tha dinaH pariNato'bhavat / zItIbhUtaM khebimbaM saMhRtaH kiraNavrajaH // 240 // sandhyA samAgatA jAtaM nabhaH kanakapiJjaram / abhyudgato nizAnAthaH pUrvakASThA vijRmbhitA // 241 / / tadA'zokAdibhiH sArdhaM prajvalanmaNidIpakam / puSpopacArasaMyuktaM bhramarAvalimAlitam // 242 / / saMgataM paTavAsena vilulaccampakasrajam / / saMgataM zayanIyena dhUpadhUmA'bhivAsitam / / 243 // sasakhIparivArAbhyAM vadhUbhyAM ca vibhUSitam / kumAro vAsabhavanamAjagAma zamapriyaH // 244 / / vizeSakam abhyutthito vadhUbhyAM sa zayanIye niSedivAn / azokAdyaH suhRdvargo yathAyogyamupAvizat // 245 / / atha kundalatA nAmnA sakhI saMketitA''dyayA / parayA mAninI nAmnA tAmbUlaM dadaturmudA // 246 / / samarAdityasaMkSepaH mAlAM bakulapuSpANAmasmai kundalatA'rpayat / atimuktakasambhUtapuSpamAlAM tu mAninI // 247 / / Ucatuzca svahastAbhyAM grathitA priyayA tava / kumAra tava yogyeyamatyantamanurAgataH // 248 / / yathAyogyaM kumArastannivezayatu te ime / karotu saphalaM svasminnanurAgaM ca kAntayoH // 249 / / Uce ca samarAdityo bhavatyau cintyamastyadaH / mamoparyanurAgo'sti kAntayornAsti vA'nayoH // 250 // prAha kundalatA'gre'dazcintitaM zRNu sAmpratam / tvannAma bandinoddhRSTaM zrutamAbhyAM yadAdyapi // 251 / / tadAdi khedaharSAbhyAM gRhIte nindataH stutaH / nijaM janma kalAjAlamasyato'bhyasyato'pi vA // 252 // kurutaH saMkathAM tena kurutastatra vizramam / khidyate ca zarIreNa vardhete vibhrameNa ca // 253 / / mucyete lajjayA'pyete bAda raNaraNena ca / idaM vIkSya kimetannu vyaSIdadanayoH pitA // 254|| jJAtvA vyatikaraM taM ca suniSNAtasakhIjanAt / sthAne'bhilASaM saMcintya saharSAt prAhiNodime // 255 / / sampannasvehite saukhyasahite iha cAgate / kumAracintito dUramanurAgastadetayoH // 256|| dadhyau kumAro'styanayoranurAgo mamopari / anuraktAzca gRhNanti nirvikalpaM vaco'GginaH // 257 // pravartante svabhAvena kriyayA vidadhatyapi / tadyujyate'nayoH kartuM dezanA klezanAzinI // 258 / / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 380 dhyAtvetyAha bhavatyoH kimanarAgo'sti mAM prati / sAzaGka dadhyatuste kiM gambhIraM vacanaM hyadaH // 259 // nocatuzca padAGguSThaprAntAlikhitakuTTime / sakhyUce'tha svayA matyA kumAreNA'vadhAryatAm // 260 / / kumAraH prAha yadyevamahite pravivartiSA / sAnarAge tayA syAccettat kIganurAgitA // 261 / / mAninyUce kumAredaM na jAnAmyahitaM katham / kumAraH prAha zRNu tat tvamatrArthe kathAnakam // 262 / / kAmarUpAbhidhe deze madanAdyaM puraM puram / pradyumnAkhyo nRpastatra priyAsya ratirAkhyayA // 263 / / tayoviSayasaukhyena gate kAle kiyatyapi / anyadA ca gato rAjA vAhavAhanahetave // 264 / / ratyA vimalamatyAkhyasArthavAhasya nandanaH / dRSTaH zubhakaro rAjamArge vAtAyanasthayA // 265 / / sA'pi dRSTigatA tena sAbhilASaM vilokitA / cittajJa iti santuSTA ratirmativimohataH // 266 / / durnivArasmarazaraprakaraprahatA ca sA / jAlinyAkhyAM sakhImUce'muM yuvAnaM samAnaya // 267 / / asminnarthe subodhAni manAMsi khalu kAminAm / pratAryeti tayA''nIya preSyayaM vAsavezmani // 268 / / upaviSTasya palyaGke tAmbUlaM ratirArpayat / tasminnardhagRhIte ca bandikolAhalo'bhavat / / 269 / / rAjAnamAgataM jJAtvA cittA'ratimatI ratiH / upAyaH ko'pi nAnyo'pi praiSIdva!gRhe'tha tam // 270 // samarAdityasaMkSepaH nRpaH pravizya palyaGke nivizya kSaNamAhvata / vAvyiApAriNaM varSo gRhaM gantuM samutsukaH // 271 / / zrutvetyatyantabhItena tena jIvitakAGkSiNA / agAdhe dhvAntavatyAtmA varca:kUpe prapAtitaH // 272 / / kRmibhirveSTito ruddhA dRSTiH saGkucitA tanuH / udIrNA vedanA bADhamAkulo mUrchitazca saH // 273 / / ito nRpaH zakRdvezmanyaGgarakSanirIkSite / pravizya kRtvA kAyasya sthiti tasmAdvinirgataH // 274 / / sthitvA ratyA samaM cittavinodena dharAdhipaH / atIte vAsare gatvA tasthAvAsthAnamaNDape // 275 / / zubhakaravyatikaraM ratyA pRSTAtha jAlinI / proce manye mRtaH kUpe cittAdapyatha vismRtaH // 276 / / zubhaGkarastu duHkhArtastatrAzucirasAzanaH / sthitvA katipayaM kAlaM varca:kUpe'tha zodhite // 277 / / viSThAnirgamamArgeNa nirgato vigatacchaviH / nirnaSTaromakarajaH zucIbhUtaH kathaJcana // 278|| klezena gRhamAyAsIdrItaH parijano'khilaH / mA bhaiSIriti jalpitvA svamAkhyata zubhaGkaram // 279 / / pitrA pRSTo'tha kiM cake tvayA yenA'janIdRzaH / sa prAha tAta yaccake tadAkhyAmi raha: kuru // 280 // kathite rativRttAnte pitA saMvignamAnasaH / taM vezmamadhyato nItvA tailAbhyaGgAdyakArayat // 281 / / kAlAtpraguNagAtro'yaM pravRtto devatAgRham / dRSTo ratyA sakhIM preSyA''kAritaH punarAgataH // 282 / / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 382 navamo bhavaH punarapyAgate rAjJi prAguktaM sarvamapyabhUt / itthaM puna: punarjAtaM bahuzo'pyetadIdRzam // 283 // tataH pRcchAmyahaM tasmin rateH sneho'sti vA na vA / mAninyUce kumArA'sti paramArthena na dhruvam / / 284 / / nirmatiH sA ratirvastu nijaM bhAvaM ca nekSate / AtmanaH paratantratvaM dhyAyatyasyA''yati ca na // 285 // kumAraH prAha tannaivA'nurAgo'styanayormayi / ime api matibhraSTe svacetasi vicAryatAm / / 286 / / ete yadicchato bhogAn svabhAvA'sundarA'sthirAn / hetUnIpviSAdAdestena vastu na pazyataH // 287 / / durlabhaM ca manuSyatvaM nirvANapadakAraNam / na niyojayato dharme tena bhAvaM na pazyataH // 288 / / tathA mRtyoratikUrasyA''tmAnaM gocare sthitam / yanna cintayatastena nekSete paratantratAm // 289 / / tathA bhogaviSaM jIvamohakaM durgatipradam / niyojayantyau mAM tatrA''yati cintayato na me // 290|| evaM sthite kathaM nAmA'hiteSu viniyojanAt / etayoH paramArthenA'nurAgaH syAnmamopari // 291 / / zrutveti vadhvau saMvigne jAtasaMzuddhabhAvane / guroriva kumArasya kramau natvetyabhASatAm / / 292 / / AryaputrA''vayoH kAmarAgo bhavabhayAdiva / gatastatsvAnurAgasya tulyaM yatkRtyamAdiza // 293 / / kumAraste prazasyA''ha mohasaMklezayoramI / viSayA hetavaH sAtmyAnyetayozcAnubandhakAH // 294 / / samarAdityasaMkSepaH tattyajyantAmime yAvajjIvamAdriyatAM zamaH / citte vicAryatAM dharme kriyatAmudyamaH paraH // 295|| procatuste tavA''dezAdyAvajjIvaM samujjhitAH / AvAbhyAM viSayAH zeSe pramANaM zaktireva nau // 296 / / ye carcarIcamUbhaGge'naGgo durge kilAzrayat / tAbhyAmapi kumAreNa dharmadvArA nirAsi saH // 297 / / dadhyau hRSTaH kumAro'tha dhanyatvamanayoraho / dhIratvamalpakarmatvaM prazamastattvaveditA // 298 / / dhyAtvetyAha yuvAM dhanye yAvajjIvaM mayA'pi tat / viSayAnsamparityajya brahmacarya pratizrutam // 299 / / aho zreSThamaho zreSThamityazokAdayo'vadan / cake kusumavRSTizca yathAsannihitA'maraiH // 30 // sarvaM harSamayaM jajJe tadA tvAvaraNakSayAt / kumArasyA'vadhijJAnaM vardhamAnamajAyata // 301 / / vIkSyA'tItAdikAnbhAvAnsaMvigno'tizayena saH / zrutveti pitarau dvA:sthAdviSaNNAvevamUcatuH // 302 / kumAro nocitaM cakre tyajan bhavabhavaM sukham / idaM suduHkaraM kasmAdvidadhe tanayaH sa nau // 303|| tadA khaDgakarA sarvAGgINAbharaNabhAriNI / parAbhavantI tejobhiH pradIpAndevatA''gamat // 304 // atho saharSakhedAbhyAmetAbhyAM praNatA ca sA / Uce'laM vAM viSAdena kumAreNocitaM kRtam // 305 // sudhA''dAyi viSaM hitvA klaibyaM hitvA ca pauruSam / audArya kSudratAM hitvA bhavaM hitvA ca nirvRtiH // 306 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 384 navamo bhavaH sutenaitena dhanyau hi yuvAM nirvRtihetunA / tadviSAdaM parityajya kAryamAcaryatAM zubham // 307 // vizeSakam kA tvaM bhagavatItyukte nRpeNa prAha devatA / rAjan ! khaDgAyudhA devI nAmato'haM sudarzanA // 308 / / vasAmi