Book Title: Nandisutrasya Churni
Author(s): Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha, 
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600286/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m|M aa Pleaseasease vyyaayirrrrutulyk zrIvizeSAvazyakasatkA amudritagAthAHzrInandIsUtrasya cUrNiH hAribhadrIyA vRttizca / prakAzikA-buhArIvAstavyazreSThijhavaracaMdapannAjIvitIrNakiMcitsAhAyyena zrIRSabhadevajI kezarImalajI zvetAMbara saMsthA, ratalAma / mudrayitA-jainabandhumudraNAlayAdhipaH zrIjuhAramala mizrIlAla pAlarecA indaura vIra saM. 2454 vikrama saM. 1984 krAiSTa sana 1928 paNyaM 1-12-0 cailnnl Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipAditaH, tathA ca zrImato haribhadrasare mudritpuurvgrnthaaH| mudrayiSyamANAHdazavaikAlikacUrNiH pUrvagatakaticitsUtrArthadhArakatA yA zrImaaindrastutayaH uttarAdhyayanacUrNiH dbhirabhayadevasUribhiH paMcAzakavRttau gaditA 1-4-0 prakaraNasamuccayaH sAvitathaiva, evaM ca teSAM pUrvagatakAlAsa AcArAMgacUrNiH anuyogadvArANAM cUrNiH vRttizca2-0-0 sUtrakRtAMgacUrNiH akALabhAvitayA zrIvIrahAyanaH paMcapaMcAjyotiSkaraNDakavRttiH 3-8-0 prAptisthAnaM zadadhikavarSasahasralakSaNa eva sattAsamayo paMcAzakAdyaSTazAstrImUlaM . 4-0-0 zrI RSabhadevajI kezarImalajI, | | yogyaH,ekAdazazatAbdyAM bhAvino jinabhadrA pratyAkhyAnAdi peDhI ratalAma. dhyAnazatakAdividhAyibhyo'nye eveti zrI dharmasAmaraiH svayameva tatraiva paTTAvalyAM mudyamANAH zrIharibhadrasUrisamayaprakAzaH khyAtaM tantra dRSTacaraM kaizcittadAzcarya, nandIAvazyakacUrNiH ____zrImatA haribhadrasUriNA pUrvagatavyA cUrNikAlastu lekhakAdilikhita iti na vandAruvRttiH khyAne pUrvagatAnAM prAyo vyavacchinnatvama vizvAsArhaH, nasa granthamadhye grantha kRlikhitA | bhihitaM, parikarmAdInAM ca samUla ucchedaH iti na vAya iti na bAdhaH iti jJApayatyAnandasAmaraH Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / zrImaladhA yatidiSTA vANArasImudrite vizeSAvazyake amRdritA vRttikRdatidiSTAH vizeSAvazyakagAthAH vizeSAvazyaka gAthAH RECORRECRece SCIENCE554 (mudrita470taH) bhAyaahiassatarA gaviA daTTaNa bhAyabiti nakulA / mAyapiUNaM saraNaM gavayassa ya suttato saggo // 469 / / (ko. (471) jai te aniyayamANaM aNumANaM tivihamaNuvaladdhIe / accaMta 1 sarisara viccuya3 khapuSpha1 kaNamAsa2 pamhuDhe 3 // 471 // hai|(472 ) jeNatirasIvANuvaladdhI lakkhaNassa hINatA / suhumabhibhavavavahANAsamANahArAdaNuvaladdhI // 474 // | ( 1000 ) niddosa sAravaMtaM ca, heujuttamalaMkiyaM / uvaNIyaM sopacAraM ca, miyaM mahurameva ya // 1001 // appakkharamasaMdiddhaM, sAravaM vissatomuhaM / atyobhamaNavajjaM ca, suttaM savaNNubhAsiyaM // 1002 // (1300) daMsaNatige pasaMte karaNatigaM kuNai mohasamaNatthaM / AdidugaMmi visohI kevalamaNiyaTTikaraNassa // 1304 // saMkhejjaime (caritto sese lobhovasamao kamA kamme / jAva u seso saMjalaNalAmasaMkhejjamAgotti // 1305 // (1400 ) khettehiM bahudIve puDhavijiyANaM tu patthayaM kAuM / evaM mavijjamANA havaMti logA asaMkhejjA // 1406 // 1952 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSA vazyaka gAthAH zrImaladhA-31 paMthaM kira desettA, sAhaNaM aDAvavippaNaDhANaM / sammattapaDhamalaMbho, boddhabbo baddhamANassa // 1546 / / (mudrita 1547 tmgaathaayaaH)purtH| yatidiSTAH | avaravidehe gAmassa ciMtao rAyadAruvaNagamaNaM / sAhUbhikkhanimittaM, satthA hINe tahiM pAse // 1557 / / bhA. 1 // 2 // dANaNNapaMthanayaNaM, aNukaMpa gurUNa kahaNa saMmattaM / sohamme uvavaNNo, paliyAu suro tao miriI // 1558 / / bhA. 2 |(laddhUNaya0147 cai0148) ikkhAgakule jAo ikkhAgakulassa hoi uppattI / kulagaravaMsAIe, bharahassa suo miriiitti||1559||149 osappiNI imIse, tatiyAe samAe pacchime bhAge / paliovamaTThabhAge, sesaMmi u kulagaruppattI // 1560 // 150 aGkabharahamajjhillatibhAga gaMgasiMdhumajhami / ettha bahumajjhadese, uppaNNA kulagarA satta / / 1561 // 151 punvabhavajammanAma, pamANasaMghayaNameva saMThANaM / vaNNitthi AubhAgA, bhavaNovAyo ya NItI ya / / 1562 // 152 avaravidehe do vaNiyavayaMsA mAi ujjue ceva / kAlagayA iha bharahe, hatthI maNuo ya AyAyA / / 1563 / / dAraM 153 dahu~ siNehakaraNaM, gayamAruhaNaM ca nAmaniSphattI / parihANi gehi kalaho, sAmatthaNa viNNavaNa hattI / / 1564 // 154 paDhamattha vimalavAhaNa cakkhama jasamaM cautthamabhicaMde / tatto paseNaI / e marudeve) ceva nAhI ya // 1565 / / dAraM 155 NavaNusayAI paDhamo, aTTha ya sattaddhasattamAI ca / chacceva addhachaTThA, paMcasayA paNNuvIsA ya // 1566 // dAraM 156 vajjArasamasaMghayaNA, samacauraMsA ya hoMti saMThANe | vanaMpiya vocchAmi, pattayaM jassa jo Asi / / 1567 // dAraM 157 | cakkhamajasamaM ca paseNaI ya ee piyaMguvaNNAbhA / abhicaMdo sasigoro, nimmalakaNagappabhA sesA // 1568 // 158 (caMdajasa caMdakaMtA su) rUva paDi (rUva cakakhukaMtA y)| sirikatA marudevA, kulagarapattINa NAmANi / / 1569 / / 169 CREARREARSA-ARAK * // 2 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatidiSTA vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA- saMghayaNaM saMThANaM, uccattaM cava kulagarahiM samaM / vanneNa egavannA, sadhAo piyaMguvanAo // 1570 // dAraM 160 | paliovamadasabhAgo, paDhamassAuM tato asaMkhajjA / te ANupubbihINA, puvvA nAbhissa saMkhejjA // 1571 // 161 jaM ceva AugaM kulagarANa taM ceva hoi tAsipi / jaM paDhamagassa AuM, tAvaiyaM hoi hathissa // 1572 // 162 jaM jassa AuyaM khalu, ta dasabhAge sama vibhaiUNaM / majhillaTThatibhAge, kulagarakAlaM viyANAhi // 1573 // 163 // paDhamo ya kumAratte, carimo bhAgo ya vuDvabhAvami / te payaNupejjadosA, savve devesu uvavaNNA // 1574 // 164 |do ceva suvaNNesuM, udahikumAresu hA~ti do ceva / do dIvakumAresu, ego nAgesu uvavaNNo // 1575 // 165 hatthI chaccitthIu, nAgakumAresu hoti uvavaNNA / egAsiddhi pattA, marudevA nAbhiNo pattI // 1576 / / 166 4 hakkAre makAre dhikkAre ceva daMDaNItIu | vocchaM tAsi visesa, ahakkama ANupubbIe // 1577 // 167 paDhamabitiyANa paDhamA, tatiyacautthANa abhiNavA vitiyA / paMcama chahassa ya sattamassa tatiyA abhinavA u|| 1578 // 168 | sesA u daMDaNItI, mANavagaNihIu hoi bharahassa / usabhassa gihAvAse, asakkao Asi AhAro // 1579 // 169 | paribhAsaNA u paDhamA, maMDalibaMdhaMmi hoi bitiyA u / cAragacchavicche (yAI bharahassa caubihA nI) ii|| 1580 ||bhaa. 3/4 (nAbhI viNIyabhUmI marudevI uttarAyasADhA ya) uttarA usabho / rAyA ya vairanAbho, vimANa savvadRsiddhAu / / 1581 // 170 ghaNasatyavAhaghosaNajaigamaNaM aDavivAsaThANaM ca / bahuvolINa vAse, cintA ghayadANamAsi tayA // 1582 // 171 uttarakurusohamme, mahAvidehe mahabbalo rAyA / IsANe laliyaMgo, mahAvidehe vairajaMgho // 1583 // pra. REACHERSACRESSkes *SARKAR Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAva zyaka gAthA: zrImaladhA-8 uttarakurusohamme, videhe teicchiyassa tattha suo / rAyasuyaseTTimaccA, satthA ( hasuyA vayaMsA se // 1584 // 172 yatidiSTAH | vejjasuyassa ya gehe, kimikuTTovayaM jaI daTuM / veti ya te bejjasuyaM, karahi eyassa tegicchaM / / 1585 // 173 PAtellaM tagicchisuo kaMvalaga caMdaNaM ca vANiyage / dAuM ( abhiNikhatA taNava bhaveNa aNtgddaa)|| 1586 // 174 // 81( sAhuM tigicchiUNaM sAmaNNaM devalogagamaNaM ca ) (puMDaragiNIe u juyA tao) suyA vairaseNassa // 1587 / / 175 // hA paDhamettha vairanAbho, bAhasubAhaya pIDhamahapIDhe / tesi piyA titthagaro. nikkhaMtA teci tattheva // 1588 // 176 // | paDhamA codasapubbI, sesA ikkArasaMgavI cauro / bitio beyAvaccaM, kitikammaM tAtiyao kAsI // 1589 // 177 // bhAgaphalaM bAhubalaM, pasaMsaNA je? iyaraaciyattA / paDhamA titthagarataM, vIsahi ThANehiM kAsI ya // 1590 // 178 // | arahaMta siddha pabayaNa guru thera bahussue tavassIsu / vacchallayA ya tesiM, abhikkha NANovaoge ya // 1591 // 179 // hAdasaNa viNae Avassae ya sIlabbae ya niratiyAro / khaNalavatavacciyAe, veyAvacce samAhI y|| 1592 // 180 // appuvvaNANagahaNe, suyabhatto pavayaNe pbhaavnnyaa| eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo // 1593 // 181 / / | paDhameNa pacchimeNa ya, ee savve'vi phAsiyA ThANA / majjhimaehiM jiNehi eka do tinni sabve vA // 1594 // 182 // nAbhI viNIyabhUmI, marudevA ceva hoi usabho ya / rAyA ya vairanAmo vimANasacaTThasiddhAu // 1595 // taMca 183 niya 184 uvavAo sabaDhe, savvesiM paDhamao cuo usabho / rikkheNa asADhAhiM, asADhabahule cautthIya // 1595 / / (1596) 185 jammaNe nAmavaDDI ya, jAIssaraNe iya / dhIvAhe ya abacce ya, abhisee rajjasaMgahe // 1596 // 186 // ARCRASA56056 ARE-EX Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA-* cettabahulaTThamIe, jAo usabhI asADhaNakkhatte / jammaNamaho ya sabyo, neyavyo jAva ghosaNayaM // 1597 // 187 // yatidiSTAH | | saMvaTTa meha AyaMsagA ya bhiMgAra tAliyaMTA ya / cAmara joI rakkhaM, kareMti eyaM kumArIo // 1598 // 188 // desUNagaM ca vAsaM, sakkAgamaNaM ca vaMsaThavaNaTThA / jaM ca jahA jiNAMggaM, savyaM taM tassa kAsIya // 1599 // 189 // sako vaMsaTThavaNe, ikkhuagU teNa hoMti ikkhAgA / AhAramaMgulIe, viheMti devA maNuNNaM tu // 1600 // 190 // BI (aha vaDDai so bhaya ) bhagavanto divalogacuo agovamasirAo / davagaNasaMparivuDo, gaMdAe sumaMgalAsahiA // 1601 / / 191 // asiyasirao sunayaNo, biMboTTho dhavaladaMtapaMtIo / varapaumagabhagAro. phullupplgNdhniisaaso|| 1602 // 192 / / | jAIsaro ya bhagavaM, apparivaDiehiM tihi u nANehiM / kaMtIya ya buddhIya ya, abbhahio tehiM maNuehiM // 1603 // 193 // . 8 paDhamo akAlamaccU tahiM tAlaphaleNa dArao tu hao / kaNNA ya kulagareNaM, siDhe gahiyA usabhapattI // 1604 // 194 // bhogasamatthaM nAuM, varakammaM tassa kAsi deviMdo / doNhaM vasmahilANaM, bahukamma kAsi devI u // 1605 // 195 // chappubbasayasahassA, pugvi ( jAyassa jiNavariMdassa / to bharahavaM (bhisuMdIra bAhubalI ceva jA) yAI / / 1606 / / 196 // | devIsumaMgalAe, bharao baMbhI ya mihuNayaM jAyaM / devIya sunaMdAe, bAhuvalI suMdarI ceva // 1607 // bhU. bhA. 4 | auNApanaM juyale, puttANa sumaMgalA puNo pasave / NItINa atikkamaNa, niveyaNaM usabhasAmissa // 1608 // 19 // 5| rAyA karei daMDa, siDhe te beMti amhavi sa hou / maggaha ya kulagaraM so ya veti usabho ya (bhe rAyA ) // 1609 / / 198 / / (Abho ) euM sako uvAgao ( tassa kuNai abhi)seyaM / mauDAialaMkAra, nariMdajoggaM ca se kuNai // 1610 // 199 // RCHESH RAKAR CATEGORRORECAR Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 6 // bhisiNIpatte hitare, udayaM ghettuM chumati pAesu / sAhu viNIyA purisA, viNIyanagarI aha niviTThA // 1611 // 200 // AsA hatthI gAvo, gahiyAI rajjasaMgahanimittaM / ghettRNa evamAdI, cauvvihaM saMgahaM kuNai // / 1612 / / 201 / / uggA bhoggA rAISNa khattiyA saMgaho bhave cauhA / ArakkhiguruvayaMsA, sesA je khattiyA te u / / 1693 / / dAraM 202 AhAre sippakamme ya, mAmaNA ya vibhUsaNA / lehe gaNie ya rUbe ya, lakkhaNe mANa poyae / / 1614 / / 203 // vavahAre NI duTThe ya Isatthe ya uvAsaNA / timicchA atthasatthe ya, baMdhe ghAe ya mAraNA / / 1615 / / 204 / / jaNNUsavasamavAe, maMgale koue iya / vatthe gaMdhe ya malle ya, alaMkAre taheva ya / / 1616 / 205 // colovaNavivAhe ya, dattiyA maDayapUyaNA / jhAvaNA dhUmasade ya, chelAvaNaya pucchaNA / / 1617 // 206 // AsIya kaMdahArA mUlAhArA ya pattahArA ya / pupphaphalabhoiNovi ya, jajhyA kira kulagaro usabho / / 1698 / / mR. bhA. 5 AsIya ikkhubhoI, ikkhAgA teNa khattiyA hoMti / saNasattarasaM ghaNNaM, AmaM omaM ca bhuMjIyA / / 1620 / / mR. 6 oma pAhAreMtA, ajIramANami taM jiNamurveti / hatthehiM vaMsiUNaM, AhArahati te bhaNiyA / / 1621 / / mU bhA. 7 AsIya pANighaMsI tiMmiya taMdulapavAlapuDabhoI / hatthatalapuDAhArA, jajhyA kila kulagaro usabhAM / / 1622 / / mU bhA. 8 ghaMseUNaM timmaNadhaMsaNa (timmaNa) pvaalpuddbhoii| dhaMsaNatimmapavAle, hatthauDe ( kakkhasee ya ) // / 1623 // mU. bhA. 9 ( agaNissa ya uDANaM dumaghaMsA daTTu bhIya parivahaNaM / pAsehiM paricchetuM, geNhaha pagaM ca to kuNaha // 1624 / / mU bhA. 10 pakvaDahaNaosahikahaNaM niggamagahatthisIsaMmi / payaNAraMbhapabattI tAhe kAsIya te maNuyA / / 1625 / / mU. bhA. 11 8%% %% % % % % *% | vizeSAva zyaka gAthAH // 6 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA- paMceva yasiyA paraloDe cittaeti (Nata) kAsavae / ekekassa ya e(co vIsaM vIsaM bhave bheyA) // 1626 // 207 yatidiSTAH | kamakisivANijjAdi mAmaNA jA pariggahe mamayA / puvvaM devehi kayA, vibhUsaNA maMDaNA guruNo // 1627 / / bhA. 12 // 7||:leh livIvihANaM, jiNeNa baMbhIe dAhiNakareNa / gaNiya saMkhANa suMdarIe vAmeNa uva9 // 1628 // 13 bharahassa rUvakamma, narAdilakkhaNamavoiyaM baliNo / mANummANavamANaM pamANagaNimAdivatthUNaM / / .1629 // 14 maNimAdI dorAisu potA taha sAgarama vahaNAI / vavahAro lehavaNaM, kajjaparicchedaNatthaM vA / / 1630 // 15 koI hakArAI sattavihA ahava sAmabhedAdI / juddhAI bAhujuddhAiyAI vaTThAiyANaM ca // 1631 / / 16 isatthaM dhaNuvedo, uvAsaNA maMsukammamAdI ya / gururAyAdINaM vA, uvAsaNA pajjavAsaNayA // 1632 // 17 | rogaharaNaM tigicchA, atthAgamasatthamatthasatthaMti / nigalAdijamo baMdho, ghAo daMDAditAlaNayA // 1633 / / 18 mAraNayA jIvavaho, jaNNA NAgAiyANa pUyA u / iMdAdimahA pAyaM painiyayA UsavA hoMti // 1634 / / 19 samavAyo goTThINaM, gAmAdINaM va saMpasAro vA / taha maMgalAI sotthiyasuvanasiddhatthayA doNNi // 1635 / / 20 puvvaM kayAI guruNo, surehiM rakkhAdikouyAI ca / taha vatthagaMdhamallAlaMkArA kesabhUsA ya // 1636 // 21 |taM daThUNa pavatto laMkAreuM jaNovi sesovi | vihiNA cUlAkamma, bAlANaM colayaM nAma / / 1637 // 22 uvaNayaNaM tu kalANaM, gurumUlaM sAhuNo tao dhammaM / ghetuM havaMti saDDhA, keI dikkhaM pavajjaMti // 1638 // 23 dar3e kayaM vivAhaM, jiNassa logovi kAumAraddho / gurudattiyA ya kannA, pariNijjaMte tao pAe // 1639 // 24 eKHREASRKKRISHA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA-dattivya dANamusamaM, deMta daTuM jaNamivi pavattaM / [jiNabhikkhAdANaMpihu daLu bhikkhA pavattA u]|| 164 // (maDayaM mayassa ) deho taM marudevIe paDhamasiddhotti / devehiM purA mahiyaM, jhAmaNayA aggisakkAro // 1641 // 26 // 8 // P so jiNadehAdINa, devehiM kao ciyA ya thUbhA ya / saddo ya rugNasaddo, lo(go'vi tao tahA pagao) // 1642 // 27 8 (chelAvaNamukkiTThAi bAla) kIlAvaNaM ca seMTAI / ikkhaNiyAdimayaM vA, pucchA puNa kiM kahiM kajja // 1643 // 28 hai ahava nimicAdINaM, suhasatiyAdi suhadukkhapucchA vA / iccevamAiyAe, uppaNNaM usamakAlaMmi // 1644 // 29 kiMcicca bharahakAle, kulagarakAlevi kiMci uppaNNaM / pahuNA u desiyAI, savvakalAsippakammAI // 1645 // bhA. 30 6 usamacariyAhigAre, savvesiM jiNavarANa sAmaNNaM / saMbohaNAdi vottuM, vocchihi patteyamusabhassa // 1646 // 208 / / | saMbohaNapariccAe, patteya uvahimi ya / annaliMge kuliMge ya, gAmAyAraparIsahe // 1647 // 209 // jIvovalaMbhe sutalaMbhe, paccakkhANe ya saMjame / chaumatthatavokamme, uppayA NANa saMgahe // 1648 // 21 // ta titthaM gaNo gaNaharA, dhammovAyassa desgaa| pariyAya aMtakiriyA, kassa keNa taveNa vA // 1649 // 211 // savvevi sayaMbuddhA, logatiyabohiyA ya jIyaMti / savvesi pariccAo, saMvacchariyaM mahAdANaM // 1650 // 212 // | rajjAdiccAoviya, patteyaM ko va kettiyasamaggo / ko kassuvahI ko vA'NuNNAo keNa sIsANaM? // 1651 // 213 // hai ego bhagavaM vIro, pAso mallI ya tihi tihi saehiM / bhagavapi vAsupujjo, chahiM purisasaehiM nikkhaMto / / 1652 // 224 // PuggANaM bhogANaM, rAiNNANaM ca khattiyANaM ca / cauhiM sahassehusabho. sesA sAhassiparivArA // 1653 // 225 // ARA // 8 // 2. M Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA- sabevi egaduseNa niggayA jiNavarA cauvvIsaM / Na ya nAma annaliMge, no gihAleMge kuliMge vA // 1654 // vIro 226 // 22 // yAtAdaSTAH samaitta sumaittha] niccabhatto, vasupujjo niggato cauttheNaM / pAso mallIviya aTThameNa sesA u chaDeNaM // 1655 // 228 // // 9 // (usabho ya viNIyAe bAravaIe ariTThavaranemI / avasesA titthayarA) nikkhaMtA jammabhUmIsu // 1656 // 229 // | usabho siddhatthavarNami vAsupujjo vihAragihayaMmi / dhammo ya vappagAe, telaguhAe ya muNinAmA / / 1657 // 230 // AsamapayaMmi pAso, vIrajiNido ya nAyasaMDaMmi / avasesA nikkhaMtA, sahasaMbavaNaMmi ujjANe // 1658 // 231 // tapAso arihanemI, sejjaMso sumai mallinAmA ya / puvvaNhe nikkhatA sesA puNa pacchimaNDaMmi // 1659 // dAraM 232 gAmAyArA visayA, niseviyA te kumAravajjehiM / gAmAgarAdiesu ya, kesu vihAro bhave kassa? // 1660 // 232 // | magahA rAyagihAisu, muNao khettAriesu vihariMsu / usabho nemI pAso, vIro ya aNAriesupi // 1661 // dAraM 234 uditA parIsahA siM, parAiyA te ya jiNavariMdehiM / dAraM / nava jIvAipayatthe, uvalabhiUNaM va nikkhatA // 1662 // dAra 235 paDhamassa bArasaMgaM, sesANekArasaMgasuyalAbho / dAraM / paMca jamA paDhamatimajiNANa sesANa cattAri // 1663 // 236 // paccakkhANamiNaM / dAraM / saMjamo u paDhamaMtimANa duvigappo / sesANaM sAmaio, sattarasaMgo ya savvesi // 1664 ||daar|| 237 vAsasahassaM bArasa coddasa aTThAravIsavarisAI / mAsA chaNNavatittiya, cautigadgamekkagadugaM ca // 1665 // 238 // tiduekkagasolasaMga, vAsA tini ya tahevahorattaM / mAsekkArasanavagaM, caupaNNadiNA ya culasIti // 1666 // 239 // sataha bArasa vAsAI, jiNANa chaumasthakAlaparimANaM / dAraM / uggaM ca tavokamma, visesao baddhamANassa // 1667 // dAra 240 // CROREOGRECRACCESS Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vizeSAva zyaka gAthAH zrImaladhA-4 usamassa puri(matAle) vIrassujuvAliyAnaItIre / sesANa kevalAI, jesujjANesu pavvaiyA // 1668 // 254 // yAtAdaSTAda tevIsAe nANaM, uppaNNaM jiNavarANa puvvaNhe / vIrassa pacchimaNhe, (pamANapattAe ca)rimAe // 1669 // 253 // // 10 // aTThamabhattami ya, pAsosahamalliriTThanemINaM / vasupujjassa cauttheNa chaTThabhatteNa sesANaM // 1670 // dAraM 255 4/culasItiM ca sahassA, egaM ca duve ya timi lakkhAI / tini ya vIsahiyAI, tIsahiyAI ca tiNNeva // 1671 // 256 // hai tiNNi ya aDDAijjA, duve ya ekaM ca sayasahassAI / culasIuM(I)ca sahassA visattarI aTThasaddhiM ca // 1672 // 257 // (chAvaTThI causaTThI bAvaDaii saTTimeva pallA(NNA)saM / cattA tIsA vIsA, aTThArasa solasasahassA // 1673 // 258 / / coddasa ya sahassAI, jiNANa jaisIsasaMgahapamANaM / ajjAsaMgahamANaM, usamAdINaM ato vocchaM // 1674 // 259 // | tinneva ya lakkhAI, tiNNi ya tIsAI timi chttiisaa| tIsAI chacca paMca ya, tIsA cauro ya vIsAI // 1675 // 26 // 4 cattAri yatIsAI (tiniya a) sIyAI tiNhametto ya / vIsuttaraM chalahiyaM tisahassAhiyaM ca lakkhaM ca / / 1676 / / 261 // | lakkha aha sayANi ya, bAsaDisahassa causayasamaggA / egaDhi chacca sayA, sadvisahassA sayA chacca // 1677 // 262 | saTThipaNapaNNapaNNegacattacattA tahaTuMtIsaM ca / chattIsaM ca sahassA, ajjANaM saMgaho eso // 1678 // 263 4aa paDhamANuogasiddho, patteyaM sAvayAdiyANaMpi / Neo savvajiNANaM, sIsANaM saMgaho kamaso // 1679 // dAraM 264 titthaM cAuvvaNNo, saMghA so paDhamae samosaraNe / uppano u jiNANaM, varijiNiMdassa bitiyAmi // 1680 / / dAra 265 culasII paMcanauI, biuttaraM solasuttarasayaM ca / sattahiyaM paNaNauI teNauI aDasII ya // 1681 // 266 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 11 // ekAsItI chAvattarIya chAvaTTi sattapannA ya / pannA teMyAlIsA, chattIsA caiva paNatIsA / / 1682 // 261 tettIsa'TThAbIsA, aTThArasa caiva taha ya sattarasa / ekkArasa dasa navagaM, gaNANa mANaM jiNidANaM // / 1683 / / dAraM 268 ekkArasa u gaNaharA ( jiNassa vIrarasa ) sesayANaM tu / jAvatiyA jassa gaNA, tAvaiyA gaNaharA tassa / / 1684 / / dAra 279 dhammovAyo pavayaNamahavA pubvAI desayA tassa / savvajiNANaM gaNaharA cohasapubvI ya je jassa / / 1685 / / 270 sAmAiyAiyA vA, vayajIvanikAya bhAvaNA paDhamaM / eso dhammovAo, jiNehiM savvehiM uvahaTTho / / 1686 / / dAraM 271 usa massa puvvalakkhaM pubvaMgUNamajiyassa taM caiva / cauraMgUNaM lakkhaM puNo puNo jAva suvihiti // 1687 // 272 paNavIsaM tu sahassA puvvANa sIyalassa pariyAo / lakkhAI egabasa sijjUMsa jiNassa vAsANaM / / 1688 / / 273 caupannaM pannArasa, tatto aTTamAI lakkhAI / aDDAijjAI tato, bAsasahassAiM paNuvasiM / / 1689 // 274 tevIsaM ca sahassA, sayANi addhamANi ya havaMti / igavasaM ca sahassA, vAsasaUNA va paNapannaM / / 1690 / / 275 addhamA sahassA, aDDAijjA ya satta ya sayAI / sattarI bicata vAsA, dikkhA ( kAlo jiniMdANaM ) / / 1691 // 276 chaumatthakAlametto, soheuM sesao u jiNakAlo / savvAuyaMpi etto, usabhAdINaM nisAmeha / / 1692 / / 302 caurAsIti bisattari saTThI pannAsameva lakkhAI / cattA tIsA vIsA, dasa do egaM ca puvvANaM / / caurAsItI bAvattarI ya saTThI ya hoMti vAsANaM / tIsA ya dasa ya egaM, ca evamete sayasahassA / / paMcaNautI sahassA, caurAsItI ya paMcapaNNA ya / tIsA ya dasa ya evaM sayaM ca bAvatAraM caiva / / 1693 // 303 1694 / / 304 1695 / / 305 vizeSAvazyaka gAthAH // 11 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSA vazyaka gAthAH zrImaladhA- nevvANamaMtakiriyA, sA coddasamaNaM paDhamanAhassa / sesANa mAsieNaM, vIrajiNiMdassa chaTTeNaM // 1696 // 306 yetidiSTAH aTThAvayacaMpojjita pAvA saMmeyaselasiharesu / usabhavasupujjanemI, vIro sesA ya siddhigayA // 1697 // 307 // 12 // | iccavamAi savvaM, jiNANa paDhamANuogato NeyaM / thANAsuNNatthaM puNa, bhaNiyaM payayaM ato vocchaM // 1698 // 312 | usabhajiNasamutthANaM, utthANaM jaM tao mirIissa / sAmAiyassa eso jaM puvvaM niga ( mo ahigo)||1699 // 313 saMbohaNanikkhama( NaM nAgiMdo) vijjadANaveyaDDe / uttaradAhiNaseDhI, saTThIpaNNAsanagarAI // 1700 // 317 |cattabahulaTThamIe, cauhiM sahassehiM so u avaraNhe / sIyA sudaMsaNAe, siddhatthavaNami chadruNa // 1701 // 318 cauro sAhassIo, loyaM kAUNa appaNA ceva / je esa jayA kAhiI (taM taha amhevi ) kAhAmo // 1702 // 315 usabhI varavasabhagaI ghettUNa abhiggahaM paramaghoraM / vosaTThacattadeho, viharai gAmANugAmaM tu // 1703 // 316 BANavi tAva jaNo jANai, kA bhikkhA kerisA va bhikkhayarA? / te bhikkhamalabhamANA vaNamajhe tAvasA jAyA // 1704 // mU. bhA.31 dabhagavaMpadINamaNaso, saMvaccharamaNasio viharamANo / kanAhiM nimaMtijjai, vatthAbharaNAsaNehiM ca // 1705 // 318 saMvacchareNa bhikkhA, laddhA usameNa loganAheNa / tatie ( sesehiM bIya) divase laddhA u paDhamabhikkhA u)|| 1706 // 319 usamassa u khoyaraso, pAraNae Asi loganAhassa / sesANaM paramaNNaM, amayarasarasovamaM Asi // 1707 / / 320 ghuTuM ca ahodANaM, divvANi ya AhayAI tUrAI / devA ya sanivatiyA, vasuhArA ceva vuTThA ya // 1708 // 321 gayapurasejjaMso khoyrsdaannvsuhaarpeddhgurupuuyaa| takkhasilAyalagamaNaM, bAhubali niveyaNaM cava // 1709 // 322 . Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 13 // kallaM (sabbiDDIe pUe) maha daTTu dhammacakkaM tu / viharai sahassamegaM, chaumattho bhArahe vAse / / 1710 / / 335 | bahalIya aDabaillA, joNagavisao suvaNNabhUmI ya / AhiMDiyA bhagavayA, usabheNa tavaM caraMteNa / / 1711 / / 336. bahalIya joNagA paNhagA ya je bhagavayA samaNusaTTA / anne ya mecchajAI, te taiyA bhaddayA jAyA / / 1712 / / 337 | titthagarANaM paDhamo, usabhasirI vihario niruvasaggaM / aTThAvao nagavaro, aggabhUmI jA jiNiMdassa / / 1713 / / 338 chaumatthappariyAo, vAsasahassaM tao purimatAle / naggohassa ya heTThA, uppaNNaM kevalaM nANaM / / 1714 / / 339 phagguNabahulakArasIe aha aTThameNa puvvaNhe / uppaNNaMbhi aNaMte, mahavvayA paMca pannavae / / 1715 / / 340 uppaNNaMmi aNaMte, nANe jaramaraNavippamukassa / to devadANaviMdA, kareMti mahimaM jidissa / / 1716 || 341 ujjANapurimatAle, purIviNIyAe tattha nANavaraM / cakkupayA ya bharahe, niveyaNaM caiva dopi / / 1717 / / 342 ( tAyaM ) mi pUtiye cakka pUtiyaM (pUya ) NAriho taao| ihaloiyaM tu cakkaM paralogasuhAvaho tAo / / 1798 / / 343 saha marudevIe niggao kahaNaM pavvajja usabhaseNassa / baMbhI mirIidikkhA ( suMdari oroha suadikhA ) / / 1799 / / 344 ( paMca ya puttasayAI bharahassa ya satta natuyasayAI ) / sayarAhaM pavvatiyA, taMmi kumArA samosaraNe / / 1720 / / 345 bhavaNavati vANamaMtara joisavAsI vimANavAsI y / savviDDIe saparisA, kareMti nANuppayAmahimaM / / 1921 // 346 daddaNa kIramANIM, mahima devehiM khanio mirII / saMmattaladdhabuddhI, dhammaM soUNa pavvaio / / 1722 // 347 sAmAiyamAIyaM, ekArasamAu jAva aMgAu / ujjutto bhattigao, ahijjio so gurusagAsi / / 1723 / / 37 mA. vizeSA vazyaka gAthAH // 13 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-5 vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA-31 mAgahamAdIvijao, suMdaripavvajja bArasabhisao / ANavaNabhAuyANaM, samosaraNe puccha didruto // 1724 // 348 yatidiSTA bAhubalikovakaraNaM, niveyaNaM cakidavayAkahaNaM / NAdhammeNaM jujjhe, dikkhA paDimA paiNNA ya // 1725 / / 349 // 14 // mA paDhamaM diTThIjuddha, vAyAjuddhaM taheva bAhAhiM / muTThIhi ya daMDehi ya, sabbatthavi jivvaI bharaho // 1926 // mU. bhA. 32 so eva jivvamANo, vihuro aha naravaI vicitei / kiM maNNe esa cakkI, jaha dAI dubbalo u ahaM // 1727 // 33 bhA. saMvacchareNa dhUrya, amUDhalakkho u pesae arahA / hatthIo uttarattiya, vutte ciMtA pae nANaM // 1728 / / 34 bhA. uppaNNanANarayaNo, (tinnapaiNNo jiNa ) ssa pAmUlaM / kevaliparisaM gahu~, titthaM namiUNa AsINo // 1729 // 35 bhA. kAUNa egachattaM, bharahoviya bhuMjatI viulabhoe / miriyIvi sAmipAse, viharai tavasaMjamasamaggo / / 1730 / / 36 bhA. sAmAiyamAdIyaM, ekArasamAu jAva aMgAu / ujjutto bhattigao. ( ahijjiyA) so gurusagAse / / 1731 / / bhA 37 (dviA) kA aha aNNayA mirIyI, gimhe uNheNa parigayasarIrA / aNDANaeNa catio. imaM kaliMgaM viciMteti / / 1732 // 350 ThiA merugirIsamabhAre Na homi samattho mahattamavi voDhuM / samaNagaNe gaNarahio, ahaMgaM saMsAramaNakaMkhI / / 1733 / / 351 IWevamaNuciMtayaMtassa tassa niyagA matI samuppaNNA / laddho mae uvAo, jAyA me sAsayA buddhI // 1734 // 352 OMAsamaNA tidaMDavirayA. bhagavaMto nihysNkuciygttaa| ajitiMdiyadaMDassa u, hou tivaMDaM mamaM ciMdha / / 1735 / / 353 lAidiyamuDA saMjayA ya ahayaM khareNa sasihAu / dhUlagapANavahAo, veramaNaM me sayA hou // 1736 // 354 | nikkicaNA ya samaNA, akiMcaNA majjha kiMcaNaM hou / sIlasugaMdhA samaNA, ahayaM sIleNa duggaMdho / 1737 / / 355 RECARSAARRAGAR // 14 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAmilavAna yatidiSTAH // 15 // 1% para vizeSAvazyaka gAthA: vavagayamohA samaNA, mohacchannassa chattayaM hou / aNuvAhaNA ya samaNA, majhaM ca ( uvAhaNA hoNtu)||1738|| 356 sukaMbarA ya samaNA niraMbarA majha dhAurattAI / hoMtu ya me vatthAI ariho mi kasAyakalusamaI / / 1739 // 357 / / vajaMti vajjabhArU bahujIvasamAulaM jalAraMbha / hou. mama parimieNaM, jaleNa NhANa ca piyaNaM ca / / 1740 / / 358 // evaM so ruiyamatI niyagamativigappiyaM imaM liMgaM / taddhiyaheusujuttaM pAribajjaM pavattei // 1741 / / 359 / / aha taM pAgaDarUvaM, daTuM pucchei bahujaNo dham / kahayai jaM tANaM to (jaiNa to so viyAlaNe tassa parikahaNA) // 1742 // 360 // | dhammakahAakkhite, uvadie dei sAmiNo sIse / gAmanagarAgarAI, viharaI so sAmiNA saddhi / / 1743 // 361 / / samusaraNabhattauggaha aMgulidhayasakasAvayA ahiyA / jayA vaDDai kAgaNi laMchaNa aNusajjaNA aTTha / / 1744 // 362 // rAyA Aiccajase, mahAyase atijase ya balabhadde / balaviriyakattavirie, jalavirie daMDavirie y|| 1745 / / 363 // eehi aDDabharahaM, sayalaM bhuttaM sireNa dhario ya / jiNasatio ya mauDo, sesehiM na cAio voDhuM / / 1746 // 364 / / assAvagapaDiseho, chaTe chaTe ya mAsi aNuogo / kAleNa ya micchattaM, jiNaMtare sAhuvoccheo / / 1747 // 365 / / dANaM ca mAhaNANa, vedA kAsIya puba nevvANaM / kuMbhA thUbhA jiNaghara kavilo bharahassa dikkhA ya / / 1748 // 366 // puNaravi ya samosaraNe, pucchI ya jiNaM tu cakkiNo bharaho / appuTTho ya dasAre, titthagaro ko ihaM bharahe? // 2749 // 367 // | jiNacakkidasArANaM, vaNNapamANAI nAmagottAI / AupuramAi(piyaro pariyA)ya gatiM ca sAhIyA // 1750 // 368 // jArisayA logagurU, bharahe vAsaMmi kevalI tujjhe / erisayA kai aNNe, tAyA hohiMti titthayarA? // 1751 // 38 bhA. // 15 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 16 // aha bhaNai jiNavariMdo, jArisao nANadaMsaNehiM ahaM / erisayA tevIsA, aNNe hohiMti titthayarA / / 1752 / / 369 / / | hohiti ajio saMbhava, abhinaMdaNasumaisuppabhasupAso / sasipupphadaMtasIyala sejjaMso vAsupUjjo ya / / 1753 // 370 // vimalamaNataidhammo, saMtI kuMthU aro ya mallI ya / muNisuvvayanaminemI, pAso taha vaddhamANo ya / / 1754 / / 371 // aha bhaNati naravariMdo, bharahe vAsaMmi jAriso u ahaM / tArisayA kai aNNe, tAyA ! hohiMti rAyANo / / 1755 / / 372 // aha bhaNai jiNavariMdo, jArisao taM nariMdasalo / tArisayA ekkArasa, aNNe hohiMti rAyANo // 1756 / / 373 / / | bharaho sagaro maghavaM saNakumAro ya rAyasaddlo / saMtI kuMdhU ya aro, havai subhUmo ya koravvo / / 1757 / / 374 // navamA ya mahApaumo, hariseNe caiva rAyasale / jayanAmo ya naravatI, bArasame baMbhadatte ya / / 1758 / / 375 // baladeva vAsudevA, nava aNNe nIlapIyakosejjA / halamusalacakkajohI, satAlagaruDajjhayA do do / / 1759 / / 39 tivaddU yaduviTThU ya sayaMbhupurisottamo purisasIho / taha purisapoMDarIe, datte nArAyaNe kaNDe / / 1760 / / 40 bhA. | ayale vijae bhadde, suppame ya sudaMsaNe / ANaMde naMdaNe paume, rAme yAvi apacchime / / 1761 / / 41 1 | AsaggIve tArae merae mahukeDhave nisubhe ya / bali paharAe taha rAmaNe ya navame jarAsaMdhe / / 1762 / / 42 ee khalu paDisattU, kittI purisANa vAsudevANaM / savvevi cakkajohI, savvevi hayA sacakehiM / / 1763 / / 43 bhA. usame bharaho ajitai, sagaro maghavaM saNakumAro ya / dhammassa ya saMtissa ya, jiNaMtare cakkavaTTidugaM / / 1764 / / 416 // saMtI kuMthU ya aro, arahaMtA ceva cakavaDDI ya / aramalliaMtaraMmi ya, havai subhUmo ya koravvo / / 1765 / / 417 // vizeSA vazyaka gAthAH // 16 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhArA yatidiSTAH | vizeSAvazyaka gAthA: // 17 // | muNisuvvaye namimi ya, hoMti duve paumanAmahariseNA / naminemisu jayanAmA, nemIpAsaMtare baMbho / / 1766 // 418 // |paMcasayaaddhapaMcama vAyAlA ceva addhadhaNugaM ca / cattAdivaDDadhaNugaM ca cautthe paMcame cattA // 1767 // 392 // | paNatIsA tIsA puNa, aTThAvIsA ya vIsaidhaNUNi / (pannarasa bAra) seva ya, apacchime sa (tta ya dhaNUNiH // 1768 // 393 // | caurAsIti bAvattarI ya puvvANa mAhiyA ee (syshssaaii)| paMca ya tinni ya egaM ca evamete (sayasahassA u vaasaannN)1769|395 | (paMcANaui sahassA caurAsI ya aTThame stttthaa)| TIsA ya dasa ya tinni ya apacchime satta vAsasayA // 1770 / / 396 // advaiva gayA mokkhaM muhumo baMbho ya sattami puDhaviM / bhagavaM saNaMkumAro saNaMkumAraM gayA kappaM // 1771 // 401 // | paMcarihaMte vadaMti kesavA paMca ANupuvvIe / sejjasativiTThAtI dhamma purisasIhaperaMtA // 1772 // 419 // 4 aramalliaMtare donni kesavA purisapoMDariyadatto / muNisuvvayanemiNo aMtaraMmi (0mi aMtari) nArAyaNa kaNha nemimi // 1773 / 420 // paDhamo dhaNUNasItI, sattari saTThI ya paNNa paNayAlA / auNattIsaM ca dhaNU chanvIsA solasa daseva // 1774 // 403 / / caurAsItI visattari saTThA tIsA ya dasa ya lakkhAI / paNNadvisahassAI, chappaNNA bArasegaM ca // 1775 // 405 / / ego ya sattamAe, paMca ya chaTThIe paMcamI ego / ego ya cautthIe, kaNho puNa taccapuDhavIe // 1776 // 413 // aniyANakaDA rAmA, savveviya kesavA niyANakaDA / uDDhuMgAmI rAmA, kesava savve ahogAmI // 777 // 415 aTuMtakaDA rAmA, ego puNa baMbhalogakappaMmi / tattovi caittANaM, sijjhissai bhArahe vAse // 1778 // 414 cakkidugaM haripaNagaM, paNagaM cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava, ducaki kesI ya cakkI ya // 1779 // 421 SAGAR Y // 17 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-8 aha bhaNati naravariMdo, tAta ! imIsetiyAe parisAe / aNNovi kovi hohii, titthagaro imami vAsaMmiH // 1780 // 44 mU. bhA. yatidiSTAH | | tattha mirII nAma, AiparivAyao usabhaNattA / sajjhAyajhANajutto, egate jhAyai mahappA // 1781 // 422 taM dAeti jiNiMdo, eva nariMdeNa pucchio saMto / dhammavaracakkavaTTI, apacchimo vIranAmoti // 1782 // 433 // 18 // Aigaro dasArANaM, tiviThu nAmeNa poyaNAhivaI / piyamittacakkavaTTI, mUyAe videhavAsaMmi // 1783 // 424 taM vayaNaM soUNaM, rAyA aMciyataNUruhasarIro / abhivaMdiUNa (ApucchiNa) piyaraM, mirIi abhivaMdao jAi // 1784 // 425 so viNaeNa uvagao, kAUNa payAhiNaM ca tikkhutto / vaMdai abhitthuNato, imAhiM mahurAhiM baggRhi // 1785 // 426 lAbhA hu te sula (ddhA jaMsi tuma) dhammacakkavaTTINaM / hohiti dasacoddasamo, apacchimo vIranAmotti // 1786 // 427 Aikaro dasArANa, tiviThu nAmeNa poyaNAhivaI / piyamittacakkavaTTI, mUyAe videhavAsaMmi // 1787 // 424 (dviH) (nAviya pArivvajjaM caMdAmi ahaM imaM ca te jamma) / ( ho) hisi, titthayaro apacchimo teNa vaMdAmi // 1788 // 428 evaNhaM thoUNaM, kAUNa payAhiNaM ca tikkhutto / ApucchiUNa piyara, viNIyanagari aha paviTTho // 1789 // 429 taM vayaNaM soUNaM, tivati apphoDiUNa tikkhutto / abbhahiyajAyahariso, tattha mirIyI imaM bhaNai // 1790 / / 430 jai vAsudeva paDhamo, mayavidehAi (myAi videha ) cakravadvittaM / caramo titthayarANa hou alaM ettiyaM majajha // 1791 // 431 hai|ahyN ca dasArANaM, piyA ya me cakavadivaMsassa | ajjo titthagarANaM. aho kulaM uttama mjjh|| 1792 // 432 aha bhagavaM bhavamahaNo, saMpuNNaM pubbasayasahassaM tu / aNupubdhi viharittA, patto aTThAvayaM sela // 1792 // 433 ASRECORRECEMROSAROKAROCHECIA* // 18 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vizeSA.vazyaka * gAthAH zrImaladhA | aTThAvayaMmi sele, cohasabhatteNa so maharisINaM / dasahiM sahassehiM samaM nevvANamaNuttaraM patto / / 1794 // 434 yatidiSTAH nevvANaciyagaAgii jiNassa ikkhAgasesagANaM tu / sakahAdhUbhajiNaghare, jAyagataNAhitaggitti // 1795 // 435 // 19 // dhUbhasayabhAugANaM, cauvIsaM ceva jiNaghare kAsI / savvajiNANa paDimA, vanapamANehiM niyagehiM // 1796 / / 45 mU. Adasagharapaveso, bharahe paDaNaM ca aMgulejjassa / sesANaM ummuyaNaM, saMvego NANadikkhA ya // 1797 // 436 puramAtApitidikkhA, saMghayaNuccattameva saMThANaM / komArarajjasaMgaha, chaumatthiya kevala cAuM // 1798 // pucchaMtANa kahetI, uvasaMta dei sAhuNo sAMse / gelaNNaapaDiyaraNaM, kavilA itthaMpi ihaIpi // 1799 / / 437 | dumbhAsieNa egeNa mirIyI dukkhasAgara patto / bhamito koDAkoDI, sAgarasarinAmadhijjANaM // 1800 // 438 4 taMmUlaM saMsAro, NIyAgottaM ca kAsi tivatimi / aNAloiu baMbhIma, kavilo aMtaDio kahae // 1801 // 439 ikkhAgesu miriI, caurAsII tu baMbhalogami / kosiu kollAemu ya, asItimAuM ca saMsAre // 1802 // 440 zRNAe pUsamitto, AuM bAvataraM ca sohamme / ceia aggijjoo covaDIsANakappami // 1803 // 441 | maMdirema aggibhUI. chappaNNAuM saNakumAraMmi / seyavi bhAradAo, coyAlIsaM ca mAhiMde // 1804 // 442 *saMsariya thAvaro rAyagihe cottIsaM baMbhalogakappami / chassavi pArIvajaM, mamito tato ya saMsAre // 1805 // 443 rAyagiha vissanaMdI, visAhabhUI ya tassa juvraayaa| juvarano vissabhUtI, visAhanaMdI ya iyarassa // 1806 // 444 rAyagiha vissabhUtI, visAhabhUtImaya khattie koDI / vAsasahassaM dikkhA, saMbhUyajatissa pAsaMmi // 1807 // 445 MERASACARE 4 // 19 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-18/ gottAsiu mahurAe, saNiyANo mAsieNa bhatteNaM / mahasukke uppaNNo tao cuo poyaNapuraMmi // 1808 // 446 yAtAdaSTAta putto payAvaissA miyAvaidavikucchisaMbhUo / nAmeNa tiviThuttI, AdI AsI dasArANaM // 1809 // 449 // 20 // | culasItimappatidve, sIho naraesu tiriyamaNuesu / piyamittacakkavaTTI, mayavidehAi culasIte // 1810 // 448 | putto[ya] dhaNaMjayassa poTThila pariyAu koDi sabaDhe / NaM daNo chattAgAe, paNuvIsAuM sayasahassA // 1811 // 449 | pavvajjA poTThile sayasahassa savvattha mAsabhatteNaM / pupphuttare uvavaNNo, tato cuo mAhaNakulaMmi // 1812 // 450 arahaMtasiddhapavayaNagurutherabahussue tavassIsu / vacchallayA ya tesiM, abhikkhaNANovayoge ya // 1813 // 451 dasaNaviNae Avassae ya sIlavvaye niraiyAro / khaNalavatavacciyAe, veyAvacce samAhI ya // 1814 // 452 | appuvvanANagahaNe, suyabhattI pavayaNe pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo // 1815 // paDhameNa gAhA / 453 | arahaMtA satthAro, siddhA niyasavvakammarayA / pavayaNAmaha suyanANaM, saMgho ya jao tayAdhAro // 1816 // | dhammovadesadikkhAvaovadesadisavAyagA guravo / ettheva uvajjhAo, gahio suyvaaynnaayrio||1817|| jAImuyapariyAe, thero jAIe sahivariso u / suyato samavAyadharo, vIsativariso ya pariyAe // 1818 // jassa suyaM bahutarayaM. jatto sa bahussuo tahatthevi / suttadharA atthadharo, atyadharAo tadubhayaNNU // .1819 // satavassI jassa tavo'NasaNAdi visesao vicitto vA / jojaha visesio vA,jatIva avisesio svvo|1820 eesu jo'NurAgo, saMtaguNukittaNA pamodo ya / jo jassa ya uvayAro, jogo so hoti vacchalayA // 1821 // snAna / // 20 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSA vazyaka gAthAH zrImaladhA sajjhAyabvAvAro'bhikSaNamaha daMsaNaM ca saMmattaM / dasaNanANacarittovayArabhedo ya viNao u|| 1822 // yatidiSTAH 4 AvassayAI saMjamavAvArA je avassakaraNijjA / sIlAI uttaraguNA, mUlaguNA chanvayAiM tu // 1823 // // 21 // eesu daMsaNAisu, niraIyArotti jo niravarAho / saMvegabhAvaNAo, (jhANAsevaNa samAhIya) // 1824 // (jahasa )ttIya tavo ( asaNuvahi sejjAi ) jaijaNe vihiNA / veyAvaccaM dasavihajaNovakArAya vaavaaro||1825|| gurukajjasAhaNAo, saMghAdI satthayA samAhiti / appuvvasuyaggahaNaM, payattao nANabhattIya // 1826 // lamaggassa jahAsattI (pabhAvaNA desaNAirUvA jA / eehiM jiNaNAmaM ajjei visuddhapariNAmo // 1827 // |taM ca kahaM vetijjai?, agilAe dhammadasaNAdIhiM / bajjhai taM tu bhagavao, tatiyabhavo sakkaittANaM // 1828 // 455 | taTThitimosou, tatiyabhavo jAva ahava saMsAraM / titthagarabhavAovA, osakeuM bhave tatie // 1828 // |jaM bajjhaitti bhANiyaM, tattha nikAijjaittiniyamo'yaM / tadavaMjhaphalaM niyamA, bhayaNA aNikAiyAvatthe // 1830 // AraMbhabaMdhasamayA(saya)ya uvaciNai jAca appuvI / saMkhejje bhAge tU, kevalikAlaMmi udao se // 1831 // niyamA maNuyagatIe, itthI purisetarovva suhaleso / AseviyabahulehiM, vIsAe aNNayaraehiM // 1832 // 456 // & mAhaNakuMDaggAme, koDAlasagotto mAhaNo atthi / tassa ghare uvavaNNo, devAnaMdAe kucchisi // 1833 // 457 // | suviNamavahArabhiggahajammaNaabhiseyavaDDisaraNaM ca / bhIsaNavivAhavacce, dANe saMbohanikkhamaNe // 1834 // 458 // gayasIhavasahaabhiseyadAmasasidiNayarajjhayaM kuMbhaM / paumasarasAgaravimANabhavaNarayaNuccayasihiM ca // 1835 // 46 bhA. OMOMOMOMOMARASHAS 4 // 21 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-8 ee coisa sumiNe, pAsati sA mAhaNI suhapasuttA / jarayaNi uvavano, kucchisi mahAyaso vIro // 1836 // 47 bhA. yetidiSTAH ega vimANabhavaNaM, to coddasa hoMti, taM ca kahamegaM? / je bhaNiyaM vemANiyadevAvAso na sesaMti // 1837 // |vemANiyAgayANaM ca vimANaM bhavaNamavaraNAmAo(mAyANa)| pecchati mAyaroiha, vimANabhavaNAI Na tu dovii||1838|| // 22 // | aha divase bAsIti, vasati tahiM mAhaNIe kucchisi / ciMtei suhammavatI, sAhariuM je jiNaM kAle // 1839 / / 48 bhA. arahaMta cakkavaTTI, baladevA ceva vAsudevA ya / ee uttamapurisA, gahu tucchakulesu AyaMti // 1840 // 49 uggakulabhogakhattiyakulesu ikkhAganAyakorabve / harivaMse ya visAle, (AyaMti tahiM purissiihaa)|| 1841 // 50 aha bhaNai Negamesi deviMdo ema ettha titthayaro / ( logutta ) mo mahappA, uvavaNNo mAhaNakulaMmi / / 1842 / / 51 khattiyakuMDaggAme, siddhattho nAma khattio asthi / (siddhatthabhAri) yAe, sAhara tisalAe kucchisi // 1842 // 52 4 bADhatibhANiUNaM, vAsArattassa paMcame pakkhe / sAharai puvvaratte, hatthuttaraterasIdivase / / 1844 // 53 gayausabhasIhaabhiseyadAmasasidiNayaraMjhayaM kuMbhaM / paumasarasAgaravimANabhavaNarayaNaccayasihaM ca // 1845 // 54 | ee coddasa mumiNa, pAsati sA mAhaNI paDiniyate / jaM rayaNi avahario, kucchisi mahAyaso vIrA // 1846 // 55 | gayavasabhagAhA0 56 // ee coddsgaahaa057|| |tihiM nANehiM samaggo, devItisalAe so u kucchisi / aha vasaha sanigambho. chammAse addhamAsaM ca // 1847 // 58 aha sattamaMmi mAse, gambhattho cevabhiggahaM giNhe / nAI samaNo hohaM, ammApiyaraMmi jIvaMte // 1848 // 59 RSOCHAMSAMRAKARMA OMOMOMOMARA9 // 22 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: // 23 // SARKARIESSAGARALE | doNhaM varamahilANaM, gambhe vasiUNa ganbhasukamAlo / naghamAse paDipuNNe, satta ya divase samairege / / 1849 / / 60 aha cattasuddhapakkhassa terasI puvvarattakAlaMmi / hatthuttarAhi jAo, kuMDaggAme mahAvIro / / 1850 // 61 AbharaNarayaNavAsaM, buDhe titthaMkarami jAyaMmi / sakko va devarAyA, uvAgao AgayA nihao // 1851 // 62 tuTThAo devIo, devA ANadiyA saparisAgA / bhagavaMmi vaddhamANe, telokasuhAvahe jAe // 1852 // 63 bhavaNavaivANamaMtarajoisavAsI vimANavAsI ya / sabbiDDIya saparisA caumbihA AgayA devA // 1853 / / 64 | davehiM saMparivuDo, deviMdo gahiUNa titthayaraM / neUNa maMdaragiriM, AbhisayaM tattha kAsI ya // 1854 // 65 kAUNa ya abhiseya, deviMdo devadANavehi samaM / jaNaNIya appiNittA, jammaNamahimaM ca kAsI ya // 1855 // 66 4 khomaM kuMDalajuyalaM, siridAma deha ceva sako se / maNikaNagarayaNavAsaM, uvacchubhaM jaMbhagA devA // 1856 // 67 | vesamaNavayaNasaMcoiyA u te tiriyajaMbhagA devaa)| koDiggaso hiraNNaM ra)yaNANi ya tattha uvaNiti // 1857 // 68 (aha) vaDDai so bhagavaM, diyaloyacuo aNovamasirI / dAsIdAsaparivuDo, parikinno pIDhamaddehiM / / 1858 // 69 | asiyasirao sunayaNo biMbuTTho dhavaladaMtapaMtIo / varapamhapaumagoro, phulluppalagaMdhanIsAo // 1859 // (192ni.)70 jAtIsaro ya bhagavaM, apparivaDiehiM tihi u nANehiM / kaMtIyaya buqhyaya, ambhahio tehiM maNuehiM // 1860 // 71 aha UNaaTThavAsassa bhagavao suravarANa majjhami / saMtaguNAka(Nukki)caNayaM, karei sakko suhammAe // 1861 / / 72 bAlo abAlabhAvo, abAlaparakkamo mahAvIro / na hu(sakai bheseuM amarehiM siidehiNpi)|| 1862 // 73 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: // 24 // zrImaladhA-8 (taM vayaNaM soUNaM aha egu suro a)saddahaMto u| ei jiNasaMnigAsaM turiyaM ( so mesnnvaae)|| 1863 // 74 yAtAdaSTATA (sappaM ca ta)ruvaraMmi kAuM teMdUsaeNa DiMbhaM ca / piTThI muTThIya hao vaMdiya vIraM paDiniyatto // 1864 // 75 aha taM ammApiyaro, jANittA sahiyaaTThavAsaM tu / kayakouyalaMkAraM, lehAyariyassa uvaNeti // 1865 // 76 18 sakko ya tassamakkhaM, bhagavaMta'ssAsaNe nivesittA / sadassa lakkhaNaM pucche vAgaraNA (avayavA iMdaM) // 1866 // 77 ummukkabAla(bhAvo kameNa aijovvaNaM annupptto)| (bhogasamatthaM jAuM ammApiyaro u vIrassa) // 1867 // 78 tihirikkhaMmi pasatthe, mahaMtasAmaMtakulappasUyAe / kAreMti pANigahaNaM, jasoyavararAjakannAe // 1868 // 79 paMcavihe mANusse, bhoge bhujittu saha jasoyAe / deyasiriM va surUvaM, jaNayaha piyadasaNaM dhUyaM // 1869 // 80 bhA. hatthu 459 so devapariggahito, tIsaM vAsAI vasati gihivAse / ammAIhiM bhagavaM, devattagaehiM pavvaio // 1870 // 460 // saMvacchareNa hohii, abhinimkhamaNaM tu jiNavariMdANaM / to atthasaMpayANaM, pavattaI puvvasUraMmi // 1871 // 81 bhA. egA hiraNNakoDI, adveva aNUNagA sayasahassA / sUrodayamAIyaM, dijjai jA pAyarAsA u // 1872 // 82 siMghADagatigacaukkacaccaraMcaummuhamahApahapahesu / dAresu puravarANaM, ratthAsu ya majjhayAresu // 1873 // 83 (varavariyA gho)sijjai, kimicchiyaM