Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jya. ojasa dITho. nAmanAnAM canakA2 AcArya vijaya vallabhasUrijI saMpAdaka DaoN.kumA2pALa desAI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ karamaNa parivAra taraphathI zrI somacaMda DI. zAha prerita saduvAcana graMthamALA ejasa dIThAM AtmabaLanAM : pravacanakAra : yugavIra AcArya zrI vijayavallabhasUrijI mahArAja : saMpAdaka : Do. kumArapALa desAI : prakAzaka : zrI jayabhikhu sAhitya TrasTa 13 bI, caMdranagara sosAyaTI, jyabhikhu mAga, pAlaDI, amadAvAda-380 0 07 -
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIranirvANu saMvata : 2516 dvitIya AvRtti (gujarAtImAM) kiMmata : rU. 20 prakAzaka: zrI bhikhu sAhitya TrasTa 13 bI, caMdranagara sosAyaTI, jyabhikhu mArga, pAlaDI, amadAvAda-380 007 mudraka : bhIkhAbhAI DI paTela tripurA TAipa seTiMga 27, aDavANI mArkeTa, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004 phenaH 24306
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuTuMbajIvananI virala suvAsa puruSArtha ane paramArtha baMnene soga virala heya che. bahu ochI vyaktiomAM jyAre A bhAvanA jovA maLe che tyAre kuTuMbomAM te kyAMthI enAM darzana thAya? paraMtu jUnI haripara (jAmanagara)nA karamaNa noMdhAnA parivArane jotAM ema lAge ke A parivAranI pratyeka vyaktimAM puruSArtha ane paramArtha ekasAthe vaNAI gayA che. saurASTranA jAmanagara jillAnA lAlapura tAlukAnuM haripara gAma e A parivAranuM mULa vatana. enA vaDIla dAdA karamaNa noMdhA khetI karatA, paNa kadI chAza-dUdha vecatA nahIM. gAmamAMthI je kaI levA Ave, tene bhAvathI ApatA. pite bhaNyA nahotA, paraMtu mAnavatAnI keLavaNI khUba pAmyA hatA. keIne khetI mATe baLadanI jarUra hoya ke keIne tyAM vivAha-lagnane prasaMga hoya te teo ene madada karatA. pitAnI pAse pUratI rakama na hoya te teo bIjethI pitAnI jamIna para paisA letA ane sahunuM kAma
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAra pADI ApatA. paropakAra karyA pachI kadI enI pAse udharANI na kare. pele mANasa sukhI thAya ane svecchAe ApI jAya te barAbara. bAkI kyAreya paisA mAMgavA javAnuM nahIM. potAnI aMtima veLAe dIkarAo pAse evI pratijJA levaDAvI hatI ke jenI rakama bAkI hoya tene tyAM kadI ugharANI karaze nahIM, kadI keInA para kesa karaze nahIM; svecchAe Ave te leje, bAkI bhayo bhayo ! karamaNa noMdhAnI A bhAvanA emanA kuTuMbamAM paNuM UtarI. emanA meTA putra lakhamaNe khetI ane DhoraDhAMkhara saMbhALavAnI sAthosAtha pitAnAM satkAryo e ja rIte cAlu rAkhyAM. A samaye lakhamaNanA bhAI rAyacaMdabhAI agiyAra varSanI nAnI vaye 1928mAM nAyarobI AvyA, pachI pitAnA bIjA bhAIone paNa belAvyA ane sahue maLIne vyApAramAM zUnyamAMthI sarjana karyuM. devacaMdabhAInA putro somacaMdabhAI ane premacaMdabhAI meTrikano abhyAsa pUro karI vyavasAyamAM joDAyA. parizrama ane premALa svabhAvathI vyavasAyamAM suMdara vikAsa sAthe. keniyA, yugAnDA, TAnjhAniyA, jhAmbiyA, laMDana ane indoramAM potAnA dhaMdhAne khUba vikAsa karyo. semacaMdabhAInI sevAbhAvanA, premacaMdabhAI, velajI lakhamaNa, sva. jayaMtilAla lakhamaNa, gulAbacaMda lakhamaNa, manasukhalAla rAyacaMda, kapuracaMda devacaMda, ratilAla devacaMda, aruNa devacaMda jevA emanA parivArajanomAM paNa pragaTa thaI. nAyabImAM somacaMdabhAInuM nivAsasthAna eTale saMtAno utAre. emanI sevAbhAvanA paNa ajoDa. AvA eka umadA parivAranA sahayogathI A dharmapaSaka ane mUlyavAna graMthamALA pragaTa thaI rahI che, te AnaMdadAyaka ghaTanA gaNuMya.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbha jaina dharmamAM tapane Aga mahimA che. tapazcaryA e dhamapAlananuM agatyanuM aMga che. svecchAthI samabhAvapUrvaka potAnI IcchAone vividha viSayamAM jatI rokavI tenuM nAma tapa. A tapathI karmo ane viSaya kaSAyone mela aLage thaI jAya che ane AtmAnuM teja ane svabhAva pragaTa thAya che. tapanA viSaya para ahIM yugadazI AcAryazrI vijayavallabhasUrizvarajI ma. sA.nA vicAre, gahana ciMtana ane mananane jevA pUrve e mahAna vibhUtinI bhavyatAnI theDI jhAMkhI karIe. kSitijanI aTArIe sUrya Uge ane e sUrya jana ane vana, mahela ane mAnava, vRkSa ane vanarAjI-badhuM ja prakAzita kare e rIte mahAna pratibhAnuM Agamana thAya tyAre enAM prakAzakiraNe mAtra keI eka ja khUNune ajavALatAM nathI, paraMtu jagata AkhA para enAM ajavALAM pAtharI de che. AvI eka mahAna pratibhA hatI samayadarzI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pha AcAryazrI vijayavallabhasarijhanI. A pratibhAnuM mApa. saMkucitatAnI phUTapaTTIthI mApI zakAya nahIM. ene aMdAja sAMpradAyika saMkIrNatAthI AvI zake nahIM. emanuM darzana daSTihInane samajAya paNa nahIM. kadI prakAzane keI kedamAM rAkhI zakayuM che kharuM? sImADAmAM bAMdhI zakayuM che kharuM? AvI vibhUtinI daSTi AsapAsanA samAja soMsaravI. nIkaLI jAya. emanuM kArya bhale vartamAnamAM thatuM hoya, paNa emanI najara te bhaviSya para maMDAyelI hoya. gatAnu gatiktA ke aMdha rUDhicustatA kyAreka AvA vyApaka darzanane pArakhI zakatI nathI, paraMtu AvAM paribaLo sAme jhajhUmavAnuM kauvata AvI vibhUtiomAM hoya che. yugadarza. AcAryazrI vijayavallabhasUrijI mahArAja eka saMpradAyanA AcArya hatA, paraMtu sAMpradAyika baMdhane ke kUpamaMDUka vRttivA sImADAothI teo sAva UpharA hatA. pitAnI dIrdha AtmasAdhanAnuM navanIta ApatAM emaNe vi. saM. 2010nA bhAIbIjanA divase, pitAnA 84mA janmadivase kahyuM : huM na jaina chuM, na bauddha, ne vaiSNava chuM, na zaiva, na hiMdu chuM, na musalamAna; huM te vItarAga deva paramAtmAne zodhavAnA mArge vicaravAvALo eka mAnavI chuM, yAtrALu chuM. Aje sau zAMtinI cAhanA kare che, paraMtu zAMtinI zedha te sauthI pahelAM pitAnA manamAM ja thavI joIe." A vAkyomAM AtmadhamI evA jaina dharmanI mahattA keTalI badhI mArmika rIte pragaTa thaI che! dharmanA hArda jevI Atmakhoja ane enI avirata jhaMkhanA AmAM pragaTa thAya che. AvI vibhUtinI najara samagra mAnavajAta para paDatI heya e svAbhAvika che, ane ethI ja emaNe rASTroddhAra ane mAnavakalyANa mATe avirata puruSArtha karyo. saMyama, tapa ane sevAnI pravRttio jIvanabhara ekasAthe calAvI. anekAtanA dharmamAM jyAM ekAnta Agrahe jethI te samayadarza AcAryazrIe samajAvaTathI kAma lIdhuM ane vikhUTAM paDelAM mAnavIonAM mana sAMdhI ApyAM. samAjanI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ karuNu ane kapheDI sthitinuM pahelAM samAjazAstrInI mAphaka vizleSaNa karyuM ane pachI nibaLa banatA samAjane punaH jAgRta karavA prayAsa karyo, saMdhanA kaleza ane kalaha dUra karyA. ajJAna, kusaMpa ane garIbIe saMdhanI sthiti evI karI nAkhI hatI ke A samAja duHkhI ane dIna hatuM. A samaye jainasaMdhanI ektA, garIba ane madhyamavargane utkarSa temaja dhArmika ane vyAvahArika zikSaNanI suvidhA pUrI pADavA mATe AcAryazrInI avirata preraNuM sAMpaDI. samAjanI paristhitine jonArA samayadazI AcArya zrInI najaramAMthI rASTranI paristhiti paNa kaI rIte chUTI zake ? emaNe pote dezanI svAtaMtrya-jhaMkhanAmAM anAsakta bhAve sahayoga Apyo. emanA jIvanamAM padavI mATenI anAsakti hatI; viveka, vAtsalya ane vinayanI ratnatrayI hatI ane gaccha, samudAya ke paMthanI saMkIrNa lAgaNIothI para jaIne emaNe vyApaka dRSTithI jovAnI zakti ApI. A pravacane vAMcatI vakhate vAcakamitrone vinaMtI che ke teo cAlIsa varSa pahelAMnA rAjasthAnanA bIkAneramAM ke samAja haze enI kalpanA kare. emanAM A pravacane e samAjamAM eka navI jAgRti ANI hatI; rUDhi ane jaDatAmAM DUbele samAja A prabhAvaka vANIne pariNAme navI cetanA sAthe saLavaLI UDyo hate. samAjamAM vyApta dAMbhiktA ke kRtaka dhArmikatA toDavI saraLa nathI. AmAM na cAle cAtaranArane ghaNuM virodha sahevA paDe che. A samaye yugavIra AcAryazrIe samAjane pitAnuM viziSTa darzana ApyuM. dharmanA marmane pragaTa karIne ja samAjane sAcI dizAmAM vALavA prayAsa karyo. AthI teo dharmane nAme phelAyelI adhamamaya paristhiti te khullI pADe che, paNa enI sAthesAthe samAjamAM jaDa ghAlIne besI gayelI kurUDhio ane kuprathAo para prahAra paNa kare che. vANI e vyaktitvanI paricAyaka che ane emanA virATa vyaktitvane dUbahU paricaya emanAM A pravacanamAM maLI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahe che. paraMtu A pravacanonI vAte mAtra vacana ke vANIthI ja aTakI jatI nathI, ene kAryamAM sAkAra karavA mATe AcAryazrIe jIvanabhara prayAsa karyo. mAMsAhArI lekene jema emaNe mAMsa, madIrA choDAvyAM e ja rIte harijane ke achUtone mATe paNa AcAryazrIe samabhAva dAkhavyo. pAlitANunI jaLahonArata vakhate AcAryazrIe zrAvakene tatkALa sahAya mATe preraNA ApI ane e ja rIte jAmanagaranA eka paMDite lakhelA pustakamAMnI jaina dharma vizenI khoTI vigate nibhIkapaNe jAhera karI. Ama zAsanaprabhAvanA ane samAjotkarSa temanA jIvanamAM vaNAI gayAM hatAM. vi. saM. 2006mAM nANA gAmanA eka brAhmaNa paMDita AcAryazrInAM vakhANa karyA tyAre AcAryazrIe kahelAM A vAkyo emanA jIvanane pAradarzaka rIte rajU kare che. emaNe paMDitajIe karelI pitAnI prazaMsAnA javAbamAM kahyuM: paMDitajI, evuM na kahe. huM bhagavAna mahAvIrane eka sipAhI chuM. dharmanA dIvA pragaTAvavA mATe ja mAruM A jIvana che. A zarIrathI samAja, dharma, sAhitya, deza ane mAnavatAnuM jeTaluM kalyANa thAya teTaluM karavA mATe huM pratyana karate rahuM chuM." sauthI maTI bAbata A graMthamAM e jovA maLe che ke jyAre tattvadarzananI vAta Ave che tyAre samayadarza AcArya. zrInI vANI gaMbhIra banI jAya che. e ja vANu samAjanI kurUDhi para prahAra karatI vakhate tINu ane tejasvI lAge che. mAtra jena-guru nahi, paNa leka-guru evA A AcAryazrInI daSTi sarvadharma samabhAva para TharelI che. AthI ja emanA vyAkhyAnamAM rAmAyaNa ane mahAbhArata jevA graMtha ane bhatRhari ke tulasIdAsa jevA kavionAM uddharaNo Ave che ane pariNAme AkhIye vAta eka vyApaka phalaka para AvI jAya che, jyAM satya, maitrI ane mAnavatA sivAya bIjuM kazuM hotuM nathI.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaranI vANI keTalI sahaja hAya che enA khyAla tA A pravacaneAnI saraLatA ane prAsAdikatA parathI Avaze. sa`janasamUhanA hRdayane sIdhI cATa kare tevI A vANI che. emAM bhASAnI kAI khATI bhabhaka nathI, ala kArAnA ADaMbara nathI, jJAnanA ghaTATopa nathI ke pachI aneka uharaNA ane pramANAnA Dhaga khaDakayo nathI. kayAMka dRSTAMtathI to kyAMka vaLI prAsaMgika ramUjathI paNa te potAnI vAta sahajapaNe kahI de che. A pravacanamAM zAstrIya vacanane yuganA saMdarbhamAM ane anubhavanI eraNa para mUkIne emaNe rajU karyA che. jainadarzIna eka mahAna dana che ane duniyAnAM tamAma nene e potAnAmAM samAvI le che. jainadarzananA AvA vyApaka svarUpanI jhalaka AcArya zrInI vicAradhArAmAM dekhAya che. 84 varSa jeTalA sudI samayamAM jIvananI aMtima ghaDI sudhI zAsana ane samAjanI sevA karanAra AcArya zrI eka bAju zrI saMdhanA sukhaduHkhanA sAthI che, bIjI bAju enA ukela ane upAya darzAvIne enA mAdaka lAge che, teA trIjI Aju meAkSa-puruSArthInA apramatta ArAdhaka che. samayadarzI AcAyazrI prAcIna ane navIna vizene sUkSma viveka dharAve che. teo baMnenI tapAsa ane cAgya cakAsaNInA pakSamAM che. emaNe kahyuM : prAcIna ane navInane joIne ema na kahevAya ke purANuM ja badhuM sAruM che ane navuM badhuM ja kharAba che athavA teA navuM ja sAruM che te purANuM badhuM kharAba che. A bAbata to manuSyanA viveka para nirbhara kare che. vivekanI AMkhe e prAcIna ane nUtanane jue, parakhe ane pachI emAMthI je satya(prANImAtrane mATe hitakara) lAge ene e apanAve ane asatya(ahitakara)nA tyAga kare. Ane atha e che ke sAruM zuM ane kharAba zuM enA niya karIne sArAne apanAve ane kharAbane tyaje. jaina dhame
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI paNa vastu sAcI che ke khoTI e nirNaya karavA mATe ema kahyuM che-pahelAM jJa-pariNAthI ene e yogya rIte jANe ane tyajavA yogya lAge te pratyAkhyAna pariNAthI ene tyAga kare." A pravacanamAM prAcIna vicAronuM yathArtha mUlyAMkana ane navIna vicAradhArAonI ucita parIkSA jovA maLe che. mahAna samanvayavAdI, dezaddhAraka yugadraSTA, lekakalyANa ane AtmakalyANa vacce ekarUpatA sthApanAra temaja pravRttimArga ane nivRttimArga vacce samanvaya sAdhI ApanAra eka sAdhujIvananAM darzana thAya che. jIvanamAM tyAga ane anAsakti, vicAramAM gahanatA ane paripakvatA, kAryamAM daDhatA ane AtmavizvAsa jovA maLe che. samayadazI AcAryazrI vijayavallabhasUrijIe vartamAnanI dharatI para UbhA rahIne bhaviSya para daSTi TheravI, eka-eka DagabharIne AvatI kAlane AMbavAne prayAsa karyo che ane teo pitAnI maMjhilane darzAvatAM kahe che : huM vItarAganA pathane mArI yAtrI chuM. yAtrAne aMta enAM caraNamAM Avaze." samayadazI AcAryazrInuM jIvana eTale anekAntanuM jIvatuM jAgatuM daSTAMta. emanI vANI vyApatAne sparze che, emanuM lekhana sarva mamAMthI samanvayanuM sAratatva zodhI kADhe che. emanAM kAryo joIe te khyAla Avaze ke emaNe anekAnta daSTie meLavelI vyApakatAthI vyakti ane saMdhanA kalahe dUra karavA saphaLa prayAsa karyA. dhama joDanAruM paribaLa che, teDanAruM paribaLa nahi-e hakIkata emanA jIvanakAryathI pragaTa thaI. AtmasaMnyAsa, jJAnapracAra ane zrAvaka-zrAvikA utkarSa -e traNa lakSanI sAdhanAmAM jIvananI paLepaLane upayoga karyo. emanA A pravacanamAM eka bAju dAna, zIla, tapa ane bhAvane jIvanamAM utArIne AtmAne ujajvaLa banA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vavAnI vAta kare che, bIjI bAju ajJAna ane aMdhazraddhAnA AvaraNane bhedIne jJAnane prakAza pAthare che, te trIjI bAju sAdharmika dAna, zIlapAlananA upAya, tapanuM aucitya ke bhAvanI yathArthatAnuM Alekhana karIne e zrAvaka-zrAvikAne utkarSa kema thAya tenI jhaMkhanA pragaTa kare che. AthI ja A. pravacane e AcAryazrInA traNa mahAna AdarzonA manemaMthanamAMthI sAMpaDelA navanIta samAna che. A graMthamAM bAhya tapa ane AtyaMtara tapanI yugadazI AcAryazrIe mAmika AlecanA karI che. zrI jayabhikhu sAhitya TrasTanAM pustake mATe zrI semacaMdabhAI zAha (nAyabI) ane karamaNa parivArane umadA sahayoga sAMpaDelo. che. samAjamAM sAcI dharmajAgRti pragaTAvatA AvA graMthe. to amUlya ja gaNAya ne! - mArapALa desAI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama 17 25 45 78 97 117 133 jIvanarekhA yugadazI AcArya 1. bAhya tapanA prakAra 2. AlocanA : jIvananuM amRta 3. hA pastAve! vipula jharaNuM 4. dharmanuM mULa che vinaya 5. vinayanA vividha prakAra 6. saurabha sAcI vaiyAvRtyanI 7. uttama pAtranI vaiyAvRtya 8. sAdhanAnuM naMdanavana svAdhyAya 9. svAdhyAyanuM prathama sapAna 10. sva-para kalyANanuM sAdhana : svAdhyAya 11. dharmakathAne prabhAva 12. vikathA ane dharmakathA 13. dhyAtA, dhyAna ane dhyeya 14. dhyAna-sAdhanA "15. vyutsarga-tapanuM virATa rUpa 16. kAtsarga 156 147 197 210 226 245 260 286 299
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAryazrI vallabhasUrijInI jIvanarekhA. pATI vi. saM. vaDodarA 1927 janma : kArataka suda 2 (bhAIbIja). pitAnuM nAma dIpacaMdabhAI, mAtAnuM nAma icchAbahena, pitAnuM nAma. chaganalAla rAdhanapura 1943 dIkSA vaizAkha suda 13. 5. pU. AcAryazrI vijyAnaMda. sUrIzvarajI ma. zrI lakSmIvijyajInA zrI harSavijayajInA ziSya thayA. mahesANuM 1944 caMdrikA, Atmaprabodhane abhyAsa. pAlI 1945 kalpasUtranI subodhikA TIkAne abhyAsa. mAlera keTalA 1946 pAlImAM vaDI dIkSA. "ga5 dIpikA samIra" racI. zrIharSa.. vijyajIne svargavAsa. dazavaikAlika sUtrane amarakoSa, AcAra-pradIpa, abhidhAna ciMtAmaNi abhyAsa. 1947 caMdrodaya, samyaktva saptatI, caMdraprabhA-vyAkaraNa, nyAya-. jyotiSa, Avazyaka sUtra abhyAsa. aMbAlA 1948 nyAyAdhinI, nyAyamuktAvaline abhyAsa. prathama ziSya. zrI vivekavijaya ma. sA. nI dIkSA.. jaDiyAlAguru 1949 jaina matavRkSa taiyAra karyuM. 1954 yatichata kalpa Adi cheda sUtrane abhyAsa.. aMbAlA 1951 "tattvanirNaya prAsAda" graMthanI presa kepI zarU karI. gujarAnavAlA 195ra A. zrI. vijayAnaMdasUri ma. ne svargavAsa. nArIvAlA 1953 temanuM jIvana caritra racyuM, AtmasaMvata zarU karI. 1954 samAdhi maMdirane prAraMbha. mA lera keTalA 1955 dukALa aMge annasatrane prAraMbha.. heziyArapura 1956 zrI vijayAnaMdasUri ma. nI mUrtinI pratiSThA. amRtasara 1957 jaDIyAlAgurumAM aMjanazalAkA, pratiSThA, pAThazALA. paTI 1958 jIrAmAM jaina sAhitya avakana samiti tathA aMbAlA 1959 zrI AtmAnaMda jaina pAThazALA sthApI. samAnA 1960 nAbhAnarezanI sabhA samakSa zAstrArtha. zrI mahAnizItha. sUtrathI mUrtipUjAnI sAbitI.. jIrA 1961 navANuM prakArI pUjA racI.. ludhiyAnA 1962 gujarAnavAlAthI rAmanagara tIrthane saMdha. paTI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ' sa* - * * * * * * -amRtasara 1963 zrI pArzvanAthasvAmI paMcakalyANaka pUja racI. gujarAnavAlA 1964 "vizeSa nirNaya" "bhImajJAna trizIkA" graMthanI racanA dilhIthI hastinApurane saMdha. pAlanapura 1965 "purathI khegAma saMdha. Atmavallabha keLavaNI phaMDa. vaDodarA 1966 rAdhanapurathI siddhAcalane saMdha. 'miyAgAma 1967 vaDedarAthI kAvI, baMdhAra mAM saMdha. miyAgAmamAM pAThazALAne prAraMbha. sAmAjika kanyA vidyAdi kurivAjonuM nivAraNa ekavIsa prakArI zrI Si maMDaLa "zrI naMdIzvaradIpa" tIrtha pUjA racI. DabhoI 1968 vaDodarAmAM muni saMmelana, dvAdazatrata pUjA racI. nAMdoda tathA vaDodarAnareza samakSa zrI haMsavijayajI ma. nI adhyakSatAmAM jAhera pravacane.. muMbaI 1969 upadhAna, zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI sthApanA. muMbaI 1970 - zrI paMca parameSThI pujA racI. surata 1971 zrI jaina vanitA vizrAma mATe preraNuM, upadhAna. jUnAgaDha 1972 strI zikSaNa zALA, zrI AtmAnaMda jena lAIbrerI sthApI. muMbaI 1973 vaMthalImAM zrI zItalanAthanI pratiSThA. verAvaLamAM strI zikSaNa zALA, auSadhAlaya sthApyAM. verAvaLathI siddhAcalane saMgha. muMbaImAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya mATe rU. eka lAkhanuM phaMDa. paMcatIthI pUjA racI. pravartaka zrI kAntivijayajI ma. sAthe cAturmAsa. - amadAvAda 1974 zrI haMsavijyajI ma. sAthe cAturmAsa. mahAvIra prabhu paMcakalyANaka pUjA racI. sUratamAM pratiSThA. - sAdaDI 1975 pAlanapuramAM AcAryonI mUrtinI pratiSThA, vidyAlaya mATe phaMDa, jaina che. kenpharansa mATe preraNuM, nANuMbeDAmAM pAThazALA. khuDAlA 1976 AdinAtha paMcakalyANaka pUjA racI. bAlImAM upadhAna. zivagaMjathI kesariyAjIne saMdha. "cauda rAjaloka" "zrI paMcajJAna" "zrI samya darzana" pUjA racI. gUja, muMDArAmAM lAIbrerI, pAThazALA. -bIkAnera 1977 kAparaDAmAM dhamazALAnI preraNA. zuddha khAdInI AjIvana pratijJA.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ *che**, aMbAlA 1978 heziyArapuramAM 108 suvarNa mahAranA svastikathI svAgata. zrI aSTApada tIrthanI pUja racI. samAnAmAM pratiSThA. hoziyArapura 1979 zrI cAritra (brahmacarya vrata) pUjA racI. lAhora 1980 heziyArapurathI kAMgaDA tIrthane saMdha. paMjAbamAM sarasvatI maMdira mATe dasa dravyane abhigraha. gujarAnavAlA 1981 lAheramAM pratiSThA. 1981nA mAgasara suda-5 semavAre savAre mA vAge AcAryapadavI. zAtinAtha paMcakalyANaka pUja racI. baDauta 1982 zrI AtmAnaMda jaina-gurUkuLane jainetara dAnavIra zrI viThThaladAsa gokaLadAsanuM rU. 32 (batrIsa) hajAranuM dAna. navIna maMdirane prAraMbha. 1983 | binaulImAM aMjanazalAkA pratiSThA, lAIbrerI, alavaramAM pratiSThA, sArAvamAM pAThazALA sthApI. pATaNa 1984 hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira mATe upadeza. dhenujathI gAMbhune saMdha. muMbaI 1985 cArUpa tathA karacalIyA pratiSThA. pAThazALA sthApI. muMbaI padhAryA. pUnA 1986 saMdhamAM lAyabrerI sthApI. upadhAna karAvyA. bAlApura 1987 yevalAmAM pratiSThA tathA nUtana upAzraya. sAdaDI 1988 akelA tathA nADolamAM pratiSThA. phladIthI jesalamerane saMgha. pAlanapura 1989 piravADa saMmelana. "ajJAna taraNuM" "kalikAla kalpataru" biruda arpaNa. amadAvAda 1990 pAlanapuramAM upadhAna. zAntasUti haMsavijaya ma. ne svargavAsa. DAImAM leDhaNu pArzvanAtha prabhunI pratiSThA. muni saMmelana 1991 zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM pratiSThA. vaDodarA 1992 zrI vijayAnaMdasUrijIne zatAbdI mahotsava, upadhAna. upAzrayanA jIrNoddhAra mATe preraNA karI. khaMbhAta 1993 jJAnamaMdira, derAsarane jIrNoddhAra, pratiSThA. aMbAlA 1994 zrI AtmAnaMda jaina kolejanuM zeTha kasturabhAInA haste ughATana. vallabha dIkSA zatAbdI utsava, umedapuramAM aMjanazalAkA, sADherA, batamAM pratiSThA. muMbaI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyakeTa 1995 mAlerakeTalAmAM hAIskUla sthApI. gujarAnavAlA 1996 heziyArapurathA kAMgaDA tIrthane saMdha. ziyAlakeTa 1997 khAnagADogarAmAM pratiSThA. maMdiranuM khAtamuhUrta. paTI 1998 mUrtinI pratiSThA. zrI kAntivijyajI ma. ne svargavAsa.. jaMDiyAlAgu 1999 kasuramAM aMjanazalAkA, pratiSThA. guru-maMdira tathA lAIbrerI sthApI. rAyakeTamAM aMjanazalAkA pratiSThA. bIkAnera 2000 vaDodarAthI pauSadhasamitinuM darzanArtha Agamana. A. zrI. ne hIraka mahotsava. ludhiyAnA 2001 phAjalkAmAM pratikA, paMjAbI jaina dharmazALA-pAlItANuM. mATe phaMDa. gujarAnavAlA 2002 ziyAlakoTamAM pratiSThA. gujarAnavAlA 2003 hindustAnamAM bhAgalA. amRtasaramAM Agamana. bIkAnera 2004 mahilA udyogazALA sthApI. sAdhamikanA utkarSane upadeza sAdaDI ra005 aMjanazalAkA pratiSThA. vidyApracAra. bIjApuramAM aMjana zalAkA pratiSThA. pAlanapura 2006 rAtA mahAvIra prabhunI pratiSThA mATe vAsakSepa meka. zrI vijyAnaMdasUrijInI mUrtinI pratiSThA. pAlItANuM 2007 keLavaNI phaMDa, dAdAnI TUMkamAM zrI vijayAnaMdasUrijInI pacadhAtunI mUrtinI pratiSThA. sAdhu saMmelana bhAvanagaramAM, AtmakAnti'jJAnamaMdira uddaghATana, vaDedarAmAM zrI zaMtrujaya. tIrvAvatAra prAsAde zrI AdinAtha, mahetApoLanA maMdire zrI neminAtha, zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM zrI AdinAthanI pratiSThA tathA A. zrI umaMgasUrijIne paTTadhara, paM. samudravijayajI, paM. prabhAvavijayajIne upAdhyAya padavI, jhaghaDIyAmAM zrI AtmAnaMda jaina gurukuLa sthApyuM. 2008 muMbaImAM dharmazALA, bhojanazALA, pAThazALA mATe thI preraNuM karI. madhyama varganA utkarSa mATe phaMDa. 340 2010 mUtionI aMjanazalAkA thANumAM karI. ghATakoparamAM upadhAna. upAdhyAya zrI samuvijyajIne AcAryapadArpaNa. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya mATe phaMDa. saMvata 2010nA. bhAdaravA vadI 10nI rAtre svargavAsa. (muMbaI) -dAmajIbhAI ke. cheDA muMbaI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ A.2 yugadazI AcArya (jIvana-paricaya) yugadraSTA AcArya zrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAja tyAre muMbaImAM birAjatA hatA. vi. sa0 2010 nA bhAIkhIjane divasa teozrInA 84mA janmadivasa hatA. ane e nimitte muMbaInI 73 saMsthA taraphathI eka mATe! samAra Mbha ceAjavAmAM AvyA hatA. e magalamaya prasaMge, jANe potAnI 68 varSa jeTalI dIdhuM AtmasAdhanAnuM navanIta janatAne ApatA hoya e rIte, teee peAtAnA aMtaranI lAgaNIne vAcA ApatAM AtmavizvAsapUrvaka kahyu hatuM, ke-- "huM na jaina chuM, na bauddha, na vaiSNava chuM, na zaiva, na hiMdu chuM, na musalamAna; huM to vItarAga deva paramA tmAne zeAdhavAnA mArge vicaravAvALA eka mAnavI chuM, yAtrALu chuM. Aje sau zAMtinI cAhanA kare che, paraMtu zAMtinI zodha te sauthI pahelAM potAnA manamAM ja thavI joIe." 17 yugI AcAya
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMbhIratA ane vinamratApUrvaka AcAryazrIne aMtaramAMthI, amRtanI saravANInI jema, vahI nIkaLelA A zabdo AcAryazrInI judAM judAM nAmothI oLakhAtA dharmonAM bAhya svarUpathI UMce UThIne AtmadharmanI-potAnI jAtanI khejanI-utkaTa tamannAnuM sUcana karavA sAthe jainadharmanI anekAMtavAdanI satyagAmI ane guNagrAhI bhAvanA tenA jIvanamAM kevI otaprota thaI gaI hatI, enuM darzana karAve che. jainadharme jIvanasAdhanAmAM ahiMsAne prAdhAnya ApIne vizvabharanA che sAthe maitrI keLavavAno Adeza Apyo che. yugadarza AcAryazrIe e Adezane jhIlI laIne pitAnA hatyane vizALa karuNaparAyaNa ane saMvedanazIla banAvyuM hatuM ane samagra mAnavajAta pratye samabhAva keLavyo hato. keInuM paNa duHkhadarda joIne emanuM aMtara karuNAbhInuM banI jatuM ane enA nivAraNane zakya puruSArtha karyA pachI ja ene nirAMta thatI. A rIte teo vezathI jainadharmanA guru hovA chatAM aMtarathI to sarvanA hitaciMtaka eka Adarza lekaguru ja banyA hatA. ane AvI unnata bhAvanAnA baLe ja upara mujabanA zabdo uccArI zakyA hatA. visaM. 19ra7nA bhAIbIjanA divase emano janma. teonuM vatana vidyA, kaLA ane saMskAritAnI bhUmi vaDodarA zahera. teonI jJAti vIsA zrImALI. pitAnuM nAma dIpacaMdabhAI. mAtAnuM IcchAbahena. emanuM potAnuM nAma kzanalAla. kuTuMba khUba dhamaparAyaNa eTale chaganalAlane pAraNe jhUlatAM jhUlatAM ja dharmasaMskAranuM pAna karavAne suyoga maLyuM hatuM. dasa-bAra varSanI uMmara thatAM thatAM te pitA ane mAtA bannenI chatrachAyA jhuMTavAI gaI ! maraNapathArIe paDelI mAtAe pitAnA putrane A janmamAM temaja janmAMtaramAM paNa upayogI thAya evI zikhAmaNa ApatAM kahyuM, ke "beTA, ahaMtanuM zaraNa svIkAraje ane anaMta sukhanA dhAmamAM pahoMcADe evA zAzvata dhamadhanane meLavavAmAM ane jagatanA jIvanuM kalyANa karavAmAM tAruM jIvana vitAvaje." chaganane ekalavAyuM na lAge ane enuM citta prasanna rahe e mATe bane moTA bhAIo-zrI hIrAbhAI ane zrI khImacaMdabhAI-khUba takedArI rAkhatA, paNa chaganalAlane jIva kaMIka judI ja mATIno hato. enuM citta gharasaMsArane tyAga karIne tyAgadharmanI dIkSA levA mATe jhaMkhI rahyuM H kyAre e avasara Ave. ane huM kyAre sAdhujIvana svIkAruM ! 18 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane evA puNya avasara paNa AvI gayA. vi. sa0 1942mAM jainasaMdhanA mahAna prabhAvaka AcArya zrI vijayAna sUrijI (AtmArAmajI) mahArAja vaDodarA padhAryA. emanI dhadezanA chagananA aMtarane sparzI gaI. e bhAgavatI dIkSA levA tatpara thaI gayA. have saMsAranuM baMdhana ene eka paLa mATe paNu, khapatuM na hatuM. chevaTe moTA bhAI ane kuTu MbIjaneAnI nArAjI vaherIne paNa eNe vi. saM. 1943 nI sAlamAM, rAdhanapuramAM, zrI AtmArAmajI mahArAja pAse, muni zrI ha`vijayajInA ziSya tarIke, dIkSA lIdhI. nAma muni zrI vallabhavijaya rAkhavAmAM AvyuM. bhUkhyAne bhAvatAM bhAjana maLe ema chagananA AtmA khUba AAda anubhavI rahyo. eka paLa paNa niraka vitAvavAne badale te gurusevA ane jJAna-cAritranI ArAdhanAmAM lAgI gayA. zrI AtmArAmajI mahArAjanA tee khUba prItipAtra banI gayA--jANe kAyAnI chAyA ja samajo ! traNa cemAsAM gujarAta ane rAjasthAnamAM karIne tee dAdAgurujInI sAthe paMjAba gayA. tyAM ekadhArAM 19 cAmAsAM karIne paMjAbanA zrIsaMdhanI dhamabrahAne khUba dRDha banAvI. 19 comAsAMmAM dAdAgurujInI sAthe cha karyAM ane vi. saM 1952 mAM dAdAgurujInA svargavAsa thatAM, 13 ceAmAsAM khIjA munivara sAthe karyA. atasamaye jema mAtAe hitazikhAmaNa ApI hatI, e rIte ja dAdAgurujIe aMtima Adeza muni zrI vallabhavijayane karyAM hatA, ke samAjanA utkarSa mATe Thera Thera vidyAma diza sthapAvajo, ane paMjAbane saMbhALajo ! jemanA caraNe muni vallabhavijayajIe peAtAnuM jIvana ane sa`sva samarpita karyu hatu', e vAtsalyamUti dAdAgurunA svargavAsathI teone na kalpI zakAya eTaleA AdhAta lAgyo. paNa kudaratanA sahaja krama pramANe AvI paDela ApattithI hatAza-nirAza thaIne niSkriya banI javuM e muni zrI vallabhavijayajInA svabhAvamAM ja na hatuM. dAdAgurujInA pArasamaNi jevA sahavAsane lIdhe jIvanamAM dhIraja, hi"mata ane samatAnuM je teja pragaTayuM hatuM, enI jANe kasoTI thavAnI hatI. muni zrI vallabhavijayajI paMjAbanA zrIsaMdhanI dharmazraddhAne daDha karavAnA ane sarasvatIma dizanI sthApanAnA kAryamAM dattacitta banI gayA. pajAma zrIsa dhamAM bALakothI laIne te vRddho sudhI sau koInAM aMtaramAM guruvallabha vasI gayA te tenI sadhanA utkaSa'nI AvI umadA bhAvanA ane pravRttine kAraNe ja. guru vallabhanuM nAma paDe che, ane paMjAbanA zrIsaMdhanu aMtara Adara ane bhaktithI gadgada banI jAya che. * 19 yugI AcAya
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ na dha ghanirvinA -dhama enA anuyAyIomAM ja TakI rahe che-e sUtrane bhAva muni zrI valabhavijayajInA aMtaramAM barAbara vasI gayo hato. vaLI, pitAnI dIrdha dRSTine kAraNe, teo palaTAtA samayanAM eMdhANu paNa pArakhI zaktA hatA. vaLI saMghanI zaktine TakAvI rAkhavA mATe ane samAjanA utkarSa sAdhavA mATe teoe traNa muddAo nakkI karyA hatA? (1) samAjanI ugatI peDhIne dareka kakSAnuM vyAvahArika tathA dhArmika zikSaNa maLatuM rahe evI vyavasthA karavI. (2) saMghazaktine TakAvI rAkhavA mATe jaina saMghanA badhA phirakA vacce saMpa ane saMgaThananI bhAvanAne pretsAhana maLe evuM vAtAvaraNa UbhuM karavuM. (3) samAjanA garIba ane madhyama varga Arthika bhI samAM pisAI na jAya e mATe udyogagRha jevI saMsthAonI sthApanA karavI ane e mATe moTuM bhaMDoLa ekatra karavuM. teonI A bhAvanAne teonA ja zabdomAM joIe ? "atyAre hajAre jaina kuTuMba pAse khAvA pUratuM anna nathI; paheravA pUratAM kapaDAM nathI; mAMdAnI sAravAra mATe ane potAnA bALakane bhaNAvavA mATe pAse paisA nathI. Aje madhyama varganAM ApaNAM bhAI-bahena duHkhanI cakakImAM pisAI rahyAM che... jo madhyama varga jIvato raheze to ja jaina jagata paNa TakI raheze. dhanika vaga lahera kare ane ApaNA sahadhamI bhAIo bhUkhe mare e sAmAjika nyAya nahIM paNa anyAya che." saMsArano tyAga karI, A veza paherI, bhagavAna mahAvIranI jema, amAre amArA jIvananI paLepaLane hisAba ApavAne che. AtmazAMti ane Atmazaki te maLatAM maLaze, paNa samAja, dharma ane dezanA udyogamAM A jIvanamAM je kAMI phALo ApI zakAya te ApavAnuM kema bhUlI zakAya?" "sAdharmika vAtsalyane artha kevaLa miSTAnna khavaDAvavuM evo ja nathI; paraMtu sAdharmika bhAIone kAme lagADIne emane pagabhara banAvavA e paNa sAcuM sAdharmika vAtsalya che." "sevA, saMgaThana svAvalaMbana, zikSaNa ane jaina sAhityanuM prakAzana tathA ene pracAra-A pAMca bAbata upara ja jaina samAjanI unnatino AdhAra che." 20 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane ke na bane, paNa mAre AtmA ema cAhe che, ke sAMpradAyikatA dUra thAya ane jaina samAja zrI mahAvIra svAmInA nejA nIce ekatra thaIne zrI mahAvIrasvAmInI jya bole." AcAryazrI khAdI paheratA hatA, e hakIkta paNa teonI rASTrabhAvanAnI sAkSI banI rahe evI che. potAnI rASTrIya bhAvanAne vyakta karatAM teoe kahyuM hatuM ke : "ApaNuM dezanI AjhAdImAM ApaNe sahunuM kalyANa che. AjhAdIne mATe hiMdu, muslima, zIkhanI ektA jarUrI che; A ektA ApaNe game te bhoge sAdhavI paDaze ja. ApaNA dezamAM ekatA sthapAya te vizvazAMtimAM ApaNuM dezanuM sthAna aneruM banaze tenI khAtarI rAkhaze. hiMdu nathI eTIvALA janmatA, musalamAna nathI sunnatavALA janmatA, zIkha nathI dADhIvALA janmatA. janma lIdhA pachI jevA jenA saMskAra ane jevA jenA AcAra, tevo tene raMga caDhe che. AtmA to badhAmAM eka ja che. sarve mokSanA adhikArI che. sarve sarakhA che. ApaNe badhA eka ja chIe." paMjAbamAM ekadhArA 18 varSa sudhI kAma karyA pachI jyAre teoe gujarAta tarapha vihAra karyo tyAre samAjanA utkarSa mATe, samayanI hAkalane dhyAnamAM laIne, zuM zuM karavAnI jarUra che e aMgenA emanA vicAre paripakava thaI cUkyA hatA. ane have te e vicArone racanAtmaka svarUpa ApavAnI ja jarUra hatI. A janAmAM mukhyatve be bAbato upara dhyAna kendrita karavAnI jarUra hatIH eka te saMdhanI navI peDhI vidyAnI darekedareka zAkhAmAM nipuNatA meLave e mATe zikSaNasaMsthAo ke vidyAthIgRha sthapAvavAM; ane bIjI, samAjanA jarUriyAtavALAM bhAIo-bahenane jarUrapUratI pUraka sahAya maLatI rahe e mATe kaMIka kAyamI vyavasthA karavI, jema ke e mATe moTuM phaMDa ekaThuM karavuM ane udyogagRhonI sthApanA karavI. gujarAta taraphanA vihAramAM A yojanAne teoe agrasthAna ApyuM, ane jaina saMdha A janAnuM mahattva samaje e mATe avirata puruSArtha Adaryo. teonA A puruSArthane lIdhe ja paMjAba, rAjasthAna, gujarAta temaja mahArASTramAM nAnI-moTI zikSaNasaMsthAo ane vidyAthIgRho sthapAyAM. A uparAMta sane 1914-15mAM, muMbaImAM sthapAyela ane samaya jatAM aneka zAkhAo rUpe vistAra pAmela zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, e paNa AcAryazrInI preraNuM ane bhAvanAnuM ja 2] -- yugadazI AcArya
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAryazrInI preraNAthI sthapAyela AvI saMsthAo uttarottara vikAsa sAdhI zakI emAM emanI dUraMdezI, samayagratA ane nirmohavRttine phALe kaMI je te nathI. dareka saMsthA pitAnAM dhArAdhoraNa pramANe kAma karatI rahe emAM ja prasannatA anubhavatA. AvI anAsakti ke aliptatA ativirala jovA maLe che. AvI ja nirmohavRtti teoe AcAryapadavI mATe darzAvI hatI. paMjAbanA saMghe te teone cheka visaM. 1lpa7mAM AcAryapada svIkAravAnI AgrahabharI vinaMti karI hatI; paNa muni zrI vallabhavijyajIe vinamratApUrvaka ene InkAra karyo hato. A pachI cheka cavIza varSe, vi.saM. 1981mAM, paMjAba zrIsaMghatA Agrahane vaza thaIne, lAhoramAM teoe AcAryapada svIkAra karyo hato. visaM. 2006 mAM. jaina konpharansanuM adhivezana phAlanAmAM maLyuM tyAre, saMdhanI ekatAnA manoratha sevatA AcAryazrIe lAgaNIbhInA svare ema kahyuM hatuM, ke "je ApaNuM saMghanI ekatA sAdhavA mATe jarUra paDe to huM mAruM AcAryapada choDavA taiyAra chuM." jaina saMghanI ekatA mATenI A kevI bhavya jhaMkhanA ! A ja rIte teo IcchatA hatA, ke jenA badhA phirakAomAM paNa ektA sthapAya. ekavAra AcAryazrI pAlanapura gayA. emanA jANavAmAM AvyuM ke saMghamAM kaleza che. emano AtmA kakaLI UThyo. e vakhate jeTha mahine cAlato hato. garamI evI paDatI hatI ke paMkhIo paNa bahAra nIkaLatAM na hatAM AcAryazrIe saMghanA agraNIone bolAvIne kahyuM, ke jyAM kusaMpa hoya tyAM rahevAnuM mAruM kAma nahIM. ane unALAnI sakhata garamInI paravA karyA sivAya teoe vihAranI taiyArI karavA mAMDI. saMgha tarata ja samajI gayo. rAjasthAnamAM khivAsudInA saMghamAM jhaghaDe joIne teoe kahyuM, ke tamAro jhadhaDo dUra na thAya tyAM sudhI mAre gocarI baMdha. tarata ja jhaghaDo dUra thayo. mahArASTramAM burAnapuramAM mA-dIkarA vacce khaTarAga paDe. AcAryazrInA jANavAmAM e vAta AvI. teo pote gocarI levA nIkaLyA ane e ghare jaI pahoMcyA. mAtA ane putra ane gocarI varavAnI vinaMti karavA lAgyAM. AcAryazrIe kahyuM, kalezavALA gharamAMthI huM gecarI nahIM lauM. tame banne saMpIne vaherAve te ja bhikSA laIza. varSo jUne kaleza savara dUra thaI gayo ! ' gujarAnavAlAnA gurukuLane nANAMnI moTI bhIDa paDI. AcAryazrIe jAhera karyuM, ke "A saMsthA mATe eka lAkha rUpiyA bhegA na thAya tyAM sudhI mAre geLa-khAMDa baMdha." thoDA divasomAM ja saMsthAnI Tahela pUrI thaI gaI. ' 22 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnA saMghamAM jhaghaDA paDayAnuM jANIne AcAyazrIe kahyuM, ke--me' sAMbhaLyuM che ke pUnAnA saMdhanA loko aMdara aMdara bahu jhaghaDe che; ATaluM ja nahIM, evu paNa sAMbhaLyuM che ke eka pakSanA leAkeAe ja mAru` svAgata karavA nakkI karyu che. paNa tamAre navuM joIe ke jyAM saMdhamAM jhaghaDA hoya che, tyAM javAnuM huM tyAre ja pakhuda karuM chuM ke jyAre saMdhanA jhaghaDA maTI jAya." vi. saM. 2008 mAM jaina konpharansanI sthApanAne 50 varSa pUrAM thatAM hatAM. e nimitte e ja varSamAM kaoNnpharansanuM adhivezana muMbaImAM bharAyuM hatuM. AcAryazrIe madhyama ane garIba varganA utkaSane mATe kaMIka nakkara kAma karavA anurAdha karyAM. kAnpharansanA meAvaDIe che. e Adezane jhIlI lIdhA tA kharA, paNa dizAmAM dhArI pragati thatI na lAgI, eTale AcAya zrIe jAhera ka`` ke A kAma mATe pAMca lAkha rUpiyA ekatra na thAya tyAM sudhI mAre dUdha baMdha. jaina saMdha thADA vakhatamAM ja emanI Tahela pUrI karI dIdhI. AcAryazrInuM saghanAyaka pada caritArthI thayuM. sAdhvIsaMdha upara zAstro ane paraMparAne nAme mUkavAmAM AvatAM niyaMtraNAne kAraNe emanA vikAsa ruMdhAI jAya che, e vAta pragatizIla vicAro dharAvatA AcAryazrInA khyAla bahAra na hatI. sAdhvIsa ne zAstrAbhyAsa ane vyAkhyAtAnI chUTa ApavAmAM Ave te e avazya pragati sAdhIne sadhanI vizeSa sevA karI zake. AcAryazrIe petAnI AjJAmAM rahetA sAdhvIsamudAyane A bAbatamAM pUrI chUTa ApI. ekavAra binaulInA harijanombe AcAya mahArAjane phariyAda karI, ke "mahArAja, hiMdu amane pANIne mATe pajave che. e du:kha dUra nahI' thAya te ame hiMdu maTI musalamAna banI jaIzuM.' karuNAparAyaNa AcAryazrIe emanA pratye sahAnubhUti darzAvI. zrAvakoe tarata ja emane eka kUve banAvI dIdhA. AcArya zrInA sadhanAyakapadanI kharekharI agniparIkSA thaI sane 1947 mAM, derAnA vibhAjana vakhate. tyAre AkhA deza komI hutAzanamAM erAI gayA hatA. e cAmAsuM AcArya zrI pAbamAM dAdAgurunI nirvANabhUmi gujarAnavAlA zaheramAM rahyA hatA. deza e bhAgamAM vaheMcAI gayA hatA ane gujarAnavAlA pAkistAnamAM gayuM hatuM. jaina saMghanI ciMtAne pAra na hato. saMghe game tema karIne gujarAnavAlA cheoDIne hiduratAnamAM AvI javAnI AcAryazrIne prArthanA upara prAthanA karI; e mATe jarUrI sagavaDa paNa karI. paNa 23 yugadI AcAya
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAnavAlAmAM sapaDAI gayelAM badhAM sAdhu-sAdhvIe ane jaina bhAIahenAnA sthaLAMtaranI pUrI gAThavaNa na thAya tyAM sudhI potAnA jIva bacAvavA cAlI nIkaLavAnA teoe sApha sApha inkAra karyAM. chevaTe e badhAMnA sthaLAMtaranI goThavaNu thaI tyAre ja AcAryazrIe dubhAte dile gurutItha gujarAnavAlAne chellI salAma karI ! jIvananA chellA divaso vItatA hatA. tyAre (vi. saM- 2010 mAM) AcAya`zrI muMbaImAM birAjatA hatA. 84 varSanI u mara ane 68 varSanA dIkSA paryAyane lIdhe kAyAno DuMgara DolavA lAgyA hatA. chatAM manamAM eka ja raTaNa hatuM ke kayAre pAlItANA jaIne huM dAdAnAM darzIna karu' ane paLaba kayAre paheAMcu` ? kAyA bhale ne jarjarita thaI, aMtaranA utsAha ane umaMga te evAte evA ja hatA. nirAzamAMthI AzA pragaTe, krUratAmAMthI karuNA janme, adha mAMthI dharmAMnI abhiruci jAge evA evA sAramANusAInA, sevAparAyaNatAnA, namratAnA, karuNAparAyaNatAnA temaja samatA, zAMti ane svasthatAnA aneka prasaMga mauktikAthI AcAya zrInu... jIvana vimaLa, ucca ane udAtta banyuM hatuM. AvA eka jAjaramAna prabhAvaka mahApuruSe, vi. saM. 2010 na. bhAdaravA vadI 10 nA divase (tA. 22-9-54 nA roja), vadhu unnata sthAnane mATe a Mtima prayANa karyu...! chelle chelle emanI kalyANakArI udAra jIvanasAdhanAnA khyAla ApatA emanA ja zabdothI A saMkSipta paricaya pUrA karIe. teoe va. sa. 1985mAM amadAvAdamAM peAtAnA aMtaranI vAta karatAM kaheluM ke -- yuvakone nAstika ane vRddhone aMdhazraddhALu kahevAthI karo! atha saravAnA nathI. bannenA hAtha meLavI, samayane-dezakALane oLakhIne temane ane jagatane batAvI ApavAnu` che ke jainadhama zreSTha che. meAkSa e kaMI koInA jhAre nathI. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra e dareka je vItarAga bane to mekSa meLavI zake che.' "" e samaMgalakArI vibhUtine ApaNI vaMdanA hA ! * 24 ojasa dIThAM AtmabaLanAM --ratilAla DhI. desAI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka mAthe tapanA prakAra tapa jIvananuM amRta che. amRtanI prApti pachI mAnavIne mRtyune bhaya rahetA nathI. e ja rIte tapa rUpI amRta prApta thatAM manuSyanuM jIvana amara banI jAya che. eTale ja te upaniSadanA RSioe kahyuM cheH brahmacaryeNa tapasA devA mRtyumupAdhnata / brahmA(AtmA)mAM vicaraNa karavAvALAM tapathI devAe mRtyune paNa mahAta karI dIdhuM." e sAcuM che ke tapazcaryA dvArA jIvananAzaka, jIvanamAM vikRti lAvanAra ke ene azuddha banAvanAra kAma-krodhAdi zatru ke tene kAraNe khaMdhAtAM azubha karmo naSTa thaI jAya che athavA te nAsI jAya che. zuddha tapanA be bheda che, eka bAhya tapa khIju Abhyantara tapa. 25 bAhya tapanA prakAra
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aje bAhya tapa vize vicAra karIzuM. tame jANo cho ke davA be prakAranI hoya che. eka bahAra lagADavA mATe ke lepa karavA mATe hoya che ane bIjI meM vATe peTamAM levAnI. regIne jarUriyAta, mujaba baMne prakAranI davAone upayoga karavo paDe che. tAvamAM mAthAno duHkhA thAya te e vakhate khAvAnI davAnI sAthe mAthA. para bAma paNa lagADe paDe che. kayAreka zarIramAM jamA thayelAM vijAtIya dravyane bahAra kADhavA mATe oparezana paNa karavAmAM Ave che. oparezana karatI vakhate regInI zaktine TakAvavA mATe meM vATe davA paNa ApavAmAM Ave che. Ama be prakAranA upacAra mujaba tapanA paNa bAhya ane Abhyantara evA be prakAra che. jIvanamAM pravezelA rogane dUra karavA ane AtmAne svastha ane sazakta banAvavA mATe bAhya ane Abhyantara tapa be prakAranA upacAra che. A rIte bAhya tapa bImAra AtmAne bahArathI ilAja kare che ane Abhyantara tapa aMdarathI ilAja kare che. bIjI rIte vicArIe te bAhya tapa Abhyantara tapa dvArA AtmArUpI regI mATe batAvelA upAya anusAra sakriya kAma karavAnuM zarU karI de che. jema ke amuka ruSNa AtmA mATe prAyazcittarUpI Aparezana dvArA rega dUra karavAnI vyavasthA vicAravAmAM Ave che. have prAyazcittarUpI oparezanane mATe sahana karavAnI zakti, prabaLa bhAvanA, uttama dhyAnarUpI auSadhanI vyavasthA Abhyantara tapa karaze, te bAhya tapa prAyazcitta mATe nizcita karavAmAM AvelA upavAsane kriyAnvita karaze, kaSTa sahana karaze ane indriyane viSayamAM sarI paDatAM rokaze. Ama bAhya tapanuM kArya khAsa upacAra karavAnuM che, ane Abhyantara tapanuM kAma aMdarathI upacAra karavAnuM che. potapotAnI rIte baMnenI jarUra che. have ApaNe e joIe ke bAhya tapa kayAM kayAM sAdhanothI kamaregathI grasita AtmAne upacAra kare che. vItarAgadeve bAhya tapa dvArA upacAra karavA mATe 6 bheda(sAdhana) batAvyA che. e badhAne eka gAthA dvArA pragaTa karyA che 26 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aLasana (2) muLo romA (2) vitti vevaLa () rasAyo (4) jAso () varita TaLayA (6) ghaDo to haTTa | "anazana, udarI, vRttisaMkSepa, rasaparityAga, kAyakaleza ane pratisaMlInatA-Ama cha prakAranAM bAhya tapa heAya che." - have ApaNe A cha prakAra vize kramazaH vivecana karIzuM ane sAthe e paNa jeIzuM ke AmAMthI dareka prakAranuM tapa, zarIra, indriya ane aMgopAMga upara kevI rIte prabhAva pADe che? temaja e pratyekane upaga zuM che? upavAsane marma Ama sauprathama anazana tapa che. ene zabdazaH artha thAya che na mAna sanasanI " jemAM bhejana karavAmAM Ave nahIM athavA apabhejana karavAmAM Ave. paraMtu ahIM anazanane bhAvArtha che-azana, pAna, khAdima ane svAdima. Ama cAre prakAranA azanane hetu e che ke pramukha AhArane yathAyogya tyAga kare, ane A ja artha jaina paraMparAmAM svIkRta che. tIvratA ke maMdatA pramANe davAnI mAtrAmAM paNa pheraphAra karavAmAM Ave che, evI rIte anazanarUpI auSadhanI paNa vividha mAtrAe hoya che. Ama anazana kevaLa eka ja prakAranA upavAsanA rUpamAM ja nathI hotuM, paNa aneka prakAranAM hoya che. eka upavAsathI ochA samayanuM ane upavAsathI paNa adhika samayanuM eTale ke be upavAsathI laIne cha mahinA sudhInA upavAsa athavA te AmaraNAMta anazana (saMthArA) sudhInA samayanuM hoya che. A dRSTithI anazananA mukhya be bheda karyA che-ivarika ane yAvaskathita. itvarika eTale thaDA samaya mATe azana tyAga ane yAvaskathita eTale-je tIrthakaranA samayamAM jeTalI avadhi sudhInA anazana batAvyAM che, eTalI avadhi sudhI anazana karavAM. athavA te aMtima samaye ke upasargAdi AvatAM karavAmAM AvatAM sAgArI (chUTa ke zaratanI sAthe) 27 - bAhya tapanA prakAra
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke AgAra (chUTa ke zarata vagaranA) anazana tIrthakara kathita vidhi anusAra saMllekhana-saMthArApUrvaka AjIvana(AmaraNa) anazanane paNa cAvakathita kahe che. itvarika anazanane samaya be ghaDI (muhUrta48 miniTa)thI laIne AkhA divasa-rAta sudhInA anazana sudhI hoya che. A itvarika anazana tapamAM be ghaDI, navakArasI (namaskArikA), pirasI (1 prahara), ekAsana (artho divasa) athavA saMpUrNa divasa-rAta sudhI cAreya anAdi athavA pAna (peya) choDIne traNeya AhArene tyAga karavAmAM Ave che. yAvaskathitamAM be divasanA upavAsathI laIne traNa (telA), cAra (celA), pAMca (paMcolA), ATha (aThThAI), mAsamakhaNa (eka mAsika upavAsa), be mAsa, traNa mAsa, cAra mAsa, pAMca mAsa ane 6 mahinA sudhInA upavAsa karI zakAya che, upasargAdine kAraNe athavA te aMtima samaya najIka Avele jANIne saMlekhanA saMthArApUrvaka AjIvana sAgArI ke asAgArI anazana karI zakAya che. manuSyanI zakti, ruci, paristhiti, utsAha, bhAvanA vagere eka sarakhAM nathI hotAM, mATe anazana tapanA paNa amuka prakAra ke amuka mAtrAo darzAvavAmAM AvI che. je leke rAta-divasa khAvA-pIvAmAM ja DUbelAM rahe che, temane mATe tapa Avazyaka ja nahIM, anivArya paNa che. te jo be ghaDInA anazanathI zarU karIne dhIredhIre prayatna karIne vadhAravAmAM Ave te mahInAo sudhI bhejana lIdhA vagara rahI zakAya che. AnAthI aneka lAbha che. eka lAbha e thAya che ke manuSyanuM mana ane indriye rAta -divasa pitApitAnA viSayone grahaNa karavAmAM DUbelAM hoya che tenA para thaDA samaya mATe saMyama AvI jAya che. bilakula nirbaLa, nirutsAha ane kaMI paNa tyAga karatAM DaratuM mane AnAthI sabaLa bane che, nAnA nAnA tyAga karavAthI ane tenuM utsAhapUrvaka pAlana karavAthI dhAraNAzakti ane saMkalpazakti vadhI jAya che. pachI manuSya 28 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ meTA-moTA sakA ane dhAraNAone saphaLatApUrvaka pAra pADI zake che. bhUkhyA-tarasyA rahevAnA abhyAsane lIdhe dukALa samaye annasaMkaTanI paristhitimAM ke kayAMka ja...galAmAM ke dezAntara karavuM paDe tyAre acAnaka sagavaDa na maLe te paNa manuSya AnaMdabhera khAdhApIdhA vinA keTalAya divase sudhI rahI zake che. Ama samAjanI zuddhi mATe tema ja potAnI zuddhi mATe paNa prAyazcittanA rUpamAM upavAsanuM khUba mahattva che. vamAnayugamAM mANasa eka pachI eka bhUla para bhUla ane doSa para doSa kaye jatA hAya che, para'tu e bhUlane sudhAravA mATe pazcAttApapUrNAMka enu prAyazcitta karatA nathI. upavAsa dvArA de|SAnuM parimArjana karatA nathI, ethI e deASA vadhatA jAya che ane samAja aneka aniSTo ane doSAnuM dhAma banI jAya che. prAcIna kALamAM samAjanA mukhI ke agraNInA vyaktigata jIvanamAM koI aniSTa jAgatuM teA e prAyazcitta svarUpe upavAsa karIne zuddhi pAmatA hatA, samAja(saMgha)mAM paNa keAI doSa, aniSTa, bhUla ke aparAdha thAya teA tenA mATe kayAreka aniSTa AcaranArane prAyazcitta karAvIne ke kayAreka pote ja tenA doSa mATe prAyazcittarUpe upavAsa karIne samAjane zuddha rAkhavAnA prayatna karatA hatA. keTalAya munie samAjanA aniSTo, upadrA, azAnti, kaleza vagerene dUra karavA ane saMgha(samAja)mAM zuddha vAtAvaraNa sarjavA mATe upavAsa ke AmaraNa anazana(sAgarI) karatA hatA ane samAjane paNa e upavAseAmAM sAmUhika-rUpe bhAga levAnI preraNA ApatA hatA. " kaSAyaviSayAhAratyAgo yatra vidhIyate / upavAsaH sa vijJeyaH zeSa laMghanaka viduH // bhagavAna mahAvIre e vakhatamAM pracalita dAsa-dAsInAM kharIdavecANa ane temanI sAthe thatA amAnuSika vyavahAranI kuprathAnI viruddha abhigraha (satyAbhimukhI sa`pa grahaNa karavA, jemAM sakalpapUti sudhI upavAsa karavAmAM Ave che.) karyAM hatA. AmAM pAMca mahinA ane 29mAthe tapanA prakAra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacIsa divasa sudhI temane upavAsI (nirAhAra) rahevuM paDayuM hatuM ane aMte temane abhigraha pUrNapaNe saphaLa thaye hato. enuM pratIka rAjakumArI caMdanabALA (dAsInA rUpamAM) banI. samagra samAja upara Ane prabaLa prabhAva paDyo ane te amAnavIya prathA dhIre dhIre bhAratamAMthI lupta thaI. samAjamAM pracalita jAtivAdanA aniSTane dUra karavA mATe bhagavAna mahAvIranuM harikezImuni jemAM mukhya hatA, tevuM zramaNazramaNIonuM maMDaLa kAryarata banI gayuM. emaNe ghora tapazcaryA karI, aneka kaSTa(parigraha) ane upasarga (vipada) sahyAM ane Akhare, samAjamAMthI A aniSTanuM jora ochuM thayuM. AvI rIte moTA-moTA yajJamAM nirdoSa pazuonA balinI viruddha bhagavAna mahAvIra ane emane saMgha tIvra tapa svIkArIne samAjanA medAnamAM UtarI paDayo hato. e dUra karavA mATe kaMI ochuM sahana nathI karyuM ! tapazcaryA te satata cAlatI rahI. bAra varSanA bhISaNa duSkALa vakhate jena sAdhu-zrAvaka vargamAMthI hajAroe AmaraNa anazana karIne svecchAe zarIra choDI dIdhAM hatAM. jenA ItihAsanAM pAnAMo para AlekhAyelI A badhI ghaTanAo ane bAhya tapanA camatkAra vAMcIe chIe te emAMthI ApaNane asIma preraNA maLe che. paraMtu e upavAsa zuddha upavAsa hatA. emAM kaI prakAranI paravazatA, svArtha, vAsanA ke nAmanAnI kAmanA hatI nahIM-ane e upavAsanI sAthe sAthe pAMceya indriyanA viSaye ane kaSAyone ochA karavAne prayatna cAlatuM rahetuM hatuM. upavAsanuM lakSaNa A che--(upara juo) jyAM AhAranI sAthe kaSA ane viSane tyAga karavAmAM Ave. e ja upavAsa kahevAya. enA sivAyanI bAbatane te lAMghaNuM gaNavAmAM AvI che. jenAthI ekeya upavAsa na thaI zake, temanA mATe ekAsaNuM (eka samaya bhejana) paNa batAvavAmAM AvyuM che, eTale paNa AhAratyAga na thaI zake te nakArasI, pArasI, be pirasI sudhIne AhAra 30 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAga karI zakAya che. AnA artha e ke jIvanamAM anazana--tapanA abhyAsa hAvA joI e, jenAthI vikaTa Apatti samaye paNa zAMtipUrNAMka bhUkhyAtarasyA rahI zakAya. A kAraNe sAdhu-sAdhvIone mATe te rAja koI ne koI tapa karavAnuM vidhAna che. uNAdarInA prabhAva uNAdarInA artha che bhUkhathI ochuM lAjana karavuM. ApaNA rAjanA sAmAnya kheArAkathI A khArAka levAne uNAdarI kahe che. bhUkha hAya tenAthI ochuM khAvuM, ane eTalAmAM ja sateASa mAnI levA e paNa tapa che. sAmAnya rIte ArAgyazAstranA niyama che ke je vyakti svastha ane sazakta rahevA mAgatI hAya, eNe rAja pAtAnA peTanA avakAzane ADa bhAgamAM vaheMcI devA joIe. emAMthI cAra bhAga eTale ke aDadhA avakAza AhAra mATe, e bhAga eTale ke 1 avakAza pANI mATe ane khAkInA be bhAgamAMthI avakAza havA mATe rAkhavA joIe. peTanA badhA ja avakAza mAtra AhAra mATe ja anAmata rAkhavA ane peTane mAlageAdAmanI jema bharatAM ja javu, te peTa para atyAcAra ja che. zrAddhamAM adhikAMza brAhmaNeA je rIte DAMsI ThAMsIne AhAra le che, tema karavAthI zarIrane nukasAna thAya che. me agAu tamane mAlerakoTalAnA brAhmaNanI vAta kahI hatI ke teNe eka yajamAnane tyAM vadhu dakSiNA meLavavAnA lAle eTalu' ThAMsI-ThAMsIne khAdhuM ke tenAthI UDI zakAyuM paNa nahIM. zuM AvI rIte jIvavuM e jIvyuM gaNAya ? jagatanA mRtyuAMka vize saMzodhana karavAmAM Ave te khyAla Avaze ke jeTalAM loko ochuM khAvAthI ke bhUkhyApeTe mare che. tenAthI adhika leAkeA ati bheAjana svAdanA leAbhamAM paDIne bhUkhathI vadhu ThAMsI-ThAMsIne khAvAthI mRtyu pAme che. ema paNa jovA jaI e te tapasvInuM AyuSya vadhAre hAya che, zarIra paNa kasAyelu', kaSTasahiSNu ane nirAgI hAya che. teA pachI jANI-joIne vadhu khAI ne khImAra 31 khAdya tapanA prakAra
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDavuM ane pachI DaoNkaTare ane davAo pAchaLa hajAra rUpiyAnuM pANI karavAmAM kaI akakala rahelI che ! evuM nathI ke ochuM khAvAthI mANasanuM zarIra kAma karavAne gya rahetuM nathI. hakIkatamAM te ochuM khAvAthI, saghaLAM kAma skUtithI thAya che. manuSyanuM mana zubha ciMtanamAM ekAgra thaI zake che, ane alpa AvakamAM ja nirvAha thaI zake che. paNa zuM kahevuM? tame lokee jAte ja vadhu paDatuM khAvAnI ane bIjAne paNa adhika khavaDAvavAnI Teva pADI che, ane pachI beya samaya bhejana uparAMta nAsto paNa dAbI dAbIne karavAne rivAja rAkhe che. A kAraNasara lagna, pATI, bhajana-samAraMbhamAM ghaNuM ane veDaphAya che. lokone chAMDavAnI paNa Adata paDI gaI che. e kAraNe paNa annane bagADa thAya che ane jene jarUra che tene peTapUratuM khAvAnuM ya nathI maLatuM. je kyAreka khAvAnuM na maLyuM hoya athavA te pitAnA vyavasAyamAM DUbelA rahyA hoya ane tene kAraNe ochuM khAdhuM heya, athavA te bhajana maLyuM hoya te tenI gaNanA udarI tapamAM nahIM thAya. jemAM vastu upalabdha hoya ke meLavI zakavAnI kSamatA hoya te paNa svecchAe pratyAkhyAna (tyAga karavAno saMkalpa) karIne bhUkhathI ochA keLiyA levAya tene uNodarI tapa kahevAya. uodarI tapamAM rojanI AhAranI mAtrAmAM eka keLiye ocho karo, be keLiyA ochA kare, traNa keLiyA ochA karo, chelle phakta eka keLiye laIne ja saMteSa mAne athavA eka dANa laIne ja saMtoSa mAne te A badhAne uNAdarI tapa kahI zakAya. zAmAM sAdhu-sAdhvIo mATe AhAranA keLiyAnuM pramANa batAvavAmAM AvyuM che. sAmAnya rIte sAdhu mATe vadhumAM vadhu batrIsa keLiyA ane sAdhvI mATe vadhumAM vadhu aThThAvIsa keLiyA batAvavAmAM AvyA. che. eka keLiyAnuM mApa paNa maraghI (kuzkeTI)nA iMDA jeTaluM tevuM joIe. zAstronA TIkAkAree kuphphaTI + aMDane vyutpajyartha Ama paNa | 32 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyo che -"kutsita kuTI" eTale jemAM aneka dhRNA janaka vastuo paDI che evI kuTI, peTa che ane tene aMDa eTale ke mULa (agrabhAga) che mukha. eTale kukkadI-aMDa pramANane artha thA-pitAnA mukhamAM kazIya takalIpha vinA AsAnIthI pravezI zake teTaluM pramANa, eTalI mAtrAnA piMDane eka grAsa(keLiyo) kahevAya che. Ane artha e che ke sAdhu-sAdhvI emanA darzAvelA koLiyAnI saMkhyAmAM ghaTADo kare te udarI tapane lAbha maLe che. sAdhu-sAdhvIo mATe je grAsa-parimANa (keLiyAnuM pramANa) batAvyuM che te ja gRhastha nara-nArI mATe paNa kramazaH samajI levuM joIe. e anubhavasiddha hakIkata che ke upavAsa karIne manuSya saraLatAthI svAdiSTa-asvAdiSTa badhA ja prakArane AhAra tyajI zake che, paraMtu bhejana samaye svAdiSTa vAnagI sAme Ave tyAre vadhu khAvAne lebhA to e bhalabhalAne mATe kaparuM kAma hoya che. svAdiSTa vAnagI jotAM ja mukhamAM pAchuM AvavA mAMDaze ane badhuM ja jhApaTI javAnuM mana thaze. Ave vakhate peTane bhADuM cUkavavAnI vAta ke bhUlI jAya che, paraMtu uNAdarIne daDha saMkalpa (pratyAkhyAna) karanAra vyakti vadhu khAvAnI lAlacamAM nahIM saMpaDAya ane alpAhAra karIne ja te UThI jaze. udarI tapathI peTa halakuM rahetAM ciMtana paNa svastha ane suMdara thAya che. udarI tapanuM eka bIjuM pAsuM paNa che ane te paNa jenadharmanI prAcIna paraMparA sAthe joDAyeluM che. A che AhAranI mAphaka kapaDAM tathA jIvana jarUriyAtanAM jabarojanAM sAdhanenI AvazyaktAmAM paNa ghaTADe karo. A ghaTADe karavAthI vyakti para eka prakArane svaicchika aMkuza Avaze. jema ke keIne varSamAM cAra joDI kapaDAMnI jarUra hoya che. je te barAbara kALajIthI kapaDAMne upayoga kare te traNa joDIthI ja nahIM paNa be joDI kapaDAMthI paNa calAvI zake e rIte anya sukha-sAdhane ochAM karavAM ke tenA upagamAM kApa mUka 33 o.-3 bAhya tapanA prakAra
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA te ene saMbhALapUrvaka upayoga karavAmAM paNa uNAdarI tapa ja che. alabatta, A kApa ke AvI maryAdA samajI vicArIne, vivekapUrvaka karavI joIe. A tapathI zarIra ane indriya para pratyakSa prabhAva paDe che. deha ane indriyanI Adate lAlaca, sukha-suvidhAomAM lapeTAvAnI IrachA ane sAMsArika vastuone atyadhika upayoga karavAnI vRtti dUra thAya che. svaicchika IcchAnidhi ke saMyama AvI jAya che. Ane ja vartamAnayuganI bhASAmAM "svecchAe garIbI dhAraNa karavI kahI zakAya. mahAtmA gAMdhIjIe orissAmAM zarIre mAtra eka phATelI, melI-ghelI sADI lapeTelI vRddhAne joI hatI. mahAtmAjIe tene pUchyuM, "mAtA ! sADIne kema chetI nathI? e DozIe duHkhI svare kahyuM, "Ane kevI rIte jovuM? mArI pAse paheravAne eka ja sADI che, ne teya vaLI phATelI che!" DozIne uttara sAMbhaLIne gAMdhIjI vicAramAM paDI gayA. temaNe vicAryuM - A bhUkhyA - nagna bhArata dezamAM ApaNane moja zokha karavAno, adhika vastra paheravAne ane uttama svAdiSTa bhajana karavAno adhikAra nathI. je mAre daridranArAyaNanI sevA karavI hoya te mAre svecchAe ja daridratAnuM vrata laIne temanAM duHkhomAM hamadardI banavuM divasathI ja gAMdhIjIe mAtra eka pitaDI paheravAnuM nakkI karyuM ane AkhI jiMdagI e ja paherI. laMDananI goLamejI pariSadamAM vAIsaraoNyane maLavA gayA te paNa pitaDI paherIne ja sAdA bhAratIya poSAkamAM teo vAIsaroyane maLyA. mitra ! A che udarI tapanuM rahasya! gAMdhIjInI jema Aje svecchAe garIbI svIkArIne saMpanna leke udarI tapa kare te samAjamAM phelAyelI viSamatA ane avyavasthA dUra thaI jAya ane 34 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya saMskRtine punaruddhAra thAya. paraMtu A "phezanInuM bhUta ane pijhizana'nuM bhUta baMne manuSyanI pAchaLa evAM paDyAM che ke basa, sAdagI, sAdo khorAka, sAdo pizAka athavA karakasarane apanAvavI tene leke gAMDapaNu ke gAmaDiyApaNAmAM khapAve che. keTalAka leke agiyArasanuM vrata kare che. bhagavAnanA bhajananA hetuthI phalAhAra, alpAhAra athavA sAdA sAtvika kherAka para rahe che. paNa te divase pakavAna ane chappanabheganuM sevana karIne manuSya bhagavadbhajanane badale bhajana-bhajanamAM ja mazagUla rahe che. te agiyArasa te bArasanI dAdI banI jAya che. vRtti saMkSepano saMyama bhejana vagerenI rojiMdI vastuonI saMkhyA nakkI karIne niyamabaddha thavuM te vRttikSepa athavA vRtti parisaMkhyAna kahevAya che. vRttine artha che khAvApIvA vagerenI rejiMdA jIvanamAM upayogamAM AvanArI vastuo ane "saMkSeparane artha che ghaTADavuM, ochuM karavuM athavA te mApasara karavuM-arthAt prAtaHkALe nidrAne tyAga karavAnI sAthe ja rojanA kAmamAM AvanArI khAvApIvA ane paheravAnI vastuonI saMkhyA nakkI karavI ke Aje huM amuka padArtha sivAya athavA te ATalA padArtha sivAya bIjA padArthonA khAvA-pIvA ane paheravA vagerene tyAga karuM chuM athavA te pAMca cha athavA daza sivAya vadhu vAnagI khAvAne tyAga karuM chuM. manuSyanI pAse khAvA-pIvAnI aneka cIje che. duniyAbharanI badhI cIjone upabhaga te karI paNa zakatA nathI. te je te pitAnI IcchAthI dravya ochAM kare athavA rejiMdA vaparAzanI vastuonI saMkhyA nizcita kare te te padArthothI thanArA AraMbha(hiMsA)thI bacI jAya. ochI vastuothI jIvana calAvavAne abhyAsa thatAM bhale game teTalI kaparI paristhiti hoya to paNa te AnaMdathI rahI zake che pitAnuM jIvana paNa saMyamI ane niyamabaddha banAvI zake che. _35. -- . - bAhya tapanA prakAra
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ je kuTuMbanA vaDIla mAtA athavA pitA A taka tarapha dhyAna Ape te AvanArI peDhIne paNa temAMthI preraNuM maLI zake che ane manuSya ghaNu badhA prapaMcathI mukta thaIne zAMtimaya jIvana vyatIta karI zake che. zrAvaka-zrAvikAo mATenA cauda niyama aMge rAja ciMtana karIne niyamabadhdha thaI javuM jarUrI che. A tapane sIdhe prabhAva Indriya para paDe che. AnAthI Indriyanigraha AsAna bane che. rasaparityAga rasaparityAgane artha che svAdavRttine tyAga kara. Aje svAdanA caTakAne vaza thaIne leke takhAtamatamatA, khUba maracAMmasAlAvALA, caTAkedAra ane taLelI carabIyukta vAnagIo khAtA hoya che. tenAthI svAthya te bagaDe ja che. davA ane DokaTaramAM hajAra rUpiyAne dhumADo thaI jAya che. teo A svAthyane hAnikAraka vikRta cIjone tyAga karIne emAMthI bacAvelA paisA garIba ane asahAya mAnavabaMdhuonI sevAmAM vApare te keTaluM badhuM lAbha thAya! tapanuM tapa thAya ane dAnanuM dAna paNa thAya. paraMtu AvA zekhIna ane rasalupa mANaso te svAdanA AkarSaNamAM paDIne mAchalInI jema pitAne prANa gumAve che. rasaparityAganA lAbha vize itihAsanI eka prasiddha ghaTanA yAda rAkhavA jevI che. prAcIna samayamAM jerUselama para bebIlenanA bAdazAhe vijaya hAMsala karyo ane tyAMthI keTalAya umarAne pakaDIne pitAnI sAthe pitAnA dezamAM laI gaye. temAM keTalAka yuvAna paNa hatA. rAjAe e yuvAnane abhyAsa mATe kolejamAM mokalyA, jethI traNa varSa sudhI rAjyanA kharce zikSaNa meLavIne vidvAna ane rAjasevA yogya banI zake rAjAe emanI sAthe pitAne rasei paNa mekalyA ane _36 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcanA ApI, "A yuvakanA bhejananI bAbatamAM jarAya kacAza rAkhIza nahIM. sarasa majAnuM bhejana banAvI Apaje ane emanI barAbara sArasaMbhALa rAkhaje." raseI te ja yuvakene pakavAna ane svAdiSTa bhojana banAvIne khavaDAvo ane dArU paNa pivaDAvato. AvA svAdiSTa bhojana ane vikRtapAnathI Deniyala nAmane eka yahUdI yuvaka kaMTALI gaye. eNe saMkalpa karyo, "huM AvuM hAnikara bhajana ane pINuM cheDIne sAva sAduM bhejana laIza." tenA traNa yuvAna mitro para paNa enA vicArone prabhAva paDyo. raiyAnI AgaLa A badhAe potAnA vicAro rajU karyA. rasoIyAe kahyuM, "A cAlaze nahIM. bIjAo mATe je bhojana bane che te ja tamAre khAvuM paDaze. mane bAdazAhe khAsa sUcanA ApI che. je huM tene amala karuM nahIM to te mAruM AvI ja bane." yuvakoe namratApUrvaka kahyuM, "ame tamArA para keI AMca nahIM AvavA daIe. ame ochAmAM oche dasa divasa sAduM zAkAhArI bhajana levA IcchIe chIe. je tenuM sAruM pariNAma Avaze te ame e bhejana levAnuM cAlu rAkhIzuM; nahIM te ame pharIthI bhAre kherAka levAnuM zarU karI daIzuM." rasoIyAe yuvAnanI vAta maMjUra rAkhI. dasa divasa pachI sAduM khAvA-pIvAnuM pariNAma e AvyuM ke Deniyala ane tenA sAthIo adhika skUrtivALA, capaLa, prasanna ane svastha jovA maLyA. vidyAbhyAsamAM emanuM mana vadhu ekAgra banyuM. keTalAya agharA viSaye paNa emane samajAvA lAgyA. pachI zuM? raiyAe temane sAduM bhejana ApavAnuM cAlu ja rAkhyuM. traNa varSa pachI tapAsa karavAmAM AvI te AkhI ya kelejamAM A cAra vidyAthIo badhA vidyAthIemAM sauthI vadhu buddhimAna, taMdurasta ane suMdara jaNAyA. rAjAe emane potAnA aMgarakSaka tarIke niyukta karyA. _31_ bAhya tapanA prakAra
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNaIyA tyAga A che svAda jItavAnuM sAruM pariNAma ! bhAgavatamAM kahyu che'nita sarva raste nite." rasa(svAda)ne jItI levAthI badhuM ja jItI levAya che.' mahAtmA gAMdhIjIe ArogyanI sUcI'mAM kahyuM che ke ekasAmAMthI paMcANuM mAnavI svAdavRttinA cakkaramAM ghUmyA kare che. svAdane choDavA ati muzkela che. rasaparityAganA eka bIjo paNa atha che-- rasacalita thaI ne je cIjo vikRta banI jAya che evI vikRta rasavALI cIjonA tyAga karavA. keTalIka cIjo evI hAya che ke je thoDIvAra paDI rahe te saDavA mAMDe, keTalIka meADethI athavA teA thADA divase sudhI paDI rahe tA saDavA mAMDe che. Ane 'vikRtika'(virgIya) kahevAmAM Ave che. saDIne vikRta banI gayelI AvI cIjo zarIramAM paNa vikRti pedA kare che, tenA ati sevanathI kAmavAsanA, pramAda, nazA Adi vikAra jAge che. AthI AvI vikRtijanaka cIjone tyAga karavAne paNa rasaparityAga tapa kahevAya che. AvA sAmAnya vikRtika (vigTaIya) pAMca che--ghI, tela (ghI, tela vageremAM taLelI cIjo paNa), dUdha, dahIM ane geALa-khAMDa ke gALakhAMDamAM anelI vastuo. A pAMceya vikRtikanu rAjereAja sevana karavu sAdhu-sAdhvI varga mATe varjita che. zrAvaka-zrAvikAoe paNa tene yathAzakti tyAga karavA joI e. AnAthI zarIra vadhu paDatu puSTa thavAne lIdhe kAmeAttejanA jAgavAne paNa bhaya che. .. madha ane mAkhaNa e e to mahAvikRtika che. madha meLavavA mATe madhapUDAnI AsapAsa dhumA karavA paDe che, jenAthI ghaNI madhamAkhIe UDI jAya che ne keTalIka marI paNa jAya che. madhapUDAmAMthI madhane nicAvatI vakhate marelI madhamAkhIo maLe che. A rIte madhanI prAptinI vidhi hiMsApUrNa hovAne lIdhe tene tyAjya tsu 38 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavAmAM Ave che. ane mAkhaNa paNa chAzathI alaga rahe che temAM sapheda raMganA sUkSma jIvANuo utpanna thAya che. e sivAya A baMne khUba puSTikAraka hovAthI vikArajanya paNa che tethI tyAjya gaNAyA che. apavAdarUpa kAraNosara davA tarIke tenuM sevana karavuM paDe te chAzamAM rAkheluM mAkhaNa laI zakAya. | sarvathA tyAjya mahAvigaIya have bAkI rahyAM be mahAvikRtika - mAMsa ane dArU. A baMne atyaMta vikRtijanaka che, tethI sarvathA tyAjya che. koIpaNa paristhitimAM tenuM sevana na karavuM joIe. pratyeka jainadhamI sAdhu-sAdhvI ke gRhastha bhAI-bena tene kadApi upayoga nathI karatAM. kare paNa na joIe. mAMsa ane dArU A baMne khUba saDI jAya che ane gaMdhAI UThe che. mAMsa te pacendriya prANIonA vadhathI ja meLavI zakAya che. dArU mAdaka hovAthI zIgha kAmottejaka che. bhAna bhulAvI de che. eTale ahiMsA, brahmacarya, zarIra-svAcya, mane vikAsa vagere daSTie paNa A baMne sarvathA tyAjya che. " jemAM ayaMbila tapanuM khUba ja mahattva che. caitra ane Aso mahinAmAM te navapadanI oLI (avalikA) eTale ke siddhacaka ArAdhananA samaye nava divasa sudhI lagAtAra AyaMbila tapa karavAmAM Ave che. emAM nirvikRtika(niviSNaI) tapamAM paNa koI prakAranI 1. madhamAkhInuM pAlana karIne dhumADo vagere kaMI paNa karyA vinA, yuktithI tene bIjI peTImAM javA devAya che, eTale ke ahiMsaka rIte madha prApta thAya che. AthI A prakAranA ahiMsaka madhanuM sevana vicAraNIya che. -saMpAdaka. 2. A AjakAla madha nAmaka vikRtikanI antargata tamAku, bIDI, sigareTa, cirUTa, gAMjo, hukako aphINa, bhAMga vagerenI gaNanA thavI joIe. A badhI vastuo dArUnI jema ja mAdaka ane nazIlI che. eTale tyAjya hovI joIe, zAstramAM vikRtionuM varNana lakhAyuM tenA ghaNuM varSo bAda A mAdaka vastuo bhArata bahArathI AvI che. 39 bAhya tapanA prakAra
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikRtio (pahelAM batAvelA vikRtijanaka padArtho) nathI levAmAM AvatA, ane vIsa kalAkamAM phakta ekavAra ja masAlA ke rasa rahita lUkhuM khAvAnuM khavAya che. temAM pIvA mATe acitta (ukALeluM) pANI upayegamAM levAya che. rasa parityAga - tapane mukhya uddeza svAda-vijaya che. mahAtmA gAMdhIjIe AzramavAsIo ane racanAtmaka kAryakartAone mATe asvAda" nAmanuM eka vrata niyata karyuM hatuM temanA AzramamAM kaI jAtanA masAlA (mIThuM, maracuM, haLadara ane ghANA vagere) levAnuM AzramavAsIo mATe niSiddha hatuM. je koI AgaMtukane mIThuM levuM heya te tene mATe chUTa ApavAmAM AvatI hatI. brahmacarya pAlanane mATe gAMdhIjI "svAda-vijaya ane masAlA-maracAne tyAga jarUrI mAnatA hatA. rasabhamAM phasAIne manuSya vadhu paDatuM khAI le che, ne tene pariNAme arjINa vagere roga paNa thAya che. AthI rasa-parityAganuM tapa paNa jIvanane mATe Avazyaka che. - rasa-parityAganA tapane sIdhe prabhAva svAdendriya ane peTa para paDe che. mAravADanA tivarI gAmamAM eka zrAvaka rahetA hatA. temanI mAtA aMdha hovAthI ekavAra khIcaDImAM mIThuM vadhu paDI gayuM. teo jyAre bhejana karavA beThA tyAre te ja khIcaDI pIrasavAmAM AvI. teo zAMtithI khAIne cUpacApa cAlyA gayA. pAchaLathI temanI mAtAe khIcaDI khAdhI te kaDavI lAgI. temaNe potAnA putrane lAvIne kSamA mAgI. A che svAda-vijayanuM udAharaNa! kAyakalezanA lAbha pitAnA ane bIjAnA utthAna ane kalyANanI sAdhanAne mATe zuddha dharmanuM pAlana tApUrvaka karavA jatAM kAyA kilaSTa thAya, thAkI jAya ke kaSTa sahana karavuM paDe tene kAyakaleza tapa kahevAmAM Ave che. ApaNe agAu joyuM ke zarIrane mAravuM athavA kacaDavuM te keIpaNa prakAranA tapane uddeza nathI, paraMtu zarIrane sAdhavAnuM che. A daSTithI 0 ' ejisa dIThAM AtmabaLanAM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIrane jANI joIne nirarthaka ane binajarUrI rIte duHkhamAM nAkhavuM e kAya-kaleza nathI. potAnA ane bIjAnA kalyANanI sAdhanA athavA zuddha dharmanI ArAdhanAne mATe koIvAra tamane aNasamaju leke duHkha Ape, herAna kare athavA tamAre koI vyaktinI sevA-suzruSAmAM bhUkha-tarasa athavA rAtre ujAgarAnuM duHkha sahevuM paDatuM hoya tyAre kAyAne kaleza thAya che. e ja rIte apramANikatA athavA karArI nahIM AcaravAnA siddhAMta para daDha rahevAthI tamAre sarakArI kAryAlayamAM vArevAre dhakkA khAvA paDatA hoya, parezAnI thatI hoya tevuM paNa bane che. vaLI brahmacarya athavA satyanA pAlananI keTalIya jagyAe kasoTI thatI hoya. rAtri-bhajana-tyAganA niyamane kAraNe ghaNIvAra sAMjanuM bhejana choDavuM paDatuM hoya athavA agavaDa paDatI hoya, sAmayikanA niyamane kAraNe samayanI khUba kheMcatANa rahetI hoya athavA kaI jagyAe relave vageremAM jagyA na maLavAthI kalAka sudhI UbhA rahevuM paDatuM hoya vagere dharmapAlana ane sva-para kalyANanI sAdhanAnA aneka prasaMgamAM zarIrane bahu kaSTa che. je te samaye samabhAvapUrvaka dharma samajIne tene sahana karI le te kAyakaleza tapa thaI jAya che. sva-para kalyANa sAdhanA mATe paNu zarIrane kasAyeluM ane capaLa rAkhavuM khUba jarUrI che. A rIte zarIrane kasAyeluM ane custa rAkhavA mATe zarIrane sazakta, nirogI ane kaSTasahiSNu banAvavuM jarUrI che. A uddezya kAyakaleza-tapathI pUrNa thAya che. zarIrane kasavA ane capaLa rAkhavA, svastha ane sazakta rAkhavA zAstrakAree vIrAsana, utkaTAsana, daMDAsana, laguDAsana, padmAsana, siddhAsana vagere Asana ane kezaleca vagerenI sAdhanA darzAvI che ane tevI sAdhanAnI gaNanA kAyakalezamAM ja karI che. jema ke, "vIrAsanAdiklezaH kAyasyAgamayuktitaH / tanuSAdhanarUpo'tra vidheyastat tapaH smRtam // " AgamamAM batAvelI yukti anusAra vIrAsana vagere Asane (vyAyAma) 41 bAhya tapanA prakAra