bhavane'muSmistvatputraguNarAgataH / hRSTo nRpaH kumArasya devatAzlAdhitairguNaiH // 309 / / devyUce deva putrasya prabhAvaH kazcidIdRzaH / mantrayanti pramodena yadevaM devatA api // 310 // tadehi gatvA taM vIkSya dharmapiNDaM vidadhvahe / sarvathA tatkRtaM yuktamiti tau muditau gatau // 311 / / matvA kumAro'bhyutthAya natvA vinayavAmanaH / nivezyA''sanayoH prAha punarnatvA kRtAJjaliH // 312 // kiM cakre'nucitaM tAta ! kimambA'haM na zabditaH / nRpo nA'nucitaM procya devatA''khyAtamAkhyata // 313 / / Uce ca jananI vatsa ! tvamatucchaguNAzrayaH / Adezasya na yogyo'si kumArastAmathA'vadat // 314|| kasmAdamba ! vadasyevaM yUyaM hi guravo mama / gurvAdezavidhAnaM ca guNabandhanibandhanam // 315 / / nRpaH prAha kumArA'tiduSkaraM bhavatA kRtam / kimidaM duSkaraM tAta ! zrUyatAmityayaM jagau // 316|| puruSAH ke'pi catvArastatra dvAvarthalampaTau / dvau ca strIlampaTAvekamadhvAnaM tu prapedire // 317|| samarAdityasaMkSepaH te'drAkSuH kvaciduddeze nidhI nAyauM ca sadrucI / prApta prApyamato hRSTA sammukhInA dadhAvire // 318 / / kuto'pi devI vAgetairmA sAhasamiti zrutA / vIkSadhvamUrdhvaM yuSmAkaM patatyupari parvataH // 391 / / etadgocarayAtAnAmamunA ceSTitena kim / etadAkarNya tairUz2amIkSitaM bhayasambhramAt // 320 / / dRSTazcA'dhyAsitavyomA na somAkAradarzanaH / devAnAmapyavAroMjAH sarvataH parvataH patan // 321 / / te procuH ka upAyo'tra kuto'pyAkaNitaM punaH / na sAmpratamupAyo'styupadravasyA'sya vidrave // 322 / / kiMtvicchantyarthabhogAn ye saMgatA'saMgatairapi / taiste zailena cUryante hantA'nena punaH punaH // 323 / / nirIhAstvarthabhogeSu tadasAratvabhAvanAt / punaH punarna cUryante kAlenA'smAcchuTanti ca // 334 / / tatraike cintayAmAsuH kiM tayA dIrghacintayA / dhyAtvaneti te'rthabhogeSu pravRttA bhAvyanizcayAt // 325 // anye nivRttAstAn matvA carAn vIpAkadAruNAn / saMyujyante phalaiH svaiH svaistattatkarmAnubhAvataH // 326 / / evaM vyavasthite tAta ! ke syurduSkarakArakAH / nRpaH prAha pravartante ye te duSkarakArakAH // 327|| kiM punarduSkaraM vatsa ! yuktiyukte nivartane / kumAraH prAha yadyevaM tattAtenA'vadhAryatAm // 328 // 1. tava putrasya kha / 1. all Mss spell cUryaMte; is cUrNyante intended ? | Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH mRtyuzaile jagattrayyAghAtake'tyantabhISaNe / pAtuke'bhISTabhAvAnAM viyogakRti durjaye // 329 // arthakAmaparityAgo'vyAbAdhaH zivakAraNam / sevyate duSkaraM naitad duSkarastvitarAzrayaH ||330 // rAjJoce satyamevedaM samyagAlocyate yadi / durantastu mahAmohaH kumAro'tha jagAda tam ||331|| satyaM duSTA'vasAno'yaM yanmRtyo prabhavatyapi / jayA gRhyamANA apyarthabhogavazaMvadAH ||332 // sarvajantuhite'tyantaM mRtyuvArdhakaghAtake / jinokte na pravartante dharme nirvANasAdhake // 333 // yugmam rAjJoce satyamevedaM sodvegA prAha tatpriyA / mohanAzena nau jAtaM kAmitaM na tu bAlayoH // 334 // proce kumAro'laM mAtarudvegena yadetayoH / sampannaM kAmitaM dhanye mokSabIjena saMgate // 335 // tanmukhe vIkSite devyA procatuste praNamya tAm / snehamAtranimitto'yamudvego vAM manasyalam ||336|| anyathA tvAryaputreNa yadAdiSTaM tathaiva tat / saphalaM mAnuSatvaM nau sampannaM kAmitA'dhikam ||337|| dadhyau ca devyaho rUpamanayostattvaveditA / gAmbhIrya vAk zamo bhaktiH samudAcaraNaM tathA ||338|| Uce ca yuvayorvatse khaDgasenena jAtayoH / yuktametad gurujano yadevamanuvartyate // 339 // tadA purandarA''khyasya bhaTTasya sadane mahAn / Akrando'bhUnnRpo jJAtuM yAvatkaJcitpraheSyati // 340 // 385 386 samarAdityasaMkSepaH tAvaduktaH kumAreNa tAta ! jJAtamidaM khalu / vijRmbhitaM bhavasyA'tha rAjJoce kathaya sphuTam // 341|| kumAraH prAha bhaTTo'yamastyardhoparato'dhunA / tadvezmanyayamAkrando nRpaH proce'dya sekSitaH || 342 / / kumAraH prAha tAtA'yamaheturmRtyudharmiNAm / nRpaH prAha na ko'pyasya vyAdhirAsItkathaM mRtaH // 343|| Uce kumAro'vaktavyastAta ! vyatikaro hyasau / nindyo lokadvaye yasmAdatha prAha dharAdhavaH // 344 || nindyaM kiM vA na saMsAre kautukaM mama tadvada / na cA'trA'sajjanaH kazcidyasmAd gopyaM prakAzate // 345 // kumAraH prAha yadyevaM tAtastarhi zRNotvidam / so'sti narmadayA patnyA'rdhahato viSadAnataH // 346 // anyacca tadguhadvAranairRtyAM zvA'pi tiSThati / tayaivA'rdhahato vaidyAn praiSya dvAvapi jIvaya // 347 // tAta jIviSyato'vazyamekenaivauSadhena tau / nRpo dadhyAvaho jJAnAtizayo mattanUbhuvaH // 348 // viSavaidyAnathA''dizya nRpaH proce kumAra kim / asyA'sadvyavasAyasya tasyA jajJe nibandhanam ||349|| sa prAha nirvivekatvaM vizeSAdaparaM punaH / purandarasya sAtIva zacIva khalu vallabhA // 350|| mohadoSAn nije dAse'rjunAkhye prAsajatpunaH / tatparamparayA zrutvA zraddhadhe snehato na saH // 351|| anyadA tajjananyA svavaMzabhraMzanabhItayA / na sundarA mahelA te mopekSasveti bhASitam // 352 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 387 388 dadhyau purandaro naitaddhaTate'mbA tu bhASate / tatparIkSa iti dhyAtvaikAnte sA tena bhASitA // 353 / / rAjA''dezena gantavyaM mayA kAnte mahAsaraH / samyagevA''sitavyaM tattvayA katyapi vAsarAn // 354|| sA proce kIdRzaM samyagAryaputra ! tvayA vinA / ityuktvA rudatI zIghrameSyAmIti prabodhitA // 355 / / dvitIyadivase gatvA kaitavena purandaraH / nirgamya vAsaraM rAtriyAmayugme'vizad gRham // 356 / / vAsavezma praviSTena tenA'dRzyata narmadA / arjunena samaM suptA suratA''yAsakhedataH // 357|| kuddho dadhyau sudhAhAratulyA nAryo'tiyatnataH / bhogazca rakSaNaM cAsAM durAcAro'rjunaH punaH // 358 / / hanmyenaM taditi dhyAtvA suptastenA'rjuno hataH / nirgatya vAsagehAcca bahi: koNe sthitaH svayam // 359|| vibuddhA narmadA raktasparzato dhyAtavatyatha / hahA kenA'pi pApena hato me prANavallabhaH // 360 / / hatA'haM nihatA kiM na taM vinA jIvitena kim / nivRttA ratisaukhyasya kathA hRdbandhanaM gatam // 361 / / dhyAtveti bhittyadho gartA kRtvA nyastastayA zavaH / vilokyeti svakAryAya nirjagAma purandaraH // 362 / / sA tu kRtvA sthalI tatra tanmUrti devatAmiva / nityamarcati naivedyabalidIpavidhAnataH // 363 / / AzliSyati ca mohenA'thocite samaye samait / purandaro na cA'lakSi sAvahitthatayA tayA // 364|| samarAdityasaMkSepaH dinaiH katipayaidRSTvA sthalIzuzrUSaNodyatAm / tAmeSa dadhyau mUDhatvamaho asyAH sarAgatA // 365 / / yadvA'nadhItazAstra: strIjano hi bhavatIdRzaH / sudhAhArasamA nAryo munivAkyamidaM yataH // 366 / / dhyAtveti pUrvavat sArdhaM tayA viSayasevanAt / aha:samAH samAstasya dvAdaza vyaticakramuH // 367|| ito'hi paJcame'tIte pakSAnte prastute balau / abhukteSu dvijeSveSA sthalIbalividhi vyadhAt // 368 / / tAM vIkSya sasmitaM prAha kiM te'dyApi hale'munA / zrutveti bhinnacittA sA'dhyAyaddhyAmamukhAmbujA // 369 // manye mama priyo'nena hato hanmi ripuM tataH / vairaniryAtanAM kurve pradAya viSabhojanam // 370 // dhyAtvetyasau tathA cakre tAta ! vyatikaro hyayam / sthalyupadravakartuzca zunaH kasyA'pyadaH kRtam // 371 / / kiM ca tatpremamohena rakSituM sthalyupadravam / tayA hato'rjunaH saiSa saptakRtvaH svavallabhaH // 372 / / kRmipallyAkhumaNDUkAlasAhizvAnarUpataH / utpannaH sthAnakasnehAdvarAko nihatastayA // 373|| dhik saMsAraM yuvA yatra nijarUpeNa garvitaH / kRmivipadya jAyate nija eva kalevare // 374 / / tatpremamohitahRdA striyaiva ca sa hanyate / tathApi janturmohena viSayeSveva khelati // 375 / / tadeSa zvAnavRttAntaH saMvigno nRpatistataH / dadhyAvaho bhavo bhISmo vicitrA karmaNAM gatiH // 376 / / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 390 