dijjae bahuvihIyaM / asurasuradevadANavanariMdamahiyANa nikkhamaNe // 1874 / / 84 | (tiNNeva ya koDi)sayA, aTThAsIti va hoti koDIu / asiI ca sayasahassA, evaM saMvacchare diNNaM // 1875 // 85 . nikkhamaNakayamatIyaM, kuMDaggAmaMmi khattiya vIraM / hatthuttarajoraNaM( logaMtiyaAgayA e)e||1876|| SEARSAGAR * // 24 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA- | (sAra ssayamA(iccA vaNhI varuNA ya gaddato) yA ya / (tusiyA avvAbAhA) aggiccA ceva riTThA ya // 1877 / / 86 yatidiSTAH // | ee devanikAyA. bhagavaM boheti jiNavariMdaM tu / savvajagajIvahiya, bhagavaM titthaMgarattaMti 1878 / / 87 // 25 // evaM abhithuvvaMto, buddho (buddhAraviMdasarisamuho) / (logatiyadevahiM kuMDaggAme mahAvIro) // 1879 // 78 | maNapariNAmo ya kao abhinikkhaNami jiNavariMdaNa) / (devIhi ya devehi ya samaMtao ucchuyaM gayaNaM) // 1880 // 89 bhavaNavaivANamaMtarajoisavAsI vimANavAsI ya / dharaNitale gagaNatale, vijjujoo kao khippaM // 1881 // 90 jAva ya kuMDaggAmo, jAva ya devANa bhavaNaAvAsA / devehi ya dAhi ya, avirahiyaM saMca (rtehiN)|| 1882 // 91 (candappabhA ya sIA uvaNIyA jmmmrnnmukkss)| AsattamalladAmA (jalathalaya) divvakusumehiM / / 1883 / / 72 | pannAsai A(yAmA) NUNe vitthiNNapaNNuvIsaM tu / chattIsaimuvbiddhA, sIyA caMdappabhA bhaNiyA // 1884 // 93 sIyAya majjhayAre, divvaM maNikaNagarayaNacaMcaiyaM / sAhAsaNaM maharihaM, sapAyapIDhaM jiNavarassa // 1885 // 94 | AlaiyamalladAmo, bhAsuraboMdI palaMbavaNamANo / seyayavatthaNiyattho, jassa ya mAllaM sayasahassaM // 1886 // 95 chaTTeNaM bhatteNa, ajjhavasANeNa sohaNeNa jiNo / lesAhiM visujhaMto AruhaI uttamaM sIyaM / / 1887 / / 96 sIhAsaNe nisano, sakkIsANA ya dohiM pAsehiM / vIeti cAmarehi, maNikaNaga (vicittadaMDahiM) // 1888 // 97 pubbi ukkhittA mANusehiM sAhaTuro)makUvehiM / pacchA vahati sIyaM, asugdisuriMdanAgiMdA // 1889 // 98 | calacavalabhUsaNadharA, sacchaMdaviubbiyAbharaNadhArI / deviMdadANaviMdA, vahati sIyaM jiNiMdassa / / 1890 // 99 kusu 100 bhA. Artesanair // 25 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA-8| purao vahaMti devA, pacchA (nAgA) puNa dAhiNami pAsaMmi / paccacchimeNa asurA garulA puNa uttare pAse // 1891 // yetidiSTAla kusumANi paMcavaNNANi muyaMtA)duMdubhIu vAeMtA / devagaNA ya pasaNNA, samaMtao uttarati nabhe // 1892 // // 26 // (vaNasaMDovva kusumio) paumasarovva jahA sarayakAle / (sohai) kusumabhareNaM, iya gayaNayalaM suragaNehiM / / 1893 // 101 (siddhatthavaNaM va jahA asANavaNaM (saNavaNa) asogavaNaM / cUyavaNaM va kusumiyaM, iya gayaNayalaM suragaNehiM // 1894 // 102 | ayasivaNaM va kusumiyaM, kaNiyAravaNaM va caMpayavaNaM vA / tilagavaNaM va kusumiya, iya gayaNayalaM suragaNehiM / / 1895 // 103 // 51 (varapaDahabherijhallariduMdahisaMkha) sahiehi tUrehiM / dharaNiyale gayaNayale, turiyaninAo paramarammo // 1896 // 104 // | evaM sadevamaNuyAsurAe parisAe parivuDo bhayavaM / abhithuvvato girAhiM, saMpatto nAyasaMDavaNaM // 1897 // 105 // | ujjANaM saMpatto, orabhiyA uttamAo sIyAo / sayameva kuNai loyaM, sakko se paDicchae kese // 1898 // 106 / / jiNavaramaNuNNavittA, aMjaNaghaNabhuyagavimalasaMkAsA / kesA khaNeNa nIyA, khIrasarimAmaya udahiM // 1899 / / 107 divvo maNussaghoso, turiyaninAo va sakkavayaNeNaM / khippAmeva nilukko, jAhe paDivajjati caritaM // 1900 // 108 // kAUNa namokkAra, siddhANa abhiggahaM tu mo geNhe / savvaM me akaraNijja, pAvaMti carittamArUDho // 1601 // 106 // tihiM nANehiM samaggA, titthagarA jAva hoMti gihavAse / paDivaNaMmi caritte, caunANI jAva chaumatthA / / 1902 // 11 // paNI(ba)hiyA ya nAyasaMDe, ApucchittANa nAyae savvaM / divase muhuttamega, kammAraggAmamaNuppatto // 1903 // 111 / / govanimittaM sakkassa Agamo vAgareiDDhati (deviNdo)| (kollAbahule chaTThassa) pAraNae payasa vasuhArA // 1904 // 461 / / PARLIRAXANISA+MK+*+% 4 // 26 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka .gAthA: | daijjatagA piuNo vayaMsa)tA, tivvA abhiggahA paMca / aciyattoggaha Na vasaNaM niccaM vosaha moNeNaM // 1905 // 462 // yatidiSTAH pANippattaM gihivaMdaNaM ca taha vaddhamANavegavaI / dhiNadevasUlapANIdasamma vAsaTThiyaggAme) // 1906 // 463 // . | (roddA ya satta veyaNa zui dasa sumiNuppaladdhamAse y)| (morAe sakkAraM sakko acchaMdae kuvio)|| 1907464 // // 27 // (bhImaTTahAsa hatthI pisAyanAge ya veyaNA stt)| (sirakaNNA nAsa daMte naha'cchI paTThIya sattAmiyA) 1908 // 112 bhA. 4(tAlapisAyaM do koilA ya dAmadugameva govaggaM) / (sara sAgara sUrate maMdara suviNuppale cev)||| 1909 / / 113 // (mohe ya jhANa pavayaNa dhamme saMgha ya devaloe ya) / saMsAre nANa jase, dhamma parisAe majjhami / / 1910 // 114 // morA. pra.3 / taNacheyaMgulikammAra vIraghosamahiseMdu dasapaliyA / (biiMdasammaUraNa vayarIe daahinnukkurudde)|| 1911 // 465 // | (taiyamavaccaM bhajjA kahehi nAhaM tao piuvayaMso) / (dAhiNavAyA)le suvaNNavAlugA kaMTae vatthaM // 1912 // 466 // uttaravAcAlaMtare, vaNasaMDe caMDakosio sappo / Na Dahe ciMtA saraNaM, joisa kovAhijAo'haM // 1913 // 467 // uttaravAcAlA nAgaseNa khIreNa bhoyaNaM divvA / se(yaviyA ya paesI paMcarahe nijjarAyANo) / / 1914 / / 468 // surabhipurasiddhayatto, gaMgAkosiya vidU ya khemilao / nAgasudADhe sIhe, kaMbalasabalA ya jiNamahimaM // 1915 // 469 / / mahurAe jiNadAse, AbhIravivAha goNa uvavAse / maMDIramitta avacce, bhatte vAraNA)gohi AgamaNaM // 1916 // 47 // kAvIravarassa bhagavao, nAvArUDhassa kAsi uvasaggaM / micchAdiTTiparaddhaM, kaMbalasabalA samuttAre // 1917 // 471 // dhUNAe bahiM pUso, lakSaNamabhitare ya deviMdo / rAyagihataMtusAlA, mAsakkhamaNaM ca gosAlo // 1918 // 472 // . . RKHASREKARA% // 27 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-18| maMkhalimaMkhaluruddA(subhaddA saravaNagobahulameva gosAlo / vijayA naMdasunaMde, bhoyaNakhajje ya kAmaguNe / / 1919 // 473 // yatidiSTAdakollAgabahulapAyasa divvA gosAla daTu pavvajjA / bAhiM suvanna khalapAyasa thAli niyattIe gahaNaM ca // 1920 // 474 // baMbhaNagAme naMdovaNaMda uvaNaMda teya pavvajje (ccaddhe) / (caMpA dumAsa) khamaNaNa vAsa(vAsaM muNI) vasai // 1921 // 475 // // 28 // kAlAe sunnagAre, sIho vijjumaigovidAsIe / (khaMdo daMti) liyAe, pattAlaga suNNagAmi // 1922 // 476 // muNicaMdo kumArAe, kuvaNayacaMpayaramANijja ujjAo (nne)| corA ya cAriyagaDe somajayantI uvasamei // 1923 // 477 // (piTThIcaMpAvAsaM tattha caumAsieNa khama)NeNaM / kayaMgaladeulavarasei, dariddatherA ya gosAle // 1924 // 478 // sAvatthI siribhaddA, niMdU pitidatta payasa sivadatte / dAragaNiNakkha(vAlA halidda paDimAgaNI pahiyA) // 1925 // 479 // (tatto ya gaMgalAe DiMbha) muNI acchikavaNaM ceva / Avatte muhatAse, muNiuttiya bAhi baladevo // 1926 // 480 // |corA maNDavabhojja, gosAle vahaNa teya jhAmaNayA / meho ya kAlahatthI, kalaMbuyAye ya uvasaggA // 1927 // 481 // | lADhesu ya uvasaggA, ghorA punnakalasA ya do teNA / vajjahayA sakkaNaM bhaddiya vAsAsu caumAsaM // 1928 // 482 // kayalisamAgama bhoyaNa maMkhalidahikUra bhagavao paDimA / jaMbUsaMDe goTThIya bhoyaNe bhagavao pddimaa| 1929 // 483 // taMbAye naMdiseNe, paDimA Arakkhi vahaNabhayaDahaNaM / kRviyacAriyamokkhaNa vijayapagambhA ya patteyaM // 1930 // 484 // | teNehiM pahe gahio, gosAlo mAulotti vAhaNayA / bhagavaM vesAlIe, kammAraghaNeNa deviMdo // 1931 // 485 // | gAmAya vibhelagajakkha tAvasI uvsmaavsaannthuii| chaguNa) sAlisIse visuddhamANassa logohI // 1932 // 486 // | // 28 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAta vizeSA yatidiSTA 15ASRok vazyaka gAthA: // 29 // SCARRC puNaravi meDhiyanagare, tavaM vicittaM tu chaTThavAsaMmi / magahAe niruvassaggaM, muNi uDuba<Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA- aha Agato turaMto, devo sakkassa so amariseNaM / kAsI aya (ha) uvasaggaM, micchAdiTThI paDiniviTTho // 1947 // 501 / / yatidiSTAta dhUlI pipIliyAu, uddasA khalu taheva uNhelA / vicchuga naulA sappA ya mRsagA ceva aTThamagA / / 1948 // 502 // hatthA hatthiNiyAo, pisAyae ghorarUva bagghe ya / thero therI sUo, Agacchai pakaNo ya tahA / / 1949 // 503 // // 30 // | kharavAya kalaMkaliyA, kAlacakaM taheva ya / pAbhAiyauvasagge, vIsaimo hoi aNulomo // 1850 // 504 // sAmANiyadeviyi, deve dAei so vimANagao / bhaNati ya varaha maharisi, niSphattiM saggamokkhANaM // 1951 // 505 // uvahayamativiNNAo tAhe vIra bahuM sahAveuM / ohIya jiNaM jhAya(jANa)i, jhAyati chajjIvahiyameva / / 1952 // 506 // vAlugapaMthe teNA, mAulapAraNae tattha kANacchI / tatto subhoma aMjali. succhittAe ya viDarUvaM // 1953 / / 507 // malaye pisAyarUvaM, sivarUvaM hatthisIsae ceva / ohasaNaM paDimAe. masANa sakko javaNapucchA // 1954 / / 508 // tosali kusissarUpeNa saMdhicchao imotti bajjho ya / moei iMdayAliu tattha mahAbhUio nAma // 1955 / / 509 // mosalisaMdhisu mAgaha moeti ya raTTio pitivayaMso / tosaliya sattarajjuya, vAyattI mosalI mokkho / 1956 // 510 / / siddhatthapure teNotti kosio AMsavANio mokkhe / vayagAmahiMDa'NasaNa bIyadiNe beti uvasaMto // 1957 / / 511 // vaccaha hiMDaha na karemi kiMci icchA Na kiMci vattavyo / tattheva vacchavAliyatherI paramaNNa vasuhArA // 1958 // 512 / / chammAsa aNubaddhaM, devo kAsIa so u uvasagga / daNa vayaggAme, baMdiya vIraM paDiniyatto / / 1959 / / 513 // | devo Thio mahiDDIu maMdaracUliyAe siharami / parivArio suravahahiM tassa ya sAgarovamaM sesaM // 1960 / / 514 / / OSARIOPHORRORISEERIS***** // 30 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 31 // 44-x AlabhiyAe harippiya pucchA jiya uvasagga thova sesaM ca / harisaha seyavi sAvatthi khaMdapaDimA sakko u || 1861 / / 515-516 kosaMci caMdasarovaraNaM (vANArasID sa) kko u / rAyagihe IsANe, mihilA jaNao ya gharaNo ya / / 1962 / / 517 / / besAlivAsa bhUyANaMde camaruppAo ya susumArapure / bhogapura siMdikaMdaya mAhiMdo khattio kuNai / / 1963 / / 518 / / (vAraNa saNakumAra hA.) saNakumAramoyaNa diggAme ya piusaho naMdI / meMDhiyagAme gove, vittAsaNagaM ca deviMdo || 1964 ||519 | kosaMvi sayANIo, abhiggaho posabahulapADivae / cAummAsa miyAvara, vijaya sugotto ya naMdA ya / / 1965 / / 520 / / taccAvAI caMpA, dahivAhaNa vasumatI bitiyanAmA / dhaNavaha mUlAloyaNa saMpula dANaM ca pavvajjA / / 1966 / / 521 / / tatto sumaMgalAe, saNakumAra mucchettae ya mAhiMdo / vAlaga vAilavaNiye, amaMgalaM appaNo asiNA / / 1967 / / 522 // capAvAsAvAse, jakkhidA sAidattapucchA ya / vAgaraNa duhapadesaNa paccakkhANe ya dubihe u / / 1968 / / 523 / / jaMbhiyagAme NANassa uppayA bAgarei deviMdo / meMDhiyagAme camaro. vaMdaNa piyapucchaNaM kuNai / / 1969 / / 524 / / chammANi gova kaDasalapavesaNaM majjhimAe paavaae| kharao vijjo siddhatthavANiyao NIharAvei / / 1979 / / 525 / / jIbhayavAhI ujuvAliya tIraviyAvata sAmasAla ahe / chaTTheNukkuDayassa u uppaNNaM kevalaM nANaM / / 1971 / / 526 // jo ya tavo aNuciNNo, vIravareNaM mahANubhAveNaM / chaumatthakAliyAe, ahakamaM kittaissAmi // / 1972 / / 527 / / nava kira cAummAse chakira domAsie uvAsI ya / bArasa ya mAsiyAI bAvantari addhamAsA ya / / 1973 / / 528 egaM kira chammAsa do kira temAsie uvAsI ya / aDDAijjA ya duve do caiva divaDDamAsAI / / 1976 / / 529 vizeSAvazyaka gAthAH // 31 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSA vazyaka HASHA gAthA: zrImaladhA-18| maI ca mahAbhaI paDima tatto ya savvaobhaI / do cattAri daseva ya divase ThAsIya aNubaddhaM // 1975 // 530 yAtAdaSTApada goyaramabhiggahajuyaM khamaNa chammAsiyaM ca kAsI yA paMcadivasehiM UNaM avvahio vacchanayarIe // 1976 // 531 // 32 // dasa do ya kira mahappA ThAi muNI egarAiyaM paDimaM / aTThamabhatteNa jaI, ekkakkacarimarAIyaM // 1977 // 532 8 do ceva ya chaTThasae, auNattIse uvAsiyA bhayavaM / na kayAi niccabhattaM, cautthabhattaM ca se Asi // 1978 // 533 // hai bArasadAse ahie, chaTuM(bhattaM jahaNNayaM AsI) / (savvaM) ca tavokammaM appANaya Asi varissa // 1979 // 534 / / zatini sate divasANaM, auNApannaM tu pAraNAkAlo / ukkaDuyanisajjANaM, ThiyapaDimANaM sae bahue // 1980 // 535 // | pavvajjAe paDhamaM divasaM etthaM tu pakkhivittANaM / saMkaliyaMmi u saMte, jaM laddhaM taM nisAmeha // 1981 // 536 // | vArasa ceva ya vAsA, mAsA chacceva addhamAso ya / vIravarassa bhagavao, eso chumtthpriyaao|| 1982 // 537 / / evaM tavoguNarato, aNupuvveNaM muNI viharamANo / ghoraM parIsahacamuM, ahiyAsettA mahAvIro // 1983 // 538 // Tra uppannami aNaMte, gaTThami ya chAumathie NANe / rAtIe saMpatto, mahasaNavaNami ujjANe // 1984 / / 539 // amaranararAyamahio, patto varadhammacakkavaTTittaM / bitiyaMpi samosaraNaM, pAvAe majjhimAe u // 1985 // 540 // | tattha kira somilajjorI mAhaNo tassa dikkhakAlaMmi / paurA jaNajANavayA, samAgayA jannavADaMmi // 1986 // 541 // | egate ya vivitte, uttarapAsami janavADassa / to devadANaviMdA, (kati mahi) maMjiNidassa / / 1987 / / 542 // bhavaNavaivANamaMtara joisavAsI vimANavAsI ya / savviDDIe saparisA, kAsI nANuppayAmahimaM / / 1988 / / bhA. 115 // 32 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 33 // samu0 543 jattha0542 maNikaNagarayaNacittaM bhUmibhAgaM samaMtao surabhi / Aja yaNaMtareNaM, kareMti devA vicittaM tu / 1989 // 545 1 veMTaTThAI surabhiM (jalathalayadivvakusumaNIhAriM / (payaraM ) ti samaMteNaM, dasaddhavannaM kusumavAsaM / / 1980 / / 546 // maNikaNagarayaNacitte cauddisiM toraNe viuvveMti / (sacchattasAlabhaMjiyamayaraddhaya ciMghasaMThANe ) / / 1991 / / 547 / / tiSNi ya pAgAravare, rayaNavicitte tarhi suragaNiMdA / maNicaNakavisIsagavibhUsie te viuvvaMti / 9992 / / 548 / / tatto ya samateNaM, kAlAgurukuMdurukkamIseNaM / gaMgheNa maghamagheMtA, dhUvaghaDIo viuti / / 1993 / / 551 / / ukkuTThisIhanAyaM, kala (yalasaddeNa savvao savvaM ) | ( titthagarapAyamUle kareMti devA) nivayamANA / / 1994 / / 552 / / taM divvaM devaghosaM, soUNaM mANusA tarhi tuTTA / aho jaNNieNa jaThThe, devA kira AgayA ihaI / / 1995 / / 591 / / sIhAsaNe nisanno, rattAsogassa heTThao bhagavaM / sako sahemajAlaM, sayameva ya gevhae chattaM / / 1996 / / do hoMti (vIeMti) cAmarAo, seyAo maNimaehiM daMDehi / IsANacamara sahiyA, devehiM pahiTThacittehiM // 1997 // ! ikkArasavi gaNaharA, savve ubhayavisAlakulavaMsA / pAvAe majjhimAe, samosaDhA jannavADaMmi / / 1998 / / 592 / / paDhamettha iMdabhUI, bitie puNa hoti aggibhUiti / tatie ya vAubhUtI, tato viyatte sudhammo ya / 1999 // 593 // maMDiya moriyaputte, akaMpie caiva ayalabhAyA ya / meyajje ya pabhAse, gaNaharA hoMti vIrassa / / 2000 / / 594 / / jaM kAraNanikkhamaNaM, vocchaM eesi ANupuvvIe / titthaM ca suhammAo, niravaccA gaNaharA sesA // / 2001 / / 595 / / jIve kamme tajjIva bhUya tArisa ya baMdhamokkhe ya / devA Neraie yA puNNe paraloya NivvANe // / 2002 / / 592 / / vizeSA vazyaka gAthAH // 33 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-3|paMcaNDaM paMca sayA adbhuTThasayA ya hoMti doNha gaNA / doNhaM tu juvalayANaM, tiso tisato havai gaccho / 2003 / / 597 // yatidiSTAdabhavaNavaivANamaMtarajoisavAsI vimANavAsI ya / sabbiDDIe saparisA, kAsI nANuppayAmAhamaM // 2004 // // 34 // daLUNa kIramANI, mahimaM devehiM jiNavariMdassa / aha ei ahaMmANI amarasio iMdabhUitti / / 3005 / / 598 // (mottUNa mamaM logo kiM vaccai esa) tassa pAmUlaM / annovi jANai mae ThiyaMmi katoccayaM eyaM? // 2006 // baccejja va mukkhajaNo, devA kaha'NeNa vimhayaM nIyA? / vaMdaMti saMthuNaMti ya, jeNaM sabvaNNubuddhIe // 2075 ahavA jArisaocciya so nANI tArisA surA te'vi // 2008 // aNusariso saMjogo, gAmaNaDANaM ca mukkhANaM // 2009 // kAuM hayappayAvaM, purato devANa dANavANaM ca // 2010 // AbhaTTho ya jiNaNaM jAijarAmaraNavippamukkeNa / nAmeNa ya gottaNa ya, savvaNNU savvadarisaNiM // 2011 // 599 // he iMdabhUtigotama, sAgayamutte jiNeNa ciMtei / nAmapi me viyANai, ahavA ko maM na yANAi? // 2012 // | jai vA hiyayagayaM me, saMsayamuNNejja jai va chinnajjA / to hojja vimhao me, iya ciMteMto puNo bhnnio||2013 kiM manne asthi jIvo uyAhu nAtyAtta saMsao tujjha / veyapayANa ya atthaM Na yANasI tesimo attho / 2014 // magahA gobaragAme jAyA tiNNeva goymsgottaa| kollAgasaNNivase, jAo viyatto suhammo ya // 1492 // 643 // | moriyasaNNivese do bhAyaro maMDimoriyA jAyA / ayalo ya kosalAe, mihilAe akaMpio jAo // 2493 // 644 // SCHOSSAKAUSK // 34 // ***** Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HiARASH vizeSAvazyaka .gAthA: zrImaladhAnatuMgIyasabhivese meyajjo vacchabhUmie jAo / bhagavaMpiyappabhAso, rAyagihe gaNaharo jAo // 2414 // dAraM 645 yatidiSTAH jaTThAkattiyasAI samaNo hatdhuttarA mahAto ya / rohiNiuttarasADhA, migasira taha assiNI pusso / / 2495 // 646 // // 35 // vasubhUtI dhaNamitte, dhammiladhaNadevamArie ceva / deve vasU ya datte bale ya piyarI gaNaharANa // 2496 // 647 // puhavI ya vAruNI bhaddilA ya vijayadevA tahA jayaMtI ya / NaMdA ya varuNadevA, atibhaddA ya mAyaro // 2497 // 648 // | tinni ya goyamagottA, bhAradA aggivesavAsiTThA / kAsavagotamahAriyakoMDilladurga ca gottAI // 2498 // dAraM 649 lApaNNA chAyAlIsA, bAyAlA hoti paNNapaNNA ya / tevaNNa paNNasaTThI, aDayAlIsA ya chAcattA / / 2499 // 650 // chattIsA solasagaM agAravAso bhave gaNaharANaM / chaumatthappariyAgaM, ahakkama kittaissAmi // 2500 // dAraM 651 tIsA bArasa dasagaM, bArasa pAyAla coddasadugaM ca / Navarga bArasa dasa aTThagaM ca chaumatthapariyAo / / 2501 // 652 // | chaumatthappariyAgaM, agAravAsaM ca vogasittANaM / savvAuyassa sesaM, jiNapariyAgaM viyANAhi // 2502 / / 653 / / | bArasa solasa aTThAraseva aTThAraseva adveva / solasa 2 taha ekkavIsa coddasa sola sole ya / / 2503 / / 654 // bANauI causattari sattari tatto bhave asII ya / egaM ca sarya tatto tesItI paMcaNautI ya // 2504 / / 655 / / attariM ca vAsA, tatto bAvacIraM ca vAsAI / bAsaTThI cattA khalu savvagaNaharAuyaM evaM // 2505 // 656 // | savve ya mAhaNA jaccA, savve ajjhAvayA vid / savve duvAlasaMgI, savve coddasapugviNo // 2506 // 657 // | parinemvuyA gaNaharA, jIvaMte NAyate Naca jaNA u / iMdabhRtI suhamme ya, rAyagihe nivvue vIre // 2507 // 658 // T RA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAtidiSTAH // 36 // mAsaM pAyovagayA sabvevi ya savvaladdhisaMpaNNA / vajjarisabhasaMghayaNA, samacauraMsA ya saMThANe / / 2508 / / 659 / / tuMbavaNasaMnivesAo niggayaM piusagAsamallINaM / chammAsiyaM chasujayaM mAUya samanniyaM vaMde / / 2668 // 764 // jo gujjhaehi bAlo NimaMtio bhoyaNeNa vAsaMte / Necchai viNIyaviNao taM vairarisiM NamaMsAmi / / 2669 / / 765 / / ujjeNIe jo jaMbhagehi ANakkhiUNa thuyamahio / akkhINamahANasiyaM sIha giripasaMsiyaM vaMde / / 2670 / / 766 / / jassa aNunAe vAyagattaNe dasapuraMmi nayaraMmi / devehi kayA mahimA payANusAra nama'sAmi || 2671 || 767 // jo kannAi ghaNeNa ya nimaMtio jubvarNami giravaraNA / nayaraMmi kusumanAme taM vairarisiM nama'sAmi / / 2672 / / 768 / / jeNuddhariyA vijjA AgAsagamA mahApariNNAo / vaMdAmi ajjavaharaM apacchimo so suyaharANaM / / 2673 // 769 // bhaNai ya AhiMDijjA jaMbuddIvaM imAi vijjaae| gaMtuM ca mANusaNagaM vijjAe esa visao me / / 2674 / / 770 / / bhaNai ya dhAreyavvA nahu dAyavvA imA mae vijjA / appiDDiyA u maNuyA hohiMti ao paraM ane / / 2675 / / 771 / / mAyA ya ruhasomA piyA ya nAmeNa somadevutti / bhAyA ya phaggurakkhiya tosaliputtA ya AyariyA / / 2680 / / nijjavagabhaddagutte vIsuM paDhaNaM ca tassa puvvagayaM / pavvAvio a bhAyA rakkhiakhamaNehiM jaNao ya / / 2681 // UhAe paNNattaM boDiyasivabhRiuttarAhiM imaM / micchAdaMsaNamiNamo rahavIrapure samuppaNaM // 3044 // indaggeI jammA ya neraI vAruNI va vAyavvA / somA IsANIyA vimalA ya tamA ya boddhavyA / / 3195 'indA vijayaddArANusArao sesiyA payakkhiNato / aTThavi tiriyadisAo uDDuM vimalA tahA vA'ho / / 3196 // vizeSAvazyaka gAthAH // 36 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAgAthAH vazyaka zrImaladhA- mANussakhettajAI kularUvAroggamAuyaM buddhii| samaNoggahasaddhAsaMjamo ya dulahAI eyAiM // 3257 // 831 // yatidiSTAH collagapAsagadhaNNe jUe rayaNe ya sumiNa cakke ya / cammajuge paramANU dasa diLatA maNuyalaMbhe // 3258 // 832 // // 37 // iMdiyaladdhI nivvattaNA ya pajjatti niruvahayakhemaM / dhAyAroggaM saddhA mAhagauvaoga aTThoya // 3259 // anya 19 pra. laddhapi mANusattaM, khettaM jogamatidullahaM bhujjo| laddhaM te dovi puNo sudullahA sohaNA jAI // 3260 // | evaM puvvaM 2 laddhapi taduttaraM puNo dulahaM / jaM mANussAINa sudullahaM teNa sAmaiyaM // 3261 // mANussAisu dullabhamekakaM jaha tahediyAINi / patteyaM 2 dasadiTuMtovaNeyAI // 3262 // #jaha samilA panbhaTThA sAgarasalile aNorapAraMmi / pavisejja jugacchidaM kihavi bhamaMtI bhamataMmi // 3263 / / 834 // 4 puvvaMte hojja jugaM avarate tassa hojja samilA u / jugachimi paveso iya saMsaio maNuyalaMbho / / 3264 // 835 // | sA caMDavAyavIIpaNolliyA avi labhejja jugachidaM / Naya mANusAo bhaTTho jIvo paDimANusaM lahai / / 3265 / / 835 / / iyadullabhalaMmaM mANusavaNaM pAviUNa jo jIvo / Na kuNai pArattahiyaM so soyai saMkamaNakAle // 3266 // 836 // |so vArimajjhabUDhovva gayavaro macchaunca galagahio / vaggurapaDiovva mao saMvaTTaito jahA pakkhI // 3267 // 837 // & so soyai maccujarAsamotthao turiyanihapatrikhatto / tAtAramavidaMto kammabharasamottho jIvo // 3268 // 838 // kAUNamANegAI jammaNamaraNaparisaNasamAI / dukkheNa mANusattaM jai lahai jahicchayA jIvo // 3269 // 839 // |taM taha dullahalaMbha vijuLayAcaMcalaM massattaM / labhUNa jo pamAyai so kApuriso na sappuriso // 3270 // 840 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA- Alassamoha'vaNNAbhAkohApamAyakimiNattA / bhayasogA aNNANA pakkheva kutUhalA ramaNA // 3271 // 841 // yatidiSTADhAeehiM kAraNehiM, lakSNa sudallahaMti mANussa / Na lahai suI hiyakariM, saMsAraruttAraNi jIvo // 3272 // 842 // |jANAvaraNapaharaNe juddhe kusalattaNaM va NItI ya / dakkhattaM vavasAo sarIramAroggayA ceva / / 3273 // 843 // // 38 // jANajuo NIillo kusalo dakkho ya rogarahio ya / AvaraNa (juo joho) paharaNarahio parAjayate // 3274 // |paharaNasahiovi na jo sikkhAkosallakovio hoi / kusalovi aNIillo vakkamaNovakamAIsu // 3275 // | NIillovi ya dakkho pharaNe avvavasito sudakkhovi / vavasiyacittoviNa joNIrogo so va kiM kuNau ? 3276 dAjIvo joho jANaM vatANi AvaraNamuttamA khNtii| jhANaM paharaNamidraM, gIyatthattaM ca kosallaM / / 3277 // |davyAdijahovAyANurUvapaDivattivattiyA nniitii| dakvattaM kiriyANaM jaM karaNamahINakAlaMmi // 3278 // ha. 156 patre 18 karaNaM sahaNaM ca tavovasaggaduggAvatI ya vavasAo / eehiM sunIrogo kammari jayati savvehi // 3279 // 156 // dAdidve sutamaNubhUe kammANa khae kae uvasame vA / maNavayaNakAyajoge ya pasatthe labbhatI poho / / 3280 / / 844 // 12aNukaMpa'kAmanijjarabAlatave daannvinnyvinbhNge| saMjogavippaoge basaNUsavaiDDisakkAre / / 3281 // 845. 18| vejje maMTha taha iMdanAga kayapuNNa puSphasAlasute / sivadumaharavINabhAugaAbhIradasacilApute / / 3282 // 846 // / so vANarajUhavatI katAre suvihiyANukaMpAe / bhAsuravaraboMdivaro devo vemANio jAo / / 3283 // 847 // | anbhuTThANa viNae parakkame sAhasevaNAe ya / sammadaMsaNalaMbho virayAviratIya viratIya / / 3284 // 848 / / dAra // SARASWAROOGLE+ // 38 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhA // 39 // Nikkhato hatthisIsAu damadaMto kAmabhogramavahAya / gavi rajjaha ratesuM duTThesu na dosamAvajje || 3324 / / bhASya 151 / / tidiSTAH OM baMdijjamANA na sammukkasaMti, hIlijjamANA na sammujjasIta / daMteNa citteNa carati dhIrA, muNI samugdhAtitarAgadosA 25 / / 866 / / jaha mama NapiyaM dukkhaM, jANiya emeva savvajIvANaM / Na haNati Na haNAveha ya samamaNatI teNa so samaNo / / 3326 / / Natthi yasi koi veso pio va savvesu caiva jIvesu / eeNa hoi samaNo eso anno'vi pajjAo / / 3327 // / 868 / / to samaNo jai sumaNo bhAveNa ya jai na hoi pAvamaNo / sayaNe ya jaNe ya samo samo ya mANAtramANesu 3328 jo koMcagAvarAhe pANidayA koMcagaM tu NAikkhe / jIviyamaNapehentaM meyajjIrasiM nama'sAmi / / 3329 // / 869 // nippheDiyANi donnivi sosAvedreNa jassa acchINi / Na ya saMjamAi calio meyajjo maMdaragirivva / / 3330 / / 870 / / datteNa pucchio jo jaNNaphalaM kAlao u turabhiNIe / samayA samAhieNaM sammaM vuiyaM bhayaMteNaM // 3331 / / 871 / / jo tihi parahiM dhammaM samabhigato saMjamaM samabhirUDho / uvasamavivegasaMvara cilAyaputtaM NamaMsAmi / / 3332 / / 872 / / ahisariyA pAehiM soNiyagaMdheNa jassa kIDIo / khAyaMti uttimaMgaM taM dukkarakArayaM vaMde / / 3333 / / 873 / / dhIro cilAya to muIgiliyAhiM cAlaNivva kao / jo tahavi khajjamANo paDivano uttamaM ahaM / / 3334 / / 874 // aDDAijjehiM rAIdiehiM pattaM cilAyaputreNa / deviMdAmarabhavaNaM accharagaNasaMkulaM rammaM // 3335 || 875 // sayasAhassA gaMdhA, sahassa paMca ya divaDumegaM ca / ThaviyA egasiloge saMkhevo esa nAyavvo / / 3336 / / 876 / / jiNNe bhoyaNamatteo, kavilo pANiNaM dayA / bahassaIravissAso, paMcAlo thIsu maddavaM // 3337 / / vizeSAvazyaka gAthAH // 39 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthAH zrImaladhA-8 soUNa aNAudi aNabhIo vajjiyANa aNagaM tu / aNavajjayaM uvagato dhammaruI nAma aNagAro // 3338 // 877 // betidiSTAda parijANiUNa jIve ajjIve jANaNA pariNAe / sAvajjajogakaraNaM, parijANati se ilAputte // 3339 // 818 // paccakkhevi ya dalu jIvAjIve ya punapAvaM ca / paccakkhAyA jogA sAvajjA teyalisuteNa // 3340 // 819 // // 40 // jaha nibbuipuramaggaM purAvaNo vivihapahiyasatthassa / darisei dhavaccamANo dabvAdivihANasuvisuddhaM // 3501 // dAtaha nivvuipuramaggo, purA jirNidahiM bhaviyasatthassa / uvahaTTo suvisaddho, nivvuhaphahadesiyA to te // 3502 // jaha so desiyanibbuipuramaggo taM dhaNaM padhiyasattho / ciragayamappabhiNaMdara mahobagAritti taha ceva / / 3503 / / 6 saMsArAaDavIe micchataNNANamohiyapahAe / jehi kaya desiyattaM te arihaMte paNivayAmi // 3504 // 909 // |jaha cakhaNA sudiTTho viNNANaNa ya dhaNeNa vissnnaao| gamaNakiriyAya pahao mahApaho so taha imovi // 5 // sammaIsaNadihoNANeNa ya tehi suThu viNNAto / caraNakaraNeNa pahao nevvANapaho jiNidehiM // 3506 // 910 // zanibbuipuraM sasattho jaha sasthAho gato aviggheNaM / patto paraM ca sokkhaM, tahA jiNiMdA saparivArA / / 3517 // siddhivasahi uvagayA nevvANasuhaM caM te annuppttaa'| sAsayamavvAbAhaM pattA ajarAmaraM ThANaM // 3508 // 911 // jaha ciragayamivi dhaNe takyamaggeNa phiysNghaao| TaMkukkhatakkharAgamamaNusaramANo puraM patto // 3509 // taha ciragatesuvi jiNesu bhaviyassattho'dhuNAvi maggeNaM / suyanANamaNusarato, sivapurimacireNa pAuNati // 3510 // PuyahiMmi kAliyAvAtavirahie gajjahANukUlaMmi / jaha suNiuNanijjAmayapariggahA'NAsavA potA // 3511 // CARRIAGAR // 4 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSA vazyaka gAthA: zrImaladhA-pAvaMti pavarapaTTaNamacireNevaM bhavaNNave bhIme / suNiuNajiNanijjAmayapariggahANAsavahArA / / 3512 // yatidiSTAH | micchattakAliyAvAyavirahie sammattagajjahapavAe / ekasamaeNa pattA, siddhivasahipaTTaNaM poyA // 3513 // 913 // // 41 // jaha sajatthiyasatthI, pasiddhanijjAmayaM ciragayapi / jattAsiddhinimittaM, pUjei tahA jiNiMdANaM // 3514 // nijjAmayasyaNANaM amUDhaNANamatikaNNadhArANaM / vaMdAmi viNayapaNao tiviheNa tidaMDaviriyANaM // 3515 // 914 / / pAleMti jahA govo, govA ahisAvayAdiduggehiM / paurataNapANiyANi ya vaNANi pAti taha ceva / / 3516 // 915 // jIvanikAyA govo jaM te pAleMti to mahAgovA / maraNAdibhayA hi jiNA vyANavaNaM ca pAveMti // 3517 // 916 // rAgerahadattAdI NAviyaNaMdAdao ya dosaMmi / kohaMmi parasurAmAdao subhommAdao mANe // 3566 / / |mAyAe suyAdIyA lobhami ya luddhanaMdavaNiao / soyami pupphasAlAdI loyaNe vaNisuyAIyA // 3567 // [ghANediyaMmi gaMdhappio ya saNaMmi raaysodaaso]| phAsidiyaMmi tabisayagiddhA rAyAiNo'NeyA // 3568 // gaNiyA somiladhammovaesaNesAlujosiyAdIyA / tiriyaMmi sANa kosiya sIhA'cirasUtigAbAdI / / 3569 // draNAyA parIsahajae suriMdadattAdao jhovnnyaa| divvaMmi vaMtarIsaMgame ya jailobhaNAjhyA // 3570 // (kaNugapaDaNapavaDaNayA ghaTTaNaya)salesaNAdao NeyA / ahavA saMvedaNivAtapittakaphasabhivAyA vA // 3571 // | iMdiyakasAyavisae parIsahe vevaNa uvassagge / ee ariNo hantA arihaMtA teNa vuccati // 3573 // | aTThavihaMpi ya kammaM aribhUyaM hoi sadhajIvANaM / taM kammamariNihaMtA arihaMtA teNa vucvaMti // 3574 / / SAE%ERRORE 4 // 41 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-8 arahanti baMdaNanamasaNANi arahAnta pUyasakAraM / siddhigamaNaM ca arihA arihantA teNa vuccaMti // 3575 // yatidiSTA devAsuramaNuyANaM arihA pUyA suruttamA jamhA / ariNo hantA rayaM haMtA arihaMtA teNa vuccaMti // 3576 // // 42 // kamma jamaNAyariovaesa sippamaNNahAbhihiyaM / kisivANijjAdIya ghaDalohAdibhedaM ca // 3597 // 928 // jo sambakammakusalo jo jattha va supariNiTThio hoi / sajjhagirisaddhaoviva sa kammasiddhatti vibeo // 3598 // 929 // jo savvasippakusalo jo jattha va supArInITThao hoi / kokAsavaDaI viva sAisao sippasiddho so|| 3599 // dAra 930 itthI vijjAbhihiyA puriso maMtotti tabisesoyaM / vijjA sasAhaNA vA sAhaNarahio ya maMtotti // 600 // 931 // vijjANa cakavaTTI vijjAsiddho sa jassa vegAvi / sijjhajja mahAvijjA vijjAsiddhAjjakhauDovva // 36011 // 932 // sAhINasavamaMto bahumaMto vA pahANamaMto vA / Neo sa maMtasiddho, khaMbhAgarisovva sAtisao // 3602 / / 933 / / savvevi davvajogA paramaccharayaphalAdhavegovi / jasseha hojja siddho sa jogasiddhA jahA samio / / 3603 // dAra 934 / / Agamasiddho savaMgapArao goyamocca guNarAsI / paurattho atthaparo va mammaNovva'tthasiddho u / / 3604 // 935 // jo niccasiddhajatto laddhavaro jo va tuMDiyAinva / so kira jattAsiddho'bhippAo buddhipajjAo // 3605 / / 936 // viulA vimalA suhumA jassa matI jo caubvihAe vA / buddhIe saMpaNNo sa buddhisiddho imA sA ya // 3506 // 937 / / uppattiyA veNaiyA, kammayA pAriNAmiyA / buddhI caubihA vuttA, paMcamA NAvalabbhaI / / 3607 // 938 // uppattIecciya jANa satthakammAzumANamAdIhiM / uppajjati Na-cireNa ya Na vAhayaphalA ya jA kiMtu // 3608 // RECOREGAAR 4445459 // 42 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA- puvvamadiTThamassuyamaveiyatakkhaNavisuddhagahiyatthA / avvAhayaphalavatI buddhI uppattiyA nAmaM // 3609 // 939 / / puvi adiTTamasayaM apariNNAyaM varNami tastheva / (saMsayarahiya visuddhA) gahiyatthA avagayatthatti // 3610 // // 43 // | phalamegaMtiyamabAhayaM na vA dUsiyaM jamaNNaNa / ihaparalogagayaM vA, jIse avvAhayaphalA sA / / 3611 // | bharahasilapaNiyarukkhe khuDgapaDasaraDakAyauccAre / gaya ghayaNagolakhaMbhe khuDagamaggitthi patiputte // 3612 // 940 // 8| bharahasilameMDhakakkaDatilavAlagahatthi agaDavaNasaMDe / pAyasa atiyApatte khADahilA paMcapiyaro ya // 3613 / / 941 // | mahusitthamuddiyaMke ya NANate bhikkhuceDagaNihANe / sikkhA ya atthasatthe icchA ya mahaM sayasahasse / / 3614 // 942 / / viNao gurUvasevA satthaM ca gurUvadesiyaM tatto / jA tadaNusArao vA saMjAyai ciMtayaMtassa / / 3615 / / bhanittharaNasamatthA tivaggasuttatthagahiyapeyAlA / ubhayologaphalabaI viNayasamutthA havai buddhI // 3616 // 943 // | kajjaM bharottigaruyaM nittharaNaM jaM tayaMtagamaNaM tu | dhammAdao tivaggo ahava hu logAdayo tiNNi // 3617 // tassAgamasuttatthovaladdhamArAtta ghiypeyaalaa| ihaparalogagaobhayaphalabhAvAo phalavaitti // 3618 // nimice atthasatthe ya lehe gaNie ya kUva asse ya / gaddabhalakkhaNagaMThI agade gaNiyA ya rahiye ya // 3619 // 944 / / sIyA sADI dIhaM ca taNaM avasavvayaM ca koMcassa / vvodaye ya goNe ghoDagapaDaNaM ca rukkhAo / / 3620 // 945 // jo NiccavvAvAro taM kammaM hoi sippamiyaraM vA / jA tadaNusArao hoi jA ya kAleNa bahueNaM // 3621 / / uvaogadivasArA kammapasaMgaparigholaNavisAlA / sAhukkAraphalavaI kammasamutthA hapai yuddhI // 3622 // 946 // // 43 / / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-ubaogo'bhiniveso maNao sAro ya kmmsmbhaavo| kamme niccanbhAso kammapasaMgo hi tappabhavA // 3623 // | yetidiSTAda parigholaNaM viyAro vinAso vA tadaNNahA bahuhA / sAhukayaM suTuttiya sAhukArI pasaMsatti // 3624 // cittovaogadANA hi divasAratti diTThaparamatthA / kammaparasaMgaparigholaNe(hiM suviyAravitthiNNA) // 3625 // // 44 // viusehiMto saMsaM suTu kayaM sAhukArao ahavA / sesaMpi phalaM teNa u tIse tapphalavatI to sA / / 3626 // heraNNie karisae koliyaDove ya mutti ghaya pavae / tuNNAgavaDDaI pUie aghaDa cittakAre ya // 3627 // 947 // | (jA dIhakAlapuvAvaraciMtaNao bhave sayaM ma) NasA / egaggassa tato jA saMjAyati jA ya kajjANaM / / 3628 // | aNumANaheudidrutasAhiyA vayavivakkapariNAmA / hiyanissesaphalavaI buddhI pariNAmiyA nAma / / 3629 // 948 // | iha liMgiyamaNumANaM saparappaccAyagaM mayaM nANaM / heutti kArago jo kuMbhAdINa va piMDAI // 3630 // 8 hojjattha lakkhaNaM bA'NumANamiha vayaNalakgvaNo heU / aNumANaheubhedo saparappaccAyaNakao vA // 3631 // | diRsto nidarisaNaM sAhammetaravihANao tehiM / sajjhaM sAheti taI vayapariNAme ya pAeNaM / / 3632 // | sA hoti teNa vA pAriNAmigI hiyaphalaM iha pare ya / nIsesaM ca sivasuhaM tIse tapphalavatI to sA // 3633 // abhae seDikumAre devI udioyae havai rAyA / sAhU ya naMdiseNe dhaNadatte sAvaga amacce // 3634 // 949 // khamae amaccaputte, cANake ceva thUlabhadde ya / NAsikkasuMdarI gaMde bahare pariNAmiyA buddhI / / 3635 // 950 // * calaNAhaNaAmaMDe maNI ya sappe ya khaggathUbhiMde / pariNAmiyabuddhIe evadiyA hoMtudAharaNA / / 3636 // 951 // AASAGAR // 44 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HAA vizeSA % vazyaka gAthA: % % % zrAmaladhA1Na kilaMmai jo tavasA so va siddho daDhappahArivva / so kammakkhayasiddho jo savvakkhINakammaMso // 3637 / / 952 / / yatidiSTAH zANaNu saMtANo'yAdI paropparaM heuhayabhAvAu / dehassa ya kammassa ya bhaNio bIyaMkurANaM va / / 3697 // vi. mA. 1813 / / // 45 // atthi sa deho jo kammakAraNaM jo ya kajjamaNNassa / kammaM ca dehakAraNamatthi ya ja kajjamaNNassa / / 3698 // bhA. 1814 (bIyaM jahau viNassainassai muttassa taha) crimdeho| (ahayA Na) bhadeso iva, kAlaviseso'havA crimo||3699|| ahavA jamaNAdIo saMjogovi kira jIvakammaNo (himao) / (so pAraMparaeNaM jattoM kammaTTiI saMtA) // 3700 // jaM saMtANo'NAI teNANato ya NAyamegaMto / dIsai saMtoci jao katthai bIyaMkurAdINaM // 1 // 1817 // aNNayaramaNinvattiyakajaM cIyaMkurANa jaM vihayaM / tattha hato saMtANo kukkuDiaMDAiyANaM vva // 24 // 1818 jaha veha kaMcaNovalasaMjogoSNAtisaMtatigatovi / vocchijjati sovAyaM taha jogo jIvakammANaM // 3 // 1819 // | to kiM dhammAINava jogo aha kaMcaNovalANaMva / jIvassa ya kammassa ya bhaNNai duvihovi na viruddho // 4 // 1820 // | paDhamovva amavvANaM bhabvANaM kaMcaNovalANaM vva / jIvase sAmaNNe bhavvo'bhavvotti ko bhedo? // 5 // 1821 // dra hou va jadi pariNAmo ko boso nAragAdibhedo bva / bhaNaha ya bhavvA'bhavvA jIvANa sabhAvabheutti // 6 // 1822 // bhadhvAbhavyavisesoyaNNastara sahAvao na (u) mo| annovijao dIsai sabhAvabhedo na(u)jIvANaM // 7 // davyAditte tulle jIvanamArNa sabhAvao bhedo / jIvAjIvAdigo jaha taha bhavvetaraviseso // 8 // 1823 // evaMpi bhavabhAvo jIvapiva samAvajAtIu / pApati niyao taMmi ya tadavatthe natthi nevvANaM // 9 // 1824 // ASSASSSSSSSSS X // 45 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-31jaha ghaDapuvvAbhAvo NAdisabhAbovi saNihaNo evaM / jadi bhabvattAbhAvo havejja kiriyAe ko doso ? // 3710-1825 // yatidiSTAta aNudAharaNamabhAvo kharasaMgapiva matI Na taM jamhA / bhAvocciya sa visiTTho, kuMbhANuppattimatteNaM // 11 // 1826 // // 46 // evaM bhavvucchado koDAgArassa vA'vacayatotti / taNNA'NaMtattaNaoSNAgayakAlaMbarANaM vva // 3712 // 1827 // | jaM vA'tItA'NAgayakAlA tullA jato ya siM siddho / ekko aNaMtabhAgo bhavvANa ya tIyakAlaNaM // 13 // 1828 // esseNa tattiocciya sijhejjAtovi savvabhavvANaM / Na samucchedo jutto, jiNAgamAo ya saddheyaM // 14 // 1829 // mavvAvi na sijjhissaMti kei kAleNa jadivi savveNa / evaM tevi abhavvA ko va viseso bhave tesiM? // 15 // 1833 // bhaNNai bhavvo joggo, Na ya jogyo teNa sijjhatI savvo / jaha joggImIva dalie savvattha na kIrae paDimA // 16 // 1834 // IIjaha vA sa eva pAsANakaNagajogo viyogajogotti |'nn vijujjai sabvocciya, sa vijujjai jassa saMpattI // 17 // 1835 // kiM puSa jA saMpacI sA jogasseva Na u ajogassa / taha jo mokkho niyamA, so bhavvANaM na iyaresiM / / 3718 / / 1836 / / (3161taH) kiM siddhAlaya paratoNa gatI? dhmmsthikaayvirhaao| so gatiuvaggahakaro loga (mi)ja (masthi naaloe)||3793-1851|| logassasthi vivakkho suddhattaNaoM ghaDassa aghaDovva / sa ghaDAicciya maI na nisahAo tadaNurUvo // 3794 / / 1950 // tamhA dhammAdhammA logaparicchedakAriNo juttA / iharAgAse tulle logo'logotti ko bhedo' / / 3795 // 1852 // logavibhAgAbhAve paDipAyAbhAvao'NavatthA u / saMvavahArAbhAvo, saMbaMdhAbhAvao hojjA / / 3796 // 1853 // niraNuggahattaNAo parato na gatI jalAdiva jhasassa / jo gamaNANuggahiyA so dhammo logaparimANo // 3797 // 1854 // MOOCLOSURESORRORS 454OMOMOMOM // 46 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhA- yatidiSTAnA vizeSAvazyaka gAthAH // 47 // asthi parimANakArI logassa pameyabhAvao'vassaM / nANaMpi va neyassA logasthitte ya so'vassaM / / 3798 // 1855 // |payaNaM pasattamevaM ThANAo taM ca No jao chaTThI / iha kattisAhaNeyaM katturaNatthaMtaraM ThANaM / / 3799 / / 1856 // . NamaNiccattaNato vA ThANaviNAsapataNaM Na jutaM se / taha kammAbhAvAo, puNakiyAbhAvao yAvi / / 3800 // 1857 // niccatthANAo vA vomAINa payaNaM pasajjejjA / adha Na mayamaNegaMto ThANAo'vassapayaNaMti // 3801 // 1858 // kayagAimattaNAo mokkho nicco yA hoi kuMbhocca / no paddhaMsAbhAvo (vabba) bhuvi taddhammAvi je nicco // 2 // 1837 // | aNudAharaNamabhAvo, esoti matIna taM jato Niyao / kuMbhaviNAsavisiTTo, bhAvocciya poggalamao so|| 3 // 1838 // kiM vegaMteNa kayaM poggalamattavilayami jIvassa / kiM nibbattiyamahiyaM Nabhaso ghaDamettavilayamiH // 4 // 1839 / / so'NavarAhocva Naro Na bAte paMdhakAraNAbhAvA / jogo ya baMdhahetU, Na ya so tassAsarIritti // 5 // 1840 // | Na puNo tassa pastI, bIyAbhAvAdihaMkurasseva / bIyaM ca tIe kamma, Na ya tassa tayaM tato nicco // 6 // 1841 // davyAmuttattaNao nabhaM ca nicco mato sa dabbatayA / naNu vibhutAdipasaMgo, evaM sati naannumaannaao|| 7 // 1842 // NANA jIvA kuMbhAdayovva bhuvi lakkhaNAdibhedAo / suhadukkhabaMdhamokkhAbhAvo ya jato tadegate // 8 // 1582 // *ko vA niccaggAho savvaM ciya bhavaNabhaMgaThitimatiyaM / pajjAyaMtaramettappaNA hi niccAdivavadeso // 9 // 1843 // bhavato siddhoti matI teSAdimasiddhasaMbhavo jutto / kAlA'NAdittaNao AdisarIraM vva tadajuttaM // 3810 // 1859 // (3162 mu.) IsIpabhArAe sIyAe jAyaNAma logato / bArasahiM joyaNehiM siddhI savvaTThasiddhAu // 3812 // 960 // // 47 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA-8| nimmaladagarayavaNNA, tusAragokkhIrahArasarivaNNA / uttANapachattayasaMThiyA u bhaNiyA jiNavarehiM // 13 // 961 // daemA joyaNakoDI bAyAlIsaM bhave sayasahassA / tIsaM ceva sahassA do (ya) sayA auNapaNNA (saa)|| 14 // 962 // nanI| gAU ya dhaNusahassaM satteva sayA havaMti chAvaTThA / egattIsaM aMgula addhaMgulameva parihirayaM // 15 // 18| bahumajhadesabhAge adveva ya joSaNAI vAhallaM / carimaMtesu ya taNuI aMgulasaMkhajjatIbhAga // 3816 // 963 // gaMtUNa joyaNaM joyaNaM tu parihAi aMgulapuhattaM / tIseSiya peraMtA, macchiyapattAo taNuyayarA / / 3817 // 964 // isIpambhArAe uvariM khalu joyaNassa jo koso / kosassa ya chanbhAge siddhANogAhaNA bhaNiyA / / 3818 // 965 // tini sayA tettIsA dhaNuvibhAgo ya kosa chbbhaao| jaM paimogAho'yaM to te kosassa chabbhAge / / 3819 // 966 // | uttANauvva pAsalliuna ahavA nisaNNao ceva / jo jaha karei kAlaM so taha uvavajjae siddho // 3820 // 967 // | ihabhavabhiNNAgAro kammavasAno bhavaMtare hoi / na ya taM siddhassa jao, taMmivi to so tadAgAro // 3821 // 968 // dIhaM vA hassaM vA jaM carimabhave havejja saMThANaM / tatto tibhAgahINA, siddhANogAhaNA bhaNiyA // 3822 // 970 // | ( idaM gAthAtrayaM pratyaMtare iti kRtvA bahilikhitaM ) tiSNi sayA tettIsA dhaNuttibhAgo ya hoti boddhavyo / esA khalu siddhANaM, ukko| sogAhaNA bhaNiyA // 1 // 971 // & cattAri ya rayaNIo, vaNi (tibhAgRNiyA ya boddhavvA / esA khalu siddhANaM majjhimaogAhaNA bhaNiyA // 2 // egA ya hoi)972|| rayaNI, sAhIyA aMgulANi baDheva / esA khalu siddhANaM, jahaNNa ogAhaNA bhaNiyA // 3 / / 973 // SAMSUGAESTHES // 48 // RECENE Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH vizeSAvazyaka gAthA: // 49 // sahAvavivarImA cha / ubalaMbhamaNo NAyA | ogAhaNAe siddhA, bhavattibhAgeNa hoti parihINA / saMThANamaNityaMtthaM, jarAmaraNavippamukkANaM // 3823 / / 974 / / (3183 mu.) asarIrA jIvaghaNA uvauttA daMsaNe ya NANe ya / sAgAramaNAgAraM lakkhaNameyaM tu siddhANaM / / 3844 // 977 // kevalaNANuvauttA, jANatI savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti savvao khalu, kevaladiTThIhaNatAhi // 3845 // 978 // |NANaMmi daMsaNaMmI, etto egataragaMmi uvauttA / sabbassa kevalissavi, jugavaM do natthi uvaogA // 46 // 979 / / mutto karaNAbhAvAdaNNANI khaMva NaNu viruddhoyaM / jamajIvayAi pAvai, ettocciya bhaNati tanAma / / 47 / / 1993 / / | davvAmuttattasabhAvajAtito tassahAvavivarIyaM / Nahi jaccataragamaNaM juttaM namasovva jIvattaM // 48 // 1994 // muttAdibhAvao NovaladdhimAntadiyAI kuMbhAvva / uvalaMbhaddArANi u tAI jIvo taduvaladdhA // 49 // 1995 // | taduvarame'vi saraNato, tavvAvArevi NovalaMbhAu / iMdiyabhiNNo NAyA, paMcagavakkhovaladdhA vA // 3850 / / 1894 // | NANarahito na jIvo, sabhAvato'Nubva muttibhAveNaM / jaM teNa viruddhamidaM, atthi ya so nANarahio ya // 51 // 1997 // kiha so nANasarUvo?, jaNu paccakkhANubhUtiyo niyaye / paradehamivi gammati, sa pavittinivittiliMgAu // 52 // 1998 // | sabvAvaraNAvagame so suddhataro havejja sUrovva / tammayabhAvAbhAvAdaNNANittaM Na juttaM se // 53 / / 1999 / / evaM payAsamatiko jIvo chidAvabhAsayattAo / kiMcimmattaM bhAsai, chi (DDA) varaNappadIvovva // 54 // 2000 // | subahuyataraM viyANaI, mutto savvappihANavigamAu / avaNIyagharo bva Naro, vigayAvaraNo'havA dIvo // 55 // 2001 // Navi asthi mANusANaM, taM sokkhaM navi ya samvadevANaM / jaM siddhANaM sokhaM, anvAbAhaM uvagayANaM // 56 / / 980 / / // 49 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA- suragaNasuhaM saMmattaM, sambaddhApiMDiyaM jai havejjA / navi pAvai muttisuha, aNatehivi vaggavaggehiM // 57 // 981 // yatidiSTAdA | siddhassa suho rAsI, savvaddhavApiMDio jai havejjA / so'NaMtabhAgabhaio, savvAgAse Na mAejjA // 58 // 982 / / // 50 // | jaha nAma koi meccho, NagaraguNe bahuvihe vitANato / Na caei parikaheuM uvamAe tahiM asaMtIe // 3859 // 983 // | iya siddhANaM sokkhaM aNovarma natthi tassa ovammaM / kiMci viseseNetto, sArikkhamiNaM suNaha vocchaM // 3860 // 984 / / | jaha savvakAmaguNiyaM puriso bhottUNa bhoyaNaM koI / taNhAchuhAvimukko, acchejja jahA amatatitto / / 3861 / / 985 // | iya savvakAlatittA, atulaM nevvANamuvagayA