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArA zarIrane kaSTa ApavAnA rUpamAM je kAyakaleza thAya che, tene samabhAvapUrvaka sahe tene kAyakaleza tapa kahyuM che." jo tamane padmAsana lagAvIne Akho divasa besavAnuM kahevAmAM Ave te tame nahIM besI zake. DIvAramAM ja kaSTa-muzkelIne anubhava karaze. eka kalAkanuM vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate paNa tame sahu ghaNIvAra Asana badale che, paraMtu kAyakaleza tapa dvArA A prakAre besavAnI Teva pADavAthI tame AsAnIthI besI zakaze. dharmapAlaka mATe kAyakaleza tapa khUba jarUrI che. A tapane sIdhe prabhAva zarIra para paDe che. pratisaMlInatAne prabhAva - zarIranA aMga-upAMge, jJAnendriya, ane karmendri, kaSAye ane azubha yoge (mana, vacana-kAyAnA vyApAro) ne pitApitAnA. viSayamAM jatA rekIne sameTI levA athavA AtmAmAM lIna karI devA ke zubha dhyAnamAM vItarAgadeva ke siddhaprabhunA dhyAnamAM ekAgra karI devA. e pratisalInatA che. Ama ja kahevAyuM cheH "rikSAva-vahugha saMsTInA muLavavA taha ya vivittacariyA, pannattA vIyarAgehiM // " "vItarAgI puruSoe Indriya, kaSAya, ga ane viviktacaya A cAreyane samAveza karIne saMlInatA batAvI che." pratisaMsInatAne zabdazaH artha che? pAchuM mekalIne lIna karI devuM. Ane gadarzanamAM "pratyAkAra tarIke ullekha karavAmAM Avyo che. emAM indriya ane mana ke zarIranA koIpaNa aMgaupAMga jyAre paNa azubha viSayavikAramAM pravRtta thatAM hoya tyAre eka kSaNane paNa vilaMba karyA vinA tene rokavA ane tyAMthI dUra karIne zubha ke zuddha kAryomAM pravRtta karavAnAM hoya che. mAnI le ke tamArA kAnane kaI karNAhaka madhura zabda saMbhaLAya che tethI kAna 42. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ te. tarapha kheMcAI rahyA hAya ane thADIvAra sudhI tame kAnane haTAvaze nahIM ! te Asakti (mAha-mamatA)mAM paDI jazeA. A ja rIte tamArI AMkha kaI manameAhaka rUpane jotI hAya ke keAI vidhI ke apriya vyaktine joIne krodhathI khe'cavA lAgI hoya. jo A samaye tame ene uparanA baMne viSayAmAMthI khaseDaze! nahI. te te rAgadveSamAM khUMpI jaze. hAtha koI ne mAravA ke koI cIjavastu cAravA ke jhUMTavavA saLavaLI rahyA hAya tyAre tene tarata ja aTakAvavAmAM Ave nahIM te te pakSa-vipakSa baMne bAju dveSa pedA karaze. paga kAI ne ThAkara mAravA ke kacaDavA taiyAra thatA haiAya tyAre tatkALa rAkavAmAM Ave nahI te| te bhayaMkara aniSTa sarjaze. jIbha koIne apazabda kahevA, gALA devA, cADI-cugalI karavA, niMdA karavA ke koI bhAvatI vAnagIne khAvA mATe lAlupa thaI rahI heAya tyAre tene turata rAkavAmAM Ave nahI, teA ana pedA karaze. sparzendriya kAmaLa ke galagaliyAM kare tevA sparza karIne uttejita thavA icchatI hAya, te samaye jo tene tatkALa nahI zako te te vAsanAnI khAImAM paDI jaze. mana vikRta vicArAnA pradezamAM vicaratuM hoya, vANI kharAba vAta kahevA adhIrI manI gaI hAya ane zarIra kharAkha, ahitakara pravRtti ke vartana karavA icchatuM hoya te samaye traNe yAganA vyApArane rokaze nahIM te ana ke pApanI khAImAM paDaze. A rIte jo krodha, mAna, mAyA ane lebha A cAreya sApa pheNa UMcI karIne beThA hAya tyAre jo ene tatkALa zAMta karavAmAM Ave nahIM te| tee aneka anartha sarjaze. tame jyAM vakhatAvakhata strI, pazu ane napu sakanI avarajavara thatI hAya tevA sthAnamAM tame vasatA haiA ane tethI tamArI sAdhanAmAM vikSepa paDatA hAya, tA tamAre mATe AvA sthAnathI dUra nina sthaLe javuM jarUrI bane che. Ama, pratisa lInatAmAM zarIranAM aMgopAMga, mana, vANI 43 mAthe tapanA prakAra
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane IndriyAne tenA viSayamAM pravRtta na thavA devAne badale prayatnapUrvaka tatkALa samatva yuga sArI pravRttimAM javAmAM Ave che. udaya nahIM pAmelA kaSAyane rokavA ane udaya pAmelA kaSAyane niSphaLa banAvavA joIe. mana, vacana ane kAyAnA azubhayegene nirodha karIne zubhagane udaya kare joIe. AthI ja Ane tapa kahevAmAM AvyuM che. Ane artha e che ke zarIranA aMge pAMge, mana, vANI ane indriyane pitAnA viSayamAM ochAmAM ochAM pravRtta thavA devAM, e ja saMkeca che ne, e ja pratisalInatA che. A viSayamAM kAcabAnI aMga-gepana (aMgane aMdara kheMcIne saMkocI levA)nI upamA ApavAmAM Ave che. A tapane prabhAva AkhAya zarIra, Indri ane mana para paDe che. A rIte cha prakAranAM bAhA tapa jIvananA suMdara ghaDatarane mATe atyaMta uttama che. enI ArAdhanA karavAthI sva-para-zuddhi ane karmonI nirjarA thAya che. sthAna : jainabhavana, bIkAnera. 8 ogasTa, 1948. : 44 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ me AlAcanA : jIvananuM amRta [Abhyantara tapa] mAkhaNamAMthI kacarA ane mela judA pADavA mATe vAsaNane agni para rAkhIne tapAvavAmAM Ave che. e tapAvavAmAM AvelAM vAsaNanI garamI jyAre mAkhaNane lAge che tyAre te pIgaLavA mAMDe che. A rIte caitanyaguNasampanna AtmAmAMthI kama ane rAgadveSa vagere mela ane kacarA judo pADIne AtmakhaLane pragaTa karavA mATe zarIrarUpI vAsaNane anazana vagere mAhyatapanI garamIthI tapAvavAmAM Ave che. paraMtu A AMca prakhaLa na heAya te AtmakhaLarUpI ghI prApta nathI thatuM ke nathI karmAnA mela alaga thatA. A AMcane prakhara- prakhaLa karavA mATe Abhyantara taparUpI havAnI jarUra che. te ja aMdara ane mahArathI mela nIkaLaze. ane AtmabaLarUpI zuddha ghI prApta thaze. leATAne mAMjanAra ene mAtra phakta upara- uparathI ja ghasatA rahe ane phakta bahAranA 45 AlAcanA : jIvananuM amRta
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgane ja caLakatA rAkhe te tenI saphAI adhUrI raheze. lATAnI aMdara jAmelA mela ane gadakI ghasIne kADhavAnI jarUra hAya che. e ja rIte jIvanarUpI lATAnA bahAranA bhAgane bAhya-tapa dvArA ja ghasatAM rahIe te pUratuM nathI, tenI pUrepUrI saphAI mATe Abhyantara-tapa dvArA aMdarathI paNa ghasIne sAph karavAnI ane ka-mela dUra karavAnI jarUra che. AthI Abhyantara-tapa jIvanamAM lAgI gayelA AMtarika ka-melane dUra kare che. Abhyantara tapanA bheda AMtarika ka melane dUra karavAnI dRSTie cha mukhya sAdhana hAvAthI Abhyantara tapanA cha bheda pADavAmAM AvyA che te nIcenI gAthAmAM khatAvyu' che : "vAyacchita vino, veyAva2 taheva sakhtAo | jhA visaggo ya aSmitarao tavo hoi || " Abhyantara tapa (1) prAyazcita (2) vinaya (3) vaiyA-nRtya (4) svAdhyAya (5) dhyAna ane (6) vyutsaga ema cha prakAranu hAya che.'' seAnAne jema zuddha karavA ane ghaDavA mATe tene kaseATI para ghasavAmAM Ave che, kApavAmAM Ave che, agni para tapAvavAmAM Ave che ane hatheADAthI TIpavAmAM Ave che te ja rIte jIvananI zuddhi ane ghaDatara mATe prAyazcitta dvArA tenA para zastrakriyA karIne jIvananA saDelA bhAgane dUra karavAmAM Ave che, vinaya dvArA tenI upara sadguNarUpI zuddha DhALa caDAvavAmAM Ave che, vaiyAvRtya dvArA tene AtmasvabhAvanI kasoTI para mUkavAmAM Ave che, dhyAnarUpI agnimAM tene tapAvavAmAM Ave che, svAdhyAyarUpI vAyu dvArA tenA para lAgelA kacarA dUra karavAmAM Ave che, ane vyutsaga rUpI kAtarathI temAM AtmaguNa ane paraguNAne athavA teA zarIra ane AtmAne judA pADavAmAM Ave che. A rIte jIvanane zuddha, suMdara ane saguNasa...panna banAvavA mATe A cha tapanI AvazyaktA che. have kramazaH eka pachI eka tapanA vicAra karIe. 46 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAyazcittane artha Abhyantara tapanuM prathama aMga che prAyazcitta prAkRta bhASAnA "chitta zabdane saMskRtamAM ""i zabda paNa bane che. nuM chedana kare rIti javAba paNa bane ane bhASAnA eTale ke pApanuM chedana kare che te prAyazcitta. eka anya jena AcAryo artha A pramANe karyo che. "prAyaH IIT vinAnayAt citta taraya virodhanam " prAyaH ne artha pApa thAya ane citta tenuM dhana che. je kriyAthI pApanI zuddhi thAya, te prAyazcita kahevAya. eka bIjA AcAryae Ama paNa artha karyo che. "prAyo nAma tA: proteM citta mAnasanamukti / ___ tapo mAnasazuddhayarthaM prAyazyittamitIte // " "prAyaH tapane kahevAya ane 'citta' mAnasane kahevAya. AthI mAnasa(aMtara)nI zuddhi mATe je tapa karavAmAM Ave, te prAyazcitta kahevAya. prAyazcitta tapa pAparUpI melane dhovA mATe ane AtmA upara lAgelA pApanA ghAne sApha karavA mATe che. te eka sarjananI jema AtmA para thayelA pApa-vAsanAnA jherI phallAne tapanuM stara mArIne kApe che, pheDe che ane parune sApha karIne ghA gheIne tenA para malamapaTTI lagADe che. pitAnA dvArA thayelA aparAdha athavA doSanI zuddhi prAyazcittatapa dvArA pitAnA aparAdhanuM nirIkSaNa, pazcAttApa (AtmanidA), gaNA (guru athavA samAja AgaLa pragaTa karavA) ane temaNe nizcita karelA daMDanA rUpamAM upavAsa AdithI zuddhi thAya che. AthI ja ema kahevAyuM che ? "ardhana vihita varma, ninvita ra savaranA prasaktazcendriyArtheSu prAyazcittIyate naraH / / zAstravihita kartavyane na karavAmAM ane nidita karmo karavAne | 47 AlocanA:- jIvananuM amRta
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhe temaja indriyanA viSayamAM Asakta thaI javAne lIdhe manuSyane prAyazcitta karavuM paDe che." doSanuM pramANa tharmomiTarathI tAva mApyA pachI ochI ke vadhAre DigrI hoya te pramANe regIne davA ApavAmAM Ave che. A rIte AlecanA (svayaM athavA guru vagere samakSa karavAmAM AvelI) dvArA deSane mApIne tathA tenI tapAsa karIne, denI mAtra mujaba prAyazcittarUpI auSadhi ApavAmAM Ave che. dezanI mAtrAnI tapAsa cAra rIte thAya cheatikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra lIdhelA vratane pratyAkhyAna athavA pratijJAne bhaMga kare athavA pitAnI bhUmikAnI dharmamaryAdAne teDavAne IrAde rAkhavAmAM Avyo hoya. athavA uparanI maryAdAonuM ullaMghana karavAno saMkalpa karyo hoya athavA te maryAdA bhaMga karanArI vyaktinA kAryanuM samarthana karyuM hoya, te tyAM atikama nAmane deSa thAya che. jyAM vratAdine bhaMga. karavA athavA maryAdA toDavA mATe prayatnazIla thavAyuM hoya te te vyatikramadoSa kahevAya che. jyAM vrata, pratijJA vagerene athavA maryAdAne bhaMga karavA mATenI sAmagrI ekaThI karavAmAM AvI hoya athavA keTalekaaMze tene bhaMga karavAnuM pagaluM bharI lIdhuM hoya tyAM "aticAra deSa kahevAya che. jyAM tratAdi athavA dharmamaryAdAne saMpUrNa paNe bhaMga thayo hoya ke karavAmAM Avyo hoya tyAM "anAcAra" nAmane doSa mAnavAmAM Ave che. dhANe ke koI vyaktie pitAnI bhUmikA ke maryAdAne anurUpa vrata, niyama ke kaI vastune tyAga ke pratyAkhyAna grahaNa karyuM hoya pachI sagavaza tenA manamAM tyajelI bAbatane meLavavAnI ke levAnI IcchA jAgI ke lIdhelA vratane teDavAno vicAra Ave to te atikrama' thayuM. pachI te vastune meLavavA mATe ja pagaluM bhare te 48 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyatikama thAya. tethI AgaLa vadhIne te vastune meLavIne pitAnI pAse rAkhI le paNa tene upaga na kare to tene "aticAra" kahevAya. paNa je A vastu kAmamAM lIdhI, mukhamAM mUkI dIdhI, paraMtu pratijJAnuM tarata ja smaraNa thatAM thUkI dIdhI ke tyAga karyo paNa pazcAttApa na karyo, te e deSa paNa "aticAranI kaTimAM ja Ave. paraMtu vastune kAmamAM laI lIdhI ke khAvAnI vastu gaLAnI nIce utArI athavA te khAI lIdhI tyAre A doSa "anAcAra' kahevAya. hA pastAvo ! samAjamAM jyAre keI vyakti meha, svArtha, lobha ke abhimAnane vaza thaIne sAmAjika maryAdAonuM ullaMghana kare che ane tenuM pAlana karatI nathI, te tenA pariNAme aneka aniSTa sarjAya che. ahIM paNa prAyazcitta-ta5 gunegAra vyaktinI ane e rIte paraMparAthI acUka samAjanI zuddhi kare che. prAcInakALamAM gAmaDAMomAM grAma paMcAyata ke vibhinna jAtionI paMcAyato hatI. te gAma ke samAjamAM phelAtA aniSTane dUra karIne samAjamAM zuddhinuM vAtAvaraNa sarjavA mATe aniSTakartA(gunegArone prAyazcitta(sajA) ApIne tenI zuddhi karatI hatI. Aje paNa samAjamAM A prAga sArvajanika sevA saMsthAo dvArA thaI rahyo che. sAdhusamAjamAM te A prayoga varSothI pracalita che ane AcArya ke saMghanAyaka prAyazcitta dvArA doSa karanArA sAdhunI zuddhi kare che. je te prayoga gRhastha-samAjamAM yogya rIte pracalita thAya, te samAjamAM doSe ke aparAdhanI sthiti ghaNI ochI thaI zake ane samAja zuddha ane dharmaniSTha banI zake che. paraMtu Aje A bAbata pratye gRhasthavarganuM lakSa khUba ochuM che. Ane pariNAme samAjamAM meTAM moTAM bhayaMkara pApa jabaraja cepI phIllAnI mAphaka thAya che. AnAthI samAjamAM naitikatA ane dhArmikatAnI maryAdAo lupta thatI jAya che. aparAdhIone ene paNa khyAla nathI ke samAjanI zuddha dharma-maryAdAono bhaMga karavA chatAM ahIM bhale teo sarakAranI sajAthI bacI jAya, 149 A.-4 AlecanA: jIvananuM amRta
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu kudaratanA nyAyathI ahIM ke paralekamAM kayAMya paNa bacI zaktA nathI. jema koI vyakti ThAMsI ThAMsIne khAI le, te sarakAra ke samAja tene bhale kaI sajA na kare, paraMtu kudarata te tene sajA Ape ja che. jema ke cerI karavAvALA mATe kahyuM che-- "adattAdAnAcca bhavedaridraH daridrabhAvAt kurute sa pApa / pa ri kuvA narendra prayAti, punariTTI punareva pAra " "cerInA phaLasvarUpe manuSya daridra banI jAya che. daridratAne kAraNe te pApa kare che. pApa karIne narakamAM jAya che. pharIthI daridra bane che ane vaLI pAcho pApI thAya che. A rIte cerInA kharAba pariNAmanuM cakra cAlatuM rahe che." A caka prAraMbha thatAMnI sAthe ja je keI aparAdhanI prAyazcitta dvArA zuddhi karI levAya te kharAba phaLanuM cakra AgaLa vadhatuM nathI, tyAM ja aTakI jAya che ane samAjanI vyavasthA paNa bagaDatI nathI. Atmadamana ane paradamana prAyazcitta svayaMbhU ke prerita hoya che. temAM aparAdhI vyakti pitAnA doSonI AlecanA vagere karIne ke pachI jAte ja kaI bAhya tapa e prAyazcittanA rUpamAM kare che athavA to kaI guru ke mahAna puruSanI pAsethI prAyazcitta mAgI le che. bIju jyAre keI jAte prAyazcitta svIkArI zaktA nathI ane guru athavA samAjanI agraNI vyaktio samakSa aparAdhanuM nivedana karIne prAyazcitta karatuM nathI te vakhate samAjanI agraNI vyakti athavA AcArya tene prAyazcitta karavA mATe prerita kare che. bIjA dvArA ApelA A prAyazcittane daMDa kahevAmAM Ave che. paraMtu A daMDa zArIrika ke Arthika nathI hete; e hoya che upavAsa vagerenA rUpamAM athavA sAmAjika bahiSkAranA rUpamAM. A be prakAranA prAyazcittane kramazaH Atmadamana ane paradamana kahevAmAM Ave che. AthI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che : 50. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ "appA ceva dameyavvo, appAhu khalu dudammo / appA da to suhI hoi, assi loe parattha y||" mA'hauM parehiM damma to baMdhaNehiM hiM vaheya / "AtmAnuM damana(prAyazcitta vagere dvArA svayaM) karavuM joIe. jo ke AtmAnuM damana bahu muzkela che. emAM khUba prayAsa kare paDe che, paraMtu AtmAnuM damana karavAthI manuSya A loka ane paralokamAM sukhI thAya che." mAruM anya dvArA baMdhana athavA mArapITa vagere athavA bIjI sajA dvArA damana karavAmAM Ave nahIM ema manuSya vicAre che, paraMtu jyAre te potAnA duSTa AtmAnuM damana karI zakato nathI, tyAre tenuM anya dvArA damana karavAmAM Ave che. prAyazcittanA dasa prakAre doSanuM vattA-ochApaNuM, aparAdhInI pariNAma-dhArA ane zuddhi karavA mATenI tIvratA-maMdatA pramANe prAyazcittanA ghaNA prakAra thaI zake. sthAnAMga sUtramAM dasa prakAranAM prAyazcitta kahevAmAM AvyAM cheH "dasavihe pAyacchitte pannatte, taMjahA-AloyaNArihe, paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe, viusaggArihe, tavArihe, chedArihe, mUlArihe, aNavaThThappArihe, pAraMciyArihe / " "prAyazcitta 10 prakAranA batAvavAmAM AvyAM che. (1) AlecanAha (2) pratikramaNIM (3) tadubhayAha (AlocanA ane pratikramaNa baMnene ga) (4) vivekAha (5) vyutsargAI (6) tapasyAhI (7) dAha (8) mUlAha (9) anavasthApyAha (10) pAraMcikAha." keTalIka vastuonI zuddhi mAtra pANIthI ja thaI jAya che. keTalIka vastuo sAbu-soDAthI sApha thAya che. keTalIka mATI athavA rAkha ghasavAthI sApha thAya che ane keTalIka vastuo AmalI vagerenI khaTAzathI sApha thAya che. keTalAka padArtho evA paNa hoya che ke jemanI zuddhi agnithI thAya che. keTalAMka sthaLonI saphAI jhADu mAravAthI ja thaI jAya che. 51 AlocanA :-jIvananuM amRta
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte keTalAka deze evA hoya che jemane guru sAme pragaTa karIne, AlocanA karIne prAyazcitta levAthI, keTalAka svayaM pratikamaNanA rUpamAM prAyazcitta levAthI, keTalAka baMnethI, keTalAka vivekathI, keTalAka keTalIka vastuo ane vikRtione choDavAthI athavA bhUla sudhArI levAthI, keTalAka tapathI te keTalAka chedathI (sAdhu mATe dIkSA paryAya ocho kare ne gRhastha mATe samAjamAM temanI pratiSThA ochI karavAthI), keTalAka mULathI (navI dIkSA ApavAthI, gRhastha mATe ukta saMsthAmAMthI temane bahiSkAra karavAthI keTalAka anaavasthApyathI eTale ke keTalAMka varSo sudhI sAdhu avasthAmAM parIkSaNa heThaLa rAkhIne sudharavAnI taka ApIne karavAmAM Ave che. A rIte gRhastha mATe paNa temane te pradeza sivAya anyatra anya vyavasAyamAM rAkhIne sudharavAnI taka ApavAmAM Ave che. keTalAka pAraMparika nAmaka prAyazcittathI (eTale ke 12 varSa sudhI kaThora tapazcaryA karIne, samAjanI bahAra rahIne vitAvavAnA rUpe, gRhastho mATe kALA pANInI sajAnA rUpamAM AjIvana kArAvAsanA rUpe) zuddha thAya che. A mATe prAyazcittanA dasa bheda pADavAmAM Ave che. have ApaNe kamazaH tene vicAra karIe. AlocanAnI zuddhi AlocanAha prAyazcittamAM vyakti pitAnI jAta samakSa athavA te guru, samAja ke agraNI vyaktinI sAme pitAnA doSonI Alo. canA karavAthI zuddha banI jAya che. tenAM traNa aMga hoya che. (1) pazcAttApa (nindanA) (2) AlecanA (svayaM antanirIkSaNa karavuM) ane (3) gahaNa eTale ke guru athavA samAja ke mukhya vyaktinI samakSa pitAnA aparAdhe pragaTa karIne ekarAra kare. kayAreka mehavaza thaIne vyakti keI aparAdha karI bese che. paraMtu pAchaLathI tene te bhUla ke aparAdha DakhavA lAge che te samaye te pazcAttApa kare che, eTalAthI tenAM pApa halakAM thaI jAya che, athavA doSamukti thAya che. kayAreka 52, ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mehanI tIvratAne lIdhe vyakti pitAnAM pApe badala kevaLa pazcAttApa kare che teTalAthI ja pApa nathI dhovAtAM. A mATe AMtaranirIkSaNa karIne gurunI samakSa potAnAM pApa pragaTa karavAM paDe che. jo acakAya te kyAreka guru ke mukhya vyakti tene prerIne ke protsAhana ApIne tene badale svayaM samAjanI samakSa tenI upasthitimAM tenA denuM yathArtha citraNa karIne, upavAsAdinA rUpamAM prAyazcitta Ape che, jene teNe svIkAra karavAnuM hoya che. | AlocanAne gya prAyazcitta te tyAM hoya che, jyAM deSa ke bhUla thaI javAthI vyakti guru ke mukhya vyaktinI samakSa yathArtharUpamAM pitAnA doSane pragaTa karIne ekarAra kare che. - vAstavamAM AvI AlocanA (guru ke vaDIlanI sAme aparAdhanuM prakaTIkaraNa) karavI khUba muzkela bAbata hoya che. vyakti lajajA, svArtha, abhimAna, prapaMca, meha vagerethI prerAIne keTalIya vakhata potAnA doSone vyakta karI zakatuM nathI. kyAreka ardhA doSone kahe che, te kayAreka adhikAMza deSa kahevA chatAM chupAve che. lakSmaNa sAthInI kathA - A aMge jaina itihAsanI eka jANItI kathA joIe. AjathI vIsIo (40 kALacaka) pahelAMnI A vAta che. lakSmaNa nAmanAM eka utkRSTa saMyamapAlana karanArAM sAdhvI thaI gayAM. te sAdhvIvargamAM khUba jANItAM hatAM. mAnavI game teTalI utkaTa sAdhanA kare. paNa tenI sAthe buddhinI jAgRti rAkhavI joIe. Ama na thAya te sAdhanAnuM abhimAna vadhI jAya che, prasiddhi prApta thAya che paNa temAM bhUla te jemanI tema ja rahI jAya che. ane te vize AlecanA vagere dvArA prAyazcitta karIne zuddha thavAmAM na Ave te janmajanma sudhI bhUlanI paraMparA vadhatI jAya che. AvuM ja lakSamaNa sAdhvInA jIvanamAM banyuM. eka vAra je upAzrayamAM teo cAturmAsa vyatIta karatAM hatAM tenI bahAra dhyAnastha thaIne sUryane tApa laI rahyAM hatAM. acAnaka 53 AlocanA jIvananuM amRta
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ emanI daSTi kAmakrIDA karatA cakalInA yugala para paDI. je sAdhvIe tarata pitAnI najara haTAvI lIdhI hatI ane ene sArI jagyAe sthira karI hota to sAruM thAta paNa emaNe ema na karatAM vadhAre utsukatAthI jovAnuM zarU karyuM. mane mana malina vicAra karavAthI kAmavikArane udbhava thavA lAge. mana te AsAnIthI AkAza-pAtALa sudhI doDa lagAve che. lakSmaNa sAdhvI manamAM ne manamAM vicAravA lAgyAM, "jinezvara bhagavAna svayaM te avedI (vAsanAnI vedanAthI rahita) che. teo kAmavikArothI jAgatI vAsanAthI rahita hovAthI saMvedI (kAmavAsanAthI yukta) vyaktinI mane vyathAne kevI rIte jANe? kAmavAsanAthI pIDita vyaktine keTaluM kaSTa thAya che tenI teone kyAMthI jANuM heya? eTalA mATe ja temaNe caritrapAlanamAM brahmacaryane sauthI vadhAre mahatva ApyuM haze." thoDI vAramAM lakSmaNa sAthvInI vicAradhArAe na vaLAMka lIdhe. emaNe vicAryuM "oha! huM keTalA badhA kharAba vicAramAM paDI gaI. meM ke adhama vicAra karyo. zuM vItarAga prabhune jJAna na hatuM ? teo te sarva-sarvadazI hatA. bhalA, emanAthI keInAya manebhAva chupAyelA rahe kharA? te pachI kAmavAsanA pIDitanA manabhAva zuM te nahIM jANatA hoya ? jarUra jANatA haze, temanAthI kaI vAta ajJAta na hatI, paNa huM A mehanIya karmanA udayathI adhamAdhama vicAranA cakkaramAM paDI gaI dhikkAra che mane !" Ama pazcAttApa karatAM lakSamaNuM sAdhvIe vicAryuM, prabhue kAmathI bacavA mATe manamAM tenuM ciMtana karavAnI paNa nA pADI che, abrahmacarya sevanane niSedha karyo che te gya ja che. have te huM mArA A kuvicArane mATe aparAdha mArAM gurujInI samakSa jaIne yathArtharUpamAM pragaTa karIne, AlecanA karIne, prAyazcitta laIne zuddha ane deSamukta thaI jAuM te ja mArA mana upara caDele pApane beja haLavo thaI zakaze." 54 - ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI ja kSaNe emaNe vicAryuM ke, "A rIte je spaSTa ane yathArtharUpe guruNIjInI sAme huM mArA kalucita vicArone pragaTa karI daIza te teo manamAM zuM samajaze? vicAraze ke uccakuLanI umadA rAjakuTuMbanI chekarI thaIne manamAM kevA beTA vicAra kare che ! huM temanI daSTimAM halakI paDI jaIza. badhAnI sAme huM apamAnita thaI jaIza. AthI AlecanA karavI mArAthI zakaya banaze nahIM." aparAdhInuM kalyANa sAce ja Aje samAjamAM paNa A ja madazAne kAraNe aparAdhI vyakti khullA dilathI potAnA aparAdhane spaSTarUpe pragaTa karavAnI hiMmata karI zakatI nathI, kAraNa ke A rIte pitAnA deSa jAheramAM pragaTa karanArane leke hInadaSTie jue che, tenI niMdA ane beIjjatI karavA lAge che. tene eka mAnasika rogI samajIne tenI sAthe eka cikitsaka jevI hamadarI rAkhavI joIe. eNe aparAdhane ekarAra karyA pachI ane prAyazcitta lIdhA pachI samAjamAM tenA tarapha kaI AMgaLI cIdhe nahIM ane te bAbatamAM UhApoha na kare, athavA khetarI khotarIne pAchalI vAtenI carcA na kare te samAjamAM Aje pracalita aniSTomAMthI nevuM TakA aniSTa dUra thaI zake. satya kahevAnI hiMmata thaI zake, khacakATa maTI zake. DaoNkaTaranI sAthe jema rogI mokaLe mane roga vize kahe che. tyAre DokaTara tene vaDhato ke mArato nathI, Thapake paNa ApatA nathI, babbe AzvAsana ApIne cikitsA karIne tene svastha kare che, e ja rIte sAdhu varga athavA gRhasthavargamAM AcArya athavA mukhya vyakti AvA aparAdharUpI regathI grasta vyaktinI vAta sAMbhaLIne tene AzvAsana Ape ane prAyazcitta karIne zuddha thavAnI preraNA kare te zuddhinuM vAtAvaraNa sAhajikatAthI racI zakAya. A ja kAraNa che ke zAstramAM jyAM AlecanA karIne zuddha thavAnuM kahyuM che tyAM AlecanA 55 AlocanA : jIvananuM amRta
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa kevA prakAranI yogyatA dharAvatI vyakti sAme karavAmAM Ave, tenAM lakSaNa batAvyAM che; __"gIattho kaDajogI cArittI taha ya gAhaNAkusalo / kheanno avisAI bhaNio AloyaNAriho / " "AlecanA sAMbhaLIne prAyazcitta ApavAnI adhikArI vyakti (sAdhuomAM) (1) gItArtha-dharmasiddhAntone anubhavayukta jJAtA hoya. (2) mana-vacana-kAyA para kAbU hoya. (3) deSa rahita caritranuM pAlana karanAra heya (4) AlecanA karavAvALI vyaktine tapa vagere rUpamAM prAyazcitta svIkAravA aneka yuktiothI pretsAhita karavAmAM nipuNa hoya (5) AcanA karanArI vyakitanA doSe sAMbhaLIne khinna na thaI jAya, gabharAI ke akaLAI na jAya, paraMtu aneka prakAranAM uttama daSTAnta saMbhaLAvIne tene zuddha caritra pALavAmAM pretsAhita karanAra hoya, (6) samyak prakAranI AcanA karavAmAM ane prAyazcita ApavAmAM thatAM kheda-kaTathI pUrNa anubhavI heya. AlocanA karavAmAM gya sAdhunA vize jema A vAta kahevAI che tevuM ja uttama sadAcArI gRhasthanA viSayamAM paNa samajavuM. hA, te huM kahI rahyo hato ke lakSmaNa sAdhvI paNa A zaMkA -kuzaMkAmAM DUbakI khAtAM UMDAM UtarI gayAM. emane vaLI pAcho vicAra AvyuM, "AcanA karyA vinA te zuddhi nahIM thaI zake ane A mAnasika pApane je mArA citta para chavAyelo ja raheze, mArA hRdayane A pApa khaTakatuM raheze. tethI jAuM te kharI. guruNInuM valaNa joyA pachI AlocanA karI laIza." | vicAronI bhulabhulAmaNImAM aTavAyelAM lamaNu sAdhvIe gurunI pAse AcanA karavA mATe jevuM eka pagaluM bharyuM ke temanA pagamAM kAMTo vAgI gaye. teo tyAM ja aTakI gayAM. manamAM vicAryuM, "have te AcanA mATe nahIM jAuM, kema ke pahelA pagale ja vipna AvyuM. 56 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ eNe mane jatAM aTakAvI dIdhI." Ama chatAM sAdhvInuM hRdaya atyaMta saraLa hatuM. emaNe vicAryuM -"guruNIne pahelAM sAmAnya rIte ja vAta karIza pachI emanuM valaNa joIne AcanA karIza, nahIM te nahIM karuM." - temaNe vinayapUrvaka pUchayuM, "guruNajI! je kaI sAdhvIne kAmasevanane Avo vicAra Ave te teNe zuM prAyazcitta karavAnuM hoya?" temaNe e na kahyuM ke mane AvA khoTA vicAra AvyA hatA! eTaluM chupAvI rAkhyuM ! paraMtu manebhAne oLakhavAmAM catura gurupujIe kahyuM, "jenA manamAM AvI durbhAvanA AvI hoya, te ja AlocanA karavAnI ane prAyazcitta grahaNa karavAnI adhikAriNI che. tenA badale bIjI sAthvI AcanA karIne prAyazcitta karI zake nahIM. je tArA manamAM AvA kuvicAra AvyA hoya te tuM AlecanA karIne prAyazcitta karI zake che." viSarUpa kapaTa ane daMbha AlecanA jIvananuM amRta che. sAdhaka guru ke vaDIlanI samakSa pitAnI bhUlanI AlocanA karIne doSanA beje haLave thaI zake che. jema duHkhI vyakti hamadardInI sAme pitAnA hRdayanA du:khane vyakta karIne eka prakAranI haLavAza anubhave che te rIte aparAdhethI bhAre thayelo AtmA sAhudaya guru ke vaDIlenI sAme hRdaya kholIne AlocanA kare che te aparAdhanA bhArathI bhAre banelA tenA hRdayane haLavAzane anubhava thAya che. A sAthe ja prAyazcitta dvArA pitAnA AtmAnI zuddhi paNa thAya che. AgamamAM kahyuM che ke je sAdhaka niSkapaTa ane svaccha darpaNa jevA hadayathI AlocanA kare che, teNe alpa prAyazcitta karavuM paDe che. paraMtu je manamAM kUDa-kapaTa rAkhIne AlocanA kare che, teNe bamaNuM prAyazcitta karavuM paDe che. be sAdhakane aparAdha ekasarakhe heya. baMne AlocanA paNa karatA hoya paNa jenAmAM saraLatA che, tene AlocanA vananuM amRta
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ AchA prAyazcittathI chuTakAro thAya che, jyAre bIjo sAdhaka daMbhI te kapaTI che eTale teNe khamaNuM prAyazcitta karavuM paDe che. kapaTa ane daMbha e evuM viSa che je AleAcanAnA amRtane paNa jherayukata banAve che. kAI rAgI ne cikitsaka samakSa jUhu' ele, tenI AgaLa rAganuM sAcuM varNana kare nahIM ane cikitsake pUchelA praznonA javAba Ape nahIM te tenAthI cikitsakane kaI hAni thatI nathI, balke tene te Arthika lAbha che, kAraNa ke regInA rAga te vadhatA jaze. joke koIpaNa huma ane prAmANika cikitsakane AvuM karavuM pasaMda nahIM paDe, paNa gInI chaLavRtti ja enA rAgane vadhAraze, cikitsakanI phI ane davAnA kharca paNa vadhaze. vakIlane chetarIne koI asIla muktramAmAM saphaLatA prApta karo zakatA nathI ane adhyApakane chetarIne kAI vidyAthI AgaLa vadhI zakatA nathI. dAyaNathI peTa saMtADIne zu` keAI garbhavatI strI sukha meLavI zake ? vyAvahArika jIvanamAM chala-kapaTa ane daMbha khUba muzkelIe sarje che, tyAre AdhyAtmika jIvanamAM te e vadhu muzkelI kema na UbhI karI zake? jaina dharmamAM sAdhanAnA kSetramAM mAyAne kAI sthAna nathI. sAdhu hAya ke gRhastha, paNa aMtenA jIvanamAM, sAdhanAmAM ane AtmavikAsamAM mAyA avarAdha lAve che. mAyAvI mANasane ahIM mithyASTi kahyo che. vakratA, daMbha ane chalanAne kAraNe te saccAI (samyakatva) pAmI zakatA nathI. A sAdhanAnuM prathama seApAna che. bhagavAna mahAvIre 'kRtAMgasUtra" mAM spaSTa kahyu che-- " jai viya nagiNe kise care, jai viya bhujiya mAsama taso / je iha mAyAI mijjai AgatA mAya to " "sAdhanAnA kSetramAM je pragatizIla sAdhaka tamAma vastu parityAga karIne nagna rahe che, varSAM sudhI tapazcaryA karIne zarIranAM leAhI-mAMsa 58 ejisa dIThAM AtmabaLanAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUkavI nAkhe che, mahinAo sudhI nirAhAra rahIne zarIrane kRza kare che. ATalI badhI sAdhanA pachI paNa jeNe mAyAnI gAMTha nathI chaDI tene te anaMtavAra garbhamAM AvavuM paDaze ne janmamaraNanA pherA. karavA paDaze." svaccha darpaNa samuM hRdaya daMbhavRtti sAdhujIvanamAM ja nahIM paNa sAmAjika jIvanamAM ya azAMti pedA kare che. eka vicArake kapaTI mAnavIne kabaranI upamA ApI che. kabara uparathI DhAMkelI rahe che. jenArane e pavitra bhUmi lAge che, paraMtu tene thoDI khedIne joIzuM te tenI bhItaramAM gaLI gayelAM-saDI gayelAM hADakAM ane durgaMdha mAratI mATI ja maLaze. e rIte kapaTInA hRdayanI bhItaramAM malina, dagAkhera, durbhAvanAnI mATI ane vakatAnAM hADakAM ja maLaze. e sAcuM che ke hRdayanI pavitratA, saraLatA ane niSkapaTatA vinA saghaLI sAdhanA nimprANa che. AvI kUDa-kapaTayukta AlecanAnuM amRta paNa te sAdhanAne sajIva ane saphaLa banAvI zakatuM nathI. - sAdhanAnA kSetramAM ATalAM AgaLa vadhelAM lakSamaNa sAdhvIe cheDI apratiSThAthI bacavA mATe guruNujI sAthe kapaTa karIne ATalAM varSonI sAdhanAne dhULamAM meLavI dIdhI. e spaSTatAthI ane saraLa hadayathI guruNIjInI pAse sAcI AlecanA karI zakyAM nahIM. emanA mane te nirNaya karI lIdhuM ke tapathI meTAM moTAM pApa naSTa thaI jAya che. tyAM A te mAre mAtra nAnakaDe ane teya mAnasika aparAdha che, tene. dUra thatAM keTalI vAra lAgavAnI? temaNe e na vicAryuM ke pavitra sAdhanAmAM kapaTanuM viSa bhaLI javAthI te anaMta kALa sudhI saMsAramAM janma-maraNanA cakamAM athaDAze. tethI guruNIjIe e aparAdhanuM je prAyazcitta darzAvyuM hatuM, tenA karatAM te emaNe anekagaNI tapazcaryA karI hatI. tema chatAM niHzalya. 59 AlecanA : jIvananuM amRta
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ na hovAthI te zuddha thaI zakayAM nahIM ane 94 covIsInA kALa pachI 84 mI jevIsImAM zreNika rAjAne jIva jyAre padmanAbha nAmaka prathama tIrthakara thaze tyAre lakSmaNe sAdhvIjIne jIva mukti prApta karaze. Ane artha eTale ja ke lakSamaNa sAdhvIjIe kapaTapUrvaka AlecanA karI, jenA duSpariNAma rUpe temane 84 vIsI sudhI bhavabhramaNa karavuM paDayuM. - sAra e ja ke jemAM nirdoSa bALaka pitAnA mAtApitAnI sAme je vAta jevI hoya te rUpe nisaMkeca kahI de che, te ja rIte sAdhake paNa nirdoSa ane saraLa banIne guru ke mukhya vyaktinI sAme kazAya khacakATa vinA je banyuM hoya te yathAtatha kahIne AlecanA karavI joIe. AcanA karatI vakhate tene guru ke moTI vyaktithI gabharAIne bhAve ke Azayane vyakta karavAmAM jarA paNa pheraphAra kare joIe nahIM. gurune "akathanIya guNa guru pAse jaIne ziSya kaI rIte AlecanA karavI joIe? tenI vidhi chedasUtromAM vistArathI varNavavAmAM AvI che. AlecanA sAMbhaLanAra gurunuM kartavya paNa batAvyuM che ke aparAdhI ziSya pitAnA aparAdhane je kaMI rUpe gurunI samakSa pragaTa kare, gurue te vAta anya koInI AgaLa pragaTa karavI nahi. je guru ema kare to badhA ja aparAdha gurune mAthe AvI jAya che. tenAthI sarjanArA anarthanA guru sahabhAgI bane che, kAraNake ziSya te gurune mAtApitA samajIne potAne badhe ja aparAdha dilakhelIne rajU karI dIdhuM. have je guru e vAta bIjAne kahe che te te ziSyane badanAma kare che ane e vAta aneka vyakti sudhI pahoMcI javAne kAraNe beAbarU thavAnA DarathI AlecanA karanAra ziSya keTalIkavAra AtmahatyA paNa karI bese che. tenAthI dharmanI niMdA ane avahelanA thAya che, ane lokonI zraddhA ghaTI jAya che. AthI guru eTalA gaMbhIra hevA - 60 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe ke te ziSya dvArA thayelI olocanAne manamAM gupta rAkhI zake. AthI AcAryanA guNomAM eka "akathanIya guNa paNa darzAvyuM che. Ane artha che, "keInA dvArA pitAnA aparAdhanI karAyelI AlocanAnI vAta na kahenAra." niSkapaTa AlocanA gujarAtanA ItihAsamAM kumArapALa nAmane prasiddha rAjavI thaI gaye. te paramazaiva hovA chatAM kalikAla-sarvajJa AcArya hemacaMdrasUrinA upadezathI jainadharmanA AcAra-vicAro pratye zraddhAvAna ane ' anurAgI thayo. bhagavAna mahAvIranA yugamAM je kAma rAjA zreNika karI zakyo nahIM te AcArya hemacaMdranI upasthitimAM kumArapALa rAjAe karI batAvyuM. teNe potAnA rAjyanA aDhAra pradezomAM sarvatra "amAripaTaha" nI ghoSaNA karAvIne jIvahatyA baMdha karAvI dIdhI. ahiMsAne ATale bhavya pracAra kumArapALa rAjA AcAryazrInI preraNAthI ja karI zakyo. AvA ahiMsAnA mahAna upAsaka kumArapALa rAjA pUrNa paNe zAkAhArI banI gayo hate. " eka divasa bhajana karatI vakhate te ghevara khAI rahyo hato, ghevarane dAMtathI teDatI vakhate tenA manamAM A vicAra AvyuM, "mAMsAhArane tyAga karyA pahelAM jyAre huM mAMsa khAte hatA tyAre AvuM karakaruM mAMsa khAte rahete." AvA kuvicAra pachI tarata ja bIjI kSaNe tenA manamAM suvicAranuM kiraNa camakyuM. eNe vicAryuM, je vastuthI kutsitabhAva jAge tene tyAga karavo ja ucita che. huM e khAIza nahIM te kharAba bhAva paNa pidA nahIM thAya. AthI AjathI ghevara khAvAnuM saMpUrNa rIte cheDI dauM chuM. basa pachI zuM? kumArapALa rAjAe e ja samaye ghevara khAvAnuM sadAne mATe choDI dIdhuM. . Ama chatAM saraLa hRdayanA kumArapALanA manamAM hajI paNa A kuvicAra kAMTAnI jema khUMcatuM hatuM. tene dUra karavA mATe gurunI 61 AcanA : jIvananuM amRta
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse jaIne AlecanA laIne tathA teo je prAyazcitta Ape tene svIkArIne zuddha ane niHzalya thaI javAno nizcaya karyo. kalikAla sarvajJa AcArya hemacaMdranI pAse jaIne rAjA kumArapALe pitAnA aparAdhanuM athathI iti sudhI varNana karyuM ane temane prAyazcitta ApavA kahyuM. AcArye kahyuM, "AnuM prAyazcitta ghaNuM moTuM che" "gurudeva! Apa je paNa prAyazcitta Apazo te levA mATe huM taiyAra chuM." rAjA kumArapALe kahyuM. AcAye kahyuM, "jo tame taiyAra cho te sAMbhaLe. je dAMtathI tame A ghevara khAdhuM che, ene paththarathI teDI nAkhe." ananya zraddhAvAna kumArapALa rAjAe kazuMya vicAryA vinA te tarata ja pAse paDele eka paththara upADayo ane dAMta teDavA tatpara thayA. AcAryo adhavacce ja ene rokatAM kahyuM, "jarA rokAI jAo, kumArapALa." kumArapALe pUchyuM, "zA mATe gurudeva !" AcAryuM kahyuM, "basa, tamAruM prAyazcitta pUruM thaI gayuM." kevI rIte thaI gayuM, gurudeva, meM te hajI dAMta teDayA ja nathI." AcArye kahyuM, "hA. thaI gayuM. sAMbhaLe. je dAMtathI tame mAMsa cAvavAnI bhAvanA karI hatI, enA prAyazcitta rUpe e dAMta teDavA taiyAra thaI gayA, AthI tamArI A zuddha bhAvanAthI ja prAyazcittanuM kAma pUrNa thaI gayuM" Ama guru samakSa niSkapaTa bhAvathI AlecanA karavI ane pitAnA aparAdhane pragaTa karavA e saheluM kAma nathI. kumArapALa rAjA sAcI AcanA ane prAyazcittathI tatkALa zuddha thaI gayA. temanA hadayamAM khUcate kAMTe nIkaLI gayo. 62 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApavinAzinI AlocanA vAstavamAM AlecanA to svayaMskurita hoya che ane ene janma vyaktinA manamAM ja thAya che. prasannacaMdra rAjarSi e svataH kurita thaIne potAnA manamAM AvelA duvicAre ane kharAba ceSTAenI AlocanA pote ja karIne pazcAttApanI pAvanagaMgAmAM pitAnAM badhAM pApone dhoI nAkhyAM hatAM. paraMtu samAjanI suvyavasthA mATe, samasta aparAdhIone zuddhi mATe preraNA maLe eTale guru, samAja, athavA te samAjanA agraNIe ke vaDIle sAme potAnA doSane khullA dilathI ekarAra karIne tathA prAyazcitta svIkArIne zuddha thavAnI paddhati apanAvavI vadhAre zreyaskara che. khristI dharmamAM devaLamAM jaIne dharmaguru sAme potAnAM pApono svIkAra karavA(Confession of sin)nI paddhati pracalita che. vAstavamAM AlocanAne yogya prAyazcitta badhAM ja prAyazcittone niceDa che. AthI AlocanAtuM prAyazcitta dvArA je jIvananI zuddhi kare te paramapadanA bhAgI thaze. sthAna : jainabhavana, bIkAnera 4 oNgasTa, 1948 63 AlocanA jIvananuM amRta
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa hA pastAve! vipula jharaNuM jIvanasAdhanAnA pathamAM pApanI pariNati AtmAne bhAre banAve che, tenA para anaMta-anaMta karmonA paramANu cuMTI jAya che. ane tame jANe che tema bhAre vastu nIce paDe che. karmathI bhAre banelo AtmA paNa nIce gati kare che. je pApakarmone lIdhe bhAre thayela AtmAne prAyazcittataparUpI amRtanuM pAna karAvavAmAM Ave che te jarUra zuddha thaIne Urdhvagamana karI zake che. Urdhvagamana te AtmAne svabhAva ja che, paraMtu tenA para karmone jADA thara lAgavAthI te vajanadAra banatAM aAgamana kare che. je AtmA para jAmelA karmonA tharane prAyazcitta-tapathI dUra karavAmAM Ave te AtmA saMpUrNa zuddha thaI zake che, prAyazcitta tapamAM evI zakti che. ke enA dvArA game te pApI puNyAtmA banI zake che. ane game te 64 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIDhe cAra paNa zAhukAra banI zake che. tema ja nirdayI hatyAre dharmAtmA ke saMta banI zake che. Ane mATe sAcI jarUra che prAyazcittanA sarva prakArone yathArtha rIte samajIne AcaravAnI. prAyazcittanA prathama bheda vize AgaLanA prakaraNamAM vicAra karyo. have bIjA bhedonuM vivecana karIzuM. pratikramaNahuM prAyazcitta pratikramaNaha prAyazcittane artha che ke evuM prAyazcitta, je mAtra pratikramaNa karavAthI ja bharapAI thaI jAya, evuM prAyazcitta ke pratikamaNa karavAthI ja daSamukti maLe ane zuddhatA pamAya. Ane pratikamaNAha prAyazcitta kahe che. pratikramaNa zabdathI te tame badhA jena hovAthI paricita che, paNa pratikamaNane artha e nathI ke keTalAka pATha dhaDAdhaDa bolI nAkhyA ke sAMbhaLI lIdhA ane vagara samaje-vicAryuM mAtra dekhAdekhIthI je " micchAmi dukkaDama' kahetA javuM. A prakAre kareluM pratikramaNa e pratikramaNanA uddezane sArthaka karatuM nathI. Ama karavAthI te A kriyA mAtra yaMtravat banI jAya che. artha, bhAva, uddeza ane prajananI bAbatamAM zUnya hoya tevI pratikramaNa kriyA yogya rIte jIvanane pavitra banAvI zakatI nathI. AvuM yaMtravat pratikramaNa prAyazcittanI uddezapUti nathI karI zatuM. mATe pratikramaNanA arthane prAyazcittanA saMdarbhamAM samajIne, tenI bhAvanAne anurUpa pratikramaNa karavAthI saphaLatA maLe. zubhayogamAM punarAgamana ( pratikamaNane zabdazaH artha thAya che "pAchA pharavuM. prazna e che ke jyAMthI ane kevI rIte pAchA pharavuM ? AthI pratikamaNano spaSTa artha karavAmAM AvyuM ke "pramAdane kAraNe zubha yegamAMthI azubha yogamAM gayelA AtmAne punaH zubha yugamAM pahoMcavAne pratikramaNa kahe che. te arthane dyotaka eka leka paNa che- - 65 o.-5 hA pastAvo! vipula jharaNuM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ "svasthAnAt yat parasthAna pramAdasya vazAdgatam / taraiva mAM mUyA prati maLamute " ' , " pramAdane vaza thaIne AtmAnuM pitAnA zuddha bhAve (lAyo parAmiAdri)ne choDIne anya bhAva (kaSAya-viSayAdinA aidhika bhAve)mAM gamana karyA pachI punaH AtmabhAmAM pAchA AvavAne pratikramaNa kahevAya che." pratikramaNa zabdanA nimnakta 8 paryAyavAcI zabda ApIne zAstrakAroe tenA garbhita arthane vadhu spaSTa karI Apyo che - (1) pratikramaNa-pApathI viruddha gamana karavuM-pAchA pharavuM. (2) praticaraNA-zubha yugamAM vAraMvAra javuM. (3) pratiharaNa-azubha yegamAMthI AtmAne haTAvI de. azubha rogane cheDa. . (4) vAraNA-akAryane niSedha "mAruM duSkarma niSphaLa thAva-A prakAre uccAraNa karavuM. . (5) nivRtti-sAvadha kAryathI nivRtta thavuM. . (6) niMdA-AtmasAkSIthI pApanI niMdA karavI, pApane dhikkAravuM. (7) goM-gurusAkSIe pApanI niMdA karavI. (8) zuddhi-AtmAne nirmaLa banAvavo. uparyukta ADa paryAne paramArtha ekabIjAthI saMbaMdhita che. zabda judA judA hovA chatAM badhAne bhAvArtha eka che. TUMkamAM, pratikamaNane hetu doSamAMthI pAchA pharavAne ane bhaviSyamAM e doSa na thAya te mATe prAyazcitarUpe "mAruM duSkRtya mithyA thAva', ema uccAraNa karIne pratyAkhyAna karavAne che. pratikamaNanA prakAra aparAdha ke dezanI alaga alaga pAMca zreNIo havAthI pratikramaNa paNa pAMca prakAranA hoya che(1) mithyAtvanuM pratikamaNa, 66 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) avirati ke avratanuM pratikramaNa, (3) pramAdanuM pratikramaNa, (4) kaSAyanuM pratikamaNa, ane (5) azubha yoganuM pratikamaNa. Ane artha e ke divase ke rAtre potAne AtmA pramAdane kAraNe mithyAtva vageremAM DUbI gayuM hoya, te tene prabaLa vicAro dvArA pAcho yathAsthAne laI Avavo, beTuM kAma thayuM hoya te tene tyAgavAne saMkalpa kare, uparanA deSo mATe aMtaHkaraNathI pastA kare, vANathI paNa tene khoTuM kArya kahIne dhikkAravuM e ja A pAMca pratikamaNanI bhAvanA che. . " kALanA bhedathI pratikamaNanA traNa prakAra cheH (1) bhUtakALanA deSonI AlocanA karavI, (2) vartamAnakALamAM lAganArA doSothI "saMvarathI bacavuM, (3) bhaviSyamAM thaI zake tevA doSone pratyAkhyAna dvArA aTakAvavA. sAdhuvarga potAnI divasabharanI caryAmAM bhikSA mATe, svAdhyAya (vyAkhyAnAdi) mATe, zaucAdi mATe, eka gAmathI bIje gAma vicaraNa mATe athavA bIjA keI kArya mATe gamana-Agamana kare che, te vakhate upayoga ane yatanA (sAvadhAnI)mAM kaI kSati thaI hoya, pramAdane kAraNe hiMsA vagere deSa lAgyA hoya, te tenuM pratikamaNa karavuM temanA mATe jarUrI hoya che. te daivasika ke rAtrinA Avazyaka samaye nahIM, paNa e ja vakhate karavAnuM hoya che, A pratikramaNane airyApathika (IriyAvahI) pratikamaNa kahevAya che. bhikSAcarI, vihAra, zaucAdi mATe AvanajAvana karavI sAdhuvaga mATe aparihArya che ane zAstrIya AjJAne anukULa che, paraMtu e kArya mATe jatAM-AvatAM rastAmAM upayoga na rAkhatAM, yatanA (sAvadhAnI) na rAkhavAthI tathA bedarakArI vagerene lIdhe eryA pathika pratikramaNa karavAmAM Ave che. Ane artha ja e ke sAdhuvarganI pratyeka kriyA vivekapUrvaka, sAvadhAnIpUrvaka ane uddezapUrvaka thavI joIe. tenAthI viparita kiyA 67 hA pastAvo ! vipula jharaNuM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI hAya tA prAyazcitta karIne peAtAnu jIvana niratara zuddha rAkhavuM joI e. peAtAnA jIvananI cAdara para eka paNa doSa ke azuddhinA DAgha rahevA devAnA nathI. ayyapathika pratikramaNathI kaI rIte doSonI zuddhi thAya che, te vize eka zAstrIya udAharaNa joI e. AMtaramathana aMtimuktaka muninuM atimuktaka muni hajI khUba nAnA hatA. te indrabhUti gautamasvAmI pAse dIkSita thayA hatA. ema kahevAya che ke dIkSA samaye temanI uMmara ATha varSanI hatI. vartamAnayugamAM ATlI nAnI vayamAM bALaka-mAlikAone dIkSita karavA te zAstrAjJAnI viruddha che ane yugathI pratikULa paNa che. astu ! atimuktaka muni ekavAra zaucAdi mATe anya sthavira munie sAthe stha'DilabhUmi (jaMgala)mAM gayA. te bIjA munienI pahelAM jhaDapathI zaucAdithI nivRtta thaI ne bIjA munionI rAha jovA lAgyA. varasAdane lIdhe eka talAvaDImAM pANI bharAI gayu hatu. bAlacApalyane lIdhe pANI joI ne muninuM mana ca'cala thayuM ane temaNe potAnA kASThapAtrane pANImAM mUkayuM. pAtra tarI rahyuM hatuM. khIjA munie jyAre zaucAdi patAvIne AvyA te atimuktaka muni khelyA, "juo, munirAja! mArI nAva tarI rahI che." bIjA munie Thapako ApatAM kahyuM, "he muni ! sAdhu mATe A kalpanIya nathI. Avu' karavuM e sAdhumaryAdAthI viparita che. keTalAka muni kahevA lAgyA, gautamasvAmI te jene jue, tene sAdhu banAvI de che. A bALaka sAdhu bicArA sAdhu-maryAdAmAM zuM samaje ?"" khasa, pachI zuM ? saraLadathI bALasAdhunA manamAM munienI vANI para khUba mAMthana cAlyuM. te potAnA AjanA duSkRtya vize ciMtanamAM DUbI gayA. emanA citte sAkSI ApI ke Aje tame je 68 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMI karyuM te sAdhu dharmanI maryAdA viruddha hatuM, anucita hatuM. e vize vicAra karatAM ApoApa ja AlocanA, niMdanA, gahaNa ane pazcAttApa dvArA temanI bhAvanA eTalI hade vizuddha thaI gaI ke badhA ja doSa te agninI jvALAmAM bhasma thaI gayA. temane vizuddha AtmA e kSepaka (karmakSayakAriNI) zreNIe pahoMcIne kevalajJAnane pAme. A hatuM sAcA hRdayanA pratikramaNanuM pariNAma ! A rIte sAcA aMtakaraNathI pratikramaNa karyuM hoya te te pApanAzaka prAyazcitta bane che. jIvananA AnaMdanI sAdhanA AjakAla gRhasthavargamAM je rIte pratikramaNa thAya che teNe te pratikamaNanI bhAvanAne satyAnAza vALe che. pratikramaNamAM "tenAhaDe', 'ta kakkara page vagere trIjA aNuvratanA aticAra balavAmAM Ave che, paraMtu kharekhara pitAnA hadayane DhaDhaLI jeze te Apane khyAla Avaze ke je aticAre(de) vize bole che e ja donuM AcaraNa tame jIvanamAM vAraMvAra karo cho. " micchAmi dukkaDa" (mAruM dukRtya-aparAdha niSphaLa jAva, tenA mATe mane pastAvo thAya che). vANI dvArA uccAravAnI sAthe jyAM sudhI temAM hRdayanI sAcI bhAvanA bhaLatI nathI, pazcAttApa (niMdA, gaha)nA utkaTa bhAve citta anubhavatuM nathI, tyAM sudhI "micchAmi dukaDe paNa popaTanI jema belavA samAna che. vAstavamAM je aparAdha mATe zuddha bhAvathI " micchAmi dukkaDe" kahevAmAM Ave, e pachI kayAreya e deSanuM punarAvartana na thavuM joIe. Ama thAya te ja pratikamaNanI sArthakatA che. pratikamaNanI sAdhanA paNa jIvana-nirmANanuM eka Avazyaka aMga che. tene rUDhigata rUpe, pradarzananA irAdAthI ke dekhAdekhI karavAthI te sAdhanAne AnaMda prApta thatuM nathI. pratikramaNanI sAdhanA te jIvanane rasaprada ane AnaMdamaya banAvanArI hevI joIe. Ama na hoya te te kSullaka zabdo dvArA karAyelAM "micchAmi dukkaDuM nI jema te kevaLa dekhADo ja banI jAya che. ' 69 hA pastAvo! vipula jharaNuM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ " kriyA-bhAvatuM sAyujya eka zaheramAM keTalAka sAdhuo eka kuMbhAranA makAnamAM tenI anumatithI UtaryA hatA. e sAdhuonI sAthe eka kSullaka (nAne) sAdhu paNa hatuM. nAne sAdhu zeDe svacchedI hatA. kuMbhAra vAsaNa banAvate te e nAne sAdhu tenA upara kAMkarA mArate, jethI vAsaNamAM kANuM paDI jatAM. kSullaka sAdhunuM AvuM vartana joIne kuMbhAre pUchayuM, "Apa, Ama zAthI kare che ? te sAdhue javAba Apyo-"micchAmi dukkaDama. kuMbhAra zraddhAvAna hatuM. teNe vicAryuM ke kadAca A kSullaka sAdhu pitAnI bhUlane pastA karIne mAphI mAgI rahyo che. havethI te AvI bhUla nahIM kare. paraMtu je kuMbhAra jate rahyo, sAdhue pharI kAMkarA mAravAnuM zarU karyuM. A rIte be traNa vAra teNe " micchAmi dukkaDama' kahyuM ane vAsaNa bhAMgyAM. kuMbhAre joyuM ke A, Ama nahIM mAne. temane barAbara pATha bhaNAva paDaze. teNe eka kAMkaro uThAvIne sAdhune kAna para mArIne jorathI tene kAna AmaLe. kSullake jorathI bUma pADIne kahyuM-"are ! A zuM kare che? kuMbhAre kahyuM-"micchAmi dukkaDama pharIthI kAna AmaLIne pharIthI kahyuM, "micchAmi dukkaDama' kSullaka samajI gayA ane kAMkarA mAravAnuM baMdha karI dIdhuM. A rIte pApa karatAM jaIe ane "micchAmi dukkaDama mAgatAM rahIe tethI kaMI prAyazcitta thatuM nathI. paraMtu "micchAmi dukkaDama nA uracAraNanI sAthosAtha hRdayanA khUNe khUNAmAMthI e bhAvanAne svara raNakI UThe ane pastAvAthI bhareluM hRdaya pharIthI e bhUlabhareluM kArya 70 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA jatAM dhrujI UThe, tyAre ja " micchAmi dukkaDama sArthaka thAya che, ane te pratikramaNano hetu sArthaka kare che. sAcA hRdayanI kSamA Aya caMdanabALA ane sAdhvI mRgAvatInuM parasparanuM pratikramaNa hRdayapUrvaka thayeluM hatuM. eka divasa sAdhvI mRgAvatI dharmasthAnamAM meDethI pAchA pharyA. pratikamaNane samaya thaI gayo hato ane rAtanuM Agamana thaI cUkayuM hatuM. guruNa caMdanabALA sAdhvIe temane khUba Thapake A ane kahyuM, "tamArA jevI kuLavAna kuTuMbanI sAdhvI mATe sAdhu -dharmanI maryAdAnuM ullaMghana karavuM zubhArUpa nathI." basa, pachI te guruNanA A zabdo mRgAvatIjInA kAnamAM gUMjavA lAgyA. temanuM manomaMthana vadhatuM gayuM. teo vicAravA lAgyAM, "oha ! huM kevI bedarakAra ane pramAdI sAdhvI chuM. sAdhu jIvanamAM te pratyeka kiyAne jhINavaTathI khyAla rAkhavAne hoya. mArI bhUlane kAraNe ja guruNIjIne mane Thapako ApavAnuM kaSTa levuM paDyuM. meM sAdhumaryAdAne bhaMga karIne emanA hRdayane AghAta ApyuM che. huM emane vizvAsa gumAvI beThI chuM. arere ! mAro AtmA hajI paNa keTale bhU-bhaTakyo che. A rIte pazcAttApanI triveNuM (AlocanA, niMdA, grahaNA)mAM DUbakI lagAvatAM emanAM badhAM pApa dhovAI gayAM. AtmA zuddha thatAM ja kevaLajJAnanI prApti thaI. . - rAta ghaNI vitI gaI hatI. cAre bAju ghera aMdhakAra chavAyela hato. hAthane jANe hAtha paNa dekhAtuM na hatuM. evA aMdhArAmAM eka bhayaMkara kALe sApa caMdanabAlA sAdhvInI zayyA pAsethI javA lAge. caMdanabAlAne hAtha zavyAnI bahAra hate. mRgAvatIe kevaLajJAnanA prabhAvathI sApane jato joI caMdanabALAno hAtha khaseDI lIdho. sApa cAlyA gaye. - hAthane sparza thatAM ja caMdanabALA ekadama jhabakIne beThAM thaI gayAM. joyuM te sAdhvI mRgAvatIjI hajI jAgatAM hatAM. emaNe - 71 hA pastAvo! vipula jharaNuM
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUchayuM, "mRgAvatIjI, zuM tame hajI sudhI beThAM che, sUtAM nathI? mAre hAtha kema khaseDayo ? - - mRgAvatIjIe kahyuM, "guruNIjI, ahIMthI sApa cAlyo jate hate eTale meM khaseDayo caMdanabALAe Azcaryacakti thaIne pUchayuM, "ATalA ghora aMdhakAramAM tamane sApanI khabara kevI rIte paDI? zuM kaMIjJAna thayuM che?" mRgAvatIjI belyAM-jI, guruNIjI, ApanI kRpAthI evuM ja jJAna thayuM che." caMdanabALAe pUchyuM "te zuM te pratipAtI (je jJAna AvIne cAlyuM jAya) thayuM che ke apratipAtI (je jJAna thayA pachI kayAreya naSTa na thAya) mRgAvatIjIe kahyuM, "ApanI kRpAthI apratipAtI ja thayuM che." caMdanabALA bolI UThayAM, "te zuM meM kevalajJAnInI AzAtanA karI? Apane meM kaThora vacano kahyAM! dhikkAra che mane! mArA avinaya mATe mane kSamA karo." - A rIte pazcAttApa karatAM karatAM caMdanabALAne paNa kevaLajJAna thaI gayuM. A hatuM sAcuM pratikamaNa, jenAthI jIvananA khUNekhUNAmAM jAmele kacaro sApha thaI jAya. A rIte je deSa 'mithyA duSkRta" kahevAthI zuddha thaI jAya. jene guru samakSa pragaTa karavAnI jarUra na heya evuM prAyazcitta pratikramaNane kahevAya che. gRhastha jIvanamAM rahevA chatAM keTalAya gRhastha A prakAranA prAyazcittathI zuddha thayA che. tadubhayAhuM prAyazcitta je doSanI zuddhine mATe guru samakSa pragaTa karIne ane AlecanA karIne tathA tenI pahelAM pratikamaNa (pazcAttApa) karavAnI paNa jarUra paDatI hoya ene tadubhayAI prAyazcitta kahevAmAM Ave che. 72 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivekAI prAyazcitta je prAyazcittamAM keTalAka doSanI sAthe guNa vadhu hoya athavA koI aparAdhamAM guNanI mAtrA adhika hoya, tyAM guNa sivAyanA doSa ke aparAdhane vivekapUrvaka dUra karavAmAM Ave te vivekArDa (vivekane yogya) prAyazcitta kahevAya che. jema ghauMmAM keTalAka kAMkarA bhaLelA hoya te ghauM vINanArI bahene kAMkarAne judA pADI de che ane ghauM rahevA de che te rIte thoDAka doSo hoya tene alaga pADIne ke doSayukta vastune dUra karIne guNa ke guNayukta vastune rahevA devAmAM Ave tene viveka kahevAya che. haMsanI pAse dUdha ane pANIne alaga karavAnI zakti hoya che. A ja rIte vikAha prAyazcittamAM sAdhakamAM haMsanI jema guNa-deSane judA tAravavAnI zakti hovI joIe. AnuM eka udAharaNa joIe. eka sAdhu gocarI levA gayA. e AhAramAM sAdhunI asAvadhAnIne kAraNe deSa lAge. upAzraya AvyA pachI tene khyAla AvyuM tethI teNe viveka karyo. doSavALA je AhAra hato tene judo pADayo ane nirdoSa AhAra lIdho. ATale viveka karyo te ja te doSanuM prAyazcitta thayuM kahevAya. A rIte keI gRhastha sAdhake methIne tyAga karyo. tenI patnInI bedarakArIthI methInA keTalAka dANA bIjA zAkamAM paDI gayA. jyAre thALImAM bhejana pIrasyuM tyAre methInA dANuM najare paDyA. have, te zrAvake methInA dANA judA pADIne bIjuM zAka khAI lIdhuM. te ahIM tyAga karelI methInA dANA vivekapUrvaka judA pADavA e ja prAyazcitta thayuM gaNAya. busarNAhuM prAyazcitta je prAyazcittamAM potAnI priya vastunuM mamatva choDIne utsarga karavAno hoya che, ane tenAthI ja lAgelA doSanI zuddhi enAthI thAya tene vyatsargohe prAyazcitta kahevAya che. jema ke, koI vyaktie corI karI athavA te koIne khUba nukasAna karyuM hoya. AvI vyakti guru pAse AvIne AlecanA kare 73 hA pastAvo ! vipula jharaNuM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA pazcAttApayukta pratikramaNa kare eTalArthI deSazuddhi ke pelI . vyakti(jenI vastunI cerI ke nukasAna thayuM heya)nA mananuM samAdhAna nahIM thAya. AthI tenI zuddhi ke pelI vyaktinA mananuM samAdhAna tenI khoTa bharapAI karavAthI ja thaze. Ane artha e ke kaI vyaktinI vastu ke dhananI hAni thaI hoya, tenI zuddhi rUpe tenA badalAmAM pitAnI kaI vastune jenAthI pelI vyaktine saMtoSa ke samAdhAna thAya) vyutsarga kare e ja vyutsarsAha prAyazcitta kahevAya. A prakAranuM prAyazcitta karavAnI bIjI rIta paNa che ane te ghaNI gya paNa che. je vastunA saMbaMdhamAM deSa thaye heya tene jIvanabhara sarvathA tyAga kare athavA choDI devI tene vyutsargoha prAyazcitta kahe che. koI vyaktie bhAMga pIdhI hoya. pAchaLathI tene pastA thAya te enA mATe prAyazcitta e ApavAmAM AvyuM ke Aja pachI kayAreya bhAMga nahIM pIvAnI. bhAMga pIvAne sadAne mATe tyAga kare te ja tenA mATe vyutsargohe prAyazcitta thayuM kahevAya. keTalAka TIkAkAra ane kAryotsargAtuM prAyazcitta paNa kahe che ane tene artha ema kare che ke je doSa phakta kAryotsarga karavA mAtrathI ja dUra thaI jAya, te kAyotsargI prAyazcitta che. keTalAya evA do hoya ke jenuM AlecanA pratikamaNAdimAM nivAraNa karavuM rahI gayuM hoya, te sthULa ke sUkSma doSanA nivAraNa mATe kAryotsarga karavAmAM Ave, evuM prAyazcitta kAryotsargohe prAyazcitta che. je kAma, ceSTA vagereno niSedha che, tene nirodha karIne dhyeyavastu ke zubha yegamAM tene lIna karavAthI AtmA zuddha thaI jAya che te vyutsargI prAyazcitta che. tapasyAhuM prAyazcitta - je doSanI zuddhi kaI bAhya ke Abhyantara tapathI thAya te tapasyAI prAyazcitta che. jema koI koInuM apamAna kare ke apazabdo ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe, te aparAdhI vyaktinI zuddhi kAM te apamAnita ke gALa--pIDita vyaktinA vinaya(tapa) karIne kSamAyAcanA dvArA thAya athavA teA te mATe upavAsAdi tapa karavAthI thAya. je vyaktie kAI vyaktine pALI poSIne moTI karI heltha ane ane pachI meATI thayA khAda te vyakti pelA pitAtulya puruSanI upekSA karatI hAya ke tene herAna karatI hAya te te aparAdhanI zuddhi mATe prAyazcittarUpe vaiyAvRtya tapa ke byutsaga tapa ke upavAsAdi tapa karavAnu kahevAmAM Ave che. chedAha prAyazcitta tapathI paNa dUra na thAya tevA meTA doSa samaye sAdhunA dIkSA-paryAyane cheda karavAmAM Ave che; jema ke, keAI sAdhu dasa varSathI dIkSita hAya, tenAthI koI meTA aparAdha thaI javAthI tenI dIkSAnI avidhamAMthI eka mahinAnA cAra mahinAnI ke cha mahinAnI avadhi ke keTalAka divase kADhI nAkhavAmAM Ave che. dIkSA-paryAyanI avadhimAMthI jeTale samaya kApavAmAM Ave che teTaleA ja te sAdhu dIkSAmAM nAne mAnavAmAM Ave che. jo tenA pachI kAI sAdhu dIkSita thAya te te sAdhune cheda-prAyazcitta maLyA pachI dIkSita sAdhu tenA pUdIkSita sAdhune vaMdanA kare che. jevI rIte pAnanA TApalAmAM koI pAna saDelAM hAya te| pAna-vALA ene kAtarathI kApIne pheMkI de che, te ja rIte chedAha prAyazcittamAM dIkSAnI avadhi kApI nAkhavAmAM Ave che, jema keAI rAgInA paga. aDadhA ke AkhA saDelA hAya ane tenAthI tenA AkhA zarIramAM jhera phelAI javAnA bhaya hAya teA Aparezana karanAra DaoNkaTara paganA te bhAga athavA te AkhA paga kApI nAkhe che, A rIte meTA aparAdha karanAra sAdhunA dIkSAcheda karavAmAM Ave che. gRhastha samAjamAM ghAra aparAdhathI dUSita vyaktinI pratiSThA para AghAta tene amuka samaya sudhI evA sthAne javAneA daDa karavAmAM Ave che. karavAmAM Ave che 75 hA pastAvA ! vipula jharaNuM
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke jyAM tene jarUrI suvidhA na maLe, mAnavasaMparka na hoya athavA te amuka samayamaryAdA mATe kArAvAsa ke najarabaMdha rAkhavAmAM Ave che ane mahAdevI vyaktine A prAyazcitta svIkAravuM paDe che. mUlAha prAyazcitta " doSa jyAM sudhI atikama, vyatikama ke aticAra sudhInI keTine hoya che tyAM sudhI tenI zuddhi pUrvokta sAteyamAMthI koI eka prAyazcittathI thaI zake che, paraMtu jyAre doSa aticAranI sImAthI AgaLa vadhIne anAcAranI TimAM Ave che, tyAre tenA mATe navesarathI vratasthApanA karavAnI (eTale ke mahAvrata aNuvrata ApavAnI jarUra) rahe che. mULa guNomAM atikama, vyatikama ane aticArathI caritramAM malinatA Ave te tenI zuddhi AcanA, pratikamaNa AdithI thAya che, paraMtu anAcAranI keTinA doSathI mULaguNane sarvathA bhaMga thAya che. tene pharI navesarathI grahaNa karavA paDe che. uttaraguNamAM cAreya atikramAdithI caritra dUSita thAya che, paNa saMpUrNa vratabhaMga nathI thatuM. * mUlAI prAyazcittamAM sAmAnya rIte pAMca mahAvrata (gRhastha mATe pAMca aNuvrata) ane khAsa karIne zuM mahAvrata (gRhastha mATe cothuM aNuvrata)brahmacaryane bhaMga thayuM hoya tyAre levuM paDe. anya mahAvatemAM kadAca koI doSa lAgI jAya to te kSamya che, paNa brahmacarya mahAvrata(athavA aNuvratamAM)mAM je koI doSa lAgI jAya che te akSamya deSa kahevAya che. enuM prAyazcitta navesarathI dIkSA e ja che. gRhasthane mATe navesarathI vrata grahaNa karavuM e ja che, kAraNa ke cethA mahAvatanA bhaMgathI pAMceya mahAvratane bhaMga thaI jAya che. anavasthApyAhuM prAyazcitta koI sAdhue koI bhayaMkara pApa karyuM hoya te ene dakSAthI dUra karIne vizeSa tapa karyA pachI ja e ja dIkSA karI ApavAmAM Ave che. enA mATe nakakI karavAmAM AveluM tapa na kare te tene pharIthI sAdhu dIkSA ApavAmAM AvatI nathI. tapa pachI bIjI vAra 16 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSA lIdhA pachI ja je mahAdoSanI zuddhi thAya che te anAvasthApyAha prAyazcitta kahevAya che. gRhastha zrAvaka vagane mATe paNa Ama ja samajavuM joIe. pArAcikAI prAyazcitta A rItanA mahAbhayaMkara doSanI zuddhine mATe saMghamAMthI bahiSkata. karavAmAM Ave che ane bAra varSa sudhI e mahAdeSI sAdhune jinakalpI. muninI jema kaThora tapazcaryA karavI paDe che. ekAMtamAM rahIne je prAyazcitta karavAmAM Ave che, jemAM koIne jaina sAdhu che tevI khabara paNa na paDe evuM prAyazcitta pArAMcikANuM prAyazcitta che. gRhasthane mATe jema kALApANInI sajA ke AjIvana kArAvAsa che e ja rItanuM A prAyazcitta che. A rIte prAyazcittanA dasa bhedonuM svarUpa ApaNe joyuM. Ane UMDANamAM samajIne jIvanamAM apanAvavAthI vyakti ane samAjanI. zuddhi ane karmothI mukti maLI zakaze. sthAna : jainabhavana, bIkAnera. 5 ogasTa, 1948. / / hA pastAvo! vipula jharaNuM
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra dharmanuM mULa che vinaya Abhyantara tapane bIjo prakAra che vinaya. vinaya jIvanarUpI suvarNa caMTelA abhimAna, karatA mada, darpa, ahaMkAra, azraddhA, dhRNuM vagere durgaNe rUpI malinatAne tapAvIne dUra kare che ane jIvanarUpI suvarNane zuddha ane camakadAra banAve che ke jenA dvArA saddaguNarUpI keTalAMya AbhUSaNo bane che. e hakIkata che ke jyAM sudhI tenuM narama na thAya tyAM sudhI temAM naMga jaDI zakAtuM nathI. sadguNonAM naMga jaDatAM pahelAM jIvanarUpI suvarNane narama banAvavuM paDaze. eka rIte joIe te vinaya badhA ja guNonuM mULa che. vinayarUpI mULa na hoya te dharmarUpI vRkSa vikasaze nahIM, te sAva sU kuMdUThuM banIne rahI jaze. jenuM hRdaya paththara jevuM kaThera hoya, temAM jJAna pravezI zake nahIM. jJAnanA praveza mATe hRdayanI 78. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmi para UgelAM ahaMkAranAM kAMTALA jhAMkharAM, abhimAnanA kAMkara ane madanA paththarane ukhADIne bhUmine cekhI karIne tene namra ane samathaLa banAvavI paDaze. AjakAla vidyAthIonA magajamAM pustakanuM jJAna bhareluM hoya, vizALa koleja ane vizALa pustakAlaya hoya, paNa temanAmAM vAstavika jJAnanI khAmI hoya che. temanI pAse jJAnanuM UMDANa nathI. mAtra uparacoTiyuM pustakiyuM jJAna ThAMsI devAmAM Ave che, je temanA abhimAnane vadhArI de che. AjakAlanA vidyAthI. emAM kaI paNa vastunA mULa sudhI pahoMcavAnuM sAhasa nathI. tenAM kAraNe zedhatAM khyAla Avaze ke vinayanI beTa vidyAthIone jJAnanI bhItara sudhI pahoMcavA ja nathI detI. naMdI sUtramAM akkaDa zrotAne muddagazaila paththaranI upamA ApI che. jevI rIte muddagazaila paththara para game teTale mUzaLadhAra varasAda varase te paNa badhuM pANI vahI jaze ane tenA para eka TIpuM pANI raheze nahIM. e ja rIte jenI hRdayabhUmi para abhimAna, mada ane ahaMkAranA mugalIya paththaro paDyA hoya, tenA para jJAnanI game teTalI mazaLadhAra varSA karavAmAM Ave te paNa te Takaze nahIM ane te jJAnane grahaNa karaze nahIM. je manane ghaDe pahelethI ja ahaMkAra, mada ane matsaranA paththarathI bharelo haze te temAM jJAnanuM amRta ThalavAze te te Takaze nahIM, paNa vahI jaze. vaLI e jJAna meLavIne tenuM abhimAna vadhI jaze. "adhUro ghaDe bahu chalakAya' e kahevata anusAra te adhakacaruM jJAna tenA ahaMkArane vadhAravAnuM nimitta banaze. kUvAmAM ghaDe nAkhyA pachI je te ADo paDe nahIM te temAM pANuM bharAze nahIM. ghaDe pote pANImAM che. enI cAre bAju pANI ja pANI che, paraMtu toya ghaDe khAlI rahe che kAraNa ke te nIce mUkyo nathI. jIvanarUpI ghaDAne paNa jJAnathI bhara hoya te tene namAvavo paDaze. je namavAnuM nahIM jANe te game tevA jJAnanA mahAsamudra - 79 dhamanuM mULa che vinaya dhAre A kAra pajA hAtha para abhimAna
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAna saMta ke baSimuni pAse jAo athavA te vidyAnA bhaMDAra evA dArzanika, prophesara ke vizeSajJa pAse jAo, tame te kerA. dhAkera ja raheze. vinamratAno abhAva hoya te kaI paNa jJAnasAgara ke vidyAbhaMDAra vyakti tamArI AgaLa dila kholaze nahIM, kAraNa ke vidyAthI ke ziSyanI gerazista ke uddhatAI temanA manane khinna karI deze ane e khinnatA hRdayanA khUlatA dvArAne pharIthI baMdha karI deze. jIvananA ghaDAne jJAnanA amRtathI bharavA mATe sauprathama ahamanA viSane dUra karavuM paDaze, nahIM te jJAnane te viSamaya banAvI deze. jheranuM eka TIpuM keTalAya maNa dUdhane viSayukta karI mUke che, te jyAM A jIvanaghaTa ja adhikAMza ahaMkAranA jherathI bhareluM hoya tyAM jJAnanA thoDAM TIpAM paNa viSamaya banI jAya, temAM vaLI zuM navAI? jIvananA nirmANa mATe ane jIvanane aneka guNothI suzobhita karavA mATe, vinayaguNanI tapa rUpe anivArya AvazyakatA che. tapasAdhanA rUpe jyAre jIvanamAM vinaya Ave che tyAre te zraddhA, namratA anuzAsana, niraMkArIpaNuM, nirAbhimAna, kSamA, karuNa vagere aneka guNone sAthe laIne Ave che, AthI ja jIvananA marmajJa bhagavAna. mahAvIre vinayane khUba mahattva ApyuM che. uttarAdhyayana sUtra"nA nAmathI pracalita pAvApurInA emanA aMtima pravacanemAM temaNe sauprathama 'vinayadharma para pravacana ApyuM hatuM. te uparAMta dazavaikAlika sUtramAM navamo adhyAya paNa vinayasamAdhinI bhAvanAthI bhareluM che. "praznavyAkaraNa sUtramAM vinayane AcAranuM rUpa ApavAmAM AvyuM che. tapazcaryAnA prakAramAM abhyAntara tapamAM vinayane gaNAvyo che, je ke A traNemAM vinayanA vivecanano daSTikoNa bhinna bhinna che, chatAMya A traNeyane hetu eka ja che ane te che jIvanazuddhi ane te dvArA jIvananuM sarvAgI nirmANa, vinaya. mananA ahaMkArane pigaLAvanAre ane jIvana-zuddhine sarjaka hovAthI, 80 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ e tapa che ane jIvananA anya duAne AyAsapUrvaka ukhADI nAkhIne, jJAna, darzana ane cAritra pratye zraddhA rAkhIne temane jIvanamAM sthApatA hAvAthI vinaya guNa paNa che. vaLI, jJAnaprAptine mATe jJAnI ane cAritryazIlanuM athavA cAritryamAM sahAyaka thanArAM prakhaLa nimittonuM bahumAna karavAmAM, AzAtanA na karavAmAM, bhakti ane guNagrAhakatAnA rUpamAM caritArtha thavAthI vinaya AcaraNarUpa paNa bane che. samAjanuM dhAraNa-pASaNa karanArA hAvAthI ane samAjanI vyavasthA ane anuzAsanane suMdara rIte TakAvanArA heAvAthI vinaya e dhama paNa che. lAkasaMgraha karavAvALA ane prANIomAM paraspara sadbhAvanA jagADIne sadvyavahAra jagADanArA hAvAthI ane jIvanamAM dusana, khATI Adata, kharAba svabhAvane zuddha karIne nIti tarapha preranArA hAvAthI vinaya jIvanane saskArI banAvanArI eka viziSTa nIti paNa che. vinayanAM A badhAM rUpA karmAMnI nirA dvArA AtmAne zuddha banAvIne mukti apAve che. AthI badhAMnu uddezya samAna che. A ja kAraNe jainadharmImAM vinayane dhanuM mULa mAnavAmAM Ave che. ene guNNAnA saMgrAhaka ane meAkSanA daravAjo kahyo che. AthI kahyuM cheH 'mUlaM dhammassa viNao' 'vinaya dharmAMnu mULa che.' caMdraguptanA vRddha mahAmaMtrI cANakaye potAnA nItisUtramAM spaSTa kahyuM che H o. 'indriyajayasya mUlaM vinayaH ' 'indriya para vijaya meLavavA pAchaLanuM mULa kAraNa vinaya che.' vinayathI mAtra indriyA ja nahIM, balke AkhI sRSTi manuSyanA vazamAM AvI jAya che. tame koInI sAme thoDAka namaze, te te vyakti tamArI sAme vadhu namaze. eka zAsaka jo prajA tarapha uddhatAI dAkhavaze athavA tA ahaMkAramAM DUbI jaIne prajAnA 81 - dhanuM mULa che vinaya