samarAdityasaMkSepaH navamo bhavaH aho viSayalolatvamaho cAjJAnajRmbhitam / aho atattvaveditvaM sarvathA gahanaM hyadaH // 377 / / tadA vaidyAH samAgatyA'vadan devaprasAdataH / purandaraH kukkurazca deva ! dvAvapi jIvitau // 378 / / jIvitau kathamityukte nRpeNa bhiSajo jaguH / dattvA tyAjanakAnyuccaviSaM saMtyAjya jIvitau // 379 / / tadA bAlAtapaprAyaM tejaH puryAM vijRmbhitam / dundubhidivyageyaM ca zruterharSapraharSade // 380 // rAjJoce kimidaM vatsa ! devotpAtaM sa Akhyata / vatsa ! ko'yaM suraH kiM cAkANDe'syotpAtakAraNam // 381 / / kumAraH prAha tAtaiSa guNadharmebhyanandanaH / jinadharmAbhidho'dyaiva devabhUyaM jagAma saH // 382 // svabhAryAsahRdorbodhAyA''gato bodhitau ca tau| nijazrIrdazitA tenotpatatA svargateH kRte // 383 / / napaH prAha kathaM vatsa ! adyaiva devatvamApa saH / kathaM vA gRhiNImitre bodhite tena me vada // 384|| Uce kumAra eSo'pi tAta vyatikaro'khilaH / jAta: karmaparAdhInasattvaceSTA'nurUpakaH // 385 / / tathApi kathyate pRSTastAtenetyanyathA katham / lokadvayaviruddhaM hi zakyamAkhyAtumIdRzam // 386 / / rAjJoce vatsa ! saMsAre nAkhyeyaM kiJcidasti kim / kumAraH prAha yadyevaM tattAtAkarNyatAmidam // 387 / / jinoktabhAvito hyeSa bhIta: saMsArakhAsataH / viSayeSu nirIhazca kuzalaM bhAvayatyalam // 388 / / tanmitraM dhanadattAkhyo dvitIyahRdayopamaH / bhAryA ca bandhulA tena saMgatA sA vimohataH // 389 / / jinadharmastvanAkhyAya nirapekSo'dya mandire / AsannazUnyagehe'sthAt pratimA sArvarAtrikIm // 390 // bandhulA'pi tamajJAtvA tatsaMketaniketanam / salohakIlaM palyaGkaM samAdAya samAgatA // 391 / / jinadharmapadasyoparyabhUtparyaGkapAdakaH / dvidhA'pyasyAstamodoSAdviddhaH kIlena tatpadaH // 392 / / tatraitya dhanadattena samaM sA bandhulA'vasat / tadbhArapIlitaH kIlo bhittvAM'hi dharaNImagAt // 393 / / mUrchitaH pIDayA tAbhyAM bhittyasrastho na lakSitaH / so'tha saMjAtacaitanyo'pazyad vyatikaraM ca tam // 394|| pravRddhadharmabuddhiH saMzcintayAmAsa cetasi / IdRzA viSayA ete dharmabuddhivimohakAH // 395 / / nAzakAH zIlaratnasya durgadurgatipAtakAH / duzcikitsyA amI bhAvavyAdhayazca zarIriNAm // 396 / / dhanyAste trijagatpUjyAstIrthezA munayo'pi ca / prAyo na prANinAM pApabuddhiryatsannidhau bhavet // 397 / / adhanyo'haM tu bhAvopakAraM kartuM yadetayoH / kukSimbhariH kSamo nAsmi nityasaMgatayorapi // 398 / / aho mamA'kRtArthatvamaho me duHkhahetutA / saMkliSTaM ceSTitaM heturdurgatezca yadetayoH // 399 / / mayA vyarthIkRtaM sUktaM zrUyate yanna ni:phalaH / yogaH kalyANamitrANAM kIhak kalyANatA ca me // 400 / / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH yadetadIdRzaM pakSapAte satyapi me'nayoH / pakSapAtaM ca taM vetti madIyaM kila kevalI // 401 || parameSThimahAmantre prayatnaM tatkaromyaham / taM dhyAyanneSa hitvAGgaM brahmaloke suro'bhavat // 402 || jJAtvAvadherakRtvA'pi devakRtyaM kRpAbharAt / samAyAto vibodhAya vegato mitrabhAryayoH // 403|| syAdevaMvidhayorbodhirvinipAtaM vinA na hi / taddevamAyayA cakre bandhulAyAM vizUcikAm ||404 / / tasyAzca vedanArtAyA azucyapi vikurvitam / durganthaM cikkaNaM sparze bhinnA tena samantataH // 405 // hA mriye iti jalpantI dhanadattamasau zritA / so'medhyalepito jAtAratiretad vyacintayat // 406 || aho kIdRgidaM jAtamityudvigno vidUragaH / tayokto mama bhajyante'GgAnyartyA'haM mriye tathA // 407|| sa prAha kimahaM kurve'sAdhyametattayoditam / saMvAhayA'GgaM so'pyetaduparodhAttathA vyadhAt // 408 // zliSTAvazucijambAle na ca saMcarataH karau / sa dadhyAviti kiM pApaM prakarSamidamAgatam ||409 || Uce ca kimahaM kurve yato na vahataH karau / sa dadhyau satyamevaM yadvaJcitastAdRzaH patiH // 410 // kRtaM lokadvaye nindyamiti saMvegamAgatA / pravRttA rodituM bADhaM hA''ryaputrA''ryaputra hA ||411|| 1. hAhA for bAr3ha ka. 391 392 samarAdityasaMkSepaH dadhyau ca dhanadatto hA hA'nArya dhanadatta ! te / IdRze jIvaloke'sminnasAre ca zarIrake // 412|| zrutvA priyasuhRdvAkyaM prasAdAnupajIvya ca / kimIhagucitaM ceSTAtulyaM pariNataM ca te // 413|| hA mayA mandabhAgyena priyamitra ! bhavAnapi / drohito'sIti saMvegasaGgato mohamAsadat // 414|| vibudhyA'vadhinA bodhakAlaM saMvegavRddhaye / zavapUjAmiSAddevaH pratyakSaH zavamArcayat // 415 // etau hatArttizokAgnI taM natvA hRdi dadhyatuH / aho asya prabhAveNa vedanA'pagatA''vayoH ||416 || zaktI rUpaM dyutiH kIrtiraho asyeti vismitau / punarnatvocatuH kastvaM kiM nimittamihAgataH || 417 || devo'haM jinadharmArcApUjArtha ca samAgataH / tenokte procatustau kva sA devena pradarzitA ||418|| tAM vIkSya hRdi saMkSubdhAvUcaturbhagavan ! ka saH / nirjIvA lakSyate mUrtistattattvaM kathayA''vayoH ||419|| ityuktvA'hnipatitayoH sa prAha sasuro'bhavat / dRSTastAbhyAM sa pazyadbhyAM maJcakIlena kIlitaH // 420|| vikarma kRtamAvAbhyAmityuktvA tau ca mUrchitau / devenA''zvAsitau martumArabdhau ca trapAbharAt // 421 / / sa prAha ki mriyethe tau procaturjJAnavAn bhavAn / sa prAha vAM tadAdezapAlanaM maraNAd varam // 422|| Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 navamo bhavaH tAvUcatustadAdeze'nucitau viddhi vAM prabho / / adRzyAM ca dazAM yAto vegavAnAvayoH sa hi // 423 / / sa prAha yogyau khiyethe yAvAM svena karmaNA / akRtye sevite'pi syAdayogye'nuzayo hi na // 424|| adRzyAM ca dazAM yAto naiSo'haM hi sa eva yat / bhavadbhyAM na ca zocyaM yadIdRzI karmaNAM gatiH // 425 / / raudro viSayamArgo'yaM dAruNaM mohaceSTitam / tatki vItena zaraNe dharmoM mitraM vidhIyatAm // 426 / / vizeSakam Adezaste zirasi nau tyaktvyaM kiM tu jIvitam / akRtyapAtraM gAtraM hi na dhartumadhunA kSamau // 427 / / evaM vyavasthite yogyaM bhagavannau samAdiza / tenAkhyAtazca sarvajJopajJadharmaH kSamAdikaH // 428 // sa tAbhyAmAhatazcake'nazanaM pUrvaduHkRtam / ninditaM pariNAmazca zuddho'janitarAM tayoH // 429 / / kRtakRtyazca devo'yaM prakSipya svakalevaram / utpapAteti cAkarNya saMvigno'bhUddharAdhipaH // 430|| avocaccendrajAlasya sadRzaM bhavaceSTitam / kalyANamitrayogastu durlabhaH sarvathA hitaH // 431 / / pradhAnaguNalAbho'bhUdyato'smAdetayorapi / / sarvANyevamiti procuH saMvignAni ca jajJire // 432 / / rAjJoce kvaitadutpattiH saudharma iti so'vadat / rAjJoktaM duzcaritratvAtki svargo yujyate'nayoH // 433 // samarAdityasaMkSepaH kumAraH prAha viratestAta ! sAmarthyamIdRzam / apramAdena sA yuktA sarvaduSkRtabhedinI // 434 / / rAjJoce virateogyA bhaveyuH kathamIdRzAH / yogyAzca sampravartante pariNAme kimIdRze // 435 / / kumAraH prAha tAtA'tra vicitrA karmaNAM gatiH / kiM ca tAdRzyakuzale nA'bhUnnirmagnacittatA // 436 / / jAtA kuzalapakSe tu saMgatA''gamasampadA / bhAvasArA vyatIcArA nirapekSA bhavasthitau // 437|| yugmam Uce'calApatirvatsa ! samIcInamidaM vacaH / anIdRzI pravRttiH kiM bhinatti bhavapaJjaram // 438 / / kumAraH prAha tAtena samyagevA'vadhAritam / kiM ca vijJapayAmyuccaistAtaM samprati kiJcana // 439|| ratirna me bhave'muSminnaTapeTakasannibhe / tattAtA'numato hAtamicchAmyetaM prasIda me // 440 // vadanniti papAtAMhayo:rnRpa uccAyya tacchiraH / Uce mataM naH sarveSAmetattattvaM mato mayA // 441 // athavA jJAnato bhAvopakArAtkAraNitvataH / gurustvaM pRcchasi kutaH kuru kAraya cocitam // 442|| uvAca samarAdityaH prasAdo'yaM mahAnabhUt / yattAtena vyavasitAmidaM samucitaM mudA // 443 / / atha prAbhAtikaM tUrya bandidhvanivadadhvanat / vAtA: pratyUSavAtAzca prollalAsA'ruNo'ruNaH // 444|| 1. bhagavAnA0 for vega0 kha Ga ca. 1. jJAtA kha Ga 2. utthAyya kha, ucchAdya ga, uccArya