siddhA / sAsayaavvAbAhaM ciTThati suhI saha pattA / / 3862 // 986 // (3188) Nahi nAragAdipajjAyamittaNAsiMmi savvahA nAso / jIvaddavvassa mao, muddANAsevva hemassa / / 3869 // 1979 // kammako saMsAro, tannAse tassa jujjae nAso / jIvattamakammakayaM taNNAse tassa ko nAso 1 // 3870 // 1980 // juttaM jaM taMtumayassa taMtuNAse paDassa nAsotti / apaDamayataMtuNo Na tunAso paDamettanAsaMmi / / 71 // taha jIvakammasaMjogao bhavo taviogao tassa / juttoNAso NAtammayassa jIvassa taMNAse / / 72 / / gammadi dehAdINaM, paropparaM karaNakajjabhAvAu / kattA saMtANahio, DaMDaghaDANaM kulAlovva / / 73 // Naya savvahA viNAso'Nalassa pariNAmato payasseva / kuMbhassa kavAlANa ya, tahAvikArovalaMbhAu / / 74 // 1981 // jai savvahA na nAso'Nalassa kiMdIsae na so sakkhaM / pariNAmasahamatAo. jaladavikAraMjaNarauvva / / 75 // 1988 / / hoUNamiMdiyaMtaragajjhA puNaridiyaMtaraggahaNaM / khaMdhA eMti na eMti ya poggalapariNAmavecittA / / 76 // 1989 // BHASHNAHAR // 50 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka * gAthAH zrImaladhAegegidiyagajjhA jaha vAyacvAdao tahaggeyA / houM cakkhuggajjhA, ghANAIgijjhayAmeti / / 77 // 1990 // yatidiSTA | asato kharasaMgassava satovi dAibhAvao jaM ca / aggahaNamato niyamo, na ya patte teNa Nasthitti // 78 // 1983 / / // 51 // | Na vikArANuvalaMbhAdAgAsaMpiva viNAsadhammA so / iha nAsiNo vikAro, dIsaha kuMbhassa vAvayavA // 79 // 1987 // asato natthi pasUtI, hojja va jai hou kharavisANassa / na ya savvahA viNAso, savvuccheyappasaMgAu // 3880 // 1968 / / to'vatthitassa keNai nAso dhammaNa mavaNamantreNa / vatthucchedo na mato, saMvavahArAvarohAo // 81 // 1969 // & kAlaMtaraNAsI vA ghaDovya kayagAdito matI hojjA / no paddhaMsAbhAvo, bhuvi taddhammAvi jaM nico / / 82 // 1982 / / jaha dIvo nevvANo, pariNAmaMtaramio tahA jIvo / bhaNNai parinevvANo patto'NAbAdhapariNAmaM // 83 // 1881 // muttassa paraM sokkhaM jANA'NApAhao jahA muNiNo / taddhammA puNa virahAdAvaraNAbAhaheUNa // 3884 // 1992 / / pugnApunakayAI jaM suhadukkhAI teNa tamAse | taNNAso to'mutto nissuhadukkho jahAgAsaM // 85 // 2002 / / ahavA nissuhadukkho NabhaMva dehidiyAdabhAvAu / AhAro dehocciya je suhadukkhovaladdhIrNa // 86 // 2003 / / | puNNaphalaM dukkhaM ciya kammodayayo halaMba pAvassa / naNu pAvaphalevi samaM, paccakkhabirohayA cavaM // 87 // 2004 // jattocciya (paccakkhaM) soma! suhaM natthi dukkhamevedaM / tappaDigAravisiTuM to puNNaphalaMpi dukkhaMti // 88 // 2005 / / visayasuhaM dukkhaMciya dukkhappaDiyArao tigicchavya / taM suhamuvayArAo Na yovayAro viNA taccaM // 89 // 2006 // tamhA jaM muttasuhaM taM taccaM dukkhasaMkhae'vassaM / muNiNo'nAbAhassava NippaDigArappasatIu // 3890 // 2007 / / KARRAORAKAIRS Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaladhAyatidiSTAH // 52 // jaha vA nANamayo'yaM jIvo nANovaghAi cAvaraNaM / karaNamaNuggahakAriM savvAvaraNakkhae suddhI / / 99 / / 2008 // taha sokkhamayo jIvo pAvaM tassoyaghAyaNaM neyaM / punnamaNuggahakAri, sokkhaM savvakkhaye sayalaM / / 92 / / 2009 / / jaha vA kammakkhayayo, so siddhattAipariNaI lahai / taha saMsArAtItaM, pAvai tattocciya suhaMpi // 93 // 2010 // sAyAsAyaM dukkhaM, tavviramiya suhaM jao teNa / dehiMdiesa dukkhaM, sokkhaM dehiMdiyAbhAve / / 94 / / 2011 // jo vA dehiMdiyajaM, suhamicchai taM paDucca dosogaM / saMsArAtItamidaM, dhammaMtarameva siddhisuhaM / / 95 / / 2012 / / kahamaNumeyaMti matI NANANAbAhaotti naNu bhaNiyaM / tadaNiccaM nANaMpiya ceyaNadhammo'vi rAgovva // 96 // / 2013 // kayakAyibhAvao vA, NAvaraNAbAhakAraNAbhAvA / uppAyadvitIbhaMgarasabhAvao vA na dosoyaM / / 97 / / 2014 // | siddhatti ya buddhattiya, pAragayatti ya paraMparagayatti / ummukkakammakavayA, ajarA amarA asaMgAdha // 98 // 987, 988 nicchiSya savvadukkhA, jAijarAmaraNabaMdha ( NavimukkA | avvAbAhaM sokkhaM aNuhuMtI sAsayaM siddhA / / 3899 siddhANa namukkAro jIvaM moeti0 // 3900 // 989 // siddhANa0 dhannANa0 // 1 // 990 siddhANa evaM khalu0 / / 2 / / 991|| siddhANa0 savva0 maMga0 bitiyaM 0 / / 3903 / / 992 (3905 parataH ) 996-997 998-999 niyuktigatAH, koTyA0 3911| 12-13-14 / ( 3200 parataH ) 1004-5-6-7-8 niyuktigatAH koTyA 3920 - 1-2-3-411009-10-11-13 ni0 ko 0 | 3925-6-7-8 | ni0 1014-5-6-7 ko0 3929-30-31-32 ( niyuktigAthAGkA atra zodhitA jJeyA na mudritA: ) iti zrImudritavizeSAvazyakatruTitagAthAH vizeSA vazyaka gAthAH [ // 52 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSA ***** gAthA: zrImaladhA (1137 varSe kUrcapurIyajinezvaraziSyajinavallabhagaNikRte tadbhaktanemikumAreNa likhite yatidiSTAH / vazyaka _puNAsatkatADapatrIyapustake lekhakakSiptA prazastiH ) // 1 // jaMtunivahasya kRtapramodagAMgAvatArapatAvana cAra / yasyAdhunA'pi sa muniprbhuraamrdevH||2|| prasAtpAga-sadAsa devasari [ 2 samajani]. | visphUrjitaM yasya guNairudAttaiH, zAkhAyitaM ziSyaparaMparAbhiH / puSpAyitaM sadyazasA sa sUrirjinezvaro'bhUdbhavikalpavRkSaH // 4 // zAkhApraroha iva tasya vivRddhshuddhbuddhicchdprcyvNcitjaatytaapH| ziSyo'sti zAstrakRtadhIrjinavallabhAkhyaH, sakhyena yasya viguNo'pi jano guNIsyAt / / 5 // | itazca-dRDhapra vaa(bhaavo)vittaavkaashH,svvismRtivyaaptdigntraalH| kSAtraH pavitraH prathito'tra dhAnyAM,vaMzo'sti tunggHsphuttbhuuriprvaa||6||hai tatrAbhUtAM bhUtalAvAptakIrtI, zraddhAvantau dhArmiko dharmazuddhau / lokAcArA'bAdhayA''rabdhavRttI, dhImAneko dhijjaTaH pheruko'nyaH // 7 // | anye'pi ce rAmasutAH, prasiddhibhAjo babhUvurupazaminaH / sAhasasaMdhika aMdukanAmAno maanyjnmaanyaaH||8|| aparau ca tIvratapasau, vizuddhavRtteH prasiddhasatyasya / kulacaMdrasyAbhavatA, putrau jinadevajasadevau // 9 // | sarve'pUrvAgamikavacanAkarNanAkhyAnapATha-prauDhotsAhAH prihRtmhaarmbhmithyaatvkRtyaaH| 4 // 53 // | arhatpUjAsuvihitajanopAstyavicchinnavAJchA, yAthAtathyasphuTaparigatAzeSajIvAditattvAH // 10 // ***USHIRIK***% Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAvazyaka gAthA: zrImaladhA- kanakamiva parIkSyAnekacA dharmamanyaM, prakaTamaghaTamAnaM cAvagatya svmtyaa| yatidiSTAlA jinavacasi vizuddhe yuktiyukte ca ceto, vidadhuramalayodhaM ye vinazyadvirodham // 11 // // 54 // ri vistAri pApamalavAri yaza prasAri / 5 netrAnukAri bhavadAruvidAri hArihAnapradAnamaparAkhiladAnasAram // 12 // | vibudhya yuddhathA siddhAntabhaktyA tairiti pusta0 // 13 // Ni zubhaiH sAdhye ca stsnggme| | kasyApyeva vilokitasya sukRtaH puMsaH zivaprApiNo, jAyetAparakAryavarjanavato jJAnapradAnodharma // 14 // ekavastuvi0 taiH pANipaGkajatale bhramarIca lakSmIrAropitA tribhuvanaM gami0 unmUlitAzca vipadaH padavI ca lamdhA,mokSasya yairjinamataM prvilekhy0||16|| pANi rana pustako nAma / janaiH // 17 // // iti maMgalamastu // CORSIC4368 janya // 54 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandI cUrNau // 1 // zrInandI sUtrasya cUrNiH OM namo vItarAgAya / savvasutakhaMdhatAdINaM maMgalAdhikAre ditti vaktavvA NaMdaNaM NaMdI, naMdati vA aNApatti naMdI, naMdI pamodo hariso kaMdappo ityarthaH, tassa ya catuvvidho zikkhevo, gayAo NAmaThavaNAo, davvaNaMdI jANago aNuvautto, ahavA jANagabhaviyasarIravatiritto bArasavihatUyyasaMghAto imo bhaMbhA mukuMda maddala kaLaMba jhallIra huDuka kaMsAlA / kAhala tiliyA vaMso paNavo saMkho ya bArasamo // 1 // bhAvaNaMdI, disaddovauttabhAvo ahavA imaM- paMcavihaNANaparUvagaM NaMditti ajjhayaNaM, taM ca sutaMseNa savvasutabbhaMtarabhUtaM taM ca savvasutAraMbhesu vigghovasamaNatthamAdIya maMgalaTThe payujjati, tassa ya maMgalaThThANAvasarapattassa gurorvA viNeyassa atthasuyagorakhuppAyatthaM aviccheyasaMtANAgayasuyappadarisaNatthaM imaM therAvaliyaM kaddettA tato se atthaM kathayaMti, savve sutatthA ya jato titthakarappabhavA ato bhattIe paNNAvagasAvagapADhagaciMtagA ya paDhamatAe namokAraM karettA bhaNati 'jayati' gAthA (*1 gAthA 2 patre ) sotiMdiyAdivisayakasAyaparIsahovasaggA va ghAtikammamaTTappagAraM vA parappavAdiNo ya jeteMsu vA jayatitti bhaNNati, jagati-khettabhAvo taMmi je jIve tesiM jAo joNIo saccittaacittasIta saMbuDAdiyAo caturAsIilakkhavihANA vA vividdapakArehiM jANamANo viyANao, ahaMvA jehiM kammehiM jAe joNIe uvavajjai taM jahA jANatitti visiho jANago viyANago, ahavA jagaggahaNNAto dhammAdhammAgAsapoggalaggahaNaM, jIvatti savva zrI vIrastutiH // 1 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandI cUrNau // 2 // POR jIvaggahaNaM, joNitti jIvaajIvappattiTThANaM, jahA jaM uppajjati vigacchati dhuvaM vA taM tattha savvaM jANatitti viyANago, anena vacanena | kevalaNANasamattho to savvabhAve savvahA jANatittikhyApitaM bhavati / 'guru' ti jagati savvasaNNilogo tassa bhagavAneva teNa gurU, kathaM 1, ucyate, gRNAti zAstrArthamiti guruH bravItItyarthaH, tiriyamaNuyadevAsurapIrasAe dhammamakkhAi, jo vA jaM pucchai taM savvaM kathayati teNa gurureva, anena vacanena paropakAritvaM pradarzitaM bhavati, jagA-sattA tANa ANaMdakArI jagANaMdo, kathaM ?, ucyate, savvesiM sattANaM avAvAyaNovadesakaraNattA, jato bhaNitaM 'savve sattA Na iMtavvA NappariyAbeyabvA Na parighettavvA Na ajjAveyavva'tti, bisesato saNaNaM dhammakathaNattAo ANaMdakArI, tato nisesato bhavvasasANeti, anena vacanena hitopadezakatvaM darzitaM bhavati, jagA-sattA te aNNehiM paribhavijjamANe rakkhaiti jagaNAtho, kahUM ?, ucyate, maNovayaNakAyehiM katakAritANumatehiM rakkhaMto jagaNAho bhavati, anena vacanena saJcapANINaM saNAhatA daMsitA / ' jagabaMdhu' ti jagA-sattA tesiM baMdhU, kahUM ?, ucyate, jo appaNI parasna vA AvatIevi Na pariccayati so baMdhU, bhagavaM ca suvi parIsahovasaggAdisu vijjamANovi satteSu baMdhuttaM aparicayaMto Na visaMgheitti atA jagabaMdhU, anena vacanena savvasattesu sabaMdhutA daMsitA bhavati / 'pitAmaho' tti, jo piu piyA so pitAmaho, so ya bhagavaM caiva savvasattANaM pitAmaho, kathaM 1, ucyate, savvasattANa ahiMsAdilakkhaNo dhammo pitA rakkhaNatAto, so ya dhammo bhagavatA parNAto aMto bhagavaM dhammapitA, evaM ca savvasattANaM bhagavaM pitAmaho bhavati, anena vacanena dhammaM paDucca AdipurisattaM ( darzitaM bhavati, etIe gAhAe pacchaddhassa pADhataraM imaM 'jiNavasabho salaliyavasa bhavikkama gatI | mahAvIro' jiNa eva vasabho jiNavasabhotti saMjamabhArunvahaNo, caMkramato subhAvasaMcAreNa kriyA salalitaM bhaNNati, vAmadAhiNANaM vA purimapacchimacalaNANaM jaM kamukskhevakaraNaM sa vikkamo bhaNNati, dupadassa puNa egacalaNukkhevA caiva vikamo, sesa caiva kaMThyaM // kica- 'jayai su zrI vIrastutiH // 2 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrI nandIcUrNI // 3 // tANaM' (12-15) gAhA, rAgadosAdiarI jiNato jiteMsu vA jivvaitti, savvasutANaMti sutaNANatthANaM bhagavaMtato pabhavotti pasUtI, *I saMghastutiH aNiDhavayaNaparihArAto pacchimovi apacchimo bhavati, avA pacchANupuvIe apacchimo vIro usabho pacchimA, avisiTThasaNNijIvalogassa vA, ahavA sammAdavimAdisaMjutto saMjatalogassa gurU, mahaM AyA jassa so mahappA, so ya akammavIriyasAmatthato mahAtmA, kevalAdivisi| ThuladdhisAmatthato vA mahAtmA, kiMca 'bhaI savva' gAthA (*3-23) bhAvato bhAvitA bhadraM taM bhagavato bhavautti, logo-aduvidhovi logamANikkhevo bhaNitabbo, sesaM kaMThyaM / imaM saMghassa ratharUvaMga 'bhaI sIla' gAthA (*6-43) raho sAmannato paMcamahavvayamaito ositeti tassadvArasasIlaMgasahassusitA jata-la paDAtA bArasavidho tavo iMdiyaNoiMdiyo ya Niyamo, ete assA, sajjhAyasahA dighoso, sesa kaMThyaM / saMghassava ima-cakavarga 'saMjama' 31 gAhA (*5-43 ) visudhdhabhAvacakassa sattarasavidho saMjamo tuMba, tassa bArasavidho tavo matA aragA, pAriyallaMti-jo bAhirapuTThassa bAhira bhUmI sA so saMmattaM kataM, jamhA aNNAhaM caragAiehiM jetuM Na sakati tamhA eyaM jayati appaDicakaM ca eyaM, Namo erisassa cakasseti / imaM. | saMghassava NagararUvarga 'guNabhavaNagahaNa' gAthA (4-42) saMmi purisasaMghaNayare ime guNA piMDavisuddhisamitiguttidanvAdiabhiggahamAsAdipaDimA goyare ya emAdi uttaraguNA, tami saMghaNagare bhavaNA kayA, bhavaNatti gharA, tehiM gahaNatti NiraMtaraM saMThiyA ghaNA, taM ca saMghapurisaNagaraM aMgANaMgAdivicittasuyarayaNabhariyaM khayovasamiyAdisammattamaiyaratthAyAyo micchattAdikatavaravajjiyattaNao visuddhAo, mUlaguNa // 3 carittaM ca se pAgAro, soya akhaMDotti avirAdhito NiraicAra ityarthaH, sesaM kaMThayaM / imaMpi saMghasseva paThamarUvarga 'kammaraya' gAthA (*7-44) // kamma eva rayo kammarayo athavA jaM puvvaM badhaM taM kammaM bajjhamANaM rayo taM savvaMpi jalohamiva kalpyate'thavA puvavadhdhaM kammaM baddhaM bajjhamANaM ca Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghapayumo, jasa agAnti parikA saMghassa jasako raNasakkA sati zrI 13/ jalAho tato viniggato saMghapayumo, tassa NAlo suta eva rayaNaM sutarayaNaM taM se NAlo kato, paMcammahavvayA jamA, thiratti daDhA, te kaNNiyatti 3 zrI nandIcUrNI | bAhirA pattA kayA, guNA-mUluttaraguNA jassa aNegavidhA tehiM guNehiM anbhahitassatti adhikayogayuktasya guNakesarAlassa-mUlAdiguNakesarAyu hai maMghastutiH // 4 // tasya ityarthaH / 'sAvaya' gAthA (*8-44) parikhuDatti parikariyassa, jiNasUrassa dhammakahaNakkhANato jeNa prabodhitaM aNegasamaNasahassA | ya se abhitarapattA katA, erisassa saMghapaumassa bhadraM bhavatu / imaM saMghassa caMdarUvarga 'tavasaMjama' gAthA (19-45) saMghacaMdassa miyo NAma | tavasaMjamA tehiM laMchio, akiriyatti-NatthiyavAdI te rAhumuhaM tehiM adharisotti Na sako ghettuM NikacaMti-savvakAlaM saMkAdivisuddhaM sammattaM & se joNhA, sesa kaMThyaM / saMghassa sUrarUvagatimaM 'paratitthiya' gAhA (*10-45) hariharahiraNNasakkolUgacaragatAvasAdayo 'paratitthiya' gAthA (*10-45) tesiM NANateyapabhaM sutAdiNANappabhA.paNAseti, tavateyakaraNAto ya ativadittimati lesatti rassIto sutAINANujjo 19 yasaMpuNNassa ya imaMmi jae saMghasUrassa bhadaM bhavatu, sesa kaMThyaM / imaM saMghasamuddarUvagaM 'bhaI dhiti' gAthA (*11-45) jalavaDhiyaMtarA jara| maNaM sA velA sA ya merAvi bhaNNati, evaM saMghasamuhassa dhitivelA tAe parivuDotti veDhito, vAyaNAsajjhAyajogakaraNaM magaro parapravAdopasa-1 | ggAdibhinna kSubhyate, ruMdo-mahaMto, sesa kaMThayaM / imaM saMghassa merurUvarga, tassa ya pavvayassa ime avayavA-peDhaM mehalA ussito silA mehalAsu | | kUDo mehalAe vaNaM guhA guhAsu ya migiMdA suvaNNAdidhAyavo NANAdivividhadittosahipajjalito NijjharA ya salilajuttA kuharA ya se mayUrAdipAkkha-IK 18| uvasohitA aNuvaghAtivijjullatovasobhito ya so ya kappAdirukkhuvasabhitA ya, aMtaraMtaresu ya vephaliyAdirayaNasobhito, etesiM padANaM // 4 // | paDirUveNa imAhiM chahiM gAhAhi uvasaMthAge 'sammaiMsaNa' gAthA (*12-45) 'Niyama gAthA (*13-45) 'jIvadayA' gAthA (*14-45) 'saMvara' gAthA (*15-46) 'viNaya' gAthA (*16-46)'NANavara' gAthA ( *1746 ) saMghapavvayassa sammaiMsaNaM ceva vairaM, taM ca ESTOUCHS SCREESO Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNau // 5 // | saMkAdisallarahiyattaNayo daDhaMti ciravaTTiyaM, kaI ?, visujjhamANattaNayo atIva avagAu~ti vRttaM bhavati etaM peDhaM, dhammo duvi| mUlattaraguNe, soya duvidho'vi varoti padhANo, tatthuttaraguNadhammo rayaNA tehiM maMDitA je mUlaguNA te cAmIkarahi taM suvaNNaM, tammayI mehalA tathA juyassa mahelAgasta, 'Niyamo 'tti iMdie aNegavidho so ya niyamo silAyalo, tehi caiva ussito asubhajjhavasAgavirahitattaNao kammavisujjhamANattaNato vA ujjalasuttatthANusaraNado ya ujjalaM-dittimaM ciMtijjai teNa dittaM taM caiva kUDaMti-cittakrUDa tassa NaMdei jeNa vaNayara joisabhavaNavemANiyA va teNa NaMdaNaM, varNati-vaNasaMDa, taM vallibitANANegaH sahisatehi ya gahaNaM pattayapallavapupphaphalocacatehiM maNahAritaNato maNaharaM, gaMdhato surabhigaMdha, sIlavaNasaMDevi jamhA sadaiva NaMdaMti pramodaMti ramaMtItyarthaH vivihaladdhivisesato. ya maNaharaM sIlavaNaM visuddhabhAvattaNatAya sugaMdha, jahAM davvavaNasaMDe gaMdhiNa udghumAyaMti vyApta tahA sIlagaMdhaNa saMghassa gaMdhuddhumAyassa kiyA, jaM patvayA saNNaM silArukkhagahaNaM taM kaMdaraMti bhAvo, jIvesu dayAkaraNasuMdaraM jaM tassa kaMdaraM, tattha ya uppAballe ya daritotti jIvadayAkaraNadapitotti vRttaM bhavati, ko ya so, muNigaNo maido parapavAdasAsaNasaMghamayANa iMdo, kathaM 1, siyavAdaotti sabhAvattaNato he utti pakkhavaMti kAraNaM vA te sayaggaso sutte bhavati, te ya heyavo ghAtU, te ya | pagati parUvaNaguhAe, sA ya parUvaNaguhA NANAdirayaNAdiehiM dittA khelosa himAditosadhIhi vA dittA, sa hi gurussa saMghassa, saMvaroti | paccakkhANaM taM caiva jalaM -salilaM, kiMci pavvayayAto UsaritaM ujjhare, idhAvi khaovasamapabhAvAto vayovasamiyaM ujjharaM, tAto palaMbitA khayo| vasamiyasaMvaradagadhArA teNa virAyae sobhayatitti | sAvagajaNA paurotti- bahuH pracuraH seo ya gIyajguNIe paravatitti raDatI te ceva morA NADagAdIhi ya Naccati, je patrvayassa ahe samappadesa rukkhA durgaM ca taM kuharaM, evaM saMghapavvayassa vhANamaMDavAdI kuharaMti, viNayakaraNatAto viNaNato muNI so ya vijayakaraNateNa phurayaMta caiva phuritaM vijjutaMti - cakAsiyaM taM ca ojjalaMti nimmalaM teNa ujjalaMteNa saMghasiharaM jaliyAmeva lakkhijjai, saMghastutiH // 5 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUNau~ khabara C+ C saMghasiharaM va pAvayaNippurisA dahabvA, tattha ya vividhakuluppaNNasAhavo kapparukkhakhArAsavAdiladdhiphalehi ya phalabharA ddhihetuThThiyA |8| tIrthakara gaNadharAlA sAdhavo kusumitA guNA vaNatti daTTabvA, matimutAdiNANA varetti-pahANA tacceva NANAveruliyAdirayaNAdiva kaMtA, kaMtA iti kaMtijuttA. kaMtAdi NAmAvalI juttattaNayA ceva savisaeNa jIvAdipayatthasarUvovalaMbhato dippaMti, NANatsa malo NANAvaraNaM tamvigamato ya vigatamalaM cUlAmaNiriva siharovari cUlA, so ya NANAtisaya'tyasarUvovalaMbhaguNohajuyA jugappahANapurisA cUlA iti, evaM saMghapavvayassa peDhAdicalapajjavasANakAppayassa vadAmi viNayappaNatotti chaNhavi gAhANaM, ettha ya pati-evaM caramatitthagarassa saMghassa tappaNAme kate imA avasarApaNNA AvalI bhaNNati, sA tividhA-titthagara0 gaNadhara0 thavirAvalI, tattha titthagara0 dasaNatthaM imaM bhaNNati 'vaMde usameM 'vimala' gAthAdvayaM (18.19 / 47) kaMThya, caramatitthagarassa imA gaNadharAvalI, 'paDhamettha iMdabhUtI, bIe puNa hoti aggibhUtitti / tatite ya vAubhUtI, tato vitatte sudhammeM ya (20-48) maMDiya moriyaputte akaMpite ceva ayalabhAtA ya / metajje ya kA pahAse gaNaharA hoMti vIrassa 21-48) etthaM gaNadharAvalIto sudhammAto therAvalI pamvattA, jato bhaNNati 'sudhamma aggivesANaM || silogo (123-48) samaNassa f0 mahAvIrassa kAmavagottassa sudhamme aMtevAsI aggivesAyaNasagotte, sudhammassa aMtavAsI jaMbunAme kAsayagotteNa, jaMbUNAmassa aMtavAsI pabhave kaccAyaNasagotte, pabhavassa aMtevAsI sajjabhave vacchasagotte, jasabhaI gAthA (24-49) sejja| bhavassa aMtavAsI jamabhadde tuMgiyAyaNavagyAvaccasagotte, jasabhahassa aMtevAsI ime do therA-bhabAha vAINatisagAce saMbhUivijae ya mADharasa-IXI gotte, saMbhUtivijayassa aMtavAsI thUlabhado gotamasagotte 'elAvacca' gAthA (25-49) thUlamahassa aMtevAsI ime do therA-mahAgirI | | elAvaccasagotte suitthI ya vAsihagotte, suhatthissa suTTitasuppaDibaddhAdayo AvalIte jahA dasAsute tahA bhANiyaJcA, iha tehiM ahigAro patthi // C % Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNau // 7 // mahAgirissa AvalIe adhigAro, mahAgirissa aMtevAsI bahulo balissaho ya do jamalabhAtaro kAsavasagottA, tattha balirasaho pAvayaNI jAto, tassa thutikaraNe bhaNiyaM 'bahulassa sarivvayaM vaMde' sarivavyaMti sarisakyo, vayo juyalaMmi kAlaM paDucca jA jaH sarIraparivaTTi avasthA sA sA papatto bhaNNati, 'hAriyagAthA' (26-49 ) balisahassa aMtevAsI sAtI hAriyalagotte, sAirasa aMtevAsI sAmajje hAriyagotte ahavA sAmajjassa ovAsI saMDillo kositasagAMce 'ajjajIyadharo' ti ajjaMti Aye AdyaM vA jIyaMti suttaM dharaMti suttatyassa ahivaI varaNAvahaMti ukko, pAThataraM vA 'jIvadharaM 'ti AryatvAt jIvaM navaraM rakSatItyarthaH, aNNe puNa bhaNati-saMDillassa aMtevAsI jIvadharo aNagAro, so ya 'ajjasagotto' tti saMDillasa sIso, 'tisamudda' gAthA / * 27-49 ) puJcadakkhiNAparA tato samuddA uttarato veyaDDo, etyaMtare khAtakittI, | sesaM kaMThyaM, tassa sIso imo 'bhaNagaM' gAhA (28-50) kAliyapuvvasuttatthaM bhaNatIti bhaNakaH, caraNakaraNakriyAM karotIti kArakaH, suttatthe ya maNasAjjhAyaMto jjharako parappavAdijayeNa pavayaNappabhAvako NANadaMsaNacaraNaguNANaM ca pabhAvago AdhAro ya, sesaM kaMThyaM, tassa sIso imo | 'NANaMmi daM0' gAhA (29-50 ) kaMThyA, tassa sIso 'vaDhatu' gAthA (*30-50) vaDautti vRddhiyaMto ko ya so ? 'vAyagavaMso' vAyaMti sissANaM kAliya puvvasurttati vAyagA AcAryA ityarthaH, gurusaNNidhe vA sIsabhAveNa vAitaM sutaM jehiM te vAyagA, sotti purisapuvvaparaMpareNa Thito vaMso bhaNNati, so ceva jamovajjaNato saMjamAvajjaNato va jasavaMso bhaNNati, so ta aNAgatavaMso ityarthaH, kassa so eriso vaMso?, bhaNNati, ajjaNAgahatthIrNa, kerisANaMti pucchA ?, bhaNNati jIvAdipayatthapucchAsu vAkaraNe sappAhuDe vA pahANANaM, evaM caraNakaraNe, kAlakaraNesu vA savvabhaMgavikappaNAsu, tapparUvaNAya tahA kammapagaDiparUvaNAe pahANANaM purisANaM vaDDao vAyagavaMso, tassa sIso 'jaccajaNa ' gAthA (31-51 ) jaccajaNagANaM jahAM kittimavudAsatthaM sarIravaNNeNa vaNNito tahA sarasapakkamuddiyasaNibho ya sthavirANAmAvalI // 7 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . sthavirANA mAvalI zrI 8| kucchitao valao kuvalayo so ya kaNhakAyo, kuvalayaM vA NIluppalaM, kuvalayaM vA rataNaviseso, revativAyagotti, sesaM kaMThyaM, tassa sIso nandIcUrNau | 'ayalapura' gAthA (*32-51) baMbhahIvagasAhINa AyariyANa samIve NikkhaMto sIhavAyako uttamavAyakattaNaM ca taMkAlasutasaMbhavaM, sesaM| // 8 // kaMThaM / tassa sIso 'jesiM imo' gAthA (*33-51) kathaM puNa tesiM aNuyogo ?, ucyate, pArasasaMvaccharIe mahaMte dubhikkhakAle bhattaTThA | aNNato ThitANaM gahaNaguNaNANuppehA'bhAvato sute vippaNaDhe puNo subhikkhakAle jAte madhurAe mahaMte sAdhusamudae khaMdilAyariyappamuhasaMgheNa jo jaM saMbharaitti evaM saMghaDitaM kAlitamuta, jamhA ya evaM madhurAya kaya tamhA mAhurA vAyaNA bhaNNati, sA ya khaMdilAyariyasaMmayatti kAuM tassapratiyo aNuyogo bhaNNai, sesa kaMvyaM, aNNe bhaNati-jahA sutaM Na NaTuM, taMmi dubhikkhakAle je aNNe pahANA aNuyogadharA te viNaTThA, ege khaMdilAyarie saMthare, teNa madhurAe aNuyogo puNa sAdhUNa pavattiyoti mA mahurAvAyaNA bhaNNati, tato 'hima' gAthA (*34-51) himavaMtapavvateNa mahattaNaM tullaM jassa so himavaMtamahato, iyarathA NAstha aNNo tattuloti, esa mutivAto, uttarato vA himavaMteNaM sesadisAsu ta samuddeNa | NivArito jaso himavaMtanivAraNo jaso himavaMtotti, ato himavaMte mahatavikkamo, kathaM ?, uccate, sAmatthato mahaMtevi kulagaNasaMghapayoyaNe | taraitti, parappavAdijayeNa vA visesaladdhisaMpaNNattaNato vA mahato vikkamo, athavA parIsahovasagge tavavisese vA dhitie te parakamaMto aNata| gamapajjavattaNayo aNaMtaM vA sutaM mahaMta, himavaMtagAma vaMde, sesa kaMThyaM, kiMca-'kAliya' gAthA ( *35-52 ) himavaMto ceva himavaMtakhamAsa maNo, tassa sIso NAgajjuNAyArito, tassa imA guNakittaNA 'miumaddava' gAthA (*36-52 ) aNupuvvI-sAmAdiyAdisutaggahaNANa kAla| to ya pUrimapariyAyattaNeNa purisANupuvvito ya vAyagattaNaM patto, oghasutaM vA ussaggo tacca AyaraDa, sesa kaThyaM / eyassa sIso bhUyadinA Ayario sassimA guNakittaNA tiNi gAthA 'varakaNaya' gAhA (*37-52) gambhatti pomakesarA, sesa kaMThyaM, "aGkabharaha' gAhA (*38 // 8 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNI 5 52) bahuviNe sajjhAyotti aMgapaviTTho bArasavidho aNaMgapaviTTho ya kAliyaokAlito aNegavidho so yappahANotti suguNitattaNeNa Nissa-hai sthavirA kottikAuM, sesaM kaMThyaM, 'bhRtAhiyata' gAthA (*39-52) bhUyahitaMti ahiMsA pagajhaMti dhAreyavvaM ahiMsAbhAve pagajjhatA-atIva appmtt||9|| tAe ahiMsAbhAvapariNayA ityarthaH, sesaM kaMThyaM, bhUyadinnassa sIso lobhicco, tassa imA thutI-'sumuNiya' gAhA (40-53) suThTha muNi baM, kiMtaM ?, bhaNNati-javittaNeNa Nicco, paramANU ajIvattaNeNa muttatteNa yatti, No duppadesAdiehiM, vaNNAdipajjavehi ya aNicco, suTucha bhaya muNitaM suttatthaM dhareti, NiccakAlaMpi svabhAva Thio sabbhAvo sobhaNo vA bhAvo sabbhAvo saMdhejjamANo vA bhAvo sabbhAvo taM obbhAsae, & taccattaNa tathAtvena ityarthaH, taM ca lobhijjaNAma AyariyaM ca, saMsa kaMThyaM, tassa lobhijjassa sIso dasagI, tassa imA thutI-'atthamaha| gAthA (*41-53) sA ya atthassa khANI, kiMvisihassa ?, mahatthassa mahattho ya aNegapajjAyabhetabhiNNo, athavA bhAsagarUvo attho | vibhAsagovi, sambapajjavavittIkaro ya mahattho. erisassa atthassa khANI dUsagaNitti saMbajjhati. subho samaNo sumsamaNo tassa sussamaNassa.4 bakkhANaMti-atthakahaNaM taMmi atthakahaNe, sotArANa kahei vANI nivvANI, ahavA vakhANaMti-aNuyogaparUvaNaM kathaNaM-akkhevamAditAhiM kahAhi dhammakahaNaM, sattha buhANa (kUUhalA) vi AgatANaM tassa vANI NivvANI jaNeti, kimaMga puNa dhammassavaNaTThamAgatANaM ?, athavA | pAsesu savaNatti kaNNA tesu suhaM jaNeiti sussavaNA, evaM suhakAratI(NA) vAto bhaNNaMti, athavA sussavaNA suhasravA ityarthaH, sesaM kaMThyaM, 18 hai| imAvi dussagANaNo ceva calaNathutI 'sukumAla' gAhA (*42-54 ) pavayaNaM-duvAlasaMgaM gaNipiDagaM asthi so pAvayaNI, guravotti kAuM ca hai| bahuvayaNaM bhaNiyaM, sase kaMThyaM, esa NamokAro AyariyajugappahANapurisANaM, visesamgahaNato, imo puNa sAmaNNato sutavisiTThANa kajjati rAje aNNe' gAthA (#43-54) kaMThyA, eyaM ca NANaparUvaNajjhayaNaM arihassa dejjai, No aNarihassa dijjai, jato bhaNitA 'selaghaNa' gAthA OMOMOM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUNa // 10 // ( *44-54 ) ettha ariho imo kuDesu appasatthavammasAritthA bhAvitesu avammasAritthA, tathA haMsamesajalUgajAhagasArityA arihA, gobherIAbhIrIsu ta pasatthovaNatovaNItA arahA, sesA aNarihA, imassa ya NANaparUvaNajjhayaNassa parUvaNe parisA jANagAdi tividhA jANiyavvA, tattha jANitA guNadosavisesaNNU aNabhiggahitA ya kussuimatesu / sA khalu jANiga parisA guNatattillA aguNavajjA // 1 // imA ajANiyA-pagatImuddhamajANiya miyachAvayasI hikukkuragabhUtA / rayaNamiva asaMThavitA suhasaNNappA guNasamiddhA ||2|| imA dubbiyaDDA'kiMcinmattagAhI pallabaggAhI ya turiyagAhI ya / duviyaDDiyA tu esA bhaNiyA tivihA bhave parisA || 3 || ettha jANitA ajANitA ya arihA || evaM kayamaMgalovayAre therAvalikame ya daMsie arihesu ta daMsitesu dUsagaNisIso devavAyago sAdhujaNahiyaTThAe iNamAha 'NANaM paMcavidhaM' ityAdi ( 1 sU. 65) asya vyAkhyA-NAti NNANaM avabodhamittaM, bhAvasAhaNo, athavA Najjai aNeNa ii NANaM khaovasamakhAitabhAveNa jIvAdipayatthA NajjaMti iti nANaM, karaNasAMhaNo, athavA Najjati etaMmiti NANaM, NANamavi jIvotti adhikaraNasAdhaNo, paMca iti saMkhA, vidhiriti bhedo, paNNattaM paNNavitaM prarUpitamityanarthAntaraM, atthato titthakare hiM, suttao gaNadharehiM, athavA paNNA buddhI padhANapaNNeNa avAtaM paNNattaM, satadiTTiNA laddhamityarthaH, athavA pahANapaNNato avAptaM paNNattaM, titthagarasamIbato gaNaharehiM uddhaMti vRttaM bhavati, athavA paNNA buddhI tI AptaM paNNattaM, titthagaragaNadharAyariyehiM kathijjataM buddhIe paNNattamiti, naMdittaNeNa adhikaryaM NANaM saMbajjhai, je puvvamuvaNNatthA paMcanANabheyA teSAM pratipadamabhyupagame jahAsaddo, atthAbhimuddo niyato bodha: 2 sa eva svArthikapratyayopAdAnAdabhinibodhikaM, athavA ato tadabhiNibujhae teNa vA'bhiNibujjhae taMmi vA''bhiNibodhikaM sa eva cAbhiNibodhikopayogato'nanyatvAdAbhinibodhikaM tathA taM suNeti teNa vA suNeti tamhA va suNeti tamhi vA suNetIti sutaM, Atmaiva vA zrutopayogapariNAmAnanyatvAt zRNotIti zravaNaM, avadhIyata ityavadhiH parSadaH 11 30 11 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNAM // 11 // | teNa vA'vadhIyate tammi vA'vadhIyate avadhANaM vA avadhiH maryAdetyarthaH tIe paropanibaMdhaNAto davvAdayo avadhIyate ityabadhIH, pari savvato. bhAveNa gamaNaM pajjavaNaM pajjavo maNasi maNaso vA pajjabo2, esa eva NANaM maNapajjavaNANaM, tathA pajjayaNaM pajjayo maNasi maNaso vA pajjayaH manaH paryAyaH sa eva NANaM maNapajjavajANaM,, tathA Ayo pAvaNaM lAbho ityanarthAntaraM savvao Ayo pajjAo maNasi maNaso vA pajjAyo maNapajjAyo sa eva jANaM maNapajjavaNANaM, maNasi maNaso vA pajjavA tesu vA NANaM maNopajjavaNANaM, tathA maNasi maNaso vA pajjavA pajjAyA vA tesiM te vANAM maNapabjavaNANaM-gamaNaparAvatIgo logo bhedAdayo bahuparAvattA | maNapajjavami. NANe niruttavaNNatthameveti // 1 // tadhA kevalamegaM suddhaM sakalamasAhAraNamaNataM ca ityarthaH, NANasaho ya savvatthAbhiNibodhakAdINa samANAdhikaraNo daTThavvo, taMjahA-AbhinibodhikaM ca taM gANaM AbhiNibodhikaNANaM, evaM savvesu vattavvaM, pucchA ya- kimesa matiNANAdiyo kramo?, ettha uttaraM bhaNNati-esa sakAraNo uvaNNAso, ime yate kAraNA- tulasAmittaNato savvakAlAvicchedvitittaNato iMdiyANidiyANimittattaNayo tullakhaovasamakAraNattaNato savvadavvA divisayasAmaNNataNato parokkhasAmaNNattaNato ya, tabbhAve ya sesaNANasaMbhavato, ato AdIe maisuttAI kayAI, tesuvi ya matipuvvayaM sutaMti puvvaM matiNAM kayaM tasya ya piTThato surtati, athavA iMdiyANidiyaNimittatteNa avisidvevi sati sutevi parovadesattaNimittabhedAto arihaMtavayaNakAraNattaNato ya sutassa matianaMtaraM sutaMti, matisutasamANakAlattaNato micchadaMsaNapariggahattaNato tavvivajjayasAdhammattaNato sAmisAhaMmattaNato sammattAikAlegalAbhattaNato yaM matisutANaMtaraM avadhitti bhaNito, tato chaumatthasAmisAmannattaNato ya poggalavisayasamabhAvattaNato ya avadhisamaNaMtaraM maNapajJjavaNANaMti, savvaNANuttamattaNato savvAvasuddhattaNato ya virayasAmisAmaNNattaNato ya tadaMta kevalaM bhaNitaM // savvaM etaM samAsato duvidhaM paccakkhaM ca parokkhaM cetyAdi ( sU. 2-71 ) iha appavattavvattaNato putraM paccakkhaM paNNavijjada, idda jJAnabhedAH // 11 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEARCALA parodha 18 jIvo akkho, kathaM 1, ucyate, 'azU vyAptA' viti NANappaNatAe atthe asaitti, ityevaM jIvo akkho, NANapabhAveNa bodheitti bhaNitaM / pratyakSanandIcUrNI bhavati, athavA 'asa bhojane' iccetassa vA savve asaitti akkho, pAleti bhuMkte vetyarthaH, akkhaM pati vaTTaitti paccakkhaM, aNidiyanti | // 12 // vuttaM bhavati, casahAto ya so avadhimAdibhedo daTThavvo, akkhAto paresu jaM NANaM uppajai taM parokkhaM, taM cedaM, casaddAto iMdiyamaNoNimittaM dRTThavvamiti // se kiM taM paccakkhaM ? (3-75) pucchA, setti saH paccakkhaNANabheyA 'kintaM' ti pAripaNhe, katibhedaMti vuttaM bhavati, taM ca kiMsarUva?, Ayario taMjahetyevamAdi, iMdiyANaM savvAtappaesehiM svAvaraNakkhatovasamAto jA laddhI taM tAviMdiyapaccakkhaM, taM paMcavidhaM, (4-76) para Aha-NaNu davidiyAvatthiyapadesamettaggahaNato sesappadesesu puNa uvaladdhIkhayovasamA NiratthabhAvA bhavati, Ayariya Aha-Na evaM, padIvadiDhatasAmatthato, jathA catusAlabhavaNegadesajAlito pIvo savvaM bhavaNamujjoveti tathA davidiyamittapadesavisayapaDibodhito savvAtappadesopayogapariccheyayo khaovasamasAphallayA ya bhavaitti Na doso, bhAvidio ya vAvArapaccakkhattaNato, etaM paccakkhaM, paramatthato puNa ciMtamANaM evaM parokkhaM, kamhA ?, jamhA parA-dagvidiyA, bhAvidiyassa ya tadadhiNataNato, 'NoiMdiyapaccakkhaM' ti (sU 5-76) iMdiyAirivaM, taM tivihaM, evamAdI avahitti majjAyA, sA ya rUvidavve, subhirUvatti vayaNAto, tesu NANaM odhiNANaM bhavapaccaiyaMti (6-76) (7-76) bhaNite, gaNu odhI khayovasamite bhAve NaragAdibhavo so udaie bhAve kathaM bhavapaccaito bhaNNati ?, uccayate, sovi khayovasamito ceva, kintu so ceva khayovasamito garagadevabhavesu avassaM bhavaitti, diluto pakkhINaM AgAsagamaNaM va, evaM bhavapaccaito bhaNNati, (su.8-76) khatovasamito puNa NaratiriyANaM, tesu NAvassaM upajjaitti, khayovasamabhAve keI, khayovasamasarUvaM ca sute peva bhaNiyaM, 'ko hetu' ti idi so ya khayovasamo guNamaMtareNa jahA gagaNama(bha)cchAdite adhApavittitto chideNaM diNakarakiraNavva viNissita / 5 // 12 // *555 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI nandIcUNoM davvamujjovaMti tathA avadhiAvaraNakhayovasame ta avadhibhI adhApavittito viNNAto, 'guNapaDivatra' ityAdi, uttaruttaracaraNaguNavisujma-I avadhijJAnaM mANavekkhAto avadhiNANadasaNAvaraNANa khayovasamo bhavati, takkhayovasameNa avadhi upajjaDa, 'aNugAmiyaMti aNugamaNasIlo aNugAmito // 13 // tadAvaraNakhayovasamAtappadesavisuddhagamaNattAto loyaNaM vA, anagataMti jalA jalaMta pavvataMtaM pavvatA, avisiTTho aMtasado, evaM orAliyasa rIraMte ThitaM gataMti egar3he, taM ca AtappadesaphaDDugAvahi egadisovalaMbhAto ya aMtagatamohiNANaM bhaNNati, athavA savvAtappadesavisuddhesu orAliyasarIragateNaM egadisipAsaNaM gataMti aMtagarta bhaNNati, ahavA phuDaM. paramattho bhaNNati-egadisAvadhiuvalakhettAto so avadhipuriso aMtagatotti jamhA tamhA aMtagataM bhaNNati, majhagataM puNa orAliyasarIramajjhaphaGkagavisuddhIto savvadesavisuddhIto vA savvadisovaLaMbhattaNato majmagatotti bhaNNati, athavA uvaladikhettassa vA avadhipuriso majjhagatotti, ukka' ti dIvitA'cuDali'tti taNapiMDI agge pajjalitA AlAtaM vidArayaM jalataM maNi vA jaliMti 'joi' ti mallagAdiviyaM agaNi jalaMta "padIvo'tti dIvatotti puratotti-aggato 'paNollaNaM'ti Nuda preraNe hatthagahiyassa DaMDagaThitassa vA paraMpareNa nudannityarthaH, 'maggato'tti piTTato 'aNukaNati hatyagahitassa saMDagagahiyassa vA aNu | pacchA vA kaDaNaMti, pAsatotti dAhiNe vA vAme vA pAse dosu vA sayaM jamalADhataM 'parikaDDiyaM' ti hatthadaMDagaThitaM vA paripAsao Thitassa kaTTaNaM, | sIso pucchati 'aMtagatassa ya' iccAdi, Ayariya Aha-purato, iccAdi, savvatAtti-savvAsuvi disividisAsu samaMtA iti savvAtappadese|suvA visuddhaphaDDugesu, vA, ahavA savvatotti savvAsu disividisAsu savvAtappadesaphaDDugesu ta, sa iti Nideso avadhipurisassa, maMtA iti | NAtA, ahavA samaM davvAdayo tullA attA iti prAptA ityarthaH, gacchaMtamaNugacchaitti, aNANugAmitaM saMkalApaDibaddhAviyapadIvo- // 13 // Travya tassa ya khettAvekkhakhayovaptamalAbheNa agANugAmitaM, paraMtaMti samaMtayo agaNIpAseNaM tassa ya joissA savvadisividisAsu 4%95%lavA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUNa // 14 // samatA parigholaNaMti- puNo 2 ito2 parisakkaNaM / varddhataM buDDhI taM puvvAvasthAto uvaruvari vaddhamANaMti, taM ca ussaNNaM caraNaguNavisuddhamavekkhattaNato | patthajjhavasANaTThANAta jadi pasatthalissAmaNugatA bhavaMti, pasatyadavvale sAhiM aNuraMjiyaM cittaM pasatthajjhavasANaM bhaNNai, pasatthajjhavasANAto ya caraNAtoya caraNAtavisudvIto ya caraNapaccataladvINaM vaDDI bhavati, imAo ya jahaNNamukosa vimajjhamohivaDidaMsaNagAhAo jahA peDhiyAe, hANitti hassamANaM puvvAvatthAto adho'dho hassamANaM, taM ca vadrumANavipakkhato bhaNitavvaM, appasatthalessovaraMjita cittaM aNegAsubhatyaciMtaNaparaM cittaM saMkiliDaM bhaNNati, uppaNoddiNANassa puNo pAtotti parivAtI bhAva ityarthaH taM ca khattaviseseovalaMbheNa bhaNNati, te ya ime asaMkhayaMgulabhAgAdIyA, duppabhiti jAva Navatti aMgulapuhuttaM bhaNNati, do hatthA kucchI, paDivAtiNo jAva ukkoso logamettae vA apaDivAditti sovittavise sovalaMbhAto ceva Najjai, ato bhaNNati alogassa egamavitti, avipadatyo saMbhAvaNe, kimuta dupadesAdiuvalaMbhe ityarthaH, vitthareNa khayovamanavisesato asaMkhejjavimoddiNANaM, ohimAdigatipajjavasANaM vA cauddasa vidhavittharo, te paDucca imaM caubbihaM samAsato bhaNNati, 'duvvAdi ' davbAo adhiNANI jahaNNeNaM teyAbhAsaMtare anaMte davve uvalabhaDa, ukkosato samvarUvidavvAI, jANaitti NANaM, taM ca jaM bisesaggAhagaM taM NANaM, sAgAramityarthaH, daMseitti daMsaNaM, taM ca jaM sAmaNNaggAhargaM taM daMsaNaM, aNAgAramityarthaH, khetta | kAlato ya suttasiddhaM, bhAvato adhiNANI jahaNNeNa aNaMte bhAve ubalabhadda, ukkosatovi anaMte, jaNNapadAto uphosapadaM anaMtaguNaM, ukkosapa| devi je bhAvA te savvabhAvANaM anaMtabhAge vati, odhI bhava (*56-98) gAhA-davvato bahuvikappA paramANumAdiyavisesato, khettatovi aMgula - asaMkheyabhAgavikalpAdiyA, kAlatobi AvaliyaasaMkhejjabhAgAditA, bhAvatovi vaNNapajjavAdiyA / maNapajjavaNANamidANiM, tassa sarUvaM vaNitamAdIe, idANiM sAmI visesijjai puvvasuttehiM avadhijJAnaM // 14 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI 'kiM maNussa' (17-99) ityAdi, samucchimamaNussA, gabbhavatiyamaNussANa ceva vantapittAdisu saMbhavaMti, kammabhUmagA paMcasu bharahesu * nandIcUNauM damanaHparyava paMcasu eravaesa paMcasa mahAvidehesa ya, hemavadAdisa miTuNA te akammabhUmagA, tiNi joyaNasatA lavaNajalamogAhittA culahimavaMtasiharipAda- mAnaM // 15 // padihitA egorugAdikachappaNNaaMtaradIvigA, kiM pajjattANaM apajjattANaMti-pajjattINAma sattI, sAmatthato ya puggaladabbovacayA uppajjai, tAoC ya chappajjattIo,tA AhAra0sarIra0iMdiya0ANapANa0bhAsA0maNapajjattI ceti,tattha egendiyANaM cauro,vigalidiyANaM paMca,asaMNINa saMvavahA| rato paMca ceva, saNIyaM ca cha tattha AhArapajjatI NAma khalarasapariNAmasatti, AhArapajjattIe sattadhAtaMtayA pariNAmasattI sarIrapajjattI.18 | paMcaNhamiMdiyANa joggA poggalA viciNiMsu aNAbhoganivvattitavIriyakaraNeNa tabbhAvApAyaNasattA iMdiyapajjattI,(ussAsa) poggalajogANApANUNa, bhAsA jogga gahaNaNisiraNasattI bhAsApajjattI, maNajogge poggale ghettaNa maNattAe pariNAmaNaNisiraNasattI maNapajjatti, etAo pajjattIo pajjattINAmakamodaeNaM nivvattijaMti, tA jesiM asthi te pajjattayA, apajjattayaNAmakammodaeNaM aNihitA tA jesiM te apajjattayA, appamattasaMjamA | jiNakalpitA parihAravisuddhiyA adhAlidiyA paDimApADavaNNagA ya, ete satatovayogovauttattaNato appamattA, gacchavAsiNo puNa pamattA, kaNhuiTa aNuvayogasaMbhavatAto,athavA gacchavAsI NiggatA ya pamattAvi apamattAvi bhavaMti,pariNAmavasato,iDvipattasseti AbhosadhimAdiaNNayaraiDvipattassa | maNapajjavaNANaM uppajjai, athavA oSiNANiNo maNapajjavaNANaM uppajjati, aNNe Niyama bhaNati, UjumatI-ujjumatI, sAmaNNaggAhiNitti bhaNitaM hoti, esa maNopajjayavisesotti, ussaNaM visesei-visuddhaM uvalabhati, NAtIva bahuvisesavisilu atthaM upalabbhaitti bhaNitaM hoti, ghaTona mANeNa ciMtiutti jANai, vipulA matI vipulamatI, bahuvisasammAhiNitti bhaNitaM bhavati. maNopajjAyavisesaM jANati. di;to jadhADaNeNa ghddo18/||15|| ciMtito, taM ca desakAlAdiaNegapajjAyavisesavisiDha jANati, ahavA rijuviulamatINaM imaM damyAdIhi visesasarUvaM bhaNNati-saNNiNA maNatteNaM +LARKHAND CRACKGRORA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .13 mANite maNokhaMdhe aNaMte aNaMtapadesie davaTThatAe taggae ya baNNAdie bhAve maNapajjavaNANeNaM paJcakkhaM pekkhamANo jANaitti bhANataM, mANiyatthaM Baa kSullakanandAcUNAta puNa paccakkhaM kA pekkhai, jeNa maNaNaM muttamamuttaM vA, so ya chaumattho taM aNumANato pekkhaitti,ato pAsaNatA bhaNiyA,ahavAchaumatthassa egavidhakhayo-TApratarAdi | vasamalaMbhe vividhovayogasaMbhavA bhavati, jAhatthe va rijuvipulamatINaM va ovayogo, ayo visesasAmaNNatthesu uvaujjato bhaNNati pAsaitti | 8 bhaNitaM Na doso, vipulamatI puNa davvaTThayAte vaNNAdiehi ya adhigataraM jANatItyarthaH, uvarimahaDillAI khuDAgapatarAIti imassa bhAvaNatthaM isa paNNavijjai-tiriyalogassa uTTAho aTThArasajoyaNasatiyassa bahumajjhe ettha asaMkhejjaaMgulabhAgamettA logAgAsappayarA alogeNa saMvaTTiyA savvakhuDgayarA khuDAgapayaratti , bhaNitA, te ya sabvato rajjupamANA, tesiM je ya bahumajjhe do khuDDAgappayarA, tesipi bahumajjhe jaMbuddIve rayaNappathapuDhavibahusamabhUmibhAge maMdarassa bahumajjhadese ettha aTTappadeso ruyago, jato disividisivibhAgo pavatto, etaM tiriyalogamanaM, tAto | tiriyalogamajjhAto rajjuppamANabuDDAgappatarohitovari tiriyaM asaMkheyaMgulabhAgavuDDI uvarihutto'vi aMgulasaMkhayabhAgAroho ceva, evaM tiriyamuvari | ca aMgulasaMkhayabhAgavuDIe tAva logabuDDI tavvA jAva uDDalAgama jhaM, tao puNo teNeva kameNaM saMvaTTI kAyanvo jAva uvari logaMto rajja| pamANo, tato ya uDalogamajjhAyo uvari heTThA ya kameNa khuDDAgappatarA bhANitatrvA jAva rajjUppamANA khuDAgappataratti, tiriyalogamArajjUppa-14 mANakhaDAgappatarehitovi heThThA aMgulAsaMkhyeyabhAgavuDDI tiriyaM adho'vagAheNavi aMgulassa asaMkhabhAgo ceva, evaM adhologo baDeyavvo | jAva adhologato sattarajjuo, sattarajjupayarehiMto uvaruvarikameNa khuDDAgappatarA bhANiyabbA jAva tiriyalogamajjharajjuppamANA khuddaagppttrtti| evaM khuDDAgaparUvaNe kate imaM bhaNNati-uvarimatti ya logamajjhato adho jAva Nava joyaNasate jAva imIe rayaNappabhAe puDhabIe uvarimakhuDDAgapataratti bhaNNati, tadadho adhologe jAva adholoiyagAmavattiNo te hedimakhuTTAgappataratti bhaNNaMti. rijamatI adho tAva pAsatItyarthaH, athavA RECEISAACASSA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUNoM // 17 // adhologassa uvarimakhuTTAgappatarA tiriyalogassa hiTimA khuTTAgappatarAte jAva pazyatItyarthaH, aNNe bhaNati-uvarimatti adhologovari ThitA je ta manaH paryavaM uvarimA, ke ya te ?, uccate, savvatiriyaloyavattiNo tiriyalogassa vA ahoNavasayavattiNo tANa ceva je hiTimA te jAva pazyatItyarthaH, imaMNo ghaDai, aholAiyagAmamaNapajjavaNANasaMbhavavAhallattaNato, uktaM ca-ihAdholAkikAn prAmAna , tiryaglokavivartinaH / manogatAMstvasau bhAvAna, vetti | tadvArttinAmapi // 1 // aTTAtijjaMgulaggahaNaM ussedhaaMgulamANeNa u, kahaM Najjai ?, uccayate, 'ussedhapamANato miNasu deha' ti vayaNAto aMgu| lAdiyA ya jevippamANA te samve dehanipphaNNA iti, NANavisayattaNato ya, do sA0 rijamatikhattovalaMbhappamANAto vipulamatI abhahiyatarAgaM uvalabhaitti, egadisipi abbhAhayasaMbhavo bhavaitti samaMtato jamhA abbhahiyati tamhA vipulatarAgaM bhaNNati, athavA jaghA jabeDDo ghaDAto jalAdhArattaNato abbhahiato so puNa niyamA ghaDAgAsakhetteNa vipulayaro bhavati, evaM vipulamatI ambhahitatarAgamaNoladdhijIvadanvAdhAra khettaM jANati, taM ca NiyamA vipulayaraM ityarthaH, ahavA AyAmavikkhaMbheNaM abbhahiyatarAgaM bAhalleNa vipulayaraM khettaM ubalabhata ityarthaH, ahavA dovi padA egaTThA, viziSTavivihavisesadesago tarasahotti yathA sukka sukkatara iti, kiM ca jahA pagAsagadavvavisesato khettavisuddhiviseso lakkhijjai tathA maNapajjavaNANAvaraNavisesAtorijumaNapajjaviNANasamIvAto vipulakakhamaNapajjavaNANI visuddhataragaM jANati, maNapajjavana NANAvaraNakhayovasamamattalaMbhattaNato vA vitimiratarAgaMti bhaNNati, ahavA puvvabaddhamaNapajjavaNANAvaraNakhayovasamalaMbhamuttamalaMbhattaNato visuddhati bhaNitaM, tassevAvaraNassa pasaramANassabhAvattaNato puvvabaddhassa tu aNudayattaNato vitimiratarAgaMti bhaNati, ahavA do'vi ete egadvitA padA "IX // 17 // 7 maNapajjavaNANassa, sesaM kaMThyaM / / idANiM kevalaNANaM bhaNNati-maNapajjavaNANANataraM suttakamudidvattaNato visuddhilAbhuttaramayo ya kevalaM bhaNati 'se kiM taM kevale' tyAdi sUtra, (19-117 ) kevalaNANaabhedevi bhedo bhavasiddhAvatyAdiehi aNegadhA imo kanjai, maNussabhavaThi Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 // zrI 13 tassa je kevalaNANaM taM bhavatthakevalaNANaM, casaho ussaNNe, bheda osaNNe, sabbakammavimukko siddho tassa jaM gANaM taM siddhakevala0, (jogo-maNA-15| siddhabhedAH nndocuunniiN| | divAvArajuo ajogI ruddhajogo sAvaThito tassa jaMNANaM taM ayogibhavatthakevalaNANaM, paDhamasamayo