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiraskAra karaze, tA te te rAjA kadI pa kadI paNa rAjya karavAmAM saphaLa nahIM thAya. jo rAjA vinayI haze teA prajA tenA mATe prANa pAtharaze. bhagavAna mahAvIre ja nahI', bhagavAna buddhe paNa vinayane pAtAnA saMghamAM anivArya aMganA rUpe darzAvyeA che ane vinaya vizenAM temanAM pravacanA 'vinaya-piTaka'nA nAme saMgrahita thayAM che. vinayanA baLa para ja bhagavAna mahAvIra, bhagavAna buddha, bhagavAna rAma, 'zrIkRSNa, Izukhrista ke hajarata mahu'mada jagatanA cokamAM UbhA rahI zakayA ane duniyAnA rUDhigata pravAhAnI sAme laDavAnI zakti teoe vinayamAMthI ja meLavI hatI. vinaya vinA ekalA TakI zakavu asa'bhava che. rAgazaiyA para sUtelA cInanA saMta cAMgacAMgane lAgesee pUchyuM, 're' mahAtmA ! tame tamArA ziSyane koI saMdeza ApavA mAgeA che ?' '' ! emaNe mADu kheAlatAM pUchyuM, 'mArA meDhAmAM dAMta che ?' nathI. tA.' 'ane jIbha ?' 'e te che.' evu... kema che, kAraNa batAvI zakaze ?' mArA khyAla che ke narama hAvAne lIdhe jIbha TakI rahI che ane akkaDa hAvAne lIdhe dAMta paDI gayA che.' cAMge kahyuM, 'hA, para Takyu che. khasa, have kharAkhara kaheA che. jagata vinayanA ja siddhAMta mAre vadhu kAMI ja kahevu' nathI.' A che vinaya dvArA cirasthAyitvanuM varadAna. ekavAra mahAtmA husena khasarAI e peAtAnA ziSyAne upadeza ziSyA ! meM mArA jIvanamAM traNa vakhata zaramathI mAthu ApatAM kahyuM. jhukAvyuM che.' ziSyAe pUchyuM, 'gurudeva! kayAM kayAM ?? 82 ojasa dIThAM AtmabaLana
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ husene kahyuM, ekavAra dArUDiyA pAse, ekavAra bALakanI pAse ane eka vAra strI samakSa' ziSyAnI utsukatA vadhI gaI. emaNe vadhu bhaNavAnI jijJAMsA pragaTa karI eTale husena khasarAI e kahyuM, "eka vAra sAMjanA samaye eka zarAkhI nazAmAM cakacUra thaI ne cAlyA jatA hatAM. sAme kIcaDathI bharelA eka khADA hatA. dArUDiyA lathaDato lathaDatA e khADA tarapha jaI rahyo hatA. meM vicAryuM ke A hamaNAM khADAmAM paDI jaze. eTale kahyuM, 'jasa saMbhALA? hamaNAM khADAmAM paDI jaze.' . dArUDiyAe lathaDatA avAje kahyuM, sAMI, huM teA khADAmAM paDu ke na paDu', paNa tame jo ekavAra paNa paDayA, te beDA thavAmAM AkhA janmArA vItI jaze. tenI vAta sAMbhaLIne mAruM mAthuM namI gayu. ekavAra huM je raste jaI rahyo hato, te rastA para sAmethI eka bALaka hAthamAM dIvA laIne AvI rahyuM hatuM. me tene pUchyuM, 'beTA, Ave vakhate A dIvA tuM kayAMthI lAvyA ?' eTalAmAM pavananA eka jhapATA AvyA ane dIvA AlavAI gayA. J cAlAka bALake kahyuM, khAkhA ! pahelAM Apa kaheA ke te dIvA kayAM gayA ? pachI huM kahIza ke dIvA huM kayAMthI lAvyeA.' khALakanI vAta sAMbhaLIne huM niruttara banI gayA. : + ,ekavAra huM khudAnI baMdagI karI rahyo hatA ane eka strI doDatI AvI. enA pati enI sAthe jhaghaDA karIne kayAMka bhAgI gayA hatA. te hAMphaLI phAMphaLI thaIne patine zeAdhatI hatI. teNe mane pUchyuM, khAkhA, mArA patine tame ahIMthI jatAM joyA?" te strInAM kapaDAM astavyasta hatAM ane mAthuM khulyuM hatuM. meM zaramanA mAryA mAthuM jhukAvIne kahyuM, pahelAM tArAM kapaDAM te sarakhAM kara. pachI mane pUchajeTa J 83 dhanuM mULa che vinaya i
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ATaluM sAMbhaLatAM ja te gusse thaIne belI, "are sAMI ! mane mArA patine zodhavAmAM kapaDAM te zuM, zarIranuM bhAna paNa nathI rahyuM, paraMtu tame te khudAnI baMdagI karatAM-karatAM mArAM kapaDAM tarapha dhyAna Ape che !" A sAMbhaLIne mAruM mAthuM zaramathI jhUkI gayuM. basa, A traNee mane svadharmanuM bhAna karAvyuM hatuM." - A che jagata pratye vinayane AcAra ! saMsAranI pAThazALAmAM vinayI banIne te ghaNuM badhuM zIkhI zakAya che. badhA ja mahApuruSe A rIte vinayI thaIne jagata pAsethI asAdhAraNa jJAna meLavI zakyA che. A kAraNe bhagavAna mahAvIre sAdhune dareka jagyAe vinayI banIne. rahevAnuM kahyuM che. AthI e samAja, rASTra ane vizva pAsethI ghaNuM jJAna meLavI zake ane emanA jIvanane sudhArI zake. badhA mahApuruSa parama vinayI hovAne lIdhe ja jagatanI sevA ane sudhAraNuM karI zakayA. A kAraNe ja "jJAtA-dharmakathA sUtramAM tIrthakaratva prApta karavAnA visa kAraNe batAvyAM che, temAM 'vinayane eka mahattvanuM kAraNa darzAvyo che. kAraNa eTaluM ja ke tIrthakara thavA mATe lekhasaMgrAhaka banavuM khUba jarUrI che. lokone vizvAsamAM lIdhA sivAya ke temanI vAta namratApUrvaka sAMbhaLyA vinA ane temanI sAcI vAtemAMthI uparokta rIte preraNA ke anubhava grahaNa karyA vinA lokasaMgrAhaka banavuM muzkela che, ane e ja kAraNe vinaya lekasaMgrahatAne Avazyaka guNa hovAthI tIrthakaratvanuM anyatama kAraNa mAnavamAM Ave che. je tIrthakara ke anya mahApuruSoe jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, jJAna, vaibhava ke aizvaryanuM abhimAna rAkhyuM hota te duniyA kyAreya temanI banI zakI na hatI. A ja kAraNe vinamrabhAve bhagavAna mahAvIra ane buddha zuddha gaNAtA hajAre kene, strIone, vaizyane, kSatriyene (brAhmaNonA ekAdhikAra para AghAta karIne) pitAnA saMghamAM zrAvaka-zrAvikAnA rUpe ja nahIM, balake sAdhu-sAdhvInA rUpamAM paNa sthAna ApyuM ane temane ucca saMskArI banAvyAM. AthI ja eka mahAna AcArye kahyuM . viLa nirIkaLamUtra, viLa nivAir/ I viNayAo vippamukkassa kao dhammA kao to ?" .. 84 ojasa dIThAM AtmabaLanAM :
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinazAsananuM mULa ja vinaya che. vinaya nirvANasAdhaka che. vinaya vAra ke dharma ke karyuM tapa TakI zake ? ' . ' ' ' mahAtmA gAMdhIe vinayI thaIne ja pachAta jAtio ane harijanane apanAvyA ane temane saMskArI banAvIne ucca banAvyA. zuM vinayane A camatkAra e che che ! paraMtu anaMtakALathI AtmA para ahaMkAra ane madanA kusaMskAranuM AvaraNa lAgeluM hovAthI manuSya "vinayane" tarata apanAvI zakato nathI. ahama-buddhi tene sarvapriya banatAM aTakAve che. te ahamanA saMkucita vartuLamAM phasAIne pitAnA mAnItA lekane ja pitAnA mAne che. enA sivAya jagatamAM jeTalA paNa guNavAna, zraddhALu ane jijJAsu che temane pitAkA mAnavAne InkAra kare che. AthI vaiSNava AcArya rAmAnuja pitAnA jAti-abhimAnanuM nivAraNa karavA mATe kAverI nadImAM snAna karavA jatA tyAre brAhmaNanA khabhA para ane pAchA pharatA tyAre zudranA khabhA para hAtha rAkhIne cAlatA hatA. jagadguru Adya zaMkarAcArye brahmanI sarvavyApakatAne bodha namra banIne eka cAMDAla pAsethI meLavyuM hatuM. AthI pU. vijayAnaMdasUrijI mahArAje tIrthakavanAM vAsa sthAnakonI pUjAmAM enI durlabhatAnuM varNana karatAM kahyuM : "vI rI! meM te vinaya pichAnuM ! ananta 8 se, meM te vinaya !" "he sakhI! meM anaMtakALa pachI vinayadharma oLakhe che." AtmAnI bahenapaNI subuddhi che. tenA sahavAsathI AtmA anaMtakALanA zudra ahamanA malina AvaraNane haTAvIne vinayanAM darzana kare che, pariNAme vyApaka draSTi ane vizvavyApaka kSetra apanAve che. Ama thAya nahIM te, anaMtakALa sudhI pitAnA parivAra, jJAti, kuLa, gAma, nagara, prAMta, rASTra ke amuka dharmasaMpradAyanA baMdhanamAM baMdhAIne tene ja potAnA mAnIne cAle 85 dharmanuM mULa che vinaya
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayane artha phakta zarIrane namAvavuM, eTale ja nathI. A hADakAMne maLe te keTalIya vAra mUkyo che ane mUke che. pitAnA. svArthane lIdhe, bhayane lIdhe ane dInatAne kAraNe manuSya seMkaDe vakhata. mUkate hoya che. paNa AvI rIte jhUkavAne kazo artha nathI. kasarata, karatI vakhate zarIrane jhukAvavAmAM vinaya thato nathI. eka kalAka sudhI. kasarata karIne zarIrane namAvanAra yuvaka pitAnA pitAnuM, gurujananuM ane guNavAnanuM sanmAna nathI karatA. temane joIne mUkavuM te eka bAju rahyuM paNa pitAnI khurazImAMthI paNa UbhuM thatuM nathI. AthI. zarIranI sAthe jyAM sudhI hRdaya, mana, buddhi, vANI ane AtmA mUkI jAya nahIM, tyAM sudhI sAcA arthamAM vinaya nathI. hote. e mAtra. bAhyADaMbara ke aupacArika ziSTAcAra ja banI rahe che. ' ' AthI manane jhukAvavA mATenI mukhya zarata che ke abhimAna ane mada dUra thavA joIe. kodha, mAna, mAyA ane lebhanA prasaMge mAM paNa manane zAMta rAkhavuM. koi vagerene prasaMga jAgatAM ja je vyakti ke vastu tarapha krodha vagere thAya tyAre tenA saddaguNane vicAra kare, saddabhAva rAkho ane sArI bAju apanAvavI. vANIne jhukAvavAnI zarata che vANamAM namratA ane madhuratA. kaDavI vAtane mIThe. javAba de ane guNavAnanI prazaMsA karavI. kaDavI vAtane kahe. javAba te pazu pAsethI paNa maLaze. jo tame AvezamAM AvIne. prANIne tiraskAra karaze, to te paNa gussAmAM AvI jaze; pitapitAnI vANImAM bhasIne, trADa nAkhIne, garjanA karIne ke DacakArA. bolAvIne javAba Ape che. AthI gALa, apazabda athavA te kaTuvacanane uttara e ja rIte ApavAmAM Ave te mAnavI pazuthI saheje AgaLa jatA nathI. balake mAnavatAne paNa lajita kare che. - vAdaLa zuM kare che? te samudra banAvelA khArA pANIne AkAzamAM kheMcIne pharI mIThuM banAve che. e ja rIte vinayI manuSya. paNa kaThera, karNakaTu vacanane hRdayanI mIThAzathI dhoIne madhura banAvIne. sAmI vyaktine pAchuM ApavuM joIe. A rIte zarIrane jhukAvavAnI. 86 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarata che hAtha joDavA, mAthuM namAvIne vaMdana-abhivAdana karavuM, guNavAnuM bahumAna karavuM, bhakti karavI, zarIranA vinayamAM temanI AzAtanA na karavI e bAbatane paNa samAveza thAya che. A rIte cittane jhukAvavAnI zarata che. aparAdhIne daMDa ApatI vakhate paNa kemaLa rahevuM, meTAIne ghamaMDa na kare, sAmAnya vyakti tarapha paNa upekSA athavA tiraskArane bhAva na rAkha. jema mAtA pitAnA aparAdhI bALakane jyAre kaThora daMDa Ape che tyAre tenuM vAtsalyabharyuM mana ne hRdaya raDe che, mAnA hRdayamAM aparAdhI bALakane zikSA karatI vakhate paNa vAtsalyanuM jharaNuM vahetuM hoya che. A ja rIte pitAne AdhIna vyaktine daMDa detI vakhate cittamAM kaTheratA na AvavI joIe. kayAreka keI sAdhakanA jIvanamAM keI deSa athavA aparAdha thaI jAya te guru athavA AcArya tene kaThora prAyazcitta paNa Ape che, paraMtu emanA hRdayamAM aparAdhI sAdhaka pratye paNa mAnA jevuM ja heta UbharAtuM hoya che. A ja vAta vinayI sAdhakanA cittamAM paNa hovI joIe. A rIte buddhine jhukAvavAnI zarata che -kuTuMba, jJAti, parivAra, gAma, prAMta, kema, dharma saMpradAya, bhASA, rASTra vagerenA zudra ahamanA sImADAne teDI nAkha. vizvavizALa daSTi ane Atmaupampa buddhi ja A kSudra ahamanA nAzanuM cihna che. samagra samAja, rASTra ane vizvanA AtmAo tarapha buddhithI namavAvALI vinayI sAdhaka temane pitAnA tarapha AtmIya samajavA lAge che ane teo de, durguNe mATe pitAne ja javAbadAra mAne che ane te doSe ke durguNone dUra karavAne puruSArtha kare che. AtmAnA mUkavAnI zarata e che ke jyAre samagra samAja ke duniyA viruddha hoya tyAre paNa satyanI sAme jhUkI javuM, e satyane na cheDavuM. e satya tarapha eTalI bhakti hovI ghaTe ke prANAnta kaccha 'AvI paDe te paNa satyane choDavuM nahi ke tenAthI vicalita thavuM nahIM. je vyakti dharma, satya ke guNane sarvahitakara ane vizvanAM kalyANakArI mAne che, tene te svapnamAM paNa choDavAnuM vicAre nahIM. ', A rIte mana, vANI, zarIra, citta, buddhi ane AtmA dvArA dhamanuM mULa che vinaya
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayanAM lakSaNo upara batAvavAmAM AvyAM che. jIvananAM A che mukhya sAdhanamAM jyAre vinaya vizeSa pramANamAM bhaLe che tyAre manuSyamAM anya guNonI sAthe laghutAne guNa paNa sAhajikapaNe Ave che. jyAM laghutA che, tyAM lokapriyatA ane saraLatA che. AthI ja kahyuM che : ' , "ghutA meM prabhutA traNe, prabhutA se pramu TUra " . - bALasahaja namratAthI sAdhaka kura, kaThora ke uddhata lokonA gharamAM paNa praveze te tene Adara-satkAra maLe che ane leke tenI vAta svIkAre che. abhimAnI, ahaMkArI ke ghamaMDI banIne jAya che te tene kayAMya paNa praveza maLatuM nathI. vaLI, je te baLajabarIthI praveza meLave che te tenuM sahIsalAmata rIte pAchA pharavuM muzkela bane che, kaI tenI vAta mAnavA ke sAMbhaLavA taiyAra hetuM nathI. namratAnI pratimUti, vinayaguNasaMpanna sAdhaka asatyane sAmane paNa daDhatApUrvaka karI zake che, kAraNake te satya samakSa namra banI jAya che. A rIte te aMdhavizvAsanI gartAmAM paDelI prajAne vinayanA deraDAMthI bahAra lAvI zake che. beTI paraMparAne vaLagI rahenArI duniyAne te daDhatApUrvaka kahI zake che, kAraNa ke temAM vinaya ane namratA hovAthI prajA temanI vAta apUrva zraddhA ane bhaktipUrvaka sAMbhaLe che. - vinayanAM pAMca rUpa keTalIya jagyAe vinaya ane khuzAmatakhArI, vinaya ane cAMpalAza, vinaya ane dInatA, vinaya ane hInabhAvanA ke vinaya ane zarIranA namavAne eka ja mAnI levAmAM Ave che, paraMtu A baMnemAM rAta-divasa jeTaluM aMtara che. khuzAmata ke hajUriyApaNuM bhaya ke lobhavaza karavAmAM Ave che, paNa sAcA vinayamAM lebha ke bhayanuM nAmanizAna hotuM nathI. bhaya ke lebha-vaza karela vinaya nATaka jarUra che, paNa vAstavika vinaya nathI. A ja rIte cAMpalAza, AjIjI, cATukAritA ke dInatA pitAnA svArthanI siddhi mATe, kAma kaDhAvavA mATe ke kaMI meLavavA mATe karavAmAM Ave che. temAM paNa, alabatta namra banavAne svAMga racavAmAM Ave che, paraMtu sAcI namratA nathI hotI. 88. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ A ja rIte pitAne dIna-hIna gaNave, potAnI zaktione nagaNya mAnavI, potAnA jIvanamAM dharmane bilakula asaMbhava mAnI le e laghutAgraMthi paNa vinaya nathI. temAM ane vinayamAM lAkhagaNuM aMtara che. A ja rIte mana vinA zarIra namAvavAthI athavA te jyAM sudhI manamAMthI kharAba bhAva nIkaLI na jAya tyAM sudhI tene vinaya kahevAmAM AvatuM nathI. jAsUsI karanArA paNa kuTilatAvaza namra banIne bIjAnA mananI vAta jANI le che. Ama kapaTathI potAnuM kAma kaDhAvavA mATe zarIrane namAvavuM ke jhUkI mUkIne salAma karavI te paNa vinaya nathI. hAthI upara humale karatAM pahelAM siMha paNa prathama mUke che, citto paNa kaI para humale karavA mATe pahelAM zarIrane ekadama namAve che. A rIte zarIra namAvavAne vinaya kahevAya khare? kadApi nahIM. A mATe tatvajJAnIoe duniyAdArInI badhI vAtane dRSTimAM rAkhIne pAMca prakAranA laukika vinaya batAvyA cheH (1) lakepacAra-vinaya (2) bhaya-vinaya (3) artha-vinaya (4) kAma-vinaya (5) dainya-vinaya. 11. lekopacAra-vinaya : A vinaya tyAM hoya che, jyAM mAtra ADaMbara hoya ane hRdayanI preraNuM heya nahIM. koI vaDIla ke samAjamAM pratiSThita vyakti Ave ane huM UbhA thavAne ziSTAcAra paNa na karuM te leke zuM kaheze? lokahRdayamAM enI viparIta pratikriyA thaze. teo kaheze, "juo, A keTale badhe abhimAnI che!athavA ema kaheze ke, "meTAMnuM sanmAna jeTaluM adhika karavAmAM Ave, teTalI vadhu prasannatA temanA para varasaze, mAre vinaya jeIne prajA mArI prazaMsA karaze." AvA hetune lakSamAM laIne karela vinaya lekopacAra-vinaya kahevAya che. 2. bhaya-vinaya: pitAnAthI moTA oNphisara, adhikArI ke ucca padavALA tarapha vinayapUrvaka vartIzuM nahIM, te teo nArAja thaI jaze ane kadAca dhamanuM mULa che vinaya
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI sajA karI bese athavA te baDhatI aTakAvI de. keAI sattAdhArI AvatAM tenA svAgata-satkAra karavAmAM Ave nahI te te kadAca daMDa kare athavA teA gAma para tenA khApha Utare ke pachI amArA gAmanI unnati mATe kazuM nahI kare. A badhAM bhaya-vinayanAM udAharaNa che. koI vidyArthI e koIka bhUla thaI javAthI sajA meLavavAnA bhayathI ke parIkSAmAM nApAsa karI nAkhavAnA bhayathI AdhyApaka samakSa vinaya khatAvavA te paNa bhaya-vinaya che. koI sAdhuthI koI aparAdha. thaI gayA teA prAyazcittathI bacavA mATe peAtAnAthI meTA gurunuM je adhika sanmAna kare, temanA pratye bahumAna dAkhave te te paNa bhayavinaya che. aparAdhI sAdhaka je potAnA vaDIlanA ke gurunA Atmika guNAthI AkarSita thaIne athavA te peAtAnA para sAcA rUpamAM naitika akuza rAkhIne mArgadarzana ke zuddhi mATe temanuM sanmAna ke bahumAna nathI karatA, ane eTalA mATe paNa nathI karatA ke teo samAjanA AcAra-vicArane surakSita rAkhanAra ke temAM AvelI vikRtio, sa MkINa tA ke rUDhiAne dUra karanArA che, te te paNa bhaya--vinaya che. 3. a-vinaya: paisAnI prApti mATe dhanADhaya, sattAdhArI athavA mATA adhikArInu sanmAna karavAmAM Ave athavA teA temane puNyazALI, bhAgyavAna, zeThajI, bAbujI vagere zabdothI navAjavAmAM Ave ke pachI temane sabhAmAM. uccasthAna, agrasthAna athavA pada ApavAmAM Ave che te te atha - vinaya kahevAya. peAtAnI nokarI salAmata rAkhavA mATe, vetanamAM vadhArA karAvavA mATe athavA potAnA mAla khapI jAya eTalA mATe kAI vyakti kAIka dhanavAna athavA maeNnejara pratye vinaya dAkhave te te. paNa a -vinaya che. Ama jovA jaIe te je munima zeDanuM sanmAna. kare che te ja potAnI nIcenA mANasAnI nAnI bhUla tarapha gussAthI. 90 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAlacoLa thaI jAya che. AthI zeTha pratyene vinaya hRdayathI nahIM paNa paisAne kAraNe thatuM hoya che. Aje jagatamAM dhananI belabAlA che. dhanADhaya vyaktimAM kaI doSa haze te loke tenI sAme kahevAnA badale temanI pratye te vinaya ja dAkhavaze. A bAbatamAM mane eka dRSTAMta yAda Ave che. eka vANiye gAmaDAmAM rahetA hatA. enI pAse paisA te bahu na hatA, paNa gAmalo ke tene sadAcAra ane nItimattAne joIne tene zeTha kahetA hatA. A vANiye zaheramAM mAla levA mATe moTA vepArI pAse jatotyAre sAva sAdo pozAka paherIne jate. zaherane vepArI enAM sAdAM kapaDAM ane garIbIne joIne tenuM kaMI Atithya karate. naheta ke na te tene bhojana mATe kaheto. ethIye vadhu, kayAreka te. A gAmaDAnA zeThanuM apamAna paNa karI nAkhata. eka divasa gAmaDAnA zeThe vicAryuM: A zaheranA abhimAnI vepArInI sAna ThekANe lAvavI joIe. ene koIka evo bodhapATha zIkhavavuM joIe ke jethI jiMdagImAM kayAreya keI garIbanuM apamAna karavAnI hiMmata na kare." " teNe zaheranA eka bebI pAsethI kImatI kapaDAM bhADe laI lIdhAM.. eka lAkaDI kharIdI ane kyAMkathI udhAra mAMgIne keTalAMka AbhUSaNa paherI lIdhAM ane pachI bhAre bhapakA sAthe zaheranA e abhimAnI. vepArI pAse pahoMcyo. abhimAnI zeThe. gAmaDiyAne A vezamAM oLa-- khe nahIM ane kaI meTo mANasa samajIne tenuM svAgata karyuM. eNe bhejana mATe Agraha karyo. gAmaDAnA zeThe Agrahane svIkAra. karI lIdhuM. ' jyAre te bhejanane mATe beThe tyAre zaherI zeThe eka thALamAM mIThAI pIrasIne sAme mUkI. gAmaDAnA zeThe hAthamAM mIThAIne TukaDo kayAreka potAnA kapaDAMne te kayAreka ghareNune aDakADavA. - - - 9T dhamanuM mULa che vinaya
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAge. zaherI vepArIe tenA AvA vartanane joIne pUchyuM, "Aya bhajana kema nathI karatA? A zuM kare che kapaDAne mIThAI kema aDADo che?" zeThe kahyuM, "huM pahelAM A badhAne bhejana khavaDAvuM chuM, ke jene kAraNe mane mIThAI ane ATalI badhI mahemAnagati maLI." zaheranA vepArIe kahyuM, "kema evI zI vAta che?" gAmaDAnA zeThe javAba Apyo, "vAta ema che ke huM te tene te ja gAmaDAne vANiye chuM, paNa pahelAM jyAre sAdA SiAkamAM Apane tyAM Avate, tyAre Apa mAre bhAva paNa pUchatA nahIM. meM vicAryuM ke A vepArI mAnavInA guNonI kadara karatA nathI. mAtra pioSAka athavA TApaTIpane ja jue che. ene sAce bedhapATha bhaNAvavA joIe. eTale Aje huM banIThanIne rAjavI ThAThamAThathI Ave chuM ane tethI te tame Aje mArI khUba mahemAnagati karI. te jene lIdhe mane Adara maLe che tene huM pahelAM khavaDAvate hata" A zaherane vepArI samajI gayo. tenuM mAthuM zaramathI jhUkI gayuM ane pitAnI bhUlane mATe gAmaDAnA zeThanI mAphI mAgI. kahevAnuM tAtparya e che ke dhana athavA vaibhavane joIne je vinaya dAkhavavAmAM Ave che, e artha-vinaya che, sAce vinaya nathI. ka, kAma-vinaya : kAma-vAsanA thI bharelI vyakti strIo pratye namIne-laLIne vinaya dAkhave che, paNa te zA mATe? mAtra kAma-vAsanAnI pUrti mATe. e vakhate te te strInI lAta paNa sahana karI le che. A rIte potAnI kAma-kaDAnI pokaLa lIlA koI jANI jAya ane potAnI pratiSThA dhULamAM maLavAnI dazA AvI paDe te pitAnAthI uMmaramAM nAnI vyakti te zuM, paNa bALaka hoya te tenA caraNamAM mAthuM namAvavA taiyAra thaI jAya che. e vakhate tenI se gALo paNa cUpacApa sAMbhaLI le 92 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, paraMtu A vinayanuM nATaka che, A kAma-vinaya che, vAstavika vinaya. nathI. je vAstavika vinaya hoya te AvI kamI vyakti pamUti koI saMta ke mahAtmAnA caraNamAM jaIne mUke ane pazcAttApa karI. prAyazcitta mAnIne zuddha bane. pa. nya-vinaya : manamAM jyAM moTA guMDa, hatyArA, lUMTArA vagere samakSa dIna-bhAvanA AvI jAya, tyAre vyakti hAtha joDe che ane tenI AgaLa bIkaNuM. bilADI banI jAya to te dainya-vinaya kahevAya. vaLI, pitAnA Atmagauravane bhUlIne manuSya potAnI jAtane dIna mAnavA lAge ane pitAnI zaktio parathI vizvAsa gumAvI bese tyAre dainya-vinaya thaye kahevAya. sArAMza e che ke uparanA pAMceya vinaya sAcA vinaya nathI. tene vinayanuM pradarzana kahI zakAya, sAce vinaya nahIM. jemAM koI tapa na hoya, ahaMkAra dUra thatuM na hoya, abhimAna ochuM na thAya, svArtha ke bhaya haTI jAya nahIM ane AtmAmAM pravezelA durguNe ane. kharAba vRttione tapAvIne savRtti ane saguNene sthApita karavAnuM pagaluM na bharIe, tyAM vinaya pradarzana mAtra banIne aTakI jAya che. A vinaya dravya-vinaya kahevAya, bhAva-vinaya nahIM. kevaLa hAtha joDelA hoya, mAtra mAthuM jhukAveluM hoya ke vaMdanane mukhapATha karI javAnuM hoya, paraMtu hRdaya joDAyeluM na hoya, mana jhUkeluM na hoya ane buddhithI samaja pragaTelI na hoya te samajavuM joIe ke te dravya-vinaya ja che. - jemanI IcchA ThagavAnI ane chetaravAnI hoya che te dravya-vinayanuM AcaraNa kare che. e dravya-vinaya dvArA e pitAne svArtha sAdhavAnI koziza kare che. dravya-vinayanuM daSTAMta | abhayakumAra magadha rAjyanA maMtrI ane samrATa zreNikanA putra hatA. jainadhamI hovAne kAraNe pratyeka sahadhamI bhAI-bahenane Adara 93 dharmanuM mULa che vinaya
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ satkAra, vinaya, bahumAna ane sevA karatA hatA. ekavAra abhayakumAre bahArathI AvelA keTalAka yAtrIone potAne ghera bhejana mATe, nimaMtraNa ApyuM. e yAtrIomAM eka vezyA paNa hatI. e pitAne zrAvikA tarIke oLakhAvatI hatI. teNe koI zatru rAjAnI samakSa abhayakumArane bAMdhIne laI javAnuM bIDuM jhaDapyuM hatuM. AthI jAsUsI karavA mATe teNe A chUpe veza lIdho hato. jyAre abhayakumAra bhajana karAvavA mATe yAtrALuone bolAvavA AvyA tyAre te kapaTI vezyAe kahyuM, "Aja te mAre upavAsa che. abhayakumAre tene sahadhamI bahena samajIne enI vinaya-bhakti karatAM kahyuM, "bhale Aje tamAre upavAsa che, te kAle pAraNuM mAre tyAM karajo." vezyAe kahyuM, "jema Apa mane sahadhamI samajIne vinayabhakti darzAve che, tema mAruM paNa kartavya che ke huM paNa sahadhamIne nAte tamane AmaMtraNa ApuM. AthI huM tamAruM nimaMtraNa tyAre ja svIkArI zakuM ke jyAre tame paNa mAre tyAM AvavAnuM nimaMtraNa svIkAre." - zuddha ane saraLa hRdayanA abhayakumAre tenuM nimaMtraNa saharSa svIkArI lIdhuM. bIje divase abhayakumAra nimaMtraNa svIkAryuM hatuM te mujaba zrAvikAzadhArI vezyAne tyAM bhojanane mATe pahoMcyA. vezyAe abhayakumAranuM svAgata karyuM, khUba vinaya dAkha, abhayakumAranI prazaMsA karI ane Adara-satkArapUrvaka bhajana karAvyuM. bhejana" bAda vezyAe abhayakumArane caMdrahAsa nAmane dArU pIvA mATe Ape. caMdrahAsa dArUmAM kaI vAsa hetI nathI ane dekhAvamAM AbehUba dUdha samAna hoya che. vaLI, sahadhamIne tyAM te zaMkAne koI sthAna ja hoya nahIM, tethI abhayakumAra niHzaMkapaNe dUdha samajIne 2 te dArU pI gayA. Ameya ghaNu prAMtamAM bhejana pachI dUdha pIvAne jANIte rivAja pracalita che. basa pachI zuM? caMdrahAsa dArUe pitAne prabhAva batAvyuM. abhayakumAra tene pItAM ja pitAnuM bhAna 94 ojasa dITha AtmabaLanAM
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ gumAvI beThA. bebhAna abhayakumArane joIne vezyAne thayuM ke sAro lAga maLe che, tethI tene kasIne bAMdhIne, rathamAM nAkhIne tenuM apaharaNa karI gaI A che dravya-vinayanuM javalaMta udAharaNa. A rIte valkalacIrIne phosalAvIne vanavatI trASine AzramethI zaheramAM laI javA mATe keTalIka vezyAoe A rItane dravyavinaya dekhADyo hato ane pralebhana ApyuM hatuM. AvuM vinayanuM nATaka dhamazeSa AcAryanA "vinaya nAmanA ziSya karyuM hatuM. udAyI rAjAe jyAre caMdrapradyotane yuddhamAM harAvI dIdho tyAre hArelA ane gusse thayelA caMdrapradyote rAjA udAyane pakaDavAne mATe keTalAya guptacare mekalyA, paNa badhA prayAsa niSphaLa gayA. aMte teNe udAyI rAjAne pakaDI lAvanAra athavA tenI hatyA karanArAne moTuM InAma ApavAnI ghoSaNA karI. eka pUte kaI raste na nIkaLatAM dharmaghoSa AcArya pAse dIkSA laIne sAdhuno svAMga ra. guru ane anya sAdhuonI te sevAbhakti karatA ane emanA pratye khUba vinaya batAvate, paNa AnI pAchaLa tenA manamAM zuM kuTilatA hatI te kaI jANa na zakaryuM. te potAnI pAse guptapaNe zo rAkhato hato. eka divasa caturdazI parva (pakhI parva) hevAthI udayI rAjAe upAzrayamAM pauSadhazratane svIkAra karyo hato. rAjAe Akho divasa dharma kiyA ane dharmadhyAnamAM vitAvyo. saMdhyA samaye pratikramaNa vagere karIne rAta vItatAM potAnI pathArImAM sUI gaye. badhA sAdhue sUI gayA hatA, paNa dhUrta sAdhu Aje jAgato rahyo hatuM. te dhIrethI UDyo. pitAnuM chUpAveluM zastra bahAra kADhIne sUtelA udAyI rajAnA peTamAM ekAeka khAsI dIdhuM. zastra vAgatAM ja lehInI dhArA vahevA lAgI. zastra eTaluM UMDuM pesI gayuM hatuM ke udAyI rAjA kaMI bole e pahelAM ja enuM prANapaMkheruM UDI gayuM. dhUrta sAdhu pitAnAM khUnathI bharelAM kapaDAM, zastra ane bIjA dharmopakaraNe tyAM ja choDIne nAsI gaye. . 95 dharmanuM mULa che vinaya..
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte vinayanI ADamAM vinaya' ziSye dhRtatAnu' mahAbhayaMkara kRtya karyuM. mitro ! dhyAna rAkho ke dravya-vinaya mAtra dekhADA-chetaravAnu sAdhana banI jAya nahIM. hRdayanI saccAIthI je zuddha, chalarahita vinaya AcaravAmAM Ave che te meAkSaphaLadAyaka hAya che. bhAva-vinayanI sAthe dravya--vinaya joDAI jAya to senAmAM suMgadha bhaLe che. jo dravya-vinaya. (vRddhAvasthA, khImArI, azakti, pazutA vagerene kAraNe) kayAreya na hAya tA bhAva vinayathI paNa meAkSanI hUMDI svIkArAI jAya che. sthaLa : jainabhavana, bIkAnera 7 oNgasTa, 1948 96 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca 5, vinayanA vividha prakAra jenadharma guNone pUjaka che, guNonI pUjA e tene mudrAlekha che. A daSTie mAnavajIvananuM nirmANa karavAmAM, AtmAnI zuddhi karavAmAM ane jIvanane unnata karavAmAM sahAyaka thAya tevA guNo tarapha abhimukhatA ane zraddhA rAkhavI tema ja tene Adara ane tenuM mAhAtma karavuM joIe. vaLI tenI AzAtanA na karavI joIe. A rIte vinaya. dAkhavI Avazyaka banI jAya che. sAthe sAthe guNa ane guNavAnane abhinna saMbaMdha hovAne kAraNe, je pUrvokta prakAranA guNathI saMpanna hoya, tevI vyaktine paNa vinaya kare joIe. guNavAnane vinaya te guNanA vinaya barAbara che. guNavAnanA vinayathI te guNone protsAhana maLe che. te guNone prajA jIvanamAM apanAvavA prerita thAya che. A rIte prakArAntare guNavAnanI sevA, pUjA, bhakti 97. vinayanA vividha prakAra
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA tenA dharmaprasAranA kAryamAM sahayoga vagere badhI ja bAbate guNapUjAmAM ja samAveza pAme che. AthI "uttara-rAmacaritamAM sItA aMge aruMdhatIe kahyuM: "TTr: pUnAthAnaM jIju na Dhi na vayaH " "guNIjanemAM guNa ja pUjAnuM kAraNa che. liMga ke vaya pUjAnAM kAraNa nathI." jema dharmiSThamAM dharma vase che, te ja rIte guNIjanamAM guNa vase che. te pachI ApaNe guNe pratye vinaya dAkhavIe paNa guNonA dhAma-guNavAna-tarapha vinaya na dAkhavIe, te keTaluM yogya gaNAya? keTalAka le ke ema kahe che ke guNavAna puruSomAM keTalAka deze paNa hoya che. AthI jyAre ApaNe guNavAna pratye vinaya rAkhIe chIe te guNanI sAthe sAthe tenA doSanuM paNa samarthana thaI jAya che, paNa A take asaMgata che. koInagaranAM bAgabagIcA, suMdara imArate, vidyAlaya tathA udyoga-maMdirane joIne te nagaranI prasaMzA kare che, temAM te nagaramAM rahelI gaMdA pANInI gaTaranuM samarthana hetuM nathI. keIpaNa vastunA samarthanane AdhAra tenA samarthakanI bhAvanA para nirbhara che. je tenI bhAvanA keI dhanavAna vyaktinA guNe joI, e guNanuM ja samarthana karavAnI hoya te temAM tenAmAM rahelA doSonuM samarthana nahi thAya, paNa je guNonI daSTie samarthana karyuM haze, te ja guNonuM samarthana karyuM kahevAze. jainadharmane anekAntavAda sApekSa daSTithI kaI paNa vastumAM rahelA dharma(satya)ne grahaNa karavAnuM kahe che, AthI amuka guNanI apekSAe ja te guNanuM samarthana karavuM e siddhAMta-saMmata che. jevI rIte arihantanA guNonI apekSAe ari. hatane vinaya temanuM samarthana che, sAdhunA guNonI apekSAe sAdhune vinaya guNa-sApekSa che. keI sAdhumAM keI doSa hoya to te sAdhu pratye vinaya rAkhavAnI bhAvanA te deSanuM samarthana karavAnI na hoya, te pachI deSanuM samarthana karyuM kevI rIte kahevAya? AvI rIte keTalAka loke ema paNa kahe che ke A jhaMjhaTamAM na paDatAM ApaNe sAcA guNone vinaya karavo joIe; guNavAnane ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinaya nahIM. paraMtu A leke e bhUlI jAya che ke leke kaI vyaktimAM rahelA guNa pratye ja vinaya rAkhaze ke pachI mAtra te guNanuM ja nAma lakhIne ja vinaya karaze? guNanuM hovuM eTale koIne koI vyaktimAM enuM hovuM kahevAya, guNanuM ekaluM astitva na hoI zake. kAraNa ke, "vArtha sUtranA " vyAzrayA niLar Tr: A sUtra anusAra guNa pote ja svayaM nirguNa-nirAkAra hoya che, te kaI ne kaI dravyane Azrita banIne rahyo hoya che. guNonI abhivyakti paNa koI ne koI cetanAzIla prANa dvArA thAya ja che. e vinA amUrta guNane oLakho paNa muzkela che. guNavAna pratye vinaya guNapUjaka jaina dharma guNanI sAthe sAthe guNavAna puruSa pratyenA vinayane paNa spaSTapaNe batAvyA che. kevaLa guNa pratye ja vinaya rAkhavAthI ke mAtra guNene ja apanAvavAthI jyAre paNa saMkaTa Ave, bhaya lAge, pralebhana Ave athavA te keI vikaTa samasyA Ave tyAre uparanA guNe(jene te vinaya rAkhe che) para TakI rahevAnI preraNA ke protsAhana kevI rIte maLaze? te te guNavAna puruSa pratye vinaya rAkhavAthI ja sAMpaDe. bhale, te guNavAna puruSa vartamAna samayamAM ApaNane dRSTigocara na hoya, parokSa hoya, tema chatAM temanA tarapha dAkhavela zraddhApUrNa vinaya ApaNane temane gaNenuM smaraNa karAvaze ane vikaTa samayamAM te guNamAM daDha rahevAnuM baLa Apaze. ApaNane ja nahIM paNa bIjA lokone paNa ApaNA dvArA te guNavAna puruSa pratyene vinaya pitAnA jIvanamAM apanAvavAnI preraNuM Apaze. eTaluM ja nahIM paNa jena dharme te guNavRddhi ke guNavikAsa karavAmAM je je mahAnimitta che, tene paNa vinaya karavAnI vAta karI che. naMdIsUtramAM kahyuM che saMj THva vaM" "guNanI khANa evA zrIsaMghane huM vaMdana karuM chuM." :: vinayanA vividha prakAra
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avi have ene ja vizeSa vinaya asara karIne vinayanuM A hakIktamAM te guNavAna vinA guNanuM koI mahatva nathI. baMnene avinAbhAva-saMbaMdha che. sAkaranI mIThAzane aLagI karavAthI keI ene sAkara nahIM kahe, e ja rIte agnimAMthI uSNatAne guNa kADhI nAkhIe te agninuM astitva ja naSTa thaI jaze, tema guNavAnamAMthI guNane dUra karIe te kaI ene guNavAna kaheze nahIM. guNa je guNavAnathI alaga thaI jaze, te kaI tenA tarapha vinaya dAkhavaze nahIM, kAraNa ke te kevaLa nAmane ja guNa che, temAM te guNanI guNatva-zakti nathI. e guNanI guNatva-zakti guNavAna vyaktinI sAthe saMsargamAM rahevAthI ja pragaTa thaze. sAkara sAthe madhuratA rahevAthI ja sAkaramAM e pragaTaze, kAgaLa para "madhuratA" zabda lakhe heya te temAMthI madhuratA pragaTa nahIM thAya. A kAraNe ja jaina dharma guNa ane guNavAna baMne pratye zuddha bhAvapUrvaka vinaya rAkhavAne tapa, dharma ane AcAra karyo che. vinayanA bAvana prakAra Avo, have ene paNa vicAra karIe. kayA kayA mukhya guNa ane guNavAne tarapha jaina dharma vizeSa vinaya rAkhavAnuM darzAvyuM che. Ama te zAstromAM vibhinna prakAre kyAMka bheda-peTabheda karIne vinayanuM varNana karavAmAM AvyuM che. vinayanA traNa bheda darzAvyA che, te kayAMka cAra, pAMca, dasa ne tera bheda karyA che. A tera bhedonI sAthe vinayanA cAra prakArene guNAkAra karavAthI bAvana bheda thAya che. pahelAM vinayanA bAvana bhedonI carcA joIe. jaina dharmamAM mukhya guNa ane mukhya guNavAna bane maLIne vinaya mATe tera pAtra batAvavAmAM AvyAM che. jemanA pratye vinaya Acare joIe, te A pramANe cheH (1) tIrthakara (2) siddha (3) kuLa (4) gaNa (5) saMgha (6) kiyA (7) dharma (8) jJAna (9) jJAnI (10) AcArya (11) upAdhyAya (12) sthavira ane (13) gaNuM. - A tera vinayogya pAtromAM tIrthakara, siddha, AcArya, upAdhyAya, sthavira ane gaNuM e cha guNavAna puruSa che kuLa, gaNa ane saMgha 100. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ A traNa guNayukta saMsthAo che ane kriyA, dharma ane jJAna e traNa guNa che. kuLa, gaNa ane saMgha guNayukta saMsthAo che, te paNa saMghamAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA A cAreya prakAranI vyaktione samAveza mAnavAmAM AvatuM hovAthI e paNa eka rIte guNavAna vyakti che. A rIte UMDANapUrvaka vicArIe te A terane samAveza deva, guru ane dharma A traNamAM thAya che. devamAM tIrthakara ane siddha, baMnene; gurumAM AcArya, upAdhyAya, sthavira, gaNI, kula, gaNa ane saMghane tema ja dharmamAM kiyA, dharma ane jJAnane samAveza thAya che. A tera vinayacca guNapAtranI (1) AzAtanA na karavI (2) bhakti karavI (3) temanuM bahumAna karavuM (4) temanA guNa gAvA, temanA guNonI prazaMsA karavI ke temane mAna ApavuM. A cAra prakAre vinaya karI zakAya che. AthI tera bhedanA cAra prakAra sAthe guNAkAra karavAthI vinayanA bAvana prakAra bane che. have tene kramazaH vicAra karIe. tIrthakara vinaya: jaina dharmanA paMcaparameSThI maMtramAM sarvaprathama tIrthakarane namaskAra karavAmAM AvyA che, joke siddha temanAthI padamAM UMcA hoya che. enuM kAraNa e che ke tIrthakara zarIradhArI hoya che eTale temanA dvArA aneka jIvone zuddha dharmane lAbha sAMpaDe che ane kalyANamArganI prApti thAya che. A saMsArasAgara pAra karavA mATe jIva temanA dvArA banAvAyelI saMgharUpI naukAne Azraya le che. emanI pAsethI zuddhi, nirvANa, karmakSaya ane muktinI preraNA maLe che. AthI Asanna-upakArI hovAthI temanuM nAma prathama levAmAM Ave che. jema ke dAdA-paradAdA pitA karatAMya vadhu guNavAna ke upakArI hatA, paraMtu vartamAnamAM temanI gerahAjarImAM pitA ja nikaTanA upakArI che, mATe temanuM nAma vizeSapaNa levAmAM Ave che. A tIrthakara devane devAdhideva, sAkAradeva, jinezvara, jina, arihaMta athavA vItarAga vagere nAmathI saMbodhavAmAM 101 vinayanA vividha prakAra
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che. vaidika dharmanI bhASAmAM emane jIvanamukta (sadehamukta) avatArI, dhama (tI)saMsthApaka kahevAmAM Ave che. te aDhAra doSa rahita ane khAra guNa sahita hAya che. badhA tIrthaMkara ceAtrIsa atizaya, pAMtrIsa guNu tathA mAra prakAranA pariSahuthI mukta heAya che. A karmAMmAMthI teo cAra ghAtI karmAM (jenAthI AtmAnA guNAne sIdhA ja ghAta thAya che te jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, mAhanIya ane aMtarAya)ne sathA kSaya karI de che. bAkInAM cAra aghAtI karmA(je zarIrathI sabaMdhita che, AtmaguNAnA sIdhA ghAta nathI karatAM te-vedanIya, nAma, geAtra ane Ayuka) rahI jAya che e A zarIranA avasAna sudhI ja rahe che. A janmanA zarIranA avasAnanI sAthe ja bAkInAM cAreya karmAM sarvathA nAza pAme che ane teo niraMjana, nirAkAra, siddha-buddha banI jAya che. pachI krIthI janma-maraNa thatAM nathI. jaina dharma guNanA pUjaka hAvAthI, emAM nAmabheda hAvAthI vinayamAM koI bheda hAtA nathI. AcAya hemacaMdre AthI A rIte stuti karI che H " bhavabIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA harerA jinA vA namastasmai // yatra yatra samaye yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadoSakaluSaH sa ced eka eva bhagavannamo'stu te // " "jemanA saMsArarUpI khIja(karmarUpI)aMkurane pedA karanArA rAgadveSa vagere nAza pAmyA che, temanAM nAma bhale brahmA hAya, viSNu hAya, mahAdeva hAya athavA jina hAya, temane mArA namaskAra che, je je samayamAM je je mahApuruSo je je nAmathI thayA che te jo rAgadveSa vagere doSothI rahita hAya tA eka ja che ane tevA bhagavAnane mArA namaskAra che." A rIte kAI nAmanA tIrthaMkara hAya, paNa temanA pratye tsu pUrNa zraddhA rAkhavI, temanI AzAtanA na karavI, temanuM bahumAna karavuM, temanA guNA gAvA tathA temanI bhakti karavI e temanA vinaya che. 102 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke te pachI tenI hAjarI che. sAthe tIrthakara saMsAranuM sarvocca zikhara che. vizvamAM temanAthI vizeSa kaI puNyAtmA nathI. teo sAkAra paramAtmA che. temane zarIra hovAthI rUpa, rasa, gaMdha ane sparza paNa hoya che, zarIra hovAthI teo zarIranI badhI ja kriyAo kare che chatAM zarIra pratye athavA saMsAranI koIpaNa vastu tarapha temane Asakti ke mUcha hotI nathI tema ja teo koI paNa pratye dhRNuM, 'Sa athavA vera rAkhatA nathI. teo vItarAga, sarvajJa ane sarvadazI che. | sarvocca guNavAnano vinaya * keIema kahI zake ke tIrthakara vartamAnakALamAM A kSetramAM vidyamAna nathI te pachI emane "vinaya kaI rIte karI zakAya? ame pUrve kahyuM tema guNavAna puruSanI hAjarI hoya ke na hoya, paNa vinaya te temanAmAM rahelA guNe pratye dAkhavavAne che. AthI sarvocca guNavAna tIrthakaronI gerahAjarImAM paNa temanA guNamAMthI preraNA levA mATe tathA saMkaTa, bhaya, pralobhana vagere vakhate paNa ApaNe temanA guNo upara AdhAra rAkhI zakIe. vaLI temanA guNane apanAvavAnI preraNA athavA pretsAhana paNa bIjA lekane maLI zake e daSTithI uparyukta cAreya prakAre emane vinaya karI zakAya. jevI AkRtivALI mUti hoya che, tene joIne prAyaH te vibhUti ke mahApuruSanuM smaraNa thAya che. dhAro ke tamArI sAme keIe maryAdApuruSottama zrI rAma, bhagavAna zrIkRSNa bhagavAna buddha ke bhagavAna mahAvIra vagerenI cAra-pAMca mUrtio mUkI hoya. tame mUtinI AkRti joIne tarata e mUti konI che te oLakhI kADhaze. zaMkha, caka, gadA, padma vagere sahitanI mUtine joIne ja tame tarata belI UThaze. ke A te viSNunI mUrti che. mera-pIMchane mugaTa ke hAthamAM vAMsaLI vALI AkRti jotAM ja tamane zrIkRSNanuM smaraNa thaze. dhanuSa-bANa jotAM ja tame jANI jaze ke A maryAdA puruSottama zrI rAmanI mUrti che. padmAsanastha ke ardhapadmAsanastha dhyAnamudrAmAM lIna mUrti ke dhyAnAvasthAmAM - vinayanA vividha prakAra
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ UbhelI mUrti ne joI ne potAnA saMskAra anusAra tame samajI jaze ke A jaina tIrthaMkaranI mUrti che, A rIte jaina-tItha karanI mUrti jevI AkRti hAya, paraMtu tenA upara vastra ke yajJopavitanuM cihna ati hAya tA jene khabara haze te tarata ja kahI de ke A A rIte je te AkRtivALI mUrtine smaraNa karI zakAya che. buddha bhagavAnanI mUrti che. joI ne te te mUrti mAnanu AthI kharekhara teA tIrthaMkara vinaya tyAre ja siddha thaze ke jyAre ApaNe tIkara dvArA prarUpita dharmane jIvanamAM utArIza', temanA guNAne apanAvIzuM' ane sakaTa samaye paNa aDagapaNe dharmazraddhA dAkhavIzuM. siddha--vinaya : gata cAvIsImAM jeTalA paNa tIrthaMkara hatA, te adhA siddha thaI gayA ane khIjA paNa sAmAnya kevalI ke vItarAga-puruSa potAnA aMtima deha ane ATha karmAMthI mukta thaI ne siddha thAya che. te pUrNa mukta (videhamukta, azarIrI) thaI jAya che. AvA mukta puruSA kevaLa jaina dharma-saMdha dvArA ja thAya che evuM nathI. jaina dharma guNapUjaka hAvAthI te koIpaNa dharmAMsa'dha, deza, veza, liMga, jJAti athavA koIpaNa rIte kAIne paNu, dhaprApta sAdhaka-sAdhikAne muktinAM adhikArI mAne che. tI-atI Adi pa`dara prakAramAMthI koIpaNa eka prakAra dvArA siddha eTale ke nirajana-nirAkAra paramAtmA thayA pachI te temanAmAM koI bheda rAkhatAM nathI, kAraNa ke te bhUmikAe te nAma, rUpa, deha, ghara, mAha-mAyA, ka -kAyA badhuM visarAI gayu. hAya che. kevaLa zuddha AtmA jyotimAM jyotisvarUpa banI rahe che. AvA nira'jana-nirAkAra siddha thayA pachI teo sa'sAramAM phrI pAchA AvatA nathI. jaina-sAdhanAmAM e lAkonI stuti gAtI vakhate kahevAya che-- "sivamayalamaruvamaNaMtamakkhayamavvAvAhamapuNarAvittisiddhigainAmadheya N ThANaM saMpattAga / " "kalyANakara, acala, arUpa, aMnata, akSaya avyAbAdha ane 104 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ apunarAvRtti (jyAM pahoMcyA pachI pAchuM AvavAnuM hetuM nathI) siddha gati nAmaka sthAna jene prApta thayuM che te." - bhagavadgItA paNa A ja kahe cheH " na nivarnanta, tadvAma mana " jyAM pahoMcyA pachI pAchA pharavAnuM nathI hotuM, te ja mAruM paramadhAma che." ahIMthI, pahelAM ke pachI, keIpaNa prakAre karmone kSaya karIne 'siddha ke mukta thayA bAda, siddhagatimAM koI phera hote nathI. siddha thayA pahelAMnI avasthAothI zarU karIne ahIMnI apekSAe siddhonA paMdara prakAra pADyA che. ahIM badhA siddha ekasamAna che. jyAM eka siddha che tyAM ja anaMta siddha che. siddha bhagavAnanA mULa ATha guNa cheH anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritrya, anaMta balavIrya, avyAbAdha sukha, aTala avagAhanA, amUrtika ane a-guru-laghu. Ama te dareka AtmA anaMtaguNa hoya che, paraMtu A ATha guNo siddhomAM vizeSa rIte hoya che. siddha bhagavAnane vinaya karavA mATe te bhAvanA ja upayogI mAdhyama thaI zake che. e uparAMta stuti, bahumAna, pUrNa zraddhA, bhakti, guNa-gAna, anAzAtanA vagere keTalIya rIte vinaya karI zake che. ane vAstavamAM ahIM paNa, "siddha siddhi mana TrisaMtu athavA " mAhitrAmaM samAvimuttamaM riMtu vagere prArthanAo bhaktibhAvayukta che. A prArthanAone artha e ja ke "huM siddhi(mukti) meLavavA mATe khUba puruSArtha karuM athavA svastha bedhilAbha ke uttama samAdhi mATe huM ja prayatnazIla banuM, temAM kyAMya avarodha AvatuM hoya ke mArI zaktinI apUrNatA hoya ke rAgadveSAdi zatruone zikAra banuM tyAre mane preraNAbaLa prApta thAo." bhAvanAmAM te asIma zakti che. bhAvanI gati paNa deza - vinayanA vividha prakAra
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALanA aMtaranI paravA karatI nathI, tethI zuddha ane prabaLa sakalpa dvArA AtmabaLa prApta karavAmAM siddha bhagavAna nimitta banI zake che, zarata mAtra eTalI ke te mATe vinaya ane puruSArtha pUrepUrA hAvA joI e. phaLa-vinaya ane gaNa-vinaya : sAdhuonA samudAyane gaccha athavA gaNu kahevAya che, jema ke kharatara gaccha, tapAgaccha vagere. A gaNu ke gacchanA samUhane kuLa kahe che. jevI rIte mAruM ane Apanu' cAndra kuLa che. mULe A gacchanu nAma kauzika gaccha hatu, pachI kAlAntare tenuM nAma tapAgacchatarIke jANItuM thayuM. gaNu ane kuLa pratye vinaya dAkhavavA tene gaNavinaya ane kuLavinaya kahevAya. AnA artha e ke gaNa ane kuLanAM guNagAna gAvAM, temanAM dharmAMkAryomAM sahAnubhUti darzAvavI, sahayAga ApavA, koIpaNa sAdhu-sAdhvI sAruM kArya karatAM hoya te tenI TIkA na karavI, temanAM kAryomAM avarodha na nAkhavA, DakhalagIrI karavI nahIM, paNa zraddhApUrvaka madadarUpa thavuM. enA a` e paNa niha ke bIjA gaNa ke kuLa mATe avinaya dAkhavavA, dhRNA, dveSa, saMghaSa ke verabhAva rAkhavA, kAraNa ke Ama karavuM te te saMgha prati avinaya AcarcA gaNAze. saMgha e te vyApaka bhAvanA che, emAM badhAM ja gaNu ane kuLanA samAveza thAya che. Aje sAMpradAyikatAne lIdhe ekabIjAnA sa'pradAyA vacce saMghaSa, verabhAvanA, anyane nIcA dekhADavAnI vRtti, jhaghaDA vagere rAgadveSayukta kAya thaI rahyAM che jemAM vItarAgI vRtti kyAMya dekhAI nathI. AvAM kAryo saMdha ane tI'kara samakSa avinaya darzAvanArAM che. saoNMgha-vinaya : sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA A cAreya maLIne caturvidha saMgha kahevAya. A caturvidha saMghanuM bahumAna, zraddhA-bhakti, guNugAna ane 106 enjasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAzAtanA AdithI vinaya darzAvavo te saMgha-vinaya che. saMghamAM paraspara vicAra-bheda ke AcAra-bheda hoya te tene lIdhe saMgharSa, kaleza ke dveSa ke vera-virodha UbhuM karavAne badale, sahiSNu banIne paraspara samanvaya sAdhavAno prayatna kare joIe. mukhapadI, daMDa grahaNa kare ke agrahaNa kare, tithicarcA, sacitta-acittanI carcA vagere nAnI nAnI uttaraguNanI bAbatone carcAnA cagaDoLe caDAvavI, dveSa vadhArIne ekabIjAne mithyAtvI kahevuM, gALo ApavA mAMDavI, ekabIjA viruddha patrikAo bahAra pADavI-AvAM kAma saMgha ane saMsthApaka (tIrthakara) prati avinaya darzAvanArAM che. bhagavAna mahAvIranA mahAna putro A rIte paraspara laDe-jhaghaDe ane karmothI baMdhAya te saMghanI samakSa avinaya Acaryo gaNAya. | 'namA Na sAdU maMtramAM keIpaNa eka saMpradAya (digaMbara, zvetAMbara, sthAnakavAsI ke terApaMthI), gaccha, kula athavA dharmasaMghanAM ja nahIM, paraMtu sAdhutvanI sAdhanAmAM parAyaNa jagatanAM samasta sAdhusAdhvIone namaskAra karavAno ullekha che. ahIM koI eka vizeSa saMpradAya ke dharmasaMghanI tarapheNa karavAmAM AvI nathI, kAraNa ke A dharma vItarAgane che, niSpakSa puruSane che. bhale keIpaNa vezamAM keIpaNa sAdhu-sAdhvI (pachI te muni, bhikSu ke RSi kahevAtAM hoya) je satya-ahiMsA vagere mahAvratanI sAdhanA karatAM hoya, te badhAM pUjanIya, vaMdanIya ane AdaraNuya che. uttaraguNenA pAlanamAM-kriyAkAMDa, ke dharmasAdhane mAM-bheda hoI zake, paraMtu tamAre te guNadarzana karavAnuM che. AthI ja kahyuM che: "sudi sAdU " "guNe dvArA ja sAdhu oLakhAya che." je sAdhutvanA guNa hoya te tene vaMdanIya ane AdaraNIya samajIne vinaya dAkhavo joIe. jeTalI kevI banI che te na jotAM A roTalI bhUkha bhAMgaze ke nahi, te vicAravuM joIe. A rIta kayA sAdhu ke sAdhvInI sAdhanA, kyA kriyAkAMDathI, kayA vezamAM, kayA - vinayanA vividha prakAra
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSetramAM ke kayA dharmasAdhane dvArA cAle che te jovAne badale tenAmAM sAdhutvanA guNa paripakava thaI rahyA che ke nahi, saMyamanI sAdhanA vikasI rahI che ke nahi, vItarAgIpaNuM, samatA, kaSAya-kSINatA, viSayAsaktimAM maMdatA, ahiMsA, satya vagere guNanI daDhatAmAM vadhAre thaye che ke nahi te jovAnuM hoya che. saMkucita daSTithI ke mAtra sAMpradAyiktAnI najare vicAravuM ane te anusAra vyavahAra karavAmAM guNavAna sAdhu-sAdhvIo pratye anyAyabhAva che, temanA dvArA maLanArA sadharma-lAbhathI vaMcita rahevuM paDe che ane A rIte temane akSamya AzAtanA pahoMcADIne karmabaMdhanamAM phasAI jaIe chIe. guNavAna sAdhuonI jema egya sAdhvIonI paNa kadara karavAmAM na Ave ane temanA tarapha upekSAbhAva sevavAmAM Ave tema ja temanA jIvana-vikAsanuM dhyAna rAkhavAmAM na Ave, temane ucita adhikAra (vyAkhyAna ApavuM, dharma-prabhAvanA karavI, dharmapracAra kare vagere)thI vaMcita rAkhavAmAM Ave ke temane tiraskAra karAya-A badhuM sAdhvIonI AzAtanArUpa gaNAya. sAvIo pratye vinaya zramaNa-zramaNIonA pratikamaNamAM "zramaNasUtramAM tenIsAra kArAvAI' (tetrIsa prakAranI AzAtanAthI) pratikramaNa(duSkRtyamAMthI nivRtta thavA mATe)ne pATha Ave che. tyAM jevI rIte 'sAdU kAsavAda (sAdhuonI AzAtanAthI) pratikramaNane pATha Ave che tevI ja rIte 'sAhULInuM mAnavA" (sAdhvIonI AzAtanAthI) pratikramaNa pATha paNa Ave che. te pachI zA mATe sAdhvIonI AzAtanA dvArA thatA avinaya pratye jarA paNa dhyAna ApavAmAM AvatuM nathI ? A rIte A pAThamAM AgaLa vadhIne 'sAvavAmAM mAyaNa' (zrAvakonI AzAtanA)thI pratikramaNane tathA sAviyAmAM bAsIyA'(zrAvikAenI AzAtanA)thI pratikramaNane pATha paNa Ave che ane A pATha reja pratikramaNa karatI vakhate bolAya che, paraMtu Aje te zrAvakazrAvikAo dvArA sAdhu-sAdhvIone koI hitakara, yugAnurUpa, dharmAnukUla 108 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke saMgha-kalyANakArI koI vAta saprema ke savinaya karavAmAM Ave tA prAyaH tene asvIkAra ke upekSA thAya che. kayAreka kayAreka te koI sAdhusAdhvImAM amuka mahAvratabhaMganA doSa hAya ane koI zrAvaka-- zrAvikA dvArA savinaya nivedana karavA chatAM paNa tene temanA guru yA guruNI dvArA dekhAvI devAnA ke chupAvI devAnA prayAsa thAya che ane vadhArAmAM hitecchu zrAvaka-zrAvikAone Thapako sAMbhaLavA paDe che athavA te samAjamAMthI temane bahiSkRta karAvavA sudhInA prayAsa thAya che. A zrAvaka-zrAvikAonI AzAtanA nathI teA khIju zu che? keTalIka vAra teA hitecchu zrAvaka-zrAvikA jo premapUrvaka sAdhu-sAdhvIone sAvadhAna kare te temane apazabdo melIne navAjavAmAM Ave che athavA tA temane 'zuM tamArAmAM koI avaguNu nathI ?' ke 'pahelAM tame sudharA evAM maheNAM mArIne vaLatA prahAra karavAmAM Ave che. A prakAranA zabdo ke durvyavahAra zrAvaka-zrAvikA varga pratye avinayI AzAtanA AcaravAnuM ja lakSaNa che. A rIte saMghamAM koI zrAvakanI paristhiti kharAkha hAya, Arthika taMgI hAya ane tene lIdhe tene anItinA mArge cAlavuM paDayuM hAya, te te samaye sAdhuvaga tenI upekSA kare ke sa`panna zrAvakava ne svadharma na samajAve, nakhaLI sthitinA zrAvakanI vAta kAne na dhare te tyAM paNa kharekhara te AzAtanAnA doSa rahelA che. AnA artha e ke sAdhu-sAdhvIe mATe zrAvaka-zrAvikAnI AzAtanA karavI e doSarUpa che. evI ja rIte zrAvaka-zrAvikA dvArA sAdhusAdhvInI AzAtanA karavI te paNa deSarUpa che. bAhya rIte 'masthaLa vAmi'ke ' lRAmi lamAsamaLo vavika" kahIne sAdhu-sAdhvIone vaMdana karavAmAM Ave che, paraMtu upAzrayanAM pagathiyAM UtaratAM ja temanI niMdA, cugalI, temanA pratye dhRNA phelAvavavAnAM kAryAM zarU karavAmAM AvatAM hAya te AvuM vinayanuM nATaka ghAra ka`kha dhananuM kAraNa bane che, A ghaNI meATI AzAtanA ane avinaya kahevAya. A rIte sAdhu-sAdhvIe dvArA kahevAmAM AvelI hitakArI, sAcI vAtane ThukarAvI devI, temanI 109 vinayanA vividha prakAra
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ niMdA karavI, emaNe darzAvelA zuddha dharmamArga para na cAlavuM, yuganI pragatine rekatI kuprathAo tathA hAnikAraka rUDhiomAMthI sAdhusAdhvIo bahAra AvavA Icche te paNa zrAvakavarga jarAya macaka na ApatAM sudhAraNAnA kAryamAM avarodha nAkhavAno prayatna kare te e paNa sAdhu-sAdhvIonI avinaya AzAtanA che. saMghabhaktinuM javalaMta daSTAMta zrAvakanI AzAtanA na karavAnA vinayanuM jvalaMta ane preraka udAharaNa gaNadhara gautama svAmI ane zramaNopAsaka AnaMda aMgenuM ApaNane "upAsaka dazAMga sUtro nAM pRSTho para maLe che. A baMne bhagavAna mahAvIranA saMghanI zobhA hatA. baMnenI jIvanabhUmi para dharma sAkAra thayA hatA ane baMne bhagavAna mahAvIranA kRpApAtra hatA. vANijya grAmanI bahAra pitAnI pauSadhazALAmAM AnaMda zrAvake pitAnA jIvananA astAcaLe saMlekhanA-saMthAre karyo hate. A tapasAdhanAne kAraNe AnaMdanuM zarIra dubaLuM thaI gayuM hatuM. temanAmAM UThavA besavAnI zakti paNa rahI nahatI. dharmasAdhanA karatAM karatAM AnaMdane avadhijJAna prApta thaI gayuM hatuM. samajadAra mAnavI saMpatti meLavIne paNa kyAreya chakI jato nathI. AnaMde paNa pitAnI riddhisiddhinAM koInI sAme vakhANa karyA nahIM. egya vyaktinuM milana thAya tyAre te pragaTa karavAthI kaMI hAni thatI nathI, balka kavacita lAbha paNa thAya che. A bAju jJAna ane tapanA saganI mUti samA gaNadhara gautama chaThTha (bele)nA pAraNAnA divase vANijyagrAmamAM bhikSA mATe padhAryA hatA. bhikSA laIne jyAre pAchA pharI rahyA hatA tyAre pratyeka vyaktinA mukhethI gautame zrAvaka AnaMdanI tapasyA, sAdhanA ane dharma ArAdhanAnuM zraddhAyukta yazagAna sAMbhaLyuM, te teo paNa pitAnI bhAvanA rekI zakyA nahIM. teo jAte AnaMda zrAvaka pAse pahoMcI gayA. gaNadhara gautamanA Agamanane kAraNe AnaMdanA manamAM AnaMdanI 110. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI sImA rahI nahIM, zarIra tapazcaryAthI kRza thaI gayuM hatuM ane svAgata-satkAranI IcchA hovA chatAM paNa teo UThI zakyA nahIM. khinna svaramAM teo bolyA, bhane, mArI UbhA thaIne vaMdana karavAnI IcchA hovA chatAM paNa Ubhe thaI zakatuM nathI. vinaya ane bhakti sahita mArA praNAma svIkAre" gautame vaMdanAne svIkAra karyo. bhAvapUrvaka vaMdana ane caraNasparza karIne AnaMde pUchyuM, "bhanta, gRhasthane avadhijJAna thaI zake kharuM?" gautama svAmIe kahyuM, "hA, cakkasa thaI zake." AnaMda zrAvaka bolyA, "te bhanta ! ApanI kRpAthI mane e prApta thayuM che. huM pUrva, pazcima ane dakSiNamAM pAMcaso pAMcaso jina sudhI, uttaramAM UMcA himAlaya parvata sudhI ane upara saudharma vimAna sudhI ane nIce ratnaprabhAnA lupacuta narakavAsa sudhInI vAtane jANuM ane joI zakuM chuM." gautama svAmIe zAMta svare kahyuM, "AnaMda! zrAvaka ke gRha sthane avadhijJAna te thaI zake, paraMtu ATaluM lAMbuM ke vistAravALuM na hoya. AthI tamArA A AlocanAyukta kathananI AcanA karIne jIvanazuddhi karo." AnaMda namratApUrvaka belyA, "bhagavAna! zuM satyanI paNa zuddhi karavAnI hoya ?" gautama svAmIe kahyuM, "satyamAM atizayokti hoya to zuddhi karavI paDe." te bhanta! Apa paNa ApanI zuddhi karavAnI kRpA karo." AnaMde namratAthI kahyuM. gautama svAmIne pitAnA vicAro para saMdeha thayo. temaNe vicAyuM-AnaMda bAra vratadhArI zrAvaka che, tenI dharmaniSThAnI prazaMsA svayaM bhagavAna mahAvIre karI che, te kayAreya asatya na bele. AthI tenI vAtamAM tathya hoya te prabhune mAre pUchavuM joIe. 111 - ..vinayanA vividha prakAra
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautama gaNadhara cAra jJAnanA dhAraka hatA, chatAMya temaNe bhagavAna mahAvIra jevA kevaLajJAnI sUryanI upasthitimAM temaNe pitAnA catujJAnarUpI dIpakane upayoga karavAnuM ucita mAnyuM nahIM. teo mauna dhAraNa karIne tyAMthI nIkaLI gayA. prabhunI pAse jaIne potAnI zaMkA rajU karI. - teo vinayapUrvaka belyA, "bhagavAna ! kanI bhUla thAya che, mArI ke AnaMdanI ?" bhagavAna mahAvIre spaSTapaNe kahyuM, "gautama, bhUla tArI che, AnaMdanI nahIM. tuM prAyazcittane bhAgI bane che. AnaMda pAse jaIne "micchA mi dukakaDa" mAgI Ava." sAro ane vinamra sAdhaka satyane jANIne kaMdhAyamAna nahIM, balake AnaMdita thAya che. ane sAce guru pitAnA ziSyanA doSane chupAvI ke dabAvI daIne tene khoTo bacAva karatuM nathI. bhagavAna mahAvIre e bacAva na karyo ke A mAre paTTaziSya ane gaNadhara che. gaNadhara gautama tarata ja AnaMda zrAvaka pAse gayA ane temaNe pitAnI bhUla mATe "micchA mi dukkaDa"nI bhAvanA vyakta karI ane kSamA mAgI. gaNadhara gautama ane AnaMda baMnee saraLatA ane namratAnI madhura kSaNemAM paraspara kSamAyAcanA karI. cauda hajAra maNanA adhinAyaka gaNadhara gautama keTalA badhA namra hatA ! temane satya tarapha keTale badhe Adara hato ! satyanI upAsanAmAM teo mAna-apamAnane vacce na lAvyA. A rIte gaNadhara gautama ane AnaMdane A pAvana prasaMga saMgha-vinayanuM kevuM bhavya udAharaNa che! kiyA-vinaya: - zuddhikiyA athavA zuddhipUrvaka kriyA karanArAone vinaya kare te kriyA vinaya che, ane keTalAka sUtramAM "cAritrya vinaya' tarIke ullekha maLe che. kriyA ke cAritrya pratye vinaya rAkhavAne bheda ja e ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke AtmAnI saccAIthI je kriyA ane cAritryane yAgya, yugAnukUla satya-ahiMsAne pretsAhita karanAra ane vikAsazIla hoya tenA tarapha satata niSThA, zraddhA ane AdarabhAva rAkhIne tenuM pAlana karavuM. je koI sAdhaka A rIte kriyAzIla hoya ke caritravAna hoya tenA pratye Adara, zraddhA ane sanmAna rAkhavAM, paraMtu kAI kriyA daMbhane vadhAranArI hAya, vikAsanI avarodhaka hAya, yugamaryAdAnI bahAra hAya ane mAtra dekhADA tarIke ja jenuM astitva hAya ane tene kamane satata karyu. javuM e kriyA-vinaya nathI. cAritranA nAma para lokone adhavizvAsa, camatkAra ke jyAtiSanA cakkaramAM phasAvavA ke vahemamAM DubADavAnA kAne cAritra-vinaya na kahevAya, paraMtu je sAdhaka maulika maryAdAonu dRDhatApUrNAMka pAlana karatA haiAya te pavitra caritrayukta puruSa samakSa vinayI anavuM e ja cAritrya-vinaya che. dhama-vinaya : satya, ahiMsA, nyAya, brahmaca, prAmANikatA, nIti, asteya, aparigrahavRtti Adi zuddha ane vyApaka saddharmanA AcArAnuM svamaryAdAmAM rahIne niSThApUrvaka pAlana karavuM. dharma upara nizcala zraddhA rAkhavI, sa'kaTa, bhaya ke praleAlana UbhAM thAya te paNa dharma pratyenA Adara tyajavA nahI', dharma thI vicalita na thavuM. dharmAMnI ThekaDI uDADIne janatAne tathA peAtAne dharmazraddhAvihIna banAvavAM nahIM, dharmamAMthI vicalita thanArane sthiratA ApavI. A dha-vinaya che. aMdhArAmAM, koI na jotuM heAya tyAM ekAMtamAM paNa dha mAMthI DagavuM nahI, te chedhama -vinaya. kAraNa ke dharmAM-vinayI sAdhakajANe che ke vyakti ane samAjanAM dhAraNa, pASaNa, rakSaNa ane sa MzAdhana mATe dharma pAlananI anivArya AvazyakatA che. e sivAya samAjamAM avyavasthA UbhI thaze ane samAjanI sukhazAMti naSTa thaI jaze. jJAna--vinaya : jJAna pratye vinaya dAkhavavA te jJAna-vinaya che. A ja rIte jJAna-guNathI yukta vyakti pratye vinayI rahevuM te jJAnI--vinaya che. vastu-svarUpane samyak rIte jANavu te ja zuddha jJAna che. tenAthI 241.-6 113 vinayanA vividha prakAra
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ viruddha azuddha jJAna ajJAna che. jJAna-vinaya dharAvanArI vyakti eTalI namra hoya che ke kayAMyathI paNa koInI pAsethI vAstavika jJAna maLatuM hoya te te tene grahaNa karavAmAM lezamAtra acakAze nahIM. bhale gaMdI jagyAe sonuM paDyuM hoya to paNa koNa te lIdhA vagara rahe che? te ja rIte jJAna paNa koInI pAse hoya tenI pAsethI meLavI levAmAM zo vAMdho? jJAna ke jJAnI tarapha pAMca prakAre avinaya AcaravAmAM Ave che. 1. pra jJAna ke jJAnI pratye dveSa kare. pite je zAstramAM zraddhA rAkhatA hoya te sivAya kyAMya satyajJAna ke jJAnI maLe te teSane vaza thaIne tene virodha kare tene pradvaiSa kahe che. - 2. nidbhava-je vyakti pAsethI ke jenA nimitte jJAna meLavyuM hoya tenuM nAma chupAvavuM. 3. mAtsarya - koI jJAna athavA jJAnanI niMdA karavI ke khoTuM deSAropaNa karavuM. 4. AzAtanA--jJAna ke jJAnInI AzAtanA karavI. je jJAnadAtA che tenA tarapha vinaya rAkhavuM ja joIe. paraMtu jJAnanAM zAstra, graMtha, pustakAdi jevAM sAdhane ke upakaraNanuM mAna na rAkhavuM, temane paga lagAva, thUka lagADavuM, tene phADI-teDIne gaMdakImAM nAkhI devuM, tenA dvArA maLelA jJAnane AcaraNamAM mUkavAne prayatna na kare te paNa jJAnane avinaya karavA samAna che, kAraNa ke saMpUrNa jJAna te tIrthaMkara pAse che. tIrthakara kevaLajJAna dvArA jANIne je kahe che, tenI gaNadhara vyavasthita rIte zabdomAM racanA karIne tene gUthe che, pachI te lipibaddha thAya che, te ja thatajJAna kahevAya che. AthI jJAnapaMcamIne divase zrutajJAnanAM parama nimitta zAstrAdinuM bahumAna karavAnI daSTie vaMdanA karavAmAM Ave che. jJAnanI mAphaka jJAnanA prabaLa nimitta zAstrAdi paNa AdaraNIya che. pa. antarAya--jJAnaprAptimAM aMtarAya nAkhavo, koI jijJAsune jJAna ApavAmAM acakAvuM, jJAnIo dvArA thatA jJAnaprasAramAM vikSepa kare athavA kapaTa AcarIne zIkhavavuM-A badhAM ja jJAna pratye 114 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ avinaya dAkhavavAnAM udAharaNA che. bAra, vallAmesiya" Adi 14 prakAranI jJAnanI AzAtanAthI khacavu te paNa jJAna-vinaya che. sUri(AcArya)-vinaya : agAu kahyA mujaba cAra prakAre AcAryAnA vinaya karavA te AcArya vinaya che. AcArya saMdhamAM AcArapakSanI rakSA kare che. te svayaM dharmAcaraNa kare che ane bIjAne paNa dharmAcaraNamAM prerita kare che. sthavira-vinaya : je peAte dhama pAlanamAM sthira rahIne sAdhu-samudAyane dhama pAlanamAM sthira rAkhe che te sthavira kahevAya che. jo koI sAdhu-sAdhvI potAnA dharmAcaraNa ke vyApaka dharmavicAramAM zithila thatAM hAya te tene te dRDha banAve che. vRddha ke anubhavI vyaktionI jema teo sAdhu-sAdhvIene sudhAravAno prayatna kare che. AthI AvA sthavirAnA pUrvokta cAre prakAre vinaya darzAvavA tene sthavira vinaya kahe che. upAdhyAya-vinaya : upAdhyAya saMghamAM jJAnapakSanA rakSaka hAya che. teo zAstronA pADane surakSita rAkhe che. zAstranA agAdhajJAnamAM DUbakI lagAvIne sAdhusAdhvIone ane zrAvaka zrAvikAone tee jJAnaratna zeAdhI Ape che. upAdhyAya sAdhu-sAdhvIone zAstranA sAmAnya asahita pATha karAve che, tethI tee pAThaka paNa kahevAya che. pachI AcAya tenuM vizleSaNa karIne sAmAjika anubhavanA saMdarbhamAM tenI vyAkhyA Ape che. AvA upAdhyAya prati vinaya rAkhavA te upAdhyAya-vinayatapa che. gaNi-vinaya : gaNi e AcAyathI nIcenA kramanuM sthAna che. ene pravaka paNa kahe che. sAdhuonAM badhAM nityakarmAMnI vyavasthA gaNi kare che. gaNisane potapAtAnA kartavyamAM joDe che. je kA mATe je yAgya hAya tene te kArya sAMpe che. gAcarI lAvanArAne geAcarI lAvavAnA kAmamAM, vaiyAvRtya(sevA) karanArAne vaiyAvRtyanA kAryomAM ane khIjA kAmamAM anya yAgya sAdhune niyukta kare che. sAdhu-sAdhvIonA paThana is vinayanA vividha prakAra
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAThananA prakha`dha paNa gaNi ja kare che. AvA gaNi pratye vinaya pUrvokta cAre prakAre rAkhavA te gaNi-vinaya kahevAya. A rIte tera prakAranA vinayapAtranI vizada chaNAvaTa samajIne vinayatapane jIvanamAM apanAvavu joI e. vinayanuM vyApaka svarUpa A vivaraNa parathI kAI ema na samaje ke A tA gharanI (jaina dharmInA sAdhu-zrAvaka vagerenI) ja vAta karI che. vAstavamAM jaina dha vyApaka ane udAra dRSTikoNa dharAvatA dharma che. ATalA mATe ja vinaya paNa sAdhanAnA kSetramAM jeTalAM pramaLa nimitto che e dareka pratye darzAvavAnA che. pratikramaNamAM zramasUtramAM khelavAmAM AvatA tittisA AsAyana pAThathI A spaSTa thAya che- "arihaMtANa AsAyaNAe, siddhANaM AsAyaNAe, AyariyANa AsAyaNAe, uvajjhAyANa N AsAyaNAe, sAhUNa AsAyaNAe, sAhUNINa AsAyaNAe, sAvayAga AsayaLa, sAviyALa AsAya, devaLa AsAya, TrevIna AsAyaLa, ihalogassa AsAyaNAe, paraleogassa AsAyaNAe, kevalipannatassa dhammassa AsAyaNAeM, sadevamaNuAsurasta logassa AsAyaNAe, savvapANabhUyajIvasattANa' AsAyANAe, kAlassa AzAyaLa, suyaAE AsAcaLAva, suTevayAC AsAyaLa, vAyaLAriyamsa sAyabANa ka arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, deva, devI, ihaleAka, paraleAka, kevalIprajJaptadhama, deva-manuSya tsu asura-sahita-lAka, sava prANa, bhUta, jIva, sattva, kALa, zruta, zrutadevatA, vAcanAcAya --- -A badhAM sAdhanAnAM prabaLa nimittonI me AzAtanA karI hAya teA tenu huM pratikramaNa karu chu." '' bhAIo, vinayanu A keTaluM vyApaka svarUpa batAvyuM che ! jagatanAM sarva prANIo ja nahIM, kALa, lAka, paraleAka, zAstrajJAna vagere badhAM ja pramaLa nimittonA avinaya-AzAtanA na karavAnI sAdhake sAvadhAnI rAkhavI ane emanA pratye vinaya rAkhavA evI zikhAmaNa ApI che. A prakAre vinayatapa AtmAnI zuddhi mATe parama sahAyaka che. sthaLa : jainabhavana, bIkAnera 6 oNgasTa, 1948 116 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurabha sAcI vaiyAvRtyanI gulAbanA phUlanI suvAsathI mAnavInuM mana kevuM mahekI UThe che! paraMtu enI khabara che kharI ke gulAbe AvI suvAsa meLavI kyAMthI? eNe A mATe bhAre tapazcaryA karI che. mulAyama cIkaNI mATI vacce e rahyuM che, kaTonI vacce e jIvyuM che ane bIjAonA hRdayane AkarSita karavA mATe pitAnI suvAsa phelAvatuM rahyuM che. pitAnA zarIrane paNa bIjAne mATe e chAvara karI de che. AvI rIte je vyakti potAnA jIvanamAM sevAnI suvAsa meLavavA mATe tapa kare che, musIbatenA kAMTAnI vacce jIve che ane parepakAra kAje rAta-divasa eka kare che. te bIjAnA hRdayane AkarSita karI zake che. enuM hRdaya aneka pariSaha (ka) ane upasarga (Aphata) sahana karatuM hoya che. pitAnA jIvanamAM e samarpaNa karavAnuM jANe che. 117 saurabha sAcI vaiyAvAnI
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ enuM jIvana jhiMdAdilInuM jIvana che. mAtra zvAsevAsa lenAra ane dehanI dIvAlamAM ja ramamANa tema ja pitAnA zarIrasukhamAM ja jIvana sarvasva mAnanAra zvAsa lete haze, paNa enI jiMdagI jIvaMta hatI nathI. je vyakti potAnA deha, ghara AdinA sAMkaDA vartuLamAMthI bahAra AvIne bIjAnA hita mATe ane bIjAnAM AMsu lUchavA mATe ke anyanA. duHkhadardanuM nivAraNa karavA mATe jIve che te ja sAce zvAsepzavAsa leto gaNAya ane e ja sAcuM jIvana gaNAya. AvuM agarabattI jevuM jIvana jAte baLIne bIjAne sugaMdha pradAna kare che ane pitAnI. AsapAsanA jIvanane surakSita kare che. - parahita kAje jIvanane utsarga karavAmAM ja jeNe sAce AnaMda mAne che te ja jIvanane vAstavika kalAkAra kahevAya. bIjAnI sevA mATe ke bIjAnA duHkhadarda dUra karavA mATe jeNe tana, mana, dhana ke sAdhanane upayoga karyo nathI te vyaktine paga hoya tema chatAM paMgu che, hAtha hoya tema chatAM hAthavihIna che, kAna hovA chatAM bahere che, AMkha hovA chatAM aMdha che ane zarIranA badhA avaye hevA chatAM vikalAMga che. enI pAse dhana ke sAdhana hoya te paNa nidhana ke sAdhanahIna che. mAnavI banIne jeNe pitAnI AkhI jiMdagImAM ekeya mAnavanI sevA na karI hoya tevA mAnavInuM jIvana kaMI jIvana gaNAya? enA karatAM te bAvaLanuM jhADa sAruM ke je khetaranuM rakSaNa te kare che. nadI ke taLAvanI pAse kaI tarasyA jAya te enI tarasa te e chipAve che. koI phaLathI lacI paDelA vRkSanI pAse thAkele pravAsI jAya to tene e vRkSa ThaMDI chAyA, madhura phaLa ane phUlanI khuzabU paNa Ape che. sAcuM pUche te A nAnAM nAnAM prANIo, sthAvara jIve ane ekendriya AtmAonuM jIvana bIjAone keTaluM badhuM upayegI bane che ! dharatI A jagatanAM tamAma prANIone hUMphALI gAda Ape che. dhArmika, sadAcArI ane vidvAnanI mAphaka e pApI, cera ane DAkune paNa Azare Ape che. havA to badhAM prANuo mATe jIvana-AdhAra che. enA vinA tame ane huM eka divasa te zuM, paNa eka kalAka 18 ojasaM dIThAM AtmabaLanAM
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa rahI zakatAM nathI. agnie kayAreya koIne enA upayoga karavAno inkAra karyAM kharA ? ane vanaspati te peAtAne mATe kazu saMgharI rAkhatI nathI. e tA pRthvI ane pANI pAsethI rasa ane sattva laI ne bIjAne Ape che. badhAM prANIone emanA poSaNane anurUpa AhAra Ape che. AvAM ekendriya ane suSupta cetanAzIla prANIoe ApaNA para keTalA badhA upakAra karyo che! kayAreya tame A upakAranA badale vALavAnuM vicAryuM kharuM? je manuSya nahi hAya tA paNa A pRthvI, pANI, havA, Aga ke vanaspatine kaze| vAMdheA AvavAnA che? nA. sahe nahi. hakIkatamAM te manuSyane kAraNe emane takalIpha paDatI hAya che. jyAre A badhAMnA abhAve manuSyane meTI ciMtA thatI hAya che. ApaNI samagra sabhyatA ane saskRti AnA abhAvamAM naSTaprAyaH thaI jAya. AthI 'sthAnAMga sUtra"mAM dharmAcaraNa karanArane mATe sauprathama A SaTkAya (sthAvara ane trasa) jIveAnA Azraya ane upakArane ani khatAvavAmAM AvyA che. vA manuSyanA bha.va-vikAsa AvA ekendriya jIvA mIjAne mATe jiDhagI jIvIne potAnA prANanu' alidAna Ape che, teA manuSye e vicAra na karavA joI e ke huM ati vikAsazIla paMcendriya mAnavI thaI ne mArA jIvanane mAtra khAvApIvAmAM, paheravA oDhavAmAM ane AnaH-pramAdamAM zA mATe veDaphI dauM? mAruM jIvana tA vizvanA prANImAtrane mATe sukhazAMtidAyaka thavu joI e, khIjA prANIonI sevA ane rakSA mATe nyAchAvara thavu joI e. AvuM sAkaya na sadhAya teA sADA traNa hAthanI kAyA maLavAnA lAbha ze ? A te manuSyane mAtra dravyavikAsa gaNAya ke e ekendriyamAMthI dvIndriya, trIndriya, caturindriyanI bhUmikA pAra karIne paMcendriya ane temAM paNa sa'nI manuSya banyA che. dravyavikAsanI bAbatamAM te mAnavInI tulanAmAM devatAo mAjI jItI jAya. kAraNake 119 saurabha sAcI vaiyAvRtyanI