ca Ga / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH taddhiyeva tamo'nezaddinalakSmIH samAgamat / militAni rathAGgAni vibuddhaM nalinIvanam // 445|| AgatAnAmamAtyAnAM rAtrivyatikaraM nRpaH / Akhyacca nijamAkUtametad bahumataM ca taiH ||446|| nRSaH puruSasiMho'tha jAmeyaM kSatriyottamam / kumAraM municandrAkhyaM nijarAjye nyavIvizat ||447|| dApitaM ca mahAdAnaM kArito'STAhikAmahaH / mAnitA: paurasAmantAH pUjitA gurubandinaH ||448 // caturjJAnaprabhAsAndraH prabhAsAkhyaH prabhustadA / samavAsaradudyAne nAmnA puSpakaraNDake ||449|| kumAraH sumuhUrte'tha mUrto dharmaH samanvitaH / pitRbhyAM dharmapatnIbhyAM mitrairmantrijanairapi // 450|| purandareNa sAmantairucitairnAgarairapi / yApyayAnaM samArUDho maharddhisamudAyavAn // 451 // nadadbhirmaGgalAtodyairnRtyadbhiH pApamUlakaiH / bandibhiH stUyamAno'rthisArthasvecchAM prapUrayan // 452 // saMgato rAjalokena vIkSyamANazca nAgaraiH / janayan vismayaM teSAM saMvegaM ca pravardhayan // 453 // bodhibIjaM vapaMsteSu pariNAmavizuddhimAn / nirgatyA''gAttadudyAnaM prabhAsA''cAryabhAsitam ||454 // paJcabhiH kulakam tadA devAH samAgacchanmahAnabhyudayo'bhavat / pArzve prabhoH prabhAsasya pravrajyAmAdade ca saH // 455 || 395 nato nRdevairdevaizca municandreNa pUjitaH / amAryudghoSaNA jajJe dharmaH sarvatra vistRtaH ||456 || 396 samarAdityasaMkSepaH amuM vyatikaraM matvA giriseno'tipIDitaH / prAcyakarmA'nubhAvena bAdhitazca kSudhAdhikam ||457 // dadhyAvaho jano mUDho yadetasminnapaNDite / rAjaputre karotyevaM bahumAnamamAnadhIH // 458 // vimAnyainaM durAtmAnaM mAnaM vyapanayAmi tat / asmAdRzAmapyadhunA gato darzanagocaram // 459 // cirakAlapradIptaM svaM mano nirvAvapAmi ca / nihatyainamiti cchidrAnveSaNaM vidadhe'nvaham ||460|| kalApakam yatistu samarAdityo gurupAdA'ntike vasan / helayApi hi jagrAha dvAdazAGgI sadAgrahaH ||461|| sthApito vAcakapade prabhAsaprabhuNA tataH / saha ziSyagaNenA''gAdayodhyAM puramanyadA ||462 // tatra zakrAvatArAkhye caitye saGghasamanvitaH / yute yugAdidevena yayau pUrbhUvibhUSaNe // 463 // caityaM yadazmagarbhAzmapIThikaM maNikuTTimam / sazAlabhaJjikamaNistambharAjivirAjitam // 464 // candrodayeSu vinyastamukkAmAlA'vacUlakam / garbhageA'ntare dIpyamAnaratnapradIpakam // 465 // pArijAtAdipuSpaughaprakArA'citabhUmikam / sametadevatA''bdhatUryatrikamanoharam // 466 // dahyamAnA'gurukSodAss modavAsitadikpatham / cAraNazramaNastotraravapratiravAkulam ||467 // hAranIhAragokSIrakundendusamadIdhiti / prahvAnivA''hvayaddUrAccalatA dhvajapANinA ||468 // paJcabhiH kulakam Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH Aruhya maNisopAnamAle tatrA'bhivandya ca / jagattrayaguruM caityaikadeze nyaSadad guruH // 469 // cAraNazramaNairvidyAdharaiH siddhaizca vanditaH / tadAgamaM vanIpAlo'vanIpAlAya cAkhyata || 470 // taM saMtoSya pramodena bhagavadvandvanotsukaH / AgAt prasannacandro drAgayodhyAyAH puro'dhipaH || 471 kRtvA bhagavataH pUjAM vanditvA caityasaMhitam / natvA ca samarAdityavAcakaM samupAvizat ||472 / / apRcchacca kathaM dharmacakyAdyo vRSabhaH prabhuH / kathaM dharmaH purA nA'bhUtkathitastvamunA'dhunA ||473 // bhagavAnAha bharate'vasarpiNyAmayaM prabhuH / dharmacakrayAdimo naiva nA'bhUddharmaH pareNa tu // 474 // anAdayo jinA dharmastadAkhyAto'pyanAdimAn / nRpaH provAca sarvatra bhavatyeSA'vasarpiNI ||475 // bhagavAnUcivAn karmabhUpaJcadazakAntare / bharatairAvatakSetradazake sambhavatyasau ||476 // videheSu sadaiva syuzcakriNo dharmacakriNaH / zAGgiNaH sIriNa: siddhistatra kAlo hyavasthitaH ||477 || bharatairAvatakSetradazake tu pravartate / kAlazcakamivaitacca dvAdazAraM pracakSate ||478 // SaDarA avasarpiNyAmutsarpiNyAM ca te'nyathA / evaM dvAdazabhistaistu kAlacakraM yadUcire || 479 || tatraikAntasuSamAracatasraH koTikoTayaH / sAgarANAM suSamA tu tisrastatkoTikoTayaH ||480 | 397 398 samarAdityasaMkSepaH suSamaduHSamA te dve duHSamasuSamA punaH / saikA sahastrairvarSANAM dvicatvAriMzatonitA ||481 // pratyekaM kathyate varSasahasrANyekaviMzatiH / duSamA'tiduHSamA ca vilomotsarpiNI ca sA // 482|| tatrAdye'straye martyAstridvayekapalyajIvitAH / tridvayekagavyUtocchrAyAstridvayekadinabhojanAH // 483 // kalpadruphalasaMtuSTA dharmA'dharmabahiSkRtAH / kSINaprAye tRtIyA''re dharmacakrI tu jAyate // 484 // tatpraNItaM vivAhAdyaM dharmazcaiSa caturvidhaH / dAnazIlatapobhAvarUpaH zreSThaH pravartate ||485 // prasannacandra bhUpAla caturthe tvarake narAH / pUrvakoTyAyuSaH paJcadhanuHzatasamucchrayAH // 486|| paJcame tu varSazatAyuSaH saptakarocchrayAH / dvayorapyanayordharmA'dharmasaMjJA pravartate // 487 // SaSThe punaH SoDazA'bdAyuSo hastasamucchrayAH / bhavatyeSAM punardharmAdharmasaMjJA na tAdRzI ||488 // ekAntaduHkhapracitA utsarpiNyAmapIdRzAH / pazcAnupUrvyA vijJeyA areSu kila SaTsvapi // 489 // evaM hi bharatakSetre prathamo dharmacakrayayam / na punaH parato nA'bhUddharmaH zarmabharapradaH ||490 || athA''ha nRpatirmoho'panItaH prabhuNA mama / bADhaM cAnugRhIto'smi tadicchAmyanuzAsanam ||491 // 1. bhavetteSAM kha. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 400 samarAdityasaMkSepaH navamo bhavaH tadA samAgato vRddho madhyastho bhavabhIrukaH / indrazarmA'bhidho vipro natvA'pRcchadatucchadhIH // 492 / / karmA'STadhA kathaM jIvo badhnAtIti samAdiza / uvAca vAcaka: saumya pacyate samaye hi naH // 493 / / jJAnasya nihnavadveSapratyUhA''zAtanAdibhiH / visaMvAdena ca jJAnAvaraNaM karma badhyate // 494 / / darzanA''varaNaM tatra nivA''dyaistu badhyate / bhUtA'nukampayA sAtavedanIyaM tu badhyate // 495 / / jIvAnAM du:khatApAdyairasAtaM badhyate punaH / tInaiH kaSAyamithyAtvairmohanIyaM tu badhyate // 496 / / badhnAti narakAyustu mahArambhAt parigrahAt / paJcendriyavadhAn mAMsAhArAdapi ca dehabhRt // 497 / / tiryagAyurnibadhnAti mAyayA'lIkavAkyataH / kUTayA tulayA kUTamAnena ca zarIrabhRt // 498 / / svabhAvavinayitvena sAnukozatayA'pi ca / amatsaritayA jIvo manuSyAyurnibandhakaH // 499 // devAyurbandhako'kAmanirjarAjJAnakaSTataH / sarAgasaMyamAjjIva: saMyamA'saMyamAdapi // 500 / ArjavairvAgmanoGgAnAmavisaMvAdayogataH / nAmakarma zubhaM badhnAtyazubhaM vaiparItyataH // 501 / / uccairgotraM nibadhnAti jAtyAdimadavarjitaH / jAtyAdimadakartA tu nIcairgotrasya bandhakaH // 502 / / syAddAnalAbhabhogopabhogavIryA'ntarAyataH / bandhakastvantarAyasya bandhaH saumya ! bhavediti // 503 / / indrazarmA''ha bhagavannevaM sati punaH kimu / mokSabIjaM kathaM vA tat prApyate bhagavAJjagau / / 504|| mokSabIjamidaM tAvacchamAdyAeM supAvanaM / samyaktvaM satparINAmarUpaM duSkarmanAzanam // 505 / / taccAhaddarzanAddharmazruteH sadguNasaMgamAt / guNAnAM pakSapAtena tathA bhAvyaniyogataH // 506 / / anukampAdibhAvAcca kSayopazamato'pi ca / karmaNAM prApyate'thA''hendrazarmA bhagavankatham // 507 / / evaM vyavasthite mokSa ekAntena sukhAtmakaH / duHkhaikasevanArUpAd vratAnuSThAnato bhavet / / 508 / / guruH prAha cikitsAtaH sukhA nIrogatA yathA / prApyate saMyamAn mokSo'tyantaM sukhamayastathA // 509 / / na cApi duHkhasevAtmA paramArthena saMyamaH / zamasokhyaparINAmAllezyAzuddhatvato'pi ca // 510 // kiM caitatpaThyate tanna cakriNo vajriNaH sukham / bhave'pi yad bhavetsAghorlokavyApAravarjinaH // 511 / / praznaH zramaNanirgranthA ye'mI AryatayA prabho ! / vyativrajanti te kasya tejolezyAmathottaram // 512 / / vyantarANAM navAnAM ca nAgAdibhavanaukasAm / asurANAM grahANAM ca sUryacandramasAmapi // 513 / / AnataprANatau