kevalaNANuppattisamayo ceva, apa & Dhamo vitiyAdisamayo jAva sajogi tassa caramasamayetyarthaH, ahavA esevatyo samayavikappeNa aNNahA iMsejjai, sajogikAlacaramasamae carimotti pacchimo, tato paraM ayogI bhaviSyatItyarthaH, carimo Na bhavati, carimassa Adisamayato Arambha omatthagaM gejhaM / tattha siddhakevala-14 NANaM duvidha-aNaMtara jAva paDhamasamayo vAva acaramo bhaNNati, etesu jaM gANaM taM acaramasamayabhavatthakevalaNANaM, sesa kaMThya / 'se kiM taM siddhakevalaNANe' tyAdi sUtraM ( 20-113) tattha siddhakevalaNANaM duvidhaM-aNaMtaraM paraMpara, tattha aNaMtaraM jo samayaMtaraM patto, siddhattaprathamasamaya ityarthaH, te paMcadasavidhA titthasiddhAiyA, titthasiddhA iti je titthe siddhA te titthamiddhA, titthaM cAuThavaNNo samaNasaMgho paDhamAdigaNadharo vA, IMI bhaNitaM ca Arise-titthaM bhaMte ! tithaM arahAdi titthaM?, goyamA ! arahA tAva tithaMkare, titthaM puNa cAuvvaNNo samaNasaMgho" taMmi titthakAlakAbhAve uppaNNe tato vA titthakAlabhAvAto je siddhA te titthasiddhA, atitthaM cAtuvaNNasaMghassa abhAvo titthakAlabhAvassa vA abhAvo taMni atitva-15 kAlabhAve atitthakAlabhAvato vA je siddhA te atitthasiddhA, taM ca atitthaMkare titthe vA aNuppaNNe jahA marudavisAmiNIppamitayo, risabhAdayo | titthakarA te jamhA titvagaraNAmakammudayabhAve ThitA titthagarabhAvAto siddhA tamhA te titthagarasaddhA, atitthakarA-sAmaNNakevaliNo te goyamAdi taMmi atitthakarabhAve ThitA atitthakarabhAvato vA siddhA atitthakarasiddhA, svayameva buddhA svayaMbuddhA, sayamappaNA, je vA jAisaraNAdikAraNaM paDuca buddhA, sphuTataramucyate bAhyaprayayamateraNa ye pratibuddhAste svayaMbuddhA, te ya duvidhA-titthagara titthagaravatirittA ya, iha vairittehiM adhikAro, kiM ca svayaMbuddhassa bArasavihovi uvadhI bhavati pubbAdhItaM se sutaM bhavati va NavA, jati se Natthi to liMga NitamA gurusaNNidhe ya paDivajjai, etyeva | Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNI HAPAHARAS viharai, atha pubbAdhItasutasaMbhavo atthi to se liMgaM devathA payacchai, gurusaNNidhe vA paDivajjai, jai ya egavidhArapavicaraNajoggo icchA vATe. siddhabhedAH sA tA eko ceva viharai, aNNahA gacche viharatItyarthaH, eyami bhAve ThitA siddhA etAto vA bhAvAto siddhaa| patteyabuddhA patteyaM bAhyaM vRSabhAdikAraNamabhisamIkSya buddhA pratyekabuddhA, bahiHpratyayaM pratibuddhavAnAM ca patteyaM NiyamA vihAro jamhA tamhA yate patteyabuddhA, jadhA karakaMDumAdato, kiMca patteyabuddhAnAM jahaNNeNa duvidho ukkoseNaM gavavidho uvadhI NiyamA pAuraNavajjo bhavati, kiM ca-patteyabuddhANaM pubvAdhItaM suttaM NiyamA bhavati, | jahaNNeNaM ekArasaMgA ukkoseNaM bhiNNadasapuvvA, liMgaM ca se devayA payacchati, liMgavajjito vA bhavati, jato ya bhaNita-'ruppaM patteyabuddhA' iti, eyami bhAve etAto vA siddhA patteyabuddhasiddhAH / buddhacodhitA je sataMbuddhehiM titthagarAdiehiM bodhitA patteyabuddhehiM vA kavilAdiehiM buddha| bohitA, ahavA buddhabohiehiM bohitA buddhayodhitA, evaM sudhammAdiehiM jaMbuNAmAdayo bhavaMti, ahavA buddha iti pratibuddhA tehiM pratibodhitA buddhabodhitA prabhavAdibhirAcAryaiH, etabbhAve ThitA etAto vA siddhA buddhabodhitasiddhA, davaliMga prati rajoharaNamuhapottipaDiggahadhAraNaM saliMga, eyAMma davaliMge ThitA saliMgasiddhAH, tAvasaparivAyagAdi kasAyamAdi davaliMgaThitA siddhA aNNaliMgasiddhA, evaM gihiliMgevi kesAdialaMkaraNAdie davvaliMge ThitA siddhA gihiliMgasiddhA, itthIliMgati itthIe liMga, itthIe uvalakkhaNaMti vuttaM bhavati, taM tividhaM-vedo sarIraNivittI vatthaM vA, idda sarIraNivattIe adhikArI, Na vedaNevatthehi, tattha vede kAraNaM jamhA khINavedo jahaNNeNaM aMtomuhuttAto ukkoseNa | desUNapuvakoDito, Navatthassa ta aNiyatattaNato, tamhA Na tehiM adhikArI, sarIrakAraNanivvattI puNa NiyamA ceva udayato NAmakamudayAo ya | | bhavati, tami sarIraNivvattiliMge ThitA siddhA tAto vA siddhA ithiliMgasiddhA, evaM purisaNapuMsagaliMgAvi bhANiyabvA, ekasiddhati ekami | samate eko ceva siddho, aNegasiddhatti ekami samae aNege siddhA dugAdi jAva asataMti, bhaNitaM ca-battIsA aDayAlA, saTThI bAvacarI ya CANCECONOK Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandI cUrNau // 20 // boddhavvA / culasItI chaNNautI durahita aTThattarasayaM ca // 1 // co0 NaNu ete paNNarasa bhedA vibhedaThitA aNNoSNaNiravekkhA Na bhavaMti, kathaM paMcadasa bhedati paNNattA ?, AcArya Aha--NaNu titthapurisavibhAguppaNNANuppaNNa / kAlabhedayorvA do bhedA paropparaviruddhA, egAMNegAdi ekakAlasahacarittAsahacaritattaNao bhiNNA, sayaMbuddhAdayovi NANAvaraNakhayovasamavisesA ya paDibodhavisesa taNao, thIti visiddhA, evaM titthAditANa aNNaNa lakkhaNasahAvaThitANaM paMcadala bhedA paNNattA, kiM ca jahA matiNANa 0 tatthAdiyANa carimapajjavasANANaM aSNoSNANuvekkhentANa bhedoM idapi jai tathA to ko doso 1, kiM ca NANANayAbhippAyattaNatto suttassa ya aNegagamapajjAyattaNato abhighANabhedattaNato ya paMcadasabhedakaraNaMti Na doso / idANiM taM caiva siddhakevalaNANaM samayabhedato aNegadhA visesijjai paDhamasamayasiddhassa jo bitiyasamao taMmi siddho so paro tassaviya aNNo evaM paroppara siddha kevalaNANaM bhANiyabvaM tacca apaDhamasamaya ityAdi, nAsya prathamaH samayo vidyata ityaprathamaH, dvitIyasamayasiddha ityarthaH, sa ca paraMpara siddhavisesaNassa prathamataH sa parato bitiyAdisamayA bhANitavvA / taM savrvvapi cauvvihaM davvAdi, taM0 savvadavvA, davvatti dhammAdhammAgAsAdayo, tehiMto jIvadavvA anaMtaguNA, tehitobi puggaladambA anaMtaguNA, ete sabbe saruvato jANati, bhAvAvi dubihA- jIvAjIvA, khettaMpi logA logabhedabhiNNamaNaMtarUvaM jo jANai, kAlaMpi samayAvaliyAdigaM tIyamaNAgataM savvaddhA sarUvayo savvaM jANati, bhAvAvi duvihA- jIvabhAvA ajIvabhAvA ya, tattha jIvabhAvA kaMmudayasatattapariNAmita lakkhaNA gatikasAyAdiyA kaMmudayalakkhaNA aNegavidhA, uvasamakhayakhayova samajIva satattalakkhaNA aNegavihA, pariNAmiyA ya jIvabhavvA bhavvattAdiyA, jIvesu amuttadavvesu dhammAdhammAgAsA gatiThitiavagAdhalakkhaNA agaruTahugA ya anaMtA, puggaladvvA ya suhumavAyara vissasApariNatA abhidadhaNumAditA aNegavidhA, paramANuduaNugAdINavi'NAipajjavA emAditA anaMtA, ete davbAdiyA sadhve sambaddhA savvattha savvakALaM uvautto sAgArANAgAralakkhaNo hai siddhabhedAH // 20 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kevalajJAna dazenopa nandIcUNo // 21 // yoga vAdaH sasa *NANadasaNehiM jANati pAsaha ya, ittha kevalaNANadasaNovayogahi bahuyA samayasabhAvaM AyabuddhIe pakappitA imaM bhaNati keI bhaNaMti jugavaM jANai pAsai ya kevalI NiyamA / aNNe eMgatariyaM icchaMti sutovadesaNaM // 1 // aNNe Na ceva vIsuM dasaNamicchati lAjiNavariMdassa / ciya kevalaNANaM taM ciya se dasaNaM veti // 2 // tattha je te bhagati jagavaM jANai pAsai ya te imaM uvavattiM uvadisati 'jaM kevalAi sAdI apajjavasitAI dovi bhnnitaaii| tA baiMti kei jugavaM jANai pAsaisa savvaSNU ||shaa idharA''INihaNattA mikachAvaraNakkhaotti va jiNassa / iyaretarAvaraNatA athavA NikAraNAvaraNaM // 4 // tadha ya asavaNNuttaM asavvadarisattaNappasaMgo ya / egaMtarovayoge jiNassa dosA bahuvidhItA // 5 // evaM bahudhA bhaNita AgamavAdI uttaraM imaM Aha-bhaNNati bhiNNamuhattovayogakAlevi to tiNANi sa / micchA chAvaTThIsAgarovamAiM khayovasamo // 6 // jadhA chaumatthassa matisutAvadhiNANesu aMtamuhutto kAlovayogasaMbhavo uvayeogANu| vayogeNa ya ( chA ) baTThI sAgarA se ThitikAlo diTTho tathA jati jiNassa NANadasaNAsAdiapajjavasANA uvayogANu vayogeNa bhavati to ko doso ?, jati evaM te NANumayaM to imaM te kathaM aNumataM bhavissati ?, 'atha Navi evaM to suNa jaheva khINatarAio | arahA / saMte'vi aMtarAyakkhayaMmi paMcappagArammi // 7 // satataM Na dei labhai va muMjai uvamuMjaI va savvaNNU / kami dei labhai va muMjati |va tathaiva ihayapi // 8 // tassa labhaMtassa va uvabhuMjatassa ba jiNassa esa gunno| khANaMtarAiyayatte jaM se vigdhaM Na saMbhavati // 9 // uvauttarasemeva ya NANami va daMsaNaMmi va jiNassa / khINAvaraNaguNo'yaM jaM kAsiNaM muNai pAsaivA // 10 // puNo para Aha-pAsaMto'viNa | jANati jANava na pAsatI jati jijiMdo / evaM na kayAivi so savvaNNU savvadarisI y|| 11 / / atrottaraM AcArya Aha-jugavamajANaMtobihu | catuhivi NANehiM jaha va catuNANI / bhaNNai tathaiva arahA samvaNNU savvadarisI ya // 12 // para evAha-'tulla ubhayAvaraNakkhayami puvvayara CCCCCCCCARMA GK-CLAK- // 21 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ..18 mubbhavo kamsa? / duvihuvayogAbhAve, jiNassa jugavaMti caudeti // 13 // uttaraM AcAryAha-bhaNNai na esa Niyamo jugavuppaNNesu kevalajJAna nandIcUrNI jugavameveha / hoyavvaM uvayoge, ettha ya suNa tAva diTuMtaM // 14 // jaha jugavuppattIevi sutte smmttmtisutaadiinnN| Natthi jugavovayogo sambesu lA darzanopatatheva kevaliNo / / 15 / / kiMca-bhaNiyaMpiya paNNattIpaNNavaNAdIsu jaha jiNo samayaM / jaM jANatI Na pAsai taM aNurayaNappabhAdINi // 16 // mAyoga bAdaH // 22 // | je bhaNaMti kevalaNANadasaNANa egattaM te imaM hetujutti bhaNati-jaha kira khINAvaraNe dasaNaNANANa saMbhavo Na jiNe / ubhayAvaraNAtIte taha kevaladaM saNassAvi // 17 // esa te hetujuttiM tahA atthaNaM Na saMsahaitti uttare heujuttI Na ceva bhaNNati, desaNNANovarame kevalanANassa saMbhavo laabhnniyo| dasaIsaNavigame taha kevaladasaNaM hotu // 18 // AcA0 saMsahai tahA uttara heujuttIe ceva bhaNaMti-'desaNANobarame jaha kevalaNANasaMbhavo bhANato / dasaIsaNavigame taha kevaladasaNaM hoi / / 19 / / aha desanANadasaNavigame tava kevalaM mayaM nANaM / na mayaM kevaladasaNamicchAmettaM jaNu tadeva // 20 // kiMca-bhaNNai jahiNANI jANati mAsati ya bhAsitaM sutte| na ya nAma odhidasaNaNANagattaM taha imaMpi // 21 // evaM parAbhipAe paDisiddhe egatarovayogatA siddhA, tahavimaM bhaNNati-jaha pAsau taha pAsau pAsai so jeNeha saNaM taM se / jANai jeNaM arahA taM se NANatti ghettavyaM // 22 // kiMca--siddhAdhikAre egetarovayogadaMsigA imA pAhuDA gAhA-NANami dasaNaMmi ya etto egayarabami uvauttA / | savvassa kevalissA jugavaM do nadi uvayogA // 23 // kiMca--bhagavaIe uvayogo egataro paNuvIsaime sate siNAyassa / bhaNito vigaDasthociya chaThurese biseseDa // 24 // kiMJca 'kassa va NANumatAbhaNaM jiNassa jati hoja dovi uvyogaa| YNaM Na hoti jugavaM| jato NisiddhA sute bahuso // 25 // atha sambadavya' gAthA (*59-134 ) 'kevalaNANa' gAthA (*60-139) / // 22 // | etAo jahA peDhiyAe, sesaM kamyaM / idANiM kamAgataM bahuvattavaM parokkha bhaNati-se kiM taM, (* 24-140) akkhA | RECASTECTECRECH RREARSHAN A R Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parokSaM nandIcUrNI // 23 // OMraOMARAN iMdiyamaNA parA tesu jaM gANaM taM parokkhaM matizrute parokSamAtmanaH, paranimittatvAt anumAnavat , NaNu sute iMdiyapaccakkhaM bhaNitaM, ucyate, saccamiNaM, etthaM jaM iMdiyamaNehiM bahiliMga eva samuvajAyai tamegateNeva iMdiyANaM attaNo ya parokkhaM, aNumANataNao, dhUmAto aggiNANaM va, jaM puNa sakkhA iMdiyamaNonimittaM taM tesiM ceva paccakkhaM aliMgattaNato, attaNo attadhamAdivva, attaNo tu | taM egaMteNeva parokkhaM, iMdiyANaMpi taM saMvahArato paccakkhaM, Na. paramatthato, kamhA ?, jamhA dAvadiyA aceyaNA iti, taM duvidha-matiNANaM sutaNANaM ca, iha matisutaNANamuvaNNAsakame kAraNaM puvutta daTThavvaM, matisutANa ya abhayasAmiNirUvaNatthaM imaM suttaM jattha matiNANe tyAdi jatthatti -purise jattha vA iMdiyakhayovasame matiNANaM tattheva sutaNANaM, athavA jatthAbhiNibodhiyaM sarUvaM tattheva sutaMpi NiyamA, aNNoNANu-la gatA bhavaMtete, Aha-matisuyANaM aNNoNNANugatattaNato sAmikAlakAraNakhayovasamatullattaNato ya egattaM pAvati No dugaparikappaNaMti, atrocyate, matisutANaM aNNoNNANugatANavi AyariyA bhedamAha diTuMtasAmatthato, jahA AgAsapaiTThitANaM dhammAdhammANaM aNNoNNANugayANaM lakkhaNabhedA bhedo diTTho tahA matisutANavi samakAlAdiabhedevi bhedo bhaNNai 'abhiNibujjhatI' tyAdi, evaM lakkhaNAbhidhANabhedA bhedo tesiM, athavA ime matisutavisasA 'matipubvayaM sutaM, Na matI sutapubviyA' iti, jato sutassa matireva puvva-kAraNa, kathaM?, ucyate, matIe sutaM pAvijjati, Na matimaMtareNa prApayituM zakyate, gahitaM ca matite pAvijjai, parivattayato No paNassaitti, jato matimeva sutaM pavaNNo bhavati, NaNu sutaMpi souM matI bhavati, ucyate, davvasutaM, na bhaavshrutaadityrthH| ahavA matisutANa bhedakato viseso, matiNANaM aTThAvIsaibheda| bhiNNaM, sutaNANaM puNa aMgANagAivIsaibhedabhiNaM ahavA matisutANa iMdiyovalAddhavibhAgato bhedo imo-soiMdiyovaladdhI' gAthA pUrvavadyA| khyeyA / ahavA matisutabhedaM bhaNati-'buddhiddiDhe' gAthA, etAte gAthAe attho-matisutavisaso ya jahA visesAvassage tahA bhANiyabbo, aNNa SEX OSAROSCSR95 *UCCEOCER Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mA vaggasamaM matiNANaM subamamaM ca sutaNANaM bhagati, taM ca Na ghaDati, jamhA vAgasuMba diTuMteNa bhaieNa so vA sutassa pariNAmo daMsejjai, tamhA matizrutanandIcUrNI taM Na jujjate ityarthaH, aha puNo matisutabhedo-akrANugataM sutaM, anakkharaM matiNANamiti, athavA''tmapratyAyakaM matiNANaM svaparapratyAyaka yorbhedaH // 24 // sutaNANaM, ahavA matimutANa AvaraNabhedo diTTho, takkhaovasamavisesAto ceva matisutANa bhedo bhavati, bhaNito matisutaviseso, idANiM jadhA matisutaNANANa kajjakAraNabhedehiM bhedo divo tadhA matIe sutassa. ta sammamicchavisesadasaNapariggahAto bhedo iti // ato sutaM | bhaNNai 'avisasitA matI' tyAdi ( 25-143 ) sAmiNo avisasitA matI imaM vattavvA AbhinibodhiketyAdi, casaddo samuccate, visesitA | matItyAdi. yadA puNa imeNa sAmiNA visesitA matI bhavati tadA imaM vattavvA sammaddidvissa matItyAdi sUtrasiddhaM, 'avisesitaM suta' mityAdi || etaMpi uvaujiuM evaM ceva vattavvaM, athavA jAva visesaNeNa avisesitA matI tAva matI ceva vattavyA, sacceva matI gANasahavisesaNato 7 imaM mattavvA 'AbhiNivodhike' tyAdi sUtrasiddha, NANANANasaddavisesaNaM kahaM ?, bhaNNati, sammattamicchasAmiguNattato, sammaddihissa matItyAdi sUtrasiddha, sutevi evaM ceva vattavvaM, para Aha-tullakkhayovasamattaNayA ghaDAivatthUNa ya sammaparicchedattaNato sahAdivisesANa ya2 | samuvalaMbhAto kaha micchAdidvissa matisuvA aNNANati bhaNitA ?, ucyate, sadasayavisesaNAto bhavahetujahicchitovalaMbhAto miccharihissa aNNANaM ceva puvvaM bhaNAmi / IF se kiM taM AbhiNibodhike tyAdi suttaM, (26-144 ) tattha 'sutaNisitaM' ti sutaMti-suttaM taM ca sAmAiyAdibiMdusArapajjavasANaM, // 24 // mAetaM davvasutaM gahitaM, taM aNusaraNato jaM matiNANamuppajjai taM sutaNissAe uppaNNati vA NissitaM taM sutaNissitaM bhaNNati, taM ca uggahehA 2- 02-%ews Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 // 25 // vAyadhAraNAThitaM catubheyaM, 'assataNisitaM va tijaM puNa davvabhAvasutaNiravekkhaM AbhiNiyodhikamuppajjai taM assutabhAvato samuppaNNati zrutAna nandIcUrNI asutaNissitaM bhaNNati, taM ca utpattiyAdibuddhica ukaM, ima-'pubba' (*62.144) gAhA bharaha0 (63-144) madhu0 (*65-165) zritamAmi | nibodhika gAhA, uppaiyA gtaa| iyANi veNaiyA 'bharaNi'(*66-159) "Nimitte' (*67-159) gAhA 'sItA' (*68-159) gAhA 'viNayasamutthA0' gAhA, imA kammaiyA / 'uvayoga' (* 69-169 ) gaah| 'herANNa' (*70-164 ) gAhA, kammaitA gatA / imA * pariNAmiyA 'aNu' (* 71-165 ) gAhA 'abhae' (* 72-165 ) gAthA 'khamaNa (* 73-165) 'calaNa' gAhA (*744165) gAhA, etAo sabvAo jadhA NamokkAre ( abhippAe ) tadhA daTTabyA, iyANi sutaNissitaM uggahAiyaM savitthara bhaNNati, 'se kitaM.' (27-168) iha sAmaNNassa rUvAdiasesavisesaNiravekkhassa aNisula * avagrahaNamavagrahaH tasseva'tthassa vicAraNaviseseNekSaNamIhA, tassa visesaNavisiTThassa avasAto'vAyaH, tavvisesAvagama ityarthaH, tamvisemAva-12 3/gamassa dharaNaM aviccutI dhAraNA ityarthaH tattha 'se kiM taM u.' (28-169) uggaho duvidho-atthoggaho paMjaNauggaho ya, ettha vaMjaNoggahassa tapacchANupunvito (atthoggahAiyA) atthogahAto vA puvvaM vaMjaNuggaho bhavaitti vaMjaNAggahameva puvvaM bhaNAmi, 'se kiM taM vaMja0(29-169) vaMjaNANaM avaggahI vaMjaNovaggaho vaMjaNoggaho, etthaM vaMjaNaggahaNeNa sadAdipariNatA davvA ghettavvA, ettha vaMjaNoggahaNaNa davidiyaM ghettavvaM, etesiM doNhavi samAsANaM imo attho-jeNa karaNabhUtaNa asthA jijjati taM vaMjaNaM, jahA padIveNa ghaDo, evaM sahAipariNatehiM davvehiM uvakaraNe- // 25 // diyapattehiM vittehiM saMbaddhehiM saMpasattehiM jamhA atyo vajijjaitti tamhA te davAvaMjaNaM, vaMjaNAvaggaho suttasiddho caunviho, 'se kitaM atthoggaheM' Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | (30-173) ityAdi sUtra, atthassa uggaho atthoggaho, so ta vaMjaNAvaggahAto caramasamayANataraM ekasamayaM, avi savidiyavisayagiNhato|8| avagrahahAmandAcUNAgaDAatthavagnaho bhavati, cakviMdiyassa maNasoya vajaMNAbhAve paDhamaM ceva avisiSTamatthaggahaNakAle yo egasamayaM so atthoggaho bhANeyavvo, pAya| samvovi so vibhAgaNa chavviho desijjaDa, Na puNa tassoggahassa kAle saddAdivisesabuddhI asthi, NoiMdiotti maNo, so (duviho) davvamaNo // 26 // dhAraNA bhAvamaNo ya, tattha maNapajjAttaNAmakammudayAto joge maNodavve ghettuM maNajogapariNAmitA davyA dabamaNo bhaNNai, jIvo puNa maNapariNAmakakriyAvaNNe bhAvamaNo, esa ubhayarUvo maNavvAlaMbaNo jIvassa NANavvAvAro bhAvamaNo bhaNNati, tassa jo uvakaraNamiMdiyaduvAranirakkho ghaDAiatthasarUvaciMtaNo bodho uppajjai so vA NoiMdiyatthovaggaho bhavati // tassa (31-174) ghosAta-udattAdiyA saravisesA ghosA bhaNNati, vaMjaNaMti abhilAvakkharA, tesi ime egaTThiyA ceva ogeNhaNatA ityAdi, ete umgahasAmaNNato paMcavi NiyamA egaDiyA, | uggahAvabhAge puNa kAjamANe uggahavibhAgasaNa bhiNNatthA bhavati, so ya uggaho tiviho-visesAvaggaho sAmaNNatthAvaggaho visesasAmaNNatthA| vaggaho ya, egaditANa imo bhiNNatyo, vaMjaNoggahassa paDhamasamayapaviTThANa poggalANa gahaNatA ogiNDatA bhaNNati, ApalletikArDa, bitiyAdi| samayAdisu jAva baMjaNoggaho tAva uvadhAraNatA bhaNNaha, egasAmaigasAmaNNatthAvaggahakAlo vekSaNatA bhaNNai, visesasAmaNNatthAvaggahakAlo | avekkhaNatA bhaNNai, uttaruttaravisesasAmaNNatthAvaggahesu jAva mehayA dhAvai tAva meghA bhaNNA, jattha vaMjaNAvaggaho Natthi tattha savaNAdiyA tiNi egahitA bhaNNanti, Aha-NaNu bhiNNatthattAo egatitti viruddha, ucyate, Na viruddhaM, jato vikappesu umgahasseva sarUvaM daMsijjai, |idANa umgahasamaNaMtaraM IhA, ( 32-175 ) sA chavihA suttasiddhA. ime tassegaTTitA, tevi IhAsAmaNNato egadvitA ceva, // 26 // atyavikappaNato paNa bhiNNatthA imeNa vidhiNA, AbhoaNatA iccAdi, umgahasamayANataraM sambhUyavisesatthAbhimuhamAloyaNaM 2ERSHASHeOM4 AAR Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAN laAloyaNA bhaNNati, tameva dhammANugatAtthaNNayavairegavasasamAloyaNA maggaNA bhaNNai, tassevatthasta vairegadhammapariccAto aNNa- avagrahAyenandIcUrNI yadhammasamAlogaNaM ca gavasaNA bhaNNati, tameva dhammANugatAtthassa puNo puNo samAloyaNatteNa ciMtA bhaNNai, tameva vatthu NiccANiccAipahi kArthAH // 27 // davvabhAvahiM vimarisatA vImasA bhaNNai, evaM bahudhA asthamAlogataM, tassa ukkosato aMtamuhuttakAlaM savvA IhA bhavai, ihANaMtaraM avAo, &aa(33-176 ) so chabiho suttasiddho, tasbhegaDitA ime paMca, te avAyasAmaNNattaNato NiyamA egahitA ceva, AbhahANAbhaNNattaNato puNa bhiNNatthA imeNa vidhiNA AojjA, teci puNa taM jahaNNeNaM aMtamuhuttAto parato divasAdikAlavibhAgasu, saMbharaMto ya dhAraNA bhaNNai (34176 ) ThavaNatti ThAvaNA, so apAyadhAriyaM atthaM puvvAvaramAlAitaM hiyayaMmi ThAvayaMtassa ThavaNA iti bhaNNai pUrNaghaTasthApanAvat , patikRtti sevi ta avadhAriyattho hitayaMmi prabhedena paiTThAitamANo paiTTA bhaNNA, jale upalapakSepapratiSThAvat, koTThatti jadhA kohage sAlimAdi bIyA paviyattA aviNaThThA dhAriti tathA avAtAdhAriyamatthaM gurUvadiThThasuttamatthaM vA aviNahra dhAraNA kAMgasamattikAuM koTThati vattavyo, iccetasyAdisUtraM, iti upapradarzane, etassatti jaM atikataM aTThAvIsatibhedaM, te ya ke aTThAvIsati bhedA?, ucyate, cauThivaho vaMjaNAvaggaho chaviho | atthAvaggaho chavidhA IhA chavidho avAyo chavidhA dhAraNA, ete savve aTThAvIsaM, eyarasa aTThAvIsaivihassa majjhAto jo vaMjaNAbhiggaho caunviho tassa diTuMtadugeNa parUvaNA, 'se jahA NAmeM' ( 36-177) ityAdi, satti paDibodhakassa Nise, jahA NAmayatti jahA NAma saMbhavataH, AtmAbhiprAyakRtAdityarthaH, 4 // 27 // savaNNupaNIyamatthaM tadaNumAri suttaM vA appabuddhiviNNANataNayo aNavagacchamANo sIso pucchAcoyaNAto codako, ahavA tameva suttamatthaM / RECRUAAAAY Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA mallaka IPAvA ghaDamANaM vibhiNNamANo taddosacodagato codao bhaNNati, pabayaNamaviruddhaM Nihosa sattatthaM paNNaveto paNNavago, viruddhaduruttamuttaM vAmaprAtabAdhaka nandIcUrNI atthato aviruddhaM dariseto paNNavei jo so vA paNNavago bhaNNati, yathAvat saMsayacchedItyarthaH, codako saMsayamAvaNNo paNNavarga pucchai-kiM egasamayAdipaviTThA' ityAdi, kaMTha thaM, evaM codakaM pucchAbhippAeNa vadaMtaM paNNavagAha-No egasamayapaviTThA ityAdi, jo esa paDisiddhA dRSTAnto // 28 // so tA esa sadAiphuDaviNNANajaNagattaNati No gahaNamAgacchati, iharA poggalA gahaNamAgacchaMtyevetyarthaH, evaM egAdisamayapaviThThapoggalapaDisiddhasu imA aNuNNA asaMkhejjasamayapavidvA poggalA gahaNamAgacchaMti. imasma aNuyogattho aNuyogiNA'vaseyo, tattha aNuyoge imo-jahA pavAsI se gihamanto adbhANaM paMcAheNa sattAheNa vA vItIvatittA sagiha paviTThatti, evaM asaMkhajjehiM samayehiM AgatA paviTThA | kaNNapellesu poggalA geNhaiti, evaM aNuyogo bhavati, 'imo aNuyogattho-paDhamasamayAdArambha bitiyAisamaya pavisamANesu asaMkhejjaime samae paviTThA te gahaNamAgacchaMti, te ya sahAdiviNNANajaNagattikAuM, ato tesiM gahaNamuvaviTTha, so ya asaMkhajjaime samayo kiMpamANe asaMkhejjae bhaNNati ?, ucyate, jahaNNeNaM AvaliyAasaMkhejjabhAgamettesu samatesu gatesutti, ukosaNaM saMkhejjAsu AvaliyAsu ANApANa| kAlapajjanta vA, ubhayadhAvi aviruddhaM, gato paDibodhakadiTuMto, jattha AvAgasIsagaMti-pAgaTThANassa vA ahavA ApAgaTThANassa AsaNaM | saMgatA pariperaMtaM, ahavA ApAgassuttariyAe jaM ThANaM taM ApAgasIsaya bhaNNati, aNatehiM prathamasamayAdArabhya pratisamayaM aNatA pravizaMtItyato anaMtA, jAhe taM vaMjaNaM pUriyaM bhavaitti, etthaM vaMjaNaggahaNaNa sahAipuggaladavbAdi daviMdiyaM vA ubhayasaMbaMdho vA ghettavvaM vidhAvi Na virodho, vajaNa pUriyati kathaM', ucyate, jadA puggaladavvA vaMjaNaM tayA pUriyaMti pabhutA te poggaladavyA jAtA apramANamAgatA sa vineyapaDibodha k // 28 // samatthA jAtatyara, jayA puNa davidiyaM vaMjaNaM tayA pUriyaMti kahI, ucyate, jAhe tehiM poggalehiM taM dabidiyaM AphunnaM bharita vAvitaM tayA | *SACRORESUSA to aANaNayAgo bhavati, damo aNuyogatyA haNamuvavihaM, se! ya AvaliyAsu ANApANa: Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandI cUrNau // 29 // pUriyaMti bhaNjai, jayA u ubhayasaMbaMdho vaMjaNaM tathA pUriyaMti kathaM 1, ucyate, davvidiyassa puggalA aMgIbhAvamAgatA puggaLA ya davidie anupakkA, esa ubhayabhAve, pataMmi ubhayamAve poggalehiM iMdiyaM pUriyaM, pUritaM iMdieNa visayapaDibodhakapamANA poggalA gahiyA, evaM ubhayasAmatthato viNNANabhAvo bhavatItyarthaH, hunti kareitti vaMjaNe pUrite taM atthaM gehaitti uttaM bhavai, esa ekasamayito atthAvaggaho, taM puNa kiMpatAraM 1, ucyate, No cevaNaM jANati keva esa saddAdI, takkAle sAmaNNamaNiddesaM saddAivi, se Na sahAittijANaitti vRttaM bhavai, kiM ca sarukha| nAmajAtiguNakiriyAvimuhaM tamavi nAkhyeyaM gRhNAtItyarthaH, ettha paDibohakAlAto puvvaM ' vaMjaNoggahassa' parUvaNanti kayA, baMjayoggahassa parato huMti karetitti, taMmi paDibodhakAle egasamaio atthAvaggaho saMbhavai, tatto se kameNa IhAvAyadhAraNAtotti, ittha paDibodhagamalagadiTThatehiM vaMjaNAggahassa bhiNNakAlatA phuMDa daMsitA, para Aha-sAdhu caiva paDibodhamalagadihaMtehiM vaMjaNatthAvaggahANa bhedo daMsito, jAgarato- puNa saddAiatthe paDupaNe Na vaMjaNoggaho lakkhijjai jato puvvameva sadAiatthaviSNANamuppajjate, bhaNitaM ca sutte ' se jahA NAmae ke purise ' ityAdi, athavA imassa suttassa imo saMbaMdho, para Aha- sarUvanAmajAtidravyaguNakriyAvikalpavimukhaM anAkhyeyaM gRhNAti taM virudhyate, kutaH, yataH sUtre'bhihitaM ' se jadhA NAmae' ityAdi sUtra, vA ito saMbaMdho suptapratibodhakamalagadihaMtehiM baMjaNatthAvagAhANa bhede daMsive iha puNa sutte mallagadiTThateNa vA vaMjaNatthAvaggahANa bhedo daMsijjai ' se jahA NAmae' ityAdi suttuccAraNasavaNANaMtarameva para Aha-pattha sutte vaMjaNatthavaggaddeA Na lakkhijjaMti, jato avvattaM saddaM suNeitti bhaNitaM, sahamette'vadhArite paDhamato avAya eva lakkhijJjati, Ayariya Aha-Na tumaM suttAbhippAyaM jANasi, NaNu avvattasahasavaNA te atthAvaggaNaM kataM, jato avvattamaNiddesaM sAmaNNaM vikapparahiyaMti bhaNNai, tarasa ya puvvaM vaMjaNAvaggaNaM bhavitavyaM, jato etaggAddiNo sotAdiiMdiyarasa atthovaggaho vaMjaNAvaggahamaMtareNa Na bhavaiti niyameNa so, so ya pratibodhakamallakadRSTAntau // 29 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagrahApAyadhAraNA: zrI kAlasuhumattaNato uppaLasatapattachejjadiTuMteNa Na lakkhijjaitti, codaka Aha-jati evaM to sutte bhANataM se taNaM sadeti umgahite taM kI, uccate, nandIcUNoM &Aihaca teNaM sareti uggAhapatti vaktA-sUtrakAro'bhidhatte, itikaraNaNidesA, se savvavisesavimuI zabdamAtramuktaM bhavati, No ghevaNaM jANati ke vesa sadetti, Na tu zabdo'yamityarthaH, kamhA', ucyate, ekasamayato atyAvaggahassa, kiMca-paNNavaMtoSa paNNavago saMvavahArAbhiprAyato teNa saddetti laggahitetti bUte Na doso, jati vA zabdo'yamiti buddhI bhAvato avAto ceva bhave vattha, kathaM ', ucyate, No jato atyAvaggahamette kAle sAiti visesaNANamathi, avAtamitisamito sadaro'yamiti buddhI havejjA, to phuDa avAto'yaM eva havejjA, No ya takALe avAto icchijjai, jato atyapariccheto asaMkhejjasamayakAlito bhavatti, aNNe puNa AyaritA evaM sutaM visesatthAvaggahe bhaNaMti, avvattaM saI suNejjatti esa visesatthAvaggaho, teNa sare ugahitetti etaM suttakhaMDaM sAmaNNassAtthAvamAhassa dasataM, kathaM 1, ucyate, javo bhaNNai-No cevaNaM jANai keva esa sadeti, saMkhasaMgaNAdikarayalAdiko'sti, esovi aviruddho suttatyo, tato atyAvaggahasamayANaMtaraM paDhamasamayAdisu IhaM puNa pavisai, Ihatti kei saMsayaM maNNaMti taM Na bhavati, saMsayaMsassa aNNANabhAvattaNato, maiNANaMso ya Ihatti, Aha-ko puNa saMsayehANa viseso ?, ucyate, iha jaM thANupurisAdiatthe paviTTha cittaM tadatthaM paDicodateNa pavhiyaM sutaiva ceto saMsato bhaNNati, taM maca aNNANa, jaM puNa hetUvavattibhAvaNehiM sambhUyamatthassa visesadhammAbhimuhAloyaNaMti sambhAvahassa avagamavimuI asaMmohamaviphala matthaparicchedakaM cittaM taM IhA bhaNNati, aNutti vaggahAto pacchAbhAve asaMkhejjasamaiyaM pariNAmato Ihovayoga avicchevattaNato aMtamuhucakAlaM IhA iti, tato visihamaiNANakhayovasamabhAvattaNato aMtamuhuttakAlaM Ihati, tato visihamANANakhayovasamabhAvattaNato aMtamuhucakAlabhaMtara eva jANati amue esa sado saMkhasaMgAdietti, duravabodhattaNato puNa atthassa avisihamadaNANakhayovasamacaNavo vA hovayoge DISORRBTRIASISA // 30 // lA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C mandIcUauM // 31 // hai aMtomuhutte butte aNavagatatyo puNevi aNNaM aMtamuhRttaM Ihate, evaM Ihovayoga'viccheyasaMtANato bahupavi aMtamuhutte IhejjA, ma doso, tato avagrahahA| IhANaMtaraM avAto, so ya sahAiatyapaduppaNNassa je paradhammA tesu vimuhassa sadhamme ya avadhArayato Na esa saMgajo NimadhuraMgaMbhIrattaNato pAyasaMkhasado'yamiti, evamavagatatyo asaMkhejjasamaito ukkosato egaMtAmuhuttite yo avabodho yo esa atthaparicchedo so avAo bhavati, tato dhAraNA avAtANataraM dhAraNaM parisa iti, mA ya dhAraNA jahaNNato asaMkhejjasamate avicutIe tamasthaM dharaMti, ukosato aMtamuhutto, aNuvayogato puNa* hAtamatthaM vismRtaM puNovi saMbhare iti dhAraNA, evaM sA saMkhejjavAsAuyANaM muhuttadivasAdikAlasaMkhAe saMkhejjaM kAlaM havejja, asaMkhejja| vAsAuyANaM puNa asaMkheja kAlaM havejja, evaM cakkhidievi rUvaM mANitavvaM vaMjaNAvaggahavarja, ghANarasaphArsidiesuvi jahA sAiMdite tathA savvaM bhANitavvaM, saMvedejjatti, ete sadAdi iMdiyatthe paDuppaNNe iMdiyaM svaM svaM iMdiyatthaM AakhayovasamaNurUvaM subhamasubhaM vA vedejjati, ete | BAsadAI cakkhuidiyavajjaM sesivihiM pattamiviyatthaM prAyaso ihamaNiTuM vA svaM AtmAnamanugataM vedanaM vedate na sarIreNa anupalaMbhaM vA vezya-18 &AtItyarthaH, phAsiMviyatthaM puNa svaM anugataM sarIrAnugataM ca dudhAvi phuDaM vedejjaiti saMvedejjati, ato bhaNitaM paraM maNaso suviNami sadAtivisa tesu avagahAlyo NeyavyA, iMdiyavAvArAbhAve maNo mANasite iha sutteNa NiyasaNa maNe, se jaghA NAmae ityAdi suttaM kaThyaM, suviNami diDha avvattaM sumarai, pratibodhaprathamasamaye suviNamavi saMbharato atyAvaggaho, tasya prathamAvasthAyAM vyajanAvamA, parato'nya hAdizabdaH KI pUrvavat, jaggato aNidiyatthavAvArevi maNaso yujyate vaMjaNAvaggaho, uvayogassa asaMkhasamayattaNao, uvayogaddhAe ya pratisamayamaNopabva-1* ggahaNao maNodavvANaM va vaMjaNavavaresato samae ya asaMkhejjaime manaso niyamAthe prahaNaM bhave, tasya ca prathamasamayapratibodhakAlo'thAvamahA // 31 // tasya pUrvamasaMkhyeyasamayastu vyajanAvamahA,roSamIhAdi pUrvavat , sIso pucchA-uggahAdINa uvakamo, egayaraabhAve vA kiM sadAdivatthupari REASE Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI // 32 // ccheto Na bhavati ?, AcAryAha-AmaM na bhavati, ata eva ca krame niyamaH, jamhA No aNahigayaM Ihai, tamhA puvvaM uggaho, jamhA aNIhitaM dravyAdiNo'vagacchaha IhANataraM tamhA avAto, jamhA ya aNAvArya Na dhArijjai vatthu avAyANaMtaraM tamhA dhAraNA, jamhA ya esa kramaNiyamo tamhA | bhirmatiH savve AbhiNiyodhiyaNANavagamA NiyamA eva bhavaMti, ata eva kAraNA savve avaggahAdayo maiNANabhedA bhavatItyarthaH 6 taM ca matiNANaM samAsato caunvihetyAdi (37184 ) suttaM, taM ca matiNANaM khayovasamarUvato egavidhaMpi hotaM tabhe-13 | tattaNato se NANabhevA vavvAdiyA se bhavaMti, davvato vattavbo, gadi vayaNAlaMkAre, desIvayaNato vA NaM, athavA apAdAnatte paMcamI vibhaktiH, tatthapAyANabhAvAto davvato. NaM, evaM AbhiNibodhitaNANI labhati 'AdeseNa' ityAdi, ihAdeso nAma prakAro'sau ta sAmaNNato visesato ya, tattha davva0 jAtisAmaNNAdeseNaM savvadavvANi dhammatthikAyAdiyANi jANati, visesavvevi, jadhA dhammatthikAyo dhammasthikAyadese dhammatthikAyassa padesetyAdike ya jANati, bhAve ya jANatijadhA suhamapariNatA avi satatthA uppaNNavaNNAdiyA, Na passaitti savve sAmaNNavisesA, dasavihe dhammAdie, cakkhudaMsaNeNa rUvasaddAito kesi pAsaitti vattavvaM, ahavA''deso sutaM, teNAdesato savvavve jANati ityAdi, | codaka Aha-jati sutaM kathaM matiNANaMti ?, ucyate, sutovaladdhatthesu aNusarato tabbhAvaNabuddhisAmatthao suvovayoganikhakvAvi matipaccatAci Na sutAdeseviNa (su) ujai, to khetapi sAmaNNavisesAdesato, tacca sAmaNNato khettamAgAsa, taM ceva savvagatamamuttaM avagAhalakkhaNaM savvaM jANaMti, visesatovi loguddhahatirigAivisese khetta jANati, Na jANai ya, kevi kSetra na pazyatyeva, kAmevi Adeso sAmaNNavisesato, tastha lA sAmaNNatA ima bhaNNai, Na ya darisaNavo, Neva yA sutamaNusutaM vA kalAsamUha, saca savvANi vA kaleici kalaNaM vA karitamevaMvidhaM savvakALe jANati, visesAdese samayAvaliyAdi osappiNimAdi vA visesakAlo, ke ya jANati na jANati phevi, kAlaM na pazyatyeva, bhAve iti bhavana Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNI matiH zrutaM ca 7 // 33 // bhUvivI bhAvaH evaM savvabhAve, bhAve jAtimittasAmaNNato jANati, visesAdesato jIvAjIvabhAve, tattha NANakasAbAdiyA jIve, ajIve vaNNapajjavAdie aNegahA vIsasayajogapariNatA, ettha vinANavisayatthA je te jANati pAsati, sese Na yANai, sabvabhAve. Na pAyaiti matiNANassa asavvaNNeyavisayattaNao, 'uggaha Iha' gAthA (*75-184) 'atthANaM' gAthA (*76-184) 'uggaha ekaM' (*77-184) | gAthA 'puDhe suNAI' gAthA(*78-184) bhAsA'(*79-184) gAthA IhA gAthA (*80-184)etAo gAthAto jahA peDhiyAe tA maNiyavvA iti setaM matiNANaMti, esa AdIe jA pucchA tassa savvahA sarUve vaNNite ima erisaMti dasagaM NigamaNavAkyaM se taM matiNANaMti, athavA sIso pucchati-jo esa vaNNitasarUveNa Thito NANAvaseso so kiM vattavvo?, AcAryAha-se' iti Nidese taMti-puvapaNhAmarisaNe taM-etat matiNANati svanAmAkhyamityarthaH, ahavA setti asya vyaMjane lope kRte etaM matiNANaMti bhaNati, etAvat matijJAnamityarthaH // iyANi 4 savvacaraNakaraNakriyAdhAraM jahuDhiM kamApaNNaM sunaNANaM bhaNNai _ 'se kiM taM sutaNANa' mityAdi, (38-187) taM ca sutAvaraNakhayovasamattaNato egavidhapi taM akkharAdibhAve paDucca aMgabAhirAticohasavihaM bhaNNai, tattha akkharaM tividha, taM0-NANakkharaM abhilAvakkharaM vaNNakakharaM ca, tattha NANakkharaM ' khara saMcaraNe'na kSaratItyakSaraM na | pracyavate anupayoge'pItyarthaH, abhilAvaNato taM ca NANaM se sato cetanetyarthaH, Aha-evaM savvamapi sesa to NANamakkharaM, kamhA sutaM akkharamiti 8 bhaNNai ?, ucyate, rUDhivisesato, abhilAvaNA akkharaM bhaNito, paMkajavat , evaM tAva abhilAvahetuttaNato sutaviNNANassa akkharayA bhaNiyA, iyANi vaNNakkharaM vaNijjai-aNeNAbhidhitA atthA iti vA'tthassa vA vAcyaM citre varNakavat ahavA dravye guNAvizeSavarNakavat dA varNyate'bhilapyate tena varNAkSaraM, ettha suttaM 'se kiM taM akkharaM' ( 39-187 ) ettha sutaM, tavAkSaraM trividhaM-saNNakSetyAdi, akkharasaI suNato OMOMOMOMRSAEX Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAsato vA akkharasutaM, tatthakkharalaMbhe abhilAve vA dabbasutaM, khayovasamaladdhI bhAvasutaM, taccAkSaraM trividha saNNakSarAdi, tattha saNNakkharaM zrutajJAnaM nandIcUrNI | akkharAmAraviseso, so ya brahmAdilivividhANo aNegavidho AgAro, tesu AgAresu jamhA akAre akArassaNNA eva bhavati, evaM // 34 // sesesuvi, tamhA te sapaNakkharA bhaNitA, jahA baTuM dhanAgAraM davvaM vagArasaNNA uppajjatItyarthaH, vyaktikaraNaM vaMjaNaM, vyajyate anenArtha iti | vA vyajanaM, yathA pradIpena ghaTA, vyaMjanaM ca tadakkharaM ca vyajanAkSaraM, saceha sarvameva bhASyamANaM akArAdi hakAraMtamarthAbhivyaMjakatvAt , se| ti satameva akSaraM arthAbhivyaMjakaM bhavati jahA ghaTa ityAdi, laddhakkharaMti-akkharaladdhI jassatthi tassa iMdiyamaNobhayaviNNANato iha jo akkharalAbho uppajjai taM dviakkhara,taM ca paMcavidhaM-soteMdiyAdi, jadhA soiMdiyaladvito saI sotuM saMkha iti akkharadutalAbho bhavati, evaM savvaM laddhiakkharaM bhANiyavvaM, iha saNNAjanakkhara dovi dabbasutaM saMgahitaM, sucaviNNANakAraNacAto, baddhakkhare tu bhAvasutaM, laDIe | viNNANamayattaNato, bhataNA vA / iyANiM aNakkharasutaM; aNakkharasahasavaNato kAraNato vA aNakkharasutaM bhavati, taM ca aNegavihaM ima-'UsakAsita' gAhA (*81-187) pUrvavat kaMThyA / iyANi saNNimasaNNissa suta, 'se kiM taM saNNIsutaM ityAdi (40-189)tatra saMjJA'syAstIti saMjhI, so ya saNNI vividho kAlitovadeseNa ityAdi, codaka AhaIk| jai saNNAsaMbaMdhayo saNNIto, sabve jIvA saNNI jato egidiyANavi dasa AhArAdisaNNAto paDhijjati, AcAryAha-ha ohasaNNA thova | taNato NAdhikriyate, jahA No karisAvaNeNa dhaNavaM bhavaitti, sesAhArAsaNNAditovi bhUyiSThatarAvi NAdhikriyate, aNihattaNato, jaha vA - 18 // 34 // | saMThite Na muttattaNato rUvavaM bhaNNai, ete adhikatasaNNANa anuvaNayadiTuMtA, imo uvaNayadiDhato, jadhA bahudhaNo dhaNavaM pasatthaNivvattiyadehamucittaNato ya ruvavaM bhaSmati, tatheha mahatI subhA ya saMjJAdhikriyate, sA ya saMjJA manovijJAnaM, tatsaMbaMdhAtmaNNItyarthaH, uktaH prasaMgaH, ACKAGEKAR Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMzyasaci'zruta haiM prAtamucyate-kAlitovadeseNati, ihApi padalovo dRr3havvo, tassuccaraNA dIhakAlitovaeseNaMti vattavyaM, dIhamAyataM kAlitotti visanandIcUNoM saNaM, kassa 1, sabadesassa, jahA jiNabhavaNamuhuttakAlito dIhakAlito vA pUyAmaMDavo kayo, tahA dIhakAlitovadeseNaMti bhaNitavyo, uvadekhaNamuvadeso, uvadesatti vA paNNavaNatti vA parUvaNatti vA egaThThA, dIhakAlitovadeso teNa dAhakAlitovaeseNaM jassa saNNA bhavati so ya AdipadalovAto kALitovateseNaM saNNItyarthaH, athavA kAliya AyArAdisuttaM taduvateseNaM saNNI bhavati, soya asariso jo atItakALe bhAsudIhevi idaM taditi kRtamaNubhUtaM vA sumarati, vaTTamANe ya iMdiyaNoiMdieNa ya aNNayaraM sadAiatthamuvaladdhaM aNNayavairegadhammehi ihatettihAIhA tasseva paradharmapariogo sadhammaNugamabhAvadhAraNe ya avohotti, avAto visesadhammaNNesaNaM, maggaNaM-jahA madhuragaMbhIrattaNato esa saMkha saha iti, vImaMsamupayogabhavA NiccamaNiccaM ityAdi, gavesaNA jo aNAgate ya ciMtayati, kahaM vA taM tattha kAyavvamiti, aNNoNNAlaMvaNANugataM cittaM ciMtA, AtapAIhatthA ya hitAhiyavimariso vImaMsA, athavA kimetaMti IhA, NicchayAvadhArito atyo avodho, amiLasaiyatthassa movayaNakAehiM jogo maggaNA, abhilasiyatatthe ceva apaDuccamANo gavesaNA, aNegadhA saMkappakaraNaM ciMtA, dvaMdvamarthe tu bImaMsA, jahA NiccamaNiccaM hitamahitaM dUraM kazaM thovaM bahu iccAdi, athavA saMkappato ceva tividho-AmarisaNA vImaMsA ahavA apohotti avAto | sesA IhA egaTThiyA, jeNava aNNayaravikappeNa maNodabvamaNugataM cittaM vA vattati esa kAlitovadeseNaM saNNiAtti, so ya aNate maNonogge khaMdhe ghettuM maNeti esa laddhisaMpaNNo maNaviNNANAvaraNakhayovasamahetuttaNato ya jahA cakkhumato padIvAdippagAseNa phuDA rUvovaladdhI bhavai tahA maNakhayovasamaladdhimato maNodavvapagAseNa maNocha?hiM iMdirAhi phuDamatthamuvalabhatItyarthaH, kAlitovadesasaNNI, vivakkhe asaNNI, jaha vehabhavisuddhacakkhumato maMdamaMdappagAsA rUvovaladdhI asuddhA, evaM samucchimapaMciMdiyassa visaNNassa ukosakhayovasamevi appamANA, davvaggahaNa // 35 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 36 // zrI | sAmatthapariNAmattaNo ya asaNiNo avisuddhamappA ya atthopalabdhItyayaH, tato'visuddhA caturidiyANaM tato teiMdiyANa tato'visuddhA veiMdiyANaM saMjhyasajinandIcUrNI tamuttuvaladdhI, jassa iMdiyA sa tathA, tesu a vagA(rasA)disu pavattato vigaliMdiyANavi, Adesatarato maNodavvagmahaNaM asuddhamappattaNato ya bhANa, | so ya maNo tesiM ceva amaNo daThThavvo, asuddhattaNato azIlavat adhanavadvA, tayA beiMdiehitovi samIvAto anyattattaraM viNNANaM jadhA mattamucchiyavisabhAvitassa ya tadhA egeMdiyANa savvahA maNAbhAvo viNNANaM savvajahaNaM kAlitodesasaNiNo, ete saMmucchimAdayo samve | asaNNINo bhavaMtItyarthaH, idANaM hetUbadaseNaMti-hetuH kAraNaM nimittamityanarthAntaraM, uvadeseNaMti pUrvavat, hetuttato saNNI bhavaitti, jeNa hai | hetuovadeseNaM saNNI bhavati, jassatti jIvassa NaM vA alaMkAre desIvayaNato vA, AtmasvarUpapradarzane vacanopanyAse vA, avyaktena vijJAnena abhisaMdhAya pUrva tataH vijJAnasyeva karaNazaktiH karaNaM kriyA zakti:-sAmarthya athavA karaNe zaktiH karaNazaktiH athavA karaNa eva zaktiH karaNazaktiH tacca abhisaMdhAkaraNaM saMcitya saMciMtya iDhesu visayatavvatthusu AhArAdisu pravartate, aNidvisu tu Niyarttate, evaM sadehaparipALaNadeto | pavattIta, te ya pAyaM paDappaNNakAlamatIyA'NAgatakAlAvalaMbino bhavati, ussaNNameyaM, kecittu tItA'NAgatakAlAvalaMbiNovi taM bhavati, tesuvi Agato suhumo saMtANacodako avissaraNahetU daTTavvo, evaM tesi vikaleMdiyANa samucchimapaMceMdiyANaM hetuvAyasaNNA bhaNitA, te MI paDuruca asaNNI je NicciTThA iTANihavisayaviNiyaTTavAvArA mattamucchiyavisopabhuttAdisAritthaveyaNaTTiyA, puDhavAdi egidiyA ityarthaH, iyANi dihivAnovadeseNati, dRSTidarzanaM vadanaM vAdaH upadezanamupadezaH ityanena dRSTivAdopadezena saMjhItyabhidhIyate, so ya sammadidvisaNNI tassa sammadidviNo saNNissa jaM sutaM teNa saNNisutakhayovasamabhAveNa juttattaNato diDhivAvasaNNI labbhati, ahavA didvivAyasaNitti miccha-1& // 36 // ttissa suyAvaraNassa ya khayovasameNaM kateNa saNNisutassa laMbho bhavati, evaM so diTTivAyasaNNI labmai, tassa sutaM didvivAtamANisutaM ityarthI, CAUSESEGIOS HSANSAR 44444 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 37 // zrI pataM khayovasamitabhAvatthaM sammadiTTi pahucca micchadiTTi asaNI bhaNito, so taM micchattassadayato asaNNI bhavati, tassa muttaM ca suyabhaNNA-mAsasyasAjJanandIcUrNau | NAvaraNakhayovasameNaM labbhati, evaM dihivAyaasaNNItyarthaH, tassa sutaM dichivAtaasaNNisutaM, evaM vihivAte saNNiasaNNisu sutakhayovasama| bhAvasutaM khettavvaM iti / para Aha-khayovasamabhAvaThito saNNittaNato lakkhijjai, khAigabhAvaThito kevalaM kiNNa saNNitti, ucyate, atIvabhA vasaraNataNato ya paDuppaNNabhAvANa pabujjhaNato aNAgatabhAvaciMtaNato ya saNitti, jiNe aNusaraNaM patthi, jiNasA savvadA savvathA savvattha | savvabhAve jANatItyarthaH, tamhA kevalI NosaNNINoasaNNI bhavati, punarapyAha para:-iha micchadiTTiNovi kevi hitAhiyaNANavA vArasaNNAsaMjuttA dasiMti, kiM te asaNNiNo bhANayA ?, ucyate, tassa jA saNNA sA jato kutsitA, jahiha kutsitaM vayaNamavayaNaM kutsitasIlamasIla vA, tathA tassa saNNA kutsitattaNato asaMjJaiva daTTavvA, aNNaM ca tassa micchattapariggahato NANamaNNANameva daTTabvaM, bhANitaM ca sadasadavisesaNA0 | gAthA kaMThyA, evaMpi te asaNNI, Aha-egiMdiyANaM ohasaNNA tadappattAto te asaNNI ceva, tehito diyA jAva samucchimapaMceMdI etorsa dUratarasaNNAe hetuvAyasaNNI bhaNito, kAlitovadesaM puNa paDucca tevi asaNNI, viNNANAvisidvattaNato, diDhivAtovadesaM puNa pahacca kAlitovadesAvi asaNNI, avisihattaNato ceva, ato Najjai dihivAyasaNNI savvuttamo, sutte ya uvariDhavito, juttametaM, kAliyahetusaNNANaM puNa ukkamakaraNaM, kamhA ?, ucyate, savvattha sutte saNNiggahaNaM jaM kataM taM kAlitovadesasaNNissa, ata: savvaM tatsaMvyavahArakhyApanArtha AdI kAligagahaNaM kRtamityarthaH, kiMca-saNNiasaNNINaM samanaskA'manaskA iti zama:darzito bhavati, avikaleMdriyA amanaskA iti, alpamanodravyauhanasAmadhye iti, vidyate puna: manasteSAM, yasmAduktaM kRmikITapa taMgAdyAH, samanaskA jNgmaashritbhedaaH| amanaskA: paMcavidhAH pRthivIkAyAdayo jIvA // 1 // iti, bhaNitaM saNNiasaNNisutaM / iyANiM sammamicchAsutaM, tattha sammasutaM 'se kiM taM sammasute' tyAdi (41-192) je iti gahato pANamaNNA khataM va ceva, jIvadesaM puNa paDalyA tadApattAto Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNI // 38 // samya| gmidhyA BHOOTERESTORE aNihissa gahaNaM, imaMpi pacakkhabhAve, vaMdaNA jarmasaNA pUyaNAdi arahaMtIti arahaMtA, ariNo vA iMtA arihaMtA, tose guNasaMpadAe visesaNaM, bhagavaMtehiM dhammajasaatthalacchIpayattIvabhava pate chappayatthA bhagasaNNA jesiM atthi te bhagavaMto, kevalaNANadaMsaNA uppajjaMti, te ya jugavaM samuppaNe sabvamaNAgataddhA paDuppaNNasarUvA NirAvaraNA savvaguNapajjavavisesasAmaNNavisesabhAve jugavaM pavate NANadasaNadharA, tehiM NANadasaNehiM tIyaddhAe savvadavvaguNabhAve jANati, tadhA paDuppaNNe aNAgate ya jANati, kAlato dabvabhAve ya paDuppaNNakAle jANatItyarthaH, hizabdo sarvavacaneSu kAraNArtho bahuvacanapratipAdakaH, 'telloka' ti tiNi logA tellokaM te ya u 'dhastiryak, atra tannivAsiggahaNaM, bhavanavAsino adhologaNivAsI vaNayarajotiviritaMcamaNussA tiriyalokanivAsI udhvaM sarvavaimAnikA evaM prAyovRttyA adholoiyaggAmasaMbhavAdvA, vaMhitaMti kahitaM prekSitaM nirIkSita dRSTamityana rthAntaraM, trailokyena mahitA manorathadRSTidRSTA athavA gozIrSacaMdanAdicarcitA, trailokyasya manohitA mahitA, athavA mahimAkaraNena mAhayA, sA ca mahimA