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhautika vaibhava ane sukha-sAdhana manuSya karatAM emanI pAse aneka gaNuM vadhAre che. devene ATale badhe dravya-vikAsa thayo hovA chatAM bhAva-vikAsanI bAbatamAM manuSya karatAM ghaNuM pAchaLa che. manuSyamanuSyatva, samyaka darzana, vrata-grahaNa, mahAvrata-grahaNa, kaSAya-vijaya, Indriya-vijya ItyAdi saMpAnene kamazaH sara karIne saMpUrNa karmakSayanI ucca bhUmikA sudhI pahoMcI zake che. enAmAM jeTale svArtha, lebha, dveSa, meha, droha ane alaMkArane beja e che thaze eTalI ja jhaDapathI e uttarottara bhAvavikAsa sAdhI zakaze. sAmAnya kevalI ane tIrthakaramAM jJAna ane darzananI samAnatA hovA chatAM bIjAne mATe prANatyAga karanArA ane prANImAtranI sevAne virATa saMka95 dharAvanArA tIrthakara atyadhika lokapriya bane che, prajA emane vizeSa oLakhe che ane emanAM janma, dIkSA, nirvANa Adi kalyANanA samaye khuda deva ane devendra paNa AdarapUrvaka name che. sAcuM pUcho te prANImAtranI sevA ja emane tIrthakara jevA ucca pada para pahoMcADe che. "uttarAdhyayana sUtra" AnI sAkSI Ape che. emAM paSTa kahyuM che- pra-vaiyAvaro maMte ve kiM gaLathara ?" u0-"vaiyAvacceNaM titthayaranAmagottaM kamma nibaMdhai / " mahAmuni gautama gaNadhare bhagavAna mahAvIrane pUchayuM, "he bhagavAna ! vaiyAvRtyathI AtmA zo lAbha prApta kare che?" tyAre uttaramAM bhagavAna mahAvIre kahyuM, "vaiyAvRtyathI AtmA tIrthaMkara padane prApta kare che." sAce ja nispRhatA ane niSkAma bhAvanAthI karAyelA vaiyAvRtyathI tathA mAnavacittamAM AnaMda, ullAsa ane zAMti vadhAranArI pavitra pravRtti karavAthI tIrthakarapada prApta thAya ja ne! prANImAtranI sevAne pavitra saMkalpa pUrNa thatAM ja tIrthakarapada prApta karanAra mahApuruSa svakalyANanI sAthesAtha anaMta prANIone duHkha ane azAMtinA 1 120 ojasa dIThAM almaLanA
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdhakAramAMthI bahAra nIkaLavAne rasto batAvIne temaja saMsAra-sAgarane pAra karavA mATe emane saMgharUpI naukAmAM besADIne parakalyANa paNa siddha kare che. AthI ja sAmAnya-kevalInI apekSAe tIrthaMkara-kevalI adhika vaMdanIya ane AdaraNIya gaNAya che. puNyakArya ane dharmakArya svAbhAvika rIte ja prazna jAge ke AvI rIte ucca pada para pahoMcADanAra ane aneka guNaratnanA bhaMDAra samuM vaiyAvRtya zuM che? saMskRta bhASA pramANe Ane zabdazaH artha karIe to "cAkRIva va vA vaiyAvRjyama' eTale ke tapamAM vyAvRttithI-pitAnI IcchAo, kaSAye, kAmanAo, svArtho, IndriyaviSayanA upabhege ane duvRttithI vizeSa rUpe pAchA pharavAnI ke dUra javAnI bhAvanA ke kiyA te vaiyAvRtya che. vatamAnayuganI bhASAmAM e "sevAnA nAmathI vadhu pracalita che. sevA vaiyAvRtyanI vidheyAtmaka pravRtti che. vaiyAvRtya niSedhAtmaka pravRtti che. kAraNa ke vAstavika rIte sevA tyAre ja thaI zake jyAre karanAra vyakti pitAnI viziSTa IcchAo, kAmanAo, svArtho, duvRttio, kaSAya ane indriyaviSayanA upabhegonI upalabdhione cheDIne athavA te enAthI umukha banIne ochAmAM ochI AvazyakatAo ane upalabdhiothI pitAnuM kAma kare. A bAbatemAMthI virakta thavAne prayatna karyA vinA athavA te jIvanane tapAvyA vinA sevA thaI zakatI nathI. sukhasuvidhAomAM DUbelA rahIne ane atRpta IcchAonA vamaLamAM phasAyelA rahIne sevA karavAnuM svapna jevuM te evuM che ke AgamAM kUdIne ke jhera pIdhA pachI jIvatA rahevuM. Ane kAraNe ja keI virala vyakti niHsvArtha sevAnI anugAmI bane che. ghaNI vyaktie dharmAthe davAkhAnuM bole che, anAtha ane apaMgane mATe anAthAlaya jevI saMsthAo calAve che. garIba ane bhUkhyA-tarasyA mATe AhAra-pANIne prabaMdha kare che, ThaMDIthI dhrujatA lokone kAmaLA vagere vaheMce che athavA te AvAM kAryomAM udAratAthI _121 saurabha sAcI vaiyAvRtyanI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tana, mana ane dhananA sahayoga Ape che. vaLI AvAM kAryamAM jJAti, jAti, dharma -sa`pradAya, prAMta vagerenI sAMkaDI dIvAleA UbhI karatI nathI. teenI A sevA e sAjanika sevA jarUra bane che paraMtu enA samAveza taiyAnRtyanI koTimAM thaI zake nahIM kAraNa ke AnI pAchaLa kAI paNa prakAranuM tapa hotu nathI; peAtAnI icchAo, vAsanA, kAmanAo, svArthA, duttio, kaSAyA ane viSayApabhAgAnI upalabdhionA sathA tyAga karavAmAM AvatA nathI. jyAM peAtAnI nAmanA ke kAmanAnI viziSTa icchAe ema ne ema ja hAya, kaSAyA ane viSayApabhAgenI Asakti choDavAnA kAI prayAsa hAya nahi ane jyAM potAnA kSudra svArthAMnI Ahuti ApavAmAM AvI na heAya tyAM e tapa kema kahevAya ? jyAM tapa nathI tyAM e pravRtti karmakSaya ke nirAnuM kAraNa banatI nahi heAvAthI e zuddha dharma kema bane ? AthI agAu kahelAM kAryAnA samAveza sevAmAM thate heAvA chatAM e sevA tapasyA vadhAranArI nathI temaja dha keDiTanI paNa nathI, mAtra puNyanI koTinI che. ene zuddha dhakA nahi balke puNyakArya kaDDI zakAya. zuddha dharmanI pravRttimAM te tapa haMmezAM pahelu hAya che. emAM peAtAnAM AtmA, mana, indriya ane zarIrane tapAvavAnAM hoya che, temaja ene virodha ke nigraha karavAnA hAya che. AjanI bhASAmAM kahuM te jIvanamAM krAMti karavI paDe che. krAMti tyAga mAge che, rAhata nahIM.. ? parama gahana tapa AthI ja huM tamane kahetA hatA ke niHsvArtha ane niSkAma sevA vaiyAvRtyanI samakakSa tyAre ja AvI zake jyAre enI pAchaLa agAu jaNAvyA pramANenuM tapa heAya. AthI ja kahevAyu che ke, "sevAdharma paramAdane, yoginAmavyayamyaH / " sevAdharma (vaiyAvratya tapa) atyata gahana che, ceAgIone mATe paNa agamya che arthAt prApta karavA kaThina hAya che.' niSkAma sevAmAM vyaktie pAtAnAM mana, indriyA ane cittanI mahattvAkAMkSAonuM damana karavu paDe che ane ethI ja e agharI lAge 122 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. niSkAma sevAbhAvIe ghaNIvAra khoTA AkSepa, jUThI niMdA, TIkAo ane dhamakIo sahana karavI paDe che. kayAreka sevaka para evo Aropa mukAya che ke e saMsthAnA rUpiyA haDapa karI gayo che. kyAreka teSI ane IrSALu leke ene potAnI gALa ane cADIcugalIne zikAra banAve che. kyAreka enA para sabhya kahenArA loke badanAmI karI dhULa ane kIcaDa paNa uchALe che. ghaNI vAra sevAbhAvIne kaparI kasoTIne sAmane karavo paDe che. kAraNa ke sevAbhAvI vyakti samAjanI hitaciMtaka hovAthI sAcesAcI vAta kaheze ane AvI sAcI vAta samAjanI svAthI, paraMtu pratiSThA prApta vyaktione pasaMda paDatI nathI. pariNAme AvA mANasone sevAbhAvIo AMkhanA kaNAnI peThe khUMce che ane tene saMsthAmAMthI hAMkI kADhavAno prayatna kare che. A kAraNe ja vaiyAvRtyanI koTimAM AvanArI sevA tapazcaryA che. agniparIkSAmAMthI pAra UtaryA pachI ja sAcI sevA siddha thAya che. Ave samaye sevaka mauna rahe che ane jo e ene vize game tevA AkSepa karanArane kaze uttara Ape nahi te leke kahe che ke A te mUkha che. je e samAjanI samakSa potAnI vAta yogya rIte vistArathI rajU kare te kahe ke A vAteDiyo, pravacanakhAra ke baDabaDATa karanAra che. je samAjanI TIkAone cUpacApa sahana karI le te ene. Darapoka mAnavAmAM Ave che. je khoTI vAtane sahana karavAne badale enI sAme ahiMsaka rIte pratikAra kare te ene ema kahIne utArI pADavAmAM Ave ke e khAnadAna nathI. je samAja-sevaka sevya. vyaktionI AsapAsa ja rAtadivasa pharate rahe te ema kahevAya ke A te dhITha che. je sevApAtrothI sevaka dUra rahe te ema kahevAya ke sevaka bedarakAra che. AthI ja niSkAma ane niHsvArtha sevA ghaNI duSkara che. vaLI, jenI sevA karavA Icche che tene anurUpa ke anukULa paNa thavuM paDe che. dhanavAnane camakadAra pizAka paherIne ane keTalAMya. 123 saurabha sAcI vaiyAvRtyanI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghareNAM paherIne garIbonI sevA karavA janAra emanAmAM otapreta thaI zakatuM nathI. garIbanI sevA karavA IcchanAre svecchAe garIbI dhAraNa karavI paDe che. mahAtmA gAMdhIjI relavemAM trIjA vargamAM musApharI karatA hatA. zuM emanI pAse prathama varganI TikiTanA paisA nahatA? eka vAra kiI e emane pUchayuM, - bApu, tame trIjA vargamAM zA mATe musApharI kare che? bhAratanA rASTrapitA trIjA vargamAM musApharI kare te saheje zobhArUpa gaNAya nahIM." mahAtmA gAMdhIjIe namratAthI uttara Ape, huM trIjA vargamAM musApharI e mATe karuM chuM ke mAre jemanI sevA karavI che temAM trIjA vargamAM besIne musApharI kare che. huM bhAratanA agaNita dIna ane hIna lokone sevaka chuM. jenI sevA karavI hoya tenI mAphaka ja sevake rahevuM joIe. je relavemAM e varga heta te huM emAM musApharI karate heta." sevA sado nathI Ama sevA karanAre ghaNI meTI tapazcaryA karavI paDe che. raste cAlatA koI garIba ke duHkhIne joIne paisA pheMkIne cAlyA jaIe athavA te koI saMsthAne cheDI Arthika sahAya ApIe te eTalI sevAthI tapa thAya nahIM ane te vaiyAvRtyanI TimAM Ave nahi. garIba tarapha paise pheMkavA mATe keI tapazcaryA karavI paDatI nathI. vaiyAvRtyanI keTinI sevAmAM te tana ane mana ghasavA paDe che. sAdhananI vAta te e pachI Ave che. eka vAra jeTha mahinAnA dhagadhagatA tApamAM baporanA samaye eka ziTha ane paMDita UMTa para besIne raNamAMthI pasAra thatA hatA. raste ghaNe lAMbe hate. eka gAmanI najIka AvyA tyAre emaNe joyuM ke eka bImAra mANasa jamIna para paDaye paDyo cIro pADe che. e fUbhe thaI zakate nahete. enI sthiti ghaNI dayAjanaka hatI. keI 124 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene sahAnubhUtinA be zabdo paNa kahetuM nahotuM. jayAre zeTha ane paMDita e bImAranI pAse pahoMcyA tyAre emaNe emanuM UMTa aTa-. kAvI dIdhuM. sauprathama paMDitajIe potAnI vAgdhArA vahevaDAvatAM kahyuM, "are bhAI, Ama cIso pADavAthI ke raDavAthI zuM vaLaze? teM jevAM karma karyA che tevuM phaLa tane maLI rahyuM che. te kharAba karma karyA pachI have Ama raDavAthI zuM phAyado? saMsArane te niyama che ke, A hAthe Ape ane pelA hAthe le." A viSayamAM paMDitajI zAstramAMthI eka pachI eka pramANa TAMkIne belavA lAgyA. pelA bImArane bicArAne upadezanI jarUra nahotI. zeThe paMDitane kahyuM, "are, Apane paMDitAIthI bharele A upadeza zA kAmane ?' paMDitajIe kahyuM, "amArAthI je kAma thaI zake ema hatuM te ame karyuM." zeThe khissAmAM hAtha nAkhyo ane je kaMI paisA hatA te badhA. UMTa parathI nIce pheMkatAM kahyuM, "bhAI! AnAthI tAro upacAra karAvI. leje. bIju te ame zuM karI zakIe ??" vedanAthI vyAkuLa bImAre sikakAne joyA, paNa enAmAM te UbhA thaIne levAnI zakti paNa nahotI. A paristhitimAM UMTavALAe kahyuM, "are paMDitajI ! tamAruM jJAna Ane zuM kAmanuM? ane zeThajI tamArA sikkA paNa ene zuM madadarUpa thavAnA? tame AgaLa cAle. huM AvI rahyo chuM. mArI pAse bIjuM kazuM nathI, paraMtu zarIra ane. mananI sAcI bhAvanA che tene huM upayoga karIza." zeTha ane paMDita baMne AgaLa cAlyA. UMTavALAe bImArane pitAnA khabhA para upADI lIdho, zeThe nAkhelA je kAMI paisA hatA te bImAranA kapaDAne cheDe bAMdhI ApyA, ahIMthI thoDe dUra AvelA gAmanA davAkhAne pahoMcADyo. davAkhAnAmAM dAkhala karAvyo ane pilA. - 125 saurabha sAcI vaiyAvRtyanI
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ paisAthI enA rahevAnI ane bhAjananI vyavasthA karIne bAkInA paisA ApatAM kahyuM, "bhAI ! have huM tArI vidAya lauM chu. mArAthI je thaI zake te meM karyuM. AnAthI vadhu karI zakavAnu` mAru' gajuM nathI." khImAra mAnavIe mAthuM namAvIne ene aMtaranA AzIrvAda ApatAM kahyuM, "bhAI ! teM mAre mATe ghaNu karyuM. bhagavAna tane dIrghAyu manAve." A traNa vyaktimAMthI keAnI kriyAne tame tapa kaheze? e hakIkata che ke UTavALAnI kriyAnI pAchaLa tapa rahelu che tethI enI sevA ja vaiyAvRtyanI koTimAM Ave. UMTavALAe karelI sevAnI pAchaLa tana ane mana baMnenA utsa`hatA. pati ane zeThe je ka MI karyu tene puNyakArya ke rAhatakAryuM tyAre ja kahevAya ke jyAre enI pAchaLa enA pratye sahRdayatAnI bhAvanA hAya, ApavAmAM AvelA paisA nIti-nyAyathI meLavelA hAya ane zuddha niHsvArtha bhAvathI ApavAmAM AvyA hAya ! e sevA puSNeApAna karanArI gaNAya. kayAreka te koI saMsthAmAM thoDI rakama ApIne prazaMsA, pratiSThA ke nAmanA kamAvAnI bhAvanA rakhAya che. ahIM A sevA nathI, paNa sodAbAjI che. kAreka sevAnI ThekedAra banIne vyakti potAnA jIvanane zuddha dharmAcaraNayukta anAvatI nathI ke na tA yeAgya rIte samAjanI sevA kare che, alke ghaNIvAra samAjasevAne nAme maLelI rakama paNa haDapa karI jAya che. A sevA nathI, paNa vyApAra che. AvI sodAbAjI ke vepArIvRtti cheDIne athavA teA padma, prazasA ke pratiSThAnA praleAlanane tilAMjali ApI kazAya badalAnI AzA rAkhyA vagara je madada karavAmAM Ave ane potAnI bhUmikAne anurUpa vratanuM AcaraNa karavAmAM Ave e jovA vaiyAvratya tapa gaNAya. sevAnA vyApa sevA ke vaiyAvRtyanI koI sImA AMkI zakAya nahIM. potAnI zakti dakhAvavA ke chupAvavAne badale jeTalI vadhu sevA thaI zake 126 Ajasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ teTalI jarUra karavI joIe. paraMtu sevAne vyApa vadhavAnI sAthosAtha mananI kSitijane paNa vyApa vadha joIe. Ama banaze nahIM te sevA paNa mAtra judA judA lebala para ja cUMTelI raheze. sevAnI amRtadhArAmAM mananI saMkIrNatA viSarUpa gaNAya. tame ema vicAratA haze ke huM tamane zuM kahI rahyo chuM. zuM ame amArI jJAti, dharma, saMpradAya ke dezanI sevA na karIe? jeTalI amArI hesiyata che eTalI te sevA karavI joIe ne? huM tamane tamArI jJAtisevAno InkAra karatuM nathI, paraMtu enI sAthe sAthe be bAbata jarUra samajAvIza. eka te e ke potAnA vatuLanI sevA karatI vakhate jyAre paNa vizALa varganI sevA karavAno prasaMga Ave tyAre koI bahAnuM batAvavuM nahIM ke taka cUkavI nahIM. tamArI zakti mAtra parivAranI sevA sudhI ja sImita hoya, paraMtu mAnI le ke samAja ke rASTra para keI saMkaTa Ave tyAre tamArI tana, mana ane dhanathI saheje pAchI pAnI ryA vinA sevA karavI joIe. Ave vakhate manane saMkucita banAvaze nahi. bIjI vAta e paNa che ke tamArA vartuLamAM paNa tame vaiyAvRtya keTinI sevA karajo. je tapazcaryA vinAnI paraMtu zubha bhAvanAthI niSkAmapaNe ane nAmanA-kAmanA vinA karavAmAM AvelI sevA hoya te jarUra puNyadAyI banaze. A samaye enI tapa karavAmAM Ave to sonAmAM sugaMdhanI mAphaka e vaiyAvRtya keTinI sevA banaze. emAM tapane javA mATe tamArA jIvanane paNa zuddha dharmAcaraNanI pravRttiyukta ane emAM kAyakaleza tapa (zarIrazrama ApIne sevA karavI) vadhAravAM paDaze. vaLI potAnA varganI sevA paNa tyAre ja thaze ke jyAre tame e vyaktine susaMskArI banAvI dharmamArga para lAvavAno yatna karaze. jema ke tamAre parivAranI sevA karavI hoya to te sevA parivAranA bhejana, kapaDAM ane zikSaNanI vyavasthA sudhI ja sImita samajazo nahIM, kAraNa ke ATalI sevA te tamArA kartavya rUpe Ave che. e puNyaphaLadAyI jarUra banI zake, paraMtu tame parivAranI sevA karatI vakhate e paNa vicAra karajo ke parivArane - 127 saurabha sAcI vaiyAvRtyanI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI sabhya binajarUrI cIjavastuo te nathI mAgate ne? athavA te kaI anucita mAganI pUti te karatA nathI ne? vaLI e paNa vicAravuM joIe ke e beTI kamANI te karate nathI ne? athavA te. nakAmI bAbatamAM te kharca karatuM nathI ne? kaI kharAba ke vyasananI. pravRttimAM te paDyo nathI ne ? parivAranI anucita mAgaNI, jarUriyAta ke kharcane pUrA pADavA mATe tame saMmata thAo te ene artha e thayo ke tame parivAranI sevAne badale kuvA vadhu karI rahyA che. A vakhate daDhatApUrvaka pagalAM bharavAM joIe. ke jethI yeAgya mAgaNI ke jarUriyAtanI pUrti mATe zuddha. dharmanI dRSTi parivAramAM keLavAya ane susaMskArI bane che te ApanI, sevA bhale koI nAnakaDA kSetramAM sImita haze te paNa vaiyAvRtya tapanI. keTimAM Avaze. mahAtmA gAMdhInuM sevAvrata vAstavamAM te vaiyAvRtya tyAre ja tapa bane che jyAre emAM zarIra pAsethI paNa dharmapAlanane prayatna karavAmAM Avyo hoya. dharmamArgamAM pravRtta karavA, dharmathI vicalita thatA lokone sthira karavA ane emane svAvalaMbI banAvIne dharmasaMskAra vagere ApavA jevAM kAryone vaiyAvatya tapa kahevAya che. bikAneranA zrAvaka sumeramalajI surANAe potAnA pitAnI vRddhAvasthAmAM aMtima samaye je sevA karI te sahu koI jANe che, paraMtu ethIye vadhu prazaMsanIya bAbata e che ke pitAnI patnIne svargavAsa thatAMnI sAthe ja 36 varSanI uMmare pUrNa brahmacarya pAlananuM vrata lIdhuM. parivArane mATe A bAbata preraNAdAyaka banI rahI. Ama bhale tamArI sevAnI saurabha mAtra parivAra sudhI ja vistarelI hoya, paraMtu enI sAthe sAthe A be bAbate vize khAsa dhyAna rAkhavuM. A prakAranA parivArathI AgaLa vadhIne jyAre tame jJAti, saMpradAya, samAja, dharma, rAjya ane rASTra sudhI sevAnuM phalaka vistAre tyAre paNa A be bAbate dhyAnamAM rAkhavI joIe. 128 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmA gAMdhIjIe dezasevAnuM vrata lIdhuM tyAre emaNe paNa A e bAmatA vize vizeSa dhyAna Apyu hatu. emaNe rASTrasevAnu vrata lIdhuM, paraMtu jarUra paDI tyAre bIjA rASTrone paNa madada karI. mIjI khAju gAMdhIjIe rASTravAsIonI anucita mAgaNIonu kacAreya samana karyuM nahI. pAtAnuM rASTra, jJAti, sapradAya, rAjya ke parivAra AdinI sevA mATe bIjA rASTrA, jJAti, saMpradAyA, rAjyA ke parivAra pratye dveSa rAkhavA, emanuM khaMDana karavu, emane nIcAM dekhADavAM, leAkadaSTie halakAM pADavAM athavA te emane hAni pahAMcADavI saheje ucita gaNAya nahI. rASTrasevAnA bhekha letI vakhate mahAtmA gAMdhIjIe eka mIjI paNa vAta karI ane te e ke emaNe brahmacaya pAlananI pratijJAnI sAtheAsAtha svajIvanane vratabaddha ane dharmamaya banAvyuM hatuM. AthI ja emanI rASTrasevAne ApaNe vaiyAnRtyanI koTimAM mUkI zakIe. eTalu' ja nahI. paNa gAMdhIjIe rASTrasevA mATe utsuka badhA ja racanAtmaka kArya karAne paNa vratamaddha karyAM hatA. sAdhamInI sevAne zAstromAM e mATe sthAna ApavAmAM Avyu che ke sAdhI sevA karanArA peAtAnA jIvanane (gRhastha hAya tA gRhasthanA ane sAdhu hAya teA sAdhunA) vratathI saMpanna kare che ane tenI sAtheAsAtha ja sAdhInA jIvanane dhamA para vALe che ke dhabhAva para sthira kare che. vaLI jo e sAdhI nu jIvana pahelethI dha mArgomAM pravRtta hAya tA tenI sevA karIne dharma bhAvane pretsAhana Ape che. zrIkRSNavAsudeve jyAre ariSTanemi prabhu pAsethI peAtAnA jIvananuM maoNMgala bhaviSya sAMbhaLyuM ane tenI sAtheAsAtha dvArakAnagarInA vinAzanI duHkhada vAta paNa sAMbhaLI e samayathI ja emaNe manamAM saMghanuM vaiyAvRtya (sevA) karavAnuM nakkI karyuM. emaNe tatkALa ghASaNA karAvI ke dvArakAnagarInA je je nAgarika bhagavAna ariSTaneminI pAse sAdhu ke sAdhvI banavA mAgatA hAya te AnaMdathI sAdhutA grahaNa kare. emanA kuTuMbanA bharaNapASaNanI javAbadArI mAre zire lau chu A. 129 saurabha sAcI vaiyAvRtyanI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI jemane dharmamArge prayANa karavuM hoya tene ullAsabhera dharmamArgamAM gati kare. ; ; che : basa, AvI ghoSaNA sAMbhaLIne hajAro bhAIbahena sAdhudharmamAM dIkSita thayAM ane zrIkRSNa emanA parivAranA bharaNapoSaNanI saghaLI javAbadArI nibhAvI. AvA sAdhamI (saMgha) vaiyAvRtya ane dharmamArgamAM sahAyaka thavAne kAraNe zrIkRSNavAsudeva bhAvi tIrthakara banyA. - A badhAnI apekSAe sauthI vizALa kSetra te vizvanA prANuMmAtranI sevA-vaiyAvRtyanuM che. paMcamahAvratadhArI, vizvakuTuMbI, sAdhu-sAdhvI Ane svIkAra kare che. vizvavaiyAvRtyanuM vrata laIne teo pitAnA jIvanane te mahAvratabaddha ane sAdhanAmaya banAve che, paraMtu enI sAthesAtha jagatanAM manuSyone paNa dharmanA saMsakAra ApIne vratabaddha banavAnI preraNA Ape che ane tevA banAve paNa che, dharmathI vicalita thanArAone teo dharmamAM sthira kare che ane dharma ruci dharAvanArAone dharmamAM protsAhita kare che. pariNAme emanA dvArA karavAmAM AvatI vaiyAvRtya niHzaMkapaNe tapanI koTimAM samAveza pAme che. vratabaddha janasevA - rAjagRhI nagarImAM eka bAju magadhasamrATa zreNika hatA te bIjI bAju e magadhanI bhUmimAM AdhyAtmika jagatanA sUrya samAna prabhu mahAvIra paNa AvyA hatA. Aje aDhI hajArathI paNa vadhu varSo vItI gayAM hovA chatAM leke bhagavAna mahAvIranuM nAmasmaraNa kare che, prativarSa lAkhe mAnavIe emanI jayaMtI Ujave che tema ja maMdiramAM emanI pratimA rAkhIne pUjA kare che. bIjI bAju samrATa zreNikanuM bhAgye ja Aje keI nAma le che, tyAM vaLI emanI jayaMtInI ujavaNuM ke maMdiramAM emanI mUrtinI pUjAnI te vAta ja kyAM rahI? . tame kyAreya AnA rahasyanI zodha karI che kharI? duniyA zA mATe cakravatI ke samrATane bhUlI jAya che ane eka niSparigrahI saMtanuM smaraNa karIne enA pratye zraddhAnI puSpAMjali caDAve che? mAtra laMgaTadhArI mahAtmA gAMdhIne bhArata ja nahi paNa vizvanI 130 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ : }, prajA keTalI zraddhA ane bhaktithI jue che! emanA nAmanu satata raTaNa kare che. keTalAMya vidyAmaMdira ane sasthAe emanu nAma dharAve che. AnuM kAraNa zuM? AnuM rahasya e che ke emaNe potAnu samagra jIvana leAkasevAmAM samarpita karIne keTa koTi mAnavIonA hRdayamAM zuddha dharmanI jyAta jagAvI kalyANanA paMtha darzAvyA hatA. vaLI A sevA jAte mahAvratabaddha jIvana vitAvIne, aneka kaSTa sahana karIne ane peAtAnI jAtane tapa ane saMyamanI seATImAMthI pasAra karIne karI hatI. AvI vaiyAvRtyanI virATa saurabhane kAraNe ja karaDA mAnavIe emanA pratye AkarSAyA hatA. zAdhRta kulaprApti tapasyAnu phaLa kavacit mADu maLe, paraMtu vaiyAvRtya tapanuM mULa tA tatkALa sAMpaDe che, kAraNa ke AvuM tapa karanAranA abhimAna Adi avaguNA ApoApa naSTa thaI jAya che athavA te naSTa karavA paDe che. nirabhimAnI thayA pachI karAtA vaiyAvRtyathI vyaktine potAne zAMti sAMpaDe che ane bIjAnA aMtaHkaraNanA AzIrvAda maLe che, enI praza'sA ane yazakIrti paNa vadhatI rahe che. A badhA uparAMta paNa vaiyAvRtya karanAranA kaSAyAdi upazAMta thavAne kAraNe enA karmonI nirjarA zIghra thaI jAya che. khIjAne mATe peAtAnI jAta ghasI nAkhatI vakhate svayaMne paNa hRdayamAM zAMti sAMpaDe che. AthI ja kahevAyu che- vaiyAvaca niyamoha, ttamamuLe paraMtALa / sabhya ni DivArpha, vaiyAvaca anivAre zA paDibhaggassa mayassa va nAsai caraNa sua aguNaNAe / na du vaiyAvaca' vighna, anuhoya nAsa jammU // " "uttama guNavAnanI niyamita sevA (vaiyAnRtya) karavI joI e. IjA guNu kadAca naSTa paNa thaI jAya, paraMtu vaiyAvRtyanA guNa apratipAtI hAvAthI kayAreya naSTa thatA nathI. A guNane kAraNe prANInuM kayAreya patana thatu nathI. abhimAnane kAraNe bhraSTa thayelI vyaktinuM cAritrya naSTa thAya che ane punarAvRtti karyAM vagara zrutajJAna naSTa thAya 131 saurabha sAcI taiyAyanI |
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, paraMtu vaiyAvRtya guNa kadApi naSTa thatuM nathI balka e azubha rUpamAM udaya pAmelAM karmone nAza paNa kare che." * prabhu mahAvIrane gautama gANudhare pUchyuM, "prabhu ! vaiyAvRtya karavAthI jIvane zuM lAbha thAya che ?'' bhagavAna mahAvIre kahyuM, "he gautama! vaiyAvRtya karanAra jI. nIca gotra-karmathI baMdhAtuM nathI." A pATha A rIte che- - vAva maM nave jiM nA ? yamA ! nicovuM jaH = vaMza " A rIte vaiyAvRtya tapanuM svarUpa samajIne tame paNa tamArA jIvanamAM vaiyAvRtyanI saurabha phelAvaze te prajA ApoApa tamArI pAse kheMcAIne Avaze, tame jaMgalamAM jaze te prajA jaMgalamAM Avaze mAtra zarata eTalI ke e vaiyAvRtya-tapanI niSkAma sAdhanA hovI joIe. sthAna : jainabhavana, bIkAnera 8 ogasTa, 1948. ojasa da8 AtmabaLavA
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta. uttama pAtranI vaiyAvRtya = 1 koI paNa bhUmi para khetI karatAM agAu kheDUta e jue che ke A dharatI USara te nathI ne? bI nAkhatAM agAu pahele vicAra kare che ke A paththariyA bhUmi te nathI ne? je e - phaLadra bhUmimAM bI vAve che te e bI UgI nIkaLe che ane eka divasa dhAnyanA rUpamAM enuM suMdara phaLa meLave che, paraMtu ujajaDa ke patharIlI bhUmimAM bI vAve te e bI nakAmuM jAya che ja; -vaLI ene zrama nirarthaka thAya che ane e kazuMya phaLa meLavate nathI. vaiyAvRtyanI bAbatamAM AvuM ja kahI zakAya. je vyakti vaiyAvRtya-tapamAM potAnAM zarIra ane mananI ekAgratA sAdhIne prayatna kare che tene uttama phaLa prApta thAya che. vaiyAvRtyanuM bIja uttama - pAtro ke madhyama pAtromAM nAkhavAne badale je - 133 - uttama pAtranI vaiyAvRtya.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ apAtra ke kupAtramAM nAkhavAmAM Ave te ene yatheccha phaLa maLatuM nathI; ene zrama ane enuM bI paNa moTebhAge vyartha jAya che. uttama pAtranI vaiyAvRtya karavAthI sauthI moTo lAbha ene e thAya che ke ene vizvanI vaiyAvRtya karavAmAM sugamatA rahe che. AvAM uttama pAtra jagatanA jIvone dharmanA zuddha mArga ane kalyANamAga para lAve che tethI emanI vaiyAvRtya karavAthI parokSa rUpe samagra jagatanI vaiyAvRtyanAM samarthana ane sahagane lAbha maLe che. AvAM uttama pAtro pote zuddha dharmanuM utkRSTa rUpe pAlana kare che tethI paNa vaiyAvRtya karanArane lAbha thAya che. A daSTie vicArIe te uttama pAtronI vaiyAvRtya karanAra mAtra uttama pAtronI ja vaiyAvRtya karatA nathI, paraMtu vyApaka paNe dharmanI vaiyAvRtya kare che. - uttama pAtrane sahega": uttama pAtra pratye hRdayamAM vinaya, bhakti ane saraLatA dharAvanAra ja emanI thogya rIte vaiyAvRtya karI zake che. uttama pAtro eTale ke sAdhusAdhvIonI vaiyAvRtya. emane mATe kalpanIya, emanI prakRtine anukULa tema ja emanI sAdhumaryAdAne dhya vastu ke sahega ApIne ja thaI zake che. sAdhu-sAdhvIne emane AhAramAM sacittavastu kalpanIya hetI nathI. emane AhAramAM ke auSadhamAM AvI sacitta-vastu ApIe te emanI yogya vaiyAvRtya nahIM thAya. bIjA maMdiramAM devene ghI caDAvavAmAM Ave che, paraMtu bhairavajInA maMdiramAM te telathI ja pUjA karavI ucita manAya che. A rIte bIje saMnyAsI ke yogIo emanA AhAramAM sacitta-vastu letA hoya paNa jene sAdhu-sAdhvI leze nahi. AthI emanI bhakti, AhAzadimAM acittavastu ApavAthI ja thaI zakaze. . . . . ! vaiyAvRtya karanAre sauprazama e viveka dAkhavI joIe ke te je vaiyAvRtya pAtranI vaiyAvRtya karavA mAge che emane mATe kaI vastu grAhya che, kalpanIya che, temane kyA prakAranI cIja khape che uttama pAtrone grAhya evI vastuonI sUci A pramANe che : 134 jasadIThAM AtmabaLanAM
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. upadhi (sAdhu-sAdhvInA rojanA upayogamAM AvatI vastu) 2. pITha (pAchaLa rAkhavAne paTTo) 3. phalaka (nAnI pATI) 4. zA (sUvA mATe moTI pATa) 5. saMthAra (saMstAraka-lagabhaga aDhI hAthanuM bichAvavAnuM kapaDuM) 6. vastra (paheravAnuM kapaDuM) 7. pAtra (lAkaDAnuM tuM baDInuM athavA mATInuM pAtra) 8. kambala (Unane kAmaLo) 9. daMDaka (daMDa) 10. rajoharaNa (Unane gucchAdAra ogho) 11. niSadyA (besavAnuM Asana) 12. colapaTTa (kamarathI paga sudhI paheravAnuM adhovastra) 13. mukhavastrikA ane 14. pAdaprechana (pagane lUchavAnuM vastra). " A dharmopakaraNa lagabhaga 1500-1600 varSa pahelAM lakhAyelAM zAmAM sAdhu-sAdhvIone mATe saMyamapAlanamAM sahAyaka batAvavAmAM AvyAM che. AjanA yuga anusAra AmAM keTalIka vastuonuM saMzodhana thayuM che. navA yuga mujaba sAdhu-sAdhvIo mATe keTalIka vadhu grAhya vastuone samAveza thayo che. jema ke zAstra, pustaka, kAgaLa, pensila, lekhananAM sAdhane, cazmAM, samaya jovA mATe ghaDiyALa vagere. A uparAMta sAdhu-sAdhvIone yegya ane kalpanIya evA azana, pAna, bAdima ane svAdima ema cAra prakAranA AhAra tathA pANI che. tema ja auSadha, bhaiSaja, davA Adi che. A badhI te zArIrika AvazyakatAnI vAta thaI bIjI keTalIka bauddhika AvazyakatAo paNa che. sAdhu-sAdhvIonA paDana pADana mATe gya vyavasthA karavI athavA te uttama graMtha ke pustakanA lekhanamAM sahaga ApavAnI bAbatane paNa samAveza thAya che. AvI ja rIte sAdhu-sAdhvIone apAyele sAMghika (sAmAjika) sahayoga paNa emanI mahatvapUrNa vaiyAvRtya gaNAya. emanA dvArA thatA dharma pracAramAM sahayoga Ape; teo je dharmayukta vicAradhArA ane AcAradhArAnuM pratipAdana karatAM hoya tene zakaya hoya te jAte samajavA prayAsa kare ane bIjAne samajAvavA prayatna kare. Ama na thAya te paNa emAM avarodharUpa te banavuM ja nahIM. dharmajijJAsu vyaktio sAthe sAdhu | 135 na uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhvIone saMparka karAvo ke jethI sAdhu-sAdhvIe temane dharmabodha ApI zake tema ja teonA lekasaMparka mATe paNa sahayoga Apa joIe. AvAM ane A ja prakAranAM bIjAM sArvajanika kAryomAM sahayoga ApavAnI vAta emanI vaiyAvRtyanI kaTimAM ja Ave che. A badhI vastuo ApavI athavA A prakArane sahayoga ApavAnI pAchaLa vaiyAvRtya karanAranI uttama pAtra pratye prIti ane bhakti hoya te ja e vaiyAvRtya sArthaka thAya che. je zaramAzaramI, dekhAdekhI, sAMsArika svArthathI athavA te kaI bhaya ke pratiSThAnI lAlasAthI ApavAmAM Ave te AvI vaiyAvRtya sArthaka nahIM thAya. gRhastha AvI rIte uttama pAtronI vaiyAvRtya te kare che, paraMtu khuda sAdhu-sAdhvIo paNa parasparane mATe AhArAdi lAvIne, zArIrika suzraSA karIne temaja pUrvokta sahayoga ApIne vaiyAvRtya karI zake che. dasa uttama pAtra have ApaNe e joI e ke kayAM kayAM uttama pAtronI vaiyAvRtya karavAnuM zAstramAM vidhAna che. "sthAnAMgasUtramAM vaiyAvRtyane yogya mukhya dasa pAtra batAvavAmAM AvyAM che. tene pATha nIce mujaba cheH "dasavihe veyAvacce pa0 ta0-AyariyaveyAvacce, uvajjhAyaveyAvacce, theraveyAvacce, tavassiveyAvacce, gilANa veyAvacce, sehaveyAvacce, kulaveyAvacce, gaNaveyAvacce, sNghvedhAvaje, tAmi-vecAva " AcArya-vaiyAvRtya, upAdhyAya-vaiyAvRtya, sthavira-vaiyAvRtya, tapasvI-vaiyAvRtya, glAna-vaiyAvRtya, zaikSya-vaiyAvRtya, kula-vaiyAvRtya, gaNa-vaiyAvRtya, saMgha-vaiyAvRtya ane sAdhama-vaiyAvRtya" AcArya-upAdhyAya-vaiyAvRtya : rASTra ke rAjyanI vyavasthA mATe jema zAsaka ke maMtrI AdinI * uvavAIsatramAM A ja rIte dasa prakAranI vaiyAvRtya darzAvavAmAM AvI che. 'tatvArthasUtramAM paNa vaiyAvRtyanAM dasa uttama pAtra darzAvyAM che. te aMge A sUtra juo-" rAdhyAya-sariaulavAnaLasaMsAdhumbanAnA 136. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyukti karavAmAM Ave che evI ja rIte dharmasaMgha(vItarAga zAsana)nI vyavasthA mATe keTalAka padAdhikArI sAdhuonI niyukti karavAmAM Ave che. AmAM mukhya padAdhikArI sAdhu be prakAranA hoya che-AcArya ane upAdhyAya. AcAryanI javAbadArI zI? saMghanuM netRtva karavuM, saMghamAM pravezI gayelI vikRtio dUra karavI, saMghamAM dharmane pracAra-prasAra karava, jAte dharmAcaraNa karavuM, anya sAdhu-sAdhvIone dharmAcaraNa karAvavuM tathA zrAvaka-zrAvikAone dharmapAlananI preraNA ApavI. Ama, caturvidha saMghanI suMdara rIte vyavasthA karavI te AcAryanuM kAma che. A uparAMta AcArya sAdhu-sAdhvIone zAstrapAThonI rahasyArtha ke bhAvArtha sahita vAcanA paNa Ape che. upAdhyAyanI javAbadArI e che ke saMghamAM jJAnane pracAraprasAra kara, sAdhu-sAdhvIone zAstronuM adhyayana karAvavuM, arthanuM vistRta vivecana karIne paThana-pAThana karAvavuM, siddhAMtanAM rahasyane :pragaTa karI ApavAM, naya, pramANa, anekAntavAda, samatA, ahiMsA, satya Adi dharma tathA nava tatva AdinuM vizleSaNa samajAvavuM. AcArya dvArA thatA saMgha saMcAlana ane saMgharakSAnA kAryamAM upAdhyAya maMtrInI jema sahAyaka bane che. AcAryanI AjJAmAM rahIne keTalAka viziSTa gyatAvALA sAdhu kAma kare che. AcArya saMghanAM vizALa kAryomAMthI judAM judAM kAryonI javAbadArI gaNI, gaNAvacchedaka, pravartaka, paMnyAsa ane vRSabhane soMpe che. vizALa saMghanI aMdara judA judA gaNuM hoya che ane tenAM saMcAlana tathA vyavasthAne bhAra jemane seMpavAmAM Ave che temane gaNI" kahevAmAM Ave che. gaNamAM athavA te gaNemAM paraspara viccheda ke phUTa koI paNa hAlatamAM na thAya tenI javAbadArI jenA para hoya tene gaNAvacchedaka kahe che. pravartaka, sAdhu-sAdhvIonA pravartakanuM kAma kare che. emanI e javAbadArI hoya che ke sAdhu-sAdhvIone yegya 137. uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryamAM pravRtta karavAM, emane yogya kArya seMpavuM, vaLI jenAmAM e kArya karavAnI kSamatA na hoya tene e kArya karatAM aTakAva, kaI sAdhune kaI vastunI jarUra hoya te te gya sAdhu ke sAdhvIne AjJA ApIne maMgAvavI. pravartakanI AjJAnI avagaNanA karavAne adhikAra kaI paNa sAdhu-sAvIne nathI. AcArya AdinI gerahAjarImAM athavA te teo dUra hoya tyAre pravatakanI AjJAthI sAdhu-sAdhvI cAturmAsa Adi pravRtti karI zake che. je pravartakane jarUra lAge te teo AcArya-upAdhyAyanI sevAmAM uparanI bAbata vize nivedana karI zake che. " saMghanI vaiyAvRtya tapividhisahita zAstrIya jJAnamAM pAraMgatatA ane jainadarzanamAM pAMDitya prApta karyA pachI pAMDityane nyAsa ke sthApanA jemanAmAM karavAmAM Ave temane paMnyAsa kahevAmAM Ave che. saMgharUpI rathane majabUta baLadanI mAphaka je vegapUrvaka AgaLa laI javAmAM mukhya sahAyaka ane tene vRSabha (sAdhu) kahevAmAM Ave che. - paMnyAsanuM kArya che tapasyA karAvavI, upadhAna karAvavAM ke anya dharmotsava karAvavA. paMnyAsa dvArA tapasyA, upadhAna Adi kArya thatAM hovAthI tene aMte mAtra vAsakSepa nAkhavAnuM kAma AcAryanuM hoya che. bIjuM badhuM kAma AcAryanI nizrAmAM paMnyAsa kare che. AvI ja rIte vRSabha(sAdhu)nuM kArya e che ke gacchamAM je samaye je vastunI AvazyakatA hoya tene game tyAMthI zodhIne paNa laI AvavI. je koI sAdhu-sAvIne saMgha pAsethI kaI vastu prApta na thAya athavA te teo koI vastune prabaMdha karI zake nahi te samaye "vRSabha jyAMthI maLe tyAMthI lAvIne tenI vyavasthA kare che. AcArya-upAdhyAya te svayaM pitAnI javAbadArIonuM pAlana karavAnI sAthe saMghanI vaiyAvRtya (sevA) kare che, paraMtu emane AdhIna rahIne gaNI, gaNAvacchedaka, pravartaka, paMnyAsa ane vRSabha paNa pitAnI 138 ejisa dAThAM AtmabaLanAM
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ javAbadArI nibhAvavAnI sAthosAtha saMghanI vaiyAvRtya kare che. AthI saMgha(sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMgha)nuM e paNa kartavya che ke AcArya-upAdhyAyanI anivArya rUpe vaiyAvRtya kare ane sAthe sAthe teonA sahAyaka gaNe AdinI paNa vaiyAvRtya kare. emanAM zarIra, mana, buddhi Adi svastha haze te teo dharmazAsanane vyavasthita rIte calAvI zakaze, enI saMbhALa laI zakaze temaja dharmaprabhAvanAnAM kArya nirvidane pAra pADI zakaze. sthavira vaiyAvRtya: - vayamAM sATha varSanA ane dIkSA-paryAyamAM vIsa varSanI vayanA sAdhune sthavira mAnavAmAM Ave che. keI sAdhu-sAdhvI pitAnAM saMyama, cAritrya, AcAra-vicAranI bAbatamAM zithila thaI gayAM hoya athavA te patana pAmatAM hoya tyAre emane sthira karavAnuM kAma sthavira kare che. evI ja rIte koI pitAnA kartavya ke cAritryanA lakSyathI dUra phaMTAI gayAM hoya temane yogya raste lAvavAnuM tathA sanmArgamAM daDha karavAnuM kAma sthavira kare che. AcArya athavA te pravartakanI AjJAne anAdara karanAra sAdhu-sAdhvIone yegya mArge lAvavAnuM kAma sthaviranuM hoya che. AvA sthavirenI vaiyAvRtyathI AkhAya saMghane emanA vizALa anubhavane lAbha maLe che. ethI sthavira paNa vaiyAvRtyanA uttama pAtra che. keTalAka AcArya te sthavirane artha vayevRddha sAdhu-sAdhvIo evo paNa kare che. Ama sthavira-vaiyAvRtyamAM vayevRddha sAdhu-sAdhvInI vaiyAvRtyane paNa samAveza thAya che. ghaDapaNa mAnavInAM badhAM ja aMgene zithila banAve che, zarIra para karacalIo paDavA lAge che, kaI kAmamAM utsAha rahetuM nathI. je A samaye vRddha sAdhu ke sAdhvInI sevA karavAmAM Ave nahIM te emanA manamAM kadAca azAMti, utsAha ane saMgha pratyene anAdara. pedA thavAnI saMbhAvanA che. AvI azAMtinA phaLa svarUpe ja emanI prakRti paNa gussAvALI thaI jAya che. AvI paristhitimAM ArtadhyAnaraudradhyAna thavAnI saMbhAvanA rahe che. A Ata-raudra dhyAnanuM pariNAma 139 - uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA tame jANA che ke keTaluM bhayaMkara Ave che ! vaLI vRddha sAdhu-sAdhvIonI vaiyAvRtya taraphanI upekSAne lIdhe saMgha temaja AcAyanI paNa lokomAM badanAmI thAya che. gRhasthajIvanamAM paNa vRddhonI ghaNI kharAba hAlata thAya che. gharaDA mANasa kayAreka gharanA lokone AMkhanA kaNAnI jema khUMcatA hAya che. cAlIsa varSa sudhI te zarIramAM zakti hAvAne lIdhe pratyeka kA khUba saraLatAthI ane sphUrti pUka thaI zake che. gharamAM rahenArAMone paNa A pasada paDe che, para`tu pacAsa varSanI uMmara sudhI pahoMcatAM pahoMcatAM teA indriyA zithila thaI jAya che, skRti ane utsAha ochAM thavA lAge che ane tethI gharanAM lAkone kayAreka e vyakti apriya lAgavA mAMDe che emAMya sATha varSe pahoMce pachI te kahevuM ja zuM? e pote ja khuda sAva thAkI jAya che, mATebhAge krAnuM pUtaLuM banI jAya che ane gharanAM leAkeA paNa smRtilApane kAraNe e vRddhajana kaIka bhUlI jAya teA tarata eTalI UThe che, 'sAThe buddhi nADI.' sittera varSanI uMmara thatAM thatAM te zarIramAM ghaNA rAga ghara karI bese che, cAmaDI lakhaDI paDe che, mATebhAge khATalAmAM rahevu paDe che, STi nabaLI paDe che ane kAne ochuM sa`bhaLAya che. gharanAM lAka paNa emanI sevA karatAM je koI bhUla karI bese te emane mijAja garama thaI jAya che. AvA vRddha ezIva pAra kare che tyAre tA parivAranAM badhAM ja lAka kahevA lAge che : "A buDhDho rAta-divasa khAM khAM kare che; e sUtA nathI ane amane sUvA detA nathI. amArA kAmamAM paNa dakhala kare che. ame te amArAM mALakhaccAMne ucherIe ke A buDhDhAnI cAkarI karIe." AmAM atyaMta rungyu cAkhkhuM saMbhaLAvI de che, "choDatAya nathI." avasthA Ave tyAre te gharanAM badhAM leAkeA W buDhDho maratA nathI ane khATale AmAMya nevu' varSa jIve teA teA gharanI strIe paNa majAka karatAM 140 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe che ke, "A buddo marI jAya te mArA jIvatAM emanuM kAraja te karI lau, mahe te mIThuM thaze." A rIte saMsAramAM vRddhonI ghaNI durdazA thatI hoya che. teo bicArA maheNuM-ToNa sAMbhaLavA chatAM mana vALIne besI rahe che. jemanI pAse thoDI-ghaNuM pUjI hoya temanI te sevA thAya che, paraMtu, nirdhane vRddha ke vRddhAnI sevA thavI muzkela hoya che. Ama chatAM eTaluM jarUra yAda rAkhe ke eka divasa A ghaDapaNa sahune AvavAnuM che. je vyakti potAnA gharanAM vRddhajanenI sevA karavAthI dUra bhAge che tenI pitAnI vRddhAvasthAmAM lagabhaga evI ja dazA thAya che. kayAreka te bhayaMkara karmabaMdhanane kAraNe ghaDapaNamAM ghaNuM Apatti veThavI paDe che. je buDhApAmAM e karma bhegavyAM nahi te pachInA janmamAM e burAM kAryonAM phaLanI pAIe pAI cUkavavI paDe che. AthI vRddha sAdhu hoya ke vRddha sAdhvI hoya athavA te vRddha, gRhastha hoya, paNa temanI jarUra sevA kare. yathAzakti sevA karIne. emanA AzIrvAda ane anubhava prApta kare. tapasvI vaiyAvRtya: mahAna ane ugra tapa karanAra tapasvI kahevAya che. keTalAka AcArya tapasvInA be bheda darzAve che: tapasvI ane kSepaka. emanA mata pramANe nAnI nAnI tapasyA karanAra eTale ke eka upavAsathI soLa. upavAsa sudhInI tapasyA karanAra tapasvI kahevAya che, jyAre lAMbI tapazcaryA karanAra eTale ke eka pakhavADiyuM, eka mahine, be mahinA ane che mahinA sudhI(vadhumAM vadhu)nA upavAsa karanArane kSayaka kahevAmAM Ave che. A baMne tapasvI zabdamAM samAveza pAme che. AvI tapazcaryA dvArA teo pitAnAM karmone kSaya kare che, vyaktigata zuddhi kare che. kayAreka emanI tapazcaryA samAjanI zuddhi mATe eTale ke samAjamAM pracalita aniSTanA nivAraNa ke aniSTakartAnI zuddhi mATe paNa hoya. che. saMghane paNa emanI dIrgha tapazcaryAthI tapanI suMdara preraNA maLe, 141 uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. AvI rIte tapasvI sAdhu-sAdhvIo(upalakSaNathI zrAvaka-zrAvikAnA varganA tapasvIo)nI vaiyAvRtya karavI te parama nirjarAnuM kAraNa che. plAna vaiyAvRtya: glAna eTale ke rogagrasta athavA te roga AdithI pIDitanI vaiyAvRtya karavI te paNa sAdhu-sAdhvIo ane zrAvaka-zrAvikAonuM parama kartavya che. saMghane keI sAdhu ke sAdhvI bImAra hoya ane koI emanI vaiyAvRtya kare nahi te jarUra emane duHkha thAya. teo manemana vicAre ke, "huM ATalo badhe bImAra chuM chatAM kaI mArI khabara paNa letuM nathI. sAdhu te dayALu kahevAya, paraMtu mArI te kaI dayA karatA nathI. AvI rIte azubha pariNAmane kAraNe te ArtadhyAnaraudradhyAnane vaza thaIne durgati pAme che athavA te sAdhudharmathI calita paNa thaI jAya. AthI bImAra sAdhu-sAdhvInI avazya sevA karavI joIe. vaLI, jarUra hoya te AcArya, upAdhyAya Adi padavIdhArIoe paNa bImAranI sevAmAM joDAI javuM joIe. glAnanI sAthe sAthe ahIM azakta, durbaLa ke apaMga sAdhu-sAdhvInI vaiyAvRtya paNa samAveza pAme che. vaiyAvRtyakartAomAM nadISeNa atyaMta prasiddha che. ekavAra eNe pratijJA karI hatI ke kyAMya paNa kaI bImAra sAdhu maLI jAya athavA te koI sAdhu bImAra hovAnI khabara paDe te emanI sevA karyA vinA AhAra-pANI nahi lauM. A atyaMta kaThora pratijJA hatI, paraMtu daDha manavALA kaThora pratijJAne paNa saraLa banAvI de che. - je pratijJA le che enI kasoTI paNa thAya che. ekavAra devakamAM zakendra pitAnI devasabhAmAM naMdISeNa muninI khUba prazaMsA karI. e sAMbhaLIne AkhIye devasabhA prasanna thaI paraMtu eka devatAe kahyuM, - "mahArAja, tame e sAdhunI vaiyAvRtyanI prazaMsA kare che, paraMtu huM ene enI pratijJAmAMthI calita karI zakuM tema chuM." A inDe kahyuM, "bhale, eka vAra kasoTI karI juo." - 142 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ - devatAo be hetuthI upasarga ApatA hoya che. eka te dharma paranI daDhatAnI parIkSA mATe, temaja bIjuM zreSabuddhithI kaSTa ApavA mATe. pele deva parIkSA karavA mATe pRthvIloka para Avyo hato, paraMtu ene khaTe irAdo nahoto. parIkSAthInI kasoTI karavA mATe parIkSaka agharAmAM agharo prazna pUche che ane aTapaTI samasyA UbhI kare che. A deve be sAdhuonAM rUpa banAvyAM. eka bImAra sAdhu ane bIje svastha sAdhu. svastha sAdhu nadISeNa muninI pAse pahoMce. A samaye munirAja bahArathI AhAra laIne AvyA hatA ane bhajana karavA beThA hatA tyAM ja emaNe kahyuM, are ! Ama to tuM vaiyAvRtya karavAnI pratijJA laIne beTho che ane bImAra sAdhunI kazI khabara paNa lete nathI? naMdISeNa munie kahyuM, "bhAI, mane mApha karajo. mane khabara nahotI. kayAM che e bImAra sAdhu?" Agatuka sAdhu bolyA, "cAla tane batAvuM. e te jaMgalamAM paDyA che." AgaMtuka sAdhunI sAthe naMdISeNa muni cAlyA ane pilA banAvaTI bImAra sAdhu hatA tyAM pahoMcyA. e banAvaTI bImAra sAdhue pitAnI bImArInI vAta karI, tyAre vaiyAvRtya karatAM naMdISeNa munie vinayapUrvaka kahyuM, "munivara, ahIM Apane keI ilAja thaI zake tema nathI, tamArI sArasaMbhALa ahIM barAbara levAya tema nathI tethI Apa mArI sAthe nagaramAM cAle." banAvaTI sAdhue vedanAbharyA avAje kahyuM, "are bhAI! je huM cAlI zakti heta te zA mATe Ama ahIM paDyo hota ?" - naMdISeNa munie kahyuM, "Apa cAlI zakatA na ho tene kaMI vadhe nathI. Apane huM khabhA para uThAvIne laI jaIza." 143 uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalA madhura hatA naMdISeNa muninA A zabdo ! vANImAM jANe, amRta jharatuM na hoya ! emaNe AnaMdabhera e bImAra sAdhune khabhA para upADI lIdhA ane cAlavA lAgyA. naMdISeNa muninA paga khADATekarAvALI jamIna para paDatA tyAre cheDe dhakko lAgatuM. tarata ja banAvaTI sAdhu kopAyamAna thaIne emane kaDavAM vacane kahetA. e sAdhu kahete, "are duSTa, mane zA mATe duHkha Ape che? huM te zAMtithI jaMgalamAM beThe hate. tuM mane upADIne lAvyo ane have vAraMvAra dhakkA lagAve che. basa, have rahevA de, joI lIdhI tArI sevA." Ama vAraMvAra kahIne e naMdISeNa muni para apazabdo varasAvatuM hatuM, tema chatAM. naMdISeNa muni namra ane zAMta bhAvathI mAtra "kSamA kare, munivara ema kahIne AgaLa cAlatA hatA. thoDe dUra gayA pachI pele banAvaTI sAdhu ghaDapaNa ane bImArInuM bahAnuM batAvIne naMdInI pITha para ja kudaratI hAjata karavA lAgyuM. Ama chatAM naMdISeNa muninA caherA para saheje krodha ke dhRNAne bhAva AvyA nahIM. Ane badale teo mane mana karuNAthI Adra thaIne mAtra eTalI ja bhAvanA sevatA hatA, "bicArA A sAdhune keTaluM badhuM kaSTa thatuM haze! emanI pIDA ane rega zIghra zAMta thaI jAya te. ghaNuM sAruM." AvI rIte vaiyAvRtya-parAyaNa muninuM eka rUMvADuM paNa emanI vaiyAvatyanI pratijJAthI vicalita thayuM nahi. A joIne banAvaTI sAdhue vicAryuM, oha! A muni pitAnI pratijJA para keTalA badhA daDha che! emane calita karavA saMbhava nathI." banAvaTI sAdhue devanA mULa svarUpamAM pragaTa thaIne naMdISeNa muni pAse kSamA mAgI. eNe vinamratAthI kahyuM, "dhanya che Apane ane ApanI vaiyAvRtya tatparatAne ! Indra jevI ApanI prazaMsA karI hatI kharekhara tevA ja Apa che. dhanya che ApanAM mAtApitAne. ane ApanA dIkSAdAtA gurune !" 144 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ A che vaiyAvRtyanuM Adarza daSTAMta. naMdISeNa munie kaI pada, pratiSThA, sanmAna ke yaza-kIti pAmavA mATe kaMI vaiyAvRtyanI pratijJA lIdhI nahotI. AvI rIte aAna bhAvathI caherA para saheje aNugamo lAvyA vinA vaiyAvRtya karavAmAM Ave te ja te sAcuM tapa gaNAya. AvA vaiyAvRtya tapanI sAthe ahaMkAra saheje jAga joIe nahIM. jo ahaMkAra thaye to pachI e vaiyAvRtya karmanirjarAnuM kAraNa banaze nahIM. AvI ja rIte avivekapUrvaka pratijJA karavI te paNa vaiyAvRtya tapanI sAthe adharmanA bhAvane nimaMtraNa ApavA barAbara che. anucita azubha bhAvanA A aMgenuM eka daSTAMta joIe. keI sAdhu-samudAyanA eka sAdhue evI pratijJA karI ke, "keI paNa sAdhu bImAra paDaze te huM ja emanI sevAsuzraSA(vaiyAvRtya) karIza. bIjA keI sAdhue vaiyAvRtya karavAnI nathI. bImAranI sevAnI saghaLI javAbadArI mArA para." AvI rIte eNe vaiyAvRtya karavAne IjA laI lIdhe ane tethI bAkInA badhA sAdhue e bAbatamAM nizcita banI gayA. moTo sAdhu samudAya heAya tyAre kaIne kaI sAdhu bImAra paDe, paraMtu nasIbajoge eka cAturmAsamAM koI paNa sAdhu bImAra paDyA nahIM. cAturmAsa pUro thayo. pelA sAdhu potAnA guru pAse jaIne belyA, - "he gurudeva! huM keTalo badho bhAgyahIna ke A cAturmAsamAM koI paNa sAdhu bImAra paDyA nahIM. mArI te evI pratijJA hatI ke kaI paNa sAdhu bImAra paDaze te huM ja emanI sevA-suzraSA karIza." gurudeve kahyuM, "he ziSya! A tArAM zubha karmone udaya samaja ke jethI kaI bImAra paDyA nahIM. paraMtu tArA manamAM keI sAdhu bImAra paDyA nahIM tenuM je duHkha che te barAbara nathI. tAre AvI durbhAvanA sevavI joIe nahIM. DokaTara ke vaidya paNa AvI azubha bhAvanA kare te anucita che Ama chatAM vaidya-DokaTaranI AjIvikA A o.-10 uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavasAya para cAlatI hovAthI kavacit teo AvI bhAvanA kare tema bane. dayALu vaidyaDokaTara Ave kyAreya vicAra karatA nathI." gurunAM vacana sAMbhaLIne pelA saraLa AtmA sAdhue "micchA mi dukkaDama' kahyuM ane bhaviSyamAM AvI durbhAvanA nahi sevavAnI pratijJA karI. rogI ane glAna sAdhuone joIne gRhastha paNa bhaktibhAvathI emanI vaiyAvRtya kare te temane mahAna suphaLa prApta thAya che. bhagavAna kaSabhadevanA pUrvabhavanI eka kathA joIe. samyakatva-prApti pachI agiyAramA bhAvamAM bhagavAna viSabhadeva vajanAbha cakravartInA rUpe janmyA. emanA pitA rAjA vajasena rAjapATa choDIne muni banyA ane kevaLajJAna prApta karIne tIrthakara thayA hatA. A vajana rAjAne bAha, subAhu, pITha, mahApITha ane vajanAbha ema pAMca putro hatA. emanA sArathinuM nAma suyazA hatuM. A chaye jaNA gADha mitro hatA. teramA bhAvamAM vajanAbhane jIva vaidya banyuM ane bAkInA cAra emanA mitra banyA. eka divasa A cAreya mitro kyAMka jaI rahyA hatA tyAre rastAmAM eka sAdhune gocarI levA jatA joyA. sAdhunA zarIramAM kaI prabaLa rega hate. regane kAraNe teo lathaDiyAM khAtA cAlatA hatA. cAreya mitroe A rogagrasta sAdhunI cikitsA karAvavAno nizcaya karyo ane teo vaidyanI pAse gayA. emaNe vaidyane kahyuM, "hamaNAM ja ahIMthI eka sAdhu pasAra thayA. teo keTalA badhA bImAra che ane chatAM tame ene kazo IlAja karyo nahi? vaidhe kahyuM, "e sAdhune jotAM ja emanA roganuM nidAna te meM karI lIdhuM hatuM, paraMtu e reganA upacAra mATenA auSadha ratnakaMbala ane bAvanAcaMdana mArI pAse nathI. A be vinA emane upacAra zakya paNa nathI je tame leke te lAvI Ape te huM e sAdhupuruSane IlAja karIne jarUra taddana svastha karI daIza." ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ A nagarInA eka gAMdhIne tyAM A baMne vastuo maLatI hatI. AthI cAre mitro e gAMdhI pAse gayA ane kahyuM, "ApanI pAse ratnakaMbala (atyaMta mUlyavAna kaMbala) ane bAvanAcaMdana e baMne hoya te amane Apa. enI je kAMI kiMmata hoya te ame ApavA taiyAra chIe." gAMdhIne manamAM e zaka gayo ke zA mATe A yuvake ATalI badhI kImatI cIjo mAMgatA haze? AthI eNe pUchyuM, "are bhAI, A baMnenI tamAre zI jarUra che?" cAreya mitra bolyA, "eka munirAjanA zarIramAM thayelA reganA upacAra mATe AnI jarUra che. temanA zarIramAM kIDA paDyA che ane tethI teo tIvra vedanA bhegave che." gAMdhIe mane mana vicAryuM, "are! huM ATalo badhe dhanADhaya chuM, mAro vepAra paNa sArI rIte cAle che. eka munirAjanA rogopacAra mATe paisA laIne A cIjavastuo ApuM te mArA jevI sukhI vyaktine mATe bhArUpa nathI. A cAra chokarAMo ATalI nAnI uMmaramAM munirAjanI sevA karavAnI AvI bhAvanA rAkhe che ane mArI pAsethI AvI kImatI vastuo kharIdavA mAge che te pachI huM ja zA mATe A munirAjanI sevAne lAbha na lau ?" , gAMdhIe pitAnA hRdayanI bhAvanA pragaTa karatAM kahyuM, "bhAI ! mArI tamane eka namra vinaMtI che." yuvakee kahyuM, "jarUra kahe." gAMdhIe namratAthI kahyuM, "tame loko mane A sevAne avasara nahIM Ape? mane bhAvanA thaI che ke A sevAne lAbha huM lauM." yuvakoe pUchyuM, "e vaLI kaI rIte banI zake ?" gAMdhIe spaSTatA karatAM kahyuM, "mArI IcchA che ke A ratnakaMbala ane bAvanAcaMdanane Apa mArA taraphathI svIkAra kare." yuvakoe vinayapUrvaka kahyuM, "kiMmata ApyA vinA kaI vastu 147 uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ levAnI amane IcchA thatI nathI. Ama chatAM tamArI pavitra bhAvanA avagaNIne tamane AvA uttama kAryane lAbhathI vaMcita rAkhavA te paNa amAre dharma nathI. AthI ame Apane A lAbha levAnI saharSa anumati ApIe chIe." gAMdhIe ratnakabala ane bAvanAcaMdana potAnI dukAnamAMthI lIdhAM ane pelA cAreya mitranI sAthe vaidyanI pAse pahoMcyA. vaidya potAnA auSadhAlayamAMthI lakSapAka tela lIdhuM ane A rIte chaye jaNA bImAra muni pAse pahoMcyA. ve muninA zarIra para lakSapAka tela lagADyuM ane pachI ratnakaMbala oDhADI dIdhuM. telanI garamIne kAraNe thoDI ja vAramAM kIDAo bahAra nIkaLavA lAgyA ane ratnakaMbala(je ThaMDI hatI)mAM bhegA thavA lAgyA. AvI rIte traNavAra tela lagAvyuM ane ratnakaMbala oDhADayuM, pariNAme badhA ja kIDA e kaMbalamAM ekaThA thaI gayA. tyArabAI bAvanA caMdana ghasIne ene lepa muninA zarIra para lagADavAmAM Avyo. pariNAme muninuM zarIra pUrNapaNe svastha thaI gayuM ane emane pUrepUrI zAtA thaI muninA zarIramAMthI nIkaLelA kIDAone emaNe najIkamAM paDelI mRta gAyanA kalevaramAM nAkhI dIdhA. aMte the jaNAe munivaranI kSamAyAcanA karatAM kahyuM, "he munivara ! ApanA jJAnadhyAnamAM ame vina karyuM te mATe kSamA IcchIe chIe. samaya jatAM A chaye ekabIjAnA mitra banI gayA. teo emanuM AyuSya pUrNa karI mRtyu pAmyA bAda devakamAM utpanna thayA. munirAjanI sevAnA phaLasvarUpe vaidyane jIva vajranAbha cakravartI banyo ane pelA cAra mitro vajanAbhanA cAra bhAI banyA. vepArI zeThane java vajanAbhane sArathi suyazA bane ane chaye AnaMdathI samaya vyatIta karavA lAgyA. eka vakhata vajasena tIrthaMkara puNDarIkiNI nagarImAM padhAryA hatA. tyAre cha vyaktioe emane upadeza sAMbhaLyo ane virakta - 148 ojasa dITha AtmabaLanAM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ anIne munidIkSA laI lIdhI. vajInA vIsa sthAnakanI sabhyapaNe ArAdhanA karatAM tIrthakara-getranuM upArjana karyuM. bAhumunie pAMcaso sAdhune roja AhAra-pANI lAvI ApavAnI pratijJA karI. subAhu munie pAMcaso sAdhuonI pagacaMpI karIne vaiyAvRtya karavA lAgyA. A vaiyAvRtyanA phaLasvarUpe baMne tIrthakara SabhadevanA putra bharata ane bAhubali banyA. pITha ane mahApITha muninI vAta paNa sAMbhaLIe. A baMne jJAna, dhyAna ane tapazcaryAmAM lIna rahevA lAgyA. bAhu-subAhu muni sAdhunI vaiyAvRtya karatA hatA, paraMtu guru prAyaH emanI prazaMsA kare te pITha ane mahApITha muni IrSothI saLagI jatA hatA. karmonI kevI vicitratA! AvI IrSAne kAraNe ja kaI paNa sAdhu bImAra paDe te teo emanI saheja paNa sevA karatA nahi. pariNAme IrSAnA phaLasvarUpa A baMnee strIdhane baMdha karyo ane tIrthakara rASabhadevanI putrInA rUpamAM brAhmI ane suMdarI banyA. pachInI kathA te tame jANe ja che. mitro ! sAdhunA ane temAMya bImAra sAdhunI vaiyAvatyathI puNyanuM upArjana te thAya che, paraMtu karmonI nirjarA paNa thAya che. zaikSya-yAvRtya: | navadIkSita sAdhu athavA te navadIkSita thaIne zikSaNa prApta karavAne gya sAdhune zakya kahevAmAM Ave che. pitAnuM kuTuMba ane parivAra cheDIne jyAre kaI sAdhu ke sAdhvI zramaNa-zramaNI maMDaLamAM Ave che tyAre tatkALa emanuM mana khUpe nahIM te svAbhAvika che. kaI gRhasthanA gharamAM paNa navI vahu Ave te tene AvatAnI sAthe ja rasoInuM badhuM kAma soMpavAmAM AvatuM nathI athavA te ene gharanAM muzkela kAmamAM joDavAmAM AvatI nathI. ene badale ene lADa ane premathI rAkhavAmAM Ave che, enI sarabharA karavAmAM Ave che temaja enA manane khuza rAkhavAmAM Ave che. AnuM kAraNa eTaluM ja ke e pitAnA piyarane choDIne AvI che ane ahIM ene sneha . . 149 uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLe nahIM te piyaranA nehane yAda karIne mUravA lAgaze. AthI sasarA pakSavALA navavadhUne khUba sneha, satkAra ane Adara Ape che jethI piyaranA snehane bhUlI jaIne navA parivAra sAthe sneha karavA lAge ane emAM otapreta banI jAya. - sAdhu-sAdhvI maMDaLamAM paNa navA sAdhu ke sAdhvIne paNa Ave anubhava thAya. A eka mane vaijJAnika tathya e che ke navadIkSita sAdhu ke sAdhvInI sAthe je rakSA vyavahAra thAya, ene AhAra-pANI lAvavAnuM ane pAtra sApha karavAnuM ja seMpavAmAM Ave te sAdhujIvana kadAca ene nirasa lAge ane kyAMka je upekSAbhAva jAge te enuM mana sAdhutAmAMthI DagI jAya. meghakumAra muninI dIkSAnI pahelI rAtre AvI ja dazA thaI hatI. je bhagavAna mahAvIre vAtsalyabhAvathI emane samajAvIne susthira karyA na hatA te teo saMdhudIkSA choDIne cAlyA javAnA hatA. AthI navadIkSita sAdhu ke sAdhvIne badhAM ja sAdhu-sAdhvIonuM vAtsalya maLavuM joIe. emane premathI saMyamanI vAta zikhavADavI joIe ane sAdhunA Avazyaka kAryomAM sahayoga Apa joIe. A ja zaikSya-vaiyAvRtyanuM rUpa che. zaikSya zabdamAM bAla sAdhu ke sAdhvIne paNa samAveza thAya che. ATha varSanI vayathI yuvAnImAM praveze tyAM sudhInAM sAdhu ke sAdhvI bAla sAdhu-sAdhvI kahevAya. emane kSullaka sAdhu ke kSullaka sAdhvI paNa kahevAmAM Ave che. sAmAnya rIte jene dADhI-mUchanA vALa UgyA nathI tene bALasAdhu kahevAmAM Ave che. AvA sAdhunI uMmara paripakava nahi hovAne kAraNe emanI buddhi paNa paripakava hetI nathI. AthI bALasulabha caMcaLatAne kAraNe kayAreka saMyamamaryAdAne te kayAreka sAdhu-jIvananI maulika maryAdAne bhaMga karI bese nahi tenI pUratI takedArI rAkhavI joIe. emAM paNa vizeSa karIne AvAM bAla sAdhu-sAdhvIne potAnAthI moTI uMmaranAM, vRddha ke sthavisa . . 150 ojasa dIThAM AtmabaLanAM thI samAja sAdhu-sAvAnA hatA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu-sAdhvIo temaja zrAvaka-zrAvikAo pAsethI vAtsalya maLavuM joIe, jenAthI teo saMyamapAlanamAM pretsAhana pAme ane pitAnAM jJAna, darzana ane cAritryane vikAsa karI zake. AvAM bAla sAdhusAdhvIonI saMyamavRddhine gya AhAra-pANI tathA anya Avazyaka vastuo lAvIne ApavI te zayanA rUpamAM bAlavaiyAvRtya kahevAya che. kulaviyAvRtya ane gaNa-vaiyAvRtya: eka ja dIkSAcAryane ziSya-parivAra kuLa kahevAya che. judA judA AcAryonA ziSya je paraspara sahAdhyAyI hoya ane samAna vAcanA letA hoya te temano samudAya gaNa kahevAya che athavA te kuLane samUha paNa gaNa athavA gaccha kahevAya che. vizALa saMghamAM anuzAsana, vyavasthA ane dharmAcaraNanI daDhatA jALavI rAkhavAnI dRSTie gaNo ane kuLanA rUpamAM emane vaheMcavAmAM AvyAM hatAM, paraMtu samaya jatAM A ja kuLa ane gaNa paraspara dveSa, kaleza, saMgharSa ane dhRNa phelAvanArAM banI gayAM. hakIkatamAM te manuSyane ahama jyAM pitAnI chApa na hoya ane bIjAnI chApa lAgI hoya te vastune parAI gaNIne ene dhRNA, svArtha, dveSabuddhi ke deSadRSTithI jevA lAge che. Ane pariNAme ja Aje vizALa jaina saMghanA vetAMbara, digambara, mUtipUjaka, sthAnakavAsI, terApaMthI jevA keTalAya TukaDA thaI gayA che. emanAmAM paraspara dveSa, vera ane virodha jovA maLe che. AvI paristhiti vaiyAvRtyane badale havRddhinuM kAraNa banI jAya che. mULa vAta karIe te kuLe ane guNonuM vaiyAvRtya e kuLavaiyAvRtya ane gaNa-vaiyAvRtya che. amAre gaNa mULamAM kauTika kahevAte hatuM, paraMtu e pachI enI aneka zAkhAo thaI. emAMthI eka gaccha Aje tapAgacchanA nAmathI pracalita che. A gaNanuM nAma kauTikagaNa kema paDayuM enI pAchaLa eka itihAsa che. ema kahevAya che ke bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI emanA navamA paTTadhara zrI susthitasUri tathA zrI supratibaMdhasUrie kAkaMdInagaramAM sUrimaMtrane eka karoDa japa karyo hate. Ane pariNAme 151 uttama pAtranI vaiyAvRtya
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA mAnavAvALI vAra ane e nirgatha gacchanuM nAma keTigaNuM paDyuM. emAMthI eka vaja. zAkhA nIkaLI je vajasvAmI(dasa pUrvadhara)nA nAmathI pracalita thaI emane paNa eka rasaprada prasaMga tamane kahuM vAsvAmIe jyAre anazana (saMthAre) karyu tyAre kahyuM hatuM ke bAra varSane bhayaMkara duSkALa paDaze. je divasa koI gRhasthane tyAM eka lAkha mudrAnA annanI eka hAMDIne cUlA para caDAvavAmAM Ave tyAre samajI levuM ke enA bIjA divasathI ja sukALa thaI jaze. bhayaMkara duSkALa paDayo. manuSya ane pazunI bhAre durdazA thaI hatI, anAja atyaMta madhuM thaI gayuM hatuM. vaLI vAhanavyavahAranA sAdhanane abhAve kayAMya bahArathI tarata anna AvI zake tema nahotuM. sopAraka gAma(amadAvAdathI muMbaI jatAM rastAmAM AvatuM sopAlA gAma heya)mAM eka zrAvaka parivAra anAjanA abhAve bhAre duHkhI thaI gayo hate. ghaNI muzkelIthI eka lAkha mudrA ApyA pachI eka hAMDImAM pakAvI zakAya teTaluM anAja maLyuM. parivAranA badhA leke e vicAryuM ke roja roja eka lAkha mudrA lAvIzuM kayAMthI? temAMya vaLI eka lAkha mudrA detAM Aje mAMDa mAMDa anna maLe che. enA badale zA mATe Aje A anAjanI hAMDImAM viSa nAkhIne bhejana karIne sadAne mATe sUI na javuM? AvuM vicArIne eka lAkha mudrAnI kiMmatanA anAjanI hAMDI cUlA para caDAvavAmAM AvI. hAMDImAM anna raMdhAtuM hatuM ane hAMDIne cUlA parathI utArI levAmAM AvI. vAsvAmInA ziSya e vakhate pAraka gAmamAM AvyA hatA ane e ja samaye gocarIne mATe A zrAvakane tyAM pahoMcyA. sAdhupuruSane jotAM ja badhAe kahyuM, "oha, keTalAM badhAM baDabhAgI chIe ame? Apa yogya samaye padhAryA che." sAdhune zaMkA thaI ke kadAca amArA AvavAthI A badhAMne kaI bAbatanI khalela te paDI nathI ne? sAdhue vizeSa pUchatAcha karatAM 152 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka parivAre emanI zaMkAnuM nivAraNa karyuM ane sAcI ApavItI kahI. AnI sAthesAthe ema paNa kahyuM ke, gurudeva! Apa A AhArane grahaNa kare. hajI ame A eka lAkha mudrAthI meLavelA annamAM viSa bheLavyuM nathI." A sAMbhaLatAM ja sAdhuone vajasvAmIe kahelI vAta yAda AvI gaI. emaNe zrAvaka parivArane kahyuM, have tame leke jhera leze nahIM. vajIsvAmInI bhaviSyavANuM anusAra ame tamane pUro vizvAsa ApIe chIe ke AvatIkAlathI jarUra sukALa thaI jaze." - sAdhujanene bhikSA ApIne badhAMe sarvAnumate nirNaya karyo, ATalA divasa anna vinA kADhayA che te bhale eka divasa vadhu kADha paDe." bIje divase savAre ja dUra-dezAvarathI anAjathI bharelAM vahANa AvI pahoMccAM, duSkALa sukALa banI gaye, sahune saraLatAthI anAja maLavA lAgyuM. A ghaTanA pachI AkhAya zrAvaka parivAre guruvara pAsethI nigraMtha dIkSA lIdhI. pitA ane cAra putra sAdhu banI gayA. mAtA ane bahene sAdhvI banI gaI. emaNe vicAryuM ke ame te jhera ghoLIne maravA cAhatAM hatAM, paraMtu A sAdhuonI kRpAthI amane jIvatadAna maLyuM. have ame emanA caraNomAM bAkInuM zeSajIvana sva-parakalyANa sAdhIne vyatIta karavA mAgIe chIe. ema kahevAya che ke je cAra putra sAdhu banyA temanA nAmathI cAra kuLa prasiddha thayAM ane te che cAndrakuLa, nagendrakuLa, vidyAdharakuLa ane nivRttakuLa. Aje paNa cAndrakuLa vidyamAna che. kauTikaga7, vajUzAkhA ane candrakuLanAM ja vartamAna sAdhu-sAdhvI che. saMghavaiyAvRtya: gaNonA samUhane saMgha kahevAmAM Ave che ane AvAM sAdhusAdhvIonA saMghanI vaiyAvRtya karavI te saMgha-vaiyAvRtya kahevAya. saMghane 153 - - uttama pAtranI yAtrutya
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA ema caturvidha saMgha paNa karI zakAya. A artha vyApaka ane ucita che. sAdhu-sAdhvI dvArA pitAnI sAdhumaryAdAmAM rahIne ane zrAvaka-zrAvikA dvArA pitAnI zrAvakamaryAdAmAM. rahIne saMghanI unnatinuM kArya karavuM. saMghamAM jJAna, darzana, cAritrya ane paraspara vAtsalyabhAvanI vRddhi tathA zuddha dharmane prasAra kare tema ja AvAM kAryomAM paraspara saMhaga Ape e saMgha-vaiyAvRtya che. bIjI rIte vicArIe te sAdhu-sAdhvInI vaiyAvRtya zrAvaka-zrAvikAo. temane gecarI, vastra, pAtra, auSadha Adi ApIne kare ane sAdhusAdhvI zuddha dharmapreraNA, kartavyapreraNA tathA vrata-niyama AdinI preraNA ApIne zrAvaka-zrAvikA varganI vaiyAvRtya kare. sAdhama-DavaiyAvRtya: eka samAna dharma pALanArAe sAdhama kahevAya. sAdhudharmanuM pAlana karanArA badhA ja saMpradAyanA sAdhu-sAdhvIo ekabIjAnAM sAdhamI che. evI ja rIte zrAvakadharmanuM pAlana karanArAM badhAM ja zrAvaka-zrAvikA ekabIjAnAM sAdhama gaNAya. vaLI, eka ja dharma eTale ke jaina dharmanI daSTie vicArIe te mAtra sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ke zrAvikA ja nahi paraMtu mArgAnusArI dharmanuM pAlana karanAra tamAma bhAIbahene paNa ekabIjAnAM sAdhamI kahevAya. Ane kAraNe sAdhamInA be prakAra darzAvavAmAM AvyA che - 1. jemane samAna veza hoya temane liMgathI sAdhamI kahIe. chIe. 2. jemanuM samAna pravacana (zAsana) heya emane pravacanathI. sAdhama kahevAmAM Ave che. * Ama te "bhagavatIsUtramAM bhagavAnanI vANInuM zravaNa karatA hovAne lIdhe sAdhuone "zrAvaka kahyA che ane emane mATe "sAtriA sAva" evuM udhana vaparAyuM che. Ane artha che vizAlAnA putra vaizAlika (mahAvIra)ne zrAvaka. A daSTie joIe te tame ane ame badhAM ja sAdhamI chIe. 154 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahI sAdhamI thI liMga ane pravacana ane rUpe sAdhu-sAdhvI ja vivakSita che. AthI AvA sAdhIne dha`sakaTa jAgatAM madadara karavI, teo dharmomAM DagatAM hAya te tene sthira karavAM, dha pAlanamAM sahAyatA karavI, emanAM daihika kAryAMmAM jyAM emane jarUra hAya tyAM sahayAga ApavA, emanA sAmAjika dharmapracAranAM kAryamAM paNa sahAyarUpa thavuM te ja emanI vaiyAvRtya gaNAya 'tattvA sUtra"mAM sAdhamI zabdane badale samaneAjJa'zabda maLe. che. enA artha che ke jJAnAdi guNAmAM samAna hAya. eTale ke samAnazIla hAya. A zakhsanA bhAvArtha sAdhI zabdathI bhinna nathI.. hakIkatamAM te sAdhI vAtsalya jyAre sAcA dilathI karavAmAM Ave. tyAre e enI vaiyAvRtya siddha kare che. Ama, vaiyAvratya sevArU pe. hAvAne kAraNe dasa prakAranI senya vaiyAvRtyane mATe cAgya uttama pAtrA. hAvAne lIdhe vaiyAvRtyanA dasa bhe darzAvavAmAM AvyA che. vAstavamAM tA vaiyAvRtya-tapa eka ja prakAranuM che, jenuM vyApaka ane sAcu svarUpa ApaNe agAu joI gayA chIe. A dasa uttama pAtronI vaiyAvRtya mahA nirjarAnuM kAraNa bane che, paraMtu ene artha e nathI ke madhyama ane sAmAnya pAtronI vaiyAvRtya karavAmAM Ave nahIM. vaiyAvRtyamAM bhedanI AvI dIvAla UbhI.. karI zakAya nahI. e sAcu` ke vaiyAvRtya karatI vakhate pAtrane joI ne emAM thoDA bheda thaI zake che. Ama, uttama pAtronI vaiyAvRtya kama kSayanA hetu che. saMpUrNa ka kSaya thatAM meAkSa prApta thaI jAya che. A dRSTie. uttama pAtronI vaiyAvRtya meAkSa sudhI pahoMcADanArI che je pratyeka sAdhakanuM aMtima dhyeya heAya che. sthaLa : jainabhavana, khIkAnera 9 oNgasTa. 1948 155 -uttama pAtranI taiyA%0tya
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATha sAdhanAnuM naMdanavana svAdhyAya keI vizALa bhavanamAM pravezavuM hoya te - tame kyAMthI pravezaze ? je enI dIvAla parathI caDIne aMdara javA prayAsa karaze te kAM jamIna para pachaDAze kAM IjA pAmaze. evuM paNa bane ke makAnamAlika tamane gerakAyade praveza karavA mATe pilIsanA havAle karI de. keI paNa bhavanamAM pravezavA mATe enA mukhya daravAjethI pravezavuM joIe. je tamAre jJAnamaMdiramAM praveza kare heya te enuM mukhya dvAra che. enuM mukhya dvAra che svAdhyAya. AtyaMtara tapane cothe prakAra che svAdhyAya. jJAnabhavanamAM praveza karavA mATe svAdhyAya sivAya bIje kaI mArga nathI. bIje kaI mArga apanAvazo te kadIye saphaLatA nahIM maLe. svAdhyAyavinA eTale ke vyavasthita adhyayana vagara ke 156 ojasa dIThAM AtmabaLane
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahAdhyAyInI uttaravahImAMthI jeIne enI nakala karavA prayAsa karaze athavA te adhyApakane lAMcarUzvata ApIne jJAnabhavanamAM praveza karavA Icchaze te tene e sAco praveza gaNAze nahIM. Ama karavA jatAM. corI karanAra pakaDAI jAya athavA te khUba paisA kharcavA chatAM gyatA prApta na thAya. vAtane sAra eTale che ke svAdhyAyatapa e. jJAnanA bhavanamAM praveza karavAnuM mukhya dvAra che. AjanI ApaNe keLavaNamAM paNa ucca jJAna prApta karavA mATe. gaMbhIra adhyayananI jarUra che. mAtra uparachalluM jJAna ke pallavagrAhI. pAMDitya cAle nahIM. aMgrejImAM abhyAsane mATe be zabda maLe che. eka laniga (Learning) ane bIje sTaDI (Study). sAmAnya kakSAnA abhyAsane "laniga" kahevAmAM Ave che. jyAre gaMbhIratA sAthe gahana ane vizleSaNabharyA abhyAsane "sTaDI" kahevAmAM Ave che. keI. paNa vidyAzAkhAnuM ucca jJAna prApta karavA mATe ene vizleSaNa pUrvakano abhyAsa karavo paDe che. A vAta thaI vyavahArika keLavaNanI. AvI ja rIte AdhyAtmika jJAna mATe paNa gaMbhIratA ane vizleSaNa mATe e viSayanuM gahana adhyayana Avazyaka che. | svAdhyAyanA traNa lAbha gaMbhIratA ane vizleSaNanI sAthe samyaka rUpe adhyayana karavuM tenuM nAma che svAdhyAya. "svAdhyAya' zabda mukhyatve traNa akSarane banya cheH su + api + aya. Ama vyAkaraNanI dRSTie ene artha thaze samyaka rIte arthAt suhu rIte, cAre bAjunuM (badhI bAbatane vizleSaNa daSTie vicAra karIne) je adhyayana ke paThana thAya te svAdhyAya che. A svAdhyAya eTale zuM? moTAM moTAM zAstro vAMcI levAM ke jezabharyA lAMbAM vyAkhyAne ApavAM ke sAMbhaLavAM e svAdhyAya nathI.. jJAnanA sAgaramAM DUbakI lagAvavI ene paNa svAdhyAya na kahI zakAya. jyAM sudhI vyakti AtmapradezamAM ramaNa karatI nathI tyAM sudhI zAstrAbhyAsa, vyAkhyAnazravaNa ke jJAnanI jijJAsAthI kazo lAbha thaze nahIM.. - - 17 sAdhanAnuM naMdanavana : svAdhyAya