hitvA kalpayozca dvayordvayoH / graiveyakabhAvAnAM cAnuttarANAM suparvaNAm // 514|| ekAdidvAdazaprAntamAsaparyAyataH kramAt / vyativrajanti te tejolezyAM gautamasAdhavaH // 515 // kalApakam Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH zuklalezyastataH sAdhuH zukladhyAnI ca sidhyate / budhyate mucyate sarvaduHkhAntaM ca karotyayam // 516 // tadevaM paramArthena duHkharUpo na saMyamaH / indrazarmA''ha bhagavaMstavecchAmyanuzAsanam // 517 // atha pUrvAgatazcitrAGgado natvA'vadatprabho ! / ke prANinaH katividhaM karma badhnanti kiMsthitiH // 518 || sa proce saptadhA karmANyAyurbadhnanti dehinaH / mohAyurvarjitaM sUkSmasamparAyAstu SaDvidham // 519 // badhnanti ca jinA vedyaM karma dvisamayasthitiH / na samparAyaM zailezIpratipannAstvabandhakaH // 520|| apramattamunInAM syAn muhUrtAnyaSTa tu sthitiH / utkRSTAnAM jaghanyAM tu muhUrtAntaH pracakSate // 521 // anAkuTya pramattA ye ghnanti teSAM sthitirmatA / utkRSTa vatsarANyaSTau muhUrtAntaH parA punaH // 522|| bandhaH samyagdRzAM granthi vyatiyAti kadApi na / utkRSTastu bhavenmathyAdRSTInAM sUtrabhASitaH // 523|| citrAGgado jagAdA'tha tatheti bhagavannidam / bADhaM cAnugRhIto'smi tadicchAmyanuzAsanam // 524 // AgatA kAlavelA'tha naranAthA''dayo gatAH / dvitIye'pi dine'bhyetya caityamasthAn munIzvaraH // 525 // samAgAdagnibhUtyAkhyo vipraH zrIvRSabhaprabhum / natvA ca samarAdityavAcakaM samupAvizat // 526 // Uce ca bhagavandevavizeSaM me samAdiza / tadupAstividhiM tasya paryupAsteH phalaM tathA // 527|| 401 402 samarAdityasaMkSepaH bhagavAnAha yo vItarAgo doSavivarjitaH / jJAnI surAsuraiH pUjyaH paramArthasya dezakaH // 528 // kRtArtho'cintyamAhAtmyaH sarvajIvahito'pi ca / janmamRtyujarAhInaH paramAtmA sa devatA // 529 // yugmam yathAzakti nirIheNa cittenA'tyantabhAvataH / kriyate niratIcAraM sAraM tadupadezitam // 530 // dAnaM pradAnaM zIlasya pAlanaM tapasaH kriyA / bhAvanAbhAvanaM ceti tadupAstividhirmataH // 531 // yugmam paryupAstiphalaM divyAH kAmabhogAH kulaM zubham / rUpaM matiH sthitirdharme gatizca parame pade // 532 // Uce'gnibhUtiyoM vItarAgo madhyastha eva saH / kasyA'pi kurute nopakAramanyavyathAbhayAt // 533 // taM cA'kurvan kathaM sarvahito hetumihA''diza / uvAca samarAdityavAcakaH zRNu sundara ! // 534|| kathanAt paramArthasya mahAmohapraNAzanam / na ca tasmAt paraH kazcidupakAraparo bhavet // 535 // parapIDAparityAgAd bhagavAMstaM karoti ca / eSa evA'tra hetustadagnibhUtirathAvadat // 536|| bhagavannityupAstau syAdupakAro'sya kIdRzaH / phalasiddhiH kathaM tasyA'bhAve tasmAcca sA katham // 537|| guruH prAha na khalvatra matA tasyopakArataH / phalasiddhirbhavet kiM tu tadupAsanayA'nayA // 538 // dRSTaM tadupakArasyA'bhAve'pi vidhisevayA / cintAmaNyagnimantrebhyo'bhISTArthaphalasedhanam // 539 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 404 navamo bhavaH smRteranusRterjApAnna tattebhyo na jAyate / zrutveti pratibuddho'gnibhUtirAha tatheti ca // 540 // tadA cA'bhinavaH zrAddhaH samaitparijanAnvitaH / dhanavRddhayabhidhaH zreSThI zrInAbheyamapUjayat // 541|| natvA ca vAcakaM tasyopaviSTo'nte tamUcivAn / bhagavan ! sarvasAvadhavyApAraviratiryateH // 542 / / sthUlaprANAtipAtAdirUpANuvratadAnataH / zrAddhAnAmapare tasyAnumati kiM na jAyate // 543 / / guruH provAca vidhinA pradAne sA na jAyate / sa prAha vidhidAnaM tat kIdRzaM bhagavAJjagau // 544 // kathayitvA sasaMvegaM bhavasAtmyaM yathA vidhiH / anavasthitamekAntAhuHkhadhoraNikAraNam // 545 / / tasya nirghAtane zaktamAtyantikarasAyanam / mokSasAdhakamakSepAnmunidharma yathAsthitam // 546 / / janayitvA zubhaM bhAvaM saMvegasya pravardhanAt / tamaprapadyamAneSu zrAvakeSu svakarmataH // 547 // lagneSvaNuvratAdAne mAdhyasthyAdyacchato muneH / AkArAdyavadAtaM tadvidhidAnaM prakIrtitam // 548 / / kalApakam zreSThyUce bhagavannevamapi tasyetare katham / na syAdanumatiH prAha bhagavAzRNu sundara ! // 549|| zrIvasantapurAdhIzo jitazatrurabhUnnRpaH / sadharmacAriNI tasya dhAriNI zIladhAriNI // 550 // samarAdityasaMkSepaH nATyA'tizayatastasyAH parituSTo dharAdhipaH / uvAca kiyatAM kiM te priyaM priyatame ! vada // 551|| sA'vocadAryaputrA'tra prasAda: kaumudImahe / yathopsitapracAreNA'ntaHpurANAM vidhIyatAm / / 552 / / iti pratizrute rAjJA divasaH sa samAgamat / sarvatrodghoSitaM cetthaM pure paTahapUrvakam // 553 / / yaH ko'pyadya purasyAntaH puruSo nizi vatsyati / tasya daNDo vidhAtavyo mayA vigrahanigrahaH // 554 / / ugradaNDaM nRpaM matvA niryayuH puruSAH same / ekasya zreSThinaH kiM tu SaT sutA na vinirgatAH // 555 / / vyavahArajuSAM teSAM pratolyaH saMvRttAstataH / te tatraiva nilIyA'sthU rajanyAmutsavo'bhavat // 556 // dvitIyadivase rAjJA parijJAya carairime / kuddhenA'vandhyakopena badhyatvena nidezitAH // 557 / / gRhItA rAjapuruSaiH SaDapi zreSThinandanAH / nItAzca vadhyamedinyAM zreSThinA zuzruve ca tat // 558 / / gRhItvA'tha mahAratnapUrNa sthAlaM samAgataH / samIpe nRpateritthaM sa ca vijJo vyajijJapat // 559|| deva mantuM kSamasvaiSAmekavAraM vimuJca ca / anye'pyevaM vidhAtAro neti muJcati bhUpatiH // 560 // mA bhUt kulakSaya iti bhaNyamAnaH punaH punaH / jyeSThaputraM nRpo'muJcat pitA taM bahvamanyata / / 561 / / 1. sau for sA kha Ga 1. so'tra for sa ca; ga gha. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 406 navamo bhavaH anye tu nihatA rAjJA zreSThinaH samatAjuSaH / ekasya bahumAne'sti pareSvanumatiH katham // 562 // dRSTAnto'yamupanayastvasya zrAddho nRpopamaH / sAdhuH zreSThisamaH putratulyA jIvAstu SaDvidhAH // 563 // vijJaptitulyA vijJeyA sAdhudharmasya dezanA / evaM ca sUkSmajIvAnAM zrAvakasyAvimocane // 564 / / sAdhoranumatirna syAdbhaveditarathA punaH / ata evoktamarhadbhiH pUrvaM jJAnaM tato dayA // 565 / / sarvaM samyaganuSThAnaM jJAnapUrvamato matam / / zrutveti muditaH zreSThI dhanavRddhirabhASata // 566 / / yadAttha bhagavAn satyamidaM dharmo jinottamaiH / suSTa dRSTo hyayamaho mahodhvastatamobharaiH / / 567|| tadA pUrvAgato natvA'zokacandro'bravIditi / bhagavan ye khalu stoke'pi pramAdasya ceSTite // 568 / / vipAkadAruNAH zAstre zrUyante te tathaiva kim / utA'nyathA prabhuH prAha zRNu saumya ! samAhitaH // 569|| siddhAntoktA hi satyA yannA'nyathAvAdino jinAH / ye tu siddhAntabAhyAH syuryadRcchA teSu sundara ! // 570|| azoka: prAha bhagavan ! keSAJcidapi kiM tataH / hiMsAdiSu pravRttAnAM suviruddhakRtAmapi // 571 / / sampattirakSayA bhogA ghanA dIrgha ca jIvitam / alpe'pi tvaparAdhe syAditareSAM viparyayaH // 572 / / yugmam proce guruH pariNativicitrA khalu karmaNAm / pApAnubandhipuNyA ye jIvA durgatigAminaH // 573 / / samarAdityasaMkSepaH bhavAbhinandinaH kSudrAH kalyANasya parAGmukhAH / sampattyAdi bhavetteSAM pApapUraNahetave // 574 / / paramArthAnna sA sampat pareSAM tu mahAtmanAm / uktabhAvaviparyAsAjjJeyaH sarvaviparyayaH // 575 / / vizeSakam tenA'tha satyamityukte natvA prAha vilocanaH / viziSTaM kimupaSTambhapradAnAbhayadAnayoH // 576 / / Uce bhagavatA dAnamabhayasya viziSyate / dRSTAnto'trA''ttacaurasya rAjapatnyA vimocanAt // 577 / / astyatraiva pure brahmapure rAjA kuzadhvajaH / kamalA''khyA mahAdevI tisro'nyAstasya santi ca // 578|| anyadA ca gavAkSasthastAbhizcatasRbhiH saha / akSayUtavinodena yAvadasti narezvaraH // 579|| tAvannekakazAghAtadUnaM baddhaM ca taskaram / talArakSaH samAnIya nRpaM vijJaptavAniti // 580 / / devAnena paradravyasyA'pahAro vinirmitaH / vyApAdayainamityukte rAjJA saMcAritaH sa