mahAjanasamUhena gItanRtyanATakAyanekaprekSaNakaraNavidhAne aNaliyamaNavajjasambhUtatthavisAvayAvayaNahiM dhutI pUiyA, athavA anyAnyavi SayaprasiddhA te ekArthavacanAH pratItaM, visara tisaThThapavAdisate abhUtattharUve vajjeUNa imaM jahatthaM duvAlasaMga paNItaM jaM pajjavaNayadavviyAto bhUtattheNa vA jurta, prakariseNa NIya praNIyaM, duvAlasaMga ityAdi kaMThyaM, ihamaMgagataM AyArAdi aNaMgagataM AvassagAdi, evaM savvaM davvahitaNayamateNa sAmiNA asaMbaddhaM paMcasthikAyA iva NicaM sammasutaM bhaNNati, athavA etaM ceva duvALasaMgAdi saMbaddhaM bhaNiyaM sammasutaM, kaI taM va sammasurya micchasutaM vA?, ucyate, sammadihissa sammamuta micchAdihissa micchasutaM, imaM ceva sutaparimANato niyamijjara, jaM coissapubbI tassa sAmA iyAdi biMdusArapajjavasANaM sabapi NiyamA samma sutaM, to ummatthagaparihANIe jAva amiNNadasapubbI patANavi sAmAdiyAdi sarva sammasuta sammasuttattaNato ceva bhavati, micchaNubhAvattaNato abhinnadasapubve Na pAvA, vihaMto jadhA abhadhvA bhAvANubhAva Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIcUrNau // 39 // rANato Na sigmaMtItyarthaH teNa paraMti abhinadasapuvvehiMto heThThA omatthagaparihANIe jAva sAmAiyaM tAva sabbe suyaThANA sAmisammaguNasaNato sammasutaM bhavati, te caiva sutadvANA sAmimicchattaguNattaNato micchasutaM bhavati // dArNimitaM- 'se kiM taM micchasutaM' ityAdi (42-184) aNNaNitehiM aNNANaM- abodho teNa ito aNugatetyarthaH, micchAdiThThitehiM micchaMti anRtaM diTThitti darisaNaM micchAdiTTiNo aNugatahiMti bhaNitaM, sa ityAtmanirdezaH, chaMdo'bhiprAyaH, tathA AtattheNa vA atthassa jo bodheA sa buddhi:, avagrahamati uttaratra IhAdivikappA, sabve matI, ahavA NANAvaraNatrayovasamabhAvo buddhI, so ceva jato maNodavvaNusArato pavantai tato matI bhaNNai, evaM AtmAbhiprAyaH buddhi: matitti patthutaM, vividhakalpanAvikalpitaM racitaM tacca bhAradhAdi jAba cantAri ya vedA saMgobaMgA, sabbe te logasiddhA, logato ceva tesiM sarUvaM jANitamvaM, etesiM savvaM micchasutaM bhaNitavvaM, etaMsi sammamicchasutavikappe caturo vikappA bhANiyavvA imeNa vidhiNA-sammasutaM caiva sammasutaM, micchadiTTiNo caiva micchasutaM, micchataM sammadiTTiNo sammasutaM, sammasuyaM micchAdidviNo micchasuyaM caiva, iccatAI taM sammadissi sammattapariggahitAI sammasutaM, ettha sute paDhamataiyavikappA, iccatAIti sammamicchasutAI, athavA micchattAiM caiva, sesaM kaMThyaM / micchadiDisseccAdisute viyacautthAdivikappA daduvvA, tastha paDhamavikalpe sammasutaM sammantaguNeNa sammaM pariNAmayato sammasutaM caiva bhavati, bitiyavikappe jahA khaMDasaMjayaM khIraM pittajarodayato Na sammaM bhavati tathA micchattudayato sammasuto micchA'bhinivesa to micchataM bhavati, vitiyatrikappe tiSphalAdimANikuMpi ubauttaM uvakArikakArattaNato sammaM bhavati, tathA micchubhAbovalaMbhAto sammasute dRDhatarabhAvuSpAyakaraNato taM se sammasutaM bhavati, carimavikalpe micchataM taM caiva micchAbhiNibesena micchasuyaM caiva bhavati, tassa vA micchadiTTiNA taM caiva micchasutaM sammayutaM bhavati, kamhA evaM bhaNai 1, ucyate, pariNAmavisesato, janhA te micchadiTTiNo tehiM caiva samyagmithyA zrute // 39 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNI // 40 // 8 puvAvaravirubehi micchasutabhaNitehiM codiyA bhaNiyA samANA iti saMtaH, codaNANataraM AtmakalAvasthAyAH saMta ityarthaH, puSvaM jaM sAsaNaM 131 sAdyAdi paDivaNNo taM se sapakkhe tami jAtadiTThI taM vauti paricayati chaiMtittibuttaM bhavati, jamhA evaM tamhA taM puSvamicchasutaM sammasutaM se bhavati / para Aha-tattAvagamasambhAvasamANasammattasutANaM ko padiviseso jeNa bhaNNati sammattasutapariggahivAI sammasutaM, ucyate, jahA NANadasaNANaM avabodhasAmaNNabhedA tathA sammasutANIpa bhavissati, kathaM ?, ucyate, jahA visesANaM avabodhiavAtakaraNe gANaM avagahehAo ceca dasaNaM tahA ima, tatte vA jA rUtI taM sammattaM, tattheva jaM rucikaM taM sutaM, evaM micchattapariggahe'vi vattavvaM // idANiM sAdisapajjavasANo| 'se kiM taM sAdIya' (43-195) ityAdi, iha pajjAyaThito vocchittiNito tassa mateNaM duvAlasamaMpi sAdipajjavasANaMti kaMThyaM, jahA NaragAdibhavamavekkhato jIvo, davvaThito puNa avocchittiNato taM tassa mayeNaM duvAlasaMgapi aNAdiapajjavasANaM ca, trikAlAvasthAyAM jahA paMca| thikAyavva, emeva'tthA davvAdicauka paDucca ciMtijA, tattha davvato sammasutaM etami purise sAdi, jaM paDhamatAe paDhA, sapajjavasANaM | devalogagamaNato gelaNNato vA gaTTho pamAdeNaM vA kevalaNANuppacito vA micchAdasaNagamaNato vA sapajjavasANaM, ahavA egapurisasseyA sAdipajjavasANataNato, davato ceva bahave purise paDucca aNAdiapajjavasANaM, annnnonnnntthitimnnaaiviccheyttnnte| maNuyattaNaM va jahA khettato bharaheravatasu titthagaradhamme saMghAdiyANa uppAyavoccheyattaNato sAdipajjavasANaM, mahAvidehesu avicchedattaNato, kAlato osappiNie tisu usappiNie dosu so jataM jAosappiNiNojassappiNi taivaM mahAvidehakAbapalibhAga paDuca tisuvi kALesu avadvitattaNato aNAdiapajjavasANaM / idANiM bhAvataH, je iti aNibidussa Nirese jahA iti kAle pujvaNhe aparaNhe vA diyA vA rAyo vA puliva jiNehiM paNNattA bhAvA pacchA / | ee gotamAdibhiH AdhavijjaMti-AkhyAnte sAmaNNato vA paNNavijjati bhedaprabhedehiM tosaM bhedappabhedANi sarUvamakkhANaM parUvaNA,desijjati uvamA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECE mAsAdyAdi zrutaM zrI . | mettaNaM, jahA go tadhA gavaya iti, gidasaNaM he udiTThatedi, uvadaMsaNA uvaNatovasaMdhAroha, savvaNayahiM vA, athavA egadvitA, ete iti paNNavanandIcUNImANijjANa Niddeso, tahA iti paNNavagaM paNNavaNijje vA paDucca sAdi sapajjavasANaM bhavati, tacca paNNavarga paDucca uvayogato sarabisesato // 41 // payattayaM AsaNIvasesato ya sAdipajjavasANaM, paNNavaNijje paDucca gatito ThANato dupadesAdibhedato tadhegapadesAdimagavagADhato egasamayAdiavvatthANAto vaNNAipajjave ya Asajja sAdisapajjavasANa, pAThAntaraM vA 'te tadA paDucca' tayA iti kAlaM, anAdyaparyavasitaM bhAvataH bhutajJAnaM kSAyAvazamike bhAva nityaM vartate svAmittasaMbaMdha iti, ahavA sAdipajjavasANaM sapaDipakkhaM padesu bhaMgacaukko, paDhamabhaMge saMmasahitasutabhAvo ciMteyavvo, aNegavidhaM vA khayovasamabhAvaM paDucca davvAdiuvayoga vA paDucca paDhamabhaMgA, biiyo suNNo, ahavA abhabvANa aNAgataddhasaMbaMdheNa sutabhAvo bhaNitavyo, carimataiyabhaMgesu avisiTThasutabhAvo abhavvabhavve paDucca joeyavvA, abhavasiddhiyassa iccAdi sutasiddhaM, iha carimatatiyabhaMgesu aNAdisutabhAvo diTThA sutAdhikArato, iharA sAtibhAvo daDhavvo, matisutANa aNNuNNANugatattaNate, so ya aNAdibhAvo jahaNNo ajahaNNamaNukoso vA havejjA, ukkoso pa bhavati, kamhA ?, jamhA ukkosaNANabhAvo kevaliyo bhavati, tassa ya sune imaM pamANaM paDhijjai___ 'savvAgAsapadesa' ityAdi sUtra, savvamiti aparisesaM, savvaggaM avi kidhevaM bhavati?, savvaM AkAsaM, savvAgAsayassa padesA savvAgAsa-| padesA jaM parimANaMti vuttaM bhavati, evaM savvAgAsapadesiyaggaM aNateNaM rAsiNA aNNaNa guNitaM, tAhe jaM rAsipabhANaM labbhati taM savvapajjavANa aggaM bhavati, pajjAtANa ta ekkekassAgAsapadesassa jAvaMto agurulahuyAdI pajjavA ee paNNAe savve sapiDitA, torsa saMpiDiyANa jaM | aggaM etappamANaM akkharaM labhati, akkharaMti duvihaM NANaM, akArAdi davvasutakkharaM, tattha NANamakkharaMti avisesato savvaM NANamakkharaM, OMOMOMERSAX Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevala| paryAyamAnaM SACROSS jamhA taM jIvAto uppaNNaM aNaNNabhAvattaNato No kharaitti, iha puNa savvapajjAyatullattaNato kevalaNANaM ghettavvaM, tamhA kevalaM savvadavvapajjAyanandIcUNIM| &AviNNattisamatthaM bhavati, tadhA kevalaM Neye pavattaitti tassavi parimANaM imeNa ceva vihiNA bhANiyavvaM, savvAgAsapadesaggaM ityAdi pUrvavat, te // 42 // ya savvapajjAyA samAsato tIsaM imeNa ceva vihiNA-guru 2 lahu 2 ete cauro paMca vaNNA do gaMdhA paMca rasA aTTa phAsA aNitthatthasaMThANasaMThitA | cha saMThANA, ete savvadavve saMbhavaMti, amuttadavvesu agurulahu ceva eko pajjAyo saMbhavati, ettha ya ekeke bhede aNaMtA bhedA saMbhavaMti, kiMcamuttadavvasu Nayavisasato aNegavarA aTThavAsaM thUla pajjAyA bhavaMti, kathaM ?, ucyate, te ca battIsaM savvagurulahupajjAehiM vihUNA, yato bhaNitaM 'Nicchayayo savvagurU savvalahuM vA Na vigjane davvaM / vavahArato u jujjati bAyarakhaMdhesu NaNNasu // 1 // NicchayamateNa saJvahA lahu~ guruM vA Natthi davvaM, jadi havejja to tassa paDamANassa Na viroho keNai havejjA, savvalahussa vA uppadamANassa, jao ya niccapaDaNaM uppaDaNaM vANa vijjate, savvahA lahuM guruM vA Na, tamhA savvahA guru lahuM vA davvaM Nasthi, vavahAraNatAdeseNa puNa do'vi asthi, jahA savvaguru koDisilA vajaM vA, sabbalahuM va dhUmaulUgapattAdI, evaM vavahAraNatAdesato bAyarapariNAmapariNatesu khaMdhesu gurubhAvo lahubhAvo ya bhavati, NANNesu tiNasuhumapariNAmesutti, ke puNa suhumapariNAmitA davvA ke vA bAyarapariNayA ?, ucyate, pariNAmato AraddhaM eguttaravaDDitesu ThANesu suhumapariNatA | davvA labhaMti, etesiM ca agurulahupajjavA bhavaMti, bAyaro puNa paramANuto Arambha jAva asaMkhejjapadesio khaMdho bhavati parato bAyarapariNAmo khaMdho labbhati, so ya jahaNovi aNatapadesio NiyamA bhavati, tAto eguttaravaDDitA aNaMtaThANAvAdiyA bAyarA khaMdhA te orAlaviuvvABhAratA ya vaggaNAsu bhavaMti, NiyamA ya te gurulahupajjayA bhavaMti, sIso pucchati-je rUvigurulahudavvA agurulahuyA tesi ke thovA lahuyA ?, | ucyate, thovANi lahuvvANi, tehiMto rUvI agurulahu davvA aMNataguNA bhavaMti, ucyate thUrANaM aNaMtapadesivANaM khaMdhANaM sahANe aNaMtAo // 42 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI agurulaghuparyAyAH | vaggaNAo, suhumANapi aNaMtAo vaggaNAto, thUravaggaNahANehito upari bhAsAdivaggaNaThANesu ekeke aNaMtAo vaggaNAto, hehAtovi thUra vaggaNaTThANeNaM ekA vaggaNA, evaM jAva dasapadesitANaM saMkhejjapadesitANaM saMkhejjAo vaggaNAo asaMkhaapadesitANa asaMkhajjAo vagganandIcUNIM hai jAto, eteNaM kAraNeNaM gurulahudavvehito rUvI agurulahudavyANi aNataguNANi bhavaMti, AdesatareNa vA bAdaraThANesuvi suhamapariNAmo // 43 // aviruddhotti bhANiyabbo, uktaMva 'gurulahudadevahito agurulahupajjayA aNataguNA / obhayapaDisehiyA puNa aNatakappA bahuvikappA // 1 // gurulahupajjAyajutA je davvA tesiM ceva pajjAyA / tehiMto rUviagurulahuya dabvANa je agurulahupajjAyA // 2 // te a thoraaNaMta| guNataNato aNaMtaguNA eva bhavaMtItyarthaH, ubhayapaDisehiyA NAma aguruyalahuA, puNa visesaNe, kiM visesati ?, ucyate, arUvidabvAdhArA ityarthaH, ahavA ubhayapaDisehitA NAma bAyarasuhumabhAvavajjitA je davvA, arUviNa ityarthaH, tesu aNaMtakappA NAma ekekA aNaMtaprakArA, | kathaM?, ucyate, AgAsatthikAe desapaesaparikappaNAe, evaM dhammAdisuvi, bahuvikappatti tesiM aNatakappANaM ekeko aNaMtaprakAro, kathaM puNa', ucyate, jamhA ekeke AgAsapadese arNatA aguruyalahuyapajjAyA bhavaMti tamhA te bahuvikappatti, te ya savvaNNuvayaNayo saddheyA iti, ta rUviarUvidavvANa ya pajjAyaappabahuyaM imaM bhaNNAti-rUvidavvANaM je gurulahupajjAyA te paNNAchedaNa piMDitA etehiMto ekassa ceva amuttadavbassa je agurulahupajjAyA te aNataguNA bhavatItyarthaH, etthaM sio bhaNati-kevatiehiM puNa bhAgahiM muttadavvANaM viDiyapajjAehito amuttadavANaM agulahupajjAyA aNaMtaguNA bhavaMti?, ucyate, nAstyatra parimANaM, bahudhAvi aNataeNaM guNijjamANo amuttadavvapajjAesu Nasthi | parimANaM, evaM gate parimANArthe imaM bhaNNati-'keNa Thavejja Niroho agurulahupajjayANa ussutte / azcaMtamasaMjogo jahitaM puNanaM vivakkhassa laa||1||" jato amuttadavvANaM bahudhAvi aNataeNa guNijjamANA pajjAyA Na bhavaMti tato keneti-kenAnyena prakAreNa bhaviSyati', bhave NirAho RAKSHARANASIARRRRRARE AARAM // 43 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AAAAA NAma parimANapariccheda ityarthaH, kiM muttadavvANaM agurulahupajjAyaparimANaM bhavissati ?, nityucyate-'accatamasaMjogoM' accata-atIva apujja paryAyAH nandIcUau~ mANo jamhA saMjogo jahitaMti-yatra, puNa visesaNe, kiM visesahIrUvidavve, tadityanana amuttadavvapakkho tassa vivakkho muttadavvapagAro akSara bhedAma // 44 // tesu pajjAyathovattaNato amuttadavvesu pajjAyANa atIva bahuyattaNato, ato muttadavvahito amuttadavvapajjAyANa parimANakaraNasaMjogo egate Neva | yujjate, Na ghaDatetyarthaH, 'evaM tu aNatehiM agurulahupajjaehiM saMjuttaM / hoti amuttaM davvaM arUvikAyANa uNa cunnh||1||ti, cauNhaM-dhammAdhammA gAsajIvANaMti, etesiM catuNDavi NiyamA patteya aNatA aguruhUpajjAyA bhavaMti, kathaM?, ucyate, jahA etasiM ekeko padeso aNatehiM agu| rulahupajjAehiM saMjutto tamhA dhammAdhammegajIvassa ya asaMkhejjapadesattaNato asaMkhajjamaNatA patteyaM bhavaMti, AgAsapadesaparimANataNato | puNa tesi atthi parimANaM tahAvi saMvavahArato aNaMtA ktA ityarthaH, evaM tAva vakkheyamanaMtamuktaM // athedAnI tatkevalajJAna yathA'naMtaM tathedamucyate 'uvaladdho' gAhA, savve rUvidavvANa ya jAvaiyAM gurulahupajjAyA te savve arUvidavvANa ya je agurulahupajjAyA ete savve jugavaM jANati pAsai ya, jato evamaNaMtaM kevalaNANamakkhAtaMti saprasaMgamabhihitaM / idANiM akkhakArAdidavvasutamakkharaMti, jadi avisesato NANamakkharaM sutaM NeyavvaM tahAvi rUDhivasato jahA paMkayaM tahA sarakkharaM vaMjaNakkharaM vaNNakkharaM vA bhaNNati, tattha sarakkharaM saraMti-gacchaMti saraMti vA ityato sarakkhara, akArAdi, vaMjaNassa vA phuDamabhidhANaM kharati, Na vA sarakkharamaMtareNa atyo saMbharejjati sarakkharaM, kakArAdi vaMjaNakkharA, vyajyate'ne| nArtha iti pradIpena ghaTAdivat vyajanAkSaraM, tehiM ceva saravaMjaNakkharaM, vaNNakkharaM kiM?, jadA atyo vaNijjati abhilappate vA tadA te vaNNakkharaM bhaNNati, iha ekakassa akArAdihakArAnta sarakkharasaparapajjAyA bhedA ime, akArassa pajjAyA jadhA-dIhahasvaplutAtrayaH, tathA doho udAttAnudAttasvaritabhedaH, evaM hasvaplutAvapi, punarapyakaiko sA'nunAsiko niranunAsikazca, ityevaM aSTAdazabhedaH, evaM sesakkharANavi jahAsaMbhavaM bhedAra CHECLARGESARGASTRA // 44 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA. zruta zrI 18 bhANiyavvA, ahavA saravisasato ekekamakkharassa aNaMtA pajjAyA, ettha ya akArajAtI sAmaNNato sapajjayA aTTArasa, sesA parapajjAyA, lA sAdyAdinandIcUrNI athavA akArAdi vaMjaNA kevalA aNNasahitA vA jaM abhilAve labhate te tassa sapajjAtA, sesA tassa parapajjAyA, te ya savvevi aNatA, | // 45 // | jato sute bhaNitaM 'aNatA gamA aNatA pajjAyA' bhANata 'paNNavaNijjA' gAthA, akkharalaMbheNa' gAthA, aNabhilappANa abhilappA aNaMtabhAgo, | tesipi aNaMtabhAgo sutaNibaddho iti, ahavA akArAdiakkharANa pajjayA saMvadavvapajjAyarAsippamANamettA bhavaMti, kahaM ?, | ucyate, je abhilAvato saMjuttAsajuttehi akkharehiM udattANudAttehi ya sarahiM jAvaie abhilAva abhilappe ya labhati te savve satamappapajjA| iyA, sesA savva parapajjAyA, AkAsaM mottu sayapajjaehito parapajjAyA anaMtaguNA, AgAsassa sapajjaehito parapajjAyA ya, NaNu viruddhaM, | ucyate, savvakkharANa ghaDAdivatthuNo vA duhayA pajjayA ciMtijjaMti, saMbaddhA asaMbaddhA ya, akArassa akArapajjayA akArasahAvattaNato atthiteNa saMbaddhA, ghaTAgArAvasthAyAM ghaTaparyAyavat , te ceva NatthitteNa asaMbaddhA, Natthittassa abhAvattaNao, jahA ghaTAkArAvasthAyAM mRtparyAyavat, akAre ikArAdiparyAyA Natthi, te asaMbaddhA, akAraNa chinnabhAvattaNato, jahA mRdavasthAyAM piMDAkAraparyAyavat , te ceva NatthittaNa saMbaddhA, atthittabhAvattaNato ghaTAdyavasthAyAM ghaTaparyAyavata , evaM akkhareNa chinnabhAvattaNato paresu ghaDesu ghaDa iva pajjAyA viciMtaNijjA, ghaTAdisu ya akArapajjAyA, iccavaM ekkamakkharaM savvapajjAyamaya, evaM sarvatrakAH sarvaparyAyAH, ato bhaNNati savvAgAsapadeseNaM aNataguNitaM pajjavAM // 45 // | akkharaM Nipphajjai, evaM NANakkharaM akArAdiakkharaM NeyaakkharaM ca tiNNivi aNatAbhihitA, etya NANakkharaM jIvassa saMsAratvassa Na kayAi Na bhavati, jato bhaNitaM 'savvajIvANaM pi ya NaM' ityAdi sutaM, samvajIvaggahaNe'vi sati avipadaM saMbhAvaNe, kiM saMbhAvayai ?, ima AAOMOMCCCCC Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNau // 46 // zrutaM siddhe mosuM, casaddatA ya bhavatthakevalI mottuM NaMkAroM vAkyAlaGkAre akkharaM gANaM tassa anaMtabhAgo niccugghADiyato, so kevalassa Na saMbha- 5 sAdyAdivati, kevalassa avibhAgasaMpattaNato ya, odhIravi Na saMbhavati, aNatabhAgassa abhAvattaNato, avadherasaMkheyaprakRtisaMbhavAdityarthaH, maNapajjavaNANe'vi rijuvipuladubbhedasaMbhavato aNaMtabhAge Na bhavati, kiMca-avadhimaNapajjavaNANaNiccu ghADaabhAvattaNato idha aNadhikAro, parisuddhe matisuttetti, akkharassa anaMtabhAgo NiccugghADiyao, adhikatasutassa vA akkharassa anaMtabhAgo NiccugdhADiyato, jattha sutaM tattha matiNANaM ghettavvaM, NiccaMti savvakAlaM, ugghADitotti NAvarijjai, so ya anaMtabhAgo puDhavAdiegeMdiyANavi paMcanha NiccugghADo, athavA savvajahaNNA aNatabhAgo NiccugghADo puDhavikAie, caitanyamAtramAtmanaH taM va ukkosatthINaddhisahitaNANadaMsaNAvaraNodatevi No Avarejjati, jai puNa sovi Avarejjejja teNa jIvA ajIvayaM pAve, 'suchuvi mehasamudae hoti pabhA caMdasUrANaM' jamhA so NAvarijjai tamhA jIvo jIvattaM Na pariccayai, so ya kamhA NAvarijjai 1, ucyate, davvasabhAvasarUvattaNato, iha dihaMto jahA 'suTThavi mehacchAdi bhe caMdarapA mehapaDalaM bhettuM dabve obhAsaha tathA aNatehiM NANadaMsaNAvaraNakammapAggalehiM ekake Atappedese AveDhiyapariveDhiyo te kammAvaraNapaDale bhettRNANattaNaMtabhAgo ubbarai, tato a se abbattaM NANamakkharaM savvajaddaNNaM bhavati, tato puDhavikAehiMto AukAiyANa anaMtabhAgeNAvi suduyaraM NANamakkharaM, evaM kameNaM teuvA uvaNassatibeiMdiyate iMdiya caDhariMdiyaasaNNipaMceMdiyANavi suTTyaraM bhavatItyarthaH / bhaNitaM sAdisapajjavasitaM aNAdi apajjavasitaM ca, ettheva prasaGgato akkharapaDalaM bhaNitaM, etthaM bahuvattabbaM akkharapaDalaM samAsato'bhihitaM, vitthara to se atyaM jiNacoddasa pubviyA kaddei / idANiM gamitAgamita - ( 44-202) gamabahulattaNato gamitaM tassa lakkhaNaM AdimajjAvasANe vA kiMci // 46 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamikAga mika aMgapraviSTAdi visesajuttaM sutaM dugAdisataggaso paDhijjamANaM gamitaM bhaNNati, taM ca evaMvihaM ussaNaM dihivAe, aNNoNNasagabhidhANaThitaM jaM paDhijjai taM agamitaM, taM ca prAyaso AyArAdikAliyasutaM, uktaM gamitAgamitaM // nandIcUau~ idANaM aMgANagapaviTTha-( 45-209) taM ca gamitAgamita ceva samAsato aMgANaMgapavilu bhaNNati, kahaM ?, ucyate, sabvasutassa tbbhaa||47|| vagatattaNato, ahavA arahatamaggovadihANusAre ThitaM jaM taM samAsato duvihaM ityAdi sutaM, 'pAdayugaM jaMghorugAtaduvagaM ca do ya bAhU tA / gI vA siraM ca puriso bArasaaMgo sutavisiho // // iccetassa sutapurisassa jaM sutaM aMgabhAgaThitaM taM aMgapaviTTha bhaNNai. jaM puNa etasseva sutapuri&Asassa vairege ThitaM taM aMgabAhiratibhaNNati, ahavA gaNadharakayamaMgagataM jaM kata therehiM bAhiraM taM ca NiyataM aMgapaviTTha aNiyayasuta| bAhiraM bhANitaM / // 1 // se kiM taM aMgavAhiraM ityAdi, kaMThyaM / AvassagavairittaM duvihaM-kAliyaM ukkAliyaM ca, tattha kAliyaM jaM diNarAdINaM paDhame (carame) porisIsu paDhijjai, jaM puNa kAlavelavajje paDhijjai taM ukkAliyaM, tattha ukkAliyaM aNegavidha-dasaveyAliyAdi, kappamakappaM ca jattha sute vaNijjaitti kappiyAkappiyaM, kappaM jaM sute vaNitaM taM kappasutaM, aNegavihacaraNakappaNokappayaM taM kappasutaM, taM duvihaM cullaM mahaMtaM vA, cullaMti lahutaraM avittharatthaM appagaMthaM vA cullakappasutaM, mahatthaM mahAganthaM vA mahAkappasutaM, eseva paNNavaNatyo savittharo, aNNe ya savittharatthA jattha bhANatA sA mahApaNNavaNA NejjA, majjAdito paMcavidho pamAto tesu ceva AbhogapubviyA uvaratI appamAto, ete jattha suvittharA | daMsejjai tamajjhayaNaM pamAtappamAda, sUracaritaM ettha vidyate jattha sA sUrapaNNattI, purisotti saMkU purisasarIraMvA, tato purisAto NipphaNNA porimasI, evaM savvassa vatthuNo yadA svapramANA chAyA bhavati porisI havai, etthaM porisipamANaM uttarAyayaNassa ante dakSiNAyaNassa vA AdI ekkalAdiNaM bhavati,ato paraM aTThaekkasaTThibhAgA aMgulassa dakSiNAyayaNe baddhati uttarAyayaNe va hassaMti,evaM maMDale maMDale aNNaNNA porisI jattha ajhayaNe // 47 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkAlika kAdaMsejjai tamajjhayaNaM porisimaMDalaM, candasUrassa dAhiNuttaresu maMDalesu jahA maMDalAu maMDalapaveso tathA vaNijjai jattha ajjhayaNe tamajhayaNaM maMDalappanandIcUrNI | | veso, vijjatti-NANaM, caraNa-cAritaM, vividho visiTro vA nicchato-sambhAvo svarUpamityarthaH phalaM vA Nicchato taM jatthajjhayaNe vaNijjai // 48 // | tamajhayaNaM vijjAcaraNaviNicchato, sabAlavuDAulo gaccho gaNo so jassa asthi so gaNI, vijjatti NANaM, taM ca joisaNimittagarta NADe pasattha | su ime kajje kareMti, taMjahA-pavvAvaNA sAmAiyArovaNaM uvaTThAvaNA sutauddesasamuhesANuNNAto gaNIye vA kaMdissANuNNA, khettesu ya Niggamappave| so, emAdiyA kajjA jesu tihikaraNanakkhattamuhuttajogesu ya je jattha karaNejjA te jatthajjhayaNe vaNNijjati tamajjhayaNaM gaNivijjA, thiramajjhavasANaM jhANaM, vibhayaNaM vibhatti, sabhedajmANaM jattha vaNNijjai ajjhayaNe tamajjhayaNaM jjhANavibhattI, maraNa-pANaccAto vibhayaNaM vibhattI pasatthamapasatthA| Ni sabhedANi maraNANi jattha vaNijjati ajjhayaNe tamajjhayaNaM maraNavibhattI, Atatti AtmA tassa visodhi taveNa caraNaguNehi ya AloyaNA| vihANeNa ya jahA bhavati tahA jattha ajjhayaNe vaNijjai tamajjhayaNaM AtavisodhI, sarAgo vIyarAgo ya etosa jattha sarUvakahaNA visesato vIyarA gassa tamajjhayaNaM vIyarAyasutaM, vAghAto NivvAghAto vA bhattasaMleho kasAyAdibhAvasaleho ya jo jadhA kAyambo tathA vaNijjatI jattha ajjhayaNe tama| jjhayaNaM salahaNAsutaM, vidharaNaM vidhAro tassa kappo vidhittaM vuttaM bhavati so jiNakappe therakappe vA, jiNakappe paDimaM ahAlaMda parihAriyA ya daTThavvA, M etesiM vittharA vidhi jattha ajjhayaNe tamajjhayaNa vidhArakappo, caraNa-cArittaM tassa vidhI caraNavidhI, sabhedo caraNavidhI sajjhai jattha ajjhaya-11 |Ne tamajjhayaNa caraNavidhI, Aturo-gilANotaM kiriyAtItaM NAtuM gItatthA paccakkhAveMti diNe2 davvahAsaM kareMtA aMte ya savvahA teNa vA bhatte ve-10 | raggaM jaNetA bhatte NittaNhassa bhavacarimapaccakkhANaM kAreMti, eyaM jattha'jjhayaNe savittharaM vaNijjai tamajhayaNaM AurapaccakkhANaM, therakappeNa vA viharettA ate thirakappitA puNa vitthareNa saMllIDhA tahAvi jadhAjuttaM saMlehA karettA NivvAghAtaM savvadhA ceva bhavacarimaM paccakkhaMti, eyaM savitthara Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI nandIcUNoM // 49 // RSSCCHAR la jatthajjhayaNe vaNijate, te a do ajmayaNA, tatthekkaM suttatthehi sakhittayaraM khuIti, vitiyaM suttatthehi vicchiNNayaraM mahallaMti / kAlika aMgassa cUlitA jadhA AyArassa paMca cUlAto, diTivAtasma vA cUliyAgatti, vivakkhAvasAto ajjhayaNAdisamUho vaggo, jadhA antagaDadasANa, | aNuttarovavAiyadasANaM tini vaggA, tesiM cUlA vaggacUDA, viyAho-bhagavatI tIe cUlA viyAhacUlA, puvvaNito abhaNito ya samAsato (vittha-4 rao) ya cUlAe attho bhaNNatItyarthaH, aruNo NAma devo tassamayaNibaddhe ajjhayaNe jAva taM ajjhayarNa uvautte mamANe aNagAre pariyaTTeti tAva se aruNa-IN deve samayaNividvattaNato calitAsaNo jeNeva se samaNe teNeva Agacchati uvavUhati, tAhe tAhe samaNassa purato aMtaThito kataMjalIovautte suNe- | | mANe 2 ciTThai, se samatte ya bhaNati-subhAsitaM 2 vareha varaMti, ihalokaNippivvAse samaNe paDibhaNati-Na me vareNa aTThotti, tAdhesa padAhiNaM karettAra | NamasettA ya paDigacchati, evaM gahalo varuNo vesamaNo sakko deviMde velaMdhare yatti, uTThANasuyaMti ajhayaNaM siMgaNAiyakajje jassa Na gAmassa vA | jAva rAyadhANIe vA egakulassa vA samaNe Asurutti kaDhe svautte taM uTThANamaetti aAyaNaM pariyadRi ekkaM do tinni vA vAre tAdhe se gAme vA |jAva rAyadhANIu vA nalaM vA uTThati vyasaittivuttaM bhavati, se ceva samaNe tassa gAmassa vA jAva rAyadhANIe vA tuDhe samANe pasaNNe pasaNNase su hAsaNatthe uvautte samuTThANaM taM pariyadRi ekkaM do tiNi vA vAraM tAhe me gAme vA jAva rAyahANI vA AvAseti, samuvaTThANasuyaMti vattavve vagA | rovAto samuTThANasuyattibhANitaM, appaNNA puvvayammi kayasaMkappassa AvAseti, NAgapariyANiyatti ajhayaNaM, NAgatti NAgakumAro tassa sama| yabaddhaM abhayaNaM, taM jayA samaNe uvautte pariyaTTeti tamA akayasaMkappassavi te NAgakumArA tatthatthA ceva pariyAyaMti vaMdati NamasaMti bhattibahumANaM // 49 // vA kareMti siMgaNAiyakajjesu ya varayA bhavaMtItyarthaH, niriyAvaliyAsa AvaliyAdevIo jA jeNa tavoviseseNa uvavaNNA, AvalipaviThUtareya NIrayA lAtaggAmiNo ya NaratiriyA ya saMgatA vaNijjati, sodhammIsANakappesaje kappavimANA te kappavasayA taM vaNNitA tesu ya devIo jA jeNa tavovisese SBISWARA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNau // 50 // Na uvvaNNA tAvaNNitA tAo ya kappabaDeMsayA bhaNitA, saMjamabhAvavigasito puSphito saMjamabhAvacuto avapuSphito, agArabhAvaM pariTThavittA pa vvAbhAveNa vigasittA pacchA sIyai jo tassa iha bhave parabhave ya vilaMbaNA daMsijjai jattha tA puSphiyA, esa biseso pupphacUlAe daMsijjai / aMdhagavaNDiNo je kule te aMdhagasaddaDhovAto vaNDiNo bhaNiyA, te maMthariyagatI sijjhaNA ya jattha bhaNitA te vaNDidasAto, dasatti avasthA ajjhayaNA vA, bhagavato usabhassa caurAsIisamaNasAhassIto hotthA, paiNNagajjhayaNAvi savve kAliyaulkAliyA caurAsIisahassA, kathaM?, jato te cau rAsIisamaNasahassA arihaMtamaggaDavadiTThe jaM sutamaNusatA kiMci NijjUhaMti te sabve paiNNagA, addavA sutamaNussaraMto appaNo vayaNakosalleNa jaM dhammadesaNAdisu bhAsato taM savvaM puiNNagaM, jamhA aNatagamapajjagaM suttaM diTTha, taM ca vayaNaM NiyamA aNNayaragamANupAtI bhavati, tamhA taM paiNNagaM, | evaM caurAsI paiNNagasahassA bhavatItyarthaH, eteNeva vihiNA majjhimatitthagarANaM saMkhejjA paiNNagasahassA, samaNassavi bhagavato jamhA corasasamaNasAhassIto ukkositA samaNasaMpayA tumhA coddasa pannagajjhayaNasahasmA bhavaMti, ahavA 'jattiyA sissA' ityAdisUtraM, iha sutte aparimA NA paiNNagA, paiNNagasAmi aparimANattaNato, kiMca-iha sutte patteyabuddhappaNIyapaiNNagaM bhaNiyadhvaM kamhA?, jamhA patiSNayaparimANeNa caiva patteyabuddhaparimANaM kareiti bhaNitaM, patteyabuddhA vettiyA cevati, codaka Aha--NaNu pettayabuddhA sissabhAvo ya virujjhae, AcAryyAha- titthagarapaNIyasAsaNa paDivaNNakSaNato, tassIso bhavatItyarthaH bhaNitaM kAliyasutaM, aMgabAhiraM ca / idANiM aMgapavi ( se kiM taM aMgapavi (45 - 209) ityAdi (se kiM taM AyAre 45 - 209) sUtraM, AyaraNaM AyAro goyaro bhikkhAgahaNavihANaM viNao nANAio vividho bAvaNNavidhANo vA veNaiyA- sIsA tesiM jahAM AsevaNasikkhA bhAsA saccA asaccamosA ya evaM savvaM AyAre abhAsAmosA saccAmosA ya, caraNaM 'vayasaMjama' gAdhA karaNaM 'piMDassa jA visodhI' gAhA, jattatti ya saMjamajattA tassa sAiNatthaM AhAro mattatti kAlikaM // 50 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgapraviSTaM hai mAtrA, kuto ghettavyo? vartanaM vRttiH, eyaM savvaM AyAre agyavijjati AkhyAyate, suttamatthassa ya padANaM vAtaNAo parittA, aNatA Na bhavaMti, A- zrI diaMtovalaMbhattaNato, ahavA ussappiNikAlaM vA paDucca tItANAgatasavvaddhaM vA paDucca arNatA, uvvakkamAdiNAmAdiNikkhevakaraNaM ca aNunandIcUrNI hai yogaddArA te AyAre saMkhejjA, tesiM paNNavagavayaNalo gocarattaNato, veDho chaMdajAtI, paDivattiotti davvAdipayatthabbhuvagamo, paDimAbhiggahavisesA ya IC // 51 // | paDivattIto te samAsato suttapaDibaddhA saMkhajjA, tivihA jeNa NikkhevamAdiNijjuttI teNa saMkhejjA, Nava babhacerA piMDesaNA sejja iriyA bhAsajjAya vatthesaNA pAdesaNA uggahapaDimA satta sattikkayA bhAvaNA vimuktI, evaM te paMcAsI havejjA, paNavIsaM ajjhayaNA, paMcAsItiuddesaNakAlA, kathaM 1, ucyate, aMgassa sutakhaMdhassa ajjhayaNassa uddesagassa ete caurovi ekko uddesaNakAlo, evaM satthapariNaNAe satta uddesaNakAlA logavijayassa cha sItosaNejjassa cauro sammattassa cauro logasArassa cha dhuassa paMca mahApariNAe satta vimohajjhayaNassa aTTha uvadhANa suttassa cauro, piMDesaNAe ekkArasa, sejjAe tiNNi, bhAsajAyAe do, pAdesaNAe do uggRhapaDimAe do, sattikayANaM satta, bhAvaNAe eko, vimobattIe eko ete savve paMcAsIti, codaka Aha-jati do sutakhaMdhA paNuvIsaajjhayaNANa advArasasahassA padaggeNaM bhavati, jato bhANitaM'NavabaMtaceramayito aDDArasapadasahassito veoM ti etaM virujjhati, AcArya Aha-NaNu etthavi bhaNitaM 'sapaMcacUlo aTThArasapadasahassito vedo' ti, iha suttAlA| vagapadehiM sahito bahubahutaro ya vaktavyetyarthaH, ahavA do takhaMdhA paNavIsaM ajmayaNA ya ete AyArAggasAhitassa AyArassa pamANaM bhaNitaM, aThThArasapadasahassA puNa paDhamasuyakkhaMdhassa NavayaMceramaiyassa pamANa, vicittatthapadA ya suttA, gurUvadesA tosa attho bhaNitavvo, akkhararayaNAe saM-1 khejjA akkharA, abhidhANAbhidheyavasato gamA bhavaMti, te arNatA imeNa vihiNA-sutaM me AusaMteNaM bhagavatA, sutaM meA tadAsu me AusaMtehi lasutaM me AsuyaM me AtaM, sutaM mayA AtadA suyamadA ahiM suyaM mayA A evamAdiMgamehi bhaNNamANaM aNaMtagama, akkharapajjaehiM atthapajjaehiM yada AGAR // 51 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNAM // 52 // anaMta, parittA tasA anaMtA Na bhavaMti, anaMtA thAvarA vaNavphaMisahitA, sAsatatti paMcatthikAiyAiyA kaDAte kittimA payogAto bIsasApariNA- aMgapraviSTaM to vA jahA abhA ambharukkhAdI, jahA ete sabve AyAre sutteNa nibaddhA NijjuttisaMgahaNIhatUdAharaNAdiehi ya nikAiyA, kiMca-ete aNNe ya jipapaNNattA - jiNappaNIyA bhAvA Aghavijjati jAva uvadaMsejjati etesiM padANaM pUrvavad vyAkhyA, evaMvidhamAyAraM vijjiDaM se purise evaM jadhA AyAraNibaddhA paruvitAya tathA savvabhAvANaM NAtA bhavati, vividheti aNegadhA jANamANo viNNAtA bhavati, aNNavAvAdugehiMto vA visi -- itare va visidvayaraM vA jANamANo viSNAtA bhavati, sesa NigamaNaMtaM sutaM kaMThyaM, setaM AyAro // 'se kiM taM suyagaDe' tyAdisUtraM (47-212) sUijjaitti jadhA NaTThA sUI taMtuNA sUijjai, uvalabhyatetyarthaH, atha sUti paDhaM vutei tadhA sUyagaDo jIvAipadasthA sUiti, vUiM kiccati prativyUhaM tena prativyUhena tena parappavAdI NippaTTapasiNaM kAuM sasamayastra sambhAve Thavijjai, uddesayaparimANAo uddesaNakALA jANejjA, sesaM kaMThyaM, setaM sUyagaDe || 'se kiM taM ThANe' tyAdisuttaM (48-228) ThAvijjaMvitti svarUpataH sthAsyante, prajJApyante ityarthaH, chinnataDaM TaMkaM kUDasi jadhA vedassovari Nava siddhAyataNAdiyA kUDA, himavaMtAdiyA kheLA, sihareNa siharI, jadhA vedaDDo, jaM kUDaM uvari aMbakhujjayaM taM pabbhAraM jaM vA pavvayassa uvaribhAge hatthakuMbhAgitI kuDuhaM NiggataM taM pabbhAraM gaMgAiyA kuMDA timisAdiyA guhA ruppasuvaNNarayaNAdiyA AgarA puMDarIyAdIyA dadhA, gaMgAsiMdhUmAdiyAo nadIo, sesaM kaThpaM, se taM ThANaM / 'se kiM taM samavAya' ityAdi ( 49 - 229 ) samavAe Nikkhevo caubviho, davve sacittAdidavyasamavAyo, bhAvasamavAto imaM ceva aMga, ahavA jattha vA pasatthA udayAI bahU bhAvA saMNivAdiyajogA vA bhAvasamavAto, bhAvasamavAe vA imaM vittaM jIvA samAsAsijjati samaM asijjati samati Na visamaM jadhAvatthitaM anUnAtiriktaM ityarthaH AzrIyate budhyate jJAnena gRhyatetyarthaH, ahavA samAsati iha magge'bhihitaM savvapadasthANa samAsato visarisotti, sesa kaMThyaM, uktaM samavAyaM / 'se kiM taM viyAdhe' tyAdI (50-229) // 52 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI viyAhitti vyAkhyA iha jIvAdayo vyAkhyAyaMte, iha sataM ceva ajmayaNasanaM, goyamAdiehiM puDhe apuDhe vA jo paNhatavAgaraNaM, sesaM kaMThyaMla jJAtAcaMganandIcUrNI se taM viyAhi ||'se kiM taM NAtAdhammakahe ' tyAdi sUtraM (51-230) egUNavIsaM NAtajhayaNA, NAtatti AharaNA, viTThatiyo vA Najjai praviSTaM // 53 // | te NAtA, ete paDhamasuyakhaMdhe, ahiMsAdilakkhaNassa dhammassa kahA dhammakahA, dhammibAo vA kahAo dhammakahAo, akkhANagAtti vuttaM bhavati, ete bitiyasutakhaMdhe, dasa dhammakahANaM vaggA, vaggotti samUho, tavvisesaNavisiTThA dasa ajjhayaNA vete daLuvvA, egUNavIsaM NAtA dasa ya dhamma-18 kahAto, tattha NAtesu AdiyA dasa NAtA ceva, Netesu akkhAiyAdisaMbhavo, sesA Nava NAtA, tesu ekake jAte cattAlIsaM akkhAdiyAo bhavaMti, tatthavi ekekAe akkhAiyAe paMca paMca uvakkhAiyasayAI bhavaMti, tesuvi ekAe uvakkhAiyAe paMca paMca akkhAiyauvakkhAiyasayAI bhavaMti, evaM ete Nava koDIo, tAmo dhammakahAsuM sAvetavvattikAuM ekUNavIsAe tANaM dasaha ya dhammakathANaM viseso kajjai, dasa gAtA 4dasaNava dhammakathAo, dasahiM paropparA suddhA, evaM visese kate sesA Na NAtA, te NAyA catAlIsAe guNitA, jAtA tiNNi sayA saTTA | | akkhAitANaM, ete akkhAiyA paMcasatehiMto sobhitA, tattha sesaM cattAlaM sate, taM uvakkhAiyapaMcasatehiM guNitaM, jAtA uvakkhAiyANaM sattari sahassA, te ihi akkhAitovakkhAiyasatehiM guNitA, evaM jAyA adbhuTThAto akkhAiyakoDIo, padaggeNaMti uvasaggapadaM nivAtapadaM NAmita| padaM akkhAtapadaM missapadaM ca, ete pade adhikicca paMca lakkhA chAvattari ca sahassA padaggeNaM bhavaMti, athavA suttAlAvayapadaggeNaM saMkhajjAI M padasahassAI bhavaMti, ahavA chohattarAvi ta sahassa paMcalakkAvi saMkhejjapadasahassehiM Na virujjhati, sesa kaMThyaM, 'se taM nnaataadhmmkhaao| // 53 // | 'se kiM taM uvAsagadasAo' ityAdi suttaM (52-231) 'uvAsaya'tti sAvatA tesiM aNuvvayaguNasIlavatovavesaNA dasasu ajjhayaNesu akkhAtijati uvAsagadasA bhaNitA, tAsu ya padaggaM ekArasa lakkhA bAvaNaM ca sahassA padaggeNaM, suttAlAvayapadahiM saMkhajjANi vA padasahassAI pada SSSSSSSS SASARA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI | geNaM, seMsa kaMThaya, 'se taM uvAsagadasAo' || 'se kiM taM aMtagaDadasAo' ityAdi suttaM (53-232) "aMtakaDadasatti kammaNo saMsArassa upAsakAnandIcUrNI lavA aMto kaDo jehiM, te ya titthagarAdI, te paDhamavaggo dasajjhayaNaMti tassaMkhato aMtakaDadasatti, ahavA dasatti avatthA, tersi nA avasthA sA va caMgAni // 54 // pANijjatitti ato aMtakaDadasA, sarIrA dhujjhaNe vA dasaNhaM aMtakagetti aMtakaDadasA, NavaraM aMtakaDakiriyAotti asya vyAkhyA-aMtakaDANa | kiriyA aMtakaDakiriyA, bahUrNa tA aMto kaDe kiriyAotti bhaNitA, kiriyatti kriyA kaDAvalyA ityarthaH, ahavA kiriyatti karmakSapaNakriyA saselesAdiavatthAe, ahavA kiriyatti suhumakiriyaM jhANaM, ahavA ghAtikammesu aMtakaDesu kiriyatti kammabaMdho, so ya iriyAvahitotti | bhaNitaM bhavati, AghAvajjai, vaggotti samUho, so ya aMtakaDANaM ajjhayaNANaM vA, savve ajjhayaNA jugarva uhissaMti, tAsu suttapadaggA tevIsa | lakkhA cauroya sahassA padaggeNaM, saMkhejjANi vA padasahassANi sutAlAvagA apadaggeNaM, sesaM kaMThaNaM, se taM aNtkdddsaa'| 'se kiM taM aNuttarovavAiyadasA' ityAdi suttaM (54-233) Natthi jassuttaraM so aNuttaro, uvavajjaNamuvavAto uppattItyarthaH, aNuttaro uvavAo jassa so| aNuttarovavAito tesi, bahuvayaNAo aNuttarovavAiyatti vagge vagge dasajjhayaNatti ato aNuttarovavAiyadasA bhaNitA, saMsAre suhabhAvaM paDucca, aNuttaraM, ahavA gaticaukkaM paDucca aNuttaraM, ahavA devagatIe ceva aNuttaraM, aNuttaradevesu jesiM uvavAdo tesiMNagarAdiyA kahijaMti, iha baggotti samUho, so ya ajjhayaNANaM, vagge vagge dasa adhyayaNA ityarthaH, tesiM padasaMkhA chAyAlIsaM lakkhA aTTa ya sahassA, saMkhejjANi vA padasaha-| ssANi, sesa kaMThyaM 'se taM aNuvavAiyadasA' (annuttrovvaaiydsaa)||'se kiM taM paNhAvAgaraNAI' ityAdi sUtraM (55-234) paNhotti | pucchA, paDivayaNaM vAgaraNaM pratyuttaramityarthaH, tamhi paNhAvAgaraNe aMge paMcAsaSadArAdikA vyAkhyeyA parappavAdiNo ya aMguDhavAhUppAsaNAdiyANaM // 5 // | ca pasiNANaM aThuttaraM sataM, kiMca-je vijjamaMtA vivAe javijjamANA apacchitA ceva subhAsubhaM kahayaMti tArisANaM apasiNANaM aThuttaraM sayaM SHRSHASTRISHABHASHA ORGANGACAS Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNau // 55 // aMguTThAipasiNabhAvaM caiva kareMti taM tArisANaM pasiNApasiNavajjANaM aTTuttaraM sayaM, ahavA aNaMtarA je kahitA te pasiNA paraMpare pasiNApasiNA ' taM puNa vijjAkahitassa paraMpare bhavati, aNNe ya vividhAtisayA kahejjaMti, kiM vA jAgA suvaNNA aNNe ya bhavaNavAsiNoM te vijjamaMtAga| risitA AgatA sAdhuNA saha saMvadaMti jalpaM kareMti, pAThAntaraM vA divvA saMghAyA saMvayaMti ta dumukkhA saMbhavati, varadAdhAnagatAdi vA kurvati, dasamassaMgassa padaggaM doNaDatilakkhA solasa ya sahassA, padaggeNaM saMkhejjANi vA padasahassANi, sesaM kaMThyaM, 'se taM paNhAvAgaraNaM // ' se kiM taM vivAgasutaM' ityAdi (56-234) vividho pAkaH vipacanaM vipAkaH karmaNAM subhamasubho jaMmi vA sutte vipAko kahijjai taM vipAkasutaM, vipAkasuttassa sutapadaggaM egA padakoDI culasItI ca lakkhA battIsaM ca sahassA padggeNaM, saMkhejjANi vA padasahassAI padaggeNaM, sesaM kaMThyaM, "se kiM taM diTTivAti'ti ( 57-235) dRSTidarzanaM vadanaM vAdaH dRSTInAM vAdaH dRSTivAdaH tatra vA dRSTInAM pAto dRSTipAtaH, sabhedabhiNNAto savvaNatadiTThIto tattha vayaMti pataMti vatti ato didvivAto, so ya paMcabhedo parikammAdi, tattha parikaMmatti jogakaraNaM, jadhA gaNitassa solasa parikammA taggahitasutattho se sagaNitassa jogo bhavAte, evaM gahidaparikammasuttattho sesasutAidiTTivAdasutassa jogo bhavati, taM ca parikrammaM siddhaseNitaparikammAdithUlabhedayo sattavidhaM uttarabhedayo tesItividhaM mAtuapadAdI, taM ca savvaM mUluttarabhedaM suttatthao vocchiNNaM jadhAgatasaMpadAtaM vA vacce, kiM ca etosa sattaNDaM parikrammANaM je AdimA parikaMmA sasamayikA, svasiddhAntaprajJApanA evetyarthaH, AjIviyA pAsaMDatthA gosAlayavattitA, to siddhantamateNa cutAcutaseNitA satta parikammA paNNavijjati / iyANi parikamme NayaciMtA - gamo duviho-saMgahito asaMgahio ya, saMgahito saMga paviThTho, asaMgahito vavahAraM, tamhA saMgaho vavahAro rijusuto sadAiyA ya eko, evaM cauro NayA, etehiM cha saMsamaikAi parikammAI ciMtijrjjatitti, ato bhaNitaM 'caDakaNaiyANaM' ti, te caiva jIvakAe anuttaro0 pAtikAdIni // 55 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SCHO raSTivAdaH 18| terAsitA bhaNitA, kamhA 1, ucyate, jamhA te savvaM jagaM ThyAtmakaM icchaMti, jassa jIvo ajIo jIvAjIvA, loe aloe loyAloyA, nandAcUNAta saMte asaMte santAsaMto, evamAdinayaciMtAe cintenti, tivihaM NayamicchaMti, taMjahA-davvaThito pajjavaThito ubhayaThito ya, ato bhaNitaM // 56 // 'satta terAsiyAI ti satta parikammA terAsiyA pAkhaMDatyA tividhAe NayacitAe ciMtayaMtItyarthaH 'suttAI'ti ujjusutAiyAI bAvIsaM suttAI, 18 savvadavvANa savvapajjavANa savvaNayANa savvabhaMgavikappaNovadaMsagANi, savvassa Nayagatassa ya'tthassa sUyagatti sUyaNato suttA bhaNitA jadhAbhidhANatthAto, te ya idANiM suttatthato vocchiNNA, jahAgatasaMpradAyato boddhavvA, te ceva bAvIsaM suttAvi bhagavato aTThAsIti suttA | bhavaMti imeNa vidhiNA-bAvIsaM suttA vicchinnacheyaNayAbhippAyayA, kahaM chedachedaNato chedaNatovi bhaNNati ?, ucyate, jo tato sutaM chiNNaM | chedeNa icchai jadhA 'dhammo maMgalamukkiTTha' ti silogo, esa silogo suttatthato patteyabhedeNa Thito, No bitiyAisiloge avekkhaitti vuttaM | bhavati, chiNNo chedo jassa sa bhavati chiNNachedaH, pratyekaM kampitapayatetyarthaH / ete evaM bAbIsaM sasamayasuttaparivADIe suttAdi, tA ete ceva kA bAvIsaM achiNNachedattaNatA'bhippAyato AjIviyasuttaparivADIe ThiyA acchiNNachedaNato, jadhA eseva dumapuphiyApaDhamasilogo asthato | bitiyAisiloge adhikkhamANo bitie ya paDhama, acchiNNacchedaNayAbhippAyato bhavati, evaMpi bAvIsaM suttA akkhararayaNaThitAvi atthayo aNNoNNamavekkhamANA achiNNacheyattaNayaThiyatti bhaNNati, NayaciMtAe bAvIsaM ceva suttA 'terAsiteNaM tikaNaiyAInti trikanayAbhiprA-11 OM yato ciMtyaMtetyarthaH, tathA sasamaevi NayaciMtAe bAvIsa ceva suttA caukaNaiyA, evaM cauro bAvIsAto aTThAsII suttA bhavati, se taM suttaaii| &se kiM taM punvagataM?, kamhA puvvagataMti ?, ucyate, jamhA titthakaro titthapavattaNakAle gaNaharA savvasutAdhArattaNato puvvaM puvvagatasuttatthaM & bhAsai tamhA puvaMti bhaNitA, gaNadharA suttarayaNaM karentA AyArAirayaNaM kareMti ThaveMti ya, aNNAyariyamateNaM puNa puvvagatasuttatyo puvvaM / L OGISK , aNNAyariyArattaNato puvaM puta suttaaii| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandI cUrNau // 57 // cau arahatA bhAsiyA gaNaharehivi puvvagataM caiva puvvaM raiyaM pacchA AyArAi, evamutto codaka Aha-NaNu puvvAvaraviruddhaM, kamhA ?, AyAraNijjuttIe bhaNitaM - 'savvesiM AcAro0' gAhA, AcAryAha-satyamuktaM, kiMtu ThAvaNA, imaM puNa akkhararayaNaM paDucca bhaNitaM, puvvaM puvvA katA ityarthaH, te ya uppAyapubvAdaya coisa puvvA paNNattA, paDhamaM uppAyapuvvaMti tattha savvadavvANaM pajjavANa ya uppAyabhAvamaMgI kAuM paNNavaNA kayA, tassa padaparimANaM ekA padakoDI, bitiyaM aggeNIyaM, tatthavi savvadavvANa pajjavANa ya savvajIvavisesANa ta aggaM parimANaM NautipadasahassA, taiyaM vIriyapavAyaM, tatthavi ajIvANa jIvANa ya sakAmetarANa vIriyaM pravadatIti vIriyappavvAdaM tassavi cattAri padasahassA, tthaM Natthi asthippavAyaM, jaM loge jadhA atthi Natthi vA ahavA sitavAyAbhippAdado tadevAsti nAstItyevaM pravAda iti atthiNatthippavAdaM bhaNitaM, taMpi padaparimANato saTThi padasahastrANi, paMcamaM NANappavAdaMti, tammi maiNANAipaMcakasya saprabhedaM prarUpaNA jamhA katA tamhA NANappavAdaM, taMmi padaparimANaM egA padakoDI egapadUNA, chaTuM saccappavAdaM, sacca-saMjamo taM saccaivayaNaM vA taM sacce jattha sabhedaM sapaDivakkhaM ca vaNijjai taM saccappavAyaM, tassa padaparimANaM egA padakoDI chappadadhiyA, sattamaM AyappavAtaM, Ayatti AtmA so'NegadhA jattha NatadarisaNehiM vaNNijjai taM AyappavAdaM tassavi padaparimANaM chabbIsaM padakoDIo, aTTamaM kammappavAdaM NANAvaraNAiyaM aTThavihaM kammaM pagatiThitiaNubhAgappasAdiehiM bhedehiM aNNehiM uttaruttarabhedehiM jattha vaNNijjai taM kammappavAda, tassavi padaparimANaM egA padakoDI asItiM ca padasahasvANi bhavaMti, NavamaM paJcakkhANaM, taMmi savvapaJcakkhANasarUvaM vaNijjaitti ato paccakkhANappavAda, tassa padaparimANaM caurAsIti padasahasvANi bhavaMti, dasamaM vijjaNuppavAtaM, tattha ya aNege vijjAisayA vaNNitA, tassa padaparimANaM egA padakoDI dasa ya padasahassANi, egAdasamaM avazaMti, vaMjhaM NAma NiSphalaM Na vaMjhamavaMzaM saphaletyarthaH sabve NANatava saMjamajogA saphalA vaNijjaMti appasatthA ya pamAdAdiyA pUrvagatazrutaM // 57 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI Nsabva nandIcUreMTa // 58 // SCHOGRAPISHO HOSTOXX savve asubhaphalA vaNNitA avo avaijha, tassaSi padaparimANaM ekavIsaM padakoDI, bArasamaM pANAlaM, tattha AyupramANa savihANaM savvaM satipadaM aNNe yAvaMgatazruta prANA varNitA, tassa padaparimANaM egA padakoDI chappaNNaM ca padasayasahassA, terasamaM kiriyAvisAlaM, tasya kAyakiriyAdaovi sAsati sabhedA saMjamakiriyAo ya baMdhakiriyAvidhANA, tassavi padaparimANaM Nava koDIo, cohasamaM logabiMdusAraM, taM ca imaMsi loe suyaloe vA biMdusAraM bhaNitaM, tassa padaparimANaM addhaterasa padakoDIo // idAANi aNuyogoci anuyoga ityetat , anurUpo yoga anuyoga ityevaM sarva eva sUtrArtho vAcyaH, iha janmabhedaparyAyazikSAdi yogaH, vivakSito'nuyogo vAcyaH, sa ca dvividho-mUlapaDhamANuyogo gaMDikAviziSTazca, tattha mUlapaDhamANuyogetti, iha mUlabhAvastu tIrthakaraH, tassa prathamaM pUrvabhavAdi athavA mUlassa paDhamA bhavANuyogo ettha titthagarassa avIvamavabhAvA vaTTamANavayajammAdiyA bhAvA kahejjaMti, ahavA je mUlassa paDhamA bhAvA te mUlapaDhamANuyogo, pattha titvakarassa je bhAvA prasUtAste pariyAyapurisattAi bhANiyavvA, 'gaDiyANuyogo'tti-ikkhumAdiparvakaMDikAvat ekAdhikArattaNato gaMDiyANuyogo bhaNNati, te ca kulakarAdiyAto vimalavAhaNAvikulakarANaM puvvamavvajammaNAmappamANagAhA, evamAdi jaM kiMci kulakarassa battaya taM savvaM kulakaragaNDiyAe bhANataM, evaM titthagarAdigaMDiyAsuvi, 'cittaragAMDiya' ti, cittA iti anekArthAH aMtare iti usamaajiyaMtare vA viTThA, gaMsikA iti khaMDaM, ato vittaMtare gaMDikA diTThA, to tAsa pAvaNA puvvAyariehiM imA nihiDA P // 58 // AdiccajasAdINaM usamassa paoppae paravatINaM / sagaramayANa subuddhI iNamo saMkhaM parikora // 1 // coisa lakkhA siddhA givaDeNeko ya hoti sabbaDe / evekeke ThANe purisajugA hota'saMkhejjA // 2 // puNaravi copasa laksA sivA mivavINa doSNa svyhe| jugaThANe 5453 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAvi asaMkhA purisajugA hoti NAyavvA ||3jaav ya lakkhA coisa siddhA paNNAsa hoti sbddh'e| paNNAsaTANevi ya purisajugA hoti kAcitrAntara 8 gaNDikA nandAcUNA saMkhejjA // 4 // eguttarA dulakyA savvaTThANe va jAva pnnnnaasaa| ekekkuttaraThANe parisajugA haoNti'saMkhejjA // 5 // viparIyaM sambahe| codasalakkhA ya nivvuo ego| sacceva ya parivADI paNNAsA jAva siddhIe // 6 // teNa paraM lakkhAdi do do ThANA ya samaga vaccati / | sivagatisavvaDehiM iNamo tAsiM vidhI hoi // 7 // do lakkhA siddhIe do lakkhA NaravadINa sabaDhe / evaM tilakkhacaDa paMca jAva lakkhA | asaMkhejjA // 8 // sivagavisabahiM cittaragaMDitA tato cauro / egA eguttariyA egAdi bitiuttarA taiyA // 9 // tatiegAdi tiolAttara tigamAdi ottarA cautthe y| paDhamAe siddheko doNNi ya savvaTThasiddhami ||10||ttto tiNi NariMdA siddhA cattAri hoMti svvhe| iya | jAva asaMkhejjA sivagatisavva? siddhehiM // 11 // tAe biuttarAe siddheko tiNNi hoti sabaDhe / evaM paMca ya satta va jAva asaMkhejja do timi // 12 // ega cau satta dasagaM nAva asaMkhejja hoMti do tiNNi | sivagatisavvadvehiM tiuttarA ettha NeyavvA // 13 // hai tAhe tiyagAdiviuttarAe aUNatIsaM tu tiyaga ThAve / paDhame u Natthi khevo sesesu ime bhave khevA // 14 ||'dug paNa mavarga terasa sattara sa duvIsa chakaMca aDeva / vArasa coisa atha aThThavIsa chabbIsa paNuvIsA // 15 // ekArasa tevIsA sIyAlA satari satahattarI tahaya / |iga duga sattAsItI egattarimeva chAvaDI // 16 // auNattari cavIsA bAyAlasayaM taheva chabbIsA / ee rAsIkkhevA vigatatA jahAka-14 | maso // 17 // sivagatisabbohiM do do ThANa visamuttarA NeyA // jAvUNatIsaThANe uNatIsaM puNa chavIsAe // 18 // visamuttarA ya paDhame |evamasaMkhavisamuttarA nneyaa| savvakRvi aMtilaM aNNAe AdimaM ThANaM // 19 // auNattIsaM vArA ThAve Natthi paDhama pakkhevo / sese sagavIsAe | savvattha dugAdikkhavo // 20 // sivagatipaDhamAdIe vitivAe taha va hoti sbddh'e| iya egasariyAI sikAvisabAThApAI // 21 // SRIES Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evamasaMkhejjAo cittaragaMDiyAo NeyavvA / jAva jiyasattu rAyA ajiyajiNapiyA samuppaNNo // 32 // evaM gAhAhiM cittaMtaragaMDiyA citrAntaranandIcUrNI sammattA / imA etAsiM ThavaNA -" gaNDikA ettiyA lakkhA siddhA-|14| 14 | 14 | 14 | 14| 14 | 14 | 14 | 14 | 14] evaM jAva asaMkhejjA pusisajugA siddhA,/8/ 4 ettiyA savvaTThagayA- | 1 | 2 | 3 | 4 5 6 7 8 | 9 | 10| esA paDhamA, ato paraM siddhA lakkhA |5| siddhA ettiyA lakkhA-1 2 3 4 5 6 7 8 9 savaDhe lakkhA jAva asaMkhejjA purisajugA / IPI savvalRmi gayA ettiyA lakakhA| 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | siddhA, esA bIyA, ao paraM ettialakkhA siddhA savvadve'vi etiyA evaM jAva asaMkhejjA aavliyaa| AvaliyA egAdi eguttaraM dovi gacchati | 2 | 3 | 4 5 6 7 8 9 dUragamaNAo paMcAsIime ThANe ciTThati, esA tajhyA gaDiyA, ataH paraM catasro 6 // 6 // gaDiyA ekottarA pradarzyate / SHREEKANKERGICALSAs Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNau // 61 // |egAi eguttarA paDhamA NeyA egAdi siddha egAdi sivagati biuttariyA savbaTTe lakkhA. evaM jAva asaMkhejjA. 