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ -telanA kuMDamAM DUbakI lagAvIe tethI kaMI zarIra sauSThavayukta banI jAya nahIM. tela zarIra para barAbara ghasIne copaDavAmAM Ave ane te zarIramAM Utare tyAre ja enAthI sauSThava sAMpaDe. pitAnI AsapAsa mAtra zAstro ke pustakanI bhIDa UbhI karavAthI kazuM nahIM thAya. aneka che ke keTalAMya zAstro vAMcI nAkhavAM ene artha svAdhyAya nathI. puSkaLa vAMcana e adhyayananA UMDANane badale uparachallA jJAnane saMketa kare che. ciMtanamananapUrvaka athavA te havizleSaNa daSTithI thayele the abhyAsa paNa adhyayananuM UMDANa sUcave che. vadhu paDatuM vAMcana paNa kyAreka ati bhejana karanAranI jema ajIrNa rogane nimaMtraNa Ape che. ati bhojana karanAra khorAkane barAbara cAvatuM nathI. jethI enA pauSTika rase ene maLatA nathI, pAcanakriyA barAbara thatI nathI. AvI ja rIte ati vAMcana karavAthI ciMtana, manana ke enA para gahana vicAra thato nathI, AvuM jJAna pacatuM nathI. UMDANapUrvaka kareluM adhyayana e adhyayana karanAranuM pitAnuM banI jAya che. emAMthI maLelA vicAre, bhAvanAo ane vibhAvanAo e AtmasAt karI zake che. svAdhyAyane uddeza vANInI gADI pUrapATa doDAvavAne nathI, balake ciMtana karatAM karatAM ane jIvanamAM e ciMtana utAratAM utAratAM AgaLa vadhavAnuM che. pratiSThA meLavavA athavA te nirjara ke puNyanI prApti mATe kaI jhaDapathI zAstra ke dharmagraMtha vAMcI le eve svAdhyAyane uddeza nathI. svAdhyAya-tapa e ahaMkAra poSaka nathI. ahaMkAranA piSaNathI svAdhyAyatapa thatuM nathI. svAdhyAyanuM samartha samarthana karanArA bhagavAna mahAvIra svAmI "sthAnAMgasUtramAM kahe che "jayA suahijjhiyaM bhavai, tayA sujjhAiyaM bhavai, jayA sujjhAiyaM bhavai tayA sutavassiya bhavai / se suahijjhie, sujjhAie, sutavassie suyakkhAeNa bhagavayA nAme goLA" "samyak prakAre adhyayana karavAmAM Ave tyAre ja samyapha adhItanuM samyak prakArathI dhyAna (ciMtana) thaI zake che ane sabhya 158 ejisa dITho AtmabaLanAM
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte dhyAna (ciMtana-manana) karavAmAM Ave te ja samyapha tapa thAya che. zAstranA pratipAdaka bhagavAna mahAvIre AvI rIte samyak prakAre adhyayana karavAmAM AvelA, samyak prakAre dhyAna (ciMtana-manana) karavAmAM AvelA ane samyak prakAre tapamAM pariNata thayelA padArthane dharma kahyo che." sAce ja samyak prakAre UMDANathI kareluM adhyayana ja tapa bane che. e ja karmonI nirjarAnuM kAraNa bane che ane aMtamAM ekSaprApti karAve che. svAdhyAya mAtra jJAnamaMdiramAM praveza apAvI thelI ja nathI. enA dvArA te prApta jJAnanI surakSA thAya che, eTaluM ja nahIM paNa eNe meLavelA jJAnamAM vRddhi paNa kare che. A rIte svAdhyAyanA traNa lAbha che. eka che jJAnaprApti, bIje che prApta jJAnanI surakSA ane trIje lAbha che prApta-jJAnamAM vRddhi. divasane ardho samaya svAdhyAya svAdhyAyathI A traNa bAbate tyAre ja upalabdha thaI zake ke jyAre satata ane niyamita svAdhyAya karavAmAM AvatuM hoya. kaI eka divasa svAdhyAya kare pachI dasa divasa sudhI e zAstra ke graMthanuM eka pAnuM paNa na vAMce te banaze evuM ke eNe je kAMI jJAna meLavyuM haze te vismRta thaI jaze. satata ane niyamita svAdhyAyanuM adhyAtma yogI bhagavAna mahAvIre khUba mahattva darzAvyuM che. emaNe kahyuM che ke ucca sAdhake pitAnI dinacaryAne aDadhe bhAga svAdhyAyamAM vitAva joIe. "paDhama-porisIe sajjhAya bIya jhANa jhiyAyaha / taiyAe / bhikkhayariyauM puNo cautthI vi sjjhaay|" "ucca sAdhaka prathama praharamAM svAdhyAya karaze, bIjA praharamAM dhyAna karaze, trIjA praharamAM bhikSAcarI karaze ane vaLI cothA praharamAM svAdhyAya karaze." 159_ sAdhanAnuM naMdanavana : svAdhyAya
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhakanI dinacaryAnuM A vidhAna kALanA prabhAvane kAraNe enA mULa rUpamAM sAdhakomAM pracalita nathI. Ama chatAM svAdhyAyanuM sAtatya ane niyamitatA jJAnaprApti ane jJAnasurakSA mATe atyaMta jarUrI. manAya che. zAstro ane dharmagraMthanuM jJAna vizALa ane aparimeya hoya che. A mATe svAdhyAya karavAmAM Ave nahIM te e jJAna zA ke graMthamAM ja keda thaIne rahe che. ene abhyAsa karanAranA hRdayamAM ene praveza thato nathI. AthI bRhad bhASyakAra kahe che- "niuNo khalu suttattho, Na hu sakko apaDibodhito gAu // ' __ "satsvapi phaleSu yadvanna dadAti phalAnyakampito vRkSaH / tadvat sUtramapi budhairakampita nArthavad bhavati // " "sUtra ane emAMthI pragaTa thatA artha game teTalo gahana hoya, paraMtu jyAM sudhI enA (svAdhyAya) dvArA ene jAgRta karavAmAM Avaze nahIM tyAM sudhI emAM pratipAdita viSayanuM jJAna nahIM karAvI zake. kaI vRkSa para agaNita phaLa hoya, paraMtu ene thoDuM hacamacAvIe. to ja e phaLa Ape che. evI ja rIte zAstro paNa satata svAdhyAya dvArA halAvavA-calAvavAthI ja jJAna phaLadAyaka bane che." pAnadAnImAM rAkhelAM pAnane pheravavAmAM na Ave te enI kaI sthiti thAya? e saDI jAya ane phekI devAM paDe. ghaDAne tabelAmAM eka ja jagAe bAMdhIne rAkhavAmAM Ave te zuM thAya? ghoDAnI capaLatA ane jhaDapa nAza pAme. vidyA ane jJAnanI AvI ja dazA, Aje che. AthI ja svAdhyAya dvArA je graMthanuM satana anuzIlana karavAmAM Ave nahIM te prApta jJAna paNa vismRta thaI jaze. enI vizeSa vRddhi thavAnI te vAta ja kyAM? Ama svAdhyAyathI jJAnaprApti thAya che ane vAraMvAra niyamita svAdhyAya karavAthI jJAnavRddhi thAya che ane prApta jJAnanI vismRti thatI nathI. AthI te upaniSadanA RSio gurukuLamAM abhyAsa karIne vidAya letA snAtakone kahetA hatA- "svAdhyAyAnA pramaH" (he vidyAthI ! tuM svAdhyAyamAM kayAreya pramAda, karIza nahIM) 160 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyamitapaNe pratidina svAdhyAya karavAthI zAstra ke graMthanuM rahasya pAmI zakAya che; enI gahana vANIne marma samajI zakAya che. emAM rajU thayelA vicAronI garimA samajI zakAya che ane AtmasAt karI zakAya che. niyamita svAdhyAya thAya te ja adhyayanane arka aMtaramAM sthApita thAya che. dainika svAdhyAyanA keTalAka viziSTa lAbhanI vAta ja anerI che. zAstra ke graMthamAM ullekhita viSayamAM navA navA arthanI raphuraNA dainika svAdhyAya karavAthI jAge che. artha no anubhava Ape. A rIte dainika svAdhyAyathI navIna vicArasRSTine ughADa thAya che. vaLI dainika svAdhyAyakartA zAstramAM pratipAdita mahApuruSonA anubhavanI sAthe svajIvananA anubhavane tAla meLavavA ke tALo meLavavA prayAsa kare che. AvI gahana mathAmaNa ane prachannapaNe cAlatI AMtaraprakriyAthI apUrva AnaMdane avasara jAge che; aMgata svAnubhava para jJAnI puruSonA pratyakSa anubhavanI mudrA aMkti thatAM enA jIvananI dizA spaSTa thAya che, enAM aMtaradvAra khUlI jAya che, enuM AMtaravyaktitva AdhyAtmika anubhavane AnaMdathI khIlI UThe che. A sthitinA AnaMdane bRhad bhASyakAranI vANIe kevI prasannatAthI varNavyuM che "jaha jaha suyamogAhai aisayarasapasarasaMjuyamapura / taha taha palhAyai muNI nava-nava saMvega-sadhdhAo // " svAdhyAyakartA sAdhaka jema jema zAstronuM avagAhana kare che ane enuM vadhu ne vadhu UMDuM Acamana kare che tema tema ene atizaya rasathI yukta evuM apUrva artha-jJAna prApta thAya che. vaLI navA-navA saMvega(zaddha bhAvene pravAha)thI e zraddhAzIla munine AtmA prasanna thAya che." A viSayamAM bauddha sAhityamAMthI maLatuM eka kathAnaka atyaMta preraka che. kaja samrATa timiDanI bhavya rAjasabhAmAM eka divasa eka bauddha bhikSu AvyA ane eNe kahyuM, "mahArAja, huM tripiTakAcArya . 0 161 e.-11 sAdhanAnuM naMdanavana : svAdhyAya
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdara varSa sudhI samagra bauddha jagatamAM tIrthATana karIne dharmanAM gUDha tanuM meM rahasyadghATana karyuM che. have mArI IcchA ApanA rAjyanA mukhya dharmAcArya banavAnI che ane tethI ja ahIM AvyA chuM. mArI evI IcchA che ke kambejanuM zAsana bhagavAna buddhanA Adeza anusAra cAle." samrATa timila bhikSunI IcchA sAMbhaLIne saheja hasyA ane bolyA, "ApanI bhAvanA uttama che ane maMgalakArI che, paraMtu Apane mArI eTalI vinaMtI che ke Apa dharmagraMthane pharI ekavAra svAdhyAya karo." ja che A sAMbhaLI bauddha bhikSune mane mana khUba gusse thaye, paraMtu samrATanI vinaMtIne virodha karI zakyo nahIM. vaLI manamAM ema paNa vicAryuM ke bhale pharIvAra badhA dharmagra vAMcI jAuM. ATalI nAnakaDI vAtathI samrATa saMtuSTa thatA hoya ane dharmAcArya jevuM pratiSThita pada ApatA hoya te zA mATe A suMdara moka hAthathI javA de? bauddha bhikSu dharmagraMthanA svAdhyAyamAM lIna banI gaye. sarva graMthane abhyAsa karIne e bIjA varSe samrATanI sAme pharI upasthita thayo tyAre samrATe pharI kahyuM, "Apa pharI ekavAra ekAMtamAM dharmagraMthane svAdhyAya kare to te zreyaskara banaze." bhikSunuM mana kedhathI khaLabhaLI UDayuM. samrATe kareluM apamAna e sahana karI zakyo nahIM. Akho divasa Ama tema bhaTakIne sAMje nirjana evA nadIkinAre pahoMcyo. bhikSue sAMdhyaprArthanA karI. prArthanA pUrI thatAM nizcaya karyo ke have te e khUba tanmayatAthI svAdhyAya karaze. bIjA divasathI ja e svAdhyAyamAM DUbI gaye. A vakhate svAdhyAya karatAM tene apUrva AnaMda thaye. zabdo enA e ja hatA, paNa navA navA artha enI cetanAmAM camakavA lAgyA. svAdhyAya eno nityakrama banI gaye. AnaMda enI nitya anubhUti thaI gaI. kayAreka 162 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ te e svAdhyAyamAM eTale badhe phUbI jate ke bhajana karavAnuM paNa bhUlI jate. eka varSa pUruM thayuM. bhikSu rAjasabhAmAM AvyA nahIM. samrATa khuda enI zodhamAM nIkaLyA. nadIkinAre bhikSu maLyA. samrATa timiDe. praNAma karyA, paNa bauddha bhikSu te tanamananuM bhAna gumAvIne AnaMdatirekamAM DUbelA hatA. dharmAcArya thavAnI temanI mahatvakAMkSA bhasmasAt thaI cUkI hatI. pAMDityanA ahaMkArane sthAne aMtaramAM AtmajJAnane AnaMda laherAI rahyo hate. samrATa timiDe emane be hAtha joDIne vinaMtI karI, "Apa padhAre ane dharmAcAryanuM Asana suzobhita kare." bauddha bhikSue haLavA hAsya sAthe kahyuM, "bhagavAnane Adeza atyaMta spaSTa che. jJAna AcaraNanI vastu che kevaLa upadezanI nahIM. have koI pada ke pratiSThAnI mAre jarUra nathI. je padanI kAmanAthI tamArI pAse AvyuM hatuM te dharmAcArya padanI paNa jarUra nathI. mane svAdhyAyathI adbhuta sUtra maLI gayuM che. sUtra che "vIroma" (AtmAne dIpaka bana) basa, A sUtra maLI gayuM ane mane navI dizA jaDI gaI A bauddhakathAne niSkarSa zuM? bauddhabhikSue vAraMvAra svAdhyAya karyo. ene navA navA artha sUjhayA; navI daSTi ane navuM ciMtana sAMpaDayuM evuM darzana maLyuM ke jenAthI enAM aMtaradvAra khUlI gayAM. satata svAdhyAya ene mATe AtmadIpaka samAna banyuM, jenA prakAzathI eNe pitAnA aMtaranuM nirIkSaNa-parikSaNa karyuM. jAtane jANe svAdhyAyane artha mAtra pustaka, graMtha ke zAstra vAMcavA ke sAMbhaLavA pUratuM sImita nathI. svAdhyAyane artha che ke pitAnA jIvananA graMtha, pustaka ke zAstrane vAMcavuM. "svastha svasmina no hRdhyA?" arthAt pitAnAM jIvanazAstranuM pitAnI aMdara adhyayana karavuM enuM nAma svAdhyAya che. A graMtha ke zAstromAM vyaktinA * * 163 sapanAnuM naMdanavane svAdhyAya
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnA aMtaHkaraNanA zAstranuM ja pratibiMba hoya che. the ke zAstronA adhyayanane lekabhASAmAM svAdhyAya kahevAmAM Ave che, paraMtu A te ene gauNa artha che : : svAdhyAyane mukhya artha te vyakti Atma-adhyayana kare tema che. sAdhakanuM prathama kartavya e che ke potAnI jAtane jANavI, samajavI. ane vAMcavI. huM koNa chuM? mAruM mULa svarUpa zuM che? huM kayAMthI Avyo chuM? mAre kayAM javuM che ane ahIM zuM karavAnuM che? huM zuM karI rahyo chuM? mArAmAM kaSAyAdi vRttio vadhI rahI che ke kSINa, thaI rahI che? rAgadveSanI vRddhi thAya che ke hAsa ? zuM A badhA mArA AtmAnA guNa che ke mAtra zarIra sAthe joDAyelA durguNa che? A praznonA uttara sAdhaka pitAnA aMtaranA UMDANamAM pravezIne meLavavA prayAsa kare e ja vAstavamAM svAdhyAya che. AthI ja tattvavettAo kahe che Know Thyself' eTale ke potAnI jAtane jANo.. "sva"nA adhyayana mATe zAstra ke graMthane athavA to pRcchA, zravaNa ane paThanane AdhAra laI zakAya. pariNAme zreSTha che ane zAstronA adhyayananI sAthesAtha sAdhaka Atma-adhyayana kare e ja svAdhyAya che. zreSTha graMtha ke zAstrane vAMcatAM sAdhaka enA jJAnanA prakAzamAM vicAraze ke AmAM jene sArI ane narasI bAbate kahevAmAM AvI che te mArA jIvanamAM kayAM kayAM che ? mAruM AcaraNa pazusamAna che ke satpuruSane chAje tevuM che. A rIte karavAmAM Avele svAdhyAya AtmAne prakAzita karanAre dIpaka che. A saMdarbhamAM AtmA pitAne vicAra kare nahIM athavA te pitAnI sArI ke narasI bAbate para lakSa Ape nahIM te ene svAdhyAya adhUro che. . . - A prakAranA graMtha ke zAstranA svAdhyAyathI tamArA mAnasapaTa para rAma ane rAvaNa, yudhiSThira ane duryodhana, kRSNa ane kaMsa-e badhAMnuM jIvana aMkita thaze. e pachI sAdhake pote ja potAnA bhItabakI lagAvIne e jovAnuM che ke mArAmAM rAmane aMza keTale. k64 - ojasa dIThAM AtmabaLanAM *, , , ,
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane rAvaNane aMza keTalo che? AmAMthI hitakara haze tene apanAvaze ane ahitakara haze ene tyAga karaze. cakravatIne badale tapasvI svAdhyAya karatAM karatAM jIvana kSaNabhaMgura che ane "ame ajara-amara chIe' ema baMne prakAranA prasaMge tamane maLaze. AnAthI gabharAvAnI jarUra nathI athavA te kaI ekane svIkArIne AMdhaLadeTa lagAvavAnI jarUra nathI. hakIkatamAM baMne vacce setu sadhA joIe, ene samanvaya sAdhavo joIe. vIjaLInA be tAra maLe te ja prakAza Ape che e ja rIte jIvananI bhaMguratA ane nityatA baMnene samanvaya ApaNA jIvanamAM prakAza ane gatinuM pradAna kare che. svAdhyAyane lIdhe jIvananI aparaMpAra ghaTanAo jANavA ane samajavA maLaze. viAvanAM ghaTanA-cakone svAdhyAya paNa aneka anubhava Apaze. A badhA anubhavane meLApa sAdho. mahApuruSonA jIvananA je anubhave sAmAnya ke sapATI paranA lAge tene cheDI do, ane viziSTa puruSonA anubhavane ja udAharaNIya mAnIne cAlavuM joIe. A ja jIvananA svAdhyAyane lAbha che. " maryAdA puruSottama zrIrAma ayodhyA cheDIne vananI vATe saMcaratA hatA tyAre adhyAvAsIo temanI pAchaLa pAchaLa AvatA hatA. rAme -emane AyodhyA pAchA pharavA jaNAvyuM, paraMtu ayodhyAvAsIo to rAmanI sAthe ja javA Atura hatA. rAme vAraMvAra emane ayodhyA pAchA javA kahyuM tyAre adhyAvAsIoe zrIrAmane vinaMtI karIH " "Apa te ayodhyA tyajIne vanavAsa jaI rahyA che. amane keI e saMdeza Ape ke je amArA jIvanamAM lAbhadAyI bane." - rAme kahyuM, "A hamaNAM ja tamArI sAme je ghaTanA banI che tenAthI vizeSa bIje kaye saMdeze heI zake ? je suvarNasiMhAsana mATe ATalI badhI taiyArIo karavAmAM AvI hatI, adhyAnagarIne svarganI nagarI jevI banAvavAmAM AvI hatI e badhI ja vAta 165 sAdhanAnuM naMdanavana svAdhyAya
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANe havAmAM ogaLI gaI. e madhAnI kAI ne kazI jANa paNa nathI. Aje seAnAnuM siMhAsana che kharu, adhyA paNa enI e ja che, paNa badhuM ja sUmasAma che. je vicAyuM hatuM te badhuM ja svapnavat banI gayuM. jenI svapnamAM paNa kalpanA karI naheAtI e kaThera vAstaviktA banIne sAme UbhI che. savAre je ayeAdhyAnA rAjasiMhAsana para birAjamAna thaI ne cakravatI thavAnA hatA te Aje vanavAsI tapasvI anIne jaI rahyo che. zu' A ghaTanAthI tamArA jIvanane apUrNAM sa Mdeza sAMpaDatA nathI ?" zrIrAmane A saMdeza laI ne prajAjanAe vasamI vidAya lIdhI. jo ApaNe ApaNA aMtaranA svAdhyAya karavA mAgatA hAI e te zAstronAM pRSTho para zabdabaddha thayelI ghaTanAo ane jagatanA ghaTanAkramane ApaNA mAnasamAM pratibikhita karavA joI e.e dvArA svajIvananuM adhyayana karavu joI e. Ane ja zAstromAM anuprekSA svAdhyAya kahevAmAM Ave che. manAhara naMdanavana eka dRSTie vicArIe te svAdhyAya e jIvananu naMdanavana che. svAdhyAyarUpI naMdanavanamAM praveza karIe tyAre emAM graMtha ke zAstrarUpI. vRkSAnI zItaLa chAyA maLaze, A zAstra-vRkSa pAsethI amRta samu mIThuM' AcAraphaLa maLaze, tema ja eka ekathI caDiyAtA vicArAnAM puSpA maLaze. kayAMka kAMTA haze teA kayAMka AtmAne zuddha ane pavitra karanAra suMdara sarovara paNa haze. duSkarma phalarUpI kaTakAthI ApaNe acavuM paDaze ane taparUpI suMdara sarezavaramAM pastAvAnA vipula jalathI snAna karIne AtmAne zuddha ane pavitra manAvave paDaze. nanavanamAM cetarapha manahara dazyo dekhAya e ja rIte svAdhyAyarUpI naMdanavanamAM paNa mahApuruSonAM jIvananAM manahara dakSe najare paDaze. emanA ciMtananI suvAsa maghamaghatI haze. Ama svAdhyAyarUpI naMdanavanamAM praveza. karIne ApaNe ApaNAM AtmA, mana, buddhi ane hRdayane tAjagI. 166 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ apIe chIe. ApaNuM jIvanamAM e suvicAra, zuddha AcAra, tapa Adine apanAvI zakIe chIe. ATalI vivecanA pachI svAdhyAyanA mahatvane tamane khyAla AvI gayo haze. svAdhyAyanuM AnAthI vizeSa mahAbhya paNa che. koI lekhaMDanI cIjane tame upayoga karo nahi, te tenA para kATa lAge che ane thoDA ja samayamAM saDIne khatama thaI jaze. ene kaze upaga nahi karI zake. AvI ja rIte AtmA ke jIvananuM paNa je ApaNe vAraMvAra jAgRtipUrvaka saMmArjana na karIe ane enA tarapha upekSA dAkhavIe te tenA para paNa kaSAyAdine kATa lAgaze ane pariNAme AtmAne vinAza tarapha laI jaze. A AtmA sattvahIna ane baLahIna thatAM keI mahAna dharmakArya karI zakaze nahi. svAdhyAya dvArA ja AtmAne vAraMvAra jAgRta rAkhI zakAya che, jethI enA para kaSAyAdine kATa lAge nahi. vAraMvAra svAdhyAya karavAthI AtmA pitAne mULa svabhAva, pitAnA asala guNo ane potAnI zaktione jANI zake che, jethI krodha jevA kaSAya sAme satata sAvadhAna rahe che. svAdhyAyathI AtmA baLavAna bane che ane te dvArA vyakti mahAna bhagIratha dharmakArya karI zake che. AthI svAdhyAya AtmAne zuddha ane baLavAna banAvIne ene mahAtmA banAve che. AvA mahAtmAne paramAtmA sAthe joDanArI kaDI eTale svAdhyAya. cira-svAdhyAyanuM phaLa zAmAM aneka sthaLoe svAdhyAyanA mahAsyanuM varNana maLe che. "bArasavihaMmi tave abhitara-bAhirai kusaladiThe / na vi atthi na vi a hohe sajjhAyasamaM tavokammaM // " "sarvajJa prabhunA nipuNa anubhavonI AMkhethI levAmAM AvelAM bAra prakAranAM tapamAM svAdhyAya jevuM tapakarma bIju koI nathI ane bIjuM kaI thaze paNa nahIM. 167 sAdhanAnuM naMdanavana : svAdhyAya
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jJA-vruti-mAnavavA saMvaccharavi aLasio duggA / sajjhAyajhANarahio egovAsaphala pi na labhijA ||" "koI sAdhaka satata eka, be ke traNa mahinA sudhI upavAsa kare athavA teA eka varSa sudhI anazana (upavAsa) kare, paraMtu jo e dvivasAmAM e svAdhyAya ane dhyAnathI rahita raheze te ene eka upavAsanuM phaLa paNa prApta nahi thAya." AthI ja 'dazavaikAlika sUtramAM pratyeka sAdhakane mATe kahyuM cheH "saLyAya-suggALarayasa tALo | appANabhAvassa tave yassa || " "prANI mAtranA rakSaka vizvavatsala sAdhu, svAdhyAya ane sudhyAnamAM rata rahe. AtmAnA bhAvA ane tapamAM lIna rahe." bhagavAna mahAvIra svAdhyAyanA prakhaLa samarthaka hatA. tee bhAjananA tyAga karatA hatA, paraMtu svAdhyAyanA nahi. emaNe eka-be divasa nahi, paNa cha-cha mahinA sudhI bhojananA tyAga karyo hatA, paNa eka divasa paNa svAdhyAya Daco naheAtA. AthI ja bhAratIya saMskRtimAM svAdhyAyane mahattvapUrNa sthAna ApavAmAM Avyu che. bhArata pAse je jJAnanA bhaDAra che, AdhyAtmika ciMtana ane mananamAMthI sApaDeluM navanIta che, ane jene mATe ApaNe gauravane anubhava karIe chIe temaja bhArata vizvane saMdeza ApavAnI kSamatA rAkhe che te mULa te mahApuruSoe karelA cira-svAdhyAyanuM ja phaLa che. jJAnanA dIpakane satata prajvalita rAkhavA mATe svAdhyAyanuM tela ja upayAgamAM Avaze te ja cirasa'cita jJAnayeAti sthira rahI zakaze. jJAnavaraNIya karmono kSaya Ama te svAdhyAyanA lAbha saviti che. svAdhyAyanA sauthI moTA lAbha che jJAnaprApti. svAdhyAya karatI vakhate hajAro varSa pUrve mahApuruSoe karelA ciMtana ane manananA vizvamAM ApaNu* citta ramamANu anI jAya che. e mahApuruSone ApaNe pratyakSa maLyA nathI, paraMtu 168 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana ane jagatanA gahana anubhavomAMthI tAravelA emanA vicArone ApaNe sAkSAtkAra karI zakIe chIe. emanA ciMtana-mananane abhyAsa karatAM ApaNe ema anubhavIe chIe ke jANe e mahApuruSa sAthe vAta na karatA hoIe! ane teo ApaNu jIvananA gUMcavAyelA keyaDAne ukelI rahyA na hoya ! svAdhyAya hajAre varSanA jIvanamaMthanamAMthI nIkaLeluM navanIta Ape che. sAthe sAthe ApaNA jIvanapaTa para chavAyelA ajJAnanA gADha aMdhakArane aLago karIne jJAnane prakAza Ape che. bhagavAna mahAvIrane emanA ziSya gautama svAmIe A ja pUchayuM hatuM "sajjhAeNa bhaMte jIve ki jaNayai ? ___ sajjhAeNa nANAvaraNijja kamma khavai / " "bhane! svAdhyAya karavAthI jIvane zo lAbha thAya che?" gautama svAmInA praznanA uttaramAM bhagavAna mahAvIre kahyuM, "svAdhyAya dvArA AtmA potAnA jJAna paranAM AvaraNa dUra kare che, jJAnavaraNIya kamane kSaya kare che." Ano artha ja e ke svAdhyAya jJAnamAM avarodhaka kAraNene -dUra kare che. A AvaraNa dUra thatAM ja prApta jJAna ApaNuM jIvanane navo rAha ApavAmAM sakSama hoya che. mAre tamane pUchavuM che ke tame Aje ane atyAre roTalI khAzo te tamArI bhUkha kalAka ke mahinA bAda chipAze? roTalI khAtAM ja bhUkha samApta thaI jAya che. AvI ja rIte svAdhyAyanuM phaLa paNa tarata maLatuM hoya che. svAdhyAya kare ane tatkALa jJAnanI prApti thaze. AthI ja zAstrakAroe kahyuM che : 'maNa-vayaNa-kAya-gukto nANAvaraNa ca khavai aNusamaya / sAthe var3hato vaLa-vaLe nArU vera ." svAdhyAyamAM pravRtta vyakti mana, vacana ane kAyAnA vyApArane ekAgra (anya viSamAMthI nivRtta) rAkhe to e satata jJAnAvaraNIya karmane kSaya kare che ane kSaNa kSaNamAM vairAgya prApta kare che." 169 sAdhanAnuM naMdanavana : svAdhyAya
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAgratAnI AdhArazilA mahatvanI vAta e che ke svAdhyAyanA samaye mana, vacana ane kAyA traNeya emAM kendrita hevAM joIe. mana koI bIjI jagyAe ghUmatuM hoya, vANIthI mAtra pAThanuM uccAraNa ja thatuM hoya ane zarIra anya keI kAryamAM pravRtta hoya; AMkha kaI dazya jotI hoya, kAna keI saMgItanA sUra sAMbhaLatA hAya, hAtha kaI judI ja ceSTA karatA hoya te A rIte karavAmAM Avela svAdhyAya kevaLa vANIvilAsa banaze. mAtra mukhapATha karavAthI svAdhyAyane hetu siddha thatuM nathI. uccAraNanI sAthe sAthe manane enA arthamAM parevI devuM joIe, zarIrane ekAgra karavuM joIe te ja svAdhyAyane yegya lAbha maLe. AjakAla ghaNA mANaso mananI ekAgratA kaI rIte sAdhavI tene upAya pUche che. mArI daSTie te mananI ekAgratA mATe kaI sarvazreSTha upAya hoya te te zreSTha graMtha, uttama sAhitya ke pavitra zAstrane svAdhyAya che je mananI barmukhI vRttine aMtarmukha banAve che. svAdhyAya manane AtmA sAthe sAMdhI Ape che. keTalAka loke. mananI ekAgratA mATe mALA athavA AnupUvIne Azare le che. alpazikSita, vikalAMga, aMdha ke azakta vyaktio mATe A sAdhanene upaga kheTo nathI, paraMtu jeTalI tanmayatA ane rasikatA svAdhyAyathI sAMpaDaze teTalI mALA ke AnupUvathI sAMpaDaze nahi. AthI jeo bhaNelA che temane mATe te svAdhyAya e ja uttama sAdhana che. mAtra jaina zAstro ja nahIM, balake vedo, upaniSado, gadarzana vageremAM paNa svAdhyAyane mahimA varNavavAmAM AvyuM che. "gadarzanamAM svAdhyAyane eka niyamarUpe AlekhavAmAM AvyA che. emAM svAdhyAyanuM phaLa darzAvatAM kahyuM che, "svAdhyAyAvatAramayoH" svAdhyAyathI iSTa devatAne saMga thAya che." 170 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAyanA suphaLane pUrNarUpe prApta karavA mATe traNa bAbate mahatvanI cheH (1) svAdhyAya karatI vakhate ApaNuM dhyAna zAstranA zabdo ane tenA artho para kendrita hovuM joIe. (2) svAdhyAya. pratidina niyamita thavuM joIe. (3) brahmacaryadaDhatA (gRhasthane mATe zIlapAlanamAM daDhatA) hovI joIe. A traNeya bAbate lakSamAM rAkhIne svAdhyAya karavAmAM Ave. te kevuM suphaLa sAMpaDe tene khyAla mahArAjA kumArapALanA jIvanamAMthI maLI rahe che. svAdhyAyanuM suphaLa AcArya hemacaMdranI preraNAthI mahArAjA kumArapALa zaivadharmI hovA chatAM jainadharmanAM vratanuM pAlana karatA hatA. emaNe niyama. karyo hato ke, "huM roja yogazAstra ane vItarAga tetrIne svAdhyAya . karyA pachI ja anna-jaLa laIza." roja legazAstranA svAdhyAyane kAraNe mahArAjA kumArapALa . sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAonA dharmo tathA AcAranA jANakAra banI gayA. "vItarAga stotra'nA rejanA svAdhyAyane kAraNe emane. vItarAga devanA sAcA svarUpanuM jJAna thayuM. A rIte svAdhyAyane kAraNe mahArAjA kumArapALanI zrAvakadharma para daDha niSThA thaI. e pachI emaNe zrAvakanAM bAra vrata aMgIkAra karyA. roja svAdhyAya karavAnuM pariNAma e AvyuM ke mahArAjA kumArapALe zrAvakanA cethA vrata brahmacarya aNuvrata vize evI pratijJA karI ke, "Aje mArI je patnI che te sivAyanI bIjI badhI strIo sAthe. mathunasevanane tyAga karuM chuM. AnI sAthe sAthe evI pratijJA karI ke, "reja patnI sahita maMdiramAM jaIne ame baMne jinezvara prabhunI. AratI karIza." nasIbane mahArAjA kumArapALanI patnIne dehAMta thayA. A. jagatamAM je janme che ene eka divasa te javuM ja paDe che. maMtrI.. 171 sAdhanAnuM naMdanavana = svAdhyAya
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDaLe mahArAjA kumArapALane bIjIvAra lagna karavA mATe Agraha karyo. kumArapALe kahyuM, "huM te anya strIone tyAga karI cUkyo chuM. AthI bIjIvAra lagna karavAno vicAra karavo e paNa aparAdharUpa che, kAraNa ke enAthI mArI pratijJA(trata)ne bhaMga thAya che." kuzaLa maMtrIe pharI savinaya anurodha karatAM kahyuM, "mahArAja ! rAjarANuM vinA rAjamahela ane rAjya bane sAva sUnAM sUnAM lAge che. vaLI Apane I saMtAna paNa nathI eTale bIjuM lagna karavuM Avazyaka che." mahArAjA kumArapALa daDha avAje kahyuM, "je huM AvuM karuM te pahele aparAdha e thaze ke meM deva, guru ane dharmanI sAkSIe je pratijJA lIdhI che tene bhaMga thaze. bIjI vAta e ke vivAha karIza eTale saMtAna thaze ja e aTala niyama che khare? je pahelI patnIthI saMtAnaprApti na thaI te bIjI patnIthI saMtAnaprApti thaze ema kaI rIte kahI zakAya? vaLI saMtAna hovA chatAM koNa sukhI che? AthI huM kyAreya pratijJAbhaMga karIza nahi, mAre aTala nirdhAra che." , maMtrIgaNa niruttara banI gayA. teo koI yukti vicAravA lAgyA ke jethI rAjAne lagna mATe taiyAra karI zakAya. chevaTe emaNe tarkanuM eka AkharI tIra choDyuM ane kahyuM, "mahArAja ! Ape te devAlayamAM jaIne jinadeva samakSa patnI sAthe AratI utAravAnI pratijJA karI hatI ne !" - "hA, pratijJA ta karI hatI paNa tethI zuM?" rAjAe kahyuM. - maMtrIgaNe yuktipUrvaka kahyuM, "patnInA abhAvamAM have ApanI A pratijJAne bhaMga thaze tethI pratijJA pAlana mATe paNa Ape lagna karavuM jarUrI che." mahArAjA kumArapALa ema kaMI pAchA paDe tevA nahotA. emaNe spaSTa uttara vALyo, "Ane mATe lagna karavAnI koI jarUra nathI. ApaNe te sthApanA-nikSepamAM mAnIe chIe AthI svargIya rANInI 172 ejisa dIThAM AtmabaLanAM
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ hUbahU mUrti banAvIne ene sthApita karI deje, jethI huM enI pAse UbhA rahIne prabhunI AratI utArIza. Ama karavAthI mArI pratijJA paNa akhaMDa raheze ane ceAthA vratanA bhaMga nahi thAya, balke enu dRDhapaNe pAlana thaze." mahArAjA kumArapALanI dalIla AgaLa maMtrIma'DaLa niruttara banI gayuM. svAdhyAyanA pratyakSa pariNAma rUpe kumArapALa mahArAjAne sAcA jJAnanI prApti ane brahmacaya tathA anya vratenA pAlanamAM dRDhatA sAMpaDI hatI, paraMtu enuM parAkSa piraNAma paNa eTaluM sudara AvyuM ane te e ke temanI trIjA bhavamAM mukti nizciMta banI. zrI sImaMdharasvAmIe trIjA bhavamAM kumArapALa mahArAjAnI mukti thavAnA phaisaleA Apyo. Ama svAdhyAyanuM pratyakSa phaLa teA tatkSaNa maLe che, parAkSa phaLa paNa maLyA vinA rahetuM nathI. jJAnanAM saghaLAM sAdhanA sulabha hAvA chatAM. je sAdhu-sAdhvI svAdhyAya karatAM nathI temane pachInA janmamAM pastAvAnA vArA Ave che kAraNe ke jJAna te parabhavamAM paNa sAthe ja jAya che. 'bhagavatI sUtra'mAM bhagavAna mahAvIrane gaNadhara gautame pUchyuM, "david nAme varaviNa vi ?", "noyamA ! rUddavid nAge, paramavid vi tanumayamavivi|" bhagavAna ! jJAna A bhava sudhI ja sImita rahe che ke parabhava sudhI jAya che?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "gautama ! jJAna A bhavamAM paNa rahe che, parabhavamAM paNa jAya che. Ama mane bhavamAM sAthe rahe che.' pratyeka sAdhu-sAdhvI mATe svAdhyAya karavA parama Avazyaka che ane gRhasthane mATe paNa te jarUrI che. je vyakti svAdhyAya karatI nathI.. ene jJAnanI aprApti svarUpe evu phaLa maLe che. AthI mukta manathI svAdhyAya karavA joIe. sthAna : jainabhavana, bIkAMtera 11 oNgasTa 1948 173 sAdhanAnuM naMdanavana : svAdhyAya
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava svAdhyAyanuM prathama sopAna taparUpI bhavanane sauthI UMco majale te svAdhyAya-tapa, tapa ochuMvattuM thayuM hoya te cAle, paraMtu svAdhyAya-tapa te rejereja thavuM ja joIe. svAdhyAya-tapanA pAMca prakArane vicAra karIe te khyAla Avaze ke jIvananI pratyeka kSaNe svAdhyAya jarUrI che. svAdhyAya-tapanA UMcA majalA para pahoMcavA mATe jJAnI puruSoe pAMca pAna batAvyAM che. A pAMca sapAnemAMthI koIpaNa sopAna dvArA tapa-bhavananA UMcA majale pahoMcI zakIe. A pAMca sopAna che: (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) paryaTanA athavA parAvartana (4) anuprekSA ane (5) dharmakathA. ( vizALa bhavanamAM TheraThera nisaraNIo hoya che, te vaLI koI jagyAe liphaTa paNa hoya che. 114 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ A judI judI nisaraNIomAMthI jene je dAdarA para caDIne bhavanamAM jyAM paheAMcavAnI icchA hAya tyAM te paheAMcI zake che. svAdhyAya-bhavanamAM pahAMcavAnI AvI pAMca nisaraNI che, jenA kramaza: vicAra karIe. 1. vAcanA : vAcanAnA artha che sUtra ane aA abhyAsa karaveA ane karAvavA athavA te guru ke anya yAgya sAdhu pAse vidhipUrvaka bhav ane zAstranu adhyayana karavuM. vartamAna samayanA saMdarbhamAM kahIe tA zAstrA, graMthA ke pachI AdhyAtmika ane dhArmika bhAvAnI abhivRddhi karanArA sAhityanuM pana-pAThana karavuM. zAztrA ane gahana dharmagraMthAnuM adhyayana guru athavA tajrA pAse karavuM joIe. Ama na thAya teA zAstra ke gahana graMthAnI pUrNAMpara virodhI jaNAtI bAbate vAMcavAthI cittamAM za'kA-kuza`kA jAgaze. A samaye zakAtu yeAgya samAdhAna nahI maLe te vyakti tyAM ja aTakI jaze athavA teA e koI viparIta mAge jIvana vyatIta karaze. A kAraNe ja jAte vAcana karavAne badale zAstrA, gUDha dharmagraMtho ke gahana tattvaprathAnuM vAcana guru athavA yeAgya sAdhu pAse karavuM evu zAstrAmAM vidhAna che. pahelI vAta te pUrvApara vidha samAdhAna maLI AnI pAchaLa be-traNa rahasya chupAyelAM che. e ke guru pAsethI vAcanA letI vakhate jyAM kayAMya vALI athavA te aTapaTI vAta Ave teA tarata ja jaze. pariNAme buddhi za'kAnAM vAdaLothI gherAze nahi athavA te viparIta mA mAM bhaTakaze nahIM. khIjuM rahasya e che ke guru ke vaDIlajanA pAsethI vAcanA levAne kAraNe emanA pratye vinaya, sanmAna, Adara ane zraddhAnI bhAvanA jAgaze. AnAthI vyaktine lAbha thaze. paNa pratyeka sasthAne mATe paNa vinaya, anuzAsana, paraspara pratye AdarabhAva, sneha jevAM tattvA anivAya che. emAM paNa sAdhusa'sthA ke dharma sasthA mATe e vizeSa jarUrI che. te kaI vyakti sAdhu-sAdhvI 175 svAdhyAyanuM prathama sopAna
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke guru pAsethI vAcanA levAne badale jAte ja zAstrAbhyAsa karaze te ene guru athavA sAdhu pratye vinaya-Adara dAkhavavAnI ochI taka maLaze. zAstramAM amuka bAbata paraMparAthI cAlatI AvatI hoya che, vaLI amuka saMpradAyanI amuka dhAraNuM hoya che. A badhAnI jANa svayaM zAstrAbhyAsa karanArane kaI rIte thaze ? guru, sAdhu vagere te. zAstra ke graMthAdinI vAcanA ApatI vakhate ja enAM gUDha rahasyanuM uddaghATana karanArI kUMcI ApI de che. te - jJAnane vaMdana hAthIdAMta jyAM sudhI gaMDasthaLamAM hoya che tyAM sudhI ghaNuM majabUta ane zaktizALI hoya che. hAthInA gaMDasthaLamAMthI bahAra kAyA bAda e dAMtamAM eTalI zakti ke eTalI majabUtAI hatI. nathI. AvI ja rIte zAstra, dharmagraMtha Adi gurumukhamAM hoya ane guru pAsethI sAMbhaLavAmAM Ave tyAre tenI pAchaLa jIvaMta bhAvanA, tejasvI cAritryabaLa ane pratyakSa jJAnAcAranI zakti hoya che. A zAstra guruvANIthI alaga thaIne jyAre lipibaddha thAya che tyAre enI pAchaLa prabhAvaka cAritryabaLa, pratyakSa jJAnAcAra ke jIvaMta bhAvanA hotI nathI. A badhAM kAraNone lIdhe ja guru pAsethI zAstrAdinI vAcanA levA para bhAra mukAya che. gura athavA tadvid sAdhu pAsethI vAcanA levA mATe paNa zAstramAM vidhi batAvI che. vAcanA lenAra guru Adine mATe Asana bichAvaze. niSadyA(pabhArI) bichAvIne, baMne hAtha joDIne sukhAsanathI guru AdinAM caraNonI pAse besIne ekAgra citte vAcanA sAMbhaLaze. vinayapUrvaka vaMdana karyA vinA vAcanA levI te eka prakAre jJAnanI AzAtanA che. - savAla e Ubhe thaze ke vAcanA ApanAra sAdhune dIkSA paryAya. ochA varSane hoya ane vAcanA lenAra sAdhunuM dIkSA jIvana tenAthI dIdhuM hoya te zuM? moTA sAdhu nAnA sAdhune vaMdana karaze kharA ? jenazAsananI Aja vizeSatA che. Ama te moTA sAdhune nAnA sAdhuja 176 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMdana karaze, paraMtu jJAnaprAptine avasara hoya athavA te nAnA sAdhu pAsethI zAstrAdinI vAcanA levAne prasaMga hoya te meTA sAdhunuM kartavya e che ke potAnAthI adhika vidvAna ane jJAnI evA nAnA sAdhunI vaMdanA karavI. A sanmAna ke vinaya vAcanAdAtA nAnA sAdhune nahIM, paraMtu enAmAM rahelA jJAna ane abhyAsane dAkhavavAmAM Ave che. badhAnI hAjarImAM je meTA sAdhune nAnA sAdhunI vaMdanA karavAmAM saMkeca thato hoya te te ekAMtamAM vaMdanA karIne vAcanA laI zake che. emAM koI muzkelI nathI, paraMtu moTA sAdhunA hRdayamAM e nAnA jJAnI sAdhu pratye namratA te hovI ja joIe. AcArya saMghane nAyaka hoya che ane badhA ja sAdhuo tene vaMdana karatA hoya che. AvA moTA sAdhu paNa vAcanA letI vakhate vAcanA ApanAra nAnA sAdhune vaMdanA karIne jJAnanI ArAdhanA kare che. AvI ArAdhanAthI ja vAcanA phaLIbhUta thAya che; nahi te e vAcanA sArthaka ke tejasvI banatI nathI. vidyA zebhe vinayathI A aMge jana ItihAsamAM eka javalaMta daSTAMta maLe che. rAjagRhI nagarImAM magadhasamrATa zreNika rAjAnI manarama vATikA hatI. emAM badhI RtuonAM phaLa AvatAM hatAM. A nagarImAM rahetI eka cAMDAla strIne kerI khAvAne dehada thaye. e RtumAM kayAMya kerI nahotI te lAvavI kaI rIte? cAMDAla vicAramAM paDyo. chevaTe eNe eka yukti vicArI ke samrATa zreNikanI vATikAmAM te A samaye paNa vRkSa para kerIo khUlatI haze. tyAMthI kerI teDIne laI AvuM te vicAra karyo. cAMDAlanI patnI ja vadhu ne vadhu dUbaLI thatI jatI hatI. cAMDAle enI patnIne AzvAsana ApyuM ane e magadhasamrATa zreNika rAjAnI vATikA pAse gayo. eNe joyuM te vATikAnI cAre bAju UMcI dIvAla hatI ane cAMpato cokI pahere hate. cAMDAlane -177--o.-12 svAdhyAyanuM prathama sopAna
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayuM ke kerI levA mATe eNe enI vidyA ajamAvavI ja paDaze, nahi te kerI maLaze nahIM. cAMDAlanI pAse avasthApinI ane avanAminI nAmanI be vidyAo hatI. pitAnI eka vidyA ajamAvIne cAMDAle badhA ja paheregIrone nidrAdhIna karI dIdhA. cAMDAla bagIcAmAM prave. bIjI vidyA ajamAvIne eNe AMbAnA jhADane nIce jhukAvI dIdhuM ane kerI teDI lIdhI. cAMDAla pitAnA ghera pAcho AvyA ane patnIne kerI khavaDAvIne ene dehada pUro karyo. bIjI bAju savAre vATikAnA mALIe joyuM to AMbAnA vRkSa parathI kaI kerI corI gayuM hatuM. eNe rAjAne jANa karI. rAjAnA Azcaryane pAra na rahyo ke ATale kaDaka cokIpahero hovA chatAM keNa kerI corI gayuM haze? zreNika rAjAe potAnA catura maMtrI abhayakumArane kerInI corI karanArane pakaDI lAvavA kahyuM. catura ane buddhizALI maMtrI abhayakumAra eka camatkArika manAtI devInA sthAne bharAtA meLAmAM gayA. devInA maMdiramAM jaIne abhayakumAra bahAra AvyA ane emaNe ghoSaNA karI, nAgarikasAMbhaLe! devI kahe che ke kerIne cAra A meLAmAM ja che. meLAmAM AvelA lekamAM ja e cAra mejUda che." A sAMbhaLIne leke stabdha banI gayA. A samaye cAMDAlanA manamAM thayuM ke kharekhara A camatkArika devIe mAruM nAma paNa kahyuM haze. have AvI banyuM. pharI bIjI vakhata abhayakumAra devInA maMdiramAM gayA ane thoDI vAre bahAra AvIne bolyA, bhAIo! kerIne cora ahIM ja che. devIne meM enuM nAma paDyuM te devI kahe tAre nAmathI zuM kAma che ? tane e oLakhAya evuM nizAna ApuM chuM. jenI dADhImAM ghAsanuM taNakhaluM hoya e ja cAra che." 178 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAMDAla jhaDapathI pitAnI dADhI phaLavA lAge, tapAsa karavA lAge ke dADhImAM kyAMya taNakhaluM te bharAyuM nathI ne? cAMDAla dADhImAM hAtha pheravatuM hatuM ke tarata ja abhayakumAre ene pakaDI lIdhe ane pUchyuM, "zuM rAjavATikAmAMthI te kerInI corI karI hatI?" cAMDAla bolyA, "jyAre khuda devI kahetI hoya tyAre e sAcuM ja hoya ne ?" abhayakumAre pUchyuM, "kerInI corI te zA mATe karI?" cAMDAla be, "mArI patnIne kerI khAvAne dohada thayo hate. je huM ene dohada pUre na karuM te e roja vadhu ne vadhu durbaLa thaIne mRtyu pAme tema hatI. mAro Akhe saMsAra asAra banI jAya, vaMzavele ya nAbUda thaI jAya." abhayakumAre pUchyuM, "tArI e vAta te samajAI ke patnInuM dohada pUruM karavA mATe te kerInI cerI karI, paNa e samajAtuM nathI ke ATalA badhA cekIdAre hovA chatAM tuM bagIcAmAMthI kaI rIte phaLa corI lAvyo?" cAMDAle kahyuM, "maMtrIzvara mane avasthApinI ane avakAminI nAmanI be vidyA AvaDe che. pahelI vidyAthI cekIdArane behoza karI dIdhA ane bIjI vidyAthI AMbAnI DALane nIce namAvI dIdhI." mahAmaMtrIe cAMDAlane rAjAnI samakSa hAjara karyo. rAjAe enA gunA aMge pUchaparacha karIne mRtyudaMDa jAhera karyo. maMtrI abhayakumAre vicAryuM ke A bicAro cAMDAla nakAmo mAryo jaze. ene bacAvavAne koI upAya karavo joIe. AthI abhayakumAre mahArAja zreNikane kahyuM, "mahArAja ! A cAMDAlane mRtyudaMDa te Apa ja che, paraMtu enI pAse je be vidyAo che te Ape zIkhI levI joIe. Ama nahIM thAya te enI sAthe A be vidyAo paNa naSTa thaI jaze." svAdhyAyanuM prathama pAna
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ magadhasamrATa zreNikane abhayakumAranI vAtamAM tathya jaNAyuM. bIjI bAju abhayakumAre cAMDAlane kahyuM, "jo tAre bacavuM hoya te. rAjAne baMne vidyA zIkhavI de. huM tArA prANa bacAvavA mATe prayatna karIza.' cAMDAle kahyuM, "jarUra zIkhavIza. je mArA prANa bacatA heAya. te vidyA zIkhavavAmAM mane keI muzkelI nathI." siMhAsana para birAjelA mahArAjA zreNikane cAMDAla nIce Ubhe. rahIne vidyA zIkhavavA lAge. cAMDAle vidyA zIkhavavAne puSkaLa prayatna karyo, paraMtu rAjAne ene eka akSara paNa samajAtuM nahotuM. bhaNanAra ane bhaNavanAra baMne herAna-parezAna thaI gayA. ghaNo vicAra, karyo paNa samajAtuM nahotuM ke Ama thAya che kema? eka divasa rAjAe cAMDAlane kahyuM, "are, tuM mArI sAthe kapaTa ramI rahyo che? ATalA badhA divasathI vidyA zikhavADe che, chatAM mane kema kazuM AvaDatuM nathI ?" cAMDAle kahyuM, "mahArAja, sAva sAcuM kahuM chuM ke huM mArI vidyAne eka akSara paNa ApanAthI chupAvatA nathI ane A vidyA zIkhavavAne meM pUro prayAsa karyo che. koI kasara rAkhI nathI." maMtrI abhayakumAra A saMvAda sAMbhaLatA hatA. eNe rAjAne nivedana karyuM, "mahArAja, vidyAthI UMce Asane bese ane zIkhavanAra nIce Asane bese te vidyA Ave kyAMthI? Delane kUvAmAMthI pANI levuM hoya te nIce jhUkavuM paDe. kUve pANI ApavA mATe upara na Ave. e ja rIte vidyA namra vinayI) thayA vinA prApta na thAya. Apa A cAMDAlane siMhAsana para besADo ane tame nIce beso te ja vidyA prApta thAya." sAcI vAta che tamArI abhayakumAra. ame bhUla karatA hatA." rAjAe saraLatAthI kahyuM. rAjA tarata ja siMhAsana parathI nIce Utaryo. cAMDAlane siMhAsana 180 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ para besADayo. pachI cAMDAle baMne vidyA zIkhavavI zarU karI ane rAjAe AsAnIthI zIkhI lIdhI. rAjA zreNike vidyA zIkhI lIdhI. pachI abhayakumAre eka vakhata kahyuM, "mahArAja, pelA cAMDAla mATe Apane ze hukama che?" rAjAe kahyuM, "hukama kaMI vAraMvAra thAya kharA? rAjaAjJA te eka ja vAra ApavAmAM Ave." abhayakumAre kahyuM, "mahArAja, huM te Apane e mATe kahuM chuM ke keI nirdoSa vyakti daMDapAtra banI jAya nahIM. cAMDAle Apane vidyA zIkhavI eTale teo have ApanA vidyAguru banI gayA che. tethI have AjJA Apo ke vidyAguru sAthe zuM karavuM?" rAjAne vAstavika paristhitine khyAla AvI gayo. pitAnA vidyAgurunuM apamAna karavAnI hiMmata kyAMthI hoya? mahArAja zreNike kahyuM, abhayakumAra, tame mane gaMbhIra aparAdhamAMthI ugArI lIdhe che. have amArA gurujIne bheTa ApIne sanmAnapUrvaka vidAya kare. have emane paNa aparAdhamukta kare." A kathAne marma e che ke vAcanA ke vidyA lenAra vyakti game tevuM UMcuM pada ke vadhu vaya dharAvatuM hoya te paNa je e vAcanAdAtAne vinaya karatA nathI te ene vAcanA phaLIbhUta thatI nathI. vinIta hoya tenI vidyA vadhe. avinayI ke avinIta hoya tenI vidyA ke vAcanAmAM koI vRddhi thatI nathI. vidyA ghaTe garvathI A saMdarbhamAM eka vyAvahArika udAharaNa joIe. eka paMDita pAse be vidyAthIo bhaNatA hatA. paMDitajI baMnene kazAya pakSapAta vinA abhyAsa karAve, baMnene sarakhuM zIkhave. A be vidyArthImAM eka vidyAthI vinayI ane saraLahRdayI hate guru pratye prema ane 181 svAdhyAyanuM prathama pAna
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinaya dAkhavatuM hatuM temaja temanI AjJAnuM yogya rIte pAlana karate. hite, kazIye zaMkA jAge te jijJAsApUrvaka pUchate hate. Ama dareka prakAre te gurusevA ane gurUAdara karate hate. bIje vidyAthI uDa, avinayI ane ghamaMDI hate sevAnI vAta te bAjue rahI, paNa kyAreka gurunuM apamAna paNa karI besate hate. eka divasa paMDitajIe A baMne vidyArthIone koI kAmasara paragAma mekalyA. vinIta ziSya te tarata taiyAra thaI gaye, paraMtu ghamaMDI ziSyane javAnuM pasaMda nahotuM. e meM caDAvate-caDAvato mana, vinA vinIta ziSyanI sAthe gaye. baMne vidyArthIo ekasAthe jaI rahyA hatA. evAmAM cAlatAM cAlatAM emaNe jamIna para moTAM pagalAM joyAM. A joIne ghamaMDI vidyAthI be, "are je, ahIMthI hAthI pasAra thaye lAge che." vinIta vidyAthIe kahyuM, "nA. ahIMthI te hAthaNI gaI che ane te paNa eka AMkhe kANuM. vaLI enI pITha para aMbADI hatI. emAM rANI beThI hatI. rANIe lAla vastro paheryA hatAM. e rANI garbhavatI hatI ane thoDA ja samayamAM ene prasUti AvavAnI hatI." abhimAnI vidyAthI A vAta sAMbhaLIne akaLAI UDyo. eNe enuM khaMDana karatAM kahyuM, "are ! tuM te sarvajJa jevI vAta kare che. tArI badhI vAta pokaLa bakavAsa jevI che." vinIta ziSya bolyA, "mitra, gurukRpAne A pratApa che. mArI vAta sAcI na lAge te joI le. hAthamAM paherelA kaMganane jevA mATe darpaNanI jarUra hotI nathI." abhimAnI vidyAthI te A badhuM sAMbhaLIne stabdha thaI gaye. thoDe dUra gaye tyAM loko pAsethI ene sAMbhaLavA maLyuM ke rANIne bALaka thavAnuM che. e hAthaNa para besIne piyara jaI rahI hatI, paraMtu prasavakALa najIka AvatAM aDadhe raste ja aTakI javuM paDyuM. ahIM ene putra janme. 182 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIkaLI haju baha cAlatA ja e ane vinItanI bIjI badhI vAta paNa sAcI nIkaLI. abhimAnI vidyAthInuM hRdaya kSebhathI khaLakhaLI UThayuM. ene pAkI zaMkA thaI ke guru pakSapAtI che. teo Ane vidyA de che ane mane ApatA nathI. cAlatA cAlatA baMne ziSya eka nagaramAM pahoMcyA. nagaranI bahAra baMnee snAna ane pUjApATha karavAnuM nakakI karyuM. snAna karIne bane saMdhyA karavA lAgyA. abhimAnIe jhaTapaTa saMdhyA karI lIdhI, jyAre vinayI vidyAthI zraddhApUrNa hRdaye Izvara-stuti karatA hatA. evAmAM eka gharaDI strI e ja taLAvamAM snAna karIne pANIne ghaDe bharI ghara tarapha pAchI pharatI hatI ke ekAeka ene ghaDo phUTI gayA. vRddha strI abhimAnI vidyArthI pAse AvI ane bolI, are mahArAja ! mAro eka prazna che. mAro putra videza gayo che te kyAre Avaze ?" uddhata vidyAthI be, "are mAtAjI, e te kayAraneya mRtyu pAmyo che." A sAMbhaLIne te vRddhA jora jorathI raDavA lAgI. najIka beThelA vinayI ziSya potAnI saMdhyA pUrNa thatAM vRddha strIne kahyuM, are mAtAjI, raDe che zA mATe? Apa ghera jAo. tamAre dIkaro rAjIkhuzIthI ghera pahoMcI gayo che. are, tamArI rAha jue che." A zabdo sAMbhaLatAM ja vRddha strInA jIvamAM jIva Avyo. e tarata ghara tarapha cAlavA lAgI. ghera pahoMcatA ja eNe joyuM te ene dIkaro rAha jete hate. jananI ane jAyo baMne premathI ekabIjAne vaLagI paDayAM. vRddha strIne AnaMdano pAra nahote. eNe vinayI vidyAthInuM khUba sanmAna karyuM ane kahyuM, "sAce ja Ape kaheluM see se TakA sAcuM paDayuM. mAro dIkaro mane kSemakuzaLa ghera maLI gayo. ApanuM jJAna prazasanIya che." ATaluM bolIne vRddhAe abhimAnI vidyAthI 183. svAdhyAyanuM prathama pAna
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAme joyuM ane belI, "A satyanAzIe te mArA putrane mArI ja nAkhyo hate." A baMne vidyArthIo pitAnuM kArya pUrNa karIne gurunI pAse pahoMcyA. abhimAnI vidyAthIe gurune kahyuM, "mahArAja, tame te atyaMta pakSapAtI ane paTI che. Ane sAruM ane ucca jJAna Ape che ane mane sAva UMdhuM ja bhaNAve che." gurue kahyuM, "huM te kazAya bhedabhAva vinA baMnene sarakhuM zIkhavuM chuM. mArA mATe tame baMne samAna che. mArA manamAM paNa tamArA bemAMthI koInAya pratye pakSapAta nathI." ghamaMDI zive kahyuM, "te pachI mArI badhI vAta khoTI kema paDI ane AnI badhI vAta sAcI kema nIkaLI?" Ama kahIne abhimAna ziSya rAjAnI rANI ane DozInA dIkarAnI ghaTanA kahI tyAre gurue vinayI ziSyane kahyuM, "he ziSya! tuM ja kahe. A badhuM te jANyuM kaI rIte ?" vinayI ziSya kahyuM, "gurudeva, meM cAreya paganI pAchaLa laghuzaMkA thayelI joIne anumAna karyuM ke ahIMthI hAthI nahi, paNa hAthaNa pasAra thaI haze. hAthI hoya te cAra paganI vacamAM laghuzaMkA thayelI hota. rastAmAM eka bAjunI vele koI khAI gayuM hatuM ane bIjI bAjunI vele emanI ema ja hatI tethI anumAna karyuM ke hAthaNI kANI hevI joIe. hAthInI sUMDha paNa pahoMce nahi tyAM sudhInI UMcI DALIo tUTelI joIne mAnyuM ke enI pIDa para aMbADI haze. AgaLa jatAM meM rastAmAM kyAMka kayAMka lAla vastranA derA vRkSanI DALImAM bharAyelA joyA eTale jANyuM ke aMbADImAM keI strI beDI haze. hAthInI aMbADI para keI sAmAnya strI te kyAMthI besI zake ? AthI meM anumAna karyuM ke rAjAnI rANI ja AnA para beThI haze. eka sthaLe hAthaNIne besADavAmAM AvI hatI ane bAjumAM beThelI e strIne UThatAM jamInane Teke le paDyo hoya tema dekhAtuM hatuM. A parathI jANyuM ke e 184 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhavatI che ane ene thADA ja samayamAM prasava thavAnA che. vaLI enA jamaNA paga dhULamAM vadhu U MDe khUpelA haiAvAthI enI jamaNI phUkha bhAre haze ema vicArIne kahyuM ke ene putrajanma thaze." gurue ghaDI ziSya tarapha joIne kahyuM, "zuM A badhuM meM zIkhavyuM che ? paNa vinIta ziSya e paNu kahe ke vRddhAne putra dezAvarathI ghera pAcho pharyo che ema teM zA parathI kahyu` ?" vinIta ziSye kahyuM, "gurudeva, me joyu ke A vRddhAnA ghaDA ekAeka phUTI gayo. ghaDAnuM pANI taLAvanA pANI sAthe maLI gayu arthAt e pANInA taLAvanA pANIthI thanArA viyoga dUra thaI gayo. A zukana parathI jANyuM ke A vRddhAne enA putranA viyoga jarUra dUra thaze. Ama samajIne ja kahyuM hatuM ke tamArA putra ghera AvI gayo che." gurujIe avinayI ziSyane kahyuM, "jo A zuMya meM zIkhavyuM nahAtu." avinayI niruttara banI gayo. A dRSTAMta darzAve che ke je avinayI che enI vAcanA ke vidyA kadI saphaLa thatI nathI. vinIta ja vidyAne saphaLa banAve che. eTalu zake che. kahevu ja nahIM paNa ene vadhu vikasita karI janAnI pravRtti jotAM bhAre duHkha sAthe Adarane abhAve potAnAthI adhika vidvAna hoya teA paNa moTA sAdhu nAnA sAdhune Adara ApatA nathI. badhA ahamindra banI gayA che. peAtAne nAnA mAnavAmAM emane sa`keAca thAya che. Ane pariNAme sAdhusAdhvImAM paraspara IrSyA ane dveSa vadhI rahyAM che. sAdhu-sAdhu vacce ane sAdhvI-sAdhvI vacce paNa paraspara meLa nathI. AnA chAMTA saMgha para UDe che ane tethI saghamAM vighaTana pedA thAya che. paNa yAda rAkhavuM joIe ke ladhutA apanAvyA vinA kayAreya prabhutA maLaze nahIM. eka sAdhake potAnI gurusevAmAMthI je meLavyu tenu varNana karatAM kahyu cheH "trutA mere mana mArUM, zrI jIjJAna-nirAnI / " 185 svAdhyAyanuM prathama sopAna Aja-kAla sAdhujoIe ke vidyAnA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanuM mULa : vinaya tamane khyAla haze ke pAkSika, cAturmAsika ke sAMvatsarika pratikramaNamAM samuccayamAM kSamApanAnA samaya Ave che tyAre nAnA meTAnI kSamA mAge che ane jyAM pratyeka kSamApanA(khAmAM) Ave che tyAM evA krama che ke pahelA AcAya badhA nAnA sAdhuonI kSamAyAcanA kare ane e pachI emanAthI nAnA ane tyAra bAda emanAthI paNa nAnA hAya te kSamApanA kare. Ano artha e thayo ke je sauthI nAnA che te sauthI chelle khamAvaze ane je sauthI moTA che te sauthI pahelA khamAvaze. uddeza e che ke moTA sAdhumAM tsu AvuM zA mATe ? Ane abhimAna jAge nahIM. AcAryanA manamAM evA bhAva hAvA joI e ke "tuM utkRSTa puNyakhaLane kAraNe AcArya banyo che ane utkRSTa puNya tA vinayanA prazasta bhAvathI ja prApta thAya che. abhimAnImAM kayAreya prazastabhAva Avaze nahIM. AthI have vinaya-guNane kema cheDI zakAya ? tane AcArya banAvanAra ja sAdhue che." AcAya jyAre peAtAnAthI nAnA hAya tenI kSamAyAcanA karatA hAya tyAre nAnA sAdhunA manamAM paNa kAI tuccha bhAvanA rahetI nathI. e paNa peAtAnA pUjyo tarapha pUrNa vinaya dAkhave che. have vAcanAnA viSayamAM eka savAla e UbheA thAya che ke jo. koI gaccha ke saMpradAyanA sAdhu-sAdhvI bhaNelAM na hoya teA zu' karavuM ? athavA teA koI sAdhu-sAdhvI bhaNelA hoya, paraMtu bya bAbatamAM samaya gALatAM hoya te! koI gRhastha paDite emane bhaNAvavAM joI e. ke nahi ? jo koI gRhastha paDita emane bhaNAvavA jAya te e gRhasthane vaMdana ke vinaya karavA sAdhu-maryAdAthI pratikULa banaze. AvI sthitimAM kayo evA madhyama mA nIkaLI zake ke jethI jJAna taraph avinaya thAya nahI' ane sAdhuenI maryAdA jaLavAya ? jaina samAjanuM e durbhAgya che ke emAM mahu AchA bhaNelAgaNelA vidvAna maLe che. vaLI keAI gRhastha paDita ke vidvAna hoya te 186 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjamAM emanI kadara thatI nathI. mAtra lakSamIputrone sanmAna apAya che. sarasvatI-putronI kadara karanArA te viralA ja hoya che. AvI paristhiti hoya tyAM saMskRta-prAkRtanA vidvAna maLe kyAMthI ? Ane pariNAme ja moTA bhAge jenenA badhA phirakAomAM brAhmaNapaMDitathI abhyAsa karavAnI paripATI apanAvavAmAM AvI che. brAhmaNa vidvAna tarapha saheje napharata nathI, kAraNa ke ApaNuM gaNadhara brAhmaNa hatA ane bIjA keTalAya brAhmaNa AcArya banelA che. vidyAdAtAnuM sanmAna gRhastha paMDita rAkhIne abhyAsa karavo te utsarga-mArga nathI, paNa apavAda-mAge che. sAdhuo apaDita rahe athavA te yugAnurUpa adhyayana kare nahIM te enuM pariNAma ghaNuM bhayaMkara Ave. Adhunika yugamAM sAdhu je abhyAsa nahIM kare te e dharmanI vyAkhyA yugane anurUpa rIte samajI ke karI zakaze nahIM, temaja yugAnurUpa dharmane navI dizA ApI zakaze nahIM. dravya, kSetra, kALa ane bhAvane viveka paNa gaMbhIra adhyayanathI ja Ave che. Agama graMthe prAkRta bhASAmAM che ane enA parathI prAcIna TIkAo saMskRta bhASAmAM che. Aje dezamAM hindI bhASA vadhu pracalita che. AthI saMskRta-prAkRtamAM lakhAyelA nyAya ane darzanazAstranA graMthanuM adhyayana atyaMta jarUrI che. A viSayenA abhyAsI vidvAna sAdhusAdhvI hoya te pahelAM emanI pAse abhyAsa kare jaIe. tamane khabara haze ke AcArya hIravijayasUrinI nizrAmAM pAMcase sAdhu hatA. emAM koI sAhityanA paMDita hatA te kaI nyAyanA, keI vyAkaraNanA te kaI jainazAstronA jJAtA hatA. emaNe sAdhuonA paraspara paDana-pAThananI vyavasthA paNa evI karI hatI ke vyAkaraNa bhaNanAra vaiyAkaraNa vidvAna sAdhu pAsethI, nyAyavALA naiyAyika pAsethI ane darzanazAstravALA dArzanika pAsethI bhaNI letA hatA. A prakAre vidvAna sAdhuonI vyavasthA hevAthI emane adhyayana mATe brAhmaNa paMDitanI jarUra paDI nahIM. - 187 svAdhyAyanuM prathama sopAna
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ je jamAnAmAM hIravijyasUrijI abhyAsa karatA hatA te samaye kaI vidvAna naiyAyika sAdhu maLatuM nahotuM. AthI nyAyazAstranA abhyAsa mATe emane latAbAda (AjanuM auraMgAbAda) javuM paDyuM, jyAM nyAyazAstranA jANItA paMDita hatA. Aja-kAla to nyAya bhaNAvavAnI gAdI kAzImAM che ane kAzI ja badhI vidyAo ane vidvAnanuM dhAma mAnavAmAM Ave che. - upAdhyAya yazavijayajI ane vinayavijayajIne gahana adhyayana karAvavA mATe emanA guru emane laIne kAzI gayA. kAzImAM brAhmaNonuM varcasva hatuM. vaLI zramaNa-brAhmaNa vacce lAMbA samayathI virodha cAlatuM hatuM. baMne vacce dveSa ane vRNa pravartatAM hatAM tyAM koNa A jaina sAdhuone sAdhuvezamAM bhaNAve? ghaNI kaparI samasyA UbhI thaI. sAdhuone brAhmaNa paMDita pAse bhaNavuM paNa hatuM ane pitAnI sAdhutA surakSita rAkhavI hatI. AthI guru AjJAthI emaNe madhyamamArga svIkAryo, jethI brAhmaNa paMDitene dveSa na thAya ane teo bhAre hoMzathI bhaNave. emanI pAse baTuka (brahmacArI brAhmaNa)nA vezamAM sAdhuo javA lAgyA ane abhyAsa karI lIdhA pachI dharmasthAnamAM AvIne sAdhuveza paherI levA lAgyA. yazovijayajI ane vinayavijayajInA gurudeva eTalA badhA dayALa ane parama upakArI hatA ke jyAre A baMne paMDitajI pAse bhaNavA jatA tyAre pAchaLathI teo emane mATe bhajana ityAdinI vyavasthA karatA hatA. sAthe sAthe adhyayanane mATe badhI ja vyavasthA karatA hatA. paMDitajI pAse yazovijayajIe nyAya ane vinayavijayajIe vyAkaraNa bhaNavAnuM zarU karyuM. baMne pitAnA viSayamAM pAraMgata banyA. emane vidyAdAna ApanArA paMDitajIe navya nyAyane eka uttama graMtha bhaNuM. graMthanuM nAma rAkhyuM "khaMDakhAdya'. A zIrSakano artha che khAMDanuM bhejanA vidyAdAtA paMDitajIe A graMtha pitAnA badhA vidyAthIone saMbhaLAvyo. A sAMbhaLIne be vidyAthI "jasalA' ane 'vinayAne duHkha thayuM. bAkInA badhA vidyAthIe ati prasanna thayA. 188 ejisa dIThAM AtmabaLanAM
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ A baMnene eTalA mATe adhika prasannatA na anekAntavAdane badale ekAMtavAdanA siddhAMtanu ja AvyuM hatu. thaI ke e graMthamAM vadhu maMDana karavAmAM yazeAvijayajIthI rahevAyuM nahIM. vidyAdAtA pati pAsethI e graMtha mAMgyo. emanI icchA potAnA nivAsasthAne jaI ne bhaNavAnI hatI. paMDitajIe graMtha ApavAno inkAra karatAM kahyuM, "A graMthanI eka ja prata che mATe jevI heAya te ahI besIne joI le, laI javAze nahIM.'' yazeAvijayajI ane vinayavijayajIe eka yukti karI. tyAM ne tyAM besIne kha Mnee aDadhA-aDadhA graMtha kaThasya karI lIdhA. khaMnemAM tIvra buddhi hatI. ghera jaI ne baMnee kaMThastha karelA graMtha pUrepUro lakhI nAkhyA. e pachI upAdhyAya yazovijayajIe 'khaMDakhAdya' graMthanu kuzaLatAthI ane sakhaLa tarka sAthe khaMDana karatuM eka pustaka lakhyu. vidyAdAtA paMDitajI A pustakane vAMcIne Azcaya cakti thaI gayA. emaNe karelA khaDananuM khaMDana kare tevI koI yukti na hatI. manAmana prasanna thaI ne paDitajIe vicAryuM, "have A baMne pUrepUrA vicakSaNa ane buddhimAna thaI gayA che. emane abhyAsa karAvavAnI koI jarUra rahI nathI ane e paNa jANI lIdhuM ke teo jaina che." vidyAdAtA pa'DitajIe baMnene sadbhAvanA sAthe kahyuM, "ve tamAre kAzImAM rahevuM joIe nahIM. tamArA jAna jokhamamAM che. keNu zuM karI besaze enI kone khabara che? tame mArA vidyAthI che. me tamane adhyayana karAvyu che. kAzIthI vidAya letAM pUrve ahI AvelI piDatAnI cAryAzI gAdIene tamAre tamArA jJAnane camatkAra matAvavA paDaze jethI emane khyAla Ave ke mArA ziSyA keTalA tejasvI hAya che !"" upAdhyAya yazeAvijayajIe cArvAMzI gAdIenA vidvAnAne 189 svAdhyAyanuM prathama sepAna
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrArthamAM parAjita karyA. A caryAzI gAdIo pAsethI emane vijayapatAkA maLI. aMte pitAne dIkSAdAtA guru sAthe kAzIthI vihAra karIne gujarAtamAM AvyA. bIjI bAju keTalAMka varSo pachI vidyAdAtA paMDitanI Arthika sthiti atyaMta nabaLI thaI gaI. emanI pAse koI bhaNanAra vidyAthI paNa nahatuM. AthI paMDitajI potAnA bhUtapUrva vidyAthI "jasalAnI jamAM kAzI gayA. emane kyAMya jaina jasalAne patto lAge nahIM, kAraNa ke "jasalA nAmane keI jaina sAdhu hatuM nahIM. emaNe te yazavijayajI nAma dhAraNa karyuM hatuM. keIe kahyuM ke khaMbhAtamAM yazovijayajI nAmanA pracaMDa vidvAna jaina sAdhu che. paMDitajIe vicAryuM ke kadAca e ja 'jasale" haze ! AthI teo khaMbhAta gayA. khaMbhAtanA jaina upAzrayamAM vizALa zrotAsamUha samakSa upAdhyAya yazavijayajI vyAkhyAna ApatA hatA, zrotAo maMtramugdha banIne amRtavANInuM pAna karatA hatA. evAmAM vyAkhyAna-maMDapamAM pitAnA vidyAdAtA paMDitajIne AvelA joIne ekAeka vANI thaMbhI gaI ane upAdhyAya yazovijayajI vyAkhyAnanI pATa parathI nIce UtarI gayA. sabhAmAM sannATo chavAI gaye. zrotAjane vicAravA lAgyA, ekAeka gurudeva vyAkhyAna adhUruM mUkIne kema UbhA thaI gayA ? pitAnA vidyAdAtA paMDitajI samakSa yazavijyajI vinayapUrvaka hAtha joDIne UbhA rahyA. paMDitajIe emane zraddhApUrvaka AzIrvAda ApyA. yazeviyajIe zrAvakene kahIne paMDitajI mATe yogya AsananI vyavasthA karAvI. e pachI zrotAone saMbodhatAM emaNe kahyuM, "A mArA vidyAdAtA guru che. tame mArI pAsethI je kAMI sAMbhaLI rahyA che enI pAchaLa emanI chAyA che. je emaNe mane yegyatA ApI na hatI te Aje tamArI samakSa huM je kAMI belI rahyo chuM tene yogya paNa na hatA. AthI tame emanI je kAMI sevA karaze te mArI ja sevA banaze." 190 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI zuM kahevuM paDe? zrAvaka-zrAvikAoe paMDitajInI sevA karavAmAM kazI UNapa na rAkhI. paMDitajInI nirdhanatA dUra thaI ane prasannatAthI teo kAzI pAchA pharyA. ' dharmanI bAbatamAM ja nahIM, paraMtu vyAvahArika ane sAMsArika vidyA paNa vinaya vinA AvatI nathI. vaLI, vyavasthita adhyayana karavA mATe adhyApaka tarapha sanmAna dAkhavavuM joIe. AthI sAdhu-sAdhvIoe gRhastha paMDita pAsethI adhyayana karatI vakhate emane Adara kare joIe. sAdhu maryAdAne kAraNe emanI sAthe vaMdana-vyavahAra bhale na kare, paMratu UMcA Asane athavA te avinayabharI rIte besIne adhyayana karavuM joIe nahIM namratA hadayanI cIja che. e zabdomAM pragaTa na thAya te paNa hRdayamAM te hevI ja joIe. namratA hoya te ja vAcanA ke vidyAnI prApti sArthaka thAya che ane adhyayana tejasvI bane che. zAstrIya vAcanA letI vakhate vinayanI sAthe tapane sAga thavo joIe. zAstrajJAna mATe karAtA tapane sAdhuo mATe tapa ane gRhastha mATe "upadhAna kahevAya che. Ama te pratyeka vidyAthIne adhyayana karatI vakhate ghaNuM tapasyA karavI paDe che, kAraNa ke "suvarthanaH luto vidyA, vidyArthinaH tAH muvam' eTale ke sukhAthIne vidyA kaI rIte prApta thAya? ane vidyAbhilASIne sukha kayAMthI prApta thAya? AthI zAstrIya adhyayananI sAthesAtha tapasyAnI AvazyakatA darzAvavAmAM Ave emAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM nathI. tapazcaryA pUrvaka zAstranuM adhyayana karavAthI zAstrIya jJAnaprAptinI jijJAsA, ene saMcaya ane enI vRddhi karavAnI satata utkaMThA rahe che. sakhata parizramathI meLavelI vastune pratyeka vyakti sAvadhAnIpUrvaka jALavI rAkhe che. ATha AcAra zAstrIya jJAnanA adhyayanane mATe jJAnanA ATha AcAra darzAvavAmAM AvyA che. ene anukULa AcaraNa hovuM joIe. enAthI viparIta - - 11 svAdhyAyanuM prathama sopAna
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcaraNa heya te e jJAnane aticAra thaI jaze. eka gAthAmAM A ATha AcArene nirdeza karavAmAM Avyo che. "kAle viNae bahumANe uvahANe taha animhavaNe / va*r-marathama kavi nAga-yor !" "kAlAcAra, vinayAcAra, bahumAnAcAra, upadhAnAcAra, anidbhava, vyaMjanacAra, arthAcAra, tadubhayAcAra-e ATha jJAnaprAptinA AcAra che. - jJAnaprApti athavA te saMpAdita jJAnanI surakSA mATe darzAvavAmAM AvelA ATha AcAranuM kramazaH vivecana karIe. 1. kAla-AcAra pratyeka kArya enA samaye ja yogya lAge che. kaLAe khAvuM ke ayogya jagyAe gAvuM jema yogya nathI te ja rIte ayogya samaye zAstrIya adhyayana ke zAstrArtha te kare yogya nathI. zAstramAM kAlika ane vaikAlika Adi bhedathI kayuM zAstra kyA samaye vAMcavuM joIe ene kALa nakkI karavAmAM Avyo che. keTalAMka zAstra evAM che ke jene prAtaH kALe sUryodayathI be ghaDI sudhI, baparanI be ghaDI sudhI tathA saMdhyAkALanI be ghaDI sudhI bhaNavAmAM AvatAM nathI. e zAnA abhyAsane mATe A samaya te akALa che. dazavaikAlika jevAM keTalAMya Agama evAM che ke jemanA adhyayana mATe keI nizcita kALanI AvazyakatA hotI nathI. ene vikALamAM paNa abhyAsa thaI zake. AthI je zAstranA svAdhyAya mATe je kALa darzAvavAmAM Avyo hoya te kALe tene abhyAsa kare te kAlAcAra kahevAya che. A uparAMta vyavahArasUtramAM keTalA varSanA dIkSita sAdhu kyA zAstrane bhaNavAnA adhikArI che ema paNa sAmAnya rIte darzAvavAmAM Ave che. be varSane dIkSA paryAya dharAvanAra sAdhu "AcArAMga sUtronA adhyayanane adhikArI che. navadIkSita sAdhu "dazavaikAlika" ane "uttarAdhyayana sUtrane adhikArI che. ATha varSano dIkSA paryAya dharAvanAra cAra cheda sUtrone, daza varSane dIkSA paryAya dharAvanAra "bhagavatI sUtrane temaja vIsa varSane dikSA paryAya dharAvanArA sAdhu sarva zAstranA adhyayanane | 192 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikArI che." AthI zAstranA adhyayananA adhikAramAM kALanA kAlAcArane dhyAnamAM rAkhavuM jarUrI che. 2. vinaya-AcAra zA pratye atyaMta zraddhA rAkhavI temaja vinaya sAthe ene abhyAsa kare. vaLI, zAstranuM adhyayana karanAra pratye paNa pUrNa vinaya dAkhavIne bhaNavuM te vinayAcAra che. 3. bahumAna-AcAra zAstrone bahumAna ane AdarabhAva sAthe abhyAsa kare tathA zAstrajJa pratye paNa bahumAna rAkhIne adhyayana karavuM e bahumAnaAcAra che. 4. upadhAna-AcAra zAstranA abhyAsa mATe jarUrI evuM tapa karavuM ane e tapanI sAthe zAstra adhyayana karavuM te upadhAna-AcAra che. Ane artha ja e ke zAstranA abhyAsanA AraMbhathI aMta sudhI (niyata) tapa karatAM rahevuM joIe. eka sAdhue "uttarAdhyayana sUtranA caturtha adhyayananI vAcanA zarU karI. sAthe sAthe e zAstrane mATe nizcita evuM AyaMbila tapa paNa karavA lAgyo. durbhAgye enA jJAnavaraNIya karmane udaya thatAM ene pADa yAda rahete nahe. sAdhu zraddhApUrvaka AyaMbila tapa karato rahyo. ghaNuM divaso vItI gayA pachI eka divasa enA gurue kahyuM, A zAstranA adhyayana mATe niyata tapa te te pUrNa karyuM, paNa hajI tane enuM jJAna lAdhyuM nathI. Ane artha e ke tArA jJAnAvaraNIya karmane udaya thavAne lIdhe mahenata karavA chatAM paNa tane zAstrajJAna sAMpaDatuM nathI. AthI tuM. bIjA keI graMthanuM adhyayana zarU kara.", ziSya vinamratAthI pUchyuM, "gurudeva, je huM AnuM adhyayana karavA icchuM te mAre kayAM sudhI tapa karavuM paDe ?" 193 o.-13 svAdhyAyanuM prathama pAna zAna lAvI che . . ' ' '
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurue kahyuM, "jyAM sudhI AnuM jJAna prApta na thAya tyAM sudhI." ziSya pairyapUrvaka AyaMbila tapa karavA lAge ane e ja zAstranuM adhyayana karato rahyo. samaya jatAM eka divasa enA jJAnAvaraNIya karmanI sthiti pUrI thaI gaI. e sAdhune eka ja divasamAM bAra varSa sudhI adhyayana karavAnA phaLasvarUpa jeTaluM jJAna sAMpaDe eTaluM jJAna prApta thaI gayuM. A che upadhAna-AcAranuM jvalaMta daSTAMta. pa. anihanava-AcAra keI zAstramAMthI jJAna sAMpaDayuM hoya, keI vAcanAdAtAe ApyuM hoya athavA te kaI graMtha yA graMthakartA pAsethI jJAna sAMpaDayuM hoya te te zAstra, vAcanAdAtA, graMtha ke graMthakartAnuM nAma chupAvavuM nahi. "A meM kayAMya vAMcyuM nathI. keI graMtha ke zAstra pAsethI jANyuM nathI. A te mAruM maulika ciMtana che." Ama beTuM belane daMbha karavo athavA te anya graMthakartAnuM sarjana potAne nAme caDAvI devuM te nidbhavatA che. A anilava-AcArane aticAra che. keTalAka leke kaI rogya vidvAna guru pAse abhyAsa kare che. e pachI vizeSa abhyAsa karIne vikAsa sAdhyA bAda kaI emane emanA gurunuM nAma pUche to vAstavika gurunA nAmane badale koI prasiddha vidvAnanuM nAma Ape che. A paNa eka prakAranI kuTilatA che. A anidbhava-AcArane aparAdha che. eka vALaMde kaI gurunI sevA karIne evI vidyA hAMsala karI ke jethI vALa kApavAnA ojAranI peTI kazAya AdhAra vagara AkAzamAM UMce rAkhI zakatA hatA. AkAzI peTI jeIne sAmAnya mAnavIe para vALaMdanA camatkArane ghaNo prabhAva paDatuM hatuM. A gAmamAM virAgI sAdhuonI jamAta AvI. AkAzI peTI jeIne eka sAdhunuM mana lalacAyuM. eNe vALaMdane vidyA zIkhavavA vinaMtI karI. vALa vairAgI sAdhune A vidyA zIkhavI. pachI te A vairAgI sAdhu pitAne tridaMDa AkAzamAM kazAya AdhAra vagara UbhuM rAkhavA lAgyA. kemAM vairAgI sAdhunI ghaNI pratiSThA thaI. vairAgI sAdhu pitAnI nAmanA phelAvavA mATe deza-paradeza ghUmavA lAgyo. eka divasa koI 194 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmAe A vairAgI sAdhune pUchyuM, "are bhAI tame A vidyA konI pAsethI meLavI ?? : vairAgI sAdhune vALaMdane potAnA guru tarIke batAvatAM zarama AvI. AthI eNe kahyuM, ' ' : ' ' "mahArAja ! ApanA jevA koI mahAtmA ja hatA." * pitAnA vidyAdAtA gurunuM nAma chupAvavA mATe e vidyAnA adhiSThAtA deva gusse thayA. eNe vairAgI sAdhunA addhara laTakatA tridaMDane ekadama nIce pADayo. daMDa vairAgI sAdhunA mAthe athaDAIne nIce paDayo. pariNAme vairAgI sAdhu pelI vidyAne bhUlI gayA. Ama vidyAbhyAsa ke zAstrAbhyAsa karAvanArA gurunuM nAma chupAvavuM e viparIta pariNAma lAve che. . . . 6. vyaMjana-AcAra sUtranAM pado(akSara)nuM uccAraNa yathArtha rIte karavuM tenuM nAma vyaMjanAcAra che. kaI pada AgaLa ke pAchaLa belI javuM, jUna ke adhika bolavuM, aspaSTa ke azuddha belavuM te vyaMjana-AcArane aticAra che. 7. artha-AcAra sUtrane je artha hoya e ja artha prasaMga pramANe kare te artha-AcAra che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvane joIne prasaMga anusAra je yathArtha ane kahitakara artha thAya te ja karavuM joIe. kaI vAta na samajAya te samajAya teTalAne ja artha karIne aMte rva vesTIgaLyuM" kahevuM joIe. A ja e sUtra pratye nyAya ane vaphAdArI gaNAya. aitihAsika tathyathI viparIta manamA uTapaTAMga artha karavo te nyAyasaMgata nathI. 8. tadubhaya-AcAra vyaMjana paNa zuddha ane kamabaddha vAMcavA joIe. artha paNa yathArtha karavuM joIe. Ane tadubhaya-AcAra kahevAmAM Ave che. - 195 svAdhyAyanuM prathama pAna
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra athavA artha chupAva, baMnene azuddha karavA, UlaTapAlaTa karavA athavA te janahita viruddha karavA te aticAra che. "sthAnAMga sUtramAM sUtra, artha ane tadubhaya-e traNane azuddha karanAra, ayogya rIte vyakta karanAra ke chupAvanArane kamazaH sUtracora, arthacera ane tadubhaya-cora kahyo che. A ATha AcAranuM yathArtha rUpe pAlana karavuM te zAstrIya jJAnano AcAra che, anyathA aticAra che. A aticAra paNa tyAM sudhI che ke jyAM sudhI bhUlathI ajANatAM ke mati bhramathI e thAya che. jANIbUjhIne aticAra karavAmAM Ave che te anAcAra che. na baMdhuo, vAcanAnA viSayamAM meM atyaMta vistArathI vAta karI. samAjamAM adhyayananI bAbatamAM je aMdhAdhUMdhI phelAI che tene dUra karavA mATe ATaluM kahevuM jarUrI paNa hatuM. vAcanA svAdhyAyanuM prathama sopAna che. je A sapAna. para daDha rIte paga mUkavAmAM Ave te pachI lapasavAne kaI Dara nathI. . sthaLa : jainabhavana, bIkAnera e 12 ogasTa, 1948