taiH // 581 / / prANAnAmatha vAllabhyAt sAkrandaM tena bhASitam / aho prathamacauryo'haM hanye'prAptamanorathaH // 582 // zrutveti devyo nirvyAjaM nRpaM vyajJapayanniti / ayaM manorathe'pUrNe mAryatAmAryaputra ! mA // 583 / / kimapyanyocitaM kurma AryaputraprasAdataH / nRpeNa kurutetyukte vimocyaikA gRhe'nayat // 584 / / abhyaGgakuzalaiH pumbhistamabhyaGgaM vidhApya sA / gandhodakaizca saMsnapya kSaumayugmamadAnmudA / / 585 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 407 408 lagnA dazasahastyAH sarvadravyavyayaH kRtaH / parayA pAyitaH sIdhu ghRtapUrAMzca bhojitaH // 586 / / vilepya yakSapaGkena pradattA svarNamekhalA / sahastrA vizatistasyA lagnA svasvavyayaH kRtaH // 587|| anyayA bhojayitvaiSa bhojanaM sarvakAmitam / pAyitaH pAnakAnyuccairbhUSito divyabhUSaNaiH // 588 / / pradattamatha tAmbUlaM lakSaM dravyasya cA'lagat / sApi caurasya tasyA'rthe sarvadravyavyayaM vyaghAt // 589 / / rAtrau kamalinIvAtha kamalA''khyA mukulyabhUt / bhaNitA ca narendreNa kiJcittvaM na dadAsi kim // 590 // soce mamA''ryaputrA'rtho nAsti dAne'sya sundari ! / rAjJoce tava kiM nAsti matprANA api te vazAH // 591|| soce mahAprasAdo me yadyevaM devanirmitaH / AryaputrA'numatyA'smai tatkicidvitarAmyaham // 592 // evaM kurviti rAjJokte babhASe taskarastayA / bhadra ! dRSTastvayA'kAryabIjadrukusumodgamaH // 593|| sa prAha devi ! dRSTo'yaM suSTu tenA'nutApavAn / yAvajjIvaM nivRtto'smyakAryA''caraNato'mutaH // 594 / / devI provAca yadyevaM taddade'syA'bhayaM mayA / sudattamiti rAjJokte cauraH sa mudito'dhikam // 595 / / hasitaM zeSadevIbhiH pradattaM suSTu sundaram / kamaloce hasata kiM pRcchatainaM hi suSTu kim / / 596 / / samarAdityasaMkSepaH tAbhiH pRSTo'vadaccauro mayA mRtyubhayAtpurA / jJAtaM kimapi no vastu sAmprataM sukhitaH punaH / / 597 / / sarvAbhiH satyamityuktaM viziSTamabhayaM tataH / hRSTastrilocanaH proce tatheti bhagavannidam // 598 / / kAlavelA'tha saMjAtA zrAddhavargo yayau gRham / kRtaM bhagavatA sarvaM tadAtvasamayocitam // 599 / / itthaM vihRtya dezeSu gate kAle kiyatyapi / vAcakaH samarAdityo'nyadA'vantyAM samAgamat / / 600 / sa jAtaziSyaniSpattiH sadyogArAdhanAvidhau / azokodyAna ekAnte sthitaH pratimayA sthiraH // 601|| tathAstho girisenena dRSTazca kliSTakarmaNA / hiNDito'yaM bahu kAlamityatyantaM cukopa saH // 602 // sa raudradhyAnasaMdhAno dadhyAvetacca cetasi / prastAvo'traiSa na punarIdRzaH kvApi dRzyate // 603 / / hanmyenaM tadurAcAraM pUrayAmi manoratham / tathA hanmi yathA duHkhaM mahaccAnubhavatyayam // 604|| zIghraM kutazcidAnIya veSTitaH sa paTaccaraiH / siktazca tailenaitasya lagito'tha hutAzanaH // 605 / / kiJcidbhagavato yogA'tizayAttanna cetitam / pravRtte dehadAhe tu samabhUd dhyAnasaMkramaH // 606 / / dadhyau cAho bhavo bhImaH kasyA'pi klezakAraNam / babhUvA'hamathA'laM me cintitenA'munA'dhunA // 607 / / 1. taM for na ka 2. vaze kha Ga ca. kha. 1. mahatvA ka ga gha. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 409 samarAdityasaMkSepaH sundarA samataivA'tra cintAmiti vimucya saH / vizuddhaM dhyAnamadhyAdyogaH pariNatastataH // 608 / / mahAsAmAyikaM jajJe'thA'pUrvakaraNaM kamAt / kSapakazreNimArUDho jIvavIrya vijRmbhitam // 609 // dhyAnAnalaH pravRddho'tha nirdagdhAH karmazatravaH / dagdhaM mohendhanaM labdhA labdhayaH svo vimocitaH // 610 // sthApitaH parame yoge ghAtikarmANi tutruTuH / abhUcca kevalajJAnaM lokAlokaprakAzakam // 611 / / girisenena manye'haM tattanudIpikA kRtA / mahAtama:prabhA nAma durgati gantumicchatA // 612 / / satyaM ca vratapaJcAsyadharmatrasta ivAntyajaH / maharSeH samarAdityasyA'GgamulmukamAdadhAt // 613 / / putrA anuharante yatpitaraM nitarAmiti / azaThaiH paThitaM sUktaM loke'lIkamajAyata // 614|| yato'datta ya evAgnirgirisenasya durgatim / tenaiva jAto dhyAnAgniranyasya zivado'bhavat // 615 / / yugmam tatpUrvameva dRSTAyA devyAH zrIkevalazriyaH / zuzubhe'sya vibhordehojvalanmaGgaladIpavat // 616 / / tadA kevalinastasya prabhAvAccalitAsanaH / dattvopayogamavadhau savidhakSetrasaMzrayaH // 617|| anekadevatAyukto gRhItakusumotkaraH / gatyA javanatarayA''gamadvelandharaH suraH // 618 / / yugmam praNamya bhagavantaM sa puSpavRSTimapAtayat / dhUmadhvajaM ca vidhyApya jaraccIrANyapAnayat // 619|| samarAdityapUrvAdrAvAditya iva kevale / udite jvalano jajJe ni:prabhaH kiM tadadbhutam // 620 // kimetaditi saMkSubdho giriseno'tha bhASitaH / velandhareNa re pApman ! durAcAra ! narAdhama ! // 621|| adraSTavyamukhA'zreyaH kimidaM vidadhe tvayA / yadeSa vizvavandyo'pi vizvanindya ! karthitaH // 622 // yugmam municandramahIndro'tha narmadAdipriyAnvitaH / mahAsAmantasaMyuktaH sametya prANamatprabhum // 623 / / rAjJA velandharaH pRSTaH kimetaditi so'vadat / prabhoH prANAntikaM dhyAnamanA'ryeNAmunAgnitaH // 624|| rAjJoce mohasAmarthyamaho asya sudAruNam / athA'syA'dhyavasAyasya kAraNaM kiM nu sambhavet // 625 / / yadvibhuH sarvajIvAnAM vatsalo harSakAraNam / varjakaH parapIDAyA atha velandharo'vadat // 626 / / kAraNaM nA'vagacchAmi tarkayAmIdRzaM punaH / azubhaH karmabandho'syA'nantasaMsArakAraNam // 627|| rAjJoce satyamevedaM bhagavAnatra pRcchayate / velandharo'vadadrAjannA'nyathA saMzayacchidA // 628|| atho RtuprabhuH kartuM mahimAnaM muniprabhoH / bhavatA divyanATyenA''gamannAgamadhizritaH // 629 / / 1. vadhyApya ka ga gha. 1. nadyaM for "nidyaM ka kha ga gha 2. 'dRza for "dRzaM kha Ga Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 411 412 saMzodhya pRthvI sampAdya samatAM gandhavAribhiH / siktvA sampUjya puSpaizca nyAsthatkanakavArijam // 630 / / upaviSTo vibhustatra devarAjena vanditaH / stutazca bhagavan ! dhanya ! moho vyapagatastava // 631 / / nirvRttAH sarvasaMklezo vijitAH karmazatravaH / prAptA kevalalakSmIzcopakRtaM bhavyajantuSu // 632 / / zrutveti mudito bAda municandro mahIpatiH / vavande punarapyenaM devIsAmantasaMgataH // 633 / / tadA ca kinnarairgItaM nRttaM svargivadhUgaNaiH / kaivalyamahimA jajJe'muSya tenA''gamaJjanAH // 634 / / aho mahAnubhAvo'yaM na cake ruciraM mayA / dhyAtveti giriseno'pi puNyabIjI tato yayau // 635 / / jJAtvA'tha samayaM jJAnI prArebhe dharmadezanAm / dantadhutA sitadhyAnavarNikAmiva darzayan // 636 / / bho bho bhavyajanA ! dharmazIlA ! janturanAdimAn / kAJcanopalavatkarmamalena parisaMgataH // 637|| tadoSAdeva labhate vikArAn bahuyoniSu / tatrotpanno jarArogamRtyubhizca kadarthyate // 638 / / vedanAM labhate yogaviyogairdUyate'dhikam / na mohA''bAdhito vetti tridoSIva hitAhitam // 639 / / hitaM pariharatyuccairapathyaM bahumanyate / mahApadazca prApnoti tasmAdevaM vyavasthite // 640 / / parityajata mUDhatvaM tattvaM vIkSadhvamAdarAt / devAn gurUMzca mahata vidhidAnaM prayacchata // 641|| samarAdityasaMkSepaH vimucya kutsitaM maitrImaGgIkuruta dehiSu / zIlaM zuddhaM prapadyadhvamabhyasyata tapo dvidhA // 642 / / bhAvanA bhAvayadhvaM ca tyajatA'sadgrahaM muhuH / / tato'panayata dhyAnaiH zubhaiH karmamalaM cirAt // 643 // evaM jIve'tha kalyANIbhUte karmamalakSayAt / na duSkRtavikArAH syurjAyeta ca paraM sukham // 644|| upadiSTaguNeSvasmAt svazaktyA kurutodyamam / zrutveti parSat saMvignA pratipannA guNA'ntaram // 645 / / amarAH samarAdityaM samarAgaM zubhA'zubhe / natvAguramarAvatyAmamarAdhipasaMgatAH // 646 // municandro'tha papraccha bhagavan ! ki narArvaNaH / tasyopasargakAritve kAraNaM bhagavatyapi // 647|| bhagavAnAha pApAnubandho'yaM sumahAnabhUt / guNasenA'gnizarmAdikathAmakathayattataH // 648|| zrutveti sarva saMvignamatha velandharo'vadat / kIdRzaH pariNAmo'sya bhavitA'tha gururjagau // 649 / / sAmprataM narakaprAptistato'nanto bhavaH punaH / athA''ha narmadA devI kIdRzA narakAH prabho ! // 650 // nArakA kIdRzA kIhak tatra tIvrA ca vedanA / uvAca kevalI vAcamAkarNaya sudhArmiki // 651 // madhye vRttAzcatuSkoNA bahirnityatamovRtAH / adhaH kSuraprasaMsthAnasthitAH sUryAdivajitAH // 652 / / nityaliptatalAH pUtivasAmedo'srakardamaiH / amedhyAdikadurgandhA vahnivarNAH sukarkazAH // 653 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 414 samarAdityasaMkSepaH navamo bhavaH sudu:saMcaravAnaH sutIkSNA''yasagokSuraiH / du:prekSAH kartarIcakrakuntazUlA'sizaktibhiH // 654 // durgandhA dUrasA duSTasparzA duHzabdamandirAH / ghorAste narakAvAsA yatra te santi nArakAH // 655 // kAlAH kAlAvabhAsAzca bhImA utvAsanA api / nityodvignAH suduHkhArtA bhavaM te'nubhavanti hi // 656 / / vicitrakarmajAstatra vicitrA vedanA imA / zIrSacchedazUlabhedI karapatreNa dAraNam // 657 / / asaMdhicchedajihvAruk-taptatAmrAdipAyanam / bhakSaNaM vajratuNDaizca zarIreNa balikriyA // 658 / / dRptazvApadajA bhItirnayanotpATanAni ca / pravezo niSkuTe ghore zastrapAtazca sarvazaH // 659 // sadyo dhmAtalohamayaputrikA''zleSaNAni ca / jvalacchilAnipAtAzca mUrchayA paratantratA // 660 / / ityAdikA mahatyaH syurvedanAH sahajAstathA / zItoSNavedanAstatropamAnena vijitAH // 661 / / paJcabhiH kulakam saptasu kSetrajA pIDA SaSThI yAvanmithaH kRtA / tisRSvAdyAsu vihitA syAtparamAdharmikairapi // 662 // Uce sulasamaJjaryA svarUpaM bhagavan ! diza / vimAnAnAmamAnAM tadIyasukhasampadam // 663|| guruH prAha vimAnAste niSpakamaladhUlayaH / sarvaratnamayA nAnAsaMsthAnA mRdutAjuSaH // 664 // sazrIkAH saprabhA darzanIyA ullocazAlinaH / kalitAstoraNaizcitraiH kiGkarA'mararakSitAH // 665 // sarasazlakSNagozIrSacandananyastahastakAH / paJcavarNakapuSpastragupacAreNa rAjitAH // 666 / / dahyamAnAgurukSodadhUpadhUmasugandhayaH / apsarogaNasaMkIrNAstUryadhvanitabandhurAH // 667|| kalApakam devA vicitracihnAzca rUpavanto mahaddhikAH / mahApUrvayaza:saukhyabaladyutyanubhAvakAH // 668 // sarvAlaGkaraNA''kIrNA vilasahivyavAsasaH / mAlyA'nulepanadharA vanamAlAvibhUSitAH // 669 / / varNagandharasaspazaidivyairyutyA ca divyayA / lezyayA tejasA cApi dyotayanto dizo dizaH // 670|| divyavAdivanAdena divyagItaraveNa ca / divyAn bhogopabhogAMzca bhuJjAnA viharanti te // 671 // kalApakam proce sulocanA devA devasaukhyaM ca sundaram / bhagavannAdizeH siddhAH siddhisaukhyaM ca kIdRzam // 672 / / bhagavAnacivAn dharmazIle'tra mahadantaram / saundarya kiM hi devAnAM yeSAmaGgamazAzvatam // 673|| kaSAyotkaTatA karmabandhasya paratantratA / indriyANyavazAnyurvI tRSNA viSayasaMbhavA // 674|| utkarSAzcApakarSAzca vicitrA mohavaizasam / viraso'nto bhayaM mRtyostatteSAM kIdRzaM sukham // 675 / / saMgItAdikayogo'pi na sukhaM paramArthataH / gItaM sarvaM vilopo yannATyaM sarvaM viDambanam // 676 / / 1. "khena ca all Mss. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 navamo bhavaH alaGkArAH same bhArAH kAmAH sarve'pyasAtadAH / dharmazIle tataH siddhAH paramArthena sundarAH // 677 / / teSAmeva sukhaM yatte karmabandhanavarjitAH / pariniSThitakAryatvAd rahitAzca manorathaiH // 678 / / nirbhayAH sarvabhAvAnAM jJAtAraH prekSakAzca te / buddhInAM hetavaH siddharjanmamRtyuvivarjitAH // 679 // yadvA kiM nedRzAM saukhyaM paramAnandayogataH / sarvAbAdhAnivRttAnAM siddhAnte hi pracakSyate // 680 / / siddhasya sukharAzi: syAtsarvAddhApiNDito yadi / anantavargabhakto'pi sarvAkAze na mAti saH // 681 / / na cAsti tanmanuSyANAM sarveSAM ca suparvaNAm / saukhyaM yadasti siddhAnAmavyAbAdhAjuSAmiti // 682 / / sulocaneti zrutvoce tatheti bhagavannidam / saMvego'jani sarveSAmatha velandharo'vadat // 683 / / bhagavan ! kIdRzaM siddhasvarUpaM bhagavAJjagau / AkAro'sau na dIrgho'sti na husvo na trikoNakaH // 684|| na vRttazcaturastro vA paJcavarNavivarjitaH / na sugandho na durgandho na ca strIpuMnapuMsakaH // 685 / / na tikto na kaTurnAmlo na svAdustubaro na ca / snigdho rUkSo mRduzcaNDo noSNaH zIto gururlaghuH // 686 / / na saGgo na ruhazcaiva nA'nyathA'sya ca vidyate / saMjJopamA parijJA vA nIrUpaH sattayA tu saH // 687|| zabdo rUpaM raso gandhaH sparzazcA'sya na vidyate / apadasya padaM nAsti nirvikAra iti bruve // 688|| samarAdityasaMkSepaH samastA'nantayogIndrA''nandasundaramandiram / sarvaprapaJcarahitaM parabrahmeti taM viduH // 689|| anyacca jJAtamastIha dharmazIlA nizamyatAm / sulocanA'vadattasmAdanugRhNAtu naH prabhuH // 690 / / uvAca vAcakapRSThaH samarAdityakevalI / kSitipratiSThitaM nAma puraM surapuraprabham // 691|| yenaikadhanadA'nekadhanadAzrayazAlinA / vasvokasArA ni:sArA vidadhe nijasampadA // 692 // jitazatrurdharitrIstatrA'styanvarthanAmabhRt / yuktaM tasya mahAdevI jayazrIriti vizrutA // 693 / / tasya ratyeva kAmasya tayA dayitayA saha / viSayAnupabhuJjAnasyA'gAtkAlaH kiyAnapi // 694 / / mahaddhirapi pApaddhikRte'sau nirgato'nyadA / vAhvIkamazvamArUDho'mantUJjantUn bahUnahan // 695 / / karmaNeva hRtastena vAjinA vAyuvAjinA / kSipto'tigahane vindhyadharaNIdharagahare // 696|| tato viSamadeze'sya prasara: skhalito mahAn / tataH saMcarati smaiSa mandamandaM padaspadaH // 697|| atrAntare ca saMnaddhavadhrakaGkaTasaMkaTaH / nidhyAya dadhyau dhAtrIzaM zabaro'nucaropamaH // 698|| mahAnubhAvaH ko'pyeSa puruSaH patito'Tavau / bhImAyAM tatkaromyasyopacAramucitocitam // 699|| 1. krameNa ka, karmaNe kha ga gha Ga karmaNo ca. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 navamo bhavaH dhyAtveti natvA bhUpAlaM khalIne hayamagrahIt / anaiSIcca jalA'bhyarNamuttIrNaH pRthivIpatiH // 700 // utpaNya turaGgo'tha kRtapaddAmabandhanaH / uAmakharvadUrvAyAM bhillena mumuce'munA // 701 / / akuNTha iva vaNTho'yaM snapayitvA nRpaM tataH / gatvA panasanAraGgakadalAdiphalAnyalAt // 702 / / susvAdAni sugandhIni tAnyAnIyopanIya ca / patitvA pAdayoH prAha prasAdaM kuru deva ! me // 703 / / saphalAni phalAni tvamAhAragrahaNAtkuru / napo dadhyAvaho asya vatsalatvamakAraNam / / 704|| aho vacanavinyAso bahumAno mahAnaho / bhaktizca vinayazcAho mahApuruSaceSTitam / / 705 // karomyasya dhRti tasmAdAhAragrahaNAdaham / mA vaimanasyamasya syAditi rAjJA pratizrutam // 706 // mahAprasAda ityuktvA sa papAta punaH padoH / kRtA rAjJA'sya vijJaptiH saphalA ca phalAzanAt // 707 / / tadA pariNate ghasne sahasrAMzau tirohite / sandhyAkAle kRtaM kRtyamucitaM jagatIbhujA // 708 / / zabara: srastaraM dhvastatUlikAvistaraM vyadhAt / asamaiH kusumaiH zubhraM saurabhyabharabhAsuram // 709|| saMyamya vAjinaM cApavyagrapANiH samAgataH / nRpaM vyajijJapaccaivaM vizvastaH svapihi prabho ! // 710 / / samarAdityasaMkSepaH uktveti pArzvato'bhrAmyat sa tasthau nRpatiH punaH / zizye mahAnubhAvatvaM zabarasya vicintayan // 711|| vibhAvarI vibhAtA'tha pUrvAdrimaruNo'ruNat / tadA'zvapadamArgeNA'nupadaM sainyamAgamat / / 712 // vibuddho nRpatirbandizabdairatha ca DhaukitaH / mahAzvapatinA tasya tauruSkaturagaH puraH // 713 / / nRpastaM svayamArohRdarohayadamuM haye / vollAhe zabarAdhIzaM gatazca nagaraM nijam // 714|| paurairvardhApitaH spardhA'nubandhena parasparam / praviveza vizAmIzaH puraM lakSmyA purandaraH // 715 / / atha majjanavelAyAM mamajja zabarA'nvitaH / vidadhe gurudevAnAmucitaM rucitaM hRdaH // 716|| nivezya zabascAgrAsane'bhojyata bhUbhujA / svahastena viliptazca suciraM candanadravaiH // 717 / / vastrayugmaM ca devAGgamavyaGgaM paridhApitaH / bhUSito bhUSaNaiH svAGgalagnairmagnairmahojale // 718 // atha cA''sthAnavelAyAM nRpaH saMsadamApasadat / samaM zabaranAthena madhuneva madhoH suhRt // 719 / / pRSTazcA'mAtyasAmantairiti deva ! nivedyatAm / ka eSa puruSaH sampUjito devena devavat // 720 / / tato hayA'pahArAcaM yAvatsainyasamAgamam / kathitaM pallinAthasya naranAthena ceSTitam / / 721 / / 1. susvAdUni kha Ga ca. 1. bhrAmyan all Mss. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 419 420 samarAdityasaMkSepaH navamo bhavaH AsthAnapuruSaiH sarverbahudhA sa prazaMsitaH / vinodo nATakAdInAM tasya rAjJA pradazitaH // 722 / / laGkhikArAjasundaryAH patitvena ca so'rpitaH / rAjJoce sA ca he rAjasundaryeSa mahApumAn // 723 / / bhImAyAmaTato'TavyAM mama prANapradAyakaH / upacaryastvayA bhAvacaryayA susaparyayA // 724 // Adeza iti sA procya tamAdAya karAmbuje / gatA svagRhamAruDhA saptame ca kSamAtale // 725 / / tatra vAsagRhe citravitAne citracitrade / paJcavarNakapuSpasraksugandhitadigantare // 726 / / ghaTite parito dhUpaghaTIbhirmANidIpake / nItvA bhadantapalyaGke zAyitastUlikAjuSi // 727|| kRtocitopacAro'yaM pAyita: kApizAyanam / dattvA karpUratAmbUlaM bhogasaukhyaM ca lambhitaH // 728 / / kiyatyapi gate kAle tena vyajJapi bhUpatiH / deva ! gacchAmi rAjJoce kuru svarucitaM bata // 729 / / tato dattvA bahu dravyaM mahAya' vesanAdi ca / pallipa: prahitaH pallI sapratyayanaraiH saha // 730 // sa rAjapuruSAnetAn visRjya svagRhaM gataH / kalpadruriva devAGgavasanAbharaNAdibhiH // 731 / / sametya nityalokena pRSTaH kva tvaM gato'bhavaH / sthitaH kAlaM kva ceyantaM kiM kiM labdhaM ca pallipa ! // 732 / / tenA'tha kathitaH pRthvInAthanirvarNanAdikaH / pallIsamAgamaprAntaH svavRttAntaH svakAgrataH // 733|| sa taiH sakautukaiH pRSTaH kiMrUpaM nagaraM hi tat / kIdRzo nRpatirlokastatra bhogazca kathyatAm / / 734 / / te tu tasminnanAkhyAti sAdRzyarahite vane / guhAdrumUlakalpAni gRhANi pralapantyalam / / 735 // bhakSANi phalatulyAni yuvatI: zabarInibhAH / guJjAzca bhUSaNaprAyA dhAtutulyaM vilepanam // 736 / / yathAsthitAn guNAneSa na zakto vaktumaJjasA / vikAsya vadanaM tUSNI zabara: zrayate punaH // 737 // evamaupamyahIno'tra mokSo vaktuM na zakyate / zraddhAtavyaH punaryena nA'nyathAvAdino jinAH // 738 / / zrutveti municandrasya devIsAmantasaMyujaH / cAritramohajaM karma kSayopazamamAgatam / / 739|| Ucuzca tAni bhagavan ! dharmadezanayA'nayA / yuSmaccaritatazcA'bhUnnirvedo bhavacArake // 740 // tatkartavyaM kimasmAbhirbhagavAnAdizatvadaH / uvAca bhagavAn yUyaM dhanyAni jJAnisannidhau // 74 / / suprAptaM yena yuSmAbhirbhavacArakamokSadam / chedanaM snehabandhAnAM mohadhUlipramArjanam / / 742 / / aGgaM jJAnaprakarSasya paraM nirvANakAraNam / bhAvataH zuddhacAritramatIcAravivarjitam / / 743 / / vizeSakam kRtaM kRtyaM tatastatra dravyato'pi prapadyatAm / tAni procuH pramANaM hi prabhorAdeza eva naH // 744|| atha velandharo dadhyau dhanyAnyetAni sarvathA / yatprAptaM bhAvacAritraM sAraM manujajanmanaH // 745 / / 1. vasivAdakiM for vasanAdi ca kha Ga ca. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 422 navamo bhavaH vanditvA harSasaMyuktaH sarvaM taducitaM vyadhAt / tAnyAdurbhagavacchiSyazIladevAntike vratam // 746 / / athA''zcaryakRpAyukto'pRcchadvelandharaH suraH / prabhu zrIsamarAdityaM samyagAnamya bhAvataH / / 747|| uddizya bhagavantaM sa svopasargavidhAyakaH / svAminnabhavyo bhavyo vA paruSaH puruSabruvaH // 748 // bhagavAnAha bhavyo'yamatha velandharo'vadat / AptabIjo'thavA'nAptabIjo'tha bhagavAJjagau // 749 // anAptabIjaH sa prAha kadA prApsyatyathA'vadat / kevalI samarAdityastaccaritramanAgatam // 750 // pudgalAnAM parAvarteSvasaMkhyeSu gateSvayam / nRpazArdUlazArdUlasenasyA'zvo bhaviSyati // 751 / / tadA prApsyati yenaiSa mAmuddizya vyacintayat / aho mahAnubhAvo'yamiti svacchena cetasA // 752 / / tenA'saphalitaM bIjaM guNavatpakSapAtajam / tajjanmapAramparyeNa samyaktvasya nibandhanam // 753 / / atIteSu tvasaMkhyAtabhaveSu bhavavallabhaH / ayaM saMkhyA'bhidho vipro bhUtvA nirvANameSyati // 754|| ityAkarNya sakarNo'yaM hRSTo velandharaH suraH / jJAninaM samyagAnamya nijaM sadanamAsadat // 755 / / bhavyAn bodhayatastatrabhavato jJAnazAlinaH / kevalitvavihAreNa gataH kAlaH kiyAnapi / / 756|| samarAdityasaMkSepaH anyadA girisenastUjjayinyAmeva puryayam / cauryavyatikarAddhRtvA kumbhIpAkena ghAtitaH // 757 / / manye'sya gantukAmasya saptamI narakAvanIm / kumbhIpAko mahAsnehAdiva saMmukhamAgamat / / 758 / / utpannazca tathArUpaprabhupradveSadoSataH / saptamyAM narakAvanyAmanyAyakulasadma saH // 759 // pRthivyAM viharan kAlakrameNa bhagavAnapi / gato vRSabhatIrthaM drAg nirvANasamayaM vidan // 760 // kevalitvasamuddhAtaM zailezI ca prapadya saH / bhavopagrAhikarmANi kSapayAmAsa tatkSaNam // 761|| bhrAntvA''ditya ivAvanau sa samarAdityaprabhuH kevalI saccakasya sukhAvahaH zamamahaH pradhvastadoSodayaH / bhittvA mohatamobharaM bhavamahAmbhorAzipAraM paraM gatyA sArjavayA jagAma samayenaikena niHzreyasam // 762 / / vijJAtuM hRdi tattvasattvanavake jetuM kaSAyendriyArAtInAM navakaM dvidhA navavidhabrahmavrataM rakSitum / nirmAtuM navanokaSAyakaSaNaM yadyasti vAJchA tato janmAnAM navakaM nibodha samarAdityasya vRtte vibho // 763 / / iti zrIharibhadroktyA pradyumnAcAryagumphite / samarAdityasaMkSepe navamo'navamo bhavaH // 764|| 1. puruSaH puruSadhaM kha, puruSApuraSadhruvaH ca, puruSApuraSadhruvaM ga gha. 2. 'sakalitaM for "saphalitaM kha ga gha Ga ca. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH 423 424 samarAdityasaMkSepaH yasmiMzcakANi ratnatritayamRSigRhizreyasI coddhiyugmaM kAruNyaM sthAlamucceritarayamacatu:kASThikAgADhabaddham / saMvegasvacchabhAvI zikharakalazako zuddhabuddhiH patAkA sAdhuzrAddhau ca dhuyauM jayatu zamayugaH syandanaH saiSa zAstram // 7 // candraprabhaH prabhurabhUdiha candragacche tasmAdguruzca samayupUri padradevyAH / zrImAndhanezvara iti prathito'sya ziSyaH zrIzAntisUririti tasya ca devabhadraH // 1 // akSAvalipravarapustakadharmacihnazvetAmbujasvaravipaJcikare yadIye / zabdAnuzAsanaviraJciritaH sa devAnandaprabhuH puruSarUpagirIzvaro'bhUt // 2 // zrIratnaprabhaparamAnandau kanakaprabhaH prabhuzcAsmAt / zrIparamAnandavibhorjayasiMha: sUrirudiyAya // 3 // ziSyaH zrIkanakaprabhasya sukaviH zrIbAlacandrAnujo jyAyAzrIjayasiMhataH pratibhayA zrIvastupAlastutaH / vizvAhlAdanaThakurAnvayagururmatyA satAM saMmataH sUrINAM sukavitvazodhanavidhau pradyumnasUri: kavi // 4 // varSe vAridhipakSayakSagaNite (1324) zrIvardhamAnasthitazcake 'muM prathamaM lilekha tu jagaccandraH sudhIH pustake / praagvaattaa'nvymntrivaahttsutshriiraannigsyaanggjii| granthArthe raNamallasegasacivau svaM prArthayetAM gurum / / 5 / / yAvadgrantharathAzcartudazazatI zrIhAribhadrA ime vartante kila pAriyAnikatayA siddhyadhvayAne'GginAm / tAvatpuSparathaH sa eSa samarAdityasya mannirmitaH saMkSepastadanuplavaH pracaratu krIDAkRte dhImatAm // 6 / / 1. naI for vaddhaM kha Ga ca / The following verse is added in ka devAnandamunIzagacchasavituH zrIsomasUreH prabhA candro rAjavihAranAmaviditaH sUriH sadA pattane / yazomArasijasthito jina iva zrAddhairmudaH sevyte| tasya prApya giraM munIkSaNajagatpRthvyAkhyasaMvatsare // The following verse is wanting in ka trilokavasuvedAGke viddhi vRddhimihAdhikAm / AdyantayozcaturyuktAM saptAzItimanuSTubhAm //