1 3 2 4 5 9 11 13 5 8 10 12 14 7 1 3 13 17 24 72 dvA9 19 42 27 103 5 9 7 11 15 29 34 42 51 37 43 55 40 76 106 31 31 38 46 35 47 57 54 42 99 30 116 3 5 tiuttarA taiyA cittaMtaragaMDiyA. 1 7 13 19 25 31. 4 10 15 22 28 34 8 15 25 11 17 29 14 50. 12 20 9 15 13 28 26 73 evaM gAhrANusAreNa NAyavvaM jAva akhaMjjA / cUlatti siharaM diTTivAte jaM parikammasutapuvvapuvvANuoge ya bhaNitaM taccUlAsu bhaNitaM, tA ya cUlAo AdillapuvvANa cauNhaM, cUlavatthU bhaNitAto caiva samvuvari ThavitA paDhijjaMti ya, ato te sutapabbayacUlA iva cUchA, teli jahakameNaM saMkhA, catu bArasa aTTha dasa ya bhavaMti cUDA cauNha puvvANaM / ee ya cUlavatthU samvuvariM kila paDhijjati // 1 // saMkhejjA-vastha, paNuvIsutarA dosatA, saMkhejjA cUlavatthutti caDatIsaM, (*85 - 246) anaMtA bhAvatti bhavanaM bhUtirvA bhAvaH, te ya jIvAjIvAtmakA atA prati citrAntara gaNDikA // 61 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nandIcUrNI // 62 // |baddhA, aNaMtA abhAvatti abhavanaM abhAvaH abhUtirvA, jamhA jIvA ajIvatteNa abhAva: ajIvo ya jIvatteNa, ghaDo paDatteNa paDo ya ghaDatteNa, mAvAdyAH | emAdi aNaMtA abhAvA pratibaddhA, ahavA je jahA jAvaiyA bhAvA tesi paDipakkhato tAvaiyA ceva arNatA abhAvA bhavaMti, 'aNaMtA heu' tti paMcadasAvayavavayaNe sapakkhadhammasapakkhattaabhilasitasajjhasAdhakaM vayaNaM hetU bhavati, ahavA savvajuttijuttaM vadaNaM hetU bhaNNati, ahavAmA | savve jiNavayaNapahA hetU pratipAdakattaNato, NihosahetuvayaNaM vA, suttassa ya aNaMtagamattaNato, evaM aNaMtA ahetU, bhANatapaDipakkho, te ya aNatA cevAhetU, aNaMtA kAraNatti kajjasAhayaM kAraNaMti, te ya payogavIsasAto aNatA bhANiyavvA, jaM ca jassa asAdhakaM taM tassa akAraNaM, jahA cakadaMDAdayo paDassa, evaM aNaMtA akAraNA, aMNatA jIvA ityAdi kaMThyaM, 'icceyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM tIte kAle aNaMtA jIvA ANAya virAdhettA ityAdi, (58-247 ) duvAlasaMgaM gaNipiDagaM tivihaM paNNattaM-suttato atthato tadubhayao, eseva ANA tivihA suttANA atthANA tadubhayANA ya, egahitA tahavi abhihANato viseso kajjai, yathA AjJApyate ebhiH tadA AzA bhavati, taMtubhiH parTa vyaya, devadattavat AzApyate yayA hitopadezaH tadA AjJA iti / idANiM etesiM virAhaNA ciMtijjai, jaM suttato duvAlasaMga gaNipiDagaM taM atthato | bhaNitaM abhiANivesaNa aNNahA paNNaveto tAe atthANAe suttaM virAhittA tIte kAle'NatA jIvA saMsAraM bhamiyapuvvA goTThAmAhilavata, ahavA jaM atthato je duvAlasaMgaM gaNipiDagaM suttato abhiniveseNa aNNahA paDhittA tAe suttANAe atthaM virAhettA'tIte kALe'NatA jIvA saMsAraM bhamiyapuvvA jahA jamAlI, ahavA ANaMti paMcavihAyArArAdhaNasIlatA guruNo hitovadesavadaNaM ANAe aNNahA AyarateNa gaNipiDagaM virA|dhitaM bhavati, evaM tIe kAle aNatA jIvA saMsAraM bhamiyapuvvA, eso akkharasamo attho, imo ya'Nakkharasamo-ANAe virAdhettA iti, jahA chAyAe bhuMjittA gato, No chAyAe karaNabhUyAe bhuMjettA, kiM tu chAyAyAM bhuktvA gatotti, evaM AjJAyAM virAdhanaM kRtvA, sA ya ANA imA RECOMMOMCHORAKAKAR 18 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIcUrNI // 63 // kA phala SEACCORECACAN icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM ANAe virohattA' sesaM pUrvavat , paDuppaNNaaNAgatesu evaM ceva vattavyaM, NavaraM paDuppaNNe kAle parittA jIvAdvAdazAMgA| iti, arNatA asaMkhejjA ya Na bhavatitti, maNuyANaM saMkhejjataNato, ArAiNasuttesu evaM ceva battavyaM, Na kayAtI NAsI atItakAle nAstitva- rAdhanA bhAvapratiSedhakaM sUtra, 'bhUviMca' ityAdi trikAle astitvasAdhakaM sUtraM, trikAlabhAvaNatA ceva acalatA, ThiccA dhuvA mervAdivat, dhuvattaNato virAdhanA ceva jIvAdiNavapadatthesu niyuktaM niyataM jadhA lokavacanaM paMcAstikAyeSviva, NiyattaNato ceva sAsayaM zazvad bhavatIti samayAvalikAmuhUrtadinAdi-* pvAkAlaM, sAsayattaNato ceva vAyaNAdisu akkhayaM, nAsti kSayo akSayaM gaMgAsiMdhupavAhiSvapi poMDarIyAdihadavat , akkhayattaNato ceva avyayaM 5 nAsya vyayo avyayaM, mAnuSottarA bahiyasamudravat , avvayattaNato ceva svapramANe avahitaM jaMbUdvIpAdivat , akkhayattaNato ceva savvahA ciMtijjamANaM NiccaM AkAzavat , avinAzItyarthaH, ahavA ete dhuvAdiyA egaTThiyA, codaka Aha-icce duvAlasaMgaM dhuvAdipadaparUvitaM kimANAgemaM?, AcAryAha-jamhA jiNA NaNNahAvAdiNo tamhA sesiM vayaNaM savvaM ANAte ceva gejmaM, kahiMvi diDhatAvi gejmaM, iha duvAlasaMgassa dhuvAdiparUvitatthassa sAdhako imo dihato se jadhA NAmaeityAdi, kaThyaM, tacca duvAlasaMga suttaM caubvihaM davvAdiyANa jAva suyaNANakevalaMte paDucca bhaNitaM-davvato NaM suyaNANI suyaNANaNAvauttA suttaviNNattIe savvadavvAdi jANati, pAsaitti virodho?, ucyate, jamhA adihANavi merumA-12 diyANa pAsaNayAe AgArayA lihai No vA'dilu lekkhai, paNNavaNAe ya bhaNitA suyaNANapAsaNatatti Na viroho, Arato puNa je sutaNANI te savvadavvANa pAsaNatAsu bhaiyA, sA ya bhayaNA mativisesato jANiyavvA, evaM khettakAlabhAvesuvi bhANitavvA, sutaNANadasaNatthaM bhaNNati 'akkhara' gAhA (*86-249) (51-249) imA coisavihasutabhAvaparUvaNA katA, etthaM AyArAdi gaNadharapaNIyaM tassa patteyabuddhasAsitassa vA tadhAkAlANubhAvato balabuddhimeghAvihANiM jANiUNa je ya suyabhAvA AyariehiM NijjUDhA tesu gahaNavihI daMsijjai--'Agama' gAhA KACHAKAAS Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/087-249) imete baha buddhiguNA 'susssai0' gAthA (*88-249) viNeyassa atthasavaNe imA vihI 'mayaM huMkAraM0' gAhA(89-249) nandAmA guruNo aNuyogakahaNe imA vihI suttastho khalu0' gAhA (490-249) 'jaM nu bhaNiyamUNaM vA atirittaM vAvi ahava vivarIyaM / taM sammaNuyoga dharA kaheDa kAuM samakkhaMti ||1||nnirenngaamettmhaashaa jitA, pasUyatI saMkha jagaTThitAkulA / kamaTThitA vImata ciMtitakyArA phuDaM kAheyaM18 tamidhANakamuNA // 1 // sakarAjato paMcasu varSazateSu naMdyadhyayanacUrNI samAptA iti // pranyAmaM // 1500 // dvAdazAMgA| rAdhanA |virAdhanA " iti zrInandyadhyayanacUrNiH smaaptaa| S64 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namaH sarvajJAya // nandIhAribhadrIya vRttI zrImaddharibhadrasUrisUtritA nandIvRttiH prastAvanA // 1 // jayati bhuvanaikabhAnuH sarvatrAvihatakevalAlokaH / nityoditaH sthirastApavarjito brddhmaanjinH||1|| iha sarveNaiva saMsAriNA sattvena nArakatiyaGnarAmaragatinibandhanAnekazArIramAnasAtitIvrataraduHkhaughasaGghAtapIDitena jAtijarASmaraNazokarogAdyupadravatrAtarahitaniratizayAlokasukhasvabhAvApavargagatisambhave sati pIDAnirvedAta tatparityAgAya niratizayAloka| sukhAbhilASAcca tadavAptaye Atmaparatulyacittena sarvathA svaparopakArAya pravartitavyamiti, tatrAnyaparirakSaNAdinA paropakArapUrvaka evAtmopakAra iti vizeSatastatra, sa punaH paropakAro dvidhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyato bhojanAdivicitravibhavapradAnajanitaH, ra ayaM cAnaikAntiko'nAtyantikazca, bhAvatastu saddharmapradAnajanitaH, ayaM caikAntikastathA Atyantikazca, saddharmazca zrutadharmacAritraHdharmabhedAd dvibhedaH, tatra zrutadharmo jinavacanasvAdhyAyaH, cAritradharmastu taduktaH zramaNadharma iti, uktaJca-"suyadhammo sajjhAo cari ttadhammo smnndhmmo|" tatra zrutadharmasampatsamanvitA eva prAyazcAritradharmagrahaNaparipAlanasamarthA bhavantIti tatpadAnamevAdau nyAyya-15 miti, tatrApi zrutapradAne satyapi nAvijJAtArthAdeva tasmAdabhilapitArthAvAptiHprANinAmityataHprAramyate arhadvacanAnuyogaH, ayaM ca 4454545454545555 statra, sa punaH pAtu saddharmapradAnajAradharmastu tayuktaNaparipAlana Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhAdriya vRtto CREA4% // 2 // OSA-ANSARANASALAMAUSAMSUSA paramapadaprAptihetutvAcchyobhUto varttate, zreyAMsi bahuvinAni bhavanti, yathoktam-"zreyAMsi bahuvinAni, bhavanti mahatAmapi / azreyasi | nanyA |pravRttAnAM, kApi yAnti vinAyakA // 1 // iti, ato'sya prArambha eva vighnavinAyakopazAntaye maGgalAdhikAre nandirvaktavyaH / atha zabdArthaH nandiriti kA zabdArthaH?, ucyate, 'Tu Nadi samRddhA' vityasya dhAtoH 'idito num dhAto' riti (7-1-58) numi vihite'nubandha nikSepAtha lope ca kRte uNAdika: in pratyayo vidhIyate, 'in sarvadhAtubhya' iti vacanAd, anubandhalope ca kRte sati nandi, so ruvaM visa|janIyazceti nandiH, nandanaM nandiH nandantyaneneti vA nandantyasmibhiti vA nandayatIti vA tadabhedopacArAnandi: harSaH pramoda ityanAntaraM, 'tAbhyAmanyatroNAdaya' iti vacanAd tAbhyAmiti sampradAnApAdAnAbhyAM anyatra uNAdayaH pratyayA bhavanti, anye tu nandItyabhidadhati, tatrApi nandisthite 'ik kRSyAdibhya' iti (uNA.) ik pratyayaH, sa ca 'kRtyaluTo bahula' (3-3-113)miti vacanAdbhAve karaNa vA avagantavya iti, tataH 'kRdikArAdaktinaH, (vArtika) 'sarvato'ktinnAdityeka' iti strIpratyayaH, asya bhAvArthaH kRdikArAnto yaH zabdaH ktinvarjitastasmAt strIpratyayo bhavati, apare tu sarvataH aktimarthAdikArAntAt strIpratyayo bhavatIti | manyante, anubandhalope ca kRte 'yasye' (6-4-148) tIkAralope ca nandIti rUpaM bhavati, nandanaM nandI nandantyanayeti vA bhavyAH | prANina iti nandI, ityalamaprastutAtiprasaGgeneti ayaM ca nandizcaturvidhaH, tadyathA- nAmanandiH sthApanAnandiH dravyanandiH bhAvanIndatheti, tatra nAmasthApane prakaTArthe, drvyn-13|| |ndirdvidhA-Agamato noAgamataba, tatrAgamato nandipadArthajJaH tatra ca anupayuktaH 'anupayogo dravya' miti vacanAt , noAgamatastu jJazarIradravyanandiH bhavyazarIradravyanandiH zarIrabhavyazarIravyAtariktazca dravyanandiH, tatra jJazarIradravyanandiH nandipadArthajJasya 25 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhArimadriya vRtau // 3 // zarIraM jIvavipramuktaM anubhUtanaMdibhAvatvAt pazcAtkRtabhAvasya dravyatvAt, yathoktam -- " bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu yalloke / taddravyaM tattvajJaiH sacetanAcetanaM kathitam // 1 // ' bhavyazarIradravyanaMdizca nandipadArthaparijJAnabhAva - yogyaM bAlAdizarIraM puraskRtabhAvatvAdasya, vyatiriktaH punaH kriyAviSTo dvAdazavidhastUryAGgasaGghAteo'yam tadyathA - bhaMbhA 1 mauMda 2 maddala 3 kaDaMba 4 lari 5 huDukka 6 kaMsAlA 7 / kAhala 8 talimA 9 vaMso 10 saMkho 11 paNavo 12 ya bArasamo // 1 // ' bhAvanandirapi dvividhaiva-Agamato noAgamatazca tatrAgamato bhAvanandiH nandipadArthajJastatra copayuktaH, 'upayogo bhAva' itikRtvA, noAgamatastu bhAvanandiH paJcaprakArajJAnasamudAyaH, nozabdo dezavacanaH, athavA paJcaprakArajJAnasvarUpapratipAdako'dhyayanavizeSaH, nozabdo dezavacana eva / / ayaM cAdhyayanavizeSaH zrutAMzena sarvazrutAbhyantarabhUto varttate, ata eva sarvazrutArambheSveva vighnavi| nAyakopazAntaye maGgalArthamabhidhIyata iti, asya ca maMgalasthAnAvasaraprAptasya sata AcAryAH vineyAnAM sUtrArthagauravAtpAdanArthamavicchedena santAnAgatasUtrArthapadadarzanArthaM cAdAvevAvalikAmabhidhAya vyAkhyAnAya yatante, sarve zrutArthAzca yatastIrthakaraprabhavA ataH prajJApaka zrAvakapAThakAH abhilaSitArthasiddhaye pravarttamAnAH pradhAnopAyatvAdbhagavada eva namaskArapUrvakaM pravarttanta ityata Aha graMthakAraH - jayati0 gaathaa||(1-2 patre ) / / indriyaviSayakaSAyaghAtikarma bhaveopagrAhi karmazatrugaNajayAjjayatItyucyate, kiMviziSTo jayati?jagajjIvayonivijJAyakaH, iha jagacchabdena sakaladharmAdharmAkAzapudgalAstikAyaparigrahaH, jIvazabdena tu sakalajIvAstikAyaparigrahaH, uktaM ca- "jaganti jaMgamAnyAhuH, jagad jJeyaM carAcaram" yonayaH-sacittAdyAH, uktaJca- 'sacittazItasaMvRttetaramizrAstadyonayaH' (tattva 02-33) nandyA nikSepAH // 3 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina stutiH vRttA / * nandI- 18 jIvotpattisthAnAnItyarthaH, 'yu mizraNe' yuvanti-taijasakArmaNazarIravantaH santaH odArikAdizarIreNa mizrIbhavantyasyAmiti yoni hAribhadrIya | | uktaJca-'joeNa kammaeNaM AhArei aNataraM jIvo / teNa paraM mIseNaM jAva sarIrassa nipphattI // 1 // tatazca jagacca jIvAzca yona-| | yazca jagajjIvayonayaH vividham-anekadhotpAdAdyanantadharmAtmakaM jAnAtIti vijJAyakaH jagajjIvayonInAM vijJAyaka 2 iti samAsaH, // 4 // anena kevalajJAnapratipAdanAt svArthasampadamAha / tathA jagad gRNAtIti jagadaguruH, yathopalabdhajagadvakteti bhAvanA, anenApi svA thesampadamevAha / tathA jagadAnandaH iha jagacchabdena saMjJijaGgamaparigrahaH, teSAM saddharmadezanAdvAreNAnandahetutvAdaihikAmuSmikapramodakAraNatvAt jagadAnanda ityanena parArthasampadamAha, tathA 'jagannAtha' iha jagacchabdena sakalacarAcaraparigrahaH tasya yathAvasthita-12 svarUpaprarUpaNadvAreNa vitathaprarUpaNApAyebhyaH pAlanAt nAthavannAtha iti, anenApi parArthasampadamiti / tathA jagadvandhuH iha jagacchabdana sakalaprANiparigrahastadavyApAdanopadezapraNayanena sukhasthApakatvAd bandhuvat bandhuH, tathA coktam-'savve pANA savve bhUyA save jIvA savve sattA Na haMtavvA Na ajjAveyavvA Na paritAveyavvA Na ubaddaveyabvA, esa dhamme dhuve NitIe sAsate samecca loya kheda-12 NNehiM pavedite' ityAdi, anenApi parArthasampadamiti / tathA 'jayati jagatpitAmaha' iti, iha jagacchabdena sakalasattvaparigraha | eva, teSAM ca kugatigamanabhayApAyarakSaNAt pitA dharmo varttate, ato jagatpitAmahaH, tathoktam-'durgatiprasRtAn jIvAn , yasmAddhA| rayate ttH| dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAddharma iti smRtH||1|| tasyApi cArthapraNetRtvena bhagavAn pitA vartate, ato jamada|pitAmaha iti, stavAdhikArAcca punaH kriyAbhidhAnamaduSTa, uktaJca-'sajjhAyajhANatavaosahesu uvaesathuipayANesu / santaguNakittaPNasu ya na hoti puNaruttadosA bho // 1 // ' anenApi parArthasampadamAha / bhagavAniti bhagaH-samagrezvayAdilakSaNaH, tathA cakkim // 4 // SHASKASS Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vIrajina stutiH // 5 // nandI I'aizvaryasya samagrasya, rUpasya yazasaH shriyH| dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIMganA // 1 // bhago'syAstIti bhagavAniti, anena hAribhadrIya cobhayasampadamAha, svaparopakAritvAdaizvaryAderityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // 1 // 'vyAkhyAnayanti kecit stutimanAmanyathApi | vidvaaNsH| tatrApyapaunarukkyaM sUkSmadhiyA cintanIyamiti // 1 // evaM tAvadanAdimanto matAstIrthakarA iti jJApanArtha sAmAnyena namaskAramabhidhAya sAmpratamAsanopakAritvAt sakaladuHkhaparamauSadhabhUtapravacanapraNetRtvAdvarttamAnatIrthAdhipateH namaskAraM pratipAdayabAha jayati su0 gAhA // (* 2-15) // jayatIti pUrvavat, zrutAnAM-AcArAdibhedabhimAnAMprabhavaH prabhavantyasmAditi prabhavaH, tadarthAbhidhAyakatvAt, kAraNamityarthaH, RSabhAdayo'pyevaMbhUtA eva ata Aha-tIrthakarANAmapazcimo jayati, tatra tIrthakaraNAlAstIrthakarAsteSAM tIrthakarANAM bharate adhikRtAvasarpiNyA pazcima evAniSTazabdaparihArArthamapazcima ityucyate, pazcAnupUrdhyA vA pazcima iti, jayati gururlokAnAM gRNAti zAstrArthamiti guruH, lokAnAM iti-sattvAnAM, jayati mahAtmA anantajJAnavIryayuktatvAnmahAnAsmA yasya sa mahAtmA, mahAvIra iti 'sUra vIra vikrAntA' viti kaSAyAdizatrujayAnmahAvikrAnto mahAvIraH, 'Ira gatipreraNayo' rityasya vA vipUrvasya vizeSeNa Irayati karma gamayati yAti veha zivamiti vIraH, mahA~zcAsau vIrazca mahAvIra iti gAthArthaH / punarasyaivAtizayapradarzanadvAreNa stutimabhidhitsurAha bhaI gAhA(*3-23) bhadraM' kalyANaM bhavatu, kasya :-sarvajagadudyotakasyetyanena jJAnAtizayamAha, iha ca "caturthI cAziSyAyu-| kAvyamadrabhadrakuzalasukhArthahitai" riti(2-3-73) vacanAt SaSThayapi bhavatyeva, yathA AyuSyaM devadattAyAyuSyaM devadattasyeti, evaM bhadrAdiSvapi SAOMOMOMOMOM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva nandIpAribhadrIya vRttoM 7 vaktavyamiti, bhadraM jinasya 'jiM jaye' asya auNAdikanapratyayAntasya jina iti bhavati, rAgAdijayAjjina iti, anenApAyA-31 tizayamAha, apAyo-vizleSaH rAgAdibhiH sArddhamAtyantikaviyoga ityarthaH, Aha-apAyAtizaye sati jJAnAtizayabhAvAn vyatikramaH jinastutiH | kimartha, phalapradhAnAH samArambhA iti jJApanArtha, bhadraM surAsuranamaskRtasyetyanena pUjAtizayamAha, nahi vibhavAnurUpAM pUjAmakR|8| tvaiva surAsurA namaskArakriyAyAM pravartanta iti, uktaM ca-"azokavRkSaH surapuSpavRSTirdivyo dhvaniyAmaramAsanaM ca / bhAmaNDalaM dundu|bhirAtapatraM, satprAtihAryANi jinezvarANAm // 1 // " iti, pUjAtizayAnyathA'nupapattyaiva vAgatizayo gamyate, bhadraM dhutarajasa ityanena sakalasaMsAriklezavinirmuktA siddhAvasthAmevAha, yato vadhyamAnaM karma rajo bhaNyate, tadabhAvastvayogisiddhAnAmeva, na punaranyeSAM, yata | Aha-"jIve NaM esa jIve eyai vedati calai phaMdai tAva NaM aTThavihabaMdhae vA sattavihabaMdhae vA chabihabaMdhae vA egavihabaMdhae vA" * ityAdi, tattha "sattavihavaMdhagA hoti pANiNo AuvajjagANaM tu / taha suhumasamparAyA chabdhihabaMdhA viNihiTThA // 1 // mohAugavajjANaM | pagaDINa te u baMdhagA bhaNiyA / uvasantakhINamohA kevaligo egavihabaMdhA // 2 // te uNa dusamayaThiitassa baMdhagA Na uNa sNpraayss| selesi paDivanA abaMdhagA hoti viyA // 3 // " Aha-bhagavataH saMsArAtItatvAt paramakalyANarUpatvAt kimevamucyate-bhadraM bhavatu, na ca stotrA bhaNitaM sarvameva bhavatIti, atrocyate, satyametat , tathApi kuzalamanovAkAyapravRttikAraNatvAsa doSa ityala prasaGgeneti gAthArthaH // 2 // evaM tAvattIrthakaranamaskArAH pratipAditAH, sAmprataM tIrthakarAnantaraH saGgha itikRtvA tIrthAntaragrAmavyudAsena nagararU|pakeNa tatsaMstavaM kurvamAha guNa0 gAhA (*4-42) 'guNabhavanagahana' iha guNA:-piNDavizuddhayAdayaH uttaraguNA abhigRhyante, yathoktam--"piMDassa AKAREGANGANAGAKARSA 134343445454SASUR // 6 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRcau // 7 // jA visohI samitIo bhAvaNA tavo duviho / paDimA abhiggahAviya uttaraguNamo viyANAhi || 1 || " eta eva bhavanAni ebhirgaha-pracuratvAduttara guNAnAmebhiH saMkulaM, saGghana garamabhigRhyate, tasyAmantraNaM he guNabhavanagahana !, tathA zrutaranabhRt zrutAnyeva AcArAdIni nirupamasukhahetutvAdratnAni tairbhRtaM - pUritamityarthaH tasyAmantraNaM, tathA darzanavizuddharathyAka, iha darzanaM prazamasaMveganirvedAnukampAstikyAbhivyaktilakSaNaM samyagdarzanaM gRhyate taccaupazamikAdibhedAt paJcavidhaM, tathA coktam- "taM ca paMcadhA sammaM uvasamaM sAsAyaNaM khayovasamiyaM vedayaM khaiyaM" ti, darzanamevA sAramidhyAtvAdikacavararahitA zuddhA rathyA yasya tattathAvidhaM tasyAmantraNaM, 'saMghanagara' saGghaH cAturvarNaH zramaNAdisaMghAtaH sa nagaramiva saMghanagaraM tasyAmantraNaM, yathA puruSo'yaM vyAghra iva puruSavyAghraH, uktaJca - " upamitaM vyAghrAdibhiH sAmAnyAprayoga " ( 2-1-56) bhadraM kalyANaM tava bhavatu, akhaNDacAritraprAkAra! cAritraM- mUlaguNA akhaNDam avirAdhitaM cAritrameva prAkAro yasya tattathAvidhaM tasyAmantraNamiti gAthArthaH || 4 || saMsAroccheditvAt saMghasyaiva cakrarUpakeNa stavaM kurvannAha saMyama0 gAhA ( * 5-43 ) saMyamata pastumvArakAya namaH saMyamazca tapAMsi ca saMyamatapAMsi tumbaM ca arakAzca tuMbArakAH, tatra yathAsaMkhyaM saMyamatapAMsyeva tumbArakA yasya tat tathAvidhaM tasmai namaH, tatra saMyamaH 'paJcAzravAdviramaNaM paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDatrayaviratizveti saMyamaH saptadazabhedaH // 1 // tapo dvAdazaprakAraM bAhyamabhyantaraM ca tatra bAhyaM SaDvidhaM yathoktam- "anazanamUnodaratA vRtteH saMkSapaNaM rasatyAgaH / kAyaklezaH saMlInateti bAhyaM tapaH proktam || 1 || abhyantaramapi SaDvidham uktaJca- 'prAyazcittaM vinayo vaiyAvRttyaM svAdhyAyo dhyAnaM vyutsargathe" ti, sammattapAriyallassAtta pAriyalaM bAhyapuSThakasya bAhyA bhramirucyate, tatazca samya saMghasya nagaratayA 'stutiH 119 11 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhUdrIya vRttau // 8 // kvAzramiNe namaH, vyAkhyAtaM gAthArdhaM, carakAdibhiratulyatvAnnAsya praticakraM vidyate ityapraticakraM tasya jayo bhavatu iti, supraNidhAnametat, sadA sarvakAlaM, saMghazcakramiva saMghacakraM tasyeti gAthArthaH // 5 // idAnIM saMghasyaiva mArgagAmitvato ratharUpakeNa stavaM kurvagrAha bhaddaM0 gAhA ( * 6-43 ) bhadraM kalyANaM bhavatu, kasya ? - saMgharathasya, bhagavata iti yogaH, kiMviziSTasya 1-zIlocchritapatAkasya, prAkRtazailyA'nyathopanyAsaH, zIlagrahaNAt aSTAdazazIlAGgasahasraparigrahaH, tathA taponiyamaturagayuktasya tapaHsaMyamAzvayuktasyetyarthaH svAdhyAyo-vAcanAdiH, yathoktam- "vAcanA pracchanA parAvarttanA anuprekSA dharmakathA ce"ti, tatra svAdhyAya eva zobhano nandighoSatUryaravo 'sunemighosassa' ti neminirghoSo vA yasya sa tathAvidho yasya, iha ca zIlAMganirUpaNe satyapi taponiyamanirUpaNaM pradhAnaparalokAMgatvakhyApanArtham asti cAyaM nyAyo yaduta sAmAnyoktAvapi prAdhAnyakhyApanArthaM vizeSAbhidhAnamiti, yathA brAhmaNA AyAtA vaziSTo'pyAyAta iti, evamanyatrApi yojanIyamityalaM prasaMgeneti gAthArthaH // saMghasyaiva lokAsaMzliSTatvataH padmarUpakeNa stavaM pratipAdayannAha kammaraya0 gAhA // (* 7-44 // ) sAvaya0 gaahaa|| * (8-44 // saMghapadmasya bhadraM maGgalaM bhavatvitikriyA, kimbhUtasya :karmarajojalaughavinirgatasya iha jJAnAvaraNAdilakSaNaM karma tadeva anekadhA jIvaguNDanAdrajo bhaNyate tadeva bhavakAraNatvAjjalauSaH tasmAdvinirgata iva vinirgataH, tathA cAviratasamyagdRSTerapyapArddhapudgalaparAvarttaH paraH saMsAra ukta ityato vinirgatastasya, zrutaratnameva dIrghanAlaM. yasya saH, tadvalAdeva nirgata iti bhAvanIyaM, paMca mahAvratAni - prANAtipAtAdivinivRttilakSaNAni tAnyeva sthirA dRDhA karNikA saMghasya cakratayA padmatayA ca stavaH // 8 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI vRttI IMI madhyagaNDikA yasya, guNA-uttaraguNAH ta eva tatparikarasvAt kesarANi yasya vidyante iti guNakesaravat tasya guNakesaravataH, zrA-II saMghasya hAribhadrIya vakajanamadhukarIparivRtasyeti prakaTArtha, navaramabhyupetya samyaktvaM pratipannANuvrato'pi pratidivasaM yatibhyaH sakAzAt sAdhUnAma-18 pabacandra tayA stava: gAriNAM ca samAcArI bhRNotIti zrAvakaH, uktaMca-"yo'hyabhyupetasamyaktvo, yatibhyaH pratyahaM kathAm / zRNoti dhrmsmbddhaam||9 // sau zrAvaka ucyate // 1 // " jinasUryatejobuddhasya kevalajJAnabhAskaraviziSTasaMvedanaprabhavadharmadezanAbuddhasyoti bhAvArthaH, zramaNa gaNasahasrapatrasyeti prakaTArthameva, navaraM zrAmyatIti zramaNaH 'kRtyaluTo bahula' mitivacanAt kartari lyuT, zrAmyatIti tapasyati, etataduktaM bhavati-pravajyAdivasAdArabhya sakalasAvadyayogavirato gurUpadezAdanazanAdi yathAzaktyAprANoparamAttapazcaratIti zramaNaH, uktaM ca-1, "yaH samaH sarvabhUteSu, sthAvareSu traseSu ca / tapazcarati zuddhAtmA, zramaNo'sau prkiirtitH||1|| iti gaathaadvyaarthH|| idAnI saGghasyaiva saumyatayA candrarUpakeNa stavamAha tavasaMyamagAhA (79-45)|tpHsNymmRglaanychn tapaHsaMyamamRgacinhA-akriyArAhumukhaduSpadhRSya! iha akriyA|zabdena nAstikA gRhyante, anabhyupagamAd, avidyamAnaparalokakriyAH akriyAH ta eva rAhumukhaM tena duSpradhRSyaH-anabhibhavanIyasta| syAmantraNaM, nityamiti sadA jaya saGghacandraH, nirmalasamyaktvavizuddhajyotsnAka iha mithyAtvabhAvatamorahita nirmalaM samyasvamucyate tadeva vizuddhA-nirmalA jyotsnA-candrikA yasya sa tathAvidhaH tasyAmantraNamiti gAthArthaH / adhunA saGghasyaiva prakAzakatayA sUryarUpakeNa stavamAha paratitthiya gAhA // (*10-45) // paratIrthakagrahaprabhAnAzakasya iha paratIthikA:-kapilakaNabhakSAkSapAdAdimatAvala CARROREKARAN Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAribhadrIya vRttI // 10 // CREASEKASHASHASKASAEKASS mbinaHta eva grahAsteSAM prabhA-ekadurNayajJAnalakSaNA tAM nAzayati anantanayasaMkulapravacanasamutthajJAnAlokena apanayatIti samAsa-13 saMghasya stasya, tapastejodIptalezyasya tapasteja eva dIptA-ujjvalA lezyA dIdhitayo yasya, jJAnodyotasyati gatArtha, jagati loke sUyesamudrabhadraM-maGgalaM bhavatu, kasya-damasaJcasUryasya damaH-upazamo bhaNyate tatpradhAnaH saGghasUryaH damasaGghasUryastasyeti gaathaarthH|saamprtN tayAstavaH | saGkasyaiva mahattayA samudrarUpakeNa stavamAha bha60gAhA // 11-45) // saGghasamudrasya bhadraM bhavatviti kriyA, kimbhUtasya?-dhRtivelAparigatasya dhRtiH-AtmapariNAmaH saiva velA-vedikA jalAntararamaNalakSaNA maryAdA vA tathA parigatastasya, svAdhyAyayogamakarasya karmavidAraNamahAzaktiyuktatvAt svAdhyAya eva makaro yasmiMstasya, akSobhyasya parISahopasargasambhave niSprakampasya bhagavataH samagraizvaryAdiyuktasya, rundasyeti vistIrNasyeti gaathaarthH|| idAnIM saGghasyaiva sthiratayA'calendrarUpakeNa stutiM kurvannAha smmiNsnngaahaa||12-45)|smyg aviparItaM darzanaM samyagdarzanaM tadeva prathamaM mokSAGgatvAt sAratvAdvajaM samyagdarzanavajraM tadeva dRDhaM rUDhaM gADhaM avagADhaM pIThaM yasya saGghamahAmandaragireHsa samyagdarzanavajradRDharUDhagADhAvagADhapIThastasya, 'vaMde' tti dvitIyArthe paSThI prAkRtazailyA ArSatvAcca, taM vande ityarthaH, tat samyagdarzanavajrapIThaM, dRDhamiti niSprakampaM zaGkAdizalyarahitatvAt, rUDhamiti // 10 // vRddhimupagataM, pratisamayaM vizudhyamAnatvAt , prazastAdhyavasAyasthAneSu vartanAt, gADhamiti niviDaM tIvratattvarUcirUpatvAt , suSThuzraddhAnarUpatvAAdityarthaH, avagADhamiti nimagnaM, jIvAdipadArtheSu samyagavabodharUpatayA praviSTamityarthaH, dharmavaretyAdi dhArayatIti dharmaH 91445454643 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44545 nandI hAribhadrIya vRttI sUryasyAcalandratayA stavaH AASAR dharma eva vararatnamaNDitA pradhAnaratnamaNDitA cAmIkaramekhalA yasya sa dharmavararatnamANDitacAmIkaramekhalAkaH, kriyAyojanA pUrvavadeva avaseyA, iha dharmo dvividhA, mUlaguNottaraguNarUpaH, tatrocaraguNadharmo ratnAni mUlaguNadharmastu cAmIkaramekhaleti, tathA ca na rAjate | mUlaguNadharmacAmIkaramekhalottaraguNadharmaratnabhUSaNavikaleti gaathaarthH|| niymuusiylgaahaa||(13-45)|ihotsRtshbdsy vyavahitaH prayogo draSTavyaH, tatazcaivaM bhavati-niyama eva kanakazilAtalAniniyamakanakazilAtalani teSUcikRtAni ujjvalAni jvalanti cintAnyeva prAkRtazailyA kUTAni yasmin sa tathAvidhaH, iha ca niyamaH indriyanoindriyaniyamaH parigRhyate, utsRtAni azubhAdhyavasAyaparityAgAt, ujjvalAni pratisamayaM karmamalavigamAt, jvalanti sadA sUtrArthAnusmaraNarUpatvAt, cintyate yaistAni cittAni, uktaM ca-"cittaratnamasaMkliSTamAntaraM dhanamucyate / yasya tanmuSitaM dauraistasya ziSTA vipttyH||1||" iti, danaM vRkSasamudAyaH, nandanaM ca tadvanaM ca nandanavanaM, tatra nandanti yatra surasiddhadaityavidyAdharAdayastanaMdanaM vanamityazokasahakArAdijAlaM, mano haratIti manoharaM,latAvitAnavividhapuSpaphalapravAlAdyupapetatvAt,nandanavana ca tanmanoharaM ceti 'vizeSaNa vizeSyeNa bahula'miti samAsaH, tasya, surabhizcAsau zIlagandhazca surabhizIlagandhaH tenAdhmAtaH-vyApto yaH sa tathAvidhastasya kriyA pUrvavat , iha ca saMghamaMdaragireH santoSa eva nandanavanaM, tathAhi-nandanti tatra sAdhava iti, tadeva vividhAmoSadhyAdilabdhyupatatvAnmanoharaM tasya surabhizIlagandha eveti, athavA manoharatvaM surabhizIlagandhAvizeSaNamiti gAthArthaH / / jIvadaya0 gAhA // (*14-45 // jIvadayaiva sundarANi svaparanivRttihetutvAt kandarANi vastutastapasvinilayatvAt , Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI // 12 // | tathAhi-ahiMsAvyavasthitaH tapasvIti, munivarA eva zAkyAdimRgaparAjayAnmRgendrAH munivaramRgendrAH, utprAbalyena darpitAH uddarpitAH, sUryasyAkarmazatrujayaM prati uddarpitAzca munivaramRgendrAzceti vizeSaNasamAsaH, jIvadayAsundarakandareSu uddarpitamunivaramRgendrAstaiH AkIrNo-cyApto la calendratayA | yastasyeti, hetuzata ityAdi, pragalanti ca tAni ratnAni ca pragaladratnAni nisyandavanti candrakAntAdIni parigRhyante, dhAtavaH stava: | kanakAdidhAtavo gRhyante, dhAtavazca pragaladratnAni ca dhAtupragaladratnAni, dIptAzca tA auSadhayazca dIptauSadhayaH, dhAtupragaladratnAni ca dIptoSadhayazca, tAH guhAsu yasya sa tathocyate, iha ca saMghamaMdaragirau hetuzatAnyeva dhAtavaH, anvayavyatirekalakSaNA hetavo gRhyante, pragaladratnAni tu kSAyopazamikabhAvaniSyandavanti zrutaratnAni gRhyante, dIptauSadhayastu vizuddhA AmaSidhyAdayo gRhyante, guhAstu | samavAyAH prarUpaNaguhA vA gRhyante, iti gaathaarthH|| . saMvara0 gAhA // 15-46) / saMvarazcAsau varazca saMvaravaraH, saMvaraH-pratyAkhyAnarUpaH sarvaprANAtipAtAdivinivRttirUpatvAdvaraH |asAveva karmamalakSAlanAjjalamiva jalaM saMvaravarajalaM tasmAt pragalitaM ca tadujjharaM ca saMvaravarajalapragalitomaraM, tathA ca saMvaravara-IKI | jalAdupacArataH pragalati zrutajJAnAghujjharamiti, tadeva pravirAjamAnaH hAro yasya sa tathAvidhaH, 'sAvagajaNe'tyAdi, ravantazca te mayUrAzca ravanmayUrAH pracurAzca te ravanmayUrAva 2 zrAvakA eva janAsta eva pracuraravanmayUrAstainRtyantIva kuharANi yasyeti samAsaH, iha ca stutistotragandharvAdi ravaNaM kuharANi zAstramaNDapAdIni gAthArthaH // | vinnygaahaa||(16-46)|sphrntytaa vidyutazca sphuradvidyutaH, vinayena natAH vinayanatAH vinayanatAzca te pravaramunivarAzceti, // 12 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ta eva sphuradvidhujjvalanti zikharANi yasyeti samAsaH, iha ca vinayasyAntaratapobhedatvAttapAMsyeva sphuranti prAvacanikAzca nandI viziSTAcAryAdayaH zikharANi, 'vividhaguNe'tyAdi, vividhA guNA yeSAM te vividhaguNAH, vizeSaNAnyathA'nupapattyA sAdhavo hAribhadrIya sUryasyA la calandratayA vRttI gRhyante, ta eva viziSTakulotpannatvAt sattvasukhahetudharmaphalapradAnAcca kalpavRkSakAH vividhaguNakalpavRkSakAH, phalabharazca kusumAni ca 2 * stavaH & vividhaguNakalpavRkSakANAM phalabharakusumAni 2 tairAkulAni vanAni yasyeti samAsaH, iha ca phalabharo dharmaphalabharo gRhyate, kusumAniTa // 13 // Rddhayo, vanAni gacchA iti gaathaarthH|| ___NANagAhA // (*17-46) / jJAnaM ca tadvaraM ca 2 paramanirvRttihatutvAt tadeva ratnaM dIpyamAnatvAt kAntA vimalA vaiDUryacUDA | yasya sa tathAvidhaH, dIpyate yathAvasthitajIvAdipadArthasvarUpopalambhAt , kAntA bhavyajanamanohAritvAd , vimalA tadAvaraNA| bhAvAd, vandetti vinayapraNatasaMghamahAmandaragiryanmAhAtmyAmiti, karmaNi vA SaSThIti gAthArthaH // evaM saMghanamaskArA api prati|pAditAH, sAmpratamAvalikA pratipAdyate, sA ca trividhA- tIrthakarAvalikA gaNadharAvalikA sthavirAvAlakA ca, tatra tIrthakarAva|likAM pratipAdayannAha vaMde0 gAhA, vimala gAhA // (*18/19-47) / gAthAdvayamapi nigadasiddhaM / gaNadharAvalikA tu yA yasya tIrthakRtaH sA prathamAnuyogAnusAreNa draSTavyeti, mahAvIravarddhamAnasya punariyam-paDhamettha iMdabhUI vIo puNa hoi aggibhUitti / taie ya3 vAubhUI tao viyatte suhamme ya // 1 // maMDiya moriyaputte aMkapie ceva ayalabhAyA y| meyajje ya pabhAse gaNa 55555 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrtha nandI harA huMti vIrassa // 2 // ' sAmprataM vartamAnatIrthAdhipateH sthavirAvalikA pratipAdayannatizayabhaktyA sAmAnyatastacchAsanastavaM hAribhadrIya pratipAdayatrAha * karAvalikA vRtto nivvuipaha0 rUpakaM (*22-48) // nirvRttipathazAsanakamityatra yadyapi samyagdarzanajJAnacAritrANi nirvANamArgastathA-12 shaasn||14|| |pyanena darzanacaraNaparigrahaH, yata Aha-jayati sadA sarvabhAvadezanakaM, sarvabhAvaprarUpakamityarthaH, anena tu jJAnaparigrahaH, athavA nivRttipathazAsanakamityanena sampUrNanirvANamArgakathanameveti gRhyate, jayati sadAsarvabhAvadezanakamityanena tu vidhipratiSedhadvAre|Na na nivRttimArgavyatirekeNa kiciMdastIti khyApyate, yata evaMbhUtamata eva kusamayamadanAzanakaM kusiddhAntAvalepanAzanakami| tyarthaH, jinendravaravIrazAsanakaM caramatIrthakarapravacanamiti hRdayaM, ayaM ruupkaarthH|| adhunA yairavicchedena sthaviraiH krameNaidaMyugI| nAnAmAnItaM tadAvalikA pratipAdayabAha-- sudhammaM0 gAhA // (*23-48) / iha sthavirAvalikA sudharmasvAminaH pravRttA, uktaM ca-"titthaM ca sudhammAo NiravaccA gaNaharA sesa" ti, atastameva puraskRtyeyaM pratipAdyate sudharma bhagavadgaNadharaM agnivaizAyanamityagnivaizAyanasagotraM, tathA ta|cchiSyaM jambunAmAnaM ca kAzyapaM kAzyapagotraM, tasmAt prabhavaM tacchiSyaM prabhavanAmAnaM kAtyAyanamiti kAtyAyanasagotra, vaMde | #iti kriyA pratyekamabhisambadhyate, tathA tacchiSyaM 'vaccha' miti vatsasagotraM sayyambhavaM tatheti gaathaarthH|| jasabha60 gAthA // 724-49 // zayyaMbhavaziSyaM yazobhadraM 'tuGgika' miti tuGgikagaNaM vyAghrApatyasagotraM vande, asya ca Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + |gaNadharA. balikA sthIvirAbalikA ++ nandI dvI pradhAnIzaSyo babhUvatuH, tadyathA-sambhUtavijayo mADharasagotraH, bhadrabAhuzca prAcInasagotra iti, tathA cAha-sambhUtaM caiva mADharaM hAribhadrIya bhadrabAhuM prAcInamiti, tatra sambhUtasya vineyaH sthUlabhadro gautamasagotra AsIda Aha ca-sthalabhadraM ca gItamAmiti gaathaatheH|| vRttI | elAvacca0 gAhA // (025-49) / sthUlabhadrasyApi dvAveva pradhAnaziSyo, tadyathA-elApatyasagotro mahAgiriH ba-1 // 15 // ziSTasagotraH suhastI ca, yata Aha--elApatyasagotraM vande mahAgiri, suhastinaM ca, tatra suhastinaH susthitasupratibuddhAdikrame- haNAvalikA yathA dasAsu tathaiva draSTavyA, na tayehAdhikAraH, mahAgiryAvalikayehAdhikAraH, tatra mahAgirehulabalissahI kauzikasago vo jamalabhAtarau dvau pradhAnaziSyo babhUvatuH, tayorapa balissahaH prAvacanIya AsIdata Aha-tataH kauzikagotraM bahulasya sadRzava' | yasaM, yamalatvAt , vanda iti gAthArthaH / hAriya0gAhA // (*26-49) // balissahaziSya hArItasagotraM svAtiM ca bande, tathA svAtiziSyaM hArItaM ca hArItasago|trameva zyAmArya, ziSyaM ca vande kauzikasagotraM sANDilyaM, kimbhUtaM?-AryajItadharaM ArAdyAtaM sarvaheyadharmebhya ityArya, jItamiti sUtra, jItaM maryAdA vyavasthA sthitiH kalpa iti paryAyAH, maryAdAdikAraNaM ca sUtramiti bhAvanIyaM, dhArayatIti dharaH, AyejItasya dharaH 2 taM, anye tu vyAcakSate-kila sANDilyasya ziSyaH Aryasagotro jItadharanAmA sarirAsIditi gaathaarthH|| tisamuha gAhA / / (27-49) / / sANDilyaziSyaM vande, Aryasamadramiti kriyA, kimbhUtaM?-trisamudrakhyAtakIrti pU.| | vedakSiNAparAstrayaH samudrAH uttaratastu himavAn vaitAdayo veti, atrAntare prathitakIrtimityarthaH, dvIpasamudreSu gRhItapramANaM ati ASANSA5% // 15 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttA zayena dvIpasAgaraprajJaptivijJAyakamiti bhAvaH, akSubhitasamudravad gambhIro 2 atastamiti gaathaarthH|| |gaNadharAhAribhadrIya balikA bhaNaga0 gAhA (*28-50) / AryasamudraziSyaM vande Aryamagumiti yogaH, kimbhUtaM?-bhaNakaM kAlikAdisUtrArtha bhaNa-II | tIti bhaNaH sa eva prAkRtazelyA bhaNakastaM, kArakaM kAlikAdisUtroktamevopadhipratyupekSaNAdikriyAkalApaM karotIti kArakastaM, dhyAtAraM sthIvirA valikA // 16 // | dharmadhyAnaM dhyAyatIti dhyAtA taM, ihauSataH kArakamityukte pradhAnaparalokAMgatAkhyApanArtha dhyAnasya dhyAtAramiti vizeSAbhidhAnaM, yata itthaMbhUtaH ata Aha-prabhAvakaM jJAnadarzanaguNAnAM yathAvasthitapadArthAvabodhAdInAm, ekagrahaNAtajjAtIyagrahaNAccaraNaparigrahaH, hai zrutasAgarapAragaM dhIramiti gaathaarthH| NANammi0 gAhA (* 29-50) AryamaMguziSyaM AryanandilakSapaNaM zirasA vande, prasannamanasaM, kimbhUtaM ?-jJAne darzane 4ca tapasi vinaye ca, anena caraNamAha, nityakAla udyuktam-apramAdinamiti gaathaarthH|| __vaDDau gAhA (* 30-50.) va tAM-vRddhimupayAtu, ko'sau ?--vAcakavaMzaH, tatra vineyebhyaH pUrvagataM sUtramanyacca vAcaya-3 ntIti vAcakAH teSAM vaMzaH bhAvipuruSaparvapravAhaH, kimbhUtaH 1-yazovaMzaH, anena vipakSavyavacchedamAha, tathA hyalamayazaHpradhAnasya saMsArahetoH paramamunividhRtaliMgaviDambakasya vRdhdhyoti, keSAM sambandhisambhUtaH?-AryanandilakSapaNaziSyANAM AryanAgahastinAM, // 16 // kimbhUtAnAM ?-vyAkaraNabhaMgikakarmaprakRtipradhAnAnAM tatra vyAkaraNa-praznavyAkaraNa zabdaprAbhRtaM vA karaNaM-piNDavizudhdhyAdi, uktaM ca-'piMDavisohI samitI bhAvaNa paDimA ya iMdiyaNiroho / paDilehaNa guttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // 1 // " bhaMgikAH-caturbha Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIgikAdyAstacchutaM vA karmaprakRtiH pratItA eteSu prarUpaNAmadhikRtya pradhAnAnAmiti gAthArthaH / / sthavirAvahAribhadrIya - jaccaMdhaNadhAusamappahANa gAhA (* 31-51) jAtyazcAsAvaMjanadhAtuzceti samAsaH tatsamA prabhA-dehacchAyA yeSAM / likA vRttI te tathAvidhAsteSAM, mA bhUdatyantakRSNasampratyayastata Aha---mudrikAkuvalayanibhAnAM pakkasarasadrAkSAnIlotpalanibhAnAmityarthaH, | ||17||t ratnavizeSaH kuvalayamityanye, tathA'pyavirodhaH, varddhatAM vAcakavaMzaH, keSAM ?-AryanAgahastiziSyANAM revatinakSatranAmnAM revativAcakAnAmiti gAthArthaH / / ayalapurA0 gAhA (* 32-51) acalapurAt niSkrAntAn kAlikazrutAnuyogena niyuktAH kAlikazrutAnuyogikAstAn yadvA F kAlikazrutAnuyoga eSAM vidyata iti samAsastAna kAlikazrutAnuyoginaH, dhIrAn sthirAn , brahmadvIpikAna siMghAn brahmadvIpikazAkhopalakSitAn siMghAcAryAn revativAcakaziSyAn , vAcakapadaM tatkAlApekSayA uttama pradhAna prAptAniti gAthArthaH / / jesiM0 gAthA (* 33-51) yeSAmayamanuyogaH pracarati adyApyarddhabharate vaitADhyAdArataH, bahunagareSu nirgataM prasiddha yazo yeSAM te bahunagaranirgatayazasaH tAn vande, siMghavAcakaziSyAn skandilAcAryAn , kahaM puNa tesiM aNuogo ?, ucyate, bArasasaMvaccharie mahante dumbhikkhe kAle bhattaTThA phiDiyANaM gahaNaguNaNaNuppehA'bhAvato suttaM vippaNahU~, puNo subhikkhe kAle jAte mahurAe mahante samudae khaMdilAyariyappamuhasaMgheNa jo jaM saMbharaitti evaM saMghaDitaM kAliyaM suyaM, jamhA eyaM mahurAte kayaM tamhA mAhurA vAyaNA bhannati, sA ya khadilAyariyasammatattikAuM tassaMtio aNuogo bhaNNati, anne bhaNaMti-jahA suyaM No NaTuM, tammi dubbhi %AAAAAAAE-% 4355454545526 // 17 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI sthavirAvAlakA // 18 // kkhakAle ; je anne pahANA aNuogadharA te viNaTThA, ege khaMdilAyarie saMdhare, teNa mahurAe puNo aNuogo pavattioti mahurA vAyaNA ma bhannai, tassaMtio aNuogo bhaNNaitti gAthArthaH / / tAto. gAhA (* 34-51) tataH skandilAcAryaziSyaM himavantaM vande ziraseti kriyA, kimbhRta-himavanmahAvikrama himavata i iva mahAvikramo-vihAravyAptyAdilakSaNo yasya sa tathAvidhastaM 'dhIparakamamaNaMta' nti anantadhRtiparAkrama, prAkRtazailyA tu anyoyopanyAsaH, anantaH dhRtipradhAnaH parAkramaH karmakriyatA vA (zatrujaye) yasya sa tathAvidhastaM 'sajjhAyamaNatadharaM' ti anantasva vAdhyAyadharaM, dharatIti dharaH anantagamaparyAyatvAdanantaM-sUtraM tadviSayaH svAdhyAyastasya dhara iti samAsaH tamiti gAthArthaH // kAliya0 gAhA (* 35-52) miu0 gAhA ( 36-52 ) kAlikazrutAnuyogasya dhArakAn , dhArakAMzca pUrvANAMutpAdAdahInAM, himavatkSamAzramaNAn vande, tathaitacchiSyAneva vande nAgArjunAcAryAniti gAthArthaH // kiMbhUtAn ?-mRdumArdavasampannavAn upalakSaNatvAnmRdutvasya, kAn ?-kSamAmArdavArjavasantoSasampannAnityarthaH, AnupUrvyA vayAparyAyakAlagocarayA vAcakatvaM prAptAna, aidaMyugInAnAmapi sAmAcArIpradarzanaparametat, na cAyuktaM dvitIyapadamAzrityaidaMyugAnAnAmapi yujyate kAlocitAnupUrvI vihAya kvacidapyAcAryatvAdhAropaNaM, mahApuruSANAM gautamAdInAmAzAtanAprasaMgAta, kRtaM prasaMgena, saMsAra eva daNDo bhagavadAjJAvitathakAriNAM iti, oghazrutasamAcarakAn oghazrutam-utsargazrutaM tat samAcaranti ye te tathAvidhAstAn nAgArjuna vAcakAn vande iti gaathaarthH|| 9% Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI sthavirAbalikA hAribhadrIya // 19 // varakaNaga0 aGka0 bhUAhayaya0 / / (* 37 / 38 / 39-52) // idaM gAthAtrayamapi prAyo nigadasiddhameva, navaraM bhavyajanahRdayadAyitAn bhavyajanahRdayavallabhAn , tathA suvijJAtabahuvidhasvAdhyAyapradhAnAn bahuvidha AcArAdibhedAt svAdhyAyaH, anuyojitA yathocite vaiyAvRtyAdau varavRSabhAH-susAdhavo yaistAn, nAgendrakulavaMzanandikarAniti pramodakarAnityarthaH, bhUtahitapragalbhAn, bhRtadinAcAryAn ityatrAnusvAro'lAkSaNikaH, bhavabhayavyavacchedakarAniti sadupadezAdinA saMsArabhayavyavacchedakaraNazIlAn / _ 'sumunniy0||gaahaa (*40) // , anekadhA sattvahitanipuNAniti bhAvaH, vande'haM bhUtadinAcAryaziSya, vande'haM lohicamiti kriyA, kimbhUtaM -suSTu vijJAtaM nityAnityaM yena sa tathAvidhastaM, kiM jJAtaM ?, vizeSaNAnyathA'nupapatteH vastu iti gamyate, yathA 'savacchA dhenu rityukte goDavAyA vizeSaNAyogAditi, tacca vastu sacetanAcetanaM, tatra sacetanabhAtmA cetanatvAdyapekSayA nityaH nArakatiryanarAmaraparyAyApekSayA cAnityaH, evamacetanamapyaNvAdi vijJAtavyaM, tathAhi-paramANurajIvatvamUrtatvAdibhinityaH, varNAdibhizNukAdimistvanitya iti, uktazca-sarvavyaktiSu niyataM kSaNe2'nyatvamatha ca na vizeSaH / satyozcityapacityorAkRtijAtivyavasthAnA // 1 // dityatra bahu vaktavyaM tacca nocyate granthavistarabhayAd, gamanikAmAtrapradhAno'yamAraMbha iti, anena nyAyaveditvamAha, suvijJAtasUtrArthadhArakamityanena tvodhata eva svabhyastasUtrArthadhArakAmati sadbhAvodbhAvanA, tathyamityanena samyakprarUpakatvamAheti gAthArthaH // asthamahatthakhANI gaahaa||(*41-52)|lohityshissyN prayataHsan anutsRSTaprayatnaparaH sannityarthaH, praNamAmi duSya **55555SHISHASHA // 1 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 20 // gaNinamiti kriyA, kimbhUtaM ?- arthamahArthakhAniM khAniriva khAniH arthamahArthAnAM khAniH 2 taM tatra bhASA'bhidheyAH arthAH vibhASAvArtikagocarA mahArthA iti, suzramaNavyAkhyAnakathane nivRttiryasya sa tathAvidhastaM, tatra vyAkhyAnaM pratItaM kathanaM saMzaye sati vineyapraznottarakAlabhAvi vyAkaraNaM, athavA vyAkhyAnam - anuyogaH kathanamoghato dharmasya, dharmakathetyarthaH, prakRtyA svabhAvena madhuravAcaM madhuragiramiti gAthArthaH // sukumAlakomala0 gAhA ||(*42-54) / / nigadasiddhA, evaM AvalikAkrameNa mahApuruSANAM stavamabhidhAya sAmprataM sAmAnyenaiva zrutadharanamaskAraM pratipipAdayiSurAha je anne bhagavaMte0 // (*43-54 )|| ye cAnye'tItA bhAvinazca bhagavantaH zrutaratnopapetatvAt samatraizvaryAdimanta ityarthaH, kAlikazrutAnuyogino dhIrAH sattvavantastAn praNamya zirasA uttamAGgena jJAnasya- AbhinibodhikAdeH prarUpaNaM vakSye, ka evamAha - dUSyagaNiziSyo devavAcaka iti gAthArthaH / idaM ca paJcaprakAraM jJAnam, etatpratipAdakaM cAdhyayanaM yogyebhya eva vineyebhyo dIyate, nAyogyebhya ityato yogyAyogyavibhAgopadarzanArthameva tAvadidamAha - selaghaNa0 gAhA / / (*44-54) / / Aha- zubhAdhyayanapradAnAdhikAre samabhAvavyavasthitAnAM sarvasattvahitAyodyatAnAM mahApuruSANAM alaM yogyAyogyavibhAganirIkSaNena, na hi parahitArthamiha mahAdAnodyatA mahIyAMso'rthiguNamapekSya pradAnakriyAyAM pravarttante dayAlaba iti, atrocyate, nanu yata eva zubhAdhyayanapradAnAdhikAre samabhAvavyavasthitAH sarvasaccAhitAyodyatA mahApuruSAca guravaH ata eva anuyoga dhara namaskAraH yogyAyo gyavicAraH // 20 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhUdrIya vRttI // 21 // yogyAyogyavibhAgopadarzanaM nyAyyaM mA bhUdayogyapradAne tatsamyagniyogAkSamArthijanAnartha iti, na khalu tattvato'nucitapradAnenAyAsahetunA'vivekinamarthijanamanuyojayanto'pyanavagataparArthasampAdanopAyA bhavanti dayAlava ityavadhUya mithyAbhimAnamAlocyatAmetaditi / Aha-ka ivAyogyapradAne doSa iti ucyate, sa hyacintyacintAmaNikalpamanakabhavazatasahasropAttAniSTaduSTASTakarmarAzijanitadaurgatyavicchedakamapIdamayogyatvAdavApya na vidhivadAsevate, lAghavaM cAsya samApAdayati, tato vidhisamAsevakaH kalyANamiva mahadakalyANamAsAdayati, uktaM ca- 'Ame ghaDe nihattaM jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhaMtarahassaM appAhAraM viNAseI ||1||' ityAdi, ato'yogyadAne dAtRkRtameva vastutastasya tadakalyANamiti, alaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, tatrAdhikRtagAthAM prapaJcataH Avazya kAnuyoge vyAkhyAsyAmaH, iha punaH sthAnAzUnyArtha bhASyagAthAbhirvyAkhyAyata iti // ulleUNa na sako gajjai iya muggaselao rabhe / taM saMvaTTagameho souM tassovariM paDai // 1 // raviotti Thio meho ullo mi Navatti gajjai ya selo / selasamaM gAhessaM nivvijjai gAhago evaM // 2 // Ayarie suttaMmi ya parivAo suttaatthapAlamaMtho / anesipi ya hANI puTThAvi na duddhayA vaMzA || 3 || vuTThe'vi doNamehe Na kaNhabhomAu loTTae udagaM / gahaNadharaNAsamatthe iya deyamachittikArimmi // 4 // bhAviya iyare ya kuDA apasattha pasattha bhAviyA duvihA / pupphAIhi pasatthA suratellAI hiM apasatthA ||5| vammA ya avammAvi ya pasatthavammA ya hoMti aggejjhA / apasatthaavammAvi ya tappaDivakkhA bhave gejjhA || 6 || kuppavayaNaosaneha bhAviyA evameva bhAvakuDA / saMviggehiM pasatthA vammA'vammA ya taha caiva // 7 // je puNa abhAviyA khalu te catudhA athavimo gamo anno / chidda kuDa bhinna khaMDe sagale ya parUvaNA tesiM // 8 // sele ya chiDa cAliNi miho kahA soumuTThiyANaM tu / chiDDA''ha yogyAyogyAH // 21 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI yAgyA: hAribhadrIya vRttI // 22 // | tattha viThTho sumariMsu sarAmiNedANi // 9 // egeNa visai bIeNa NIi kaNNaNa cAlaNI Aha / dhanatya Aha selo je pavisati nIti vA tujhaM // 10 // tAvasakhaurakiDhipAyaM cAlaNipaDivakkhi Na saMdai davapi / paripUrNamammi ya guNA galaMti dosA ya ciTuMti // 11 // savvannuppAmamA dosA hu na saMti jiNamate keii| jaM aNuvauttakaharNa apattamAsajja va havijja // 12 // aMbataNeNa jIhAe kUciyA hoi khIramudagammi / haMso mottUNa jalaM Aviyai payaM taha susIso // 13 // sayamavi na piyai mahiso Na ya jUhaM piyai loliyaM udagaM / viggahavikahAhi tahA athakapucchAhi ya kusIso // 14 // avi gopayaMmivi pie suDhio taNuyatsaNeNa toMDassa / na karei kalusatoyaM meso evaM susIsovi // 15 // masauvva tudaM jaccAdiehiM nicchubbhae kusIso u / jalugA va admito piyai susIsovi suyaNANaM // 16 // chaDeuM bhUmIe khIraM jaha piyai duTThamajjArI / parisuTTiyANa pAse sikkhar3a evaM viNayabhaMsI // 17 // pAuM thovaM thovaM khIraM pAsAiM jAhao lihai / emeva jiyaM kAuM pucchai maimaM na khijjei / / 18 / / aNNo dojjhihi kallaM NiratthayaM kiM vahAmi se cAri / caucaraNagavI u matA avanna hANI ya baDugANa // 19 // mA me hojja avaNNo govajjhA mA puNo va na dalijjA / vayamavi dojjhAmo puNo aNuggaho abaDhe'vi // 20 // sIsA paDicchagANaM bharotti te'vi hu sIsa gabharAotta / Na kareMti suttahANI anatthavi dullabha tesiM // 21 // komudiyA taha saMgAmiyA ya umbhUtigA u tini bheriio| kaNhassAsI u (Nhu) tayA asivovasamI cautthI u // 22 // sakapasaMsA guNagAhi kesavA mivaMda suNadantA / AsarayaNassa haraNaM kumAra bhaMga ya puyajujhaM // 23 ||nnehi jiomitti ahaM asivovasamIi saMpayANaM ca / chammAsiya ghosaNayA pasamai Na ya| jAyae aNNo // 24 / AgaMtu vAdhikhome mahiDi molleNa kaMtha daMDaNatA / aTThamaArAhaNa aameri anassa ThavaNaM ca // 25 // 22 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAribhadrIya vRttI // 23 // CAMAKAL AKALIGARALASS mukaM tayA agahite dupariggahiyaM kayaM tayA klho| piTTaNa aicira vikkaya gatesu corA ya UnagdhaM // 26 // mA giNhava iya dAtuM | uvajuMjiya dehi kiM vicitesi / viccAmeliyadANe kilissasI taM ca'haM ceva // 27 // bhaNiyA jogyA 2 sIsA guravo ya tattha dohaMpi / veyAliyaguNadoso jogo jogassa bhAsejjA // 28 // evaM tAvadvibhAgato yogyAyogyavinayavibhAgopadarzanaM kRtvA sAmprataM sAmAnyena parSadaM prarUpayamAha sA samAsao tivihA pannattatyAdi, sA parSat samAsataH saMkSepaNa trividhA triprakArA prajJaptA prarUpitA, kaiH ?-tIrthakaragaNadharairiti gamyate, 'tathathe tyudAharaNopanyAsArthaH, 'jJike'tyatra'jJA avabodhana' ityasya 'igupadhajJAkiraH ka'iti (3-1-135) kapratyayaH, 'Ato lopa iTi ca kitI'tyA (6-4-64) kAralopaH paragamanaM TAp jAnAtIti jJA kapratyayaH 'pratyayasthAt kAt pUrvasyAta idApyasupa' iti (7-3-44) ittvaM, jJikA-parijJAnavatI, na zikA AjJikA- tadvilakSaNA, durvidagdhA mithyAvalepagarbhA / tatthimA jANiyA-'guNadosavisesaNNU aNabhiggahiyA ya kussutimaesu / esA jANagaparisA guNatacillA aguNavajjA // 1 // imA tu ayANiyA-' pabatImuddha ayANiya migchaavysiihkukkuddybhuuyaa| rayaNamiva asaMThaviyA suhasamayA guNasamiddhA // 2 // imA puNa dubdhiyaDiyA- kiMcimmattaggAhI pallavagAhI ya turiyagAhI y| duviyaDDiyA u esA bhaNiyA tikhiA bhave parisA // 3 // sAmpratamiSTadevatAstavAdisampAditasakalasAhityo devavAcakodhikRtAdhyayanaviSayabhUtasya jJAnasya prarUpaNAM kurvanidamAha 'NANaM paMcavihaM paNNattaM' ityAdi, (sUtram1-65) jJAtiH jJAnaM kRtyalyuTo bahulaM ' iti vacanAdbhAvasAdhamaH, saMvidi OMOMOMcha 23 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nAmuddezaH vRttI nandI- tyarthaH, jJAyate vA'neneti (asmAditi vA) jJAnaM tadAvaraNakSayopazamAdeva, jJAyate'sminniti kSayopazame sati, jJAnamAtmaiva viziSTa- jJAnabhedAhAribhadrIya kSayopazamayukto jAnAtIti vA jJAnaM tadeva svaviSayasaMvedanarUpatvAt tasya, paMcavidhamityatra paJceti saMkhyAvAcakaH vidhAna vidhetyatra 'DudhAJ dhAraNapoSaNayo' rityasyAnubandhalope kRte vipUrvasya striyAM vartamAnAyAM 'pidbhidAdibhyo Di' ti ( 3-3-104) // 24 // vartamAne 'Atazcopasarge' (3-1-136 ) ityanena apratyayaH anubaMdhalope kRte Ato lopa iti ca kiGtI ( 6-4-64 ) tyanena cAkAralope kRte paragamane ca 'ajAdyataSTAviti (4-1-4) TAppratyayo'nubandhalopaH paragamanaM vidhA, paMca vidhA asyeti samAso | 'hasvo napuMsake prAtipadikasyeti ( 1-2-47 ) vartamAne 'gostriyorupasarjanasye(1-2-48)tyanena hasvatvaM, suambhAvaH paMcavidhaM|paMcaprakAramityetadevamanavadyaM, kuvyAkhyAvyapohArtha caitadevaM nidarzitamityalaM prasaMgena, prajJaptaM-prarUpitaM, kaiH?-arthatastIrthakaraiHsU trato |gaNadharairiti, uktaM ca-"atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthaMti gaNaharA NiuNaM / sAsaNassa hiyaTThAe tao suttaM pavattai // 1 // " ityanena svamanISikAvyapohamAha, athavA prAjJAdAptaM prAjJAptaM, tIrthakarAdAptamiti prAptaM gautamAdibhiH, athavA prAjJairAptaM prAjJAptaM gautamAdibhiH, prajJayA vA''ptaM prajJAdvA''ptaM prajJApta, sarvaireva saMsAribhiriti, tathAhi-na prajJAvikalairidamavApyate iti bhAvanIyaM, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, AbhinibodhikajJAnaM zrutajJAnaM avadhijJAnaM manaHparyAyajJAnaM kevalajJAnaM ceti, tatrAbhimukho niyato 4) bodho'bhinibodhaH sa eva svArthikapratyayopAdAnAdAbhinivodhika, abhinibodhe vA bhavaM tena vA nivRttaM tanmayaM tatprayojanaM vetyaabhi-13|| 24 // nibodhika, abhinibudhyate vA tadityAbhinibodhikaH-avagrahAdirUpaM matijJAnameva, tasya svasaMviditarUpatvAdabhedopacArAdityarthaH, abhinibodhyate'nenetyAbhinibodhikaM-tadAvaraNakSayopazama iti bhAvArthaH, abhinibudhyate'smAditi vA AbhinibodhikaM-tadAvaraNakarma Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI jJAnabhedAnAmuddeza: *********** kSayopazama eva, abhinibuddhayate'sminniti vA kSayopazameM satyAbhinibodhikaM, Atmaiva vA abhinibodhopayogapariNAmAnanyatvAdabhinihAribhadrIya 4 budhyata iti, AbhinibodhikaM ca tajjJAnaM cAbhinibodhikajJAnaM 1 tathA zrUyate iti zrutaM-zabda eva, bhAvazrutakAraNatvAt, kAraNe vRttI kAryopacArAditi bhAvArthaH, zrUyate vA aneneti zrutaM-tadAvaraNakSayopazama iti hRdayaM, zrUyate'smAditi vA zrutaM-tadAvaraNakSayopazama // 25 // eva, zrUyate'sminniti vA kSayopazame sati zrutaM, Atmaiva zrutopayogapariNAmAnanyatvAcchraNotIti, zrutaM ca tat jJAnaM ca zrutajJAnara tathA'vadhIyate'nenetyavadhiH, avadhIyata ityadho'dho vistRtaM paricchidyate maryAdayA veti avadhijJAnAvaraNakarmakSayopazama eva, tadupayoga| hetutvAdityarthaH, avadhIyate'smAdityavadhistadAvaraNakarmakSayopazama eva, avadhIyate tasminniti vetyavadhirbhAvArthaH pUrvavadeva, avadhAnaM PvA avadhiH, viSayaparicchedanamityarthaH, avadhizcAsau jJAnaM ca avadhijJAnaM 3,. tathA manaHparyAyajJAnamityatra pariH sarvato bhAve ayanaM ayaH gamanaM vedanamiti paryAyAH, pari ayaH paryayaH, paryayanaM paryaya ityarthaH, manasi manaso vA paryayo manaHparyayaH, sarvatastatpari ccheda ityarthaH, sa eva jJAnaM manaHparyAyajJAnaM, athavA manasaH paryAyA manaHparyAyA dharmA bAhyavastvAlocanAdiprakArA ityanarthAantaraM teSu jJAnaM manaHparyAyajJAnaM teSAM vA sambandhi jJAnaM manaHparyAyajJAnaM, idaM cArddhatRtIyadvIpasamudrAntarvatisaMjJimanogatadravyAlamba nameveti bhAvArthaH 4, tathA kevalam-asahAyaM matyAdijJAnanirapekSaM, zuddhaM vA kevalamAvaraNamalakalaMkAMkarahitaM, sakalaM vA kevalaM tatprathamatayaivAzeSatadAvaraNAbhAvataH sampUrNotpatteH, asAdhAraNaM vA kevalaM ananyasadRzAmiti hRdayaM, jJeyAnantatvAdanantaM vA kevalaM | yathAvasthitAzeSabhUtabhavadbhAvibhAvasvabhAvAvirbhAsIti bhAvanA, kevalaM ca tajjJAnaM ca kevalajJAnaM 5 // Aha-eSAM jJAnAnAmitthamupanyAse kiM prayojanAmiti, ucyate, iha svAmikAlakAraNaviSayaparokSatvasAdhayAt tadbhAve ca zeSajJAnabhAvAdAdAveva matizruta CASSROORNANCAREOGH 54R5- 15 // 25 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnabhedAnAmuddeza: nandI- hAribhadrIya vRttI // 26 // OM454545333843 jJAnayorupanyAsa iti, tathAhi-ya eva matijJAnasya svAmI sa eva zrutajJAnasya, 'jattha matiNANaM tattha suyaNANaM' ti vacanAt , tathA | yAvAn matijJAnasya sthitikAlastAvAnevetarasya, pravAhApekSayA atItAnAnAgatavartamAnaH sarva eva, apratipatitaikajIvApekSayA ca SaTpaSTisAgaropamANyadhikAnIti, uktaM ca bhASyakAreNa-"do vAre vijayAiK gayassa tima'ccute ahava tAI / airega narabhaviyaM NANAjIvANa savvaddhaM // 1 // " yathA matijJAnaM kSayopazamahetukaM tathA zrutajJAnamapi, yathA ca matijJAnamAdezataH | sarvadravyAdiviSayamevaM zrutajJAnamapi, yathA matijJAnaM parokSaM evaM zrutajJAnamapIti, tathA matijJAnazrutajJAnayoreva avadhyAdijJAnabhAvAditi / Aha-evamapi matijJAnamAdau kimarthamiti, ucyate, matipUrvakatvAdviziSTamatyaMzarUpatvAdvA zrutasyAdau matijJAnamiti, uktaM ca-"matipuvvaM jeNa suyaM teNAdIe matI visiTTho vA / matibheo ceva suyaM to matisamaNaMtaraM bhaNiyaM // 1 // " iti, paryAptaM vistareNa / tathA kAlaviparyayasvAmilAmasAdhAnmatizrutajJAnAnantaramavadhijJAnasyopanyAsaH, tathAhi-yAvAneva matijJAnazrutajJAnayoH sthitikAla: pravAhApekSayA'atipatitaikasattvAdhArApekSayA ca tAvAnevAvadhijJAnasyApi ataH sthitisAdharmya, tathA yathaiva matijJAnazrutajJAne viparyayajJAne bhavata evamidaM mithyAdRSTevibhaMgajJAnaM bhavatIti viparyayasAdharmya, tathA ya evaM | matijJAnazrutajJAnayoH svAmI sa evAvadhijJAnasyApi (iti) bhavati svAmisAdharmya, tathA vibhaMgajJAninastridazAdeH samyagdarzanAvAptau yugapadeva jJAnatrayalAbhasambhavAllAbhasAdharmya / tathA chabasthaviSayabhAvAdhyakSasAdhAdavadhijJAnAnantaraM manaHparyAyajJAnasyopanyAsaH, tathAhi-yathA'vadhijJAnaM chaasthasya bhavatyevaM manaHparyAyajJAnamapi chadmasthasyaiveti chadmasthasAdharmya, tathA yathA'va|dhijJAna rUpidravyaviSayamevaM manaHparyAyajJAnamapi sAmAnyeneti viSayasAdharmya, tathA yathA'vadhijJAnaM kSAyopazamike bhAve tathA mana: Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyajJAnamapi iti bhAvasAdharmya, tathA yathA avadhijJAnaM pratyakSamevaM manaHparyAyajJAnamapItyadhyakSasAdharmyaM / tathA manaHparyAyajJAnAnantaraM kevalajJAnasyopanyAsaH, tasya sakalajJAnottamatvAt, tathA apramattayatisvAmisAdharmyAt, tathAhi yathA manaHparyAyajJAnamapramattayatereva bhavati evaM kevalajJAnamapi apramattabhAvayatereveti sAdharmya, tathA'vasAnalAbhAcca, yo hi sarvajJAnAni samAsAdayati sa khalvanta // 27 // * evedamAnotIti bhAvanA, viparyayAbhAvasAdharmyAcca, tathAhi yathA manaHparyAyajJAnaM viparItaM na bhavatyevaM kevalamapi iti sAdharmya, alaM vistareNeti sUtrArthaH, nandIhAribhadrIya vRttau 'taM samAsato duvihaM pannatta' mityAdi (2-71) tat paMcaprakAraM jJAnaM samAsataH saMkSepeNa dvividhamiti dve vidhe asyeti | dvividhaM dviprakAraM prajJaptaM prarUpitaM tadyathetyudAharaNopanyAsArtham, pratyakSaM ca parokSaM ca tatra pratyakSamityatra jIvo'kSaH, kathaM?, 'azUvyAptA' vityasya jJAnAtmanA'znute'rthAnityakSaH, vyAmotItyarthaH, 'aza bhojana' ityasya vA'znAti sarvA'thAnityakSaH, pAlayati bhuMkte cetyarthaH, tamakSaM prati vartata iti pratyakSaM, AtmanaH aparanimittamavadhyAdyatIndriyamiti bhAvArthaH, cazabdaH svagatAnekabhedapradarzanaparaH, vicitratAM cAsyottaratra vakSyAmaH, parokSaM cetyatrAkSasya- AtmanaH dravyendriyANi dravyamanazca pudgalamayatvAt parANi vartante, pRthagityarthaH, tebhyo'kSasya yat jJAnamutpadyate tat parokSaM, paranimittatvAddhUmAdagnijJAnavad, athavA parairukSA-saMbaMdhanaM viSayaviSayI bhAvalakSaNamasyeti parokSaM, cazabdaH pUrvavad evamanyatrApyutprekSya cazabdArtho vaktavya iti sUtrArthaH // evaM bhedadvaye upanyaste satyanayoH samyak - svarUpamanavagacchannAha codakaH 'se kiM taM paccakkhaM 101 (3-75 ) sezabdo mAgadhadezIprasiddho nipAto'thazabdArthe vartate, sa ca prakriyAdivAcakaH, yathoktaM pratyakSa parokSe // 27 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriya . vRttI nandI- 18 'atha prakriyApraznAnantaryamaMgalopanyAsaprativacanasamuccayeSu' ihopanyAsArthaH, kimiti pariprazne, tat prAgupadiSTaM pratyakSamiti hAribhadrIya hai | sUtrArthaH // evaM codakena prazne kRte sati nyAyapradarzanArthamAcAryaH codakoktAnuvAdadvAreNa nirvacanamabhidhAtukAma Aha ___'paccakkhaM duvihaM pannatta'mityAdi, evamanyatrApi yathAyogaM praznanirvacanasUtrANAM pAtanikA kAryeti, pratyakSaM dvividhaM // 28 // prajJaptaM, tadyathA-indriyapratyakSa noindriyapratyakSaM ca, indriyANAM pratyakSaM indriyapratyakSaM, ihendraH svarUpato jJAnAdyaizvaryayuktatvAdAtmA tasyedamindriyaM, tacca dvidhA-dravyendriyaM ca bhAvendriyaM ca,tatra pudgalairbAhyasaMsthAnanivRttiH kadambapuSpAdyAkRtiviziSTopakaraNaM ca dravyendriyaM, 'nivRttyupakaraNe dravyendriya' miti(tattvA.2-17) vacanAt , zrotrendriyAdiviSayA sarvAtmapradezAnAM tadAvaraNakSayopazamalabdhirupayogazca |bhAvendriyaM, labdhyupayogI bhAvendriya' miti(tattvA.2-18) vacanAt, indriyapratyakSaM na bhavatIti noindriyapratyakSaM, nozabdaH sarvapratiSedhe // se kiM tamityAdi (4-76.) atha kiM tadindriyapratyakSaM, tat indriyapratyakSa paJcavidha prajJaptaM, tadyathA-zrotrendriyapratyakSamityAdi, zrotrendriyasya zrotrendriyapradhAna vA pratyakSaM 2, zrotrendriyanimittamityarthaH, evaM zeSeSvapi vaktavyam , etaccopacArataH pratyakSaM, na paramArthataH, kathaM jJAyata iti cet sUtraprAmANyAt, vakSyati ca--"parokkhaM duvihaM panattaM, taMjahA-AbhiNibohiyaNANaparokkhaM ca suyaNANaparokkhaM ca" na ca matizrutAbhyAmindriyamanonimittamanyadasti yat pratyakSamaJjasA bhavet , bhAve ca SaSThajJAnaprasaMgAd virodha iti, tasmAt parokSamevedaM tattvata iti, Aha-iha loke liMgajaM parokSamiti pratItamiti, ucyate, iha yadindriyamano| bhirbAhyaliMgapratyayamutpadyate tadekAntenaivendriyANAmAtmanazca parokSaM, paranimittatvAddhamAdagnijJAnavadityataH parokSamiti pratItiH, ARRRRRRRRRRC 28 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya avadheradhikAra: // 29 // CHAUTARILASAGAR yatpunaH sAkSAdindriyamanonimittaM tatteSAmeva tatpratyakSam , aliMgatvAd, Atmano'vadhyAdivat, na tvAtmanaH, Atmanastu tat parokSameva, paranimittatvAllaiMgikavat , indriyANAmapi tadupacArataH pratyakSaM, na paramArthataH, katham?, acetanatvAdityatra bahu vaktavyaM | taccAnyatra vakSyAmo, mA bhUt prathamagrantha eva pratipattigauravamityalaM vistareNa, Aha--'sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANIndriyANI' ti |kramaH, ayameva ca jyAyAn , pUrvapUrvalAbha evottarottaralAbhAd, ataH kimarthamutkramaH ?, ucyate, pazcAnupUrvyAdinyAyajJApanArtha, | spaSTasaMvedanadvAreNa sukhapratipayartha ceti, ihaM manojJAnayapIndriyajJAnatulyayogakSemameva draSTavyaM, tathA cAbhinibodhikajJAnaprarUpaNAyAM | pratyakSata iti setaM idiyapaccakkhaM tadetadindriyapratyakSam // / se kiM taM NoiMdiyapaJcakvaM0(5-76 ) atha kiM tanoindriyapratyakSaM? noindriyapratyakSaM trividhaM prajJaptaM, tadyathA-avadhijJAna|pratyakSaM ityAdi / se kiM taM'ityAdi ( 6-76 ) atha kiM tadavadhijJAnapratyakSaM 1, 2 dvividhaM prajJataM, tadyathA-bhavapratyayaM ca kSAyopazamikaM ca, tatra bhavantyasmin karmavazavartinaH prANina iti bhavaH-narakAdijanmeti bhAvaH, bhava eva pratyayaH-kAraNaM yasya tadbhavapratyayaM, ca pUrvavat, | tathA kSayacopazamazca kSayopazamau tAmyAM nivRttaM kSAyopazAmakaM // tatra yadyeSAM bhavati tatteSAmupadarzanAha 'doNha'mityAdi (7-76 ) dvayorjIvasamUhayoH bhavapratyayaM, tadyathA-devAnAM nArakANAM ca, tatra dIvyantIti devAH, nirupamakrIDAmanubhavantItyarthaH, teSAM, tathA narAn kAyantIti narakAH, yogyatayA zabdayantItyarthaH, te'bhavA nArakAsteSAM / / atrAha-na OMOMOMOM // 29 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 30 // nvavadhijJAnaM kSAyopazamike bhAve vartate devanArakabhavazcadayikastat kathaM tad bhavapratyayamiti, ucyate, kSAyopazamikameva tat, kiMtu sa eva devanArakabhave avazyaMbhAvi, pakSiNAM gaganagamanalabdhinimittavadityetA bhavapratyaya iti uktaM ca "udayakkhayakhayovasamovasamA jaM ca kammuNo bhaNiyA / davvaM khattaM kAlaM bhAvaM ca bhAvaM ca saMpapya / / 9 / / ( paMcasaM 076 ) tathA dvayoH kSAyopazamikaM, tadyathA - manuSyANAM paMcendriyatiryagyonInAM ca na caiSAmavazyaMtayA bhavatItyataH satyapi kSAyopazamikatve bhavapratyayAd bhinnamidamiti, tasvatastu sarvameva | kSAyopazamikamiti // adhunA kSayopazamasvarUpaM pratipAdayannAhU - 'ko heU' ityAdi, ko hetuH kiMnimittaM kiMviSayaM kSAyopazamikaM yadvA kiM kAraNaM kSAyopazamikamucyate ityadhyAhAraH, atra nirvacanamabhidhAtukAma Aha- kSAyopazamikaM tadAvararNAyAnAm-avadhijJAnAvaraNIyAnAM karmaNAM udIrNAnAM udayAvalikAprAptAnAM kSayeNa pralayena anudIrNAnAM cAtmani vyavasthitAnAmupazamena udaya nirodhena avadhijJAnamutpadyata iti sambandhaH, yata evamataH karmodayAnudayaviSayaM, athavA yena tadAvaraNIyAnAM karmaNAM udIrNAnAM kSayeNAnudIrNAnAmupazamenAvadhijJAnamutpadyate tena kSAyopazamikamityucyata iti, sa ca kSayopazamo viziSTaguNapratipattimantareNa tathA guNapratipatitazca bhatIta, tatrAntareNa yathA''kAze ghanaghanapaTalAcchAditamUrcerdivasakaramaNDalasya kathaMcidupajAtarandhreNa vinirgatAstimiranicayapralayahetavaH kiraNAH svAvapAtadezAspadaM dravyaMmudyotayanti tathA prakRtibhAsvarasyAtmano mithyAtvAdijanitajJAnAvaraNIyAdikarmamalapaTalatimitiraskRtasvabhAvasyAnAdau saMsAre paribhramato yathApravRttyApajAtAvadhijJAnAvaraNakSayopazamavivarasyAvadhijJAnAlokaH prasAdhayati svakAryamiti, guNapratipattitastu mUlaguNAdipratipatterbhavati, yata Aha ' athavA ' ityAdi // (9-81) // athaveti prakArAntarapradarzanArtha, antareNa pratipattimityasmAdidaM prakArAntarameva, guNAH avadheradhikAraH // 30 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI FASHASAA avadhebhaidAH mUlaguNAdayastaiH pratipanno-gRhIto guNapratipanna ityanena atizayapAtratAmAha, yataH pAtrAthayiNo guNAH, uktaJca-noda-10 hAribhadrIya vRttI nvAnarthitAmeti, na cAmbhobhirna pUryate / AtmA tu pAtratA neyaH, pAtramAyAnta smpdH||1||" athavA prAkRtazailyA pUrvAparani-1 | pAtakaraNAt pratipannaguNasya anagArasya na gacchantItyagAH-vRkSAstaiH kRtamagAraM-gRhaM nAsyAgAraM vidyate ityanagAraH prityktdr|| 31 // vyabhAvagRha ityarthaH, tasya prazastAdhyavasAyasya tadAvaraNakarmakSayopazame satyavadhijJAnaM samutpadyate, taM samAsato ityAdi, tad a vadhijJAnaM samAsataH saMkSapeNa SaDvidhaM SaTjhakAraM prajJaptaM prarUpitaM, tadyathA-anugAmikaM anugamanazIlaM, anugAmikaM avadhi| jJAnaM locanavadgacchantamanugacchatItibhAvArthaH, ananugAmikaM nAvadhijJAninaM gacchantamanugacchati saMkalApratibaddhapradIpavat iti ha. dayaM, vardhate varddhamAnaM tadeva barddhamAnakaM, saMjJAyAM kan, utpattikAlAdArabhya-pravarddhamAnaM, mahendhananivandhanotpadyamAnAnalajvAlAka| lApavaditi bhAvanA, hIyamAnakaM hIyate hIyamAnaM tadeva hIyamAnakaM, kutsAyAM kan , udayasamayasamanantarameva hIyamAnaM dagdhendha&AnaprAyadhUmadhvajAciLatavadityarthaH, pratipAti pratipatanazIlaM pratipAti kathaMcidApAditAjAtyamANaprabhAjAlavaditi garbhArthaH, aprati|pAti na pratipAti apratipAti kSAramRtpuTapAkAdyApAdyamAnajAtyamaNikiraNanikaravadityabhiprAyaH, Aha-AnugAmukAnAnugAmukabhedadvaya eva zeSabhedAnAM varddhamAnakAdInAmantarbhAvAt kimarthamupanyAsa iti, ucyate, satyapyantarbhAve tadvikalpadvayAdeva teSAmaparicchiceH, tathAhi nAnugAmukamanAnugAmukaM cetyukte varddhamAnakAdayo gamyanta iti, ajJAtajJApanArtha ca zAstrapravRttirityalaM prasaMgena / . 'se kiM tamANugAmika'mityAdi / / (10-82) // atha kiM tadAnugAmukaM avadhijJAnaM, 2 dvividhaM prajJaptaM, tadyathA-antagataM ca madhyagataM ca, ihAntaH paryanto bhaNyate, nAntavat , gataM sthitamityanarthAntaraM, ante gatamantagataM ante sthitaM, tacca phaDDu // 31 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI-15 kAvadhitvAdAtmapradezAnte, sarvAtmapradezakSayopazamabhAvato vA audArikazarIrAnte, ekIdagupalambhAdvA tadudyotitakSetrAMte gatamaMtahAramAyAdAgataM, iha cAtmapradezAntagatamucyate, sakalajIvopayoge satyapi sAkSAdekadezenaiva darzanAta , audArikazarIrAntagatamapi, audArikaza- gAmyAdyAH vA zarIraikadezenaiva darzanAcca, yathoktakSetrAntagataM tvavadhimatastadantavRtteriti bhAvanA, cazabdaH pUrvavat , madhyagataM iha madhyaH prasiddha e ant||32||1 va daNDAdimadhyavat , madhye gataM madhyagataM madhye sthitaM, tacca sarvatra phaDakavizuddharAtmamadhye sarvAtmamadhye sarvAtmano vA kSayopazamayo-18 gatAdyAzca gAvizeSe'pi audArikazarIramadhyopalabdhaH tanmadhye sarvadigupalambhAdvA tatprakAzitakSetramadhye gataM madhyagata, atra cAtmamadhyagatamabhidhIyate. sarvAtmopayoge satyapi madhya eva phaDakasadbhAvAt , sAkSAnmadhyabhAgenopalabdheH, audArikazarIramadhyagatamapyAdarikazarIramadhya | bhAgenaivopalabdheH, prastutakSetramadhyagataM punaravadhijJAninastatra madhye bhAvAditi bhAvArthaH, cazabdaH pUrvavat / se kiM tamityAdi, prAyaH sugamam, navaraM ulkA-dIpikA cuDulI-paryantajvalitA tRNapUlikA alAtam-ulmukaM maNiH-pabarA | | gAdiH pradIpazikhAdi jyotiH mallikAdyAdhAro'gniH pradIpaH pratItaH purataH-agrato hastadaNDAdau gRhItvA 'paNollemANe paNollemANe'tti prerayan 2 gaccheda yAyAt setaM tadetat purato'ntagatam , ayamatra bhAvArtha:-sa hi gacchan ulkAdibhyaH sakAzAta | purata eva pazyati, nAnyatra, evaM yato'vadhijJAnAdvividhakSayopazamanimittatvAddezapurata eva pazyati, nAnyatra, tat purato'ntagatamabhi dhIyate ityetAvatA'zena dRSTAnta ityevaM sarvatra yojyam / se kiM tamityAdi, nigadasiddhaM, navaraM 'aNukaDDemANe 2tti anukarSan 2, | evaM 'pariyaDUmANe 2' parikarSan 2, atha kiM tanmadhyagatamityAdi nigadasiddhameva, navaraM mastake zirasi kRtvA gacchet tadetanmaPdhyagatamiti, etaduktaM bhavati-sa tena mastakasthena sarvatra tatprakAzitamartha pazyati, paramevaM yato'vadhijJAnAt tadudyotitArthAvagamasta 455OMOMOMOM4 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI tanmadhyagatamityetAvatA'zena dRSTAnta iti, iha vyAkhyAtAthaM samyaganavagacchannAha codaka:- aMtagatassa ya ityAdi sUtrasiddhaM yAvat anAnugAhAribhadrIya 'majjhagateNa'mityAdi, madhyagatenAvadhijJAnena sarvataH sarvAsu digvidikSu samantAt sarvairAtmapradezairvizuddhaphaDakairvA saMkhyeyAni vA mukaM varSavRttI mAnakaMca asaMkhyeyAni vA yojanAni jAnAti pazyati, athavA samantA avadhijJAnyeva ca gRhyate, saMkhyeyAni cetyatra saMkhyAyanta iti sNkhye||33|| yAni- ekAdIni zIrSaprahelikAparyantAni gRhyante, tata UrdhvamasaMkhyeyAni, tadetadAnugAmukamavadhijJAna iti / / | 'se kiMta'mityAdi // 11-89 // prakaTArthameva, navaraM jyotiHsthAna-agnisthAnaM kRtvA tasyaiva jyotiHsthAnasya paryanteSu, | kimekadiggateSu 1, netyAha- pariH sarvato bhAve, tatazca pariparyanteSu 2 parighUrNan , parizraman ityarthaH, tadeva jyotiHsthAnaM, jyotiH-18 prakAzita kSetramityarthaH, pazyati, anyatra gato na pazyati, tadupalambhAbhAvAt , tadAvaraNakSayopazamasya tatkSetrasambandhasApekSatvAt , | evameva anAnugAmukamavadhijJAnaM yatraiva kSetra vyavasthitasya sataH samutpadyate tatraiva vyavasthitaH san saMkhyeyAni vA asaMkhyeyAni vA | yojanAni sambaddhAni vA asambaddhAni vA jAnAti pazyati, nAnyatra, kSetrasambandhasApekSatvAdavadhijJAnAvaraNakSayopazamasya, tadetada| nAnugAmukam // | 'sekiMta' mityaadi|(12-90)|| atha kiM tadbarddhamAnaka?, 2 varddhamAnameva varddhamAnaka prazasteSvadhyavasAyasthAneSu vartamAnasya | | vartamAnacAritrasya, ihaughato dravyalezyoparaMjitaM cittamadhyavasAyasthAnamucyate, asya cAnavasthitatvAttadrvyasAcivye sati vize-| | pabhAvAnAtvamiti, tatra prazasteSvityanenAprazastakRSNalazyAdidravyoparaMjitavyavacchedamAha, adhyavasAyasthAneSu vartamAnasya, praza CHAMACARECHARGAOCACA-* Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI avadherjaghanya kSetra hAribhadrIya vRttau // 34 // +CRACAAAA% stAdhyavasAyasyetyarthaH, sarvataH samantAdavadhiH parivarddhata iti yogaH, anenAviratasamyagdRSTerapi varddhamAnaka ukto veditavyaH, vattemAnacAritrasyesyanena tu dezaviratasarvaviratayoriti, vizudhyamAnasya-tadAvaraNakarmamalavigamAduttarottaraM zuddhimanubhavataH vi. ratasamyagdRSTareva, anenAvadheH zuddhijanyatvamAha, vizudhyamAnacAritrasya dezasarvaviratasya sarvataH samantAdavadhiH parivarddhata iti, tatra | parivaddhata ityuktam , atha sarvajaghanyo'yaM kiyatpramANo bhavatIti praznasambhave kSetrataH pratipAdayannAha jaaviyaagaahaa||(448-90)yaavtii yAvatpramANA, AhArayatItyAhArakaH trisamayaM AhArakaH trisamayAhArakaH trIn vA samayAniti, tasya, sUkSmanAmakarmodayAt sUkSmastasya, panakazcAsau jIvazca panakajIvaH, vanaspativizeSaH ityarthaH, tasya, avagAhante yasyAM prANinaH sA avagAhanA, tanurityarthaH, jaghanyA- sarvastokA, avadheH kSetra avadhikSatra, jaghanya- sarvestoka, tuzabda evakA| kArArthaH, sa cAvadhAraNe, tasya caivaM prayogaH-avadhikSetraM jaghanyametAvadeveti / atra ca sampradAyasamadhigamyo'yamartha: yojanasahasramAno matsyo mRtvA svakAyadeza yH| utpadyata hi sUkSmaH panakatveneha sa praayH||1|| saMhRtya cAdyasamaye sa hyAyAma karoti ca prataram / saMkhyAtItAkhyAMgulavibhAgavAhalyamAnaM tu // 2 // svatanUpRthutvamAtra dIrghatvenApi jIvasAmarthyAt / | tamapi dvitIyasamaye saMhRtya karotyaso sUcim // 3 // saMkhyAtItAkhyAMgulavibhAgaviSkambhamAnanirdiSTAm / nijatanuprathutvadaiyA tRtIyasamaya tu saMhRtya // 4 // utpadyate ca panakaH svadehadeze sa sUkSmapariNAmaH | samayatrayeNa tasyAvagAhanA yAvatI bhavati // 5 // tAvajjaghanyamabaMdherAlambanavastubhAjanaM kSetram / idamitthameva munigaNasusampradAyAt samavaseyam // 6 // RSSRARSHA // 34 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 35 // hai atra kazcidAha- kimiti mahAn matsyaH ? kiM vA tasya tRtIyasamaye nijadeze samutpAdaH / trisamayAhArakatvaM vA kalpyate? iti, atrocyate sa eva hi mahAmatsyastribhiH samayairAtmAnaM saMkSipan prayatnavizeSAt sUkSmAvagAhano bhavati, nAnyaH, prathamadvitIyasamayayozrAtisUkSmaH, caturthAdiSu cAtisthUraH, trisamayAhAraka eva ca yogya ityatastadgrahaNaM iti, anye tu vyAcakSate - trisamayAhAraka iti AyAmaviSkambhasaMhArasamayadvayaM vacisaMharaNotpAdasamayazcaite trayaH samayAH, vigrahAbhAvAccAhAraka eteSvityataH utpAdasamaya eva trisamayAhArakaH sUkSmaH panakajIvo jaghanyAvagAhanazvAtastatpramANaM jaghanyamavadhikSetramiti, etaccAyuktaM, trisamayAhArakatvasya panakajIvavizeSaNatvAt, matsyAyAmaviSkambhasaMharaNasamayadvayasya ca panakasamayAyogAt, trisamayAhArakatvAkhyavizeSaNAnupapattiprasaMgAd, alaM prasaMgeneti gAthArthaH / evaM tAvajjaghanyamavadhikSetramuktamidAnImutkRSTa vibhAgamabhidhAtukAma Aha-- savvabahuagaNijIvA0 / / (*49-90) / / sarvebhyo-vivakSitakAlAvasthAyibhyo'nalajIvebhya eva bahavaH sarvabahavo, na bhUtabhaviSyaddhayo nApi zeSajIvebhyaH, kutaH ?, asambhavAt, agrayazca te jIvAzca agnijIvAH sarvabahavazca te agrijIvAzca sarvabahvanijIvAH, nirantaramiti kriyAvizeSaNaM, yAvad yAvatparimANaM bhRtavanto vyAptavantaH kSetram - AkAzam etaduktaM bhavati-nairantaryeNa viziSTasUciracanayA yAvad bhRtavanta iti, bhUtakAlanirdezazcAjitasvAmikAla eva prAyaH sarvabahavo'nalajIvA bhavantyasyAmavasarpiyAmityasyArthasya khyApanArtham, idamanantaroditavizeSaNaM kSetramekadikamapi bhavati ata Aha-sarvadikkam, anena sUcIparibhramaNapramitamevAha, paramazcAsAvavadhizca paramAvRdhiH kSetramanantaravyAvarNitaM prabhUtAnalajIvamitamaGgIkRtya nirdiSTaH kSetranirdiSTaH pratipAdito gaNadharAdibhiriti, tatazca paryAyeNa paramAvadheretAvat kSetramityuktaM bhavati, athavA sarvabahvagnijIvA nirataraM yAvad bhRtavantaH kSetra avadherutkRSTaM kSetra // 35 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI | sarvadikaM etAvati kSetre yAni avasthitAni dravyANi tatparicchedasAmarthyayuktaH paramAvadhiH kSetramaMgIkRtya nirdiSTo, bhAvArthastu | vimadhyamAhAribhadrAya hai pUrvavadeva, ayamakSarArthaH, idAnIM sAmpradAyikaH pratipAdyate-tatra sarvabahvanijIvA bAdarA prAyojitasvAmitIrthakarakAle bhavanti, / | vadhivRttI *tadArambhakapuruSabAhulyAta, sUkSmAzcotkRSTapadinastatraivAvarudhyante, tatazca sarvabahavo bhavanti, teSAM ca buddhyA SoDhA'vasthAnaM kalpyate, kSetrakAlau ekaikakSetrapradeze ekaikajIvAvagAhanayA sarvatazcaturasro ghanaH prathama, sa eva jIvaH svAvagAhanayA dvitIyaM, evaM prataro'pi vibhedaH, zreNyapi dvibhedA, tatrAdyAH paJca prakArA anAdezAH, kSetrasyAlpatvAt kvacit samayavirodhAcca, SaSThaH prakArastu sUtrAdeza iti, tatazvAsau zreNI avadhijJAninaH sarvAsu dikSu zarIraparyantena bhrAmyate, sA cAsaGkhathayAnaloke lokamAtrAn kSetravibhAgAn vyAmoti, etAva 8 davAdhikSetramutkRSTamiti, sAmarthyamaGgIkRtyaivaM prarUpyate, etAvati kSetre yadi draSTavyaM bhavati pazyati, na tvaloke draSTavyamastIti gA-18 thArthaH // etattAvajjaghanyamutkRSTaM cAvadhikSatramabhihitam, idAnI vimadhyamapratipipAdayiSayA etAvatkSetropalambhe caitAvatkAlopalambhaH tathA etAvatkAlopalambhe caitAvatkSetropalambha ityarthasya pradarzanAya cedaM gAthAcatuSTayaM jagAda zAstrakAraH aNgulmaavliyaannN0||(*50)|| hatthammi0 gAhA // (151) // bharahammi gAhA (752) // saMkhajjammi u0 gAhA // (453-90) // aMgulaM kSetrAdhikArAt pramANAGgulaM gRhyate, avadhyadhikArAccocchyAGgulamityeke, AvalikA asaGkhyeyasama| yasaGghAtopalakSitaH kAlaH, uktaJca-'asaMkhayANaM samayANa samudayasamitisamAgameNaM egA Avaligatti buccaI' agulaM ca Ava- // 36 // likA ca agulAvalike tayoragulAvalikayA gamasaGkhyeyaM pazyati avadhijJAnI, etaduktaM bhavati-kSetramagulAsaMkhyeyabhAgamAtraM pazyan kAlataH AvalikAyAH asaMkhyeyameva bhAgaM pazyati, atItamanAgataM ceti, kSetrakAladarzanaM upacAreNocyate, anyathA hi kSetra nyamutkRSTa kSetropalambha (51)| cocchyAGgulAmata buccaI' ara Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetrakAlavRddhiH vRttau / nandI vyavasthitAni darzanayogyAni dravyANi tatparyAyA~zca vivakSitakAlAntarvartinaH pazyati, na tu kSetrakAlau, mUrttadravyAlambanatvAt, evaM hAribhadrIya matabhA | sarvatra bhAvanA draSTavyA, kriyA ca gAthAcatuSTaye'pyadhyAhAryA, tathA dvayoH aGgulAvalikayoH saGkhatheyau bhAgau pazyati, aGgulasaM | khyeyabhAgamAnaM kSetraM pazyannAvalikAyAH saGkhayeyabhAgameva pazyatItyarthaH, tathA aMgulaM pazyan kSetrata AvalikAntaH pazyati, bhinnaa|| 37 // | mAvalikAmityarthaH, tathA kAlata AvalikAM pazyan kSetrataH aGgulapRthaktvaM pazyati, pRthaktvaM hi dviprabhRtirAnavabhyaH, iti prathama gAthArthaH // dvitIyagAthAvyAkhyA-hasta iti hastaviSayaH kSetrato'vadhiH kAlato muhUrtAntaH pazyati, bhinnamuhartamityarthaH, avadhya| vadhimatorabhedopacArAdavadhiH pazyatItyucyate, tathA kAlato divasAnto bhinnadivasaM pazyan kSetrato gavyUta iti gavyUtaviSayo | boddhavyaH, tathA yojanaviSayaH kSetrato'vadhiH kAlato divasapRthaktvaM pazyati, tathA pakSAntaH-bhinna pakSaM pazyan kAlataH paJcaviMzati 4 yojanAni pazyatIti dvitIyagAthArthaH // tRtIyagAthAvyAkhyA-bharata iti kSetrato bharataviSaye'vadhau kAlataH arddhamAsa uktaH, evaM 8 hai jambUdvIpaviSaye cAvadhau sAdhiko mAsaH, varSa ca manuSyalokaviSaye'vadhAviti manuSyalokaH khalbaddhatRtIyadvIpasamudraparimANaH, varSapRthaktvaM ca rucakAkhyabAhyadvIpaviSaye'vadhAvavagantavyamiti tRtIyagAthArthaH // caturthagAthAvyAkhyA-saGkhyAyata iti saGkhyeyaH, 6 sa ca saMvatsaralakSaNo'pi bhavati, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?, saGkhyeyo varSasahasrAt parato'pi gRhyate iti, tasmin 6 |saMkhyeye kalanaM kAlaH tasmin kAle avadhergocare sati kSetratastasyaivAvadhergocaratayA dvIpAzca samudrAzca dvIpasamudrA api bhavanti saMkhyeyAH, apizabdAt mahAneko'pi tadekadezo'pIti, tathA kAle'saMkhyeye palyopamAdilakSaNe'vadherviSaye sati tasyaivAsaMkhyeyakAlalA paricchedakasyAvadheH kSetrataH paricchedyatayA dvIpasamudrAstu bhAjyA:-kadAcidasaMkhyeyA eva, yadA iha kasyacinmanuSyasyAsaMkhyayadvIpa SANSAROGREGARCANCE AGACASSAS Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI // 38 // samudraviSayo'vadhirutpadyata iti, kadAcinmahAntaH saMkhyeyAH, kadAcidekadezaH svayambhUramaNatirazco'vadhivijJeyaH, svayambhUramaNaviSaya- dravyAdimanuSyavAhyAvadhervA, yojanApekSayA ca sarvapakSeSvasaMkhyeyameva kSetramiti gAthArthaH // evaM tAvat paristhUranyAyamaMgIkRtya kSetravRddhayA & vRddhiniyamaH kAlavRddhiraniyatA kAlavRddhayA ca kSetravRddhiH pratipAditA, sAmprataM dravyakSetrakAlabhAvApekSayA yasya vRddhau yasya vRddhirbhavati yasya vA na bhavatyamumarthamabhidhitsurAha__ kAlegAhA // *54-90) / kAle'vadhijJAnagocare varddhamAne caturNA dravyAdInAM vRddhirbhavati, kAlastu bhAjyo vikalpayitavyaH, kSetrasya vRddhiH kSetravRddhiH tasyAM kSetravRddhau satyAM kadAcidva te kadAcinneti, kutaH?, kSetrasya sUkSmatvAt , kAlasya ca sthUlatvAd, dravyapayoyau tu varddhate, saptamyantatA cAsya-'e hoi ayArata payammi bIyAe bahusu puMllige / taiyAisu chaTThIsattamINa ekammi mahi| ltthe||1||' asmAllakSaNAt siddhati, evamanyatrApi prAkRtazailyA iSTavibhaktyantatA padAnAmavagantavyeti, tathA vRddhau ca-dravyaM ca paryAyazca | dravyaparyAyau tayovRddhau satyAM bhAjyA- vikalpanIyo kSetrakAlAveva, tuzabdasyaivakArArthatvAt , kadAcidanayovRddhirbhavati kadAcinneti, dravyaparyAyayoH sakAzAt paristharatvAta kSetrakAlayoriti bhAvArthaH, dravyavRddhau tu paryAyA varddhanta eva, paryAyavRddhau ca dravyaM bhAjya, dravyAt paryAyANAM sUkSmatvAd ekasmin bhAve (a)kramavartinAmapi ca vRddhisambhavAt kAlavRSdhyabhAvo bhAvanIya iti gAthArthaH / atra kazcidAha- jaghanyamadhyamotkRSTabhedabhinayoravadhijJAnasambandhino kSetrakAlayoraMgulAvalikA'saMkhyeyabhAgopalakSitayoH parasparata: pradezasamayasaMkhyayA paristhUrasUkSmatve sati kiyatA bhAgena hInAdhikatvamiti, atrocyate, sarvatra pratiyoginaH khalvAvalikA'saMkhyeyabhAgAdeH kAlAdasaMkhyeyaguNaM kSetraM, kuta etadata Aha Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 nandIhAribhadrIya vRttI / // 39 // SHARE suhumo ya. gAhA // (*55-90) // sUkSmazca-zlakSNazca bhavati kAlaH, yasmAdutpalapatrazatabhede samayAH pratipatramasaMkhyeyAH vardhamAnAdi pratipAditAH, tathApi tataH kAlAt sUkSmataraM bhavati kSetra, kutaH-1, yasmAdaMgulazreNimAtre kSetra, pradezaparimANaM pratipradezaM samaya II. medAH gaNanayA avasarpiNyaH asaMkhyeyAstIrthakRdbhiH pratipAditAH, etaduktaM bhavati-aMgulazreNimAtrakSetrapradezAgraM asaMkhyeyAvasarpiNIsamayarAziparimANamiti gaathaarthH| setaM ityAdi, tadetadvarddhamAnakaM avadhijJAnamiti / . . _ 'se kiMta'mityAdi (13-96) // atha kiM taddhIyamAnakI, 2 kathaMcidavAptaM sat aprazasteSvadhyavasAyasthAneSu vartamAnasya sataH aviratasamyagdRSTervatamAnacAritrasya dezaviratAdeH saMklizyamAnasya vadhyamAnakarmasaMsargAduttarottaraM saMklezamAsAdayataH avira| tasamyagdRSTareva, saMklizyamAnacAritrasya dezaviratAdeH, sarvataH samantAdavadhiH parikSIyate, tdetddhiiymaankmvdhijnyaanmiti|| 'sekiMta'mityAdi (14-96 // atha kiM tat pratipAtyavadhijJAnaM?,2 'janna' miti, yadavadhijJAnaM jaghanyena sarvastokatayA'gulasyAsaMkhyeyabhAgamAtraM vA, utkarSeNa sarvapracuratayA yAvallokaM dRSTvA lokamupalabhya tathAvidhakSayopazamajanyatvAt pratipatet , na bhavedityarthaH, tadetat pratipAtyavadhijJAnaM iti, kriyAzeSa prAyo nigadasiddhaM, navaraM pRthaktvamiti dviprabhRtirAnavabhya iti siddhAnta| paribhASA, tathA hastadvayaM kukSirucyate, catvAro hastA dhanuriti, 'seta' mityAdi, tadetatpratipAtyavAdhijJAnam / / | // 39 // 'se kiNt'mityaadi||(15-97)||ath kiM tadapratipAtyavadhijJAnaM?, 'jeNaM' ti yenAvadhijJAnenAlokasya sambandhinaM ekama| pyAkAzapradezaM, apizabdAdahUn vA, pazyet zaktvapekSayopalabheta, etAvatkSayopazamaprabhavaM yat 'tata UvaM miti tata ArabhyAprati Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TAGR nandI- pAti AkevalaprApteravadhijJAnamiti, ayamatra bhAvArtha:-etAvatkSayopazamasamprAptAtmA vinihatapradhAnapratipakSayoddhasaMghAta iva narapatina avadhihAribhadrIya hai hai punaH karmazatruNA paribhUyate, kiM tarhi ?, samAsAditaitAvadAloka evApratinivRttaH zeSamapi karmazatru vinirjityApnoti kevalarAjya-51 viSayAH vRttI | zriyamiti, lokAlokavibhAgastvayaM-jIvAdInAM vRttidravyANAM bhavati yatra tat kSetram / taivyaiH saha lokastadviparItaM hyalokAkhyam | dravyAdayaH // 40 // // 1 // 'seta' mityAdi, tadetadapratipAtyavadhijJAnamiti // vyAkhyAtAH SaDbhedAH, sAmprataM dravyAdiviSayApekSayA bhedato'| vadhijJAnameva nirUpayannAha 'taM samAsao' ityAdi // (16-97) // tadavadhijJAnaM samAsataH saMkSepaNa caturvidhaM prajJaptaM, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato TU bhAvata iti, tatra dravyataH Namiti vAkyAlaMkAre avadhijJAnI jaghanyenAnantAni dravyANi taijasabhASAdravyANAmapAntarAlavartIni, yata uktam- 'teyAbhAsAdabvANa aMtarA ettha labhai paTThavao'-tti, utkRSTataH sarvarUpidravyANi bAdarasUkSmabhedabhinnAni jAnAti vizeSAkA| reNa, pazyati sAmAnyAkAraNa, Aha-Adau darzanaM tato jJAnamiti kramaH tat kimarthamena parityajya prathamaM jAnAtItyuktam ?, atro| cyate, ihAvadhijJAnAdhikArAta prAdhAnyakhyApanArthamAdau jAnAtItyuktaM, avadhidarzanasya tvavadhivibhaMgasAdhAraNatvAt pazcAt pazyatIti, athavA sarvA eva labdhayassAMkAropayogopayuktasyotpadyanta iti, avadhezca labdhitvAdityasyArthasya khyApanArthamAdau jAnAtItyAha, tataH krameNopayogapravRtteH pazyatIti, kSetrataH avadhijJAnI jaghanyenAMgulasyAsaMkhyeyabhAga, utkRSTato'saMkhyeyAni aloke | kevalAkAzAstikAye zaktimapekSya lokapramANAni khaNDAni jAnAti pazyati, kAlato'vadhijJAnI jaghanyenAvalikAsaMkhyeyabhAgaM utkR[STato'saMkhyeyA avasarpiNyutsarpiNIratItaM cAnAgataM ca kAlaM jAnAti pazyatIti, bhAvArthaH prAk pratipAdita eva, bhAvato'vadhijJAnI CARE 5 5555 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhe viSayaH abAhyAzca nandI jaghanyena anantAnantAn bhAvAn-paryAyAn, AdhAradravyAnantatvAt, na tu pratidravyamiti, utkRSTato'nantAn bhAvAn jAnAti pazyati, hArabhadrAyate'pi cotkRSTapadinaH sarvabhAvAnAM sarvaparyAyANAmanantabhAga iti // itthamavadhijJAnaM bhedato'pyabhidhAya sAmprataM saMgrahagAthAmAhavRttI ohI bhava0 ityAdi (* 56-98 ) avadhirbhavapratyayo guNapratyayazca varNito vyAkhyAtaH eSaH anantaraM, pAThAntaraM vA // 41 // varNito dvividhaH, tasya dvividhasyApi bahavo vikalpA dravyata iti dravyaviSayAH paramANukAdidravyabhedAt kSetrata iti kSetraviSayA aMgulAsaGkhayeyabhAgAdiviziSTakSetrabhedAt , kAlata iti kAlaviSayAH AvalikA'sakhyeyabhAgAyupalakSitakAlabhedAt , cazabdAdAvaviSayAzca, varNAdhanekaprakAratvAdbhAvAnAmiti gaathaarthH|| evaM tAvadavadhijJAnamabhidhAya sAmprataM ye bAhyAvadhayo ye cAbhyantarAvadhayo | bhavanti tAnupadarzayannAha raiya0 gAhA (* 57-98) nArakAzca devAzca tIrthakarAzceti samAsaH, cazabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, asya ca vyavahitaH prayoga iti darzayiSyAmaH, ete nArakAdayaH avadheH avadhijJAnasya na bAhyA abAhyA bhavanti, idamatra hRdayam--avadhyupalabdhakSetrasyAntarvartante, sarvato'vabhAsakatvAt pradIpavat abAhyAvadhaya eva bhavanti, naiSAM bAhyAvadhirbhavatItyarthaH, tathA pazyati sarvataH sarvAsu dikSu vidikSu ca, khaluzabdo'pyevakArArthaH, sa cAvadhAraNe, sarvAsveva diviti, Aha-avadheravAhyA bhavantItyasmAdeva sarvata ityasya siddhatvAt sarvato grahaNamatiricyata iti, atrocyate, nancabhyantaratve satyapi na sarve sarvataH pazyanti, digantarAlAdarzanAd, avadhevicitratvAt, ato nAtiricyate iti, zeSAstiyanarAH dezenetyekadezena pazyanti, atreSTato'vadhAraNavidheH zeSA eva dezataH SALESECRECCANARASCUSS Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI // 42 // manaHparyAyAdhikAraH 3454545453 pazyanti, na tu dezata eveti gaathaarthH|| athavA'nyathA vyAkhyAyate-evaM tAvadavadhijJAnamabhyadhAyi, sAmprataM ye niyatAvadhayo ye cAniyatAvadhayo bhavanti tAn pratipAdayatrAha-"neraiya' gAhA, nArakA devAstIrthakarA eva avadheravAhyA bhavanti, kimuktaM bhavati ?-niyatAvadhayo bhavanti, niyamanakAmavadhirbhavatItyarthaH, tena cAvadhinA pazyanti sarvata eva, na punardezato'pi, atrAhapazyanti sarveta evetyetAvadevAstu, avadheravAyA bhavantItyetaccanarthakaM, niyatAvadhitvasyArthasiddhatvAt , tathA coktam-'dvayorbhavapratyayaH, tadyathA-devAnAM ca nArakANAM ce' tyato'rthagamyamevaiSAM niyatAvadhitvaM, tIrthakRtAmapi prasiddhRtarapArabhavikAvadhisamanvAgamAdeva niyatAvadhitvasiddhiriti, atrocyate, niyatAvadhitve siddhe'pi na sarvakAlAvasthAyitvasiddhirityatastatpradarzanArtha avadheravAyA | bhavantIti sadA'vadhijJAnavanto bhavantIti jJApanArthatvAdaduSTa, yadyevaM tIrthakRtAM sarvakAlAvasthAyitvaM virudhyata iti, na, chabastha| kAlasyaiva vivakSitatvAt , ala vistareNa, zeSa pUrvavaditi gaathaarthH| 'setaM ohiNANati, tadetadavadhijJAnam / / | 'se kiM taM maNapajjavaNANa' mityAdi // 17--99 // atha kiM tanmanaHparyAyajJAna', idaM prAtrirUpitazabdArtha| meva, sAmpratamutpattisvAmimAguNAdvAreNa cintyate, tathA cAha-'maNapajjavaNANaM bhaMte' ityAdi, manaHparyAyajJAnaM Namiti vA| kyAlaGkAre, bhadanta iti gurvAmantraNa, kimiti pariprazne, manuSyANAmutpadyata iti prakaTArtham , amanuSyANAmutpadyata ityamanuSyA devAdayaH, atreda nirvacanaM-gautama mANussANamityAdi / Aha-kimidaM akANDa eva gautamAmantraNaM, nanu devavAcakaracito|'yaM grantha iti, ucyate, satya, kintvete pUrvasUtrAlApakA evArthavazAdviracitAH, 'jAvaiyA tisamayAhAragasse' tyAdiniyuktigAthAsUtravadisyato na doSaH, tatra ca gItamapraznabhagavanirvacanarUpa eva grantha iti, punarapyAha-nanu gautamo'pi sUtrataH pravacana 42 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCA 34 nandIhAribhadrIya vRttI // 43 // SHARASHASA praNetRtvAccaturdazapUrvadharatvAt sakalaprajJApanIyabhAvaparijJAnayuktatvAt sarvajJakalpa eva, uktaJca-"saMkhAtIte'vi bhave sAhai jaM vA manaHparyA| paro u pucchejjA / Na yaNa aNAisesI viyANaI esa chaumattho // 1 // tataH kimartha pRcchati', atrocyate, kutazcidabhiprAyA- yAdhikAraH |va, jAnata eva svaziSyebhyo vA prarUpya tatsampratyayanimittaM, sUtraracanAkalpato veti na doSaH, kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH,gau| tamena pRSTo bhagavAnAha-gautama manuSyANAmutpadyate, nAnyeSA, viziSTacAritrapratipacyabhAvAda, evamanyatrApi bhAvanA kAryeti, sa| mmUcchimamanuSyA garbhavyutkrAntikamanuSyavAntAdisamudbhavAH, uktaJca-"kahi NaM bheta! samucchimamaNussA saMmucchati', goyamA ! aMto maNussakhatte paNayAlIsAe joyaNasayasahassesu aDDAijjesu dIvasamuddesu panarasasu kammabhUmIsuM chappannAte aMtaradIvaesu gambhavakaMtiyamaNussANaM ceva uccAresu vA pAsavaNesu vA khelesu vA siMghANesu vA-vatesu vA pittesu vA sukkesu vA soNiesu vA sukkapoggalesu vA sukkapoggalaparisADesu vA vigayakalavaresu vA NagaraNiddhamaNesu vA savvesu ceva asuIesu asuiTThANesu vA, ettha NaM | samucchimamaNussA saMmucchanti aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettIe ogAhaNAe asabhI micchaddiTThI annANI savvAhiM pajjatIhi apajjattagA antomuhuttaddhAuyA ceva kAlaM krNti"| bharatAdyAH paMcadaza karmabhUmayaH, hemavatAdyAstriMzadakarmabhUmayaH, trINi yojanazatAni lavaNajaladhijalamadhyamadhiladhya himavazikharipAdapratiSThA ekorukAdyAH SaTpaMcAzadantIpA bhavanti, karmabhUmau jAtAH karmabhUmijA ityevamakSaragamanikA kAryA, saMkhyeyavarSAyuSaH pUrvakovyAdijIvinaH asaMkhyeyavarSAyuSaH palyopamAdijIvina iti, iha pa- // 43 // yAptirnAma zaktiH, sA ca pudgaladravyopacayAdutpadyate, sA punaH SaprakArA, tadyathA-AhAraparyAptiH zarIraparyAptiH indriyaparyA-12 ptiH prANApAnaparyAptiH bhASAparyAptiH manaHparyAptizcati, tatra paryAptiH kriyAparisamAptiH, AtmanaH zarIrendriyaprANApAnavAGmanoyo -35-45455G OM OM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAribhadrIya vRttI // 44 // ASSOCIRCACARAMGAMCHOCOCALCCC | gyadalikadravyAharaNakriyAparisamAptirAhAraparyAptiH, gRhItasya zarIratayA saMsthApanakriyAparisamAptiH zarIraparyAptiH, saMsthAnaracanA- | manaHparyAghaTanamityarthaH, tvagAdIndriyanivarttanakriyAparisamAptirindriyaparyAptiH, prANApAnakriyAyogyadravyagrahaNazaktinirvartanakriyAparisamAptiH &AyAdhikAraH prANApAnaparyAptiH, bhASAyogyadravyagrahaNanisargazaktinivarttanakriyAparisamAptiH bhASAparyAptiH, manastvayogyadravyagrahaNanisargazaktini| vartanakriyAparisamaptimanaHparyAptirityeke, AsAM yugapadArabdhAnAmapi krameNa parisamAptiH, uttarottarasUkSmataratvAd, atra cAdyAzca. hai tasra ekendriyANAM, paMca vikalendriyANAM, SaT sIjJanAM, uktaMca-"AhArasarIriMdiyapajjattI ANupANabhAsamaNe / cattAri paMca chappiya | egidiyavigulasannINaM // 1 // " tatra paryAptakanAmakarmodayAt niSpadyamAnaniSpannaparyAptimantaH paryAptAH, arzaAditvAt matvarthIyaH, ta evaM paryAptakAH, evamaparyAptakanAmakarmodayAdaniSpannaparyAptiyogAdaparyAptAsta evAparyAptakA iti, samyag-aviparItA dRSTiryeSAM te tathA, mithyA-viparItA dRSTiryeSAM te tathA, samyamithyAdRSTayastu pratipattyabhimukhA antarmuhUrtamAtraM bhavanti, na tu parityAbhimukhAH, yata uktam- "micchattA saMkaMtI aviruddhA hoi sammamIsesu / mIsAo vA dosuvi sammA micchaM na puNa mIsaM duu||1||" saMyatAH sakalacAritriNaH asaMyatA aviratasamyagdRSTayaH saMyatAsaMyatAH dezaviratimantaH zrAvakAH pramattasaMyatA gacchavAsinaH kvacidanupayogasambhavAt apramattasaMyatAstu jinakalpikAdayaH satatopayogAt , athavA gacchavAsinaH tannirgatAzca pariNAmavizeSataH pramattAzcApramattAzcAvagantavyA iti, AmoSadhyAdilabdhilakSaNA RddhayastAsAmanyataraprAptiyogAt prApta yaH, 4 // 44 // | avadhiRddhibhAvAdvA, anye tvavadhiRddhau niyamamabhidadhati, iha ca sarvatraiva manuSyAdiSu vidhAne satyarthato gamyamAnasyApi vipakSa-| niSedhasyAbhidhAnamavyutpannAvaneyajanAnugrahArthamaduSTameveti, tathAhi-sarvapArSadaM hIdaM zAstraM, trividhAzca vineyA bhavanti, tadyathA--| thyA-viparItA dRSTiyapAdiyAdaniSpannaparyAptiyogAdaparyAptapannapaptimantaH paryAptAH, azA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI manaHparyAyAdhikAraH // 45 // udghaTitajJA madhyamabuddhayaH prapaJcadhiyazcetyalaM vistareNa, sthitametat-prAptarSiapramattasaMyatAnAmutpadyate, etaccotpadyamAnaM dvidhotpadyate, | tadyathA-Rjumatizca vipulamatizca, mananaM matiH, saMvedanamityarthaH, RjvI-sAmAnyagrAhiNI matiH RjumatiH, ghaTo'nena cintitaH ityadhyavasAyanibandhanamanodravyapratipattirityarthaH, evaM vipulA-vizeSagrAhiNI matirvipulamatiH ghaTo'nena cintitaH, sa ca sauvarNaH pATaliputrako'dyatano mahAnityAdyadhyavasAyahetubhUtamanodravyavijJaptiriti bhAvArthaH, asyA vyutpattau svatantraM jJAnameva gRhyata iti, athavA RjvI-sAmAnyagrAhiNI matirasya so'yaM RjumatistadvAneva gRhyate, evaM vipulA-vizeSagrAhiNI matirasyeti vipulamatistadvAneva, | bhAvArthaH prAgvad , uttaratra vA vakSyAmaH / "taM samAsato" ityAdi ( 18-107) tat samAsatazcaturvidhaM prajJaptaM. tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataH, tatra dravyataH Namiti pUrvavat RjumatiH anantAn-aparimitAn anantaparamANvAtmakAnityarthaH, skandhAna viziSTaikapariNAmapariNatAn sajJibhiH paJcendriyaiH paryAptakairarddhatRtIyadvIpasamudrAntarvatibhirmanastvena pariNAmitAnityarthaH, jAnIta iti manaHparyAyajJAnAvaraNakSayopazamasya paTutvAt sAkSAtkAreNa vizeSabhUyiSThaparicchedAjjAnIta ityucyate, tadAlocitaM punarartha ghaTAdilakSaNamadhyakSato na jAnAti, kintu tatpariNAmAnyathA'nupapattyA'numAnataH pazyatItyucyate, uktaM ca bhASyakAreNa-"jANati bajjhe'NumANAo" ti, itthaM caitadaGgIkartavyaM, yato mUrtadravyAlambanamevedaM, maMtArastvamUrtamapi dharmAstikAyAdikaM manyeran , naca tadanena sAkSAtkartuM zakyate, tathA caturvidhaM ca cakSurdarzanAdi darzanamuktam , ato bhinnAlambanamevedamavaseyaM, tatra ca darzanasambhavAt pazyatItyapi na duSTaM, ekapramAtrapekSayA tadanantarabhAvitvAccopanyastamiti, oghato vaikavidhakSayopazamalabdhau vividhopayogasambhavAdvizeSasAmAnyArthApekSayA jAnAti pazyati OMOMOMASARAS 45 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAribhadrIya vRttA manaHparyAyAdhikAraH // 46 // cetyaduSTamityalaM vistareNa, tAneva vipulamatiH abhyadhikatarAn skandhAn dravyArthatayA varNAdibhizca jAnAti pazyati ca, kSetrataH RjumatiH adho yAvadasyA ratnaprabhAyAH pRthivyA uparimAdhastyAni kSullakAtarANIti // kSullakaprataraparijJAnArthamimaM paNNavijjatitiriyalokassa uDDhahamaTThArasajoyaNasatiyassa bahumajjhe ettha asaMkhejjaMgulabhAgamettA logAgAsapatarA alogeNa saMvaDhiyA savvakhaDDagatarA khuDDAgapataratti bhannati, te ya savvato rajjuppamANA, tesiM bahumajjhe do khuDDAgapatarA, tesiM bahumajjhe jaMbuddIve rayaNappabhapuDhavIbahusamabhUmibhAge'ttha maMdarassa bahumajjhe, ettha'TThapaeso ruyago, jatto disividisAvibhAgo pavatto, evaM tiriyaloyamajhaM, eyAto tiriyaloyamajjhAto rajjuppamANakhuDDAgapatarehiMto uvari tiriya asaMkhayaMgulabhAgavuDDI, uvarihuttovi aMgulaasaMkhayabhAgAroho ceva, evaM tiriyamuvariM ca aMgulAsaMkhayabhAgavuDDIe tAva logavuDDI NeyavvA jAva uDDalAyamajhaM, tato puNo teNeva kameNaM saMvaTTo kAyavvo jAva uvarimalogato rajjuppamANo, tatto uDDalogamajjhAto uvari heTThA ya kameNa khuDDAgapatarA bhANiyavvA, jAva rajjuppamANA khuDDAgapayaratti, tiriyaloyamajjharajjuppamANakhuDagapatarehiMtovi heTThA aMgulassa asaMkhyeyabhAgavuDDI tiriya, ahoavagAheNavi aMgulassa asaMkhyeyabhAgo ceva, evamahologo baTTeyavvo jAva ahologaMto sattarajjUo, sattarajjupatarehiMto'vi uparikkameNa khaDDAgapayarA bhANiyabvA, jAva tiriyaloyamajjhA rajjuppamANA khuDDAgapayaratti, evaM khuDDAgaparUvaNe kate imaM bhannai 'uvarima'tti tiriyaloyamajjhAo aho jAva Nava joyaNasayANi tAva imIse rayaNappabhAe puDhavIte uvarimakhuDDAgapataratti bhannati, tadadho adhologe jAva ahologiyA gAmatti, ee heTThimakhuDDAgapayaratti bhannati, rijumatI aho tAva passatitti bhaNiyaM hoi, ahavA ahologassa uvarimA khuTTAgapayarA tiriyalogassa ya heTThimA khuDAgapayaratti te jAva pazyatItyarthaH, abhe bhaNaMti-uvarimAta adho SANTOS Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S nandIhAribhadrIya vRttI // 47 // logovari je te uvarimA, keya te ?, ucyate, savvatiriyalogavattiNo, tiriyalogassa vA aho nava joyaNasatavattiNo, tANa ceva je TramanaHparyAheTThimA te jAva pazyatItyarthaH, imaM ca Na ghaDati, aholoiyagAmamaNapajjavaNANasaMbhavavAhallattaNao, uktazca-"ihAdholaukikAn, yAdhikAraH grAmAn , tiryglokvivrtinH| manogatAMstvasau bhAvAn , vetti tadvartinAmapi // 1 // " alaM prasaMgena, evamUvaM yAvajjyotizcakrasyoparitalaM, tiryagyAvadanto manudhyakSetre, manuSyalokAnta ityarthaH, zeSaM sugamaM yAvat 'saNNINaM paJcendriyANA'mityAdi, tatra saMjJino'pAntarAlagatAvapi tadAyuSkasaMvedanAdabhidhIyanta eva, na tairihAdhikAra ityataH paJcendriyagrahaNaM, te'pi copapAtakSetraprAptA api mana:paryAptyA aparyAptakA api bhaNyante, na ca tairapIhAdhikAra ityataH paryAptakagrahaNaM iti, svarUpakathanaM vA saMjJinAM paJcendriyANAM | paryAptakAnAmiti, athavA saMjhino hetuvAdopadezana vikalendriyA api bhaNyante, tadvyavacchedArtha paJcendriyagrahaNaM, te'pyaparyAptakA * | api bhavanti ataH paryAptagrahaNamiti, iha kSetrAdhikArasyaiva prAdhAnyAttadeva manolabdhisamanvitajIvAdhArakSetramabhigRhyate, vipulamatiH | arddha tRtIyasya yeSu tAnyarddhattIyAni tairabhyadhikataraM, prabhUtataramityarthaH, tadeva prAkRtazailyA abhyadhikatarakaM, evaM zeSeSvapi draSTavyaM, tatraikadizamapyadhikataraM bhavatyataH sarvato'dhikataramiti pratipAdanArthamAha-vipulataraM-vistIrNataram, athavA AyAmaviSkambhAvAzri-IP tyAmabhyadhikatara, bAhalyamAzritya vipulataraM tathA visuddhataraM nirmalataramityarthaH, yathA candrakAntAdiprakAzakadravyavimalarataravizeSAdvimalaprakAzitadraSTuH sakAzAdvimalataraprakAzitadraSTA vizuddhataraM pazyati, evaM viSkambhitodayamanaHparyAyajJAnAvaraNasya kaarnn-14||47|| bhedato mandarataravizeSabhAvAt RjumateH sakAzAt vipulamatirvizuddhataramiti, upazAntAvaraNavizeSAdapi jJAnasya vizeSa ityetAvatA'zena dRSTAntaH, tathA tadAvaraNakSayopazamavizeSAcca vitimirataraM-nirmalataraM, athavA prArabaddhatadAvaraNakarmakSayopazamasya pradhAna ARARIES Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttI nandI hAtvAdvizuddhataraM, badhyamAnAvaraNakarmakSayopazamavizeSAcca vitimirataraM, badhyamAnAbhAvAca vitimirataramityanye, athavaikArthikA evaite manaHparyAyaH hAribhadrIya |zabdAH nAnAdezajAnAM vineyAnAM kasyacit kazcit prasiddho bhavatItyupanyastAH, kSetra tAtsthyAt tadvyapadeza iti jAnAti pazyati, 18 kevala ca zeSa nigadasiddhaM yaavt||48|| maNapajjava0 gAhA (58-108) manaHparyAyajJAna prAgnirUpitazabdArtha, punaHzabdo vizeSaNArthaH, idaM hi rUpini bandhanakSAyopazamikapratyakSAdisAmye'pi satyavadhijJAnAt svAmyAdibhedena viziSTamiti svarUpataH pratipAdayannAha-jAyanta iti janAH teSAM manAMsi 2 janamanobhiH paricintitaH janamanaHparicintitaH janamanaHparicintitazcAsAvarthazceti samAsaH, taM, prakaTayati| prakAzayati janamanaHparicintitArthaprakaTanaM, mAnuSakSetram-arddhatRtIyadvIpasamudraparimANaM tannibandhanaM, tadabahirvyavasthitaprANimana:paricintitArthaviSayaM pravarttata ityarthaH, guNAH-kSAntyAdayaH ta eva pratyayAH-kAraNAni yasya tad guNapratyayaM, cAritramasyAstIti cAritravAn tasya cAritravata evedaM bhavati, etaduktaM bhavati-apramattasaMyatasya AmoSadhyAdiRddhiprAptasya ceti gaathaarthH|| se taM maNapajjavaNANaM,' tadetanmanaHparyAyajJAnamiti / / ___ 'se kiMtaM kevalajJAna'mityAdi // (19-111) // atha kiM tat kevalajJAnaM?, kevalajJAnaM dvividhaM prajJaptaM, tadyathA-bhavasthakevalajJAnaM 131 ca siddhakevalajJAnaM ca, bhavantyasmin karmavazavarttinaH prANina iti bhavaH, bhavo gatijanmeti paryAyAH, bhave tiSThatIti bhavasthaH tasya | kevalajJAnara, 'Sidhau saMrAddhau' 'rAdha sAdha saMsiddhau' 'pi* zAstra mAMgalye ca' sidhyati sma siddhA-yo yena guNena niSpannaH- parini-1 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 49 // SThito, na punaH sAdhanIyaH, siddhodanavat sa siddhaH, sa ca karmasiddhAdimedAdanekavidhaH, uktaM ca-'kamme sippe ya vijjA ya, maMte joge ya Agame / attha jattA abhippAe, tave kammakkhae iya // 1 // iha karmakSayasiddhenAdhikAraH, sa cAzeSakarmAzakSayAt karmakSayasiddhaH sitadhvaMsitvAt siddhaH, 'siM varNagandhanayo riti sitaM baddhamaSTaprakAraM karma tad dhvaMsituM zIlamasyeti sitadhvaMsI siddhaH, tasya kevalajJAnaM 2 // 'se kiM tamityAdi, atha kiM tad bhavasthakevalajJAnaM1, 2 dvividhaM prajJaptaM, tadyathA-sayogibhavastha kevalajJAnaM ca ayogibhavasthakevalajJAnaM ca, iha yujyanta iti yogAH kAyAdayaH, uktaM ca- 'kAyavAGmanaH karma yogaH ' tatraiaudArikAdizarIrayuktasyAtmano vIryapariNati| vizeSaH kAyayogaH, tathaudArikavaikriyAhArakazarIravyApArAhRtavAgdravyasamUhasAcivyAt jIvavyApAro vAgyogaH, tathaudArikavaikriyAhArakazarIravyApArAhRtamanodravyasamUhasA civyAjjIvavyApAro manoyogaH, tadyathAsambhavaM yogo'sya vidyata iti sayogI sayogI cAsau bhavasthazca 2, tasya kevalajJAnaM, evaM na yogI 2 sa ca bhavasthazca tasya kevalajJAnaM 2, zailezyavasthAgatasyetyarthaH, atha kiM tat sayogibhavasthakevalajJAnaM 1, 2 dvividhaM prajJaptaM, tadyathA prathamasamayasayogibhavasthakevalajJAnaM ca aprathamasamayasayogibhavasthakevalajJAnaM ca, tatra prathamasamayastatprathamatayotpattisamaya eva gRhyate, na prathamo'prathamaH-dvitIyAdayaH sarva eva zailazyavasthAprApteraprathamasamayA iti, athavetyanyathA pratipAdyate, 'caramasamaye 'tyAdi, tatra caramaH sayogikAlAntyasamayaH, na caramo'caramaH pazcAnupUrvyA caramAdArabhya sarva evAkevalaprApteracaramA iti / ' seta ' mityAdi nigamanam 'se kiM tamityAdi, atrApi zailazyavasthAbhAvikevalajJAnamadhikRtyaivameva bhAvanIyamalaM vistareNa / 'seta' mityAdi, nigamanam, tadetadbhavasthakevalajJAnam // kevalajJAnaM // 49 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 50 // 'se kiM tamityAdi // (20-113) / / atha kiM tat siddhakevalajJAnaM ?, siddhakevalajJAnaM dvividhaM prajJataM, tadyathA - anantarasiddhakevalajJAnaM ca paramparasiddha kevalajJAnaM ca, tatra zailezyavasthAparyantavarttisamayasamAsAditasiddhatvasya tasminneva samaye yat kevalajJAnaM tadanantarasiddha kevalajJAnaM, tato dvitIyAdisamayeSvanantAmapyanAgatAddhAM paramparasiddha kevalajJAnamiti // 'se kiM ta' mityAdi // (21-130) || praznasUtrasya nirvacanam - anantarasiddha kevalajJAnaM paMcadazavidhaM prajJasaM, siddhAnAmevAnantarabhavagatopAdhibhedena paMcadazabhedabhinnatvAt, paMcadazabhedabhinnatAmeva darzayannAha tadyathA-tIrthasiddhA ityAdi, tatra yeneha jIvA janmajarAmaraNasalilaM mithyAdarzanAviratigaMbhIraM vicitraduHkhagaNakarimakaraM rAgadveSapavanaprakSobhitamanantasaMsArasAgaraM taranti tattIrthamiti, tacca yathA'vasthitasakalajIvAjIvAdipadArthaprarUpakaM atyantAnavadyAnyAvijJAtacaraNakaraNakriyAdhAraM acintyazaktisamanvitAvisaMvAghuDupakalpaM catustriMzadatizayasamanvitaparamagurupraNItaM pravacanam, etacca saMghaH prathamagaNadharo vA, tathA coktam- "titthaM bhaMte titthaM, titthakare titthaM ?, goyamA ! arihA niyamA tAva titthaMkare, titthaM puNa cAubvaNNo samaNasaMgho padmagaNaharo vA" ityAdi, tatazca tasminnupapanne ye siddhAste tIrthasiddhAH, atIrthasiddhAstIrthAntarasiddhA ityarthaH, zrUyate ca 'jiNantare sAhuvoccheo'ti, tatrApi jAtismaraNAdinA'vAptApavargamArgAH sidhyanti eva, marudeviprabhRtayo vA'tIrthasiddhAstadA tIrthasyAnutpannatvAt, tIrthakarasiddhAstIthekarA eva, atIrthakarasiddhA anye sAmAnyakevalinaH, svayambuddhAH santo ye siddhAste svayaMbuddhasiddhAH, pratyekabuddhAH santo ye siddhAste pratyekabuddhasiddhA iti / atha svayaM buddhapratyekabuddhayoH kaH prativizeSa iti, ucyate, bodhyupadhizrutaliMgakRto vizeSaH, tathAhi svayaMbuddhA bAhyapratyayamantareNaiva budhyante, pratyekabuddhAstu na tadviraheNa zrUyate ca bAhyavRSabhAdipratyayasApekSA karakaMDvAdInAM pratyekabuddhAnAM bodhi siddhakevalajJAnaM |11 40 11 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhakevalajJAnaM vRttI nandI- riti, upadhistu svayaMyuddhAnAM dvAdazavidhaH pAtrAdiH, pratyekabuddhAnAM tu navavidhaHprAvaraNavajeH, svayaMbuddhAnAM pUrvAdhItazrute aniyamaH, hAribhadrIya pratyekabuddhAnAM tu niyamato bhavatyeva, liMgapratipattiH svayambuddhAnAM AcAryasannidhAvapi bhavati, pratyekabuddhAnAM tu devatA prayaccha- tItyalaM vistareNa / 'buddhabodhitasiddhAH' buddhA:-AcAryAstairbodhitAH santo ye siddhAste iha gRhyante, ete ca sarve'pi kecit striiliNg|| 51 // 4 siddhAH kecit pulliMgasiddhAH kecinapuMsakaliMgasiddhA iti, Aha- tIrthakarA api strIliMgasiddhA bhavanti ?, bhavantItyAha, yata uktaM siddhaprAbhRte- 'savvatthovA titthagarIsiddhA, titthagarititthe NotitthasiddhA saMkhejjaguNA, titthagaratitthe NotitthagarisiddhAo saMkhejjaguNAo, titthagarititthe NotitthagarasiddhA saMkhejjaguNA' iti, na tu napuMsakaliMgaH, pratyekabuddhAstu puMlliMgA eva, svaliMga| siddhA dravyaliMga prati rajoharaNagocchakadhAriNaH, anyaliMgasiddhAH parivrAjakAdiliMge siddhAH, gRhiliMgasiddhA marudevIprabhRtayaH, ekkasiddhA iti ekasmin samaye eka eva siddhaH, 'aNegasiddhA' iti ekasmin yAvad aSTazataM siddhaM, yata uktam-battIsA aDayAlA saTTI bAvattarI ya boddhvvaa| culasItI chanauI durahiya aThuttarasayaM ca // 1 // atrAha codaka:-nanu sarva evaite bhedAstIrthasiddhAtI thasiddhabhedadvayAntarbhAvinaH, tathAhi-tIrthasiddhA eva tIrthakarasiddhAH, atIrthakarasiddhA api tIrtha[kara]siddhA vA syuH atIrthasiddhA vetyevaM 4 zeSeSvapi bhAvanIyamiti, ataH kimebhiriti, atrocyate, antarbhAve satyapi pUrvabhedadvayAdevottarottarabhedApratipatteH, ajJAtajJApanArtha ca bhedAbhidhAnamiti / 'seta'mityAdi, nigamanam // 'se kiM taM parampara' ityAdi // 22-133 // na prathamasamayasiddhAH aprathamasamayasiddhAH- paramparasiddhavizeSaNaprathama| samayavartinaH, siddhatvadvitIyasamayavartinaH ityarthaH, vyAdiSu tu dvisamayasiddhAdayaH procyante, yadvA sAmAnyenAprathamasamayasiddhA abhi Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI 18 dhAnavizeSato dvisamayAdisiddhAbhidhAnAmiti, zeSa prakaTArtha, yAvat taM samAsato ityAdi, taditi sAmAnyena kevalajJAnamabhigR- kevalopa |hate, dravyataH kevalajJAnI sarvadravyANi-dharmAstikAyAdIni sAkSAjjAnAti pazyati, kSetrataH kevalajJAnI sarva kSetraM lokAlo- yogavAdaH vRttI kabhedabhinnaM sAkSAjjAnAti pazyati, (gra. 1000) iha ca dharmAstikAyAdisarvadravyagrahaNe satyapyAkAzAstikAyasya kSetratvena rU-18 // 52 // DhatvAd bhedenopanyAsaH, kAlataH kevalajJAnI sarva kAlamatItAnAgatavartamAnabhedabhinnaM sAkSAjjAnAti pazyati, bhAvataH kevalajJAnI | sarvAn jIvAjIvagatAn bhAvAn gatikaSAyAdyagurulaghulakSaNAdIn sAkSAjjAnAti pazyati / ___ iha ca kevalajJAnadarzanopayogacintAyAM kramopayogAdau sUrINAmanekavidhA vipratipattiH ataH saMkSepato vineyajanAnugrahAya tatpradazanaM kriyata iti, tatra keI bhaNaMti jugavaM jANai pAsai ya kevalI NiyamA / anne egaMtariyaM icchaMti suovdesennN||1|| anne Na ceva vIsuMdasaNamicchati jiNavariMdassa / jaM ciya kevalanANaM taMciya se daMsaNaM kiMti // 2 // gAthAdvayam , asya vyAkhyA kecana siddhasenAcAryAdayaH bhaNaMti, kiM?, yugapad-ekasminneva kAle jAnAti pazyati ca, kaH?, kevalI, na tvanyaH, niyamAtniyamena // anye jinabhadragaNikSamAzramaNaprabhRtayaH ekAntaritaM jAnAti pazyati cetyevamicchAnta, zrutopadezena yathAzrutAgamAnusAreNetyarthaH, anye tu vRddhAcAryAH na naiva viSvak pRthak tadarzanamicchanti jinavarendrasya, kevalina ityarthaH, kiM tarhi?, ya // 52 // deva kevalajJAnaM tadeva 'se' tasya kevalino darzanaM truvate, kSINAvaraNasya dezajJAnAbhAvavat kevaladarzanAbhAvAditi bhAvanA, ayaM gAthAdvayArthaH / sAmprataM yugapadupayogavAdimatapradarzanAyAha-jaM kevalAI sAdI apajjavasiyAI dovi bhaNiyAI / tA ciMti, kei jugavaM jANai pAsai ya savvannU // 3 // yasmAt kevalajJAnadarzane sAdyaparyavAsite dve api bhANate tataH bruvate kecana si Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAribhadrIya vRttI // 53 // ddhasenAcAryAdayaH, kiM?, yugapad-ekasmin kAle jAnAti pazyati ca, kaH?, sarvajJa iti gAthArthaH // iharA''dINidhaNataM micchA-lA kevalopavaraNakkhayoti va jiNassa / iyaretarAvaraNatA ahavA nikkAraNAvaraNaM // 4 // itarathA anyathA AdinidhanatvaM sA-12 yogavAda: diparyavasAnatvaM kevalajJAnadarzanayorutpattyanantarameva kevalajJAnopayogakAla kevaladarzanAbhAvAda, evaM kevaladarzanopayogakAle'pi | | kevalajJAnAbhAvAt , tathA mithyA'varaNakSaya iti vA jinasya, na hyapanItAvaraNau dvau pradIpo krameNa prakAzyaM prakAzayata ityabhiprAyaH, tathA itaretarAvaraNatA svAvaraNe kSINe'pyanyatamabhAve anyatamAbhAvAditi bhAvanA, athavA nikkAraNAvaraNamitya-| kAraNameva anyataropayogakAle'nyatarasyAvaraNaM, tathA ca sati sarvadeva bhAvAbhAvaprasaGgaH, tathA coktam-"nityaM sattvamasattvaM vA'he-14 doranyAnapekSaNAt / apekSAto hi bhAvAnAM, kAdAcitkatvasambhavaH // 1 // " iti gaathaarthH|| tahaya asavvannuttaM asavvadarisaNappasaMgo ya / egaMtarovaoge jiNassa dosA bahuvihIyA // 5 // tathA ca sati asarvajJatvAsarvadArzatvaprasaMgazca, | pAkSikaM vA asarvajJatvaM, yadA sarvajJo na tadA sarvadarzI, darzanopayogAbhAvAd, evaM yadA sarvadarzI na tadA sarvajJaH, jJAnopayogAbhAvAt , evamekAntaropayoge'bhyupagamyamAne sati jinasya-kevalino doSA bahuvidhA iti gAthArthaH / / evaM pareNokte satyAgamavAdyAhabhaNNati bhinnamuhuttovayogakAlevi to tiNANissa / micchA chAvaTThI sAgarAiM tassa ya khovsmo||6|| yadukta-18 mitarathA''dinidhanatvamiti tadasaditi darzayati, upayogAnupayogakAlApekSayava sAdyaparyavasitatvAt kevalajJAnadarzanayorityabhiprA- // 53 // |yo, na cAnArSamidaM, kathaM?, bhaNyate-anyathA hi bhinnamuhUrtopayogakAle'pi matyAdInAM tatastrijJAninaH mithyA SaTSaSTiH sAgaro-11 pamANi kSayopazamaH, pratipAditazca sUtre, na ca yugapadeva matyAdhupayogaH, evaM kSAyikopayogo'pi bhaviSyati jIvasvAbhAvyAditi gA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 54 // thA'bhiprAyaH / na ca kSayakAryeNa avazyamanavaratameva bhavitavyamiti darzayannAha aha Navi evaM tA suNa jaheva khINaMtarAio arhaa| saMtevi aMtarAyaksvayammi paMcappagArammi // 7 // satataM na deti lahati va bhuMjati ubabhuMjaI va savvannU / kajjammi deti labhati va bhuMjaMti taheva ihaiMpi // 8 // kiMca diMtassa labhaMtassa ya bhuMjaMtassa va jiNassa esa guNo / khINaMtarAiyatte jaM se vigdhaM na saMbhavai // 9 // uvauttassemeva ya NANammi va daMsaNammi va jiNassa / vINAvaraNaguNo'yaM jaM kasiNaM muNai pAsai vA // 10 // co0- pAsaMto'vi na jANai jANaM va Na pAsatI jaha jinnido| evaM na kadAivi so savvannU savvadarisI ya // 11 // pazyannapi na jAnAti jAnanvA na pazyati yadi jinedraH evaM na kadAcidapyasau sarvajJaH sarvadarzI vA, yugapadanyataropayogakAle'nyataropayogAbhAvAditi gAthArthaH // siddhAntavA - dyAha- jugavamajANato'vi hu cauhivi NANehiM jaheba cauNANI / bhaNNai taheva arahA savvannU savyadarisI ya // 12 // iyaM tu nigadasiddhaiva, navaraM kSAyikabhAvamAzrityeti gAthArthaH // punarapyAha tulle ubhayAvaraNakvayammi puvvataramubbhavo kassa! | duvihuvayogAbhAve jiNassa jugavaMti codeti // 13 // tulye ubhayAvaraNakSaye kevalajJAnadarzanAvaraNakSaye pUrvataraM prathamataramudbhavaH - utpAdaH kasya?, yadi jJAnasya sa kiMnibandhana iti vAcyaM tadAvaraNakSayanibandhana iti cet darzane'pi tulya iti tasyApyudbhavaprasaMgaH, evaM darzane'pi vAcyaM, ataH svAvaraNakSaye'pi darzanAbhAvavat jJAnasyApyabhAvaprasaMga H viparyayo vA evaM dvividhopayogAbhAve jinasya yugapaditi codayati, ayaM gAthArthaH / atra siddhAntavAdyAha - bhaNNati Na esa niyamo jugavuppanneNa jugavameveha / hoyavvaM uvaogeNa ettha suNa tAva ditaM // 14 // jaha jugavuppattIyavi sutte sammatta kevalopayogavAdaH // 54 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI matisutAdINaM / Natdhi jugavovayogo savvema taheva kevaliNo // 15 // bhaNiyaMpi ya pannattIpannavaNAdIsu jaha jihAribhadrIya kevalajJAnaM ANo samayaM / jaM jANatI na pAsaha tamaNurayaNappabhAdINaM / / 16 / / idaM gAthAtrayamapi prakaTArtham / adhunA ye kevalajJA-12 vRttI nadazenAbhedavAdinastanamatamupanyasyabAha-jaha kira khINAvaraNe desannANANa saMbhavo na jiNe / ubhayAvaraNAdIte ta ha kevldsnnssaavi|| 17 // nigadasiddhA / siddhAntavAdyAha-desannANovarame jaha kevalaNANasaMbhavo bhaNio / desahAIsaNavigame taha kevaladaMsaNaM hou // 18 // aha desaNANadaMsaNavigame tuha kevalaM mayaM NANaM / Na mataM kevaladaMsa-13 dANamecchAmettaM NaNu taveyaM // 19 // bhaNNaijahohiNANI jANai va pAsaiva bhAsitaM sutte / na ya NAma ohidasaNaNANe gattaM taha imaMpi // 20 // jaha pAsai taha pAsatu pAsati so jeNa daMsaNaM taM se / jANati ya jeNa arahA taM se daNANaMti vattabvaM // 21 // svapakSasamarthanAyaiva siddhAntavAdyAha--NANammi daMsaNammi ya etto egatarayammi uvutto| savvassa kevala lissA jugavaM do Natthi uvogaa|| 22 // uvaogo egayaro paNuvIsatime sate siNAyassa / / bhaNio viyaDattho cciya chaThThaddese viseseuM // 23 // gAthAdvayamapi nigadasiddhaM, navaraM bhagavatyAM paMcaviMzatitame zate'dhi|kAropalakSite 'siNAyassa' ti snAtakasya kevalinaH / siddhAntavAdyanuddhatatvamAgamabhakti ca parAM khyApayamAha-kassa v| haiNANumatamiNaM jiNassa jadi hojja dovi uvogaa| gUNaM Na hoti jugavaM jeNa NisiMddhA sute bahuso // 24 // 51 nigadasiddhevetyalaM prasaMgena, prakRtaM prastumaH / 'aha'0 gAhA // (59--134) / iha manaHparyAyajJAnAnantaraM sUtrakramoddezataH zuddhilAbhatazca prAkkevalajJAnamuktaM, tadupanyastaya % A4%ARHARASRAE% Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalajJAnaM vRttI nandI- 4 ityatastadartho'yamathazabdaH, uktaM ca-"athazabdaH prakiyApraznAnantaryAmaMgalopanyAsaprativacanasamuccayeSu' sarvANi ca tAni dravyANi hAribhadrIya sarvadravyANi jIvAjIvalakSaNAni teSAM pariNAmAH-prayogavizrasobhayAkhyA utpAdAdayaH sarvadravyapariNAmAsteSAM bhAvaH-sattA |svalakSaNamityanAntaraM tasya vizeSeNa jJApanaM vijJaptiH vijJAnaM vA vijJaptiH, tatra bhedopacArAttasyA vijJapteH-paricchitteH kAraNaM // 56 // | saveMdravyapariNAmabhAvavijJaptikAraNaM, athavA vijJaptireva kAraNaM vijJaptikAraNaM, ata eva sarvakSetrakAlaviSayaM tata, kSetrAdInAmapi dravyatvAt , tacca jJeyAnantatvAdanantaM, zazvadbhAvAcchAzvataM, sadopayogAditi bhAvArthaH, pratipatanazIla pratipAti na pratipAti apratipAti, sadA'vasthitamityarthaH, Aha-yacchAzvataM tadapratipAtyevAtaH kiM vizeSaNeneti?, ucyate, mA bhUd yAvadbhavati tAvacchAzvata| manavaratameva bhavatIti pratipattiH, na punaravadhyAdivadanyathetyato vizeSaNamityanavarataM bhavati sarvakAlaM ceti, athavaikapadavyabhicAre'pi | vizeSaNavizeSyabhAvo bhavatIti jJApanArtha, tathAhi-zAzvatamapratipAtyeva, apratipAti tu zAzvatamazAzvataM vA, apratipAtyavadhera* pyazAzvatatvAditi, ekavidham-ekaprakAraM AvaraNAbhAvAt kSayasyaikarUpatvAt , kevalaM-matyAdinirapekSaM, kevalaM ca tajjJAnaM ceti gaathaarthH|| iha tIrthakRta samupajAtakevalaH sattvAnugrahArtha dezanAM karoti, tIrthakaranAmakarmodayAt , tatazca dhvanevyazrutarUpatvAtta|sya ca bhAvazrutapUrvakatvAt zrutajJAnasambhavAdaniSTApattiriti mA bhUnmatimoho'vyutpannabuddhInAmityatastadvinivRttyarthamAha| 'kevala' gAhA // (*60-23sU0 139) / / iha tIrthakaraH kevalajJAnenArthAna-dharmAstikAyAdIn mR mUrttAn abhilApyAnamilApyAn jJAtvA vinizcitya kevalajJAnenaiva jJAtvA, natu zrutajJAnena, tasya kSAyopazamikatvAt , kevalinazca tadamAvAt , savezuddhau dezazudhdhyabhAvAdityarthaH 'tatra' teSAmarthAnAMmadhye prajJApanaM prajJApamA tasyA yogyAH prajJApanAyogyAH tAn bhASate-tAneva vakti, 56 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI yAbhadaH // 57 // FASEA5 nitAnati, prajJApanIyAniti na sarvAneva bhApate'nantatvAd AyuSaH parimitattvAta , ki tarhi?, yogyAneva, gRhItRzaktyapekSayA, yo hi | |matizruta| yAvatAM yogya iti, tatra kevalajJAnopalabdhArthAbhidhAyakaH zandarAziHprocyamAnastasya bhagavato vAgyoga eva bhavati, na zrutaM, nAmakarmodayanibandhanatvAt , zrutasya ca kSAyopazamikatvAt , sa ca zrutaM bhavati 'zeSa zeSamityapradhAna, etaduktaM bhavati--zrotRNAM zrutagranthAnusAri bhAvazrutanivandhanatvAccheSam-apradhAnaM dravyazrutamityarthaH, anye tvevaM paThanti-'vaijoga suyaM havai tesiMsa vAgyogaH zrutaM bhavati teSAM zrotRNAM, bhAvazrutakAraNatvAdityabhiprAyaH, athavA vAgyogaH zrutaM dravyazrutameveti gaathaarthH| 'setaM' ityAdi nigamanam / tadetat kevalajJAnaM, tadetatpratyakSam / evaM pratyakSe pratipAdite sati parokSasvarUpamanavagacchannAha codakaH 'se kiM ta' mityAdi // (24-140) // atha kiM tat parokSa, parokSaM dvividhaM prajJaptaM, tdythaa-aabhinibodhikjnyaanprokssN| ca zrutajJAnaparokSaM ca, cau pUrvavata , anayozcetthaM kramopanyAse prayojanamuktameva // sAmprataM svAmyabhedapratipAdanAyAha--'jattha AbhiNiyohiyaNANamityAdi, yatra puruSe indriyanoindriyakSayopazame vA AbhinibodhikajJAnaM tatraiva puruSAdau zrutajJAnaM, tathA yatra zrutajJAnaM tatrAminibodhikajJAnam / Aha--yatrAbhinibodhikaM jJAnaM tatra zrutajJAnamityukte yatra zrutajJAnaM tatrAbhinivodhikajJAnamiti gamyata evetyataH kimanenokteneti?, atrocyate, niyamato na gamyata ityato niyamArtha, tathA cAha-'dovi eyAI' ityAdi, dve apyate-Abhinibodhikazrute anyo'nyAnugate-parasparaM pratibaddhe, syAdetad-evaM satyabheda evAstvanayorityAzaGkayAha-'tahavi puNoM' // 57 // ityAdi, tathApi punarAcAryAH nAnAtva-bhedaM prajJApayanti prarUpayanti, kathaM ?, lakSaNabhedAd , dRSTazcAnyo'nyAnugatayorapyekAkAzasthayodharmAdharmAstikAyayorlakSaNabhedAr3heda iti, tatra yo hi gatipariNAmapariNatayorjIvapudgalayorgatyupaSTambhaheturjalamiva jhaSasya sa AHARAex Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya bheMda: vRttI // 58 // SUCCESCAMERCEOCOCCACK khsvsNkhyeyprdeshaatmko'mRto dharmAstikAya iti, tathA yaH sthitipariNAmapariNatayorjIvapudgalayoreva sthityupaSTambhaheturvivakSayA matizrutayo | kSitiriva jhapasya sa khalvasaMkhyeyapradezAtmako'mUrta evAdharmAstikAya iti, evamAbhinibodhikazrutayorapi lakSaNabhedAnedaH, tathA cAha-'abhiNibujjhaI' ityAdi, abhinibudhyate ityAbhinibodhikaM--AtmanaH pariNAmavizeSaH, evaM zRNotIti zrutaM-Atmana eva | pariNAmavizeSa iti, etaduktaM bhavati-yadindriyamanonimittamAtmano vijJAnaM zrutagranthAnusAreNopajAyate tat zrutaM, zeSamindriyamanoni-181 | mittamAbhinibodhikamiti / itthaM lakSaNabhedAbhedamabhidhAyAdhunA prakArAntareNa bhedamabhidhitsurAha-matipubvaM sutaM, Na matI suyapu| biyA' 'pR pAlanapUraNayo rityetasya pUryate prApyate pAlyate vA'nena kAryamiti pUrva-kAraNa, matiH pUrvamasyeti matipUrva, zrutaM zrutajJAnaM, tathA cedaM matyA pUryate prApyate pAlyate vA, anyathA praNazyatItyarthaH, na matiH zrutapUrvetyaya mahAn bheda iti // atrAha| matizrutayoyugapadeva samyaktvAvAptau bhAva uktaH, ajJAnayorapi vigamaH, tat kathaM matipUrva zrutamiti ?, kiMca-matipUrvakatve'bhyupagamyamAne sati matijJAnabhAve'pi tatkAle zrutamajJAnaM prAmoti, anApa cedamiti, atrocyate, nanu labdhi prati matizrute samakAle bhavataH, na tUpayogo'nayoH samakAle iti matipUrva zrutaM, iha punaH ko bhAvArthaH ?-zrutopayogo matiprabhavaH, yato nAsaMcintya matyA zrutagranthAnusAri vijJAnamutpadyate / Aha-evaM matirapi zrutapUrvA bhavatyeva, tathAhi-zabdaM zrutvA yA matirutpadyate sA zrutapUrveti pratItaM, ato na vizeSo, yathA matipUrva zrutaM tathA matirapi zrutapUrveti, atrocyate, nanu sA dravyazrutodbhavA vartate, iha tu na matiH zrutapUrveti, // 58 // kA bhAvanA?, bhAvazrutAt sakAzAt matirnAstIti, yadvA kAryatayA niSidhyate na punaH krameNa, krameNa tu zrutopayogAt cyutasya matyavasthAnamiSyata evetyalaM prasaGgena, na caitat svamanIpikayocyate, yato'bhyadhAyi bhASyakRtA-"NANANaNNANANi ya samakAlAI yato ECARRASSASARASHA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .zrutayo nandI maisuyAI / to na suyaM matipuvvaM matiNANe vA suya'NNANaM // 1 // iha laddhimaisuyAI samakAlAI na tUvayogo siM / matipuvvaM suya-14 hAribhadrIya matimiha puNa sutopayogo matippabhavo // 2 // soUNa jA matI te suyapubbatti teNa Na viseso| sA davvasuyappabhavA bhAvasuyAo matI, vRttau / nitthi // 3 // kajjatayA Na ta kamaso kameNa ko vA matiM nivArei / jaM tatthAvatthANaM cutassa suttovayogAo // 4||" itazca dAbAnA // 59 // matizrutayorbhedaH, bhedabhedAt , tathAhi-avagrahAdibhedAdaSTAviMzatividhaM matijJAnaM, aGgapraviSTAyanekabhedabhinnaM ca zrutajJAnaM, indriyopa-12 jJAnatA yogalAbhato ukto (0 labdhivibhAgato) vA, uktaJca-"soiMdiovaladdhI hoi sutaM sesayaM tu matiNANaM / motUNaMdavvasuyaM akkharalaMbho ya sesesu // 1 // " itazca bhedaH, anakSaramapi matijJAnaM, akSarAnugataM ca zrutajJAnamiti, athavA''tmapratyAyakaM matijJAnaM svaparapratyAyaka zrutajJAnam , AvaraNabhedAca bheda ityalaM atiprasaGgena, iha ca yathA matizrutayoH kAryakAraNabhedAnmitho bhedastathA samyagmithyAdarzanaparigrahavizeSAt svarUpato'pi bheda iti darzayannAha 'avisesitA' ityAdi // ( 25-142) // avizeSitA matiH sAmAnyenaiva matijJAnaM matyajJAnaM ca, sAmAnyenobhayatrApi matizabdapravRtteH, vizeSitA mAtaH svAmivizeSeNa samyagdRSTematirmatijJAnaM, nizcayanayadarzanena svakAryaprasAdhakatvAt , mithyAdRSTematiH matyajJAnaM, tattvataH svaphalarahitatvAdityarthaH, evaM zrutasUtramapi vyaakhyeym| Aha-kSayopazamAdikAraNAbhede ghaTAdiparicchedakAryAbhede ca kathaM mithyAdRSTarajJAne iti, tathA ca mithyAdRSTerapi kSayopazamAdeva matizrutapravRttiH, tathordhvAdilakSaNAkArameva ghaTAdisaMvedanamiti, // 59 // atrocyate, mithyAdRSTarajJAne matizrute, sadasatoravizeSAdunmattakavad , uktaM ca bhASyakAreNa-sadasadavisesaNAo bhvheujhicchiovlNbhaao| NANaphalAbhAvAto micchAddihissa annANaM // 1 // vineyajanAnugrahArthamiyaM lezato vyAkhyAyata PURNAKALASAALOCACACADKA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azrutani nandIhAribhadrIya vRttI zritAmatiH // 60 // RSEASNA iti, mithyAdRSTiH kathaMcit santamapi puruSe devAdidharma na pratipadyate, puruSa evetyabhyupagamAt , tathA asamtamapi vaTAdidharma | pratipadyate, astyevetyabhyupagamAt , ataH sadasatoravizeSa iti, atazca mithyAdRSTematizrute ajJAne, bhavahetutvAcca mithyAdarzanavat, itazcAjJAnaM yadRcchopalabdherunmattavata, itazcAjJAnaM phalAbhAvAdandhapradIpavata, jJAnasya hi phaLaM viratiH, sA ca mithyAdRSTene vidyate ityalaM prasaMgena, prakRtaM prastumaH, iha matipUrva zrutamitikRtvA matijJAnamevAdhikRtya praznasUtramAha se kiMta'mityAdi (26-144)||atr nirvacanaM-dvividha prajJaptaM, tadyathA-zrutanizrita cAzrutanizritaM ca, cau pUrvavat, zrutamiha sAmAyikAdi lokabindusArAntaM dravyazrutaM gRhyate, tadanusAreNa zrutaparikarmitamatestadapekSameva ca utpAdakAle yattu tanirapekSamevotpadyate tat zrutanizritaM avagrahAdi, yattu tanirapekSaM tathAvidhakSayopazamaprabhavameva varttate tdshrutnishrit-autpttikyaadi|| Aha-idamapyavagrahAdirUpameva, satyaM, kintu zrutAnusAramantareNotpatterbhedenoktaM / tatrAlpataravaktavyatvAdazrutanizritamatijJAnapratipAdanAyAha-se kiMtamityAdi, atra uppttiyaagaahaa||(*61-144)|utpttirev prayojanaM yasyAHsA autpattikI,Aha-kSayopazamaH prayojanamasyAH, satyaM, kintu sa khalvantaraMgatvAt sarvabuddhisAdhAraNa iti na vivakSyate, na cAnyacchAstrasvakarmAbhyAsAdikamapekSata iti, vinayo-guruzuzrUSA sa kAraNamasyAstatpradhAnA vA vainayikI, anAcArya karma sAcArya zilpaM nityavyApAraH karma kAdAcitkaM zilpaM karmajati karmaNo vA jAtA karmajA, pari samantAt namanaM pariNAmaH sudIrghakAlapUrvAparAvalokanAdijanya Atmadharma ityarthaH sa kAraNamasyAstatpradhAnA UUUUba Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI // 61 // OMSROSAROSARMA-- pAriNAmikI / budhyate anayeti ghuddhirmatirityarthaH, sA caturvidhoktA tIrthakaragaNadharaiH, kimiti?, yasmAt paMcamI nopalabhyate kevalinA-18buddhicatuSka pi,asattvAditi gaathaarthH| autpattikyA lakSaNa pratipAdayatrAha-punya gaahaa||(*62-144)|puurvmiti buddhyutpAdAt prAk svayamadRSTaH anyatazcAzrutaH avedito manasA'pyanAlocitaH tasminneva kSaNe vizuddho yathAvasthitaH gRhIto'vadhAritaH artho'bhipretapadArtho yayA | sA tathA, ihaikAntikamihaparalokAviruddhaM phalAntarAbAdhitaM cAvyAhatamucyate, phalaM-prayojanaM, avyAhataM ca tatphalaM ca 2 yogo: syAstIti yoginI avyAhataphalena yoginI 2, anye paThanti-avyAhataphalayogA avyAhataphalena yogo'syAH sA avyAhataphala| yogA buddhiH autpattikI nAmeti gAthArthaH // sAmprataM vineyajanAnugrahAyAsyA eva svarUpapratipAdanArthamudAharaNAni pratipAdayatrAha bharahasila paNiya0 // 163 // bharaha0 // *64 // mahusittha // *65 // (144) gAhAo, AsAmarthaH kathAnakebhya | evAvaseyaH, tAni cAvasaraprAptAnyapi guruniyogAnna brUmaH, kintvAvazyake vakSyAmaH, adhunA vainayikyA lakSaNaM pratipAdayatrAha . bharaNistha0 gAhA (*66-159) / ihAtiguru kArya durnirvahatvAdbhara iva bharaH tannistaraNe samarthA bharanistaraNasamarthA, trayoda vargAkhivargamiti lokarUDhedharmArthakAmAH tadarjanaparopAyapratipAdananivandhanaM sUtra, tadanvAkhyAnaM tvarthaH peyAlaM pramANa sAro vA trivarga-17 sUtrArthayorgRhItaM pramANaM sAro vA yayA sA tathAvidhA, athavA trivarga:-trailokya, Aha-trivargasUtrArthagRhItasAratve satyazrutanizritatvaM virudhyata iti, na hi zrutAbhyAsamantareNa trivargasUtrArthagRhItasAratvaM sambhavati, atrocyate, iha prAyovRttimaMgIkRtyAzrutanizritabhAve'pi 3. na kazciddoSa iti, ubhayalokaphalavatI aihikAmuSmikaphalavatI vinayasamutthA vinayodbhavA bhavati buddhiriti gAthArthaH / asyA 4 // 61 // 4 eva vineyajanAnugrahArtha udAharaNaiH svarUpamupadarzayabAha Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhicatuSka nandI NimittigAhA // 167 // sItA gaahaa||(*68-159||gaathaadvyaarthH kathAnakebhya evAvaseyaH, tAni cottaratra vakSyAmaH / hAribhadrIya sAmprataM karmajAyA buddhalakSaNaM pratipAdayabAhavRttI uvyoggaahaa||(*69-159)| upayojanamupayogo-vivakSite karmaNi manaso'bhinivezaH sAra:-tasyaiva karmaNaH paramArthaH, upyo|| 62 // gena dRSTaH sAro yayeti samAsaH, abhinivezopalabdhakarmaparamArthetyarthaH, karmaNi prasaMgaH 2, prasaMgaH-abhyAsaH, parigholanaM-vicAraH, 4 karmaprasaMgaparigholanAbhyAM vizAlA, abhyAsavicAravistarNeiti bhAvArthaH, sAdhu kRtamiti suSTu kRtamiti vidvayaHprazaMsA-sAdhukAraH &Atena phalavatIti samAsaH, sAdhukAreNa vA zeSamapi phalaM yasyAH sA tathA, karmasamutthA karmodbhavA bhavati buddhiriti gAthAthaiH / / | asyA api vinayavargAnukampayodAharaNaiH svarUpamupadarzayannAha heraNNie gAhA // (*70-164) / asyA apyartha vkssyaamH||saamprtN pAriNAmikyA lakSaNa pratipAdayannAha aNumANa gAhA // (*71-165) / / 'anumAnahetudRSTAntaiH' sAdhyamartha sAdhayatIti anumAnahetudRSTAntasAdhikA, iha liGgajJAnamanumAnaM, svArthamityarthaH, tatpratipAdakaM vaco hetuH, parArthamityarthaH, athavA jJApakamanumAnaM, kArako hetuH, dRSTamarthamantaM naya| tIti dRSTAntaH, Aha-anumAnagrahaNAdeva dRSTAntasya gatatvAdalamupanyAsena, na, anumAnasya tattvata ekalakSaNatvAi, uktaM ca-"anyathA 'nupapannatvaM, yatra tatra trayeNa ki"mityaadi| sAdhyopamAbhUtazca dRSTAntaH, uktaJca-"yaH sAdhyasyopamAbhUtassa dRSTAnta" iti, kAlakRto | dehAvasthAvizeSo vaya ityucyate, tadvipAkena pariNAmaH-puSTatA yasyAH sA tathAvidhA, hitam