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasa - svapa2 kalyANanuM sAdhanaH svAdhyAya svAdhyAyanA pratyeka pAna para eka pachI eka caDavA mATe sAdhake jAgRti, viveka, tapa ane vinaya rAkhavAM joIe. Ane abhAva hoya te sAdhanAmAM pIchehaTha ke patana thatAM vAra lAgatI nathI. Ane pariNAme ja zAstrakAroe vAcanA, pRcchanA Adi pratyeka pAnanI sAthe AcaravAnI vidhi batAvI che. pRcchanA : vAcanA pachI svAdhyAyanuM bIju sapAna che pRcchanA. guru Adi pAsethI zAstrIya vAcanA lIdhA bAda enuM ciMtana-manana karatI veLAe zaMkAkuzaMkA jAge te gurunI pAse jaIne vinayapUrvaka pUchavuM te pRcchanA kahevAya. Ane bIjo eka artha paNa thAya che. tame . koI graMtha ke pustakanuM adhyayana karyuM. emAMnuM - 197 svAra kalyANanuM sAdhana H svAdhyAya
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI vidhAna, paMkti ke rahasya samayaja nahi te vizeSajJane vivekapUrvaka pUchavuM. pRcchanAne eka trIjo paNa artha che. gRhastha gRhasthadharma bajAvatAM ke sAdhu sAdhudharma pALatAM pitAnI rIte jIvanasAdhanA karatA hoya che. AvI sAdhanA karatI vakhate ekAeka keI gUMca Ave, keI vikta jAge ke keI aTapaTI samasyA ke gUMcavaNabharyo savAla UbhuM thaI jAya ne ene ukela maLe nahi tyAre vyakti kartavyamUDha thaI jAya che. A samaye jIvanasAdhanAnA e prazno, samasyAo, gUMcavaNo ane koyaDAone pitAnA zraddheya gurujane samakSa savinaya rajU karavA enuM nAma paNa pRcchanA che. praznanuM samAdhAna bhagavAna mahAvIrane jijJAsA bhAvathI gaNadhara indrabhUti gautame jIvananA aneka aTapaTA savAlo pUchayA hatA ane bhagavAna mahAvIra pAsethI samAdhAna meLavyuM hatuM. "bhagavatI sUtramAM gautama svAmI dvArA puchAyelA hajAre prazno ane enuM samAdhAna maLe che. anya sAdhakanA prazno paNa emAM maLe che. uttaradhyayana sUtramAM kezI zramaNa ane gautama svAmInI paraspara praznottarI paNa A pRcchanAnuM ja svarUpa che. . tame zAstrIya adhyayana karatA ho athavA te svayaM svAdhyAya. karatA ho tyAre pratyeka paMkti ane viSayane hetupUrvaka ane ciMtanapUrvaka abhyAsa kare joIe. AmAM je viSaya samajAya nahIM tenA praznone judI neTamAM noMdhI levA joIe ane pachI anubhavI ane ucca. bhUmikA dharAvatA sAdhakanI pAsethI enuM samAdhAna meLavavuM joIe. tamAro prazna tamArA ciMtananuM stara darzAvaze. jo tamAruM ciMtana chIcharuM haze te prazno paNa evA ja haze. Ama chatAM je kaI prazna UThe ke zaMkA jAge, te tenuM samAdhAna avazya meLavavuM. samAdhAna meLavaze nahi te vaNaUkalelA prazno tamArA vicArajagatamAM avyavasthA ane gUMcavADe sarjaze. AthI je kaI prazna UbhuM thAya 198 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene jijJAsAbuddhithI zraddhA ane vivekapUrvaka potAnA zraddheyanI samakSa rajU karIne samAdhAna meLavavu'. jijJAsA ane vinaya keTalIka vyaktie peAtAnu pAMDitya darzAvavA athavA teA peAtAnA pustakiyA jJAnanuM praznana karavA athavA teA kAI sAdhakane niruttara karavA ke parAjita karavAnA uddezathI prazna pUche che. jItavAnI AvI vRtti dharAvanAra ahaMkArI vyakti ghaNIvAra khuda aniNayAtmaka sthitimAM hAya che. AvI rAjasI buddhi dharAvanAra samAdhAna meLavI zakatA nathI. keTalAka lAke peAtAne pahelethI ja jJAnI mAnatA hAya che. AvI vyakti koI za`kA jAge te paNa anubhavI ke enA vizeSajJa pAse javAmAM nIcAjoNuM mAne che. piraNAme teo hamezAM zaMkAvyAkuLa ja rahe che. keTalAka sAdhakonI evI Adata hAya che ke vAMcelA viSaya para punaH ciMtana karatA nathI. zAstra ke graMthanuM vAcana sAdhu ke guru pAse karI lIdhuM ane pachI badhuM ja tyAM mUkIne jAya che. bIje divase jyAre zAstrAdi vAcananA samaya thAya tyAre ja ene sa'bhAre che. ciMtanamanananA abhAve AvA sAdhakane prazno ja UDatA nathI ane tene pariNAme jJAnamAM pra-gati thatI nathI. AvI ja rIte peAtAnI jagyAe besIne avivekabharI rIte guru Adine prazna karanAra jJAnaprApti karI zakatA nathI. keTalAka lAko evu paNa vicAre che ke ApaNe prazna pUchIzu te zAstrA vizenu peAtAnuM ajJAna ughADuM paDI jaze. peAte manamAM ne manamAM zakAne dabAvI rAkhe che. keTalIka vyaktine prazna jAge che, paNa vaDIlane Avu pUchyuM te aviveka gaNAya tema mAnIne prazno pUchavAnu TALe che. Ama pRcchanAnA abhAva hAya athavA te anaucityathI pRcchanA thatI heAya tyAre ghaNIvAra manuSya satyathI vaMcita rahI jAya che. eka vAta nizcita che ke jijJAsA ke pRcchA e jJAnaprApti ane jJAnavRddhinuM mAdhyama che. akSarajJAnathI sAva va`cita vyakti paNa 199 svapara kalyANanuM sAdhana H svAdhyAya
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUchI pUchIne vizALa anubhava prApta kare che ane bhaNelAne paNa pAchA pADI de che. AthI eka aMgreja lekhake te eTale sudhI kahyuM che: "I had six honest serving men; they taught me all I know Their Names-When, What, Where, Why, How and Who." "Ane artha e ke je kaMI jJAna meM saMcita karyuM che te mArA A cha pramANika sahAya(prazno) dvArA maLeluM che. emanAM nAma che jyAre, zuM, kayAM, kema, kevI rIte ane keNa." sAce ja prazna ke pRcchAnA je jijJAsA ane vinayathI karavAmAM Ave te jJAnanI paryApta vRddhi thAya che. A viSayamAM mane mahArAjA kumArapALanA jIvananI eka ghaTanA yAda Ave che. eka palAza vRkSanI nIce besIne kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya ane mahArAjA kumArapALa jJAnacarcA karatA hatA. mahArAjA kumArapALe pUchyuM, "gurudeva ! kRpA karIne mane e kahe ke mArA hajI keTalA bhava(janma) bAkI che?" kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye kahyuM, "kumArapALa, huM sarvasa nathI. mAruM jJAna eTaluM badhuM nathI ke huM tane tArI muktine samaya batAvI zakuM. paNa eTaluM huM cekakasa jANuM chuM ke tArI mukti jarUra thaze." "gurudeva, zuM keIe upAya che ke jenAthI mane mArI muktine khyAla Ave ?" kalikAlasarvare kahyuM, "hA. devInI ArAdhanA karavAthI A saMbhava thAya. e devI mahAvideha kSetramAM jaIne tyAM birAjamAna sImaMdharasvAmI(vartamAna tIrthakara)ne pUchIne, emane uttara ApaNane ahIM AvI saMbhaLAvI zake." rAjA kumArapALe kahyuM, "te gurudeva, mArA para ATalI kRpA kare. mane mArI mukti aMge jANavAnI bhAre jijJAsA che." 200 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalikAlasa jJa hemacaMdrAcAye zAsanadevInI ArAdhanA karI. zAsanadevI pragaTa thayAM ane emaNe pUchyuM, "zI AjJA che?" zrI hemacaMdrAcArya kahyuM, "devI! sImaMdharasvAmI pAsethI pUchI AvA ke kumArapALanI mukti keTalA bhava bAda thaze ?" devI jatI hatI tyAM kumArapALe kahyu, "gurudevanI mukti vize pUchavAnuM paNa bhUlaze| nahi." zAsanadevIe vidAya letAM kahyuM, "tame dhyAna lagAvIne besA, jethI koI devatA mArA gamanamAM vighna nAkhI zake nahI...." devIne mahAvideha kSetramAM jaIne pAchA AvavAmAM zI vAra lAge ? vaLI kevalIne za MkAnu' samAdhAna karatAM koI vila`kha thAya kharo ? zAsanadevI praznanA uttara laIne tarata ja pAchAM pharyAM, paNa AcAya ne jotAM udAsa thaI gayAM. devI melyAM, huM mahAna AcAya ! tame ghaNI meATI bhUla karI." AcArye pUchyuM, "meM vaLI zI bhUla karI che ?" zAsanadevIe kahyuM, "pahelAM Apa palAza vRkSa nIce beTA hatA, tyAMthI UThIne A AMmalInA jhADa nIce kacAMthI AvI gayA ?" AcArye kahyuM, tyAM garamI ghaNI vadhI gaI hatI." zAsanadevI khelyAM, "A ja teA duHkhanI vAta che ne ?" hemaca'drAcAye kahyu, "devI ! emAM duHkhanI zI vAta ? tamArI vAta huM samajI zakatA nathI, paNa pahelAM e kaheA ke tamAru mukha kema nirAzAthI gherAyelu'che ?' zAsanadevIe rahasya pragaTa karatAM kahyuM, 'kumArapALane mATe tA sImaMdharasvAmIe pharamAvyuM che ke e trIjA janmamAM mukti prApta karaze. Ane ae ke ahIM mRtyu pAmIne deva banaze ane devagatithI cyavana karI AgAmI cAvIsImAM padmanAbha tIthaMkara(zreNika mahArAjanA jIva)nA prathama gaNadharanA rUpamAM janma leze. jyAre Apane mATe ema kahyuM hatuM ke huM pAchI pharuM ane Apa je vRkSa nIce 201 svapara kayAnuM sAdhana H svAdhyAya
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ beThA haze. e vRkSanAM jeTalAM pAMdaDAM haze eTalA bhava khAda mukta thaze.. palAza vRkSanAM pAMdaDAM te gaNI zakAya tema hatAM, jyAre AMbalInAM pAMdaDAM te agaNita che, jo palAza vRkSa nIce besI rahyA hAta te tamAre vahelA chUTakArA (meAkSa) thAta. have tamAre agaNita bhavAmAM bhramaNa karavu. paDaze." A sAMbhaLIne hemaca`drAcAya - khUba prasanna thayA. emaNe kahyuM, "AmAM ciMtA karavAnI kaI vAta che? have mane eTalI te nizcita khAtarI thaI gaI ke mArA bhava-bhramaNanA aMta te avazya Avaze ja. A te| mAruM dhanya-bhAgya kahevAya. have bhale lAkhA-karaDA. bhava levA paDe, paNa aMtamAM enI samApti te che ja. mane tamArI vAta jANIne khUba prasannatA thaI.' A che pRcchanAnu` pratyakSa lAbhadAyI pariNAma. mahattvanuM pAsu pRcchanAnuM eka mahattvanuM pAsuM e che ke praznakartA jijJAsAthI ekanA eka prazna vAravAra kare athavA teA aneka prazno vAravAra jijJAsu khanIne pUche teA paNa uttaradAtAe enAthI gabharAvavAnuM nathI.. uDAu javASa ApIne jijJAsu praznakartAne nirutsAha karavo joI e nahi. enA praznanA uttara dhai pUrNAMka tyAM sudhI samajAvavA joI e jyAM sudhI enA mananuM samAdhAna thAya nahI. jagadguru Adya zaMkarAcAya ne pUchavAmAM Avyu, "Apa ApanI vAta koI ne eka vAra samajAvA tApaNa te na samaje teA zuM karazeA ?" Adya zaMkarAcAye kahyuM, "huM ene bIjI vAra samajAvIza. e bIjI vAra samaje nahiM teA trIjI vAra samajAvIza. jyAM sudhI samajaze. nahi tyAM sudhI samajAvatA ja rahIza. jijJAsune aMtima kSaNa sudhI samajAvavuM te mAruM kAma che." jJAnazakti para ATalA dRDha vizvAsa ja jJAnIone 'mATe mukti prApta karavAnuM kAraNa bane che. jyAM AvuM hAtuM nathI tyAM mAhavaza anIne sa`cita jJAna ja karma baMdhananuM kAraNa bane che. 202 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ - eka vidvAna AcArya pAse pAMcase ziSya hatA. AcAryane pitAnI vidvattA para pUrNa vizvAsa hato. emanA ziSyo paNa jijJAsA sAthe eka pachI eka AvatA ane jAgelI zaMkAnuM samAdhAna meLavIne pAchA jatA. eka vakhata rAtanA samaye AcAryanI pAse jijJAsAbhAvathI prazna karavA mATe AvelA ziSyanI lAMbI hAra thaI gaI. eka ziSya A. zaMkAnuM samAdhAna meLavIne hajI pAcho phare tyAM te bIje ziSya AvI gayo. AcArya eka pachI eka AvatA ziSyanI zaMkAonuM kamazaH samAdhAna karatA rahyA. pariNAme AcAryane AkhI rAta jAgavuM paDyuM. gurunA svAthyanI saMbhALa levI e ziSyanuM kartavya hatuM, paraMtu utsAha, umaMga ane jijJAsAthI gurune prazno. karatAM ziSyone Ane khyAla na rahyo. " vidvAna AcAryane pitAnA ja jJAna paratve dveSabuddhi jAgI. teo vicAravA lAgyA, "ohaAvA jJAnathI te herAna parezAna thaI gaye. jijJAsuo pUre zvAsa paNa levA detA nathI. AnA karatAM te ajJAnI rahevuM sAruM. mArA bhAIne ja juone? e kazuM jANate nathI ane leke ene kazuM pUchIne satAvatA nathI. mastIthI UMgha. che ane AnaMdathI jIvana pasAra kare che." pitAnA jJAna para ja roSa ane dveSa thatAM AcAryo nirNaya ryo, have huM koIne bhaNAvIza nahi ane koInA praznano uttara ApIza nahi." - zaMkA-kuzaMkAonA samAdhAnamAMthI chuTakAro meLavavA mATe vidvAna AcAryo mauna dhAraNa karI lIdhuM. maunanI AgavI mahattA che, paraMtu svArthabuddhithI ke keSavaza mauna rahevuM te khoTuM kahevAya. jJAna taraphanA roSane kAraNe mauna rahelA acAryanuM jJAna pApakama-baMdhanuM kAraNa banyuM. bAra divasa sudhI AcAye koI ziSyane pATha Ape nahIM. pariNAme emane jJAnAvaraNIya karmabaMdha thayo. AnA kAraNe pachInA 203 svapara ka yANanuM sAdhana = svAdhyAya
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmamAM jJAnanI prApti thaI nahIM. Ama, jJAnI pAse kaI jijJAsAbuddhithI pUchavA Ave te gabharAIne InkAra kare joIe nahi athavA te pakSapAta ke mehavaza banIne jJAnane chupAvavuM joIe nahIM. parAvartana : ( svAdhyAyanuM trIjuM sopAna parAvartana ke paryaTana che. Ane pratipRcchanA paNa kahevAmAM Ave che. zAstra ke graMthanuM adhyayana karyA bAda e vismRta thaI jAya nahIM te mATe tene vAraMvAra pATha kare te parAvartanA che. prazna ane prati-prazna dvArA sAMpaDelA jJAnane surakSita ane sthira rAkhavA mATe enuM vAraMvAra punarAvartana karavuM te paryaTanA kahevAya che. saMcita karelA jJAnane sthira ane hRdayaMgama karavA mATe vizeSa spaSTatA ke vistRtatAthI pUchavuM te pratipRrachanA kahevAya che. hakIkatamAM kaI paNa zAstra ke graMthanA jJAnane cittamAM saMcita karavA mATe e niyama che ke enuM vAraMvAra punarAvartana karavuM. vaLI, vAraMvAra jJAnane sthira karavAnA prayatnamAM navA navA arthonI kuraNuM thaze ane emAM navA navA suvicArenA aMkura phUTaze. je jJAnanI carvaNu karavAmAM Ave nahIM te te jJAna vyartha banI rahe che. kayAreka te kaI khADAmAM lAMbA samayathI rahelA pANInI mAphaka jJAna raDI jAya che. kavacit evuM paNa bane che ke e jJAnarAzinuM e vyaktimAM ja pUrNavirAma Ave che. samAjane ene kaze lAbha sAMpaDatuM nathI. kayAreka jJAnadhana smRtimAMthI lupta thaI jAya che. hajAra rUpiyA khovAI jatAM manuSya duHkhI thAya che tenA karatAM paNa vadhu duHkhI jJAnadhana lupta thatAM sAdhaka thAya che. AthI pati jJAnanuM vAraMvAra punarAvartana karavuM e svAdhyAyanuM trIjuM aMga che. - vidyA paNa vAraMvAra abhyAsa karavAthI Take che. bhautika vidyA hoya ke AdhyAtmika vighA hoya paNa e vAraMvAra abhyAsa ke ciMtana-manana nahIM karanAra ALasu ke pramAdI pAse rahetI nathI. AvA vidyAvihIna vAtAvaraNamAM rahenAra manuSyanI rahIsahI buddhi ke vidyA paNa kuMThita thaI jAya che. nItikAra te kahe che : 204 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ "raDhi vaNi mUtva pAme vana nitrayam " je mUrkhatA IcchatA he te traNa divasa grAmamAM rahI Ave." je gAmamAM vidvAnene samAgama na hoya, maulika vicAronuM vAtAvaraNa na hoya ane navIna vicAre jhIlanArA na hoya, keI zAstrIya jJAnane chatA paNa jaDatuM na hoya, AvA mUrnAnA gAmamAM rahevAthI navuM zIkhavAnuM te dUra rahyuM, paNa purANuM paNa bhulAI jAya che. anuprekSA : | svAdhyAyanuM cothuM sopAna anuprekSA e te svAdhyAyane prANa che. zAstra ke graMthanuM adhyayana karyuM. emAMthI jAgatI zaMkAonuM gurujanane vinayapUrvaka prazna pUchIne samAdhAna meLavyuM. enuM vAraMvAra dohana karIne e jJAnane cittamAM sthira karyuM. AvA jJAnanI mUDI vadhAravA mATe enA para UMDANathI dhyeyane anukULa evuM ciMtanamanana karavuM tenuM nAma che anuprekSA. paryaTanAmAM ajita jJAnanuM vANI dvArA punarAvartana karavAmAM Ave che, jyAre anuprekSAmAM mana dvArA ciMtana-manana karIne jJAnanuM dahana karavAmAM Ave che. kAyotsarga Adi avasaree athavA to asvAdhyAya(adhyAya)nA divasee mULa sUtranI vANInuM punarAvartana thatuM na hoya tyAre anuprekSA dvArA jJAnanuM smaraNa ke manana-ciMtana cAlavuM joIe. A daSTie paryaTanA ke parAvartana karatAM anuprekSAnuM vizeSa mahatva che. parAvartAnAmAM svAdhyAya karavAmAM AvatA sUtrane pATha kaMThastha banavAthI athavA te pustakamAMthI vAMcIne belatA rahevAne kAraNe kavacit mana svAdhyAyamAM kendrita thavAne badale anyatra paNa ghUmatuM hoya, paraMtu anuprekSA te mananI jAgRtinI sAthe manane lakSamAM rAkhIne ja kendrita thatI hovAthI mana anyatra ghUmatuM nathI. vaLI saMlekhanA-saMthAre, anazana, ruNatA ke zarIramAM kSINatA thatAM parAvatanA AdinI zakti rahetI nathI tyAre A anuprekSA dvArA ja ciMtana-mananathI svAdhyAya thaI zake che. vAstavamAM anuprekSAmAM eTalI prabaLa zakti che ke ene AdhAre manuSya potAnAM ghAtI svAra kalyANanuM sAdhane svAdhyAya
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmone kSaya karIne kevaLajJAna ane aMtamAM mekSa prApta karI zake che. dAhajavarathI pIDita nami rAjarSinA kamane kSaya karIne anuprekSA rUpa svAdhyAya ja emane pUrNa saMyamanI ArAdhanAnA patha para lAve che. arjuna mALIe bhagavAna mahAvIranuM pravacana sAMbhaLyuM. e pravacana para anuprekSA karavAne pariNAme e hatyArAne mahAvatI muni banavAnI bhAvanA jAgI. pitAnA jIvananuM sAMgopAMga adhyayana karavA mATe anuprekSA-svAdhyAya uttama sAdhanA che. mArA jIvanamAM sArI bAbate kaI ane narasI bAbate kaI? mAruM jIvana Aje kevuM vyatIta thayuM ? mArA jIvanamAMthI kAmakrodhAdinI mAtrAmAM keTale ghaTADo thayo? A rIte jIvananA jamA-udhArane khyAla anuprekSA-svAdhyAyathI hUbahU maLI rahe che. - anuprekSA eka rIte te jIvanane risarca i-zadha che. jema keI saMzodhaka anuprekSA dvArA gaMbhIra ane tulanAtmaka adhyayana karIne keI viSaya para thIsisa(mahAnibaMdha) lakhe che ane ene pIeca. DI. ke Di.liTa.nI padavI prApta thAya che, e ja rIte jIvanane mahAna zodhaka anuprekSA dvArA pote vAMcelAM zAstro ane AganA upadezanI sAthe sva-jIvananI tulanA kare che ane pitAnA jIvananuM vizleSaNAtmaka talasparzI adhyayana kare che. A gaMbhIra adhyayanane pariNAme e ghAtI karmonAM AvaraNane bhedIne kevaLajJAnInI DigrI prApta kare che. AthI anuprekSA svAdhyAyanuM sauthI mahattvapUrNa aMga che. dharmakathA : | svAdhyAyanuM pAMcamuM sopAna che dharmakathA. dharma(zuddha satya-ahiMsA nyAyAdiyukta dharma)nuM svarUpa, dharma prApti upAya, adharma taraphanI gati aTakAvIne dharmamAM sthira karavAnI vAta vagere je kathAmAM hoya te kathA dharmakathA kahevAya. ahIM kathAne be artha cheH kathA eTale vArtA ane kathA eTale kathana. vArtAnA arthamAM kathA zabdane laIe te evI kathA ke je mAnavIne dharma tarapha prerita kare te dharmakathA kahevAya. paraMtu dharmakathA zabdano artha dharmanuM kathana kare e vadhu gyA 206 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane vyApaka lAge che, kAraNa ke ghaNA prAMtamAM dharmopadezakane kathAkAra ja kahevAmAM Ave che. Ama dharmakathA zabdane dharmanA kathananA arthamAM vicArIe te vyAkhyAna, dharmopadeza, pravacana, bhASaNa vagere badhAM ja e arthanAM dyotaka banaze. A prakAranA dharmakathanamAM sAmAnya rIte viSayane rasaprada banAvavA ke sugama banAvavA mATe judI judI dharmapreraka kathAo, daSTAMte, rUpako ane udAharaNone sahAre levAmAM Ave che. pariNAme A vyApaka arthamAM vArtAne artha dharAvate zabda paNa - samAveza pAme che. ravAdhyAyanAM cAra aMgo dvArA abhyAsapUrNa, paripakava ane - hRdayaMgama jJAnane dharmakathA dvArA puSTa karavuM joIe ane svajIvananI sAthe sAthe anya jIvanane paNa dharma prati prerita karavuM te svAdhyAyanA - A pAMcamA sopAnane uddeza che. bhagavAna mahAvIra tIrthakara hovAnI sAthe pUrepUrA lekasaMgrAhaka paNa hatA. emaNe pitAnA dharmane jhUMpaDIthI mAMDIne mahela sudhI pahoMcADyo. keI sAmAnya, nirakSara mAnavI paNa samajI zake ane prakharamAM prakhara vidvAna paNa jANI zake evI saraLa, recaka bhASA temaja zailImAM emane dharmanI vAta kahevI hatI. A kAraNe e samaye mAtra paMDitamAM ja pracalita evI saMskRta bhASAne cheDIne AmajanatAnI prAkRta bhASAmAM upadeza ApyuM. pitAnAM pravacanamAM paNa viSayane saraLatAthI samajAvavA mATe kathA, rUpaka, AkhyAna, kathAnaka, * vArtA ane dRSTAMtenA mAdhyamathI rasaprada zailI apanAvI. dharmakathAnuyoga jenAgamamAM ghaNo moTo bhAga dharmakathAnagane che. pahelAM cAre anuga saMmilita hatA, paraMtu e pachI AcArya AryarakSitasUrie cAra bhAgamAM anuyega vaheMcI dIdhAH (1) dravyAnuga (2) caraNakaraNAnuyoga (3) gaNitAnuga ane (4) dharmakathAnuga. pahelA anugamAM jIvAdi cha dravyanI vAta che. bIjAmAM cAritryadharmanA dharmanA mUla-guNa-uttaraguNanI vAta che. trIjA anugamAM gaNitAdinI svapara ka9yANanuM sAdhana : svAdhyAya
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane cothA anugamAM dharmakathAonuM varNana che. AmAM dharmakathAo dvArA viSayane saraLatAthI samajAvavAmAM Avyo che. pahelA anuyogamAM jIvAbhigamasUtra', "sthAnAMga, "samavAyAMga" Adi Agama Ave che. bIjAmAM "AcArAMga", "dazavaikAlikI vagerene samAveza thAya che. trIjA anuyogamAM "caMdraprajJapti', "sUryaprajJapti Adi Agama Ave che, jyAre cothA anugamAM "jJAtAdharmakathA', upAsakadazAMga, antakRzAMga", "rAjapraznIya", "uttarAdhyayana Adi. Agamone samAveza thAya che. A dRSTie joIe te mahApuruSa ane sAdhakanA jIvananI. umadA kathAvArtAthI AgAme samRddha che. dharmakathAnuyoga jIvanane navIna preraNA Ape che. mahApuruSonI jIvanagAthA sAMbhaLIne jijJAsu vyaktinA hRdayamAM AdhyAtmika lakSa tarapha daDhatAthI Daga bharavAnI preraNA jAge che. ApaNuM ghaNuM navI rozanIvALA yuvake kayAreka ema kahI bese che, "A vArtAomAM che zuM? ene te ame pustakamAM vAMcI leta." A yuvake e bhUlI jAya che ke pustakamAM maLatI vArtA ane A vArtAomAM AkAza-pAtALanuM aMtara che. mahApuruSa ane lakSyasiddhi karanArA sAdhakenI kathAomAM jIvananuM amUlya tattva nihita che. A vArtAo te jIvananuM navanIta che ane temAM paNa jenakathAonI sauthI meTI vizeSatA e che ke e mATe bhAge dharma ane mokSa mATe puruSArtha bhaNa prerita karanArI che. A kathAone aMta vairAgya ane sAdhanAnI siddhimAM Ave che. AtmAnA kalyANanuM lakSya Agama sAhityamAMthI je kathAbhAga dUra karavAmAM Ave to ApaNe ItihAsa daphanAI jaze. ApaNe tenI pAsethI preraNA laIzuM? e te eka mane vaijJAnika tathya che ke sarvasAdhAraNa prajA vArtAnI kamaLa madhura padAvaline kAraNe jeTalI tvarAthI pitAnA kartavyane nirNaya karI zake che teTalI jhaDapathI liSTa ke rUkSa tattvajJAnanI bhASAthI thatuM nathI. 208 - ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAma ane rAvaNa, kRSNa ane kasa, krUra paradezI rAjA ane zAMta dha priya paradezI rAjA jevI paraspara virodhI vyaktionI kathA sAMbhaLIne sAmAnya mAnavI tarata ja e nirNaya karI zake che ke mAre rAma banavu che ke rAvaNu ? kRSNa anavuM che ke kasa ? gajasukumAra muni anavuM che ke seAmila brAhmaNa ? krUra paradezI rAjA jevuM jIvana jIvavuM che ke zAMta dharmAtmA paradezI rAjA jevu ? A ja `dha kathA-svAdhyAyanAM . uddeza ane rahasya che. bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna mahAvIranuM jIvana paNa eka kathA ja che. emanI jIvanakathAmAMthI ApaNane krUramAM krUra ja'galI vyakti ke prANInA premapUrvaka sAmano karavAnI dRDhatA maLe che. tapasyA dvArA ghAramAM ghAra ghAtI karmAMne naSTa karavAnI bhAvanA jAge che. sajanahitAya Apatti sahevAnI hiMmata sAMpaDe che. A kAraNe te tItha karadeva dharmakathAnA mAdhyamathI zreAtAne jIvanasatya samajAvatA hatA. ahI eka vAta samajavI jarUrI che. dharmakathA rUpe kahevAtI vArtA kevaLa maneArajana banavI joIe nahIM, mAtra hAsyarasane poSaka thavI joI e nahIM. e teA zrotAone kartavyamAM prerita karanArI ane emane sAcu lakSa darzAvanArI hAvI joI e. AtmAnuM kalyANa ane utthAna thAya, cAritryamAM daDhatA Ave, dhamamAM ruci jAge, evI kathA ja vAstavamAM dha kathA che, evI kathA ja svAdhyAya-tapa che. mAnavajIvanane mATe ane vizeSe karIne sAdhakajIvanane mATe svAdhyAyanAM A pAMca seApAna pAra karIne jJAnanA divya madiramAM praveza karavA jarUrI che. pratyeka vyakti A pAMca seApAneA para dhyAna Ape ane rAjarAja samaya kADhIne ene peAtAnA jIvanamAM sAkAra kare te e jarUra sva-parakalyANa karI zake che. sthAna : jainabhavana, bIkAnera 13 oNgasTa, 1948, e.-14 209 -parakalyANanuM sAdhana : svAdhyAya
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAra dharmakathAnA prabhAva dha kathA e AtmAne mATe supathya svAdiSTa bhAjana che. AtmAne rAja dharmakathAnA khArAka maLe te te jJAnakhaLathI yukta thaIne meATAmAM moTA da NArUpI jaMtuo sAthe laDI zake che, zarIra ati duLa ke reAgiSTa hoya tyAre kITANu tenA para AkramaNa karI zake che. AtmAne paNa A ja vAta lAgu paDe che. AtmAe je dharmakathArUpI svAddiSTa bhojana karyuM na hoya athavA teA e azraddhAnI bImArIthI pIDAtA hAya tA tenA para kAma, krodha, lAbha, meAha, ajJAna ityAdi durguNA kabajo jamAvI le che. dharmakathA AtmAne jJAnakhaLayukta banAve che, paraMtu dharmakathAnA adRSTAMta ke kathA Adi karavAne badale enA vyApaka a grahaNa karavA joI e. Aje dharmakathAnA bheda ane vakathAonu 210 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa batAvIzuM te paNa A vyApaka saMdarbhamAM jevAM joIe. Ameya dhArmika vArtA, daSTAMta, rUpaka vagerene A vyApaka arthamAM samAveza thaI jAya che. AthI dharmopadeza, dharmapreraNA, dharmasaMdeza, dharmadaSTie keI bAbatanI carcA, vyAkhyAna, pravacana athavA te bhASaNa vagere AmAM samAveza pAme che. dharmanI daSTie je kathana che te badhI ja dharmakathA kahevAya. Ane tIrthakara bhagavAne svAdhyAyatapa kahyuM che. ' dharmakathAnA cAra prakAra AtmAne zuddha dharmanI jemAM prApti thAya, e saghaLI dharmakathA kahevAya. A dRSTie dharmakathAnA cAra prakAra jovA maLe che: (1) AkSepaNI (2) vikSepaNuM (3) saMveganI ane (4) nirvedanIM. A kathAprakAranAM lakSaNa ane peTabhedane vicAra karIe. 1. AkSepIkathA: je kathAthI vItarAgadeva dvArA pratipAdita zuddha dharma (ahiMsA, satyAdi. pratye zrotA AkarSita thAya ane enuM e taraphanuM valaNa vadhe tene AkSepIkathA kahe che. AvI kathAne pariNAme zrotA mohathI mukta thaIne vastutattva tarapha AkarSita thAya che. zrotAnI ruci, pAtratA ane kSamatAne yogya dharmakathA ene vItarAga tIrthakaranA dharma tarapha AkarSita kare che. AmAM je dharmakathAkAra aNaAvaDatane kAraNe dravyakSetrAdine viveka cUkI jAya te pAsA UlaTA paDe che. eka recaka daSTAMtathI Ane vicAra karIe. eka zeTha hatA. emane putra atyaMta catura, dekhAvaDe ane vyavahArakuzaLa hatuM, paraMtu dharmamAM enuM citta cuMTayuM na hatuM. dharma tarapha e upekSA sevata hate. . dharmaparAyaNa zeThane yuvAna putranI dharmavimukhatA mATe khUba duHkha hatuM. teo vicAra karatA ke A mAre putra che chatAM Avo dharmavimukha kema? 21.' dhamakathAno prabhAva
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavAra nagaramAM munirAja pitAnA ziSyo sahita padhAryA. zeThe putrane kahyuM, "dIkarA! nagaramAM gurumahArAja padhAryA che. jarA darzana te karI AvI" zeThane putra vinayI ane AjJAMkita hatuM. jenAmAM vinaya hAya. che te kyAreka te dharma prApta karI zake che. pitAnI anicchA hovA chatAM pitAnI AjJA zirodhArya karIne. dIkaro gurumahArAja pAse gayo. e samaye munirAja vyAkhyAna ApatA. hatA. yuvAna zAMtithI tyAM jaIne beTho, paNa dharmakathA sAMbhaLavAmAM enuM citta lAgatuM nahotuM. e te daramAMthI bahAra AvatA ane aMdara jatA eka maMkoDAne jete hatuM ane te keTalI vAra aMdara jAya che ane bahAra Ave che te gaNatA hatA. kathA-samApti bAda. munie yuvAnane pUchayuM, "ahIM AvIne te zuM sAMbhaLyuM ?" . yuvAne kahyuM, "mahArAja ! meM te e joyuM ke eka makeDe. ekasone eka vAra pitAnA daramAM aMdara gaye ane bahAra Avyo." Ama dharmaguru pAse javA chatAM e samaya barabAda karIne. pAchA AvyA. samaya bAda nagaramAM pharI eka bIjA sAdhu AvyA. zeThe emane vinaMtI karI, "gurudeva! mAre putra dharmavimukha che te ene. dharmanA mArga para lAvavAnI Apa kRpA kare. agAu eka munirAja AvyA hatA, paNa emanI pAse jaIne to eNe mAtra maMkoDA ja gaNyA hatA. e bhaNelagaNele che, paNa dharma tarapha ene dhRNA che." | munirAje kahyuM, "bhale, ene mArI pAse mokalaje. dharmamArga para lAvavAno prayAsa karIza. ene eTaluM kahejo ke ADuMavaLuM jovAne badale mArI bAju jue." * zeThe ghera AvIne putrane kahyuM, "beTA, gurumahArAja AvyA che. emanAM darzana karI Ava" . are pitAjI, darzana zuM karuM? tyAM te mAro samaya barabAda thAya che." 212 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ "evuM nahi thAya beTA, tuM tyAM jaje. eTaleA khyAla rAkhaje ke AjubAju jovAne badale emanI sAme ja joje." putre kahyuM, "bhale, pitAjI.' yuvAna jyAre munirAja pAse gayA tyAre munie pUchyu', "vatsa ! tAruM nAma zuM che ?' "gurudeva, mAru nAma kamala che.'' gurudeve kahyuM, "jo kamala, tuM mArI sAme najara rAkhaje, bIje kayAMya nahi." gurumahArAje dha kathA zarU karI ane pUrI thatAM ja kamalane pUchyuM, "kamala, te zuM sAMbhaLyuM? amane ja jotA hatA ne?" ; "hA, mahArAja. huM kharAkhara tamane ja joI rahyo hatA. saheje ADuMavaLuM joyuM nathI. meM joyuM ke vyAkhyAna zarU thayuM tyArathI samApti sudhI tame 108 vakhata Doka UMcInIcI karI." guru cUpa thaI gayA. emane gava hatA ke emanI dharmakathAmAM AvanAra jarUra AkarSita thAya ja. paraMtu vAta sAva viparIta jovA maLI. emanA abhimAnanA cUrecUrA thaI gayA. kamala ghera Avye ane peAtAnA kAmamAM lAgI gayA. thoDA divasa khAi nagaramAM trIjA muni AvyA. zeThe emane paNa e ja vinatI karatAM kahyuM, "guruvara, mArA ekanA eka putra dhathI vimukha che. dharahita ghara smazAna samAna che. Apa koI evA upAya karA ke jethI e dharmAbhimukha thAya." gurue kahyuM, "ame jarUra prayatna karIzuM. dharmo nI samajaNu keLavavI ke na keLavavI e te enI icchA para nirbhIra che. tame ene mArI pAse mekalajo." zeDa ghera AvyA ane kamalane kahyu, "beTA ! A vakhate navA gurumahArAja AvyA che. tuM emanAM darzana karavA jaje." 213 dharmakathAnA prabhAva
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ "pitAjI, A agAu gurumahArAja AvyA hatA tyAre ApanA kahevAthI huM gayo hato, paraMtu tyAM mAre te samaya ja barabAda thAya che." "je, badhA ekasamAna rahetA nathI. A gurumahArAja ghaNuM jJAnI "khera, Apa kaho cho te jarUra jaI AvIza." kamala gurumahArAja pAse gaye. vyAkhyAna hajI zarU thayuM nahotuM. eNe vicAryuM ke vyAkhyAna pahelAM ja emanAM darzana karI lauM te samayanI barabAdI ochI thaze. Ama vicArI kamala munirAja pAse pahoMcyo. ene jotAM ja munirAje vicAryuM, "A sAva navuM ja paMkhI AvyuM lAge che." gurue ene pUchyuM, "bhAI, tAruM nAma kamala che ne? yuvAne kahyuM, "hA, mahArAja. mAruM nAma kamala che." guru vicakSaNa ane samaya pArakhu hatA. manuSyane pArakhavAmAM ghaNa kuzaLa hatA, tethI emaNe vicAryuM ke A vimukhane cheDe sanmukha lAva paDaze. munivare enA zarIranA eka nizAnane jaIne kahyuM, "kamala, tAre janma zukalapakSamAM che ne ?" : kamale jijJAsAthI kahyuM, "hA, mahArAja. Apa mAre hAtha joI Apane ?" gurue kahyuM, "atyAre te vyAkhyAnane samaya che. vyAkhyAna pachI Avaje ane janmapatrikA sAthe lete Avaje." kamalane gurumahArAjanI vAtamAM ghaNo rasa paDyo. e prasannatAbhera ghera AvyA. ene khuza joI ne zeThane paNa lAgyuM ke Aje pitAnA putramAM cheDI ruci jAgI che kharI. - gharamAM pravezatAMnI sAthe ja kamale zeThane kahyuM, "pitAjI, gurumahArAja te bahu sArA che. huM bhajana karIne emanI pAse javAne 1. 214 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ chuM. mArI janmapatrikA kADhI Apaje, kAraNa ke mAre sAthe laI javAnI che." bhAjana karIne kamala munirAja pAse pahoMcI gayA. gurumahArAje eka-be vAtajanmapatrikA parathI ane eka-be vAta hastarekhA joIne kahI ApI. pachI kahyuM, atyAre te amAre jJAna-dhyAna karavAnuM che. mAkInuM pachI kayAreka pUje. paNa jo kamala ! eka vAtanuM dhyAna rAkhaje. savAre ahI. dha kathA thAya che te jarUra sAMbhaLaje.' "jarUra sAMbhaLIza, gurudeva !'' kamale kahyuM. have kamala rAja dhyAnathI vyAkhyAna sAMbhaLavA lAgyA. dharmaguru pratye anurAga jAgavAne lIdhe emanI dhakathA mIThI lAgavA mAMDI. eka divasa gurue kamalane pUchyuM, "kamala ! tArA hAthamAM AvI sarasa dhanarekhA AvI kayAMthI ?"' kamale kahyuM, "bhAgyane kAraNe." gurudeve karI pUchyuM, "A bhAgya vaLI kayAMthI Avyu ?" kamale kahyuM, "gata janmanAM zubha karmanA phaLathI." guru beAlyA, "jo kamala, gata janmanI kamANI tu' A janmamAM vAparI rahyo che. paNa A janmamAM jo tuM kamANI nahi kare te pachInA janmamAM tane zu' maLaze ?" kamalanA hRdayamAM gurudevanI vAta vasI gaI. have e dhamAM ruci rAkhavA mAMDayo. dhIre dhIre dharma pratye jAgarUka rahevA lAgyA ane dharmadhyAnamAM ja adhika samaya lIna rahevA mAMDayo, dharma dhyAnamAM enA pitAthI paNa AgaLa vadhyo. pariNAme pitAnA AnaMdanI sImA na rahI. Ama dhakathA karanAra munirAja nipuNa ane samayajJa hAya te te AkSepaNI dharma kathA dvArA azraddhALune zraddhALu temaja adhAmikane dhArmika karI zake che. 215 dhama kathA prabhAva
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA karanAramAM jarUrI yogyatA hoya te ja AvI dharmakathA thaI zake. enI vANI gaMbhIra ane madhura hevI joIe. kaTu vANIthI te dveSa ane napharata ja jAgaze. dharmakathAkAre kuzaLa yuktio dvArA zrotAone potAnI vAta pratye AkarSavA joIe. emanA manamAM pitAnI vAta barAbara ThasAvI devI joIe, ane te ja sAMbhaLanAranA hRdayamAM ullAsa pedA karI zakaze. sAmAnya vyaktine prAraMbhamAM dharma pratye AkarSavA mATe kathA upakAraka che. kathA ene rasaprada, rocaka ane ullAsadAyaka lAge e pachI samaya jatAM ene dharmane gADha raMga lAge che. samyakUvane lAbha AkSepaNuM dharmakathAnA paNa cAra prakAra cheH (1) AcAra-AkSepaNI (2) vyavahAra-AkSepaNa (3) prajJapti-AkSepaNI ane (4) daSTivAdaAkSepaNa. 1, AcAra AkSepaNI: zuddha dharmAcaraNanA vyAkhyAna dvArA zrotAne dharmAcaraNa tarapha AkarSavAmAM Ave tevI AcAra-AkSepaNa kathA hoya che. koI sAdhakathI kaI deSa ke aparAdha thaI gayo hoya, ene mATe prAyazcitta athavA te "nizItha' ke vyavahArasUtranA vyAkhyAna dvArA doSazuddhinA vyavahAra tarapha ene AkarSita karavAmAM Ave e vyavahAra-AkSepaNa kathA che. | saMzayayukta zretAne madhura vacane ke yuktiothI samajAvIne athavA te prajJapti (pannavaNA athavA jaMbUdIpa-prajJapti) sUtranA vyAkhyAna dvArA tatva tarapha gati karAvanArI kathA karavI te prajJaptiAkSepaNa dharmakathA kahevAya che. zrotAnI ruci, gyatA ane kSamatAne najaramAM rAkhIne sAta ne pramANe jIvAdi tanA vizleSaNapUrvaka kathana dvArA athavA daSTivAdanA vyAkhyAna dvArA tatva pratye AkarSAnArI dharmakathA daSTivAdaAkSepaNuM kahevAya che. 216 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kathAne uddeza ajJAnanA aMdhakArane nAza kare tevuM jJAna meLavavuM, sarvavirati athavA dezaviratirUpa cAritrya, samyak darzana, -tapa ane samiti-gupti tarapha zrotAone AkarSita karavAnuM che. ziSyane sarva prathama AkSepaNuM dharmakathA kahevI joIe. AnAthI jIva sabhyatva lAbha pAme che. 2. vikSepaNI dharmakathA : zrotAne kumArganA deva batAvIne ane sanmArganA guNa kahIne ene khoTe mArgethI sanmArge lAvanArI kathA kahevI te vikSepaNa dharmakathA kahevAya che. Ane uddeza che sanmArganI sthApanA karavI athavA te koI bIjI vastune Azaro laIne (anyakti dvArA) evuM varNana karavuM ke jethI e sAMbhaLIne zrotAnI ruci adharmathI aLagI thAya ane dharmazravaNa tarapha vadhatI jAya. Ane paNa vikSepaNa dharmakathA kahevAmAM Ave che. AnA cAra bheda cheH (1) pitAnA siddhAMtenA guNe pragaTa karIne parasiddhAMtane doSa batAvavo te prathama vikSepaNa dharmakathA che. (2) para siddhAMtanuM kathana karatAM sva-siddhAMtanI sthApanA karavI te dvitIya vikSepaNa dharmakathA che. (3) para siddhAMtamAM ghuNAkSaranyAyathI jeTalI vAta svasiddhAMta saMdeza heya teTalI kahevI. svasiddhAMtathI viparIta je vAda hoya tenA doSa batAvavA athavA to AstikavAdI abhiprAya batAvIne nAstikavAdI abhiprAya batAva te tRtIya vikSepaNa dharmakathA che. (4) para siddhAMtamAM kathita sva-siddhAMta-viparIta mithyAvAdanuM pratipAdana karI svasiddhAMta-sadaza vAtonuM varNana karavuM athavA nAstikavAdI daSTinuM varNana karI AstikavAdI daSTinuM kathana karavuM te cothI vikSepaNI dhamakathA che. prathama vikSepaNakathAthI sadharma pratye AkarSaNa ane samyaktvalAbha thayA pachI ja ziSyane bIjI vikSepaNa kathA kahevI joIe. 217 dhamakathAne prabhAva
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kathAmAM ene para-siddhAMtanI kSati batAvavAmAM Ave che, paraMtu je. zrotA mithyA AgrahI hoya te e parasiddhAMtanA dene samajavAne badale dharmakathAkArane para siddhAMtane niMdaka mAnI bese che. AthI A kathAthI viparIta asara thavAnI saMbhAvanA che. ene anukULa rUpamAM zrotA grahaNa kare te ja enuM samyaktva daDha thaI zake che. AthI A kathA bIjI vAtanA bahAne evI nipuNatAthI rajU karavI joIe ke jethI zrotA para evI chApa na paDe ke A badhuM nidAdaSTithI kahevAya che. samyakatva-saptati nAmaka graMthamAM " dhUkhyAna nAmanuM eka prakaraNa che. AmAM traNa puruSa ane eka strI pitAnI ApavItI kahe, che. AmAM emaNe zarata evI rAkhI che ke A ApavItIne zAstrasiddha karI batAvavI joIe. zAstrasiddha karI zake nahIM tene pAMcase dhUrtone bhejana karAvyAne daMDa karavAmAM Avaze. A rIte bIjAnI brAMta mAnyatAne dUra karavA mATe (anyokti rUpe) bIjAnA bahAne evI rItanuM udAharaNa ApavuM joIe ke jethI zotAne khyAla Ave ke enI para-siddhAMta taraphanI zraddhA cheTI hatI.. 3. saMveganI dharmakathA * je kathA dvArA vipaka(karmaphaLa)nI nirasatA batAvIne zretAmAM vairAgya jAgRta karI zakAya tene saMveganI kathA kahevAmAM Ave che. A kathAne uddeza zrotAomAM evI IcchA jAgRta karavAne che ke amuka mahApuruSe daDhatApUrvaka evuM dharmAcaraNa karyuM ke jethI emane mukti maLI, e ja rIte huM paNa evA prakAranuM AcaraNa karIne mukti prApta karIza. zrotAomAM evuM saMvedana jAge che ke "emaNe AvuM AcaraNa karIne avyAbAdha, acala, akSaya, nirupadrava, mokSasukha prApta karyuM che te emanA jevuM ja ame AcaraNa karIzuM to ame paNa mekSasukha prApta karI zakIzuM." sAdhakanA cittamAM AvuM saMvedana jagADe tene. saMveganI kathA kahevAmAM Ave che. saMveganI kathAnA cAra bheda che-Ihaloka-saMveganI, paralaka-saMganI sva-zarIra-saMveganI ane para-zarIra-saMganI. 218 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ihaleka-saMveganI ene kahevAmAM Ave che ke jemAM A lekanI vastuonI asAratA darzAvavAmAM Ave che ane manuSyajanmanuM svarUpa batAvIne vairAgya jagADavAmAM Ave che. paraleka-saMveganI kathA e che ke jemAM devatAonI paraspara IrSA, viSAda, bhaya, viyega jevI judAM judAM duHkhathI dukhI avasthA batAvIne paralekanuM vRNAjanaka svarUpa darzAvavAmAM Ave che ane e dvArA vairAgya. pedA karavAmAM Ave che. ravi-zarIra-saMganI kathAmAM zarIra svayaM azucirUpa che, azucimAMthI pedA thayuM che, azucikAraka viSaye (parArtho)thI pAlanapaSaNa pAmyuM che, azucithI bhareluM che ane azuci-paraMparAnuM kAraNa che. AvI rIte mAnavazarIranuM citraNa karIne vairAgya jAgRta karI zakAya. para-zarIra-saMveganI kathAmAM mRtazarIranA svarUpanuM varNana karIne vairAgya jagADI zakAya. 4, nirvedanI gharmakathA - saMveganI kathAthI jAgRta karela muktinI abhilASA kevI rIte. pUrNa thAya te darzAvanArI kathA nivedanI dharmakathA che athavA te Ihaleka ane paralokamAM puNya-pApanAM zubhAzubha pariNAma batAvIne saMsAra pratye udAsInatA janmAvanArI kathA nivedanI dharmakathA che. je kathAmAM evuM varNana hoya ke saMsAra asAra che ane ene tyAga. karavAthI ja kalyANa thAya che tene paNa nivedanI kathA kahe che. - nirvedanI dhamakathAnA cAra bheda che. Ihaleka-nirvedanI, paralokanirvedanI, trIjI nivedanI ane ethI nirvedanI. cerI, parastrIgamana jevAM A lekamAM karavAmAM AvelAM duSkarmo A ja bhavamAM duHkhadAyI phaLa ApanAra che. AvI ja rIte A lekamAM karavAmAM AvelAM sukRta A bhavamAM ja sukhadAyI phaLa ApanArAM che, jema ke, tIrthakarane AhAra Adi dAna ApanArane gharamAM suvarNa vRSTi jevAM sukha sAMpaDe che. A prakAranuM varNana je kathAmAM hoya te. pahelI nirvedanI kathA che. - 219 dharmakathAne prabhAva
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA prakAranI kathAmAM A lekamAM karavAmAM AvelAM duSTakarmo paralokamAM duHkharU5 phaLa ApanArAM bane che tema darzAvavAmAM Ave che; jema ke, mahAparigraha, mahArambha, paMcendriyavadha jevAM narogya azubha karma karanArA jIvane paralaka(naraka vagere)mAM pitAnAM duSkarmonuM phaLa bhegavavuM paDe che. te ja rIte A bhavamAM karavAmAM AvelAM zubha karmonuM paralekamAM sukhadAyI phaLa maLe che jema ke, susAdhu A lekamAM pALelA niraticAra cAritryanuM paralokamAM suphaLa pAme che. A prakAranuM je kathAomAM varNana hoya e bIjI nivedanI kathA che. gata janmamAM karavAmAM AvelAM azubha karma A lekamAM duHkhadAyI bane che. gata janmamAM karelAM azubha karmone pariNAme jIva A lekamAM adhama kuLamAM janmIne bALapaNamAM ja kedra vagere rogothI pIDAte ane garIbAIthI gherAyelo joI zakAya che. AvI rIte pUrvajanmamAM karavAmAM AvelAM zubha karma A bhavamAM saphaLa Ape che. pUrvabhavamAM zubha karma karanAre jIva A janmamAM tIrthakara rUpa dhAraNa karIne sukharUpa phaLa pAme che. A prakAranuM varNana je kathAemAM hoya te trIjI nirvedanI kathA kahevAya che. pUrvabhavamAM karavAmAM AvelAM azubha karma parabhava(AgAmI janma)mAM duHkharUpa phaLa Ape che. pUrvabhavanAM azubha karmone kAraNe jIva gIdha, kAgaDo Adi azubha nimAM janma le che. emanAM narakayogya keTalAMka azubha karma baMdhAyelAM hoya che ane azubha karmone puMja ekaTho karIne teo narakAdinAM adhUrAM bAMdhelAM karmone pUrepUrAM bAMdhI de che. Ane kAraNe narakamAM jaIne dussaha vedanA ane kaSTa bhegave che. AvI rIte pUrvabhavamAM karavAmAM AvelAM zubha karma AgAmI bhavamAM suphaLa Ape che. jevI rIte devabhavamAM rahele tIrthakarane jIva pUrvabhavamAM tIrthakaranAmakama-prakRtirUpa zubha karmonAM phaLa devabhava pachI tIrthakara janmamAM bhogave che. A prakAranuM varNana je kathAmAM hoya tene cothI nirvedanI kathA kahe che. 220 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe kathA samyaktvanI prApti karAve che. vikSepaNuM dharmakathA samyaktvanI puSTi karAve che. saMveganI dhamakathA muktinI IcchA pedA kare che ane nirvedanI dharmakathA saMsAra pratye vairAgya jagADIne tyAgamArganuM anuMsaMdhAna karI Ape che. dharmakathAne adhikArI kezu? dharmakathA karanAra mATe keTalAka guNe Avazyaka che. dhIratA, vairAgya, saMyamadaDhatA, vANImAdhurya, prazAMtatA, sabhAdakSatA ane samayajJatA jarUrI che. Ane abhAva hoya te dharmakathA karatAM karatAM vyakti artha ane kAmanI kathAmAM phasAI jAya che. dharmakathA karavAne adhikAra kone prApta thAya che te vize jenA itihAsamAM eka ujajavaLa dRSTAMta sAMpaDe che.. sAgaracaMda muni zAstrajJAna ane sva-para-siddhAMtamAM pAraMgata thaI gayA tethI emanA gurue emane yogya samajIne dharma prabhAvanA karavA mATe judA vicaraNa karavAnI AjJA ApI. gurunI kRpAne kAraNe teo jyAM jatA tyAM lokone hRdayasparzI gharmopadeza karatA hatA. emanA agAdha jJAnanA prabhAvane lIdhe teo jyAM jyAM gayA, tyAM AdarasatkAra sAMpaDato gayo. vihAra karatA karatA teo dUra-sudUra AvelA suvarNa bhUmi' nAmanA dezamAM pahoMcI gayA. e dezamAM vicaraNa karIne dharma prasAra karavA lAgyA. bIjI bAju sAgaracaMda muninA guru atyaMta vRddha thaI gayA hatA. emanI pAse bIjA ziSyo hatA, paNa badhA ja ALasunA saradAra. vRddha guru Akho divasa pitAnA kAryamAM magna rahetA ane ziSyo khAI-pIne lAMbI UMgha kheMcatA. kyAreka guru svAdhyAya karavAnuM kahe te ALasu ziSya sAMbhaLyuM-na sAMbhaLyuM karI nAkhe. eka divasa gurue vicAryuM ke jo A ziSyone pATha bhaNAvavAmAM nahIM Ave to te ALasa nahIM cheDe. vaLI, A zarIrane paNa ze bharoso? huM te thoDAM varSone mahemAna chuM. kayAM sudhI A badhAne Azare Apate rahIza? Akhare A sahue jAte ja pitAne nibhAva karavAne che. 221 dharmakathAne prabhAva
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka divasa vRddha gurue zayyAtara(sAdhuo jyAM UtaryA hatA te makAna mAlika)ne kahyuM, "bhAI, mArA A ziSyone sAcI samaja ApavA mATe huM emanAthI judo paDIne kayAMka javA mAguM chuM. huM cAlyA jAuM pachI tAre A badhAne tArA gharamAMthI hAMkI kADhavA." ziSya eTalA ALasu hatA ke reja guru uThADe tyAre UThatA hatA. eka divasa vRddha guru vahelA UThIne nityakarma patAvI anyatra vihAra karI gayA. ziSyo te ghasaghasATa UMghI rahyA hatA. divasa caDhI gayA. ziSya UDayA paNa guru mahArAja kayAMya najare na paDe. ziSyoe vicAryuM ke guru mahArAja Dila (zaucAdi) gayA haze. hamaNuM , AvI jaze. DA samaya bAda makAnamAlika Ave ane pUchayuM, "gurujI kayAM che?" ziSyoe kahyuM, "amane te kazI khabara nathI." zayyAtare AMkha kADhatAM kahyuM, "are ALasuo, bahAra nIkaLe mArA makAnamAMthI. tamane khabara nathI ke tamArA gurujI kayAM gayA? rAta-divasa edInI mAphaka paDayA rahevA sivAya bIjuM tame kare che zuM? nathI meLavatA jJAna ke nathI karatA dayAna !" A rIte makAnamAlike dhamakAvIne badhAne bahAra kADhI mUkyA. badhA sAdhuo tyAMthI nIkaLI paDyA. bIjI bAju vRddha guru paNa sAgaracaMdra munine zodhatA zodhatA suvarNa bhUmi pradezamAM pahoMcyA. A pradezamAM sAgaracaMdra muni vicaraNa karatA hatA. eka divasa ziSya sahita sAgaracaMdra muni jyAM birAjamAna hatA te upAzrayamAM guru pahoMcI gayA. zAstranI maryAdA anusAra sAgaracaMdra muninA ziSya pAse gurue emanA upAzrayamAM rahevAnI rajA mAgI. "A buTTo khUNAmAM paDI raheze ema mAnIne emane rahevAnI rajA ApI. 222 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIje divase sAgaracaMdra munie vyAkhyAna samaye vRddha munine kahyuM, "vyAkhyAna sAMbhaLaze ne ?" vRddha gurue kahyuM, "jarUra. ApanuM vyAkhyAna sAbhaLavAnuM sadubhAgya prApta thayuM te mAruM ahobhAgya ja che." vyAkhyAna pUrNa thayA pachI sAgaracaMdra munie vRddha sAdhune pUchayuM, "zuM Ape vyAkhyAna sAMbhaLyuM ?" "hA bhAI, sAMbhaLyuM" vRddha sAdhue kahyuM. muni sAgaracaMdra pUchayuM, "kaI bAbata tamane gamI ?" vRddha gurue haLavA hAsya sAthe kahyuM, "bhagavadyANI kone pasaMda paDe nahi ?" | muni sAgaracaMdra pitAnI prazaMsAthI kulAI gayA. emaNe pharI -vRddha sAdhune kahyuM, "tamane koI zaMkA hoya te niHsaMkoca pUcho." - "are bhAI! huM kAMI bahu bhaNela-gaNela nathI. tamane zuM pUchuM ?" muni sAgaracaMdra garva sAthe kahyuM, "nA, ema nahi. tema chatAM kaMIke te pUche." vRddha sAdhue pUchyuM, "bhAI, kayAreka manamAM evI zaMkA thAya che ke AtmA che ke nahi?" muni sAgaracaMdra AtmAnuM astitva siddha karavA mATe eka pachI eka tarkanAM tIra choDayAM, paraMtu vRddha sAdhu yuktipUrvaka e badhA tarkanuM khaMDana karavA lAgyA. Akhare badhI dalIlanuM khaMDana thaI gayuM tyAre vRddha sAdhue kahyuM, - "bhAI, udAsa thavAnI jarUra nathI. kevaLajJAnI vinA koI nirNaya karI zake nahIM." evAmAM muni sAgaracaMdra sAMbhaLyuM ke emane sAdhuone samudAya AvI rahyo che. muni potAnI ziSya maMDaLI sahita emanuM - 223 dharma kathAno prabhAva
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAgata karavA mATe taiyAra thayA. emaNe vRddha munine pUchyuM, "are , bAbA, amArI sAthe Avaze? amArA gurujI AvI rahyA che." vRddha sAdhue kahyuM, "are bhAI, huM gharaDe mANasa kyAM jAuM? tamArA gurujI ahIM Avaze tyAre darzana karI laIza." muni sAgaracaMdra pitAnI ziSyamaMDaLI sahita gurunA svAgata. mATe gayA, paraMtu jaIne joyuM te khyAla Avyo ke emAM gurujI nahotA. sAgaracaMdra bIjA muniene pUchyuM, "are, gurujI kyAM che ?" sAdhuoe kahyuM, "are, teo te amArAthI vahelA nIkaLI. gayA hatA. zuM hajI AvyA nathI?" | muni sAgaracaMdrajIe manemana vicAryuM ke kadAca pelA vRddha sAdhu ja mArA gurujI nahIM hoya. emane oLakhavAmAM thApa te khAI gayo nathI ne ? upAzrayamAM AvIne muni sAgaracaMdra sahita sahue gurujIne vaMdanA karI emanI kSamAyAcanA karI. vRddha gurue kahyuM, "emAM tamArI kaI bhUla nathI. tame jJAnanA madamAM mane kaI rIte oLakhI zake?" Ama kahIne gurue eka ziSyane ke, jarA retI laI Ava." ziSya muThThI bharIne retI laI AvyuM. gurue ene kahyuM, "ahIM nAkhI do ene." ziSya tyAM ja nAkhI dIdhI. guru belyA, "have A tame nAkhelI retI ahIMthI upADIne tyAM nAkho." celAe ema karyuM. A rIte dasa-paMdara jagyAe retI nakhAvI ane retI upADI lIdhI tethI chelle eTalI ochI retI rahI ke je hAthathI laI paNa na zakAya. ' A samaye gurue emane kahyuM, "jema eka jagyAethI retI laIne bIjI jagyAe nAkhIe ane tyAMthI laIne e retI trIjI ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagyAe nAkhIe. A rIte dasa-paMdara vakhata retI nAkhavAnuM ane upADavAnuM kAma karIe te chevaTe hAthamAM laI zakAya evI thoDI retI paNa rahetI nathI. e ja rIte bhagavAna mahAvIranuM pUrNa jJAna gaNadharanI pAse nahotuM. gaNadharanuM jJAna pUrepUruM AcAryone yAda rahyuM nahi ane AcAryonuM jJAna mane yAda na rahyuM. mAruM jJAna tame yAda rAkhI zakyA nahi ane bhaviSyamAM tamAruM jJAna keI yAda rAkhaze ke nahi e kahevuM muzkela che." A rIte dharmakathAnA marmajJa vRddha gurue saraLatAthI potAnI vAta ziSyane samajAvI ane emanAmAM vyApelAM ALasa ane abhimAnane aLagAM karIne emane vinayadharmathI puSTa karyA. AvI rIte dravya, kSetra, kALa ane bhAvane je jANe che te ja dharmakathA karavAne adhikArI che. sthaLa : jaina bhavana, bIkAnera 23 ogasTa, 1948 225 -- e--15 dharmakathAne prabhAva
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra vikathA ane dharmakathA dharmakathA karanAre vikathAthI sAvadha rahevuM joIe. je kathAthI adharmanI prApti thAya te vikathA. saMyamamAM bAdhaka evI cAritrya viruddha ke dharma viruddha kathAne paNa vikathA kahevAmAM Ave che. vera-virodha vadhe, kalaha jAge, cAritryamAM zithilatA Ave, IndriyanA viSayamAM Asakti vadhe, saMyamamAM avarodharUpa bane ke pachI durgatinuM kAraNa bane tevI kathA paNa vikathA che. zAstramAM pAMca pramAdanI vAta karavAmAM AvI che. A pramAdane pariNAme jIva A saMsAramAM paribhramaNa karatuM rahe che. A pAMca pramAda che : magha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA. ahIM pramAdanA pAMcamA bhedane vizeSe vicAra kare che. pramAdI vyakti rAga ane dveSane athavA te rAgadveSanA bahoLA kuTuMbane vaza banIne je vacana kahe te vikathA kahevAya che. 226 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vikathAnA cAra prakAra darzAvyA che : (1) strI-vikathA (2) bhAjana-vikathA (3) deza-vikathA ane (4) rAja-vikathA. 1. strI-vikA deza-videzanI strIonA sauMda nuM vilAsanI dRSTie varNana karavu. emanA kuLanAM guNagAna gAvAM tema ja emanAM hAvabhAva, sauya, aMgopAMga, rUpara`ga ane vezabhUSAnI atizayAktipUrNa prazaMsA ke niMdA karavI te strI-vikathA che. strIonI vAta jyAre ukheLavAmAM Ave che tyAre enAM mAhaka rUpalAvaNya, vezabhUSA AdinuM varNana karavAthI mana kutsita ane malina thAya che. mAnavI cAritryabhraSTa thaI ne adhaHpatana pAme che. emAMya vaLI je strI vize carcA karI hAya e jo sAMbhaLI jAya teA laDavA-jhaghaDavA taiyAra thaI jAya ane kaddAca e vyaktinuM apamAna paNa karI bese. strIonI sAthe vivAda ke carcAmAM bhalA keNu jItI zake ? AthI peAtAnAM samaya, zakti ane buddhine AvI vikathAmAM nAhaka veDaphI devAthI ze| phAyade ? strI-vikathAmAM mAtra strIonI niMdA karavAmAM AvI hAya te enAthI ka baMdha badhAya che. nArIjAti tarapha anyAya thaI jAya che. sahunuM pAlanapeASaNa karanArI janmadAtrI mAtA paNa strI ja che ne? keTalAM badhAM tapa, tyAga, sahiSNutA ane dhaiya strIjAtimAM che! bhagavAna mahAvIranI mAtA trizalAdevI strI ja hatI. sItA, caMdanabALA Adi paNa vizvavaMdya strIo hatI. AthI strI-niMdA karavI te paNa ghAra pApanu kAraNa che. strIe tarapha kAmavAsanAnI dRSTi rAkhIne enAM aMgavinyAsa tema ja zRgAra ane kAmeAttejaka strI-ceSTAnuM varNana karavu e mahA patananu kAraNa mane che. AvI strI-vikathAthI viSayavikArAnI vRddhi thAya che, cAritrya bhraSTa thavAnI saMbhAvanA rahe che ane brahmacaya ne doSa lAge che. AvA sAdhu kAM teA kuliMgI thaI jAya che athavA te sAdhunA 227 vikathA ane dhakathA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ vezamAM rahIne anAcAranuM sevana kare che. strI-vikathA kahenAra ane sAMbhaLanAra baMnemAM mohanI utpatti kare che. AnAthI lekanidA thAya. che. sUtra ane arthanI hAni thAya che. evI paNa strIkathA hoya che ke jenAthI saMyamamAM daDhatA, cAri. canI zuddhi, mehane tyAga ane viSayavikArane nAza thAya che. AmAM vyaktimAM mAtRbhAvanA pedA thAya che, sUtra ane arthane jJAnanI vRddhi thAya che, nirdoSa brahmacaryapAlanamAM sahAyaka thAya che. je strIkathAnuM pariNAma uttama hoya ane jenAthI karmonI nirjarA thAya evI kathA vikathA nathI. jagatamAM dareka vastunAM be pAsAM hoya che. eka aMdhakArapUrNa ane bIju prakAzathI dedIpyamAna. nArIjAtinI bAbatamAM paNa evuM ja che. nArInI vikathA jema patananuM kAraNa bane che e ja rIte, nArInI sukathA vyaktinA utthAnanuM paNa kAraNa bane che. vaLI, jenadarzanamAM te anekAMtavAdanI daSTi evI che ke je pratyeka vastune aneka bAjuethI-aneka apekSAe-joIne satyanuM darzana karavAnuM kahe che daSTi tevI sRSTi , eka sthaLe eka suMdara strIne mRtadeha paDayo hato. rastethI pasAra thatA kAmita puruSe te je ane tenA rUpa para Asakta thaIne belI UThayo, eha! AvI suMdara strI sAthe sukhabhega karavAnuM maLyuM hota te keTaluM sAruM?" evAmAM eka ziyALa AvyuM. nArInA mRtadehane joIne e vicAravA lAgyuM, "ahAhA ! Aje te ATaluM badhuM nArInuM mAMsa khAvA maLaze. mAruM ahIM AvavuM sArthaka thaI gayuM. have jaladI loko ahIMthI dUra jAya eTale mAruM kAma zarU karI dauM." . thoDA samaya bAda eka virakta yegI puruSa ahIMthI pasAra thaI rahyA hatA. emaNe suMdara strIne mRtadeha joIne potAnA ziSyone kahyuM, "juo, A suMdara zarIranI kevI durdazA thaI cheeka divasa 228 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahunI AvI dazA thatI hoya che. A bahene je kaMI dharmakaraNa karI haze te ja enI sAthe parabhavamAM gaI haze. AthI tame tamArA zarIrane ghasI ghasIne snAna karAve, suMdara banAve, alaMkArothI sajAve, paNa e na bhUlaze ke enI dazA aMte to AvI ja thavAnI che." mRtadeha te eka ja strIne hatuM, paraMtu traNeya jenArAnI daSTi bhinna bhinna hovAthI emanA vicArane anurUpa traNa prakAre vANuM pragaTa thaI mAnavInI jevI dRSTi hoya che evI ja enI sRSTi banI jAya che. enA mananA darpaNamAM e je hoya che evuM ja e bIjAnuM rUpa jete heAya che. Ama, strInuM varNana vairAgya pedA karavAnI dRSTithI karavAmAM Ave - athavA te janasamUhane dharma tarapha vALavAnI dRSTithI karavAmAM Ave te e strI-vikathAne badale strI-sukathA banI raheze. AnA daSTAMtarUpe eka aitihAsika udAharaNa ahIM rajU karuM chuM. jena itihAsamAM vastupALa-tejapALanA nAme prasiddha che. A baMne jaina maMtrIonA jIvananI ghaTanA che. baMne bhAI o dharmaparAyaNa hatA ane deva-guru-dharma pratye daDha anurAgI hatA. ethIye vizeSa baMne bhAIonI patnIo paNa atyaMta dharmaniSTha, zIlavatI, guNavatI ane viduSI hatI. Abu-delavADAnAM jainamaMdire emanI amara kItigAthAnA guNagAna kare che, paraMtu Abu-delavADAnAM maMdironA nirmANamAM sauthI adhika gadAna A baMne bhAIonI dharmAnurAgI patnIonuM che. | gujarAtanA rAjavInA maMtrI evA vastupALa-tejapALa rAjakAryamAMthI pUrate avakAza meLavI zakatA nahotA ane tethI maMdiranuM nirmANakArya adhavacce aTakI gayuM hatuM. eka divasa baMne bhAIone emanI patnIeAe kahyuM, Ape je jinamaMdiranA nirmANane prAraMbha karyo che tene AgaLa vadhAravA zuM Apa IcchatA nathI? jo ene pUrNa karavA Icche che te tenA prati lakSa kema ApatA nathI. tamAre te kadAca amara rahevuM 229 vikathA ane dharmakathA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ haze, paNa ame te amara nathI. jo tame jhaDapabhera kArya karI zakatA na ho te amane soMpI de." baMne bhAIoe pitAnI suzIla patnIone A kArya saMpI dIdhuM. basa, pachI jovAnuM zuM? baMnee kuzaLatAthI maMdira-nirmANanuM kArya hAtha dharyuM. aneka zilpIo pAse rAta-divasa kAma karAvIne khUba ja jhaDapathI mAtra doDha varSamAM A kalApUrNa vizALa jainamaMdiranA nirmANanuM kArya pUruM karyuM. A maMdiranI zilpakalA joIne Aje paNa leke Azcaryacarita banI jAya che. | saMgAne sthAne dharmarasa AvuM bhagIratha puNyakArya karanArI bahenanI kathA zuM strI-vikathA. gaNAya? nA, kadApi nahi. A te strI-sukathA ja gaNAya ke jemAMthI aneka nara-nArIone preraNA sAMpaDe che. AvI dharmaparAyaNa strIonA. pati vastupALa ane tejapALa eka divasa guru mahArAjanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA AvyA. emaNe je upAzrayamAM praveza karyo ke emanA kAnamAM zabdo paDyA : "are vahu saMsAre sA mitronA " "A asAra saMsAramAM je kaMI sArarUpa vastu hoya te te mRganayanI(nArI) che." A zabdo sAMbhaLatAM ja vastupALa ane tejapALanA hRdayane AMcako lAgyo. emaNe vicAryuM ke je zRMgArapaSaka vacane sAMbhaLI rahyA che ! e zuM dharmagurunA mukhamAMthI saryA che. emane sAMbhaLelI. vAta para vizvAsa beThe nahIM. baMne bhAIo vyAkhyAna-maMDapamAM dAkhala thayA ke guru mahArAje emanA caherA parathI jANI lIdhuM ke emane pelA kathanathI theDI aruci jAgI che. hakIkatamAM guru mahArAje A zRMgArarasa bharyuM vAkaya dharmapiSaka arthane samajAvavA mATe kahyuM hatuM ane teo zretAonI samakSa AnI chaNAvaTa karavA IcchatA hatA. ekAeka adhavacce bane. 230 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAIo AvatAM emane A vAkayane artha dharmapaSaka rIte pragaTa karavAne avasara maLI gayuM. emaNe A vAkayanuM vivecana karatAM kahyuM? bhAIe, loke potAnI vikRta buddhine kAraNe A saMsAramAM nArIne kAminInA rUpamAM ja jue che, paraMtu huM kahuM chuM ke e jagatajananInA rUpamAM saMsAranI eka mahAna bAbata che. jagatanuM e ratna che ane puNyanI e rAzi che. tIrthakara, cakravatI, dharma dhuraMdhara AcArya, dharmaniSTha sAdhu-sAdhvIo, dharmAnurakta zrAvaka-zrAvikAo ane jagatamAM je kaMI dharmaparAyaNa strI-puruSa thayAM che e badhAM ja ratnagarbhA nArInI kUkhamAMthI jamyAM che. AvI dharmaniSTha mAtAo pAsethI ja dharmaparAyaNa putra-putrIone dharmasaMskAra maLyA che. AthI saMsArane keI sAra hoya te te che AvI puNyasmRti strIo, zIlavatI mahilAo ane saMskAradAyinI nArIo, jemaNe vastupALa ane tejapALa jevAM nararatna paNa pedA karyA che ane emanAmAM puSkaLa dharmasaMskAra siMcyA che! "bhaktAmara stotramAM jainAcArya mAnatuMgasUrie tIrthakara trASabhadevanI stuti karatAM kevI suMdara vAta karI cheH strINAM zatAni zatazo janayanti putrAn / nAnyA sutauM tvadupama jananI prasUtA // A jagatamAM seMkaDo mAtAo seMkaDe putrane janma Ape che, paraMtu ApanA jevA putrane janma ApanArI ApanI jananI sivAya bIju koI nathI." sAce ja, A jagatamAM kaI sArabhUta vastu hoya te mRganA jevI vAtsalyarasathI paripUrNa netravALI mAtA che." juo, AkhI vAta ja palaTAI gaIpeluM gArarasa preratuM vAya kevuM dharmapiSaka banI gayuM. emAM zAMta rasa ane vIra rasane saMga thatAM e vAkaya upAdeya banI gayuM. vastupALa ane temALa samajI gayA ke emanA caherA paranA bhAva joIne ja gurudeve vAkayane judo vaLAMka ApI dIdhuM. Ane mATe vicakSaNatA ane dharmakathA-marmAtA jarUrI banI rahe. - 231 | vikathA ane dharmakathA
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupALa-tejapALe gurumahArAjane pUchI nAkhyuM, "gurudeva! zuM Apa rasonuM paNa jJAna dharAve che? enuM paNa varNana kare che ?" hA, kema nahIM? zAstromAM nava rasanuM varNana Ave che ane dharmakathAkArane te A badhA rasanuM jJAna hovuM ja joIe. anyathA e zrotAone dharma tarapha AkarSita karI zakatuM nathI." "te Aje Apa zRMgAra rasa parathI ekAeka zAMta rasa para AvI gayA ema amane lAgyuM. te zuM Apa vIra rasa paNa jANe che? amane vIra rasathI prerita karavAnI kRpA karaze?" guru mahArAje kahyuM, "bhale, huM vIra rasagAna karuM chuM, paraMtu pahelAM tamArAM zane bahAra mUkI Ave, jethI ahIM beThelA zrotAo vIra rasanuM varNana sAMbhaLIne e zathI ekabIjA para prahAra na kare." vastupALa-tejapALe Adeza mAthe caDAvyA. munirAje vIra rasa bharyu kAvyagAna karyuM. e sAMbhaLatAM ja zrotAomAM jusso jAgavA lAge. vIratAthI bAhu pharakavA lAgyA ane hRdayamAM apUrva utsAhane saMcAra thaI gaye. laDAIne medAnamAM yuddha karavA jatI vakhate cAraNa ke bhATa vIra rasapUrNa zauryagAthA gAIne ke gAyake mAru (vAgha) vagADIne ddhAomAM vIratA, zaurya ane utsAhane saMcAra kare che. ddho raNamedAnamAM pitAnuM balidAna ApavA mATe thanaganI UThe che e ja rIte gurumahArAjanA mukhethI vIra rasa pUrNa vANI sAMbhaLIne zrotAomAM dharmavIratA, dAnazUratA ane zIlapAlananuM zaurya pedA thayuM. arthaghaTana para AdhAra dharmakathAkAranI A ja khUbI che ke e nArInI vikathAne paNa sukathAmAM badalI nAkhe che. A rIte je kathA DubADanArI hatI te tAranArI paNa banI zake, azuddha gaNAtI strIkathA zuddha banI jAya che. zIlavatI, puNyavAna ane cAritryazIla strIonA varNanathI te cAritryamAM daDhatA Ave che ane zIlapAlananI adbhuta preraNA sAMpaDe che. satI sItAnuM caritra sAMbhaLIne konA hRdayamAM zIlapAlananI 232 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRDha bhAvanA nahIM jAge ? konAmAM dhamapAlananI vIratA nahi utpanna thAya ? athavA teA kAne badhAM ja sukha-vaibhava hAvA chatAM gRhatyAga ane vanavAsanuM kaSTa sahana karavAnI preraNA nahIM maLe ? zuM mahAsatI caMdanabALAnuM vaNa na sAMbhaLIne eka tapasvI, tejasvI, brahmacAriNI nArInu... citra mAnasapaTa para aMkita thaI jatuM nathI ? satI rAjImatInuM vaNu na sAMbhaLIne zrotAnuM mana vairAgyanI siritAmAM vahevA lAgatuM nathI ? kathA game tevI hAya, koI paNa hoya, paraMtu kathAnA arthaghaTana para enA AdhAra che ke e kathA dhama ane vairAgyarasa tarapha zrotAone laI jAya che ke pachI kAmarasa bhaNI khecI jAya che? Ama te zAstrAmAM paNa strIenAM nakhazikha sudhInAM aMgopAMganAM vaNa nA Ave che, paraMtu tyAM e vaNa nAnA uddeza zu gAra rasa jagADavAnA nathI. AthI A kathA strI-vikathA nathI, paraMtu strI-sukathA ja che. ra. bhejana-vikathA AhAranI AsaktipUrNa carcA karavI athavA te bhAjananA svAdanI vAtA karyAM karavI te bhAjana vikathA che. AvI vikathAthI karanAramAM ane e sAMbhaLanAramAM rasaleAlupatA pedA thAya che. svAda para vijaya meLavavA icchatA sAdhaka athavA te bIjAenI svAdendriyanI Asakti ochI karavA icchatI vyaktine mATe AvI bheAjana-vikathA avarodharUpa bane che. bhAjana vikathA sAMbhaLIne gRhastha enA Ara'bha-samAra`bha karaze. pariNAme chakAya jIvAnA vadhanI anumAdanA thaze ane gRhasthanI hiMsA (pachI bhale e ArabhanI hi.sA hAya, te paNa) vadhaze. vaLI kadAca sAdhuva paNa e AhArane le te emAM rahelI eSaNA AdinA vicAra nahIM karI zakavAne lIdhe emanI bhikSA-carImAM doSa lAgaze. svAdavijayanI mahattA " A prakAranA AhArane upAzrayamAM lAvIne bhAjana karatI vakhate paNa iMgAla Adi doSa lAgaze. vaLI leAkamAM paNa AvA sAdhu tarapha azraddhA ane avahelanA jAgaze ke, "A sAdhu svAdaleAlupa che. sAruM 233 vikathA ane dhakathA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAruM khAvA mATe ja emaNe saMyama lIdhuM che. A to svAdhyAya, dhyAna Adi cheDIne haMmezAM khAvA-pIvAnA vicAramAM ja DUbelA rahe che." AvI rIte bhejana-vikathAthI aneka prakAranI hAni thAya che. lAbha. mAtra svAdapaSaNa ane karmabaMdha sivAya bIjo kazo thato nathI. karmone kSaya athavA te jJAnAdinI sAdhanA enAthI thaI zakatI nathI. gRhasthane mATe paNa AvI bhajana-vikathA bAdhaka che. enA gRhasthajIvananI sAdhanAmAM paNa A aMtarAyarUpa che. gRhasthane tapa karavAnI jarUra hoya che. je AvI svAdakathAmAM ja rapa rahe te kaI rIte tapa karaze? kaI rIte svAdavijaya-rasArityAga ne tapamAM pravRtta thaI zakaze? kyAreka te gRhastha kaI jamaNavAramAM mIThAI Adi eka eka cIjavastune laIne bhejana ApanAranI rasoInI niMdA karaze. amuka jagyAe te jamaNavAramAM ATalI mIThAI ane ATalI vAnagI hatI, ahIM zuM dhULa che? kaDhImAM mIThuM nathI ke pUrI sAva kAcI che. e prakAranI niMdA karanArAo karmabaMdha te bAMdhe ja che, paraMtu potAnA khAnadAnamAM ke vartuLamAM paraspara vera-virodha athavA te kheMcatANa paNa UbhI kare che, ekabIjA sAthe duzmanAvaTa paNa thaI jAya che. AthI sAdhu hoya ke gRhastha hoya, paNa eNe bhajanavikathAthI dUra rahevuM jarUrI che. - hA, e sAcuM che ke koI vastune tyAga karavAnI dRSTie zrotAo samakSa e vastunA doSanuM varNana karavuM te bhajana-vikathA. nathI. je bhajana-kathA karavI hoya te zAlibhadra dvArA pUrvajanmamAM mA khamaNa (eka mahinAnuM tapa) karanArA sAdhune bhikSA rUpe khIra vahorAvavAnI vAta kare. aSabhadeva bhagavAnanA vaSItapanA pAraNAmAM bhikSA rUpe maLelA ikrasanI vAta kare. zrotAone tapa tarapha vALavA. mATe athavA te khAnapAnanI vastuomAM maryAdA dharAvatA karavA mATe vratanA rUpamAM bhojana-kathA kare. A bhajana-kathA sukathA banaze. sAdhuo kaI gamAM pacca-kupaccenA rUmamAM amuka khAnapAnanI. vastuonI ekabIjA sAthe carcA karI zake che. saMyamapAlana athavA te. 234 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya pAlanane mATe khAnapAnanA vivekanA rUpamAM dUdha, dahIM, Adi tathA anya padArthonI carcA karI zakAya. mAtra zarata eTalI che ke e carcA kupacyakArI ke ahitakara vastuone choDavAnI daSTie. karavAmAM Ave. 3. deza-vikathA te potAnA deza pratye jhanUna athavA kaTTaratA vadhAratI ane bIjA deza pratye dveSa vadhAratI, lokone uzkeratI evI kathA deza-vikathA kahevAya che. AvI deza-vikathAthI yuddhauttejanA ane azAMti phelAya che, eka dezanI bIjA deza sAthe zatrutA thAya che, maitrIbhaMga thAya che, ane rAjya lAlasA vakarI UThe che. je dezanI peTI niMdA karavAmAM Ave ke evA samAcArane vadhu cagAvavAmAM Ave e deza tarapha janatAmAM dhRNA ane dveSa phelAya chevaLI AnI sAthesAthe e dezanA rAjadUta ke anya adhikArIone patto lAge te enAthI paNa kaTutA jAgavAnI saMbhAvanA rahe che. pratyeka dezanI bhUgoLa ane itihAsanI jANakArI rAkhavI joIe. e dezanuM havAmAna, bhASA, raheNIkaraNI, khAsiyata, lokonI prakRtti, ruci, dharmaparAyaNatA, saraLatA AdinuM jJAna hoya te dharmakathAkAra mATe nittAMta jarUrI che. zrotAone dharmAbhimukha karavA mATe tema ja svadeza ane rASTradharma tarapha jAgRta karavA mATe thatuM varNana e. deza-vikadhA nathI, paraMtu deza-sukathA che. zAstromAM grAmadhama, nagaradharma ane rASTradharmanA varNana uparAMta 2pA AryadezanuM varNana maLe che. bAkInA 31974 jeTalA deza e yuganI daSTie anArya dezanA rUpamAM darzAvavAmAM AvyA che. dharmaparAyaNa vyaktinA janmasthAna AdinuM varNana karatI vakhate dezanI carcA anucita gaNAya nahIM. amuka deza athavA to dezavAsIone dhama tarapha abhimukha karavA mATe athavA te koIpaNa saMkaTagrasta dezane madadarUpa thavAnA hetuthI thatI dezakathA vikathA nathI. 235 vikathA ane dharmakathA
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ samagra vizvamAM sukhazAMti vadhe ane kalyANa sthapAya e jovAnuM dharmopadezakenuM kartavya che. kayAMka azAMti ke yuddha thAya athavA te kiMI deza nirdoSa deza para AkramaNa karato hoya eve samaye zAMtinI cAhanA ane nyAyanI daSTie anyAyI dezane sAvadhAna kare jarUrI bane che. ene premathI dharma ane nIti tarapha vALIne vizvanI azAMti ochI karavI ane sarvatra sukhazAMti phelAvavI te enuM kartavya bane che. Ave samaye e dezanI carcA karavI paDe che. amuka dezamAM dharmane pracAra kaI rIte thAya ene upAya batAvatI vakhate paNa e deza vizenI carcA-vicAraNuM Avazyaka bane che. AkhIye vAtane sArAMza e che ke zuddha dharmanI daSTie keIpaNa dezanuM varNana ke carcA karavI e vikathA nathI. 4. rAja-vikathA | kaI rAjAne vaibhava, vilAsitA, bhegasAmagrI, ezvaryA, ThATha ke bhaMDAra vagerenuM varNana je zrotAomAM Asakti ke lAlasA pedA kare evI rIte karavAmAM Ave che te rAja-vikathA che. koI rAjAne bIjA dezane jItavAnI, bIjA rAjya para caDAI karavAnI athavA to bIjA rAjA sAthe yuddha karavAnI vAta karavI te paNa rAja-vikathA che. AvI rIte koI rAjAnI bAbatamAM khoTI aphavAo phelAvavI, emanI khoTI niMdA karavI ke emanA para mithyA doSAropaNa karavuM te rAjavikathA che. AvI rAja-vikathAthI eka te zrotAonA manamAM uttejanA jAge che ane bIju rAjasI vaibhava pAmavAnI ghelachA thAya che. vaLI rAjA pitAne vize khoTI aphavAo sAMbhaLIne paNa kathAkArane cheSa ane virodha karavA lAgaze. keIema paNa samaje ke A sAdhu kaI guptacara lAge che. rAjA vize khoTI vAta karavAthI asatyane deSa paNa lAge che. koI rAjAnA dharmAcaraNanuM varNana karavuM, koI rAjAne dhamabhimukha karavA mATe bhUtakALanA dharmAtmA rAjAonuM varNana saMbhaLAvavuM - 236 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA tA anyAya ke atyAcAra karI rahelA rAjAne dhamamAga mAM prerita karaveA te rAja-vikathA nathI. jo AvuM heAta / zAstramAM Thera Thera rAjAonA ullekha karavAmAM AvyA na hAta. zreNika jevA keTalAya rAjA, cakravatIo, baladevA, vAsudevA jevAo triSaSThizlAdhyapuruSo gaNAya che. zAstromAM temanI puSkaLa prazasA maLe che, joke e praza'sA emanI dharma parAyaNatAnI dRSTie karavAmAM AvI che. cAritrya, duSTa, anyAyI ke atyAcArI rAjAnuM varNana emanA doSonI TIkAnA rUpamAM athavA te| doSonA duSpariNAma (duSkarma phaLa) darzAvavA mATe karavAmAM Ave che, jethI zrotA ke vAcaka e varNana sAMbhaLIne evA duSkarmothI dUra rahe. rAvaNa, maNiratha, paradezI, keNika AdinuM varNana emanAM duSkarmo ane duSka phaLa sAthe darzAvIne prajAne enAthI dUra karavAnI dRSTithI ja karavAmAM Ave che. dharmakathAnI prerakatA zakayA hatA. Aje bhAratamAM rAjAzAhIne badale leAkazAhI rAjapraNAlI jovA maLe che. rAjAzAhImAM rAjA kaI ayeAgya kArya kare athavA te maryAdAviruddha AcaraNa kare teA ene dharmopadeza athavA dhama preraNAthI rokavAnA prayatna dharmakathAkAra sAdhu karatA hatA. kezIzramaNu munie paradezI rAjAne dharma preraNA ApIne dharmAbhimukha karyAM hatA. AvI rIte bhagavAna mahAvIre paNa keTalAya rAjAone anyAyAdi karatA zreNika rAjAne cellaNA jevI pativratA rANI para saMdeha thayA ane e Akhuya aMtaHpura saLagAvI devA taiyAra thayA te bhagavAna mahAvIre Ave| ana karatAM rAkaco hatA. AnI pAchaLanA hetu rAjanItimAM paDavAnA nahAtA, paraMtu rAjanItine dharmAMsamata manAvavAnA hatA kAraNake jo rAjA khATe mArge cAle, anyAya-adharma AdinuM AcaraNa kare te samagra prajA e ja mArge cAlavA lAge teveA bhaya rahetA hatA. jevA rAjA tevI prajAnI kahevata te samaye yathA hatI, AthI ja rAjA para prajA sudhare ke bagaDe athavA te dharmAtmA vikathA 237 ane dhakathA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke durAtmA ane tene saghaLo AdhAra rahetuM hatuM. rAjAne dharmamArga para daDha rAkhavAnuM khUba jarUrI mAnavAmAM AvatuM hatuM. rAjAne dharmamArga para rAkhavAnuM kAma rAjapurohita karate. ane rAjapurohita cUkI jAya te zramaNa sAdhu ke saMnyAsI karatA hatA. Aje lekazAhIne kAraNe have dharmagurunuM kArya rAjAne badale rAjyakartAone yegya mArge vaLavAnuM che, emane dharma para daDha rAkhavAnuM che ane emanI zAsananIti dharmamaryAdAnI vimukha bane nahi tenuM dhyAna rAkhavAnuM che. Ane artha e nathI ke teo rAjakAraNamAM sakriya bhAga le che athavA te rAja-vikathA kare che. AvA dharmakathAkAra sAdhune uddeza te rAjazAsanane TAM kAryothI athavA te dharma viruddha thatuM aTakAvavAne che. rAjAzAhInA samayamAM sAdhuo mAtra rAjAonI rAjanItine jANIne emane dharmamArge daDha rAkhatA hatA. AnI pAchaLa kaI pada, sattA ke svArtha prApta karavAne kaI lezamAtra paNa Azaya nahote. AvI ja rIte zAsanakartAonI nItinA jANakAra rahIne emane sudhAravA tathA dharma pratye anurAgI banAvavAnuM kAma sAdhuonuM che. enA dvArA pada, pratiSThA, sattA ke svArtha hAMsala karavAnuM nathI. Ane rAjanItimAM bhAga le kema kahI zakAya ? athavA te rAjanItimAM dharmapraveza mATe thatI carcAne rAja-vikathA kema kahevAya? Ane artha e che ke je kathA karavAthI pitAnI ane prajAnI bhAvane zuddha bane, janatAnuM ane pitAnuM cAritrya surakSita rahe tema ja te vadhu ne vadhu dharma tarapha DhaLe tevI kathA sukathA che. je kathAnuM zravaNa ke pravacana adharma tarapha gati karAvatuM hoya te vikathA che. daSTi-daSTine bheda Ama te koIpaNa kathAmAM saccAI ane burAI, prakAza ane - aMdhakAra ema baMne pAsAM hoya che. samyak daSTi dharAvanAra prakAzane eTale ke saccAIne grahaNa kare che te mithyA draSTi rAkhanAra sArAmAM 238 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArI vAtamAM burAI ke aMdhakAra zedhI kADhe che. A vAtane spaSTa karatAM naMdIsUtramAM kahyuM cheH "eyAi ceva samadiTiTssa samattapariggAhatteNa sammasuya; micchAdiTiTssa micchaasuy|" je zAstrone ApaNe mithyAzrata gaNIe chIe te samyakdaSTi gharAvanArane mATe samyakata (sAcAM zAstra) che ane e ja zAstra jene ApaNe samyaphathata mAnIe chIe te mithyASTine mATe mithyAzrata (mithyAzAstra) che kAraNa ke baMnenI zAstra grahaNa karavAnI daSTimAM taphAvata che." kaI kharAba vastunA sArA guNane grahaNa kare che te bIje sArI vastumAMthI paNa kharAbane grahaNa kare che. hastinApuranI rAjasabhAmAM eka vivAda jAgyuM ke jevI sRSTi hoya che tevI daSTi thaI jAya che. paraMtu keTalAka anubhavIoe kahyuM ke jevI dRSTi hoya che tevI ja saSTi hoya che. bahumatI daSTi-sRSTivAdanA samarthanamAM hatI. Ama chatAM zrIkRSNae ene siddha karavA mATe prajAjanene pratyakSa pramANa ApavAnuM nakkI karyuM. eka divasa emaNe duryodhana ane yudhiSThirane bolAvyA ane baMnene eka nedhathI ApI. pahelAM duryodhanane kahyuM, duryodhana, A nagaramAM jeTalA sajajana che e badhAnAM nAma noMdhapothImAM neMdhI le." ' Ama kahIne pachI yudhiSTharane kahyuM, "dharmarAja! A nagaramAM jeTalA durjana hoya emanuM nAma A neMdhapothImAM neMdhIne laI Avo." sAMje baMne AkhuM nagara pharI vaLIne kerI nedhapothI laIne pAchA AvyA. zrIkRSNa baMnenI noMdhapothI kerI joI eTale pUchyuM, kema zuM thayuM? tame te keInuMya nAma AmAM seMdhyuM nathI." duryodhana tarata ja bolI UThayo, "are lakhAya kaI rIte ? je kaI vyaktine juo emanAmAM kaIne kaI durguNa to hoya ja." zrIkRSNa yudhiSThira sAme joyuM. yudhiSThire zAMtithI uttara Ape, "huM AkhA nagaramAM ghUmI vaLe, paNa mane koI durjana ja 239 _ vikathA ane dharmakathA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhAze nahi. jenA tarapha najara karuM enAmAM mane koI ne koI guNa. te jovA maLatuM ja." zrIkRSNa rAjasabhA samakSa A vAta rajU karI ane ghaTanAnuM bayAna karIne kahyuM, juo! saMsAramAM sarvatra dRSTisRSTivAda ja cAle che. ene pratyakSa namUne A baMne vyaktionI neMdhapothI Ape che." AkhI sabhA A vAta sAMbhaLIne stabdha banI gaI AthI tamane kahuM chuM ke vaktA ane zretA baMnenI daSTi pratyeka bAbatanAM sArAM pAsAMne jovAnI hoya te baMnenAM karmonI nirjarA, thAya che. emAMthI burAI zodhavAnI daSTi haze te baMnene karmabaMdhana thAya che. game teTalA zubha bhAvathI ke zuddha dRSTikeNathI dharmakathAkAra kathA kare, paraMtu je zetAnI bhAvanA zuddha nahIM hoya ane enI dRSTi viparIta haze te sArI vastumAMthI paNa koI kharAbI ke burAI dhI kADhaze. mAkhInI sAme tame sArAmAM sArI vastu rAkhe te paNa te viSTA para beThA vinA nahi rahe. suzvarane tame game teTaluM sAruM anAja Ape te paNa e viSTA tarapha ja jaze. Ane artha e nathI ke dharmakathAkAre dharmakathA karavI nahIM. jokhama te badhe raheluM che, paraMtu sAvadhAna thaIne cAlavuM joIe. eNe pote ja badhAM pAsAMone pragaTa karIne dharmakathA karavI joIe. aMte te vAtane kaI rIte svIkAre che te zrotAnA bhAgya para. AdhArita che. nadISeNa kuzaLa dharmakathAkAra hatA. teo eka vezyAnI meha-- jALamAM phasAI gayA. e divasathI emaNe eka pratijJA karI ke jyAM sudhI vezyAnI mohajALamAMthI mukta na thAuM tyAM sudhI vezyAne tyAM AvanArA puruSamAMthI reja ochAmAM ochA dasa puruSane pratibodha. ApIne A pApakRtyathI mukta thaIza. je divase AvuM karI nahI zakuM te divase anna-jaLa laIza nahIM. 240 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pratijJA keI sAmAnya pratijJA nahotI. vezyAne tyAM AvanArA puruSe kAmavAsanAnI tRpti mATe AvatA hoya. AvA puruSone vezyAnA gharamAM ja rahIne vyabhicArathI virakta karavAnuM kArya ghaNuM muzkela hatuM, paraMtu hiMmatavAna naMdISeNe AvI kaI ciMtA karyA vinA e ja divasathI potAnI pratijJA mujaba kArya zarU karyuM. naMdISeNa evI khUbIthI vezyAgAmI puruSa samakSa dharmakathA karatuM hatuM ke e puruSe sadAne mATe vezyAgamana tyajI detA hatA, eTaluM ja nahi paNa ucca sAdhakajIvanane paNa svIkAra karatA hatA. teo pratibaMdha pAmIne virakta bhAvathI dIkSA grahaNa karatA hatA. pitAnI pratijJA anusAra roja ochAmAM ochI dasa vyaktione pratibaMdha ApatAM ApatAM naMdISeNe bAra varSa jeTalo samaya pasAra karyo. Aje bhegAvali kamanI avadhi samApta thaI rahI hatI. Aje aMtima divasa hate bhegAvali karmathI muktine. savArathI AraMbhIne atyAra sudhImAM eNe nava vyaktione pratibaMdha Aye hate. dasamI vyakti hajI bAkI hatI. A dasame mANasa akkaDa nIkaLyo. naMdISeNe ene samajAvavAnA hajAre prayatna karyA, paraMtu eNe kazuMya mAnyuM nahIM. vaLI sAme caDIne naMdISeNane kahevA lAgyaH "tame mane upadeza Ape che, paNa tame pote te pahelAM eno amala karo ! tame khuda mehajALamAM phasAyelA rahe che ane mane tamArA upadezane zikAra banAvavA icche che? bIjAne upadeza Apa saraLa che, paNa jAte AcaraNa karavAnuM Ave tyAre dhoLe divase tArA dekhAya. AthI ja kahevAyuM cheH para-upadeza-kuzala bahutere / je AcarahiM te nara na ghane re|" AvI belAcAlI thaI rahI hatI tyAM vezyAe mekalelI dAsI nadISeNane bolAvavA AvI. dAsIe naMdIbene kahyuM. "jana ThaMDuM thAya che, jaladI padhAro." paNa nadISeNe hamaNAM AvuM chuM" ema. kahIne dAsIne pAchI vALI, pharI dasamA mANasane samajAvavA lAgI gayo. 241 o.-16 visthA ane dharmakathA
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ eNe kahyuM, "are bhAI, mArA keI mehakarmanA udayane kAraNe ja jANavA chatAM A vezyAnI meha-jALamAMthI nIkaLI zaktA nathI. tAruM hRdaya saraLa che ane tuM ucca kuLane che tethI tuM te choDI de." pelA mANase kahyuM, "huM paNa cheDI zakavA asamartha chuM." vezyAe bIjI vAra bhejana banAvyuM ane te paNa ThaMDuM thaI gayuM. ATalo badho samaya nadInI rAha jotAM jotAM vezyA thAkI gaI. Ama chatAM te na Avyo. trIjI vakhata bhejana taiyAra karIne vezyA pote ja naMdIne belAvavA gaI te eNe joyuM ke naMdIbeNa je vyaktine pratibodha ApatuM hatuM te saheje macaka ApatI nahotI. e nadIdheNane kahetI hatIH "tuM khuda pApanI khINamAM paDayo che ane mane emAMthI bahAra kADhavA prayatna kare che? huM evo bheTa nathI ke mAtra tArA kahevAthI choDI dauM." - vezyAthI vadhu vilaMba sahana na thayuM. e bolI, "bhojana karavA Ave che ke nahIM? nahi te hAtha pakaDIne laI jaIza" naMdIbeNe kahyuM, "basa, have thoDI ja vAra che. A dasamI vyakti pratibodha pAme eTale mArI AjanI pratijJA pUrI thaI jaze ane pachI huM bhajana karIza, pahelAM nahIM." dasamI vyakti te macaka ApatI nahotI. e te eka ja raTaNa raTatI hatI ke je vezyAgamana kharAba hoya ke pApa hoya te tame pote zA mATe ene choDI detA nathI? nadISeNe pharI samajAvyuM, "mArA mehakamane udaya che." dasamI vyaktie kahyuM, "tamArI mAphaka mArA paNa hakamane ja udaya thaI rahyo che." vezyAnI dhIrajanI sImA AvI cUkI hatI. eNe akaLAI AvezamAM AvIne naMdISeNune kahyuM. 242 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ je dasamI vyakti taiyAra thatI na hoya ane tamArI pratijJA pUrI thatI na hoya te tame ja dasamI vyakti tarIke svayaM pratibaMdhita thaI jAo ne? pratijJA pUrI thaze ane bhejana ThaMDuM nahIM thaI jAya." A zabdoe naMdIbeNanA hRdayamAM gahana maMthana jagAvyuM. enI aMtardaSTi khUlI gaI ane vicAravA lAge dhikkAra che mane! huM ke ke saghaLuM jANatA hovA chatAM A vezyAnI pAchaLa mAruM saghaLuM cAritrya dhana lUTAvI beTho. mane kaI vAtanI khoTa hatI ke jethI huM saMyamanI mastI cheDIne vezyAnI mohajALamAM phasAye. have karmonA bharose jIvavuM e te kAyaranuM kAma che. meM je karmo bAMdhyAM che tene teDavA zuM bIjA keI Avaze? mAre ja mArAM AgaLa ane pAchaLanAM kamabaMdhana teDavA mATe kamara kasavI paDaze. have mAre ja pratibaddha thaIne punaH sadAcAra ane saMyamanA mArge cAlavuM joIe." naMdIbeNe tarata ja vezyAnI vidAya letAM kahyuM, "A huM dazame vyakti pratibaMdhita thaIne jAuM chuM." nadIne rokavA mATe vezyAe ghaNuM AjIjI ane vinavaNI karI, paraMtu enI ekeya vAta naMdISeNe kAne dharI nahIM. aMte vezyA paNa pratibodha pAmIne dIkSA levA taiyAra thaI gaI pitAnAM sAdhunAM upakaraNa vezyAnA gharamAM jyAM rAkhyAM hatAM te laI lIdhAM ane gurudevanI pAse jaIne pitAnAM pApakRtyanI AlocanA karI. prAyazcitta karI pharI dIkSA dhAraNa karI. keTalAMka varSo sudhI saMyamanuM pAlana karI ane sadgati prApta karI. e sAcuM che ke jenA hRdayamAM dharmabhAvanAnI nAnI zI cinagArI hoya te dharmakathAkAra kavacit bhUle paDe, paNa aMte sAce raste AvI jAya che. naMdISeNanI mAphaka e bIjAne pratibodha ApyA vinA rahI zakatuM nathI. 243 | vikathA ane dharmakathA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha dharmabhAvanAthI karavAmAM AvatI dharmakathA avazya prabhAvazALI hoya che. dharmakathAnA cAra prakAra batAvyA temAMthI dravya, kSetra, kALa, bhAva, pAtratA ane kSamatA joIne kaI paNa eka prakAre zrotAone mATe upayogI dharmakathA karavI joIe. sAdhuo mATe te dharmakathA nirjarA (karmakSaya) karanArI che. gRhastha roja sAmAyika Adi dharmakriyAo karatI vakhate dharmakathAnuM adhyayana kare te emane mATe e nirjarAnuM nahi te paNa, puNyanuM kAraNa jarUra banaze. sthaLa : jainabhavana, bIkAnera 12 oNgasTa, 1948 244 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAtA, dhyAna ane dhyeya AtyaMtara-tapane pAMca prakAra che dhyAna. zarIrane TakAvavA mATe jeTalI jarUra AhAranI hoya che teTalI ja jarUra jIvananI amRtamaya sAdhanA mATe dhyAnanI che. keI raMgaberaMgI phUlothI hariyALA bagIcAmAM besavAthI tamane keTalI badhI zAMti maLe che ! ullAsane kevo AnaMdamaya anubhava thAya che ! ema lAge ke jANe saMsAranI Adhi, vyAdhi ane upAdhithI tame mukta banI gayA che. paraMtu tame kaI evI jagyAe jAo ke jyAM laDAIjhaghaDA thatA hoya, puSkaLa zera-bakera hoya, kaTu ane karkaza avAjo AvatA hoya, evA sthaLe tamane mananI zAMti sAMpaDaze nahIM. tamArA hRdayamAMthI zuddha ciMtananI saravANuM pragaTaze nahIM. tamAruM mana ciMtAmuktine anubhava karaze nahIM, babbe becenI, akaLAmaNa ane gabharAmaNa anubhavaze. 245. dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM kema thatuM haze? kAraNa eTaluM ja ke A sthAna zAMtine mATe anukULa nathI. barAbara AvI ja sthiti dhyAnanI che. jevuM sthaLa ane vAtAvaraNa hoya ane jevA vAyumaMDaLanI saMgati manane maLe, evuM ja suMdara dhyAna thAya che. tamAruM mana zubha vAtAvaraNa, zubha AlaMbana ane zubha bhAvenI saMgita kare te tene anurUpa banaze. jo e azubha ke azuddha vAtAvaSNu, azuddha Alabana ane azubha bhAvanI saMgati karaze te e tevuM ja banaze. vyavahAra-jagatamAM ApaNe joIe chIe ke coraDAkunI sobata karanAra dhIre dhIre e dUSita vAtAvaraNanA prabhAvane kAraNe evuM ja jevA lAge che, evI ja ceSTA kare che ane vakhata jatAM eka divasa e khuda rIDhe cera ke DAku banI jAya che. AvI rIte dharmAtmA ke saMtapuruSanI saMgatimAM rahenAra dharmamaya vAtAvaraNa meLavIne evuM ja dhyAna kare che ane samaya jatAM eno svabhAva ane Adata paNa evI banI jAya che. sonI, suthAra, luhAra, darajI, vepArI AdinI saMgati karanAra ke evA vAtAvaraNamAM jIvanAra ene parivAra ke anya kaI vyakti evuM ja lakSa rAkhaze ane ene anurUpa svabhAva ke Adata dharAvate thaI jaze. dhIre dhIre e khuda enA jevo ja banI jaze. AvI rIte AdhyAtmika kSetramAM paNa tamAruM mana jevA vAtAvaraNa, AlaMbana ane saMskAranI saMgatimAM raheze te evuM ja sAruM ke narasuM dhyAna karavA mAMDaze ane ene e ja svabhAva ke Adata banI jaze. gIrAja AnaMdaghanajIe eka suMdara rUpaka dvArA dhyAnanA marmane. pragaTa karyo che. eka bhamarI IlikA(IyaLa)ne pakaDIne pitAnA sthAna para laI AvI. e roja ilikAnI sAme pitAne guMjArava karatI hatI. IlikA paNa AvuM vAtAvaraNa meLavIne ane AvI saMgatine kAraNe eka divasa pitAnuM zarIra choDIne bhamarI banI jAya che ane e. ja guMjArava karavA mAMDe che. AvI rIte je vyakti jenuM dhyAna je 246. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpe kare che te vyakti paNa satata e prakAranA dhyAnanA prabhAvathI evI ja banI jAya che. je kharAba bAbatanuM dhyAna kare te vyakti samaya jatAM eka divasa e ja prakAranI kharAba vyakti banI jAya che. kaI mahApuruSa ke sajajana vyaktinI sajajanatAnuM dhyAna kare te dhIre dhIre e vyakti paNa evI ja sArI vyakti banI jAya che. enI Adata, saMskAra, svabhAva Adi sajjana vyaktine anurUpa banI jaze. AthI ja dhyAnanuM jIvanamAM mahatvapUrNa sthAna che. "hanumannATakamamAM rAma ane sItAne eka suMdara prasaMga maLe che. sItAnuM apaharaNa karIne rAvaNa ene laMkA nagarImAM lAvyA che ane azokavATikAmAM ene rAkhI che. sItAnI sevAmAM rAkSasa jAtinI ghaNI strIo rAkhavAmAM AvI. emAM eka suramA nAmanI sevikA paNa hatI. rAmanA viyegane kAraNe sItA pakSa rIte rAmanuM niraMtara dhyAna karatI hatI. eka divasa sItAe suramAne kahyuM, "are ! je te kharI, rAmanA dhyAnamAM huM satata DUbelI hovAthI mane rAmatva prApta thaI gayuM che. huM rAma thaI rahI chuM." tyAre suramAe uttara Ape, "emAM ciMtAnI zI vAta che? tamAruM dhyAna karatAM rAme strItva prApta karyuM che ane teo sItA thaI rahyA che." dhyAnane ke addabhuta prabhAva che! dhyAnanuM lakSaNa dhyAnano sAmAnya artha che ciMtana karavuM. " dhAtumAMthI dhyAna zabda AvyuM che. "bai jiMtAyA" ema kahevAmAM Ave che, paraMtu A ciMtana sAruM paNa hoI zake ane narasuM paNa hoI zake. adhama vicAraNA AtmAne barabAda kare che, enAthI durgati thAya che ane manuSyane patana bhaNI laI jAya che, te zubha ke zuddha ciMtana manuSyane 247 dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ "utthAnapathagAmI banAve che. AnAthI AtmA dhIre dhIre karmone kSaya karIne mokSa prApta kare che ane mukta thAya che. jainAcAryoe dhyAnanuM lakSaNa ApatAM kahyuM che ke kaI paNa eka AbatanuM aMtamuhUrta sudhI ciMtana karavuM, kAraNa ke aMtamuM hUrtathI vadhu samaya keI eka vastumAM cittane sthira rAkhavuM muzkela che. AthI kahevAyuM che, "antarmuhUrtamAtraM yadekAgracittatAnvitam / taddhyAna cirakAlInAM karmaNAM kSayakAraNam // " aMtamuhUrta sudhI kaI vastumAM cittanI ekAgratA thavI te dhyAna che. e (zubha dhyAna) ghaNA samayathI bAMdhelA karmone kSaya karavAnuM kAraNa bane che. pataMjalinA egadarzanamAM paNa A ja Azaya najaramAM rAkhIne enuM lakSaNa darzAvavAmAM AvyuM che. tabandhatAnA cAnam " te temane nIta) vastu pratye ekalIna thaI javuM te dhyAna che. A dRSTie dhyAna ane bhAvadharmamAM bheda che. dhyAnamAM vyakti kaI eka vastunA svarUpanuM ciMtana karavAmAM ekAgra banI jAya che, -jyAre bhAvadharmamAM vastu, paristhiti, saMga ane nimittene joIne athavA prApta karIne sArI pariNati karavAmAM Ave che, sArA vicAra karavAmAM Ave che. dhyAnamAM e bAbata sAme hoya paNa kharI ane na paNa hoya. sAmAnya rIte te dhyAnamAM vastu pratyakSa hotI nathI. vaLI kaI paristhiti, saMga ke nimitta te saheje sAme hatuM nathI. AmAM te pitAnA ja vicArane anukULa dhyAtAe e vastunA svabhAvasvarUpa prabhAva AdinuM manamAM vizleSaNa karavuM paDe che. bhAvadharmathI e vastu athavA paristhiti para tAtkAlika zubha-azubha, hita1. dhyAnanuM A lakSaNa chadmastha dRSTie ApavAmAM AvyuM che. kevaLInuM dhyAna te yoga(mana, vacana ane kAyAnA vyApAro)nA virodha rUpe che je eka ja prakAranuM hoya che ane temAM kaI bheda-prabheda hai nathI. 248 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahita ke dharma-adharmane vicAra kare paDe che ane zubha, hita ane dharma tarapha manane vALavuM paDe che. bIjI bAju dhyAnamAM mananI vastunAM badhAM pAsAMonuM bArIkAIthI vileSaNa karIne potAnA manane zubha, hitakara athavA dharmayukta bhAvamAM sthira rAkhavAno prayAsa karavAnuM hoya che. dhyAna zubha-bhAmAM manane sthira rAkhavAnuM kAraNa che, jyAre zubha bhAvadharma ene jIvanamAM kAryAnvita kare che eTale e kArya che. baMne ekabIjAnA pUraka che. dhyAnanuM mAhAmya jIvanane aMtarmukhI banAvavA mATe ane AtmA para lAgelAM kamanAM AvaraNone dUra karavA mATe dhyAna uttama sAdhana che. karmonI nirjarA mATe bAhya tapanI tulanAmAM AtyaMtara tapa zreSTha che ane AtyaMtara tapamAM paNa sarvazreSTha dhyAna-tapa che. Ama kahevAno artha eTale ja ke koI vyakti judA judA prakAranI ghaNI kaThora tapazcaryA kare, paNa ene siddhi ke mukti tyAre ja sAMpaDe ke e zukaladhyAnarUpa tapa kare. AthI kahevAyuM che : "siddhAH sidhyanti setsyanti yAvantaH ke'pi mAnavAH / dhyAnatapobalenaiva te sarve'pi zubhAzayAH // " je koI zubhAzayavALA mAnavIo siddha thayA che, siddha thAya che ane bhaviSyamAM siddha (mukta) thavAnA che e badhA ja dhyAnatapanA baLathI ja mukti prApta kare che." A bAbatamAM marudevI mAtA ane bharata cakravatInuM jvalaMta udAharaNa maLe che. baMnee bAhya tapa karyuM nahotuM. zrAvaka ke sAdhunuM vrata dhAraNa karyuM nahotuM. kriyAkAMDa karyA nahatA tema chatAM zubha dhyAnanA prabhAvathI ekane hAthInI aMbADI para beThA beThA mukti prApta thaI ane bIjAne zIzamahelamAM UbhA UbhA kevaLajJAna ane TekSaprApti thaI 249dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM je dhyAnathI karmakSaya ane mokSanI vAta kahevAmAM AvI che e prazasta dhyAna zubha dhyAna che. mekSanI sAdhanA mATe e ISTa che. je dhyAna mAtrathI ja kevaLajJAna ane mokSa prApta thAya te bharata cakravatInI mAphaka tame paNa arIsAnI sAme ja UbhA rahIne pitAnA zarIrane sajAvavAnuM-zaNagAravAnuM kAma eka-dhyAnathI pratidina kare che, te pachI e dhyAnathI tamane kevaLajJAna kema na thAya? hAthInI aMbADI para te zuM, paNa ethIye AgaLa vadhIne moTaranI sITa para saMpanna mahilAo reja besatI hoya che ane pharavA jatI hoya che. enA manamAM sukhanuM pracura sAdhana pAmavAnuM dhyAna cAlatuM hoya che te pachI emane kevaLajJAna ke mokSa kema nahIM? paraMtu zubha dhyAnanI dhUNI dhakhAvyA vinA kevaLajJAna ke mekSa athavA kazuMya saMbhava nathI. kaI vyakti yenakena prakAreNa dhana bheguM karatI hoya, bIjAnI thApaNa pacAvI pADatI hoya, pitAnI pAsenAM sukha-suvidhAnAM sAdhane vadhAravA mAgatI hoya te rAta-divasa enuM dhyAna dhana, bajAranA bhAva ane sukha-sAdhananI pAchaLa hoya che. AvI ja rIte keTalIka vyaktio priya vastunA viyega ane apriya vastunA sagane kAraNe raDatI ane kakaLatI hoya che. enuM dhyAna e ciMtA ane zekathI saMtapta hoya che. AvI vyaktio ekAda kalAka upAzrayamAM vyAkhyAna sAMbhaLavA Ave, maMdiramAM mAtra pUjA-pATha kare, kaI divasa AyaMbila jevuM tapa kare ane ema karatAM kyAMka beDI hoya ke UbhI hoya te kevaLajJAna ke mokSa kyAMthI sAMpaDe? AthI dhyAna-tapanI pahelI zarata e che ke te zuddha dharma (ahiMsA, satya, nyAya Adi)ne anurUpa hoya athavA te dharmathI paNa vizeSa AgaLa jaIne AtmA para lAdelAM kaSAya, viSayavAsanA ane temAMthI janmelAM karmanAM AvaraNone dUra karavAM jarUrI che. vaLI AtmAne zuddha bhAvamAM eTale ke potAnA svarUpamAM sthira rAkhavAne abhyAsa karavo ke je mokSane anurUpa heya. bIjI zarata e che ke raja zuddha vAtAvaraNa, zubha saMgati, zubha bhAvanA ane sahiSNutA Adi hoya. trIjI zarata e che ke jIvanamAM pitAnI 250 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikAne anurUpa vrata-niyama AdinuM pAlana thatuM heya. AvuM hoya te ja tamAruM dhyAna tapanI koTimAM AvI zake. anyathA e tapa nahIM paNa tApa thaI jAya. potAnAM mana, indriya. ane zarIrane beTI rIte Adhi, vyAdhi ane upAdhinI bhaThThImAM je tapAvate rahe che tene mATe mokSa te dUra rahyuM, balake e sAMsArika sukha. paNa meLavI zakatA nathI. AvA durgAnI rAta-divasa ciMtAnI AgamAM saLagatA rahe che, viSayavAsanAo ane kaSAyanA dAvAnaLathI dAjhatA. rahe che. emane zuddha, zItaLa ane madhura jala samAna parama zAMtidAyaka dharma dhyAna ane zukala dhyAnarUpI jaLa jaDatuM ke maLatuM nathI.. tamAre mATe AvI zAMti, nizcitatA ane sukhanuM vAtAvaraNa che, paraMtu ene meLavavA je tapasyA jarUrI che tenAthI ghaNuM dUra bhAge che. tame te zuM paNa pitAne moTA sAdhu ke tapasvI tarIke oLakhAvanArAo paNa ene prApta karavA mATe evuM tapa karI zaktA nathI. A kAraNe ja aprazasta ke beTuM dhyAna tapa banatuM nathI. manuSyanuM mana te kaMIka ne kaMIka ciMtana karatuM ja rahe che. ene kazuMya ciMtana karyA vinA gAMDa mArIne rAkhI zakAya nahIM. mana. te pitAnA svabhAva pramANe sArA ke kharAba keI ne kaI vicAra te karaze ja. tame manane sArA vicAromAM ke zubha ciMtanamAM nahIM jetaro te e azubha ciMtanamAM lAgI jaze. mana e nahIM vicAre ke A sAdhu che ke A gRhastha che. AthI potAnA manane malina vicAra, azubha ciMtana ane aprazasta tarapha laI janAra potAnA ja hAthe pitAnA AtmAnI ghora bede che ane jAte ja pitAnA paga. para kuhADI mAre che. dhyAnanAM be rUpa mahApuruSoe dhyAnamAM be rUpa darzAvyAM che eka, aprazasta eTale. ke azubha dhyAna ane bIju, prazasta eTale ke zubha dhyAna. aprazasta dhyAna tyAjya che ane prazasta dhyAna grAhya che. keI kahe ke aprazasta dhyAna kharAba ane tyajavAyegya hoya te pachI zAstromAM ke tapanA. 251 dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhedamAM ene kema sthAna ApavAmAM AvyuM che? mArI daSTie azubha dhyAnathI bacavA, enAthI sAvadha rahevA ane ene cheDavAnI daSTie ja zAstromAM ene sthAna ApavAmAM AvyuM che ane enuM varNana karavAmAM AvyuM che. Ano artha e ke aprazasta dhyAnane tyAga kare ane manane satata evA dhyAnathI dUra rAkhavuM. aprazasta dhyAnathI manane dUra rAkhavAnuM satata dhyAna karavuM tene tapanI keTimAM gaNavAmAM Ave che. zubha dhyAnamAM pravRtta thavA mATe azubha dhyAnathI nivRtta thavuM jarUrI che. kheDUta je jamInamAM bI vAvavA mAge che tyAM pahelAM e jamIna paranAM kAMTA, jhADa, jhAMkharAM, kAMkarA vagere dUra karIne jamInane sApha kare che. pachI jamInane samatala banAve che ane tyAra bAda haLa calAvIne bIja vAve che. AvuM kare te ja ene mabalakha pAka maLe che. AvI rIte mumukSue paNa potAnI hRdayabhUmi parathI aprazasta dhyAnanA kAMkarA, kaMTaka ane UgelAM jhADIjhAMkharAne bahAra kADhIne phekI devA joIe. hRdayabhUmine namra ane sama banAvavI joIe. te ja enA para prazasta dhyAnanuM bIja vAvI zakAya. Ama thAya te ja mokSane suMdara pAka prApta thAya. A daSTie azubha dhyAnane aLaguM karavuM zubha dhyAnane mATe jarUrI che. A kAraNe azubha dhyAnane ane enA tyAgane zAstramAM ane tapamAM sthAna ApavAmAM AvyuM che. dhyAnanA cAra prakAra dhyAnanAM A baMne rUpinA be-be bheda che. Ama kula cAra bheda thAya H (1) ArtadhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharma dhyAna ane, (4) zukaladhyAna. AmAM prathama be dhyAna azubha che ane bAkInAM be dhyAna zubha che. 1. A dhyAna ArtadhyAna ene kahIe chIe ke je A eTale ke duHkha ane pIDAne kAraNe athavA te koI paNa prakAranA duHkha ane pIDAne samaye thAya te ArtadhyAna kahevAya che. Ane duHkhI prANInuM dhyAna paNa kahI zakIe. zarIramAM kaI roga hoya, keI pIDA thatI hoya, manamAM 252 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI ciMtA hoya pachI te dhananI corI thavAthI thayelI hoya ke putranA viyegathI thayelI hoya, koI kharAba vastu athavA kharAba nimitta maLavAthI hoya athavA nirdhanatAnI haya, sAMsArika sukhanA abhAvanI hoya, kaI vastu ke vyaktine kAraNe duHkha thatuM hoya, zoka thatuM hoya, hAyavoya macI gaI hoya, raDavA-kUTavAnuM thatuM heya-A badhI bAbatomAMnI kaI paNa bAbatanuM ciMtana e ArtadhyAna kahevAya che. sAmAnya rIte A prakAranuM dhyAna aNagamatI vyakti ke vastune saMga athavA te manapasaMda vyakti, paristhiti ke padArthano viyega hoya te thAya che. cittanI AvI vyAkuLatA AMkhomAM AMsu rUpe, vANIthI vilApa, rokakaLa ane kaleza rUpe ke pachI vedanAbharyA vacana dvArA pragaTa thAya che. AvAM bAhya cihno e ja vyaktinA A dhyAnanAM paricAyaka che. AdhyAnavaza mAnavI gaLAmAM phAMso lagAvIne, jhera khAIne, pANImAM DUbI jaIne ke AgathI saLagI jaIne AtmahatyA kare che. zayana, Asana, savArI, strI, putra, sugaMdhita padArtha, mALA, maNi, ratna, AbhUSaNa AdinI utkaTa lAlasA ke sattAprAptinI jhaMkhanA paNa kyAreka ArtadhyAnanuM kAraNa bane che. AvA dhyAnanI asara anubhavate manuSya dIna-hIna ane sAMsArika bAbatane gulAma banI jAya che. pitAnuM AtmabaLa I nAkhe che ane AtmavizvAsa gumAvIne parAzrita banI jAya che. utkaTa ArtadhyAnanI asarane kAraNe manuSya naraka-tiryaMca Adi durgati pAme che ane tyAM paNa ene aneka prakAranAM duHkha bhegavavAM paDe che. ene ahIM zAMti maLatI nathI ane tyAM paNa maLatI nathI, ahIM paNa e karmone puMja ekaTho kare che ane tyAM paNa ArtadhyAnI jIva na ahIMyAM dharmAcaraNa karIne karmakSaya karI zake che ke na te tyAM karI zake che. Ano artha eTale ke ArtadhyAna eTale asaMkhya duone notaruM ApIne belAvavAM. cakavatInI rANI zrIdevI pativiyegamAM cha mahinA sudhI rudana, vilApa ane AnaMda kare che. A ArtadhyAnanA prabhAvane kAraNe e 253 dhyAtA, yAna ane dhyeya
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtyu pAmIne chaDuM narakamAM jAya che. | meM te sAMbhaLyuM che ke ahI svajananA viga pachI mahinAo sudhI revA-kUTavAnuM cAle che. bIjA te ThIka, paraMtu dharmane jANanArI bahene paNa AvA rudanamAM sAmela thAya che. koI vidhavA bahena pati viyega thavA chatAM raDe nahIM athavA te praNAlikA mujaba rudanamaMtranuM uccAraNa kare nahIM te AvI dharmanI jANakAra bahene enI AlocanA ane niMdA karavA lAge che ane samAjamAM ene badanAma kare che. A ArtadhyAnane vadhAravAnI vAta nathI, te bIjuM zuM che? dharmazIla bahene e pote AnAthI bacavuM joIe ane je bahene ArtadhyAna cheDatI hoya tene pretsAhana tathA sAtha Apa joIe. 2. zaikadhyAna hiMsA, asatya, cerI, dhana ke sukha-sAdhananI rakSAmAM mana lIna rahe tene raudradhyAna kahe che athavA to manamAM hiMsAdi viSayanAM ati krara pariNAma Ave te paNa raudradhyAna kahevAya che. jIvahiMsA karavAne, koIne lUMTavAne ke ThagavAne, kayAMka dhADa pADavAne athavA te bIjAnA hakkanI vastu chInavI levAne ke enA para kajo jamAvI devAno athavA te adhikamAM adhika sukhasAmagrI bhegI karavAne ke pachI anyAya, atyAcAra, beImAnI AdimAM sAmela thavAne athavA te prApta thayelI sAmagrI cirakALa sudhI pitAnI pAse rahe tevI yojanA karavAne vicAra manamAM cAlatuM hoya ane e ja vicAronI jALamAM vyakti satata baMdhAyelI rahe te raudradhyAna che. hiMsAmAM ramamANa rahevAnA ke prANIone raDAvavAnA, pIDA ApavAnA ke duHkhI karavAnA vicAromAM satata otapreta rahevuM te raudradhyAna che. A raudradhyAnI atyaMta kara, kaThora ane saMkilaSTa pariNAmavALo hoya che. bIjAne duHkhI joIne e AnaMda pAme che. potAnAM duSkarmone enA manane pastAvo thatuM nathI. pApAcAra karavA chatAM paNa manamAM khuza rahe che. anyanuM chedana ke bhedana karavAmAM, ene mArapITa 254 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAmAM, enA para prahAra karavAmAM ke enI hatyA karavAmAM AvI vyaktine ghaNI prasannatA thAya che. enAmAM anukaMpAnuM eka TIpuMya hotuM nathI. A mANasa mAnasika durbAna athavA te durbhAva temaja aihika ane pAralaukika bhaya choDIne hiMsAdinI satata pravRtti pragaTarUpe karatA hoya che ane A ja zaudradhyAnInAM bAhya cihna che. raudradhyAnI jIvanI naraka sivAya bIjI kaI gati hotI nathI, kAraNa ke enAM eTalAM krara pariNAma hoya che ke svayaM enAthI saMkilaSTa rahe che ane bIjAone saMkilaSTa kare che. raudradhyAnI A jagatamAM vAstavika svAdhIna sukha pAmatuM nathI ane paralokamAM paNa enA bhAgyamAM dukha ne duHkha ja bhegavavAnuM lakheluM hoya che. karmonuM moTuM pioTaluM ahIM bAMdhe che ane paralokamAM paNa. Ane artha e che ke zaidradhyAnIne aneka janmo sudhI karmakSaya karavA athavA te AtmAne zuddha banAvavA keI nimitta maLatuM nathI. eka janmamAM eka vAra karavAmAM AveluM raudradhyAna aneka janmo sudhI bhayaMkara phaLa Ape che. zAstromAM tandulamacchanuM varNana Ave che. A tandulamacha hoya che to cokhAnA dANu jeTalo nAno magara, paraMtu e paMcendriya ane saMjJI (samanaska) hoya che. keI moTA magaramacchanAM bhavAM para besI rahe che. samudramAM aneka mAchalIo moTA magaramaccha pAsethI pasAra thaIne jatI hoya che ane pelo moTo magaramaccha ene gaLI jate nathI. Ave samaye tandulamacha beThA beThA vicAra karato hoya che ke A magaramaccha keTale badhe ALasu ane bedarakAra che ke je A badhI mAchalIone jhaDapavAne badale javA de che. je mane AnA jeTaluM moTu zarIra maLyuM hoya te huM ekeya mAchalIne javA na dau, badhI mAchalIne gaLI jAuM. cokhAnA dANA jeTalo tandulamaccha pote eka nAnI mAchalI ke jalajatune gaLI zakato nathI, keIne kazuM karI zakatA nathI, paraMtu pitAnA A kura bhAve-raudra pariNAme-raudra dhyAnane kAraNe 255 dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtyu pAmyA pachI sAtamA narakamAM jAya che ane anaMta vedanA bhagave che. A che raudradhyAnanuM phaLa. * rAmane zAsaka nI atyaMta kara hatA. karatA AcaratI vakhate e phiDala vagADatA hatA ane AnaMdamAM masta banIne e nAcate hate. pitAnA sainike sAthe e ekavAra UMcA pahADa para gayA hatA. mahAvatanI bedarakArIne kAraNe eka hAthIne paga pahADa parathI lapasI ga ane hAthI khADAmAM paDI garyo. hAthIne ghaNuM IjA thaI hatI tethI e jorathI ciMghADato hate. hAthIne A citkAra sAMbhaLIne mahAvata tharatharate narenI pAse AvIne namratApUrvaka kahevA lAgyA, "samrATa, mAre gune mApha kare. mArI bhUlathI eka hAthI khADAmAM paDI gayuM che." narone hAthInI aMtima samayanI vedanAbharI cIso sAMbhaLIne AnaMda AvatuM hatuM. teNe kahyuM, "te te ghaNuM sAruM karyuM. hAthInI ciMghADa mane svagIya AnaMda Ape che. tArI pAse jeTalA hAthI heya. te badhAne eka pachI eka Ama khADAmAM nAkha. emanI ciMghADa sAMbhaLIne mAre AnaMda pAme che." mahAvate samrATa nIrone samajAvavAnI ghaNuM kaziza karI ke A hAthIe bicArA kAraNa vinA kamote maraze. suMdara, zakitazALI hAthIone A rIte khADAmAM dhakelI devAthI zuM maLe? mahAvatanI eka paNa vAta nIree sAMbhaLI nahIM. ema kahevAya che ke eka pachI. eka lagabhaga eka hAthIone UMDA khADAmAM pADI devAmAM AvyA ane nIrene emanuM jIvaleNa AkraMda sAMbhaLIne apUrva AnaMda AvyuM. manuSyanI mAnavatA raDI paDe tevI A krUratA e raudradhyAnanuM ja pariNAma che. 3. dharmadhyAna ahiMsA, satya, asteya, nyAya, nIti, ImAnadArI, brahmacarya, aparigrahavRtti Adi, cAritryadharma ane dharma-adharmano viveka karAvanAra, * 256 ejisa dIThAM AtmabaLanAM
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrajJAnamaya mRtadharmanuM athavA zuddha dharmanuM pAlana e pAlanamAM AvatAM bhaya, prabhana, muzkelIo Adi sAmenI daDhatA tathA dharmAcaraNamAM puruSArtha karavAnA prayatnanuM ciMtana karavuM e dharma dhyAna che. sUtrArthanI ArAdhanA karavI, mahAvrata athavA aNuvrato dhAraNa karavAM temaja badha-mikSa ke gati-Agati(AvAgamana)nAM kAraNe vize UMDANathI ciMtana karavuM e dharmadhyAna che. pAMceya Indriyane viSayamAMthI nivRtta karavI ane prANIo pratyenA dayAbhAvamAM manane ekAgra karavuM e dharmadhyAna che athavA to AtmAnuM svarUpa tathA AjJAdi padArthonuM svarUpa temaja nava tanuM svarUpa dharma che enI vicAraNAmAM manane ekAgra karavuM e dharmadhyAna che. vaLI, tIrthaMkara prabhu tathA sAdhuone guNAnuvAda karanAra, emanI prazaMsA, sevA ane bhakti karanAra, vinIta, zrata, zalasaMyamamAM anurakta AtmA dharmadhyAnI che. enuM dharmamAM raheluM dhyAna e dharmadhyAna kahevAya che. AnaMda zrAvaka dharmadhyAnI hate. evI ja rIte ahaMnaka zrAvaka dharmadhyAnI hatuM. devatAoe ene caLAvavA prayatna karyo to paNa DagyA vinA dharma para daDha rahyo. devatAoe enA sAthIjanone vicalita karavA keTalAya prayatna karyA, paraMtu teo phAvyA nahIM. arDanake emane paNa samajAvIne dharmamAM daDha karyA hatA. Akhare devatAone hAra mAnIne natamastake vidAya laI cAlyA javuM paDyuM. 4. zukaladhyAna je dhyAnamAM koI bIjAnuM AlaMbana lIdhA vagara kevaLa zukala, nirmaLa AtmasvarUpanuM ja tanmayatApUrvaka ciMtana karavAmAM Ave che tene zukaladhyAna kahevAmAM Ave che athavA AtmAne zuddha ane pavitra karanAruM dhyAna te zukaladhyAna. je dhyAnathI AtmAnA badhA ja zeka dUra thaI jAya te zukaladhyAna che. pUrva viSayaka zrutajJAnanA AdhArathI mananI sthiratA ane go(mana, vacana ane kAyAnA vyApAro)ne nirodha paNa zukaladhyAna che. A zukaladhyAna eTale jIvananA sarvocca AnaMdanuM zikhara 257 o.-17 dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM pahoMcyA pachI AtmA pitAnA svarUpanI mastImAM tanmayatApUrvaka Dite Dolate pitAnA jJAnanI sAthe ekAtmabhUta thaI jAya che. zukaladhyAna siddha thaI jAya te dhyAtA, dhyeya ane dhyAna-traNeyanuM tAdAo sarjAya che. AthI ja kahevAyuM cheH "cAtA, vyAna tathA cetavatta trayam | tasya hyananyacittasya sarvaduHkhakSayA bhavet // " dhyAtA, dhyAna ane dhyeya-traNeyanI ekatA prApta thAya che tyAre e vizuddha AtmAmAM ananya citta dharAvatA sAdhakanAM saghaLAM duHkhene kSaya thaI jAya che." jyAre sAdhaka samyak prakArathI dhyAnane abhyAsI thaI jAya che tyAre cirakALathI saMcita thayelAM karmone paNa tatkALa naSTa kare che. A viSayamAM bhASyakAra kahe che : "jaha cirasaMciamiMdhaNamaNalo ya pavaNasahio duaMDa hai / taha kammiMdhaNamami khaNNa jhANANalo DahaI // je rIte cirakALathI ekaThA karelA Idhanane pavananA jhapATA sAthe agni thoDIka kSaNomAM bALI nAkhe che e ja rIte aparimita kamarUpI iMdhanane dhyAna rUpI agni paNa kSaNabharamAM bALIne bhasma karI nAkhe che. "ahavA ghaNasaMghAyA khaNeNa pavaNAhayA vilijjati jhANapavaNApahayA taha kammaghaNA vilijjati // " athavA jevI rIte havAnA sapATAthI vAdaLone samUha kSaNabharamAM veravikhera thaI jAya che te ja rIte dhyAnarUpI havAthI karma rUpI vAdaLa DI ja kSaNamAM vilaya pAme che." thAnatapanI vizeSa zakti keTalAka loko ema kahe che ke vAtAvAraNa, samAgama ke nimitta jevuM maLe che tevuM ja dhyAna thaI jAya che. Ane artha e thayo ke manuSya nimitta, paristhiti ke vAtAvaraNanI kaThapUtaLI jevo che. paraMtu 258 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnatapamAM eka viziSTa zakti che. e azubhamAM azubha nimittane zubhamAM pariNata karI Ape che, azubha paristhitimAM paNa zubha paristhiti je AnaMda Ape che temaja kharAba vAtAvaraNamAM paNa sArA saMganuM amRta varasAve che. Ano artha e ke dhyAnane prabaLa abhyAsI paristhiti, nimitta ke vAtAvaraNanI pAchaLa cAlavAne badale e badhAne potAnI pAchaLa calAve che. vaLI dhyAna pote ja svayaM eka evI saMgati, vAtAvaraNa ke nimitta che ke jemAM manuSya pote Atmavibhera banIne bAhya vAtAvaraNa, paristhiti, saMgati ke nimitta tarapha najara paNa mAMDato nathI. AthI ja kahyuM cheH "aprazastakAraNAni syuH zubhAni dhyAnayogataH / aNyipi tAnyeva anarha dhyAnapuSTitaH // 1 // " "aprazastanimittAni zubhAni dhyAnazuddhitaH / tadrUpANi bhavantyeva azubhAzravasaMzrayAt // 2 // " "zubha dhyAnanA yugathI aprazasta kAraNa paNa zubha banI jAya che, azubha dhyAnanA yogathI zubha kAraNa paNa azubha bane che. dhyAnanI zuddhatAthI aprazasta nimitta paNa zubha bane che ane azubha Azravane Azraya levAthI zubha kAraNa paNa azubha bane che." AthI dhyAnanI zuddhatAne abhyAsa rejeroja karavuM joIe. e ja jIvanane zuddha ane niSkalaMka banAvIne mokSamAM birAjamAna karaze. sthaLa : jainabhavana, bIkAnera 13 ogasTa, 1948. 259. dhyAtA, dhyAna ane dhyeya
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo dhyAna-sAdhanA AdhyAtmika sAdhanAnuM aMtima zikhara che dhyAna. enA para ArohaNa karIne sAdhaka muktinA zikhare pahoMcI zake che. dhyAna-sAdhanA anya sAdhanA jevI saraLa nathI, kAraNa ke sAmAnya mAnavInuM dhyAna moTebhAge sAMsArika vastuomAM adhika DUbeluM hovAthI teo vizeSataH ArtadhyAnI ja hoya che. enA pachI maLe che raudradhyAnI. jyAre dharmadhyAnI te bahu ochA maLe che ane zukaladhyAnI te virala ja. jeno mAnavI adhika paricaya ane saMsarga kare che tenAthI enAmAM evI ja bhAvanA jAge che ane tadanusAra dhyAnamAM DUbelo rahe che. ene svabhAva, Adata, vRttio ane saMskAra badhuM ja ene anukULa banAvI de che. A kAraNe ja prathama be dhyAna arthAt ArtadhyAna ane raudradhyAnanA 260 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMparka ane vAtAvaraNathI bacavAnI vizeSa jarUra che. vaLI, dharmadhyAna ane zukaladhyAnanAM vAtAvaraNa ane saMgati prApta karavAnI ethIya vizeSa jarUra rahe che. dharma dhyAna athavA zukaladhyAnanA vAtAvaraNane prApta karavA mATe keTalAka evA AdhAra joIe ke jenAthI enA para daDhatAthI TakI zakAya. AnA abhAvamAM Ata-raudra dhyAnanuM azubha vAtAvaraNa ke saMsarga ene AkaSI jaze ane khUba jhaDapathI mAnavI e pravAhamAM vahevA mAMDaze. vizvamAM eTalAM badhAM bhaya ane pralobhana che ke AdhyAtmika yAtrIne mATe papade sAvadhAnI rAkhavI Avazyaka banI jAya che. cAra prakAra dharmadhyAnamAM daDhatAthI aDaga rahevuM, satata potAnI sAdhanAmAM talIna rahevuM ane AtmabhAna cUkavuM nahIM e bAbate ghaNI ja Avazyaka che. pAtaMjala yogadarzanamAM kahyuM che, " tu hIvatara-nairata sAvito daDhamUmiH " "lAMbA samaya sudhI niraMtara Adara(zraddhA)pUrvaka enuM sevana karavAthI ja cittavRttinA niradharUpa ganI bhUmikA daDha banaze." zubha dhyAnasAdhanA mATe paNa A ja vAta che. lAMbA samaya sudhI satata pragADha zraddhA ane Adara sAthe A dhyAnamAM lIna rahevAthI ja e daDha bane che ane dharmadhyAnamAM daDhatA athavA paripakavatA AvyA pachI ja sAdhaka zakaladhyAnamAM praveza karI zake che. zukaladhyAnanA zikhara para caDavA mATe pahelAM dharmadhyAnanAM pAna para caDavuM anivArya che. have dharmadhyAnanI sAdhanA mATenAM cAra sopAna joIe. 1, AjJA-vicaya vicaya eTale taraMgo. dhyAnamAM mananA taraMgo ja vahetA hoya che ane mananA taraMga anusAra ja AtmAnI gati-mati thatI hoya che. tethI dharmadhyAnamAM mananA taraMge cAra mukhya taraMgamAM pravAhita thAya che. emAM sarvaprathama AjJA-vicaya che. pratikSaNa vItarAga prabhu dvArA pratipAdita zuddha vyApaka saddharma(ahiMsA, satya Adi)nI AjJAonuM ciMtana karavuM te AjJA-vicaya 261 dhyAna-sAdhanA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. AptapuruSanI AjJA kyAreya ahitakara hotI nathI. sadgRhasthanA parivAramAM mAtA-pitA vagere Apta (hitane jonArA) puruSe parivAranA hitanI ja vAta kare che. gRhasthanA parivAramAM te kavacit svArtha ke mahane vaza thaI sarvahitathI viparIta vAta paNa thaI zake che, paraMtu je vizvapremI, prANImAtranA hitaiSI ane vizvavatsala sarvajJa vItarAga prabhu che te te parama ApyuM che. emane pitAne ko svArtha hoya ke teo jagatanA jIvone ahitakara, vAta kahe? hA, ema banI zake ke ene sAMbhaLanAra ene judA rUpamAM ke viparIta rUpamAM samaje athavA te enuM vibhinna rUpe ke viparIta rUpe prarUpaNa kare. paraMtu eTaluM cokakasa che ke je mULa ane mukhya vAta che, temAM te samAnatA ja che. emAM kaI vibhinnatA hotI nathI. vItarAga prabhu dvArA siddhAMtarUpI asalI mAlamAM kaI bheLaseLa hetI nathI, e nikhAlasa satya hoya che, sahune mATe hitakara ane zuddha dharmathI yukta che. AthI paramaApta vitarAga prabhunI hitakAriNI AjJAonuM satata ciMtana karavuM ane tenA ciMtanamAM tallIna thaI javuM te AjJA-vicaya che. A AjJAo para mAtra ciMtana karavAmAM Ave te te zuSka ane nIrasa thaI jaze tethI pUrNa zraddhA, daDha vizvAsa, parama AsthA ane parama AdarabhaktithI rasapUrvaka enuM ciMtana karavuM joIe. e ciMtanane A kama apanAvI zakAya. "vItarAga prabhunI e AjJAo atyaMta UMDANamAM tenuM vileSaNa karanArI hovAthI ati kuzaLatAbharI che. A AjJAo deza ane kALathI abAdhita evI sArvatrika ane sarvakAlIna sarvaprANIhitakArI hevAthI zAzvata ane sarvahitakara che. vaLI, e AjJAo anekAMtavAdanA AzrayathI kahelI hovAthI pratyeka jIvane pitApitAnI bhUmikAnI apekSAe batAvavAmAM AvI che. anekAMtane anubhava karanArI A AjJAonI kiMmata AMkI zakAya tema nathI ane tenA atAga UMDANane mApI zakAya tema nathI. koI paNa hitaiSI puruSa (keI paNa viziSTa 262 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanA saMsthApaka)nAM vacanothI paNa e khaMDita thatI nathI, kAraNa ke e AjJAomAM trikALanuM satya che. ene artha ghaNo gahana ane prabhAva atyaMta vyApaka che. emAM pratipAdita viSaya paNa gaMbhIra che. emAM kaI paNa prakAranI bheLaseLa ke banAvaTa na hovAthI e doSarahita che temaja vividha na ane pramANenI (pratyakSAdi) apekSAe kahevAyelI che. AthI AsAnIthI samajAya tevI nathI, paraMtu daDha zraddhApUrvaka samajavAne prayatna karanArane e samajAya che paNa kharI. anubhavanI AMcamAM tapelI A AjJAo che. je vyakti pUrvagrahagrasta che athavA te akuzaLa che teone mATe A na samajAya tevI che." A rIte vItarAga AptapuruSanI AjJAo para ciMtana-manana karavuM joIe, ene satya mAnIne enA para daDha AsthA rAkhavI joIe ane emAM pratipAdita tanuM ciMtana-manana karavuM joI e. kadAca potAnI maMdabuddhine kAraNe vItarAga-pratipAdita AjJAo athavA enuM tattva samajAya nahIM athavA keI viSayane hetu, udAharaNa AdithI saraLa karIne AlekhavAmAM AvyuM na hoya ane tene pariNAme e viSaya samajAya nahIM te choDI devo joIe nahIM; e AjJAonAM ta athavA viSayane samajAvanAra kaI vItarAga prabhunA anugAmI dharmAcArya ke dharmaguru maLe nahIM to akaLAIne ke AvezamAM AvIne te cheDI devo joIe nahIM athavA to ene mithyA kahevo joIe. nahIM ke enA para zaMkA lAvavI joIe nahIM. mAtra eTale ja vicAra karavo joIe ke atyAre koI kAraNavaza A tava mane samajAtuM nathI emAM mArI buddhine deSa che, tattva darzAvanArane nahIM. teo te sarvajJa, sarvahitaiSI vItarAga puruSa che. bhalA, emane asatya kahevAnI jarUra zI? jemaNe rAga, dveSa ane mahine jItI lIdhA che. tevA mahApuruSe te anupakArI vyaktine paNa upakAra karavA sadA tatpara rahetA hatA. AthI emanuM jJAna ke anubhava e nitAMta satya che. zaikAlika ane zailaukika satyenA teo jANakAra hatA ane tethI ja teo jagatanA nAtha, netA ane mArgadarzaka hatA. temanI pavitra 263 - dhyAna-sAdhanA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANuM ke punita AjJA para zaMkA lAvavI anucita che. teo sarvathA satya hatA temAM koI saMdeha nathI. Ama vItarAga pratipAdita AjJAo, siddhAMta ane tanuM UMDANathI daDha niSThA ane parama zraddhA sAthe ciMtana-manana karavuM joIe. temaja gUDha tattvanI bAbatamAM paNa kaI paNa prakArane saMdeha rAkhyA vinA emane daDha rIte satya samajavA joIe. emanI AjJAone vicAra kare, e AjJAomAM cittane ekAgra karavuM temaja potAnI pratyeka vRtti-pravRttinuM vizleSaNa karavuM ke mArI A vRtti ke pravRtti vItarAganI AjJAne anukULa che ke pratikULa. je anukULa hoya te enA para daDha rahevuM. A AjJA-vicayane viSaya che ane A AjJA-vicaya dharmadhyAna kahevAya che. 2. apAya-vicaya 'upAyauM cintayan prAjJa apAyamapi cintayet' (prAjJa vyakti upAya vicAravAnI sAthesAtha apAyane paNa vicAra kare.) A ukti pramANe jema vyakti dharma Adi upAye vicAre che te ja rIte vyaktie potAnA AtmAne mATe kaNa kaNa apAya arthAt hAnikAraka che, tenuM paNa ciMtana karavuM joIe. rAga, dveSa, kaSAya, viSayamAM Asakti, pramAda, mithyAtva, AmAM avirati, mana, vacana, kAyAnA azubha vyApAra Adi AtmAne mATe apAya (hAnikAraka bAbata) che. A apAyenA sevanathI jone AlekamAM ane paralokamAM kevAM kevAM duSpariNAma bhogavavA paDe che? A apAyenA phalasvarUpa kyAM kayAM karma kevI rIte baMdhAya che ane e rega, kaSTa, vRddhAvasthA, duHkha, ciMtA Adi rUpe kayA kayA prakAre pitAne prabhAva pADe che? tema ja kevI kevI niomAM e karmanA prabhAve bhaTakavuM paDe che ane e gatiomAM kevAM kevAM du:kha sahana karavAM paDe che? A apAthI pratyakSa ane parokSa kevI kevI hAni thAya che? A badhA vize UMDANathI ciMtana karavuM te apAya-vicaya dharmadhyAnano viSaya che. 264 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. vipAka-vicaya vipAkano artha che phaLa. karmanAM zubha-azubha phaLonuM UMDANathI ciMtana karavuM te vipAka-vicaya che. Ama te AtmA svayaM pite ja zuddhabuddha che, jJAna, darzana ane sukha AdithI yukta che, paraMtu ajJAna, moha, mamatA, svArtha, rAgadveSa, kaSAya vagerene kAraNe thatAM karmone lIdhe cAra gati ane coryAzI lAkha yoniomAM e daDAnI mAphaka ahIM tahIM bhaTake che. saMpatti-vipatti, saMga-viyega vagerethI thatAM sukhaduHkha jIvanAM pitAnAM pUrvopArjita karmo(zubha ane azubha)nuM ja phaLa che. AtmA pote pitAnA dvArA karAyelAM karmonAM zubha ke azubha phaLa pAme che. sukha ke duHkha pitAnAM ja kRta karmonuM phaLa che. potAnAM karmo sivAya bIju keNa kone sukha ke duHkha ApI zake che ke laI zake che? kamanA keTalA prakAra che ane e karma kaI kaI rIte baMdhAya che? emAM kenI sthiti kevI che? e AtmA para kaI rIte ane ke prabhAva pADe che? A karmo kayAre udayamAM (phaLa bhegavavA mATe) Ave che? emane aTakAvavA, ochAM karavA ke emane dUra karavAnA upAyo kyA kyA che? kayAM kayAM saMcita karma sattA(sToka)mAM paDyAM rahe che? A karmone jhaDapathI bhogavavAM hoya te enA kayA upAya(udIraNA) che ? gADha karmabaMdha kaI rIte zithila thaI zake ? azubha karmani udaya zubhamAM kaI rIte pariNata karI zakAya? kayA kAryanuM amuka phaLa che ane kayAnuM bIju phaLa che? A rIte UMDANathI karmavipAka para ciMtana-manana karavuM te vipAka-vicaya dharmadhyAnane viSaya che. 4leka-vicaya lekanA svarUpanuM ciMtana karavuM e leka-vicaya che. A leka kayAM kayAM tane bane che? A loka koNe banAvyuM che ke anAdi -anaMta kALathI pravAharUpe cAlyA Ave che? lekanAM dharmAstikAya vagere cha dravya ekabIjA para kevo prabhAva pADe che? emanA paryAya keTalA che? jIva ane ajIva evAM be lokagata mukhya tattvanuM svarUpa - 265 - dhyAna-sAdhanA
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM che? ene AkAra kevo che? e sarvathA nitya che ke e utpAda (utpatti), vyaya (vinAza) ane dhIvya(sthiti) dharAve che? leka keTalA che ane kayA lekamAM ke kayAM kyAM rahe che? tyAM rahenArA jIvanAM svabhAva, sthiti, gati, sukha, duHkha, vezyA(pariNAma), prabhAva vagere kevAM, keTalAM ane kyA prakAranAM che? e badhA kaI rIte janma -maraNa pAme che? kyA lekamAM keTalAM ane kevA prakAranAM dvIpa, sAgara, narakAlaya, bhavana, vimAna, pRthvI jevAM rahevAnAM sthAna che? A rIte lekasvarUpanuM ciMtana karavuM te leka-vicaya dharmadhyAnane viSaya che. dharmadhyAnanA A cAra prakAra joyA. dharmadhyAnanAM sopAna para caDanArAe A cAra sopAna para daDhatA ane sAvadhAnIthI caDavuM joIe. emAM saheja paNa gaphalata thAya te lapasyA ja samajaje, kAraNa ke A saMsAramAM cAre bAju aneka kUvAo che. saMsArI jIva te dharmadhyAnarUpI vRkSa para caDI nahi jAya te vAraMvAra kAma, krodha, svArtha, viSayavAsanA vagerenA UMDA kUvAmAM paDI jaze. dharmadhyAna rUpI vRkSane sahAre lenAra ja AdhyAtmika gaganamAM uDDayana karIne mokSamAM pahoMcI zakaze. A viSayamAM mane jaina itihAsanuM mArmika daSTAMta yAda Ave che. kSIrakadambaka nAmanA eka gRhastha upAdhyAya(adhyApaka) hatA. teo atyaMta jJAnI, zraddhAvAna, dharmAtmA ane vitarAganA kharA upAsaka hatA. emanI pAse aneka vidyArthIo vidyAbhyAsa karatA hatA. emanA traNa mukhya vidyAthIo hatA. eka hato rAjakumAra vasu, bIjo hate. e upAdhyAyane putra parvata ane trIje hate nArada. upAdhyAya traNene eka ja pATha samabhAvathI bhaNAvatA hatA. emanA para upAdhyAyanI apAra kRpA hatI. traNe vidyAthI bhaNavAmAM ghaNuM mahenatu hatA. paraMtu adhyayana paNa pitApitAnI prakRti, pariNatI. ane bhAvanA(dhyAna) anusAra vibhinna rUpamAM pariNata thAya che. keI ene dharmadhyAnamAM upayoga kare che te kaI ene ArtaraudradhyAnamAM durupayoga paNa kare che. vidyAne sadupayoga kare ke 266 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ durupayoga te te vyakti para nirbhara che tethI traNeya vidyArthIonI bAbatamAM paNa AvuM ja thayuM. traNeya vidyAthIo upAdhyAya pAse reja pATha laIne agAsI. para jaIne pATha pAke karatA hatA ane pachI samaya jatAM sUI jatA. hatA. eka divasa niyama mujaba traNe vidyAthI pitAne pATha yAda. rAkhIne agAsImAM sUI gayA. upAdhyAya kSIrakadambaka aMdara potAnuM dharmadhyAna karI rahyA hatA. A samaye AkAzamArgethI be cAraNakaSi. UDatA UDatA jatA hatA. A vAta saheja paNa Azcaryajanaka nathI. jaMghAcArI munio pAse evI vidyA hatI ke jenI zaktithI teo vimAnanI sahAyatA vinA svayaM AkAzamAM UDI zakatA hatA. A baMne cAraNaRSio mahAjJAnI hatA. eka cAraNaRSie bIjAne kahyuM, "juo, A agAsI para sUtelA vidyArthIomAM eka mokSagAmI che ane bIjA be narakagAmI ." ATaluM kahIne cAraNaSi te AgaLa vadhI gayA. vidyAthIo gADha nidrAmAM hatA. emane te A vAtanI kazI khabara nahotI, paraMtu aMdara beThelA upAdhyAya kSIrakadambake A zabdo sAMbhaLyA ane manomana vicAra karavA lAgyA-- zuM mArI pAse adhyayana pAmelA vidyAthIo narakagAmI thaze? A to anartha kahevAya. vidyA ke vidyAdAtAne doSa nathI, paraMtu ene upayoga karanAra para ene AdhAra che. cAraNatraSionI vAtathI evuM anumAna thaI zake ke A traNamAMthI be azubha dhyAnavaza mArI vidyAne durupayoga karaze ane eka prazasta dhyAnavaza sadupayoga karaze. paNa te. pahelAM mAre nakkI karavuM joIe ke keNu A vidyAne supAtra che ane keNa kupAtra? keNa vidyAne sadupayega karaze ane koNa durupayega? AvI parIkSA parathI ja jANa thaze ke kayA be vidyAthIe narakagAmI ." prAtaHkALe upAdhyAye leTanI traNa maraghI banAvI ane traNe vidyAthIone pitAnI pAse bolAvIne kahyuM, "eka eka laI jAo. 267 dhyAna-sAdhanA
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI jue nahI te sthaLe jaIne kApI nAkho ane pachI mane pAchI paje." vasu, parvata ane nArada traNeya loTanI maraghI laIne guru AjJAnuM pAlana karavA mATe judI judI dizAmAM nIkaLI paDyA. parvata sAva avicArI ane raudradhyAnaparAyaNa hatuM. AthI gurukuLathI saheja dUra jaIne eNe mAthe cAdara oDhI. emAM maraghIne chupAvIne enI Doka maraDI nAkhI. kAma pUruM thatAM tarata ja upAdhyAya pAse pAcho Ave. vasu De vicArazIla hatuM. e raudradhyAnI nahe, paNa Arta dhyAnI te have ja. ene e svArtha hatuM ke gurunI AjJAnuM zabdazaH pAlana karIza te mane e sArI rIte bhaNAvaze ane pariNAme mArA pitA paNa mArA para khuza thaIne mane rAjagAdI Apaze. vasue vicAryuM ke gurujIe Ane ekAMtamAM mArI nAkhavAnuM kahyuM che. ahIM ekAMta nathI mATe jarA AgaLa jAuM. e cAlate cAlate eka ekAMta nirjana vanamAM gayA. eNe cAre bAju barAbara joyuM ke pitAne koI jotuM te nathI ne? pachI maraghInA be TukaDA karIne gurunI pAse AvyuM. nArada dharmadhyAnI jIva hate. eNe vicAryuM, gurujInI A AjJA pAchaLa zuM rahasya haze? vaLI, gurujIe evI paNa AjJA ApI che ke jyAM koI jue nahIM tyAM ene khatama karaje. paNa ahIM te pazu-pakSI joI rahyAM che." nArada AgaLa vadhyo. cAlatA cAlate nijana vanamAM eka sarovara pAse AvyA. eNe joyuM te sarovaranA pANI para sUryanAM kiraNa gela karatAM hatAM. UMce AkAzamAM joyuM te ene vicAra AvyuM ke sUryadeva te A joI rahyA che. ahIM paNa ekAMta nathI. cAla, kayAMka AgaLa jAuM. 238 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAlatAM cAlatAM rAta paDI gaI, ghanaghora aMdhAruM thaI gayuM. sahu keI nidrAdevInI gedamAM sUtAM hatAM tyAre nArade maraghInI Deka maraDavAno vicAra karyo, paNa eNe joyuM ke AkAzamAM caMdra ane asaMkhya tArAo A joI rahyA che tethI aTakI gayo. pachI e guphAmAM gaye ane vicAryuM ke ahIM te ekAMta che. ahIM ke pazu-pakSI nathI. caMdra, tArA, vRkSa ke mAnava nathI. e guphAmAM maraghInI Doka maraDavAne vicAra karatA hatA tyAM ja thaMbhI gaye. gurujIe kahyuM hatuM ke jyAM keI jetuM na hoya tyAM maraghIne khatama karavI. paNa ahIM huM te maraghIne joI rahyo chuM. AthI e guphAnI aMdara gaye tyAM gADha aMdhakAra hato. e maraghIne joI zakate nahoto. khuda potAnAM bIjA aMgene joI zako nahote. nAradano eka niyama hato ke kaI paNa kArya zarU karatAM pahelAM "paMcaparameSThi maMtranuM uccAraNa karavuM. A kArya karatAM pahelAM jevuM eNe "namo arihaMtANuMnuM uccAraNa karyuM tyAM ja ene vicAra AvyuM, are, meM hamaNAM ja jina arihaMta devanuM smaraNa karyuM. teo te kevaLajJAnI ane sarva-sarvadazI hovAne kAraNe ahIM paNa jetA haze. game teTalA aMdhArAmAM paNa kazuM karavAmAM Ave teya emanAthI kazuM chUpuM rahetuM nathI. jyAre gurudevanI te AjJA hatI ke ekAMtamAM jyAM keI na jue tyAM A maraghIne mArI nAkhaje. vItarAga deva te ahIM paNa joI rahyA che. AthI huM Ane ahIM mArI zakIza nahi. are ! ahIM te zuM paNa pAtALamAM jAuM te paNa Ane khatama nahIM karI zakuM." nAradane mATe dvidhA sajAI ke karavuM zuM? guruAjJAnuM pAlana karavuM kaI rIte? AvI vimAsaNamAM vicAratAM-vicAratAM rAta pasAra thaI gaI. suMdara savAra UgI ane ekAeka nAradanA cittamAM eka vicAra vIjaLInI mAphaka camakI gaye, "zuM gurunI AjJA jinaAjJAthI viparIta hoI zake kharI ? nA, kadI nahIM. gurujIe amArA AjJA 269 dhyAna-sAdhanA
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicaya dhyAnanI parIkSA levA mATe ja A AjJA ApI che. eha! have mane AnuM rahasya samajAyuM" - , zuM ? nArada jhaDapathI pAchA pharavA lAgyo. rAta ke divasane thAka paNa parama jJAnanuM rahasya pAmavAnA ullAsamAM adazya thaI gaye. e jevI maraghI laIne gayA hatA tevI maraghI sAthe gurujInI pAse pahoMce. bIjI bAju upAdhyAya nAradanI rAha jotA hatA. nArada Ave nahIM tethI AkhI rAta UMgha na AvI. nArade AvIne gurucaraNamAM namaskAra karyo ane maraghIne sAme mUkI. gurue gussAne dekhAva karatAM kahyuM, are nArada ! tuM te maraghI jevI hatI tevI ja pAchI lAvyo. te mArI AjJAnuM pAlana kema na karyuM ?" nArade kahyuM, "gurudeva! ApanI te AjJA hatI ke jyAM kaI na jue tyAM." te zuM, tane kaI evI jagyA na maLI ke jyAM koI na hoya ?" upAdhyAye pUchyuM. nArada bole, gurudeva ! huM badhe pharI AvyA. parvata ane vana, nadI, nALuM ke guphA badhe ja gaye paNa kyAMya ekAMta maLyuM nahIM. aMte aMdhakArabharI guphAmAM jaIne kAma pUruM karavAno vicAra karyo, paraMtu kArya pUrve "namo arihaMtANuMnuM uccAraNa karatAM ja mane e vicArathI AMcake lAgyo ke "arihaMta ane siddha te sarvajJasamadazI che. teo badhuM ja joI rahyA che. eka nAnakaDA khUNe paNa emanI daSTi vinAne nathI." basa, Ama vicArI huM aTakI gayo. vaLI, vicAra AvyA ke arihaMta sarvatra joI rahyA che. vaLI, emanI AjJA paNa dharmathI viparIta na haya, jyAre hiMsA vagere kAryo te emanI AjJAthI sAva viparIta gaNAya. vItarAganI AjJA viruddha kArya karavuM e asatya kahevAya ane emanI AjJA keI jIvanuM prANaharaNa karavuM e carI gaNAya. AtmasvabhAvathI viparIta AcaraNa karavuM athavA 270 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ te hiMsA jevA parabhAvamAM ramamANa rahevuM e abrahmacarya che. vaLI, kaI jIvane prANa hare te mithyAtva ane kaSAyarUpa hovAthI aMtaraMga parigraha paNa che. Ama pAMce vratane bhaMga kare te vItarAganI AjJAmAM nathI ane ApanI AjJA vitarAganI AjJAthI viruddha hoI zake ja nahi. Ama vicArIne huM maraghIne mArI zakyo nahIM. ApanI kRpApUrNa AjJAnuM rahasya pAmI gayo. A sAMbhaLIne upAdhyAya gadgad banI gayA ane nAradane chAtI sarase cAMpatAM kahyuM, "he ziSya! tuM kaTImAM sAce ja uttIrNa thaye." A rIte upAdhyAya pAmI gayA ke A traNemAM nArada ja mekSagAmI jIva che. eNe AjJA-vicaya Adi dharmadhyAnanuM rahasya meLavyuM che. vAstavamAM to nAradanA A kAryathI mane paNa jinaAjJAnuM rahasya prApta thayuM. have mAre A saMsAramAM rahIne zuM karavAnuM bAkI rahyuM che? Ama vicArI upAdhyAya kSIrakadambake vairAgyapUrNa bhAgavatI munidIkSA aMgIkAra karyo. teo zramaNa banIne niraticAra mahAvratanuM pAlana karavA lAgyA. A prasaMgamAMthI AjJA-vicaya dharmadhyAnanI suMdara preraNA sAMpaDe che. cAra AlaMbana dharma dhyAna prApta thAya te paNa temAM sthira rahevuM atyaMta muzkela che. je koI AlaMbana na hoya te dharmadhyAnane prAsAda para caDavuM muzkela bane che. AthI jJAnI puruSoe dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana A prakAre darzAvyAM che : (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parAvartana ane (8) anuprekSA. A cAra svAdhyAya-tapane bhedanuM ApaNe vigate vivecana karyuM che. ahIM te saMkSepamAM mAtra eTaluM ja darzAvavuM che ke A AlaMbana kaI rIte ane kevA prakAre levuM joIe athavA te bIjAone dharmadhyAnamAM daDha rAkhavA mATe e kaI rIte ApavuM joIe. AmAM sarvaprathama "vAcanA'nuM AlaMbana che. pUrvakALamAM zAstrajJAna kaMThastha karavAmAM AvatuM hatuM. AthI guru athavA vaDIlajane pAse 1 271 dhyAna-sAdhanA
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra ke graMthanuM zravaNa thatuM ane e rIte abhyAsa cAlatA. AthI enuM nAma "mRta" paDayuM. paraMtu e pachI jyAre zAstra lipibaddha thayAM tyAre guru pAsethI enuM rahasya pAmavA mATe vAcanA levAmAM AvatI hatI. AjakAla te moTAbhAganAM zAstra, graMtha ke pustaka prinTiMga, presamAM chapAya che tethI keTalAka leke jAte ja zAstra ke graMthane abhyAsa kare che. zAstra athavA graMtha keI navalakathA nathI ke je jaladIthI vaMcAya ane tarata samajAya. A mATe lAMbI sAdhanAnI jarUra che. tethI dharmadhyAnanuM vizeSa rahasya samajavA mATe zAnuM vidhivata adhyayana e jJAnanA adhikArI puruSa pAsethI karavuM jarUrI che. Ama thAya te ja dharmadhyAna dRDha bane. zA ke siddhAMtanA UMDANapUrvakanA vAcananA abhAve ja Aje sAmAnya mAnavIo dhama dhyAnane badale artha-kAmadhyAnamAM paDI jAya che. vAcana lenAranuM e kartavya che ke atyaMta zraddhAbhakti ane vinaya sAthe guru pAsethI vAcanA grahaNa kare. vAcanA ApanAranuM paNa e kartavya che ke e kazAya svArtha, pRhA ke badalAnI bhAvanAthI nahIM paNa nirjarA kAje ziSya ane jijJAsuone zAstra athavA siddhAMta thenI vAcanA Ape, emanAmAM dharmadhyAnane dIpaka pragaTAvavA prayAsa kare, vibhinna hetuo ane daSTAMtathI samajAvIne emanAmAM dharmAnurAga jagADe tema ja AtmonnatinI bhAvanA vadhAre. mAtra pitAnuM pAMDitya darzAvavA, vAdamAM vijaya meLavavA ke prazaMsA pAmavAnI dRSTithI vAcanA ApavI ke levI e nirjarAnuM kAraNa banatI nathI, balake e abhimAnavRddhi karatAM patananuM kAraNa bane che. mAre vyAkhyAna ApavAne uddeza kevaLa dharma dhyAnamAM tamArI ruci jagADavAne che. tamAruM manoraMjana karavuM, mAruM pAMDityapradarzana karavuM ke tamArI prazaMsA pAmavAne AnI pAchaLa koI uddeza nathI. ethI ja A paNa nirjarane hetu che. Ane artha e che ke dharmadhyAnathI DagatI vyaktine mATe vAcanA (jemAM vyAkhyAna paNa eka che.) uttama AdhAranuM kAma kare che. 272 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajaNanI keDI pRchanAne artha che pUchavuM. keTalIka bAbate vize zAmAM kazuM lakhyuM hatuM nathI athavA te zAstravAcana pachI koI bIjI bAbata aMge jijJAsA jAge tyAre gurujane ane vaDIlane pUchIne enuM samAdhAna meLavavAmAM Ave che. jIvanamAM evI ghaNuM aTapaTI samasyAo, keyaDA, mUMjhavaNa ane gUMca Ave che ke je samaye vyaktine keI mArga sUjhatuM nathI. pariNAme vyakti zuM karavuM ane zuM na karavuM te vicArI zakatI nathI ane tethI dharmazraddhAhIna banIne dhama. dhyAnane choDavA mAMDe che. A samaye pRcchanA ene prabaLa sahAre Ape che. pRcchanA dvArA sAdhaka pitAnI jijJAsAnuM samAdhAna na meLave te e vikaTa paristhitimAM dharma dhyAnamAM daDha rahI zakaze nahIM. AthI pRcchane eka uttama AlaMbana che. rahasyanuM prAgaTaya trIju AlaMbana che parAvartanA. sAdhake vAcanA dvArA jJAna prApta karyuM, pRcchanA meLavIne samAdhAna meLavyuM. pachI ene vAraMvAra deharAvavAthI athavA te enA para punaH punaH ciMtana-manana karavAthI e jJAna, samAdhAna ke anubhava daDha banI rahe che. AvI parAvartanA karavAmAM Ave nahIM te jJAnanI vismRti thaI javAnI saMbhAvanA rahe ane pariNAme vikaTa paristhitimAM dharmadhyAnamAM sthira rahevAnI bAbata bhUlIne anya azubha dhyAna tarapha deravAI jAya. ene kaI rasto sUjhaze nahIM. guruone samAgama paNa sadAya sAMpaDato nathI. guru na heya tyAre kaI samasyAmAM sAdhaka mUMjhAI jAya teve samaye dharmadhyAnamAM sthira rahevA mATe parAvartanAnuM AlaMbana levuM ja zreyaskara che. guru pAsethI je kaMI zikSaNa ke anubhava sAMpaDyAM, je samAdhAna meLavyuM, tenuM vAraMvAra ciMtana-manana karatA rahevuM joIe ane jyAre jarUra paDe tyAre ene upayoga karavo joIe. vaLI eka ja vAta para UMDANathI vAraMvAra ciMtana-manana karavAmAM Ave te navA-navA arthonI skuraNa thAya che ane aneka gUDha rahasya pragaTa thaI jAya che. 273 e.-18 dhyAna-sAdhanA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra anuprekSA cithuM AlaMbana che anuprekSA. dharmadhyAnamAM ekAgra thavA mATe dhyeya ane dharmane anurU5 AtmAnA UMDANamAM DUbakI lagAvavI te anuprekSA kahevAya. AvI anuprekSA dvArA siddhAMtanA sAgaramAM vAraMvAra DUbavAthI anubhavaratna sAMpaDe che ane jJAnanAM metI prApta thAya che. AthI dharmadhyAnanA AlaMbanane mATe cAra anuprekSAo darzAvavAmAM AvI che: (1) ekavAnuprekSA (2) anityAnuprekSA (3) azaraNAnuprekSA ane (4) saMsArAnuprekSA. A cAra anuprekSAone lIdhe vyakti Ata- raudradhyAnamAM ja aTake che ane dharmadhyAnanA paMthe AgaLa prayANa kare che. cAreya anuprekSAonuM kamazaH ciMtana A pramANe che: 1, ekatyAnuprekSA A jagatamAM huM ekalo Avyo chuM ane eTale ja javAne chuM. mArA AtmA sivAya mAruM bIjuM kaI nathI ane huM paNa bIjA keIne nathI. sAmAnya rIte te "huM" ane "mAruM"ne vicAra karIne manuSya duHkhI thatA hoya che. kaI paNa vastumAM enuM mamatva thAya eTale enA saMga-viyegathI duHkhI rahe che athavA to e vastuo enI pAse hoya nahi te te meLavavA mATe e hiMsA, cerI, daga, asatya ane anItimaya sAdhanene Azare levAnuM vicAre che. Ama, dharmadhyAnamAM pragati sAdhavA mATe karele prayAsa A anuprekSAnA abhAvamAM Arta-raudradhyAna ja vadhAre che. AmAM dharmadhyAnI pitAnA manamAM evI gAMTha lagAve che ke A zarIra paNa tAruM potAnuM nathI, te pachI makAna, dukAna, dhana, sagAMsaMbaMdhI ke saMpradAyanA anuyAyI vagere kaI paNa pitAnAM nathI. kevaLa eka AtmA ja pitAno che te e AtmAnA zuddha svarUpa tarapha javA mATe e dharmadhyAnamAM sthira thaze. dharmAcaraNamAM daDha rahevAnI bhAvanA bhAvaze. Atmaupajyane bhAva ekatva-anuprekSAnuM bIjuM pAsuM e che ke dhyeya sudhI pahoMcavA seksa dITha AtmabaLanAM 274
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe vizvanA tamAma AtmAo sAthe ekatvanI bhAvanA hovI jarUrI che. jagatanA samasta AtmAo pratye Abhaupamya bhAva-ekatva bhAvanI anuprekSA che. jagatanA badhA ja jIve mArI mAphaka sukhapriya che ane emane duHkha apriya che. keI duHkha icchatuM nathI. koIne pitAnI hiMsA thAya ke keI enI sAthe asatya AcaraNa kare tevuM IcchatuM nathI. potAnI sAthe kaI jhaghaDe ke beImAnI kare te tene gamatuM nathI. potAnI cIjavastu keI cerI le athavA te potAnA hakkane kaI chInavI le te gamatuM nathI. pitAnI sAthe kaI Ave vyavahAra kare te manuSya duHkhane anubhava kare che, paNa bIjAnI sAthe vyavahAra karatI vakhate manuSya potAnI A vAtane arthAt potAnA A dharmane bhUlI jAya che ane hiMsA, asatya Adi adharmamaya vyavahAra kare che. AthI jagatanA samasta AtmAo ane emAMya khAsa karIne manuSya AtmAo sAthe ekatva sthApita karavA mATe ekatvAnuprekSA jarUrI che. marudevI mAtAe potAnA jIvanamAM AvI ekavAnuprekSA apanAvI hatI. jyAre emanA putra RSabhadeve dIkSA lIdhI ane teo gharabAra choDIne gAmegAma vicaraNa karavA lAgyA tyAre putraviyogamAM marudevI mAtA ciMtita thaIne atyaMta rudana karavA lAgyAM. pitAnA patra bharatane e vAraMvAra 2SabhadevanA samAcAra pUchatAM ke teo kayAM che? AvI rIte e ArtadhyAna karatAM hatAM. bhagavAna RSabhadeva vicaraNa karatA karatA ayodhyAmAM padhAryA ane emane kevaLajJAna prApta thayuM. teo vizALa dharmasabhA(samavasaraNa)mAM besIne sahune dharmopadeza ApatA hatA. AnI jANa thatAM ja bharata pitAnAM dAdI marudevIne hAthI para besADIne rASabhadeva bhagavAnanAM darzana karAvavA mATe laI Avyo. hAthI samavasaraNanI najIka pahoMcyo tyAre marudevI mAtA samavasaraNanI racanA joIne tema ja hiMsaka ane ahiMsaka prANIone zAMtithI beThelAM jaIne stabdha banI gayAM. teo vicAravA lAgyAM, "huM to mAnatI hatI ke mAre traSabha duHkhI che, paraMtu enI pAse - 275 dhyAna-sAdhanA
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ te badhAM prANa beThAM che ane enI sevA kare che, ene upadeza sAMbhaLe che. AvA sukhanuM zuM kAraNa haze ?" . Ama vicAratAM mAtA marudevIne svayaMkuraNa thaI ke A sarva sukha zarIra sAthenA ekatvane kAraNe nahIM, balake AtmA sAthenA ekatvane kAraNe sAMpaDyAM che. zarIra te koInuM hetuM nathI, paraMtu AtmA zAzvata che ane enI sAthenA ekatva-Atmaupajya-dvArA ja A zakya bane che. jagatanAM badhAM ja prANIone pitAnA samAna jANIne emanAM sukhaduHkhane samajanAra, emane sukha prApta thAya ane duHkha dUra thAya te vyavahAra karIne ja vizva sAthe ekatva prApta kare che. vizvanA sarva AtmAo sAthenA ekAvane kAraNe ja trASabhane kevaLajJAna prApta thayuM ane A badhAM ja emanI ciMtA sevA karI rahyAM che. mAtra traSabhanA zarIra sAthenA mamatvane lIdhe huM ArtadhyAna, karI rahI hatI. A rIte ekatyAnuprekSAthI marudevIne AtmA dharmadhyAnamAM ane pachI zukala dhyAnamAM sthira thaI gayA. emane AtmA kSapakazreNuM para ArUDha thaIne kevaLajJAnathI yukta thaye ane AyuSya kSaya thatAM emane tarata mokSanI prApti thaI. A che ekavAnuprekSAnuM pariNAma. 2. anityAnuprekSA saMsAranA tamAma padArtho, khuda sagAMsaMbaMdhI, dhanasaMpatti, gharabAra, kuTuMba ane A zarIra paNa anitya ane kSaNabhaMgura che. utpanna thanAro dareka padArtha nAzavaMta che. sAthosAtha e paNa satya che ke koI jIva sukhI ke duHkhI, dhanika ke nirdhana, regI ke niraMgI hAya, paNa enI eka ja sthiti haMmezAM rahevAnI nathI. paristhitio, badalAtI hoya che. je zarIrane lIdhe saMbaMdha ane sagapaNanA taMtu joDAyelA che temaja je dhanasaMpati sAthe mArApaNuM vaLageluM che te paNa naSTa thavAnAM ja che, kAyama rahevAnAM nathI. zarIra, dhana ke kuTuMba Adi 276. ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI paNa peAtAnI sAthe AvanAra nathI, atimakALa pachI e badhu ahIM ja rahI javAnuM che te pachI zA mATe huM zarIrane vaza thaIne Ata-raudradhyAna karu ? zA mATe A zarIrane mATe dhana ke sAdhana meLavavA mATe cArI karuM, dhADa pADuM, hiMsA karuM ? zA mATe zarIra ke zarIranI priya vastunA viyAga thatAM duHkhI thaI ne vilApa karatA kru ? mAre teA nitya evA AtmAne mATe ja saghaLA puruSArtha ane sa` ciMtana karavuM joI e. A rIte anityAnuprekSA dvArA A - raudradhyAnathI dUra jaI ne dharma dhyAnamAM sthira thavu' joI e. 3. azaraNAnuprekSA janma, jarA, mRtyu, rAga, bhaya ane aneka duHkhAthI pIDita A sa`sAramAM koI paNa A AtmAne zaraNa ApanAra nathI. AtmAne zaraNa ApanAra te svayaM potAnA AtmA che. mAnavI saMkaTa samaye peAtAnAM mitro, sagAMsa``dhIe ane sAMsArika padArthanuM zaraNu zeAdhe che, paraMtu jyAM te khuda azaraNu ane asurakSita hAya te bIjAnAM zaraNadAtA kaI rIte banI zake ? je vipatti ke duHkhanA samayamAM zaraNu na ApI zake, surakSAnuM AzvAsana na ApI zake athavA te sahAyaka khanI zake tema na hAya tA zA mATe bIjAnI pAse AzA rAkhIne mAre duHkhI thavuM joI e ? koI sahuyAga na Ape tA zA mATe emanA vize sAruM-narasuM kahevu. joI e ? zA mATe koInA AzrayanI ke sahAyatAnI spRhA rAkhavI joIe ? sAmAnya rIte manuSyane e svabhAva che ke jo koI ene vipattimAM sahAya, zaraNa ke Azraya Ape nahIM te e hAya-vAya karatA raDavA-phUTavA mAMDe che ane A dhyAna karIne zAkavihvaLa banI jAya che. jemanI pAsethI eNe sahAyanI apekSA rAkhI hatI teo sahAya ke zaraNu na Ape teA emanA vize kharAba vicAravA mAMDe che athavA te emanAM dhanavaibhava AMcakI levA ke emanA para prahAra karavAnI yAjanA ghaDe che. 277 dhyAna--sAdhanA
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave samaye azaraNa-anuprekSA AtaM-raudradhyAnathI dUra karIne azAMta mAnavane dharmadhyAna tarapha vALatAM samajAve che ke are bhAI! A jagatamAM dharma ja ekamAtra zaraNadAtA che. zuddha dhamane ja Azraya zA mATe lete nathI ke jenAthI tane zAzvata zAMti ane sukha maLe? Ane mATe dharmapu-arihate siddha ane sAdhuonuM zaraNa levAmAM Ave che. A viSayamAM mane eka vyAvahArika dRSTAMta yAda Ave che. eka rAjakumAre kyAMka evuM vAMcyuM hatuM ke mAnavIe potAnAthI zakaya hoya teTalA mitro banAvavA joIe. basa, pachI te enA para mitro banAvavAnI dhUna savAra thaI gaI. mahelamAMthI nIkaLe te rastAmAM UjaLAM vastra paherelA mANasa sAthe mulAkAta thaI gaI. eNe pUchyuM, "rAjakumAra, kayAM jaI rahyA cho ?" rAjakumAre kahyuM, "kayAMya nahIM. mitra banAvavAnI icchAthI nIkaLe chuM." UjaLAM vastravALA ziSTa mANase kahyuM, "te mane ja banAvI le ne? AjathI huM tamAro mitra." rAjakumAra khuza thaI gayuM ane ene pitAne mitra banAvI lIdho. ethIye vizeSa ene makAna, saMpatti vagere ApyAM. e mitra paDachAyAnI mAphaka enI sAthe raheto ane badhAM ja kAma te beu sAthe maLIne karatA. Ama e covIsa kalAkamAM mitra banI gaye. A daramiyAna eka bIje mitra paNa bane, je vAratahevAre rAjakumAra pAse Avate ane vAtacIta karI, bhejana karI cAlyA jato. A rAjakumAra pitAnA svAthyane mATe bahAra pharavA jato. hate. ahIM ene e eka mitra maLyuM ke je cha-ATha mahine ekAdavAra maLa ane abhivAdana karate, paNa teo ekabIjAne jANatA nahotA. Ama, rAjakumAre traNa mitra banAvyA. eka divasa nagaramAM ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ durghaTanA thaI. keI vyaktie eka vepArInI hatyA karIne enI lAza rAjakumAranA mahelamAM mUkI dIdhI. AkhuMya kAvataruM eTaluM khUbIpUrvaka javAmAM AvyuM hatuM ke tapAsa thayA bAda rAjakumArane aparAdhI TharAvavAmAM AvyuM. jyAre rAjakumAranI dharapakaDa karavAnuM raTa nIkaLyuM tyAre keTalAka lokee rAjakumArane evI salAha ApI ke tame evI jagyAe chupAI jAo ke tamArI bhALa na maLe, nahi te tamane phAMsI maLI ja samaje. rAjakumAre vicAryuM, "eha ! ke phasAI gaye? lAva, mArA haMmezanA gADha mitrane tyAM jaIne chupAI jAuM." rAjakumAra jenI sAthe vIse kalAka rahete hatA e mitrane tyAM madharAte jaI pahoMce. ene pUre bharese hatuM ke ene mitra ene jarUra zaraNa Apaze. samaya Avye pitAne mATe prANa pAtharI de te ene mAna hatuM. pitAnA nityamitranA ghera jaIne bahArathI bUma pADI. kaveLAe pitAne mitra Avele joIne te AzcaryamAM DUbI gayA. eNe gharanI bArImAMthI DokuM kADhIne pUchayuM, "kahe bhAI, Ave samaye kema AvavuM paDayuM ?" rAjakumAra bolyA, are, zuM vAta karuM ! maTI AphatamAM phasAI gaye chuM. mArA para hatyAno Aropa che ane dharapakaDanuM raMTa che. tethI vicAryuM ke lAva, mitrane tyAM jaI chupAI jAuM jethI keIne mArI bhALa maLe nahIM ane huM phAMsInA phaMdAmAMthI bacI jAuM. AthI ja huM tAre tyAM Avyo chuM" nityamitra mUMjhAye ane kahevA lAgyo, "are bhalA mANasa bIju te ThIka, paNa mArAM bALa-baccAMne khyAla karavo hate. khera ! tuM te AphatamAM phasAyo, paNa mane zAne phasAve che? mRtyudaMDanI sajA thaI che tevA aparAdhIne gharamAM rAkhuM te te mAruM AvI ja bane, tArI sAthe mane paNa mRtyudaMDanI sajA maLe. jaladI ahIMthI cAlyA jA. koI tane ahIM jeze te mAruM AvI banaze." - 279. dhyAna-sAdhanA
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAre vicAryuM, eha! have kyAM jAuM? jigarajAna mitra ja AvuM kare te bIje kayAM Azaro maLaze ?" evAmAM ene ene bIje mitra yAda Avyo ane vicAryuM, "lAva, prasaMgopAtta maLe che tevA e mitranI pAse jAuM." haMmezAM te nahIM paNa parva ke zubha prasaMgenA divase e maLatA hatA. rAjakumAra gayo tyAre ene mitra jharUkhAmAM laTAra mAratA hatuM. rAjakumAre tarata ja parva mitrane oLakhI kADhayo. enI sAthe hAtha milAvyA. A parvAmitra rAjakumArane gharanI aMdara laI gayo ane bhAre AgatAsvAgatA karI. alpAhAra karAvyA pachI pUchyuM, kahe bhAI! Aje A garIbane tyAM AvavAnI kRpA kema karI ?" rAjakumAra bolyA, "rAjAe mane mRtyudaMDa pharamAvyuM che. enAthI bacavA mATe tAre zaraNe AvyuM chuM. je tuM mArI rakSA karIza te AjIvana tAre aNI rahIza." Azare ApavAnI vAta sAMbhaLatAM ja mitranA caherAnuM sUra UDI gayuM. e bolyA, "tame kahe te tamArA mATe prANa ApavA taiyAra chuM, kahe teTaluM dhana ke jamIna jAyadAda ApI dauM, paraMtu Azaro ApavAnI bAbatamAM huM lAcAra chuM." rAjakumArane ahIMthI paNa nirAza thaIne pAchA javuM paDyuM. e hiMmata hArI beThe. be mitranA AvA javAbane kAraNe trIje mitra yAda AvyuM, paNa enI pAse javAnI hiMmata cAlI nahIM. trIjo juhAramitra hatuM. rAjakumAre vicAryuM ke jyAM nityamitra ane parvamitre jAkAre Apyo che tyAM trIjA mitra pAsethI zuM AzA rAkhuM ? Aja sudhI kyAreya ene kaI madada ke sahAya karI nathI. pachI kahyuM meM laIne enI pAse jAuM? Ama chatAM AzA-nirAzAnA taraMgamAM raMgoLAtA rAjakumAre mana mArIne trIjA mitrane tyAM javAnuM nakkI karyuM. trIje mitra pitAnA khaMDamAM besIne kAma karI rahyo hato. rAjakumArane jotAM ja 280 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ eNe badhuM kAma cheDI dIdhuM ane tenuM svAgata karyuM. rAjakumAranA caherA paranI udAsInatAnuM kAraNa pUchayuM tyAre rAjakumAre pitAnI saghaLI ApavItI saMbhaLAvI. - trIjA mitre rAjakumArane AzvAsana ApatAM kahyuM, "saheje gabharAIza nahIM. A gharamAM tane Azaro te maLaze ja, paraMtu jarUra paDe tAre mATe prANa nyochAvara karavA taiyAra chuM. tuM bephikara rahe. tAre kaI vALa paNa vAMke karI zakaze nahIM. Ava, aMdaranA khaMDamAM jaI ArAma kara. mAtra eka vAtanuM dhyAna rAkhajo ke A ghara choDIne bahAra ja nahIM, nahi te tArA jAnanuM jokhama UbhuM thaze." rAjakumArane jANe navuM jIvana maLyuM. ahIM nizcitapaNe rahevA lAge. rAjakumArane giraphatAra karavAnuM rAjAnuM vaeNraMTa niSphaLa gayuM. rAjakumAranI ciMtA dUra thaI A te daSTAMta che. have ene marma joIe. sAMsArika jIvarUpI rAjakumAra che ane zarIra enI sAthe vIse kalAka rahete nityamitra che. zarIra paDachAyAnI mAphaka sAthe rahetuM hovA chatAM vakhata Ave sAtha choDI de che, egya zaraNa ApatuM nathI. bIje parvamitra eTale ke parivAra ane sagAMsaMbaMdhI che, je kavacit khavaDAvI, pivaDAvI zake che, paraMtu zaraNa ApI zakatAM nathI. trIje juhAramitra te dharma che. enA tarapha sAMsArika jIvarUpI rAjakumAra ochuM dhyAna Ape che. ene kazuM pUchatuM nathI, paraMtu Aphata AvatAM A ja zaraNa Ape che. mRtyudaMDanuM veraMTa Ave te badhAM upekSA karavA mAMDe che, paraMtu e samaye dharma ja AzvAsana ane zaraNuM Ape che. AthI azaraNa bhAvanA dvArA dharmadhyAnanuM zaraNa levAnI vAta kahevAI che. 4. saMsArAnuprekSA saMsAramAM sarvatra duHkha ja che, kayAMya keI sukhI nathI. saMsAranuM svarUpa ja evuM che ke emAM ISTane viyAga ane aniSTane saMyoga thato rahe che, jene pariNAme jIva duHkhI thAya che. A-raudra dhyAnavaza 281 dhyAna-sAdhanA
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane vAraMvAra janma-maraNa bhegavavAM paDe checoryAzI lAkha yunimAM kaI sthAna evuM nathI ke jyAM jIve janma lIdho na hoya ane mRtyu pAmyo na hoya. Ama chatAM koI paNa jagyAe ene vAstavika sukha sAMpaDyuM nathI. badhA saMbadha sAMsArika svArthane lakSamAM rAkhIne racAya che. kyAreka te saMpatti ke sukhasAdhananI bAbatamAM najIkanAM sagAo paNa duvRtti dharAvatAM hoya che, kayAreka AnI upekSA kare che. A samaye jIva Arta-raudra dhyAnavaza thaIne duHkhI thAya che. je AvA samaye e vicAra kare ke A jagatamAM dharma sivAya bIjI koI bAbata sukha Ape tema nathI tethI huM dharmane kema na apanAvuM. je dharmane apanAve te dharmadhyAnanA prabhAvathI sukha prApta kare che. A rIte saMsArabhAvanA sAdhakane saMsAramAMthI aLago kare che. je jIva saMsAramAM ja phasAI rahe te Arta-raudra dhyAna thAya che, jenAthI mukta thaIe te ja dharmadhyAnamAM sthira thavAya che. A rIte saMsArAnuprekSAthI cAra gatimAM badhI avasthAomAM saMsAranA vicitratApUrNa svarUpanuM ciMtana karIne Arta-raudradhyAnathI dUra javuM jarUrI che. A cAreya anuprekSAo dharmadhyAnamAMthI calita thatA sAdhakane sthira kare che. dharmadhyAnanAM cAra lakSaNe dharmadhyAnane oLakhavA mATe enAM cAra lakSaNa batAvavAmAM AvyAM cheH (1) AjJA-ruci (2) nisarga-ruci (3) sUtra-ruci ane (4) avagADha-ruci. (1) AjJA-ruci vItarAga AptapuruSanI AjJAmAM jenI ruci che teo dharmadhyAna karI zake che. AthI ja kahevAyuM che ke "bAgadhammo" arthAta "AjJAmAM ja dharma che." A rIte AjJA para dRDha rUci rAkhavI te dharmadhyAnanuM cihna che. jenI ruci bhagavAnanI AjJAmAM nathI ane mAtra pikaLa vAte ja kare che, te samajI le ke te dharmadhyAnathI dUra che. 282 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) nisa-ruci kazAya upadeza vinA pUrvabhavanA saMskArane kAraNe je vyakti dhamAM, ahiMsA, satya AdinA pAlanamAM tema ja dha kAryoMmAM ruci rAkhe che evI nisaga-ruci dharAvatI vyakti dharmadhyAnamAM lIna banI hAvAnA sa`keta maLe che. (3) sutra-ruci dha zAstromAM dRDha zraddhA rAkhIne dhamArganuM yathAzakti anusaraNa karatA heAya. AvI vyakti sUtra-ruci dharmadhyAna karI zake che. kaI sUtramAM ruci heAya eTale samajI le ke enAmAM dharma dhyAna che. AvI ja rIte vyakti sUtro sAMbhaLatAMnI sAthe ja dhamAM ruci levAnuM zarU kare teA mAnI le ke e dharmAMdhyAnI che. (4) avagADha-ruci AnuM bIju nAma che vistAra-ruci. dvAdazAMgI athavA te dharmozAstronuM vistArathI vizleSaNa karIne ane emAM UMDA UtarIne samajavAnI zraddhA ke ruci hAya te te dharmadhyAna karI zake che. avagADha-- -ruci e sAdhakanA dharmadhyAnanI pArAzIzI che. A cAra ruci hoya teA te vyakti dhama dhyAnI hevAnI sUcaka che. cAra rucimAMthI kadAca koI ekAda ruci haze teApaNu dha dhyAnamAMthI calita thatA mAnavI tarata ja vAcanA AdinA Alekhana dvArA sthira thaI jaze. jenAmAM A cAra ruci nathI tevI vyaktiomAM artha-kAmanI tIvra rUci hAya che. tee dharma dhyAnane navarA mANasanuM sAdhana mAnIne bhautika cIjavastuo tarapha vadhu dhyAna Apaze. zukaladhyAna zukaladhyAna sarvotkRSTa dhyAna che. A dhyAna sAdhakane meAkSanI sAva nikaTa laI jAya che, paraMtu enI prApti pahelAM dhama dhyAnanA sa`skArAnI dRDhatA jarUrI che. AvI sAdhanA pariSThava thavI joI e. zukaladhyAnanA cAra prakAra cheH (1) pRthakatva-vitarka savicArI 283 dhyAna-sAdhanA
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) ekatva-vitarka-nivicArI (3) sUkSma-kriyA-pratipAtI ane (4) samucchinnakriyA-nivRtti. A cAra prakAranAM dhyAna AtmA ane zarIranA bhedavajJAnane kAraNe che. zukaladhyAnanAM cAra liMga(cihna) che anyathA, asammA, viveka ane vyutsa. A cArenA artha spaSTa che. koI paNa prakAranI vyathA, sammAha, aviveka ke avyutsaga hoya tA zukaladhyAnanI prApti thatI nathI. e ja rIte zukaladhyAna paNa A cAra dvArA ja oLakhI zakAya che. zukaladhyAnamAM sthira rahevA mATe cAra lakhana che: (1) krodha na karavA, (2) gana karavA, (3) mAyA na karavI ane (4) lAbha na karavA. Ano artha e ke krodha, mAna, mAyA, lAbha sUkSmarUpe hAya tApaNu sAdhaka zukaladhyAnamAMthI calita thaI jAya che. A cArenA sa pUrNa kSaya thAya te ja zukaladhyAna pragaTa thAya che. zukaladhyAnane mATe cAra anuprekSA che : (1) anantavati tAnuprekSA, (2) vipariNAmAnuprekSA, (3) azubhAnuprekSA ane (4) apAyAnuprekSA. zukaladhyAnanA viSaya ghaNA gahana che. saMkSepamAM tamArI sAme enA svarUpa ane bheda darzAvyA che. A rIte dhyAnasAdhanAnAM judAM judAM pAsAMonA ApaNe vicAra karyAM. vAstavamAM sAdhaka dhyAnanI ke anya koI paNa prakAranI sAdhanA karavA mAge che tyAre e sAdhanAnI AsapAsanAM badhAM ja sAdhakakhAdhaka kAraNeAnA vicAra karavA paDe che. koI vyakti AMkhe vAvIne ene pANI pAya nahIM, enA kharAkhara uchera kare nahi athavA te enI ceAgya jALavaNI kare nahI tA enI AMkhe vAvavAnI mahenata niSphaLa jAya che. e ja rIte dhyAnanI sAdhanAnA Arbha karyAM pachI jo e sAdhanAnI satata saMbhALa levAya nahIM, tenI AsapAsanAM avarodhaka kAraNe| dUra karAya nahI' athavA te Ata -raudra dhyAnathI ene bacAvavAmAM Ave nahI te| badhI ja mahenata para pANI pharI vaLe che. 284 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aje te vyakti sAdhanA dvArA bhautika vastuonI prAptinI AzA rAkhe che. te Icche che ke amArI sarvatra prazaMsA thAya, AjubAju anuyAyIonI bhIDa jAme ane emane jayanAda gUMjate rahe. AvI kaI bAbatane athavA te kaI bhautika vastunI prAptine tame sAdhanAnuM phaLa mAnatA haze te samajI leje ke tame bhramamAM che. sAdhanAnuM phaLa te kaSAyanI maMdatA, ahiMsA-satya Adi dharma pratye. daDhatA, AMtara ane bAhya ekatA, vizvanA tamAma AtmAo sAthenA ekatvamAM vikAsa tathA jIvananI pavitratA ane saraLatA che. jo AvuM nahIM hoya te mAtra vAgho paherI levAthI athavA te kriyA karavAthI sAdhanAnA vRkSa para suMdara phaLa Avaze nahIM. mitro ! dhyAnasAdhanA mATe paNa tame dIrgha dRSTithI vicArIne. puruSArtha karaze te avazya enAM suphaLa pAmaze. sthaLa : jainabhavana, bIkAnera 25 oNgasTa, 1948 285 dhyAna-sAdhanA.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdara vyutsarga-tapanuM virATa rUpa Abhyantara tapane chaThTho bheda che vyutsarga. A vyutsarga-tapa eka atyaMta kaThina tapa che. mAtA pitAnA putrone mATe bhUkha, tarasa ke ThaMDI garamI sahana kare che, paraMtu enI pAchaLa te enuM vAtsalya raheluM hoya che. Ane tapanI kaTimAM mUkI zakAya nahIM. eka vepArI dhanaprApti mATe keTalIye rAtrinA ujAgarA veThe, eka rAjA potAnA rAjyavistAra mATe prANanI Ahuti Ape athavA te koI kAmI puruSa potAnI premikAnI pAchaLa pAgala thaIne pataMgiyAnI mAphaka kAmavAsanAnI AgamAM pitAnA prANanuM balidAna ApI de, A badhAMne tapa kahevAya nahIM, kAraNa ke enI pAchaLa rAga, Asakti ke meha rahelAM hoya che. mehAMdha banele mAnavI pitAnuM zarIra, saMpatti, jamInajAyadAda, pitAnA sagAMvahAlAM, putra ane patnIne 286 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa eka kSaNamAM tajI de che, paNa Ane tapa kahevAya nahIM. tapanI pAchaLa eka nizcita uddeza ane vizuddha bhAvanA hoya che. emAM rAga, meha, Asakti, svArtha, kAmanA ke yazanI lipsAne keI avakAza hote nathI. A badhAMne pAra karIne zarIra ane zarIra saMbaMdhI jaDa ane cetana vastuonuM mamatva tajavuM, samaya Ave na mama' kahIne athavA te "mavALa vosirAmi (pitAnI manAtI ane gaNAtI cIjone vyutsarga karuM chuM) kahIne kSaNa mAtrAmAM vastranI mAphaka athavA te sarSa jema kAMcaLI choDe che te rIte choDI devuM te vyutsarga che. mAtra kaI cIjavastune cheDavI tenuM nAma vyutsarga nathI. keI paNa cIjane cheDavI tenuM nAma vyutsarga hota te manuSya zarIra maLa, mUtra, mela Adi malina vastuone utsarga kare che tene paNa vyutsarga kahevo joIe. saDelI cIje pheMkI devI ke makAnamAMthI kacaro kADha te paNa vyutsarga kahevAya. hakIkatamAM A vizeSa utsarga arthAt mamatvathI rahita ke kaSAya-vijaya sahitane utsarga nathI, mAtra ene nirupayogI mAnIne pheMkI devAmAM Ave che. je tamane ema khyAla Ave ke A maLamUtramAMthI senA jevuM khAtara taiyAra thaI zake tema che ane e khAtara khetaramAM nAkhavAthI cAra gaNuM anAja ugADI zakAya che te tame ene mamatApUrvaka saMgrahIta karI rAkhaze. pitAnA parivArane mATe sukhasuvidhAne tyAga karavo te paNa utsarga kahevAya nahIM. dezanI rakSA mATe, sAmAjika saMkaTanA nivAraNa mATe, vizvanAM prANIonAM duHkha dUra karavA mATe niHsvArtha bhAve je pitAnuM zarIra, maMDaLa, sukhasAmagrI, kaSAya, bhejanapANI, saMsAra vagere choDavAmAM Ave to te vyutsaga kahevAya che. islAma dharmamAM Ane kurabAnI kahevAmAM Ave che. vaidika dharmamAM ane utsarga, balidAna ke sarvasva samarpaNa kahevAmAM Ave che. khristI dharmamAM ene sekiphAIsa kahe che. Ane mATe game te zabda vaparAya, paraMtu enI -287 vyutsarga-tapanuM virATa rUpa
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAchaLane bhAva te eka ja hoya che. e bIjI vAta che ke samaya jatAM svArthI dha lekoe potAnA kSudra svArthane khAtara ene beTo artha karyo hoya. kurabAnIne artha che pitAnI Ahuti athavA te pitAnI priya vastunuM khudAne samarpaNa. AmAM keI nirdoSa jIvanI talanI vAte te kyAMya AvatI nathI ! AvI rIte pahelAM bhAratavarSamAM nirdoSa pazuone bali caDAvAte. hatuM, paraMtu samaya jatAM e prathA sarvathA baMdha thaI paraMtu Aje pharI devadevIonI samakSa emane nAme bakarAo ane bheMsa vagerene bali caDAvavAmAM Ave che. dharmane nAme thatA A adharma che. hakIktamAM bali ApavAne hate kAmakrodhAdi pazuone ane hema karavAne hate ajJAna-meha Adi kaSAyane. paraMtu svAthI mANasoe arthane anartha karIne eka mithyA paraMparA UbhI karI. Ama, vyutsargane artha samaya Ave pitAnuM zarIra, pitAne saMgha, pitAnI samasta sAmagrI (upadhi) tathA pitAnAM zubhAzubha karmone cheDavAM, kurabAna karavAM, balidAna karavAM yA nyochAvara ke samarpita karI devAM. bIjA zabdomAM kahIe te ApaNA para AvatAM saMkaTo ke ke upasargane samaye dhama para daDha zraddhA hevI joIe. satya ke siddhAMtane khAtara athavA te anya para AvatI ApattimAM emanA rakSaNane mATe zarIra ke zarIra saMbaMdhita vastuo, sagAMsaMbaMdhI Adi cetana athavA te makAna, dukAna, dhana, jamIna-jAyadAda, AhAra-pANI jevA jaDa padArthone choDavA. e ja rIte rAga, dveSa, kaSAya, viSayavAsanA meha, dhRNA jevA zarIra sAthe saMbaddha durbhAva athavA te zarIrane anulakSIne thatI azubha kiyAo, dupravRttio Adi parathI mamatva choDI devuM athavA te ene saMpUrNa tyAga karavo ene cutsarga kahe che. vyutsarga tyAre ja tapa bane ke jyAre enI pAchaLa kaI svArtha, pralebhana, bhaya, vAsanA ke kAmanA na hoya. 288 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM sva-rAjya ApaNI dRSTi sAMsArika padArthAMmAM Asakta hAya che, AthI sa'sAranA padArthoM ramaNIya lAge te rAga che. rAgane kAraNe AtmA mamatvabuddhimAM khUMpI jAya che. keAI paNa vastune jovI, sAMbhaLavI, sUMghavI, spavI ke cAkhavI te pApa nathI, paraMtu pratyeka zarIradhArIne mATe Avu karavuM anivArya paNe Avazyaka hAya che; pachI te bhale pAMca mahAvratadhArI sAdhu kema na heAya ! zarIra che tyAM sudhI jovAnI, sAMbhaLavAnI, cAkhavAnI, sparzIvAnI Adi kriyAo thatI rahe che. paraMtu jyAre ApaNe manavAMchita vastune joI ne enA para Asakta thaI e chIe; madhura kaNapriya zabdo sAMbhaLIne mugdha thaI jaIe chIe; svAdiSTa vAnagI cAkhyA pachI tene adhika pAmavA mATe Atura banI jaIe chIe; komaLa ane galIpacI kare tevI vastune sparza karI mAhita thaI jaI e chIe te rAga che. koI sugaMdhita padArthonI maheka anubhavatAM vibhAra banI jaIe chIe athavA tA kAI kurUpa vastu jotAM enI ghRNA karavA mAMDIe chIe; niMdA ke apazabda jevA kaNu kaTu zabdo sAMbhaLIne dhUMvAMpUvAM thaI jaI e chIe athavA kaDavI ke esvAda cIjane cAkhatAM ja thU-thU karavA mAMDIe chIe; kaza ane kharabacaDI vastune spa thatAM akaLAI e chIe ane badabU dharAvatA padArthonI dugaMdha nAkamAM paDatAM ja meDhuM macakoDavA mAMDIe chIe. A badhAthI rAga ane dveSanI pariNita thAya che. rAgadveSanI pariNatithI karmabaMdhana thAya che. Ama byulsa tapamAM eka bAju mAhya vastuone tyajavAnA abhyAsa karavA paDe che. AnA artha eTaleA ke anya koI vyakti du:kha, herAnagati, sakaTa ke musIbatamAM paDI hAya tyAre ApaNe jene ApaNI priyamAM priya vastu mAnatA hAI e tene cheDavAnA abhyAsa karavAnA hAya che; e vastu tarapha mamatva buddhithI rahita thaIne tenA niHsvArtha ane nispRha bhAvanA sAthe tyAga karavA paDe che. bIjI bAju je vastu ApaNI peAtAnI nathI athavA te ApaNane e.-19 289 vyutsaga -tapanuM virATa rUpa
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhIna nathI ene joIne, sAMbhaLIne, sUdhIne, sparza karIne athavA te cAkhIne temAM rAga ke dveSa pedA karIe chIe, pariNAme emAMthI kaSAya bhAvanA ane viSayavAsanA jAge che, e meLavavA mATe laDAI-jhaghaDA thAya che. Ama, mananI e vastu pratyenI rAga ke dveSanI durbhAvanA vANI ke zarIraceSTA dvArA pragaTe che. AvI parAzrita vastuo pratye rAgadveSa, kaSAya ane viSayAsakti vagerene A tapamAM tyAga karavo paDe che. Ane artha ja eTale ke vyutsarga-tapa dravya ane bhAva baMne rUpe kAma kare che. A tapathI ja AtmA zarIra sAthe joDAyelI virATa senAne jItI zake che, anyathA AtmA zarIranI e pheja AgaLa hArI jaze. vyutsatapa AtmAne zarIranI gulAmImAMthI mukta karIne svarAjya apAve che. AtmAnuM rAjya svataMtra hatuM paNa enA para zarIre dhIre dhIre potAnuM prabhutva jamAvIne AtmAne parataMtra banAvI dIdhe. have e AtmA vyutsarga-tapanI, dravya ane bhAva baMne prakAranI tAlIma laIne ane e tapane pravega karIne svataMtra banI zake che. AvI svataMtratAne anubhava AtmAne vyutsarga-tapa dvArA ja thaI zake che. AsaktinI ALapaMpALa vAstavamAM joIe to zarIra athavA anya koI paNa vastumAM rAga ke dveSa hotA nathI, balake e te vyaktimAM vase che. je vastumAM ja rAga ke dveSa bharelA heta te vItarAgane paNa ene sparza thatAM rAgadveSa pedA thAta, paNa evuM banyuM nathI. vItarAga prabhu vyutsargatapanA dIrgha abhyAsathI vastu pratyenA rAga ane dveSane sarvathA miTAvI cUkyA che. e siddha thAya che ke vastumAM rAgadveSa nathI temaja enAmAM rAgadveSa utpanna karavAnI zakti paNa nathI. hakIkatamAM te vyakti pote ja e vastune sArI ke kharAba mAnIne pitAne rAga ke dveSa pragaTa kare che. AthI vyakti ja e rAga ke dveSane dUra karI zake che. ene haTAvavAno upAya che vyutsarga-tapanI dravya ane bhAva baMne rUpe sAdhanA. bIjI eka evI paNa vAta che ke eka ja vastu pratye eka vyaktinA hRdayamAM rAga pedA thAya che ane e ja vastu pratye bIjI vyaktinA 290 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdayamAM dveSa jAge che. viSTA ApaNane dhRNAjanaka lAge che, paraMtu sUvarane mATe manavAMchita bhAjana che. kaDavA heAvAne kAraNe je lImaDe ApaNane pasaMda nathI te UMTane maLe te e lImaDAne laherathI khAze. Ama, rAga ke dveSa padArthomAM nathI, balke vyaktinI sArI-khATI dRSTimAM che. padArtha teA jaDa che. enAmAM vaLI eTalI badhI tAkAta kayAMthI hAya ke e rAga ke dveSa pedA karI zake ? jo jaDa padAthaeNnA hAthamAM A zakti pahoMcI jAya te te AkhI duniyA para kAbU meLave ane AvuM thAya teA cetana enu* gulAma banI jAya. cetanamAM je anata zakti che tenuM zuM thAya ? kharI vAta e che ke AtmA ja virATa zakti dharAve che. e pote ja potAnA niyaMtA, kartA ane bhaktA che. paraMtu Aje enI e virATa zakti jaDapadArthonA sa`samAM AvatAM rAga ane dveSanI paLeAjaNamAM paDI gaI che. e pAtAnI jAtane sabhALe ane vyutsaga -tapanA AzareA le teA jaDapadArthAnA cakkaramAMthI chUTI zake che. jaDa hAya ke cetana, paNa emanA pratyenA rAgadveSa AtmA para savAra thaI jAya teA AtmAne nacAve che; e hasAve paNa che ane raDAve paNa che. eka putra jha`khatI mAtA putrajanmathI khUma Anati thAya che, ene lADa-pyAra ApIne khavaDAve-pivaDAve che, paraMtu e khALaka acAnaka mRtyu pAme te e ja ene raDAve che. ajJAnavaza AtmA priya vastune peAtAnI mAnIne khuza thaI ne hasatA hAya che ane e ja enA viyAgamAM raDatA hAya che athavA te apriya vastu sAme AvatAM aprasanna banI jatA hoya che. rAgadveSanA A kucakramAMthI ahAra kADhanAru vyutsaga -tapa che. mahApuruSAe A tapanI ArAdhanA karavA mATe khAdya ane AbhyaMtara ane prakAranI vastuonA tyAga karavAnuM kahyuM che. mAhya vastuomAM gaNu, zarIra, udhi, AhAra vagerenA tyAga karavAne hAya che. Ane dravya-vyutsaga kahe che. AbhyaMtara vastuomAM kaSAya, ka, rAgadveSa AdinA tyAga karavAnA haiAya che. Ane bhAva-jyutsaga kahe che. 291 vyutsaga tapanuM virATa rUpa
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ A dRSTie vyutsa-tapanA mukhyatve sAta prakAra che : (1) zarIra-vyutsaga (2) gaNu-byulsaga (3) upadhi-yutsaga (4) bhaktapAna-butsa (5) kaSAya--byulsa (6) saMsAra-vyutsaga ane (7) kama -vyutsaga . AmAMnA prathama cAra bhedanA dravya-byulsaga mAM ane pachInA traNa bhedanA bhAva-byulsa mAM samAveza thAya che. 1. zarIra-vyutsa zarIra-vyutsa mAM zarIra ane zarIrathI saMbaMdhita tamAma jaDa ane cetana vastuenA byulsa'nA samAveza thAya che. manuSyane potAnuM zarIra sauthI vadhu priya hoya che ane ene pariNAme ja manuSya ATalI adhI pachaDATa khAteA heAya che. zarIranI sAtheAsAtha ene piravAranu mamatva thAya che ane peAtAnA piravArane mATe e maravA ke mAravA taiyAra thaI jatA hAya che. zarIranA mamatvane pariNAme ja makAna, dukAna, sukhasAdhana, dhanasapatti, jamIna-jAyadAda vagere pratye mamatva anubhave che. AthI ja zarIra ane zarIrathI saMbaddha evI tamAma jaDa ane cetana vastu pratyethI mamatvane aLaguM karavuM te ja zarIra- vyutsaganuM rahasya che. zarIra-byulsanA abhyAsane kAraNe ja manuSya ghaNIvAra anyanA hita ke sukha mATe sa`svanI Ahuti ApatAM acakAtA nathI. suratanI tApI nadImAM ekavAra bhayaMkara pUra AvyuM hatuM. pUranA UchaLatA pANImAM manuSya ane pazue jhUmI rahyAM hatAM. Ave samaye kinArA para UbhelA dAdAbhAI pAMDee A joyu' ane emanAthI rahevAyuM nahI. teo kuzaLa taravaiyA ane pahelavAna paNa hatA. emaNe vicAyuM, "bhale mArA deha DUbI jAya, paNa gheADAMka prANIone te huM DUbavAthI macAvI zakIza.'" dAdAbhAI dhasamasatA pUramAM kUdI paDayA. taravAnuM jANatA hatA, paraMtu pUranA caDatA pANImAM taravuM ane anyanA jIva bacAvavA e 292 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ keI AsAna vAta nahatI, paraMtu dAdAbhAIe potAnA zarIranI paravA ryA vinA mAnavIo ane prANIone bacAvavAnuM zarU karyuM. kahe che ke emaNe avirata prayatna bAda manuSya ane prANIone bacAvyAM. emaNe e rIte 106 jIvone ugArI lIdhA. Ane zarIra-vyutsarga nahIM kahIe te zuM kahevAya? zarIra-vyutsarga-tapane abhyAsa thatAM manuSya potAnA zarIra para zastra-prahAra ke zastrakriyA thAya te paNa gabharAto nathI. kemI ramakhANa vakhate nirbhaya banIne gaNezazaMkara vidyAthI janatAnI vacce AzvAsana ApavA mATe gayA hatA. teo zAMti sthApavA prayatna karatA hatA tyAre kyAMkathI baMdUkanI goLI AvI ane emane vIdhIne cAlI gaI Ama chatAM emaNe "upha paNa karyuM nahIM. mahAtmA gAMdhIjI para goDasee goLI calAvI tyAre emaNe goDase tarapha kazeya kodha ke dveSa rAkhyA vinA "he rAmaeTaluM ja . belyA. zuM A hasatAM hasatAM zarIra choDavAnuM udAharaNa nathI? bAra varSanA lAMbA duSkALa vakhate keTalAMya sAdhu-sAdhvIoe pitAno dharma samajIne anazana (saMllekhana-saMthAro) karIne potAnuM zarIra choDI dIdhuM hatuM. ghaNA zrAvakee paNa AvuM ja karyuM hatuM. A rIte brahmacaryanI rakSA karavA mATe potAnA prANanI Ahuti ApavA taiyAra thayelA sudarzana zeThane koNa nathI jANatuM ? eka bAju siddhAMtanI rakSA karavAne savAla hoya ane bIjI bAju prANa javAnI bhIti hoya ke zarIra-rakSA karavAno prasaMga hoya tyAre meTA meTA sAdhake pAchA paDI jAya che, zarIra ke prANane meha emane siddhAMtamAMthI calita kare che. AthI ja AcArya amitagatisUrie tIrthaMkara paramAtmAne zarIra-vyasarga mATe baLa ApavAnI prArthanA karI che: zarIrataH skumanattarAzi mitrabhAnamapattadoSa che jinendra ! koSAdiva khaDgayaSTiM tava prasAdena mamAstu zaktiH // " "he jinendra prabhu! ApanI kRpAthI mane evI zakti maLe ke 293 vyutsarga-tapanuM virATa rUpa
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ jethI A zarIrathI anaMta zaktimAna ane doSarahita zuddha AtmAne evI rIte judA karI zaku ke jevI rIte myAnamAMthI talavAra alaga thAya che." 2. gaNa-yutsa gaNa kahevAya che potAnA gaccha ke saMpradyAyane athavA tA peAtAnA kuTuMba athavA jJAtine. vyakti rAga ke meAhamAM aMdha banIne potAnA gaNu (samUha) sAthe kharUMdhAI rahe che. ghaNI vAra pAte duHkhI thAya che ane khIjAone paNa du:khI kare che. keTalIye vAra avinIta ziSyA athavA tA durAcArI, atyAcArI ane anyAyI putrAne lIdhe guru ke mAtApitA duHkhI thatAM hAya che. te mehavaza banIne ema khelatAM hAya cheH kurvannapi vyalIkAni yaH priyaH priya eva saH / aneka prakAranI anIti kare, te paNa je pyArA heAya te pyArA ja hAya. dhRtarASTra jANatA hatA ke durgaMdhana Adi kaurave anyAyamArge cAle che. yugapuruSa zrIkRSNe emane cetavaNI paNa ApI. hatI ke Apa duryodhananA pakSa levA cheDI do.'' paraMtu dhRtarASTra mAhavaza hAvAthI duryodhana AdinA pakSa levAnuM cheDatA nathI. tee emaja kahetA rahyA, "bhAI ! je amAruM che tene kaI rIte cheDI zakIe ? sAruM-narasuM game tevuM hAya paNa potIkuM che." khIjI bAju gArmAMcA nAmanA AcArya joyuM ke emanA pAMcasA ziSyA avinIta che, emanu kahyuM mAnatA nathI temaja sAdhumaryAdAnuM pAlana karavA taiyAra nathI teA e badhAne cheDIne ekalA cAlI nIkaLyA. Ane gaNu-butsa kahevAya. 3. upadhi-jyutsa 'upadhi' e jaina pAribhASika zabda che. enAthI sAdhu-sAdhvIonA bhaDApakaraNAnA a gRhIta hAya che. upadhi e prakAranI che-- (1) audhika-upadhi ane aupacAhika-upadhi. audhika u5dhi ene kahevAya che ke je haMmezAM upayegamAM Ave che; jema ke rajoharaNa 294 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhavastrikA, calapaTTo vagere jyAre aupagrAhika upadhi e che ke kaI vAra pAse hoya ane kaI vAra na paNa hoya. jema ke daMDa, lAkaDAnI pATa, bAjoTha vagere. sAdhu-sAdhvI mATe A baMne prakAranI upadhine mamavarahita tyAga kare te upadhi-vyutsarga che. gRhasthane mATe upadhi che gharasaMsAra calAvavAmAM upayogamAM AvanArI badhI cIjavastuo. makAna, dukAna, jamIna-jAyadAda, dhana, sonAcAMdI, pALelA prANIo Adi badhI bAbate upadhimAM samAveza pAme che. vakhata Ave potAnA siddhAMta ke dharmanI rakSA mATe athavA te bIjI vyakti para AvatAM saMkaTane dUra karavA mATe A badhAMne choDavAnI jarUra paDe to mamatvabuddhirahita thaIne ene tyAga kare te upadhivyutsaga che. hindustAna ane pAkistAnanA bhAgalA vakhate ghaNAM jena bhAIbahenane pAkistAnamAM potAnI jamIna, saMpatti, makAna, dukAna vagere cheDIne AvavuM paDyuM hatuM. jo e samaye e vastuomAM mamatvabuddhi rahI haze te e upadhi-vyutsarga gaNAya nahIM. mamatvane tyAga karavo athavA te mamatvane sirAvIne(butsarga karIne) ja sAco vyutsarga thAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha, pramAda ane mithyAtva Adi aMtaraMga upadhi che tene paNa tyAga karavo joIe. 4. bhaktapAna-butsarga deza, samAja ane dharma para saMkaTa AvyuM hoya, koI vyakti para upasarga AvyuM hoya athavA te koI aniSTa, roga, upadrava, lega ke adharmanuM nivAraNa karavA mATe athavA te anyAya ke atyAcAra karanArane potAnI bhUlazuddhi karavA bAdhya karavA mATe ahiMsaka pratikAranA rUpamAM athavA te saMllekhana-saMthAro(anazana) karavA mATe AhArapANI choDavAM paDe te harSabhera mamatvabuddhirahita thaIne choDavAM tene bhakta pAna-butsarga (AhAra pANI choDavAM) kahevAya che. uttarAdhyayana sUtramAM cha kAraNathI AhAra levA ane cha kAraNathI AhAra tajavAnuM vidhAna che. rAjagRhI nagarInA sudarzana zramaNopAsake joyuM ke arjuna mALIne 295. A vyutsarga-tapanuM virATa rUpa
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ satra AtaMka chavAyelA che ane mahAvIra prabhu nagaranI bahAra padhAryAM che tyAre peAtAnAM mAtApitAnI saMmati laIne peAtAnI pramaLa utsukatA sAthe gherathI e bhagavAna mahAvIranA darzanArthe nIkaLyA. hatyArA aju namALIthI e saheje gabharAyelA ke mUjhAyelA naheAtA, paraMtu jyAre eNe arjunamALIne meAgara ghumAvatA dhumAvatA najIka AvatA joyA tyAre sAme AvatA upasa ne jeI ne e tarata ja jamIna para besI gayA ane sAgArI (zI) anazana (bhaktapAnavyutsaga) karyu : Akhare jyAre arjunamALIe ghumAvelA magara ene kazI asara karI zakayo nahi ane khuda arjunamALI ekAeka bebhAna banIne paDI gayA tyAre sudana anazana laI ne arjunamALIne svastha karavA lAgyA. A che bhaktapAna-butsaganuM javalaMta udAharaNa. AjakAla te mRtyunI ghaDI najIka AvI hAya tepaNa mANasa eka pachI eka davA lIdhe ja jAya che. eve samaye bhaktapAna-butsaga tapanA koI viveka jovA maLatA nathI. 5. kAya-yuga kaSAyanuM nimitta maLavA chatAM kaSAya pragaTa thavA devA nahIM, kaSAyanAM kAraNeAthI dUra rahevu', kaSAya vadhAravAmAM nimitta banavuM nahIM temaja vireAdhI ke pratipakSI kaSAya karatA hoya teA paNa zAMta rahevAnA prayatna karavA tenuM nAma kaSAya-vyutsaga che. tsu hatyArA banelA arjunamALI rAja rAjagRhI nagarInI sAta vyaktinI hatyA karatA hatA. zramaNApAsaka sudananA sapane lIdhe bhagavAna mahAvIranA meLApa thatAM eNe sAdhu-dIkSA grahaNa karI. dIkSA levAnI sAthe ja elA (be-be upavAsa) pachI pAraNAM karavAnI pratijJA AjIvana lIdhI hatI, paraMtu pAraNAM karavA mATe arjunamunine rAjagRhI nagarImAM ja javuM paDatu. ane nagarInI janatA emane joI ne krodhAyamAna khanI jatI. keAI gALeA Ape, koI mArapITa kare, koI dhakkA mAre teA koI lAkaDI phaTakAre. AvI sthitimAM eka-be divasa 296 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM, eka-be mahinA paNa nahIM, paraMtu cha-cha mahinA pasAra thaI jatA. arjunamunine kyAreka lUkhuM-sUkuM bhejana maLatuM te kyAreka mAtra pANI ja maLatuM. arjuna muni pUrNa zAMtabhAva, kSamAbhAva ane samabhAvathI lekenA durvyavahArane sahana karatA hatA. AvA kaSAyavyutsargane kAraNe ja teo cha mahinAmAM pitAnAM samasta karmone kSaya karIne kevaLajJAna ane mokSa pAmyA. Ama kaSAya-butsarga-tapa zAMtinuM varadAna Ape che. 6, saMsAra-lyusarga naraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAreya gati dharAvatAM saMsAranAM kAraNo-mithyAtva Adi-ne tyAga kare te saMsAra-butsarga kahevAya che. Ane artha eTale ke je kAryathI saMsAra vadhe tevAM kAryone tyAga kare te saMsAra-butsarga 7. karma-bhutsarga karmabaMdhananAM kAraNe tyAga karavo te karma-busarga che. karmabaMdhananAM A badhAM kAraNo judAM judAM zAstromAM temaja "tattvArthasUtramAM darzAvavAmAM AvyAM che. A kAraNone yogya rIte samajIne enA nivAraNa mATe puruSArtha karavA joIe. Ama karIe te ja karma vyutsaga tapa kahevAya. bhAva-butsarga Avazyaka mAtra dravyarUpathI ja vyusarga-tapanI sAdhanA karavAmAM Ave ane bhAvarUpathI sAdhanA na thAya te enI tapasAdhanA kAcI rahI jAya che, jenAthI e vyutsarganI parIkSAmAM niSphaLa jAya che. karaTa ane utkaraTa baMne bhAIo eka ja samaye dIkSita thaIne sAdhu thayA hatA. ekavAra A baMne sAdhuoe kuNAlA nagarInI bahAra eka nALA(jemAM thaIne nagarInuM pANI bahAra jatuM hatuM)nI pAse kotsarga (zarIra-vyutsarga) karyo. comAsAnA divase hatA. A baMne tapasvI sAdhuonA adhiSThAyaka dee vicAryuM ke je varasAda Avaze - 297 vyutsarga-tapanuM virATa rUpa
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ te nagaranuM pANI A baMne tapasvIone enA pravAhamAM kheMcI jaze, AthI adhiSThAyaka dee varasAda aTakAvI dIdhuM. bIjI bAju varasAda varasya nahIM tethI nagarajanemAM hAhAkAra thaI gayo. nagaravAsIo A vize vicAravA mATe bhegA thayA. emaNe vicAryuM, game te hoya paraMtu A be muMDita sAdhue nALAnI pAse UbhA che ane emaNe ja varasAda rokI rAkhe che." pariNAme nagarajanoe e baMne sAdhuone mAra mAryo ane. tiraskAra-vacane kahyAM. AnAthI baMne sAdhuone paNa koI AvyuM. baMne sAdhu mAsakSamaNa(satata eka mahinA sudhI upavAsa)nuM tA. karatA hatA, AthI devo emanA vazamAM hatA. pariNAme gusse thaIne bemAMthI eka sAdhue devane kahyuM, "muzaLadhAra varSA thAo" bIjA sAdhue kahyuM, "paMdara divasa sudhI satata varasAda paDe." basa, pachI te devatAoe ema karyuM. paMdara divasa sudhI satata muzaLadhAra varSA thatI rahI. cAre bAju pANI UbharAvA lAgyAM. prajAnI parezAnIne pAra na rahyo, paraMtu A baMne sAdhu pitAnA apamAnane badalo levAthI ghaNA khuza hatA. pariNAme dravya-butsarganI sAthe bhAva-butsarganI sAdhanAmAM teo asaphaLa rahyA. raudra dhyAnavaza A baMne sAdhuo mRtyu pAmIne narakamAM gayA. A che vyusarga-tapanI niSphaLatAne namUne. bhAIo, AthI ja kaSAya-butsarga vagere bhedamAM dravya.butsarganI sAthe bhAva-butsarganI anivAryatA spaSTa rUpe batAve che. vyutsarga-tapa, mAnavajIvanane mATe varadAna che tethI ene apanAvIne sva-para kalyANa, siddha karavAne prayatna kare. sthaLa H jainabhavana, bIkAnera 27 ogasTa, 1948. 298 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ seLa kAyotsarga kAyetsaga vyutsarga-tapanI bhUmikArUpa che. sAdhaka kAyotsaga karavAnuM zIkhI le, enuM yogya prazikSaNa laIne taiyAra thAya te pachI ja e. vyutsargane pUrNa ArAdhaka banI zake che. anyathA kAsanI zikSA pAmyA vinAne yoddho vyutsarganuM raNamedAna choDIne bhAgI jaze. vyutsarganI pUrva konsargane abhyAsa e. mATe Avazyaka che ke kAyAne sAdhyA vinA kasoTIne vakhate te kAyA ja vyutsarga karavAmAM dago karaze. kAyetsargane gya ane pUrNa abhyAsa karanAra vyutsarganI parIkSAmAM uttIrNa thAya che. meTrikanI, parIkSA pAsa karanAra kramazaH AgaLa vadhIne ema e.mAM uttIrNa thaI zake che, paraMtu jeNe pahelI copaDInuM pAThayapustaka pitAnA hAthamAM pakaDI. rAkhyuM hoya te sIdhesIdho ema, e. nI parIkSA Ape 299 - - kAyotsarga
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ te uttIrNa thAya kharo? kadI nahi. AvI ja vAta kAryotsarganI che. mAnavI potAnI kAyAnA vartuLamAM ja pheraphUdaDI pharato hoya che, enA ja baMdhanamAM rahyo hoya che ane je enI mamatAne choDI zakatA na hoya te pachI te kaI rIte gaNa, upadhi, bhakta-pAna AdinI mamatAne aLagI karI zake? e kaI rIte kaSAya, karma ane saMsAranA vyutsarganI parIkSAmAM uttIrNa thaI zake ? mULa vAta te e che ke "kAyA AtmAnI sauthI vadhu nikaTa che. AtmA rAta-divasa enA saMsargamAM rahe che. "gunA mavanti" e niyama anusAra joIe te AtmAmAM kAyAnA saMsargathI guNa AvavA te durlabha hoya che, balake deva ja vadhu lAge che. vaLI kAyA AtmAnI atyaMta nikaTavatI hovAthI enA para moha-mamatA paNa vadhu eMTI jAya che. "upaniSada'nA kahevA mujaba annamayakeSanI bhUmikA pAra karyA vinA jJAnamayakoSanI bhUmikA sudhI pahoMcavuM atyaMta durlabha che. AvI ja rIte zarIranI mamatA-mUcha choDyA vinA vyutsarganI ucca bhUmikAe pahoMcavuM kaThinatama che. AthI ja jaina dharmanA mahApuruSoe - AtmAnA nikaTatama sahavAsI zarIranI mamatA choDavAnuM kahyuM che. sAdhujane mATe te kAryotsarganA abhyAsanuM vizeSa mahattva darzAvyuM cheH "sAdhu so to sAdhe kAyA / kaur3I eka na rAkhe mAyA // lenA eka na denA do / sAdhu ho to aisA ho // " kAyAne sAdhanAre ja sAco sAdhu che ane e kAyA kAryotsarga dvArA ja sadhAya che." kAyetsargane uddeza raNamedAnamAM jatAM agAu ddhAne pahelAM tAlIma levI paDe che, yuddhanuM vyavasthita prazikSaNa levuM paDe che, sacoTa nizAnabAjI zIkhavI paDe che, pachI ja e yoddho yuddhanA medAnamAM saphaLa thaI zake. vaLI, e agAu eNe nakalI laDAI laDIne zarIra ane zarIrathI saMbaMdhita vyakti-vastuone meha choDa paDe che. je yuddho yuddhanA medAnamAM pitAnI patnI ane bALakane yAda karIne raDavA mAMDe te e samarAMgaNamAM ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM vIratA batAvavAne? AvI rIte rAga-dveSa, karma ane viSayakaSAyanI sAthe yuddha karavA mATe susajja dvAe (pachI te sAdhu hoya ke gRhastha) pahelAM vyasaMga-tapanI tAlIma levI paDe, jene prAraMbha. kAyotsargathI thAya che. vyusargane pahelo mukAma ja kAtsaga che. kAtsargano uddeza zarIra ane zarIrathI saMbaMdhita jaDacetana Adi vastuo paranuM mamatva choDavAnuM che ane vakhata Ave hasatAM hasatAM zarIra paNa choDavAnuM che. paraMtu A kAtsagavIrane sainikanI mAphaka pahelAM zarIrane evI tAlIma ApavI paDe che ke jethI raNanAda vakhate e tarata ja mamatva ke sarvasva cheDavA taiyAra thaI zake. AvI tAlIma paNa kAryotsarga ja kahevAya che. AjakAla jenasAdhakemAM e dhyAna'nA nAmathI pracalita che, paNa hakIkatamAM enuM nAma kAryotsarga ja hovuM joIe ane ene artha eTale ja thAya ke kAyAne utsaga karavA mATe jarUrI kasarata, prakriyA ke tAlIma. vidhinuM vidhAna kAtsarganI tAlIma levAnuM prayojana e che ke khare vakhate vyakti potAnA para AvatA kaSTa, prahAra ke upasargane samabhAvapUrvaka sahana karI zake. A daSTie kAryotsarganI mukhya vidhi UbhA rahIne. karavAnI che, sUI jaIne ke UMce ke nIce mAthuM rAkhIne nahIM. vyakti UbhI hoya tyAre enuM zarIra barAbara TaTTAra hoya che ane enAthI sAdhaka barAbara jAgRta rahe che. enA zarIra para cAre bAjuthI vAcika ke kAyika prahAra Ave, to paNa e vicalita thato nathI. AthI "ghaniyuktimAM kahyuM cheH "cauraMgula muMhapattI ujjoyae vAmahatthi rayaharaNaM / vAsaTThacattadeho kAusagga karejAhi // " jainAcArya droNAcArya AnA para vRtti karatAM lakhyuM che? "nAbheradhazcatubhiraMgulaiH pAdayozcAntaraM caturaMgula kartavya, tathA mukhavastrikA 'ujjuge-dakSiNahastena gRhNAti, vAmahastena ca rajoharaNa gRhNAti / punarasau vyutsRSTadehaH pralambitabAhustyaktadehaH sarpAdInAM upadrave'pi notsArayati kAyotsarga", athavA vyutsRSTadeho kAyotsarga
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'divyopasage dhvapi na kAyotsarga bhaGga karoti / tyaktadehA akSimaladUSikAmapi nApanayati / - sa vaMvidha velsa vuryAta " Ane bhAvArtha e che ke nAbhinI nIcethI baMne paganA vacamAM AgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLanuM aMtara rahe ane pAchaLanA bhAgamAM piNa cAra AMgaLAnuM aMtara rahe, jamaNA hAthamAM mukhavastrikA rahe ane DAbA hAthamAM jeharaNa hoya, baMne hAtha sIdhA rAkhavAmAM Ave. - zarIranuM mamatva eTaluM badhuM choDI devuM ke sarpa vagerene upadrava ke deva vagerene upasarga (Apatti) AvavA chatAM paNa e kAryotsargane bhaMga na kare. Ama jyAM sudhI kAryotsarga pArita na karavAmAM Ave tyAM sudhI zarIra athavA zarIrasaMbaddha tamAma vastuo pratyenA mamatvane utsarga karI de. kAyotsargamAM daSTi nAsAgra (nAkanA agra bhAga) para rahevI joIe - ane baMne AMkhe adhakhulI rahevI joIe. chevastha avasthAmAM tIrthakara ane jinakalpI muni vagere te UbhA rahIne ja kAyotsarga karatA hatA, besIne nahi. Ama kAyotsarga UbhA rahIne ja karavAmAM Ave, paraMtu keI vizeSa kAraNa hoya te gurunI AjJA laIne beThAbeThA paNa kAyotsarga karI zakAya che. AjakAla te kazAya kAraNa vinA dekhAdekhIthI beThA-beThA kAyotsarga karavAnI paraMparA zarU thaI gaI che. mArA je kamajora ane vRddha mAnavI besIne pratikamaNa kare to mAruM joIne ghaNA sAdhuo ane emane joIne keTalAka zrAvaka paNa beThA -beThA ja pratikamaNa karavA lAge che. AvuM anukaraNa yogya nathI. vIryA cAranA aticAramAM beThA-beThA pratikramaNa karavAne aticAra kahyo che. keTalAka bhAgyazALIo beThA-beThA kAyotsarga kare che, paraMtu emanA hAtha sIdhA ja rAkhe che te paNa vidhiyukta vAta nathI. jinapratimAomAM kAryotsarganI mudrAo be prakAranI hoya cheH (1) ko- tsargamAM UbhI pratimA jenA hAtha sIdhA hoya che. (2) kAryotsargamAM padmAsanastha athavA te siddhAsanastha beThelI pratimA ke jenA baMne 302, ejisa dIThAM AtmabaLanAM
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAtha joDelA hoya che. UbhA UbhA ke besIne kAryotsarga karanArane mATe A baMne mudrAo anukaraNIya che. aneka prakAre lAbhadAyI je nimitte kAryotsarga karavAmAM AvatuM hoya enuM ciMtana karavuM joIe. AvA kAryotsargathI zarIrane TaTTAra rahevAnI tAlIma maLe che ane zarIramAMthI jaDatA ane ALasa dUra thatAM skUti Ave che. AvuM zarIra vikAre ane parabhAvanI sAthe laDavA mATe taiyAra thaI jAya che tema ja kaileSmAdine paNa enAthI kSaya thAya che. AmAM vizeSa prayAsa karIne abhyAsa paripakava thatAM A prakAranA kAyotsargamAM sthita AtmA zuddha upayogamAM lIna banI jAya che. AnAthI viSayavAsanA, kaSAye ke parabhAvamAM doDatA cittanI kUdAkUda ocho thAya che athavA te sarvathA baMdha thAya che. kAyotsargamAM sthita AtmA pharI dharmadhyAna athavA zukaladhyAnamAM ekAgra thAya che. ene zarIranuM kaI bhAna rahetuM nathI ane zarIrane khavaDAvavA-pivaDAvavA jevI keI ciMtA rahetI nathI. Ama, zarIra parathI jyAre mamatva cheDavAne abhyAsa thAya che tyAre zarIra sAthe saMbaMdhita badhI ja jaDacetana vastuo, durbhA ane dupravRttio parathI paNa mamatva dUra thaI jAya che. Ane artha e ke kAyotsarganA abhyAsathI pitAnA para ke koI anya para saMkaTa Ave athavA te pitAnA para prahArAdi thAya te paNa sAdhaka eTale sajja thaI gayo haze ke e sahaja ane saharSa bhAvathI zarIra ane zarIrasaMbaddha sarvasva tyAga karatAM saheje acakAze nahIM. kAyotsargathI anukULa ane pratikULa paristhitiomAM samabhAvathI rahevAnI zakti pragaTe che, kAyotsargamAM citta ekAgra banI jAya che, jenAthI bhAvanA ane dhyAnane abhyAsa paNa vadhu puSTa thAya che. kAyotsarganI tAlImane kAraNe dinacaryAmAM thayelA doSe ke aticArenuM ciMtana yogya rIte thaI zake che ke je cAritryazuddhine mATe Avazyaka che. A rIte kAyotsarga-tapa aneka prakAre lAbhadAyI che. gajasukumAra muni AvuM kAyotsarga-tapa karatA hatA. emaNe e - 303 kAyotsarga
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmamAM dravya-kAyotsargane kayAreya abhyAsa karyo nahote. paraMtu pUrva janmamAM kAyotsarganI sAdhanA karI hovAthI teo bhAva-kAyotsargamAM sthira rahI zakyA. kAyotsargamAM nAkanA agra bhAga para daSTi sthira karIne UbhelA gajasukumAra muninA mastaka paraemanA saMsArIkALanA sasarA somila brAhmaNa mATInI pALa bAMdhIne emAM dhagadhagatA aMgArA mUke che. emane keTalI badhI tIvra vedanA thaI haze ! paraMtu gajasukumAra munie zarIra parathI mamatva choDI dIdhuM hatuM. je zarIrane pitAnuM mAnatA na hoya ene zarIranI ciMtA kaI rIte satAve ? teo AnaMdathI A badhA upasarga (saMkaTa) samabhAvapUrvaka sahana karatA rahyA, AtmadhyAnamAM tallIna thaI gayA. emane na te zarIra para rAga rahyo, ke na somila para dveSa thayo. zukala dhyAnanuM avalaMbana lIdhuM hovAthI teo kAyA, mAyA ane karmAdithI mukta thaI gayA hatA. je gajasukumAra muni kAyo.sarga karavAmAM niSphaLa gayA hota te emanI samagra sAdhanA dhULamAM maLI jAta. zarIra para saheje mamatva jAge te pachI rAga ane dveSa AvatAM vAra lAgatI nathI. A hate kAyotsarga tapane prabhAva. AvA bhAva-kAyotsarga sAdhanA mATe pahelAM dravya-kAyotsarganI tAlIma levI paDe che. bAvIsamA tIrthakara ariSTaneminA nAnAbhAI rathanemi giranAranI guphAmAM kAyotsarga karatA hatA, paraMtu hajI emanI kAyotsarganI tAlIma paripakava banI nahotI. bhagavAna ariSTanemie dIkSA lIdhA pachI rAjImatIe paNa dIkSA lIdhI ane sAdhavI banelA rAjImatI raivatakagiri para birAjamAna ariSTaneminA darzane jaI rahyAM hatAM. rastAmAM bAre megha tUTI paDatAM emanAM kapaDAM sAva bhInAM thaI gayAM ane tethI kyAMka Azaro levAne vicAra karyo. evAmAM emane guphA dekhAI. emAM pravezIne sAdhvI pitAnAM bhInAM kapaDAM utArIne sUkavavA lAgyAM. A guphAmAM kAyotsarga karI rahelA rathaneminI akasmAta ja rAjImatI para najara paDI ane emanI nirvastra avasthA joIne vicalita ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI gayA. rUpa ane lAvaNyane joIne emaNe mehane vyasarga karavAnI jarUra hatI. tene badale teo khuda mehavaza banI gayA. emanA manamAM jAgelI kAmavAsanA vANImAM pragaTa thaI. rAjImatIe keInAM pagalAMne avAja sAMbhaLe, tethI tarata ja sAvadhAna thaI gaI ane aMgasaMkeca karI lIdhe, paraMtu kAmAtura rathanemi rAmatI samakSa sAMsArika kAmabhege mATe vinaMtI karavA lAgyA. rAjImatIe judI judI yuktio dvArA emane pharI saMyamamAM sthira karyA. e sAcuM che ke dravya-kAryotsarganI vyavasthita tAlIma maLI na hoya te vyakti bhAva-kAyotsarga karavAmAM niSphaLa jAya che. 19 thI sAvadhAna! kAyotsarganI ucita sAdhanA karavA mATe sAdhake kAtsarganA nIce mujabanA 19 doSathI bacavAnuM ane sAvadhAna rahevAnuM hoya che. be gAthAomAM A 19 dezo darzAvavAmAM AvyA che. " sthA 2 vame-3 mATe ja sara caMdu-niye | laMbuttara thaNa uDDhI saMjaya khaliNe ya vAyasa kaviTThe // sIsokapiya mUI aMguli-bhamuhA ya vAruNI pehA / ee kAusagge havaM ti dosA iguNavIsaM / // " (1) ghaTaka (2) latA (3) staMbhakuDatha (4) mAla (5) zabarI (6) vadhU (avanata) (7) nigaDa (8) la ttara (9) stana (10) UrvikA (11)saMyatI (12) khalIna (13) vAyasa (14) kapi (15) zIrvotkampita (16) mUka (17) aMgulikAbU (18) vAruNI (19) prekSA-A kAryotsargamAM thatA 19 deSa che. (1) ghaTaka-doSa H ghoDAnI mAphaka eka paga UMce rAkhI UbhA rahIne dhyAna karavuM e ghaTaka-deSa che. gheDo jyAre thAkI jAya tyAre eka paga UMce karIne UbhuM rahe che ane e rIte pitAne thAka dUra kare che. kAryotsargamAM evI rIte UbhA rahI zakAya nahi. - 305- ~e.-20 kAyetsarga
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) latA-deSaH jevI rIte puSpalatA havAmAM kAMpatI hoya che e ja rIte sAdhaka kAryotsarga karatI vakhate kAMpato rahe che te latA-deSa kahevAya. (3) stanmakuDaya-daSaH thAMbhalAne ke dIvAlane Teke laIne kAryotsarga kare te staSNakuDaya kAryotsarga-deSa che. AvI rIte kAryotsarga karavAthI nidrA AvavAne ke pramAda jAgavAne saMbhava rahe che. Ama, kAyetsargamAM Teke le te deSarUpa che. (4) mAla-deSa : kAyotsargamAM uparanA bhAgamAM mAthuM TekavIne UbhA rahevuM te mAla-doSa che. (5) zabarI-deSaH vastrahIna zabarI (bhIlaDI)nI sAme je kaI puruSa Ave te e potAnA baMne hAthe guptAMgane DhAMkI de che. baMne hAthe guptAMga para rAkhIne kAryotsargamAM UbhA rahevuM te zabarI-doSa che. (6) vadhu (avanata)-doSa H jevI rIte kulIna strI mAthuM nIce DhALIne UbhI rahe te rIte kAyotsargamAM nIce jevuM e vadhU-doSa che. (7) nigaDa-deSa: hAthakaDI paherelA manuSyanI mAphaka baMne paga phelAvIne athavA te taddana najIka rAkhIne kAryotsargamAM UbhA rahevuM te nigaDa-deSa che. (8) lattara-doSaH nAbhinI upara athavA te ghUMTaNanI nIce ela paTTAne rAkhIne kAryotsargamAM UbhA rahevuM te laottara-doSa che. A doSa vizeSe sAdhuo mATe che. (9) stana-deSa : mAMkaDa, maccharanA bhayathI athavA te ajJAnane kAraNe chAtI para kapaDuM rAkhIne kAryotsarga karavo te stana-deSa che. (10) Urthika-doSa H gADInA ThekAnI mAphaka eDI meLavIne athavA te paganA AgaLanA paMjAne phelAvIne kAryotsargamAM UbhA rahevuM e UrvikA-doSa che athavA te paganA paMjAne bhegA 306 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhIne ane eDIne phelAvIne kAryotsarga kare te A deSamAM samAveza pAme che. (11) saMyatI deSa : sAdhvInI mAphaka kapaDAthI zarIra DhAMkIne kAyotsarga kare. (12) khalIna-deSaH ghoDA para lagAma lagAvelI hoya tyAre enuM mukha satata Amatema halAvatuM hoya che e ja rIte kAryotsargamAM mukha halAvatA rahevuM athavA te hAthamAM lagAma pakaDIne jema ghoDesavArI karavAmAM Ave e rIte hAthane sAme rAkhIne kAyotsarga kare te khalIna-deSa che. (13) vAyasa-doSa H kAgaDAnI mAphaka caMcaLa citta rAkhIne Amatema AMkhe ghumAvavI athavA te judI judI dizA tarapha jevuM te vAyasa-doSa che. (14) kapi-deSa : vAMdare jamIna para bese tyAre baMne paga phelAvIne bese che. e rIte paga phelAvIne kAryotsarga kare te kapi-doSa che. (15) zatkampita-deva : mAthuM halAvatAM halAvatAM kAyotsarga kare te zarSotkampita doSa che. (16) mUka-doSa : mUMgA mAnavInI mAphaka "hU-huM karIne kAryotsarga karavo athavA te kAryotsargamAM mUka mAnavInI mAphaka hU-hUne izAro karIne keI ne haTAve te mUka-deSa che. (17) aMgUlikA-bhradeSa : kAtsargamAM AMgaLInA veDhA para gaNatarI karavI te aMgUlikA-devA athavA keI kArya sUcavavA mATe ceSTAthI bhramara UMcInIcI karavI te bhUdeSa che. (18) vAruNI-doSa H kAryotsargamAM zarAbInI mAphaka baDabaDATa kare te vAruNI-doga che. (19) prekSA-deSaH kAyetsargamAM heDa phaphaDAvatA rahevuM te prekSA-deSa che. _307 - kAtsarga
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ . A rIte kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya 19 kAyotsaga doSonu vana 'yogazAstra'mAM karyuM che. jo dIvAla, thAMbhalA, AMgaLI ane bhramarane judAM judAM gaNavAmAM Ave te kAyotsanA 21 doSo thAya. keTalAka AgAra (chUTachATa) mAnavazarIra aneka rAge ane zithilatAonA bha'DAra che. ene kharAkhara sAdhavA mATe dIrghakALa sudhI niraMtara abhyAsanI jarUra paDe che, paraMtu navA zikhAune te zarUAtamAM kAyotsarga aTapaTI cIja lAge che. vaLI koI vRddha, azakta, nikha`La ke rAgiSTa vyakti adhA ja kaDaka niyameAnA pAlana sAthe kAyotsarga karI zakatA nathI. sahune mATe A zakaya anatuM nathI, kAraNa ke darekanI zakti vattI ochI hoya che. kayAreka koI kamajora ke Darapoka vyakti eTalI badhI gabharAI jAya che ke dharma dhyAnane khale Ata-raudra dhyAna karavA lAge che. AvI keTalIka paristhitine lakSamAM rAkhIne kAyotsaga mAM keTalIka chUTa ApavAmAM AvI che. kAyotsaga karatAM pahelAM 'phariyAdI vizvamaLa karyAM pachI AgArA (chUTachATa ApatA pATha) khelavAmAM Ave che. Ane 'tassa uttarIkaranena" kahevAmAM Ave che. A pADamAM apAyelI chUTa A mukha che. annatha (enA sivAya), siphLa (UMco zvAsa levA), nAsirvAM (nIcA zvAsa levA), laoNsiphLa (khAMsI AvavI), chINlR (chI ka AvavI), gaMmaphaLa (bagAsuM khAvu), kanaDDA (oDakAra AvaveA), cAyanisoLa (apAmanavAyu arthAt adhAvAyu nIkaLavA), manI" (cakkara AvavA), vittamuddhA (pittane kAraNe mUrchA AvavI), sudumerdi saMpAdi (zarIranuM sUkSma halanacalana), sudumeEi vesTa vAjedi' (kapha-thUMka AdinA sUkSmasa sAra), mudumeEi vikAsa vAdi (AMkhanu sUkSma halanacalana), vamAda ALanuM gamo viAhIo dughna me vAraso (ityAdi AgArAthI mArA kAyotsaga bhAMge nahi ke virAdhanA pAme nahI), 308 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmAM "vArdi" (ItyAdi, A ane evA) evA vadhu cAra AgAra levAmAM Ave che. "agaNIo chidija vA bohiyaragebhAi dIhaDakkA vA / AgArehi abhaggo uvasaggo evabhAIhi // " "(1) agni Adine upadrava thatAM anya rathaLe javuM paDe (2) bilADI, uMdara vagerene upadrava thAya athavA te keI paMcendriya jIvanuM chedana-bhedana thavAne lIdhe bIje javuM paDe. (3) dhADa, akasmAta ke rAjA vagerenI herAnagatine kAraNe sthAna badalavuM paDe. (4) siMha AdinA bhayathI; sApa, vIMchI jevA viSabharyA jInA DaMkhanI zaMkAthI athavA te dIvAla vagere paDavAnI AzaMkAthI bIjA sthaLe javuM paDe. A badhA AgA(chUTa)thI kAyotsarga tyAM sudhI bhAMgate nathI jayAM sudhI "namo arihaMtANuM" kahIne e pALavAmAM Avyo na hoya. e pATha A mujaba che : "jAva ariha tANa bhagavatANa namukkAreNa na pAremi tAva kAya ThANeNa meLAM zALaf mA sini " jyAM sudhI namaskAra maMtra kahIne kAyotsarga pAchuM nahIM tyAM sudhI sthAnathI, maunathI ane dhyAnathI mArI kAyAnA mamatvane tyAga karuM chuM." dhruva ane aghuva kAsarga savAla e che ke kAtsarga kayAre, keTalA ane kenA mATe karavA joIe? mukhyatve keTalAka kAyotsarga niyamabaddha hoya che ane te ja niyamitarUpe karavA jarUrI che. keTalAka kAryotsarga niyamabaddha nahIM hovAthI jarUra paDe tyAre karavAmAM Ave che. niyamabaddha kAryotsargane muva kAyotsarga kahevAmAM Ave che ane niyama nahIM dharAvatA kAryotsargane apruva kAryotsarga kahevAmAM Ave che. A baMne kAtsargane nitya ane naimittika kAyotsarga paNa kahI 309 kAyotsarga
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakIe. pratikramaNamAM kAryotsarga Avazyaka che. AthI ja tene che AvazyakomAM eka Avazyaka gaNavAmAM AvyuM che. zrAvaka-zrAvikAo mATe paNa te avazya karavA gya che. sAdhu-sAdhvI rejeja Avazyaka na kare te emane mATe prAyazcitta hoya che, paraMtu zrAvaka-zrAvikAne A keI niyama lAgu paDato nathI. eka kAryotsarga logasanAM pacIsa padanA uccAraNa sudhI athavA te pacIsa vAra zvAsocchavAsa levA sudhI jarUra aTakavuM paDe che. kAyetsarga mATe logassa (catuvi zatistava)ne pATha niyata karela che. jemAM "vanTe nimmara' sudhI 25 pada hoya che. eka padane eka zvAse zvAsa mAnavAmAM Ave che, eTale ke eka pada eka zvAsocchavAsamAM manamAM bolavuM joIe. keI kAryotsargamAM "sAravAra mIrA sudhI bolavuM paDe che ane ahIM sudhI 27 zvAsocchavAsa gaNAya che. jyAre "zAnti vagere mATe kAryotsarga karavAmAM Ave che te logassane pUrepUro pATha belAya che. kyAreka viziSTa parva prasaMge pratikramaNa (Avazyaka)mAM kAyotsarga AvazyakamAM cAra legassane badale vadhu legassane kAryotsarga karavAmAM Ave che. pakakhI (pAkSika) pratikamaNamAM 300 pado (zvAsozvAse)ne arthAt bAra legassane, cAturmAsika pratikramaNamAM pa00 pado (zvAsocchuvAse)ne eTale ke vIsa legassane ane sAMvatsarika pratikamaNamAM 1008 pado(zvAse chUvA)ne eTale ke 40 legasTa (1000 pada) ane eka navakAra maMtra ATha pada)ne kAryotsarga karavAmAM Ave che. vaLI keI upasarganA samaye athavA te eryApathika (gamanAgamananA) pratikramaNa vakhate kotsarga karavAnuM hoya che. A badhA kAryotsarga apruva kAyotsarga kahevAya che. A uparAMta keI paNa samaye. pitAnI IcchA mujaba sAdhanAmAM pragati karavA mATe ke kAyAne sAdhanA. mATe kAryotsarga karavAmAM Ave che temAM keI Apatti nathI, balake lAbha ja che. 310 ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ girananI ArAdhanA kayA kayA uddezathI kAyAtsa karavAmAM Ave che te joIe. mahAna AcAryAMe bhavya sAdhako para anukapA karIne mULamAM te zarIra pratyenA mamatvanA tyAga karavAnI sAdhanA karavA mATe ane zarIrane kAyAtsaganI tAlIma ApavA mATe dravya-kAyAtsaganuM vidhAna karyu che. AmAMnA keTalAka kAyAtsaga jJAnanI ArAdhanA mATe, keTalAka darzananI. ArAdhanA mATe, keTalAka cAritryanI ArAdhanA mATe ane tapanI ArAdhanA mATe kAyAtsaga niyata karyAM che. kAyAtsaga mAM je 'lAgasa' (catuvi zatistava)nA pATha belavAmAM Ave che enI pAchaLa mArI samaja pramANe jJAnIonI evI sRSTi lAge che ke bharata kSetra tathA arAvata kSetranA dasa tathA mahAvidehakSetranA vIsa viharamAna (vartamAna) tIkarAnI stuti-ArAdhanAthI emanuM smaraNa karIne emanA kAyoAtsaga (zarIra ane AtmAnA bhedajJAna -viveka karavA rUpe)nA AdazamAMthI ApaNe preraNA laI e ane ApaNA AtmAne paNa e ja rIte zarIrathI judA samajavAnI vRttimAM sthApita karI zakIe ane e rItanA suMdara, vyavasthita abhyAsa karI zakIe, tAlIma laI zakIe tevA Azaya che. A kAraNe ja keTalAka AvI rIte kAryAtsaganI tAlIma sthApanA (tIrthaMkaranA abhAvamAM AcAya devanuM pratIka) rAkhIne kare che ane koI sthApanA rAkhyA vinA kare che. hakIkatamAM te enu koI ne koI rUpe Alakhana laI ne kAyAtsaga karavAnA che. cAra stuti mahAbhAratanA ekalavyanA prasaMga A khAkhatamAM preraNAdAyI che. ekalavya bhIla hAvAthI guru droNAcAye ene dhanuvidyA zIkhavavAnA inkAra karyAM tema chatAM ekalavya nirAza thayo nahi. guru droNAcA pratye atUTa zraddhA rAkhIne jagalamAM peAtAnI jhUMpaDInI pAse guru droNAcAnI eka mUrti banAvI ane tene sAkSI rAkhIne rAja 311 kAyAtsaga
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanurvidyAne abhyAsa karavA lAgyo. gheDA ja divasamAM e A vidyAmAM pAraMgata banI gayA. eka vakhata guru droNAcArya ajuna Adi ziSyane laIne jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA. emanI sAthe eka kUtare paNa hate. A kUtarAe ekalavyane je ane ene aparicita mAnIne bhasavA lAgyA. ekalavya evI kuzaLatAthI bANa mAryA ke kUtarAnuM mukha bANathI baMdha thaI gayuM ane enuM bhasavAnuM aTakI gayuM, joke kUtarAne AnAthI keI hAni thaI nahIM. guru droNAcArya, arjuna ane anya sahune Azcarya thayuM. emaNe joyuM ke A catura bANAvaLI bhIlakumAra ekalavya che. droNAcAryane jotAM ja ekalavya emane daMDavat praNAma karyA. droNAcArya ene pUchayuM, "vatsa, kenI pAsethI tuM AvI kuzaLa dhanurvidyA zIkhe?" bhIlakumAra ekalavye kahyuM, "gurudeva! A kalA huM bIjA keInI pAsethI nahi, balka ApanI pAsethI zIkhe chuM." A sAMbhaLIne arjunanA manamAM zaMkA jAgI, kAraNa ke guru droNAcArye ene AzIrvAda ApyA hatA ke bhAratamAM tArAthI caDiyAte bIje kaI bANAvaLI nahi hoya. droNAcArye bhIlakumAra ekalavyane ema kahyuM ke, "meM te tane kyAreya koI vidyA zIkhavI nathI." te ekalavya emane guru droNAcAryanI mUti batAvI ane pitAnI kuzaLatAnuM rahasya pragaTa karyuM. Ano artha eTale ja ke kAtsarga mATe tIrthakaranA abhAvamAM tIrthakaranuM mAnasika kalpanAcitra manamAM upasAvavuM athavA te sthApanAjI rAkhIne ekalavya jema dhanurvidyAne abhyAsa karyo hato te rIte kAryotsargavidyAne abhyAsa karI zakAya. ahIM e vicAravAnuM che ke AvI rIte stuti athavA vaMdananA nimite keTalA kAyotsarga karI zakAya? pratikamaNamAM je kAyotsarga [312, ojasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyata che te te jJAna, darzana, cAritrya ane tapamAMthI keInI paNa ArAdhanA mATe karavAmAM Ave che. emAM devavaMdanamAM evA cAra kAyotsarga che ke je A cAreyanI ArAdhanA mATe karavAmAM Ave che. pahele kAyotsarga, pahelI stuti (zuInA rUpamAM legassane pATha manamAM besIne "soI rihaMta verUyADuM vaMTAma" (sarva lekamAM arihaMtacaune vaMdana karuM chuM) kahIne karavAmAM Ave che. Urdhva, madhya ane alekamAM asaMkhya jenacaitya che. keTalAka te zAzvata caitya mAnavAmAM Ave che. AthI savAre karavAmAM AvatAM rAtri pratikramaNamAM "satra tIrtha vandra jara no Adi pAThathI A badhAnI stutinA rUpamAM smaraNa kAyotsarganI preraNA mATe karavAmAM Ave che. udAharaNarUpe joIe te prathama kAyotsargamAM prathama stutinA rUpe mahAvIra prabhunI stuti AvI rIte karavAmAM Ave che? "sArAvAna-vAdanIraM, sohabUsTiTTaraLa samIra mAyorasAdAraNasArasIra, namAmi vIra girisAradhIra // " AvI ja rIte bIjA kAyotsargamAM bIjI stutinA rUpamAM sarvalakanA cIne A pAThathI namana karavAmAM Ave che : mavivinAma-sura-nive-mAnavena | cUlAvilola-kamalAvali-mAlitAni / saMpUritAbhinataloka-samIhitAni / namAmi ninargapani tAni |" e pachI trIjA kAyotsargamAM trIjI stuti (thaI)nA rUpe jJAna (Agama)nI prazaMsA karavAmAM Ave che. A bAbata zarIra ane zarIrane saMbaddha vastuo pratye rAga-dveSanuM nivAraNa karavAmAM ane AtmAne sva-svarUpamAM sthira karavA mATe sahAyaka bane che. eno pATha A. pramANe cheH 313 kAyotsarga
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ "nodhAya..suvavI--nIrapUrAmarAma / jIvA hiMsA viralalaharI saMgamAgAhadeham || cUlAve gurugamamaNisa kula dU / sAra' vIrALama--nanidhi" sAva sAdhu seve / / " e pachI cAthA kAyAsatyamAM cAthI stutinA rUpe jinazAsananI -adhiSThAtrI zAsanarakSikAnuM smaraNa kAyotsaganI sAdhanAmAM sthira rahevA mATe karavAmAM Ave che. cAthI stutino pATha A pramANe che. A stutimAM paNa dvAdazAMgI vANInI adhiSThAtrI zrutadevI pAse sa'sAra-sAgarane pAra karavAnI zakti ApavA mATe prArthanA karavAmAM AvI che. "AmUhAjoyUTInaduSTa parimANIto himAyA jhaMkArArAva-sArAmala - kamalAgAra bhUmi - nivAse / chAyAsa mAratAre ! vamo ! tAhArAmirAme ! vALIsa to vehe ! mavivara hi me va ! sAram " hakIkatamAM A cAreya stutie kAyotsaganI suMdara sAdhanA mATe kAyotsaga -kriyAnA samaye karavAmAM Ave che. AvI rIte dravya-kAyotsaga nI tAlIma laIne keLavaNI pAmelI vyakti bhAva-kAyotsaga tarapha vaLe che. bhAva-kAyotsaga mAM kAyAnA nimitte thatAM kaSAya, pramAda, mithyAtva, rAgadveSa, viSayAnA saMkalpa-vikalpa Adi durbhAvAnA utsaga (tyAga) karIne AtmAne zuddha bhAvamAM saraLatAthI sthira karI zakAya che. 'bhagavad gItAnA be leAkeA dvArA AtmAnA zuddha svarUpanI bhAva-kAyotsaga mAM thatI bhAvanA joI zakAya che: "maina' jaiinti rAsrALi, naina ti vAvaH / na cainaM kledayantyApo na zoSayati mArutaH / acchedyo'yamadAhyo'yamakledyo'zopya eva ca / nityaH sarvagataH sthANuracalo'yaM sanAtanaH // " A AtmAne zasra kApI zakatAM nathI. agni khALI zakatA * nathI. pANI DukhADI zakatA nathI ane havA sUkavI zakatI nathI. e 314 ejasa dIThAM AtmabaLanAM
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ chedya, adA, akaledya ane azaSya che. A AtmA nitya, sanAtana, sarvavyApI, acala ane pitAmAM sthira che." dravya-kAyotsargamAM kaMIka garabaDa thavAthI prasannacaMdra rAjarSie ekadama sAvadhAna banIne bhAva-kAyotsarga karyo. teo durbhAvanA hiMDoLe gUlavA lAgyA hatA, paraMtu tarata ja jAgRta thaIne kAyotsarganA agAu kahelA bhAvamAM sthira thaI zuddha AtmAnA svarUpanuM ciMtana karatAM karatAM zukaladhyAnamAM ArUDha banIne kevaLajJAna pAmyA. mitro ! kAyotsarganI sAdhanA AtmAne ajara-amara pada para pahoMcADavA mATe che. enI samyak prakAre sAdhanA karIne tame sahu parama kalyANa prApta karI zakaze. sthaLa : jenabhavana, bIkAnera 26 ogasTa, 1948 315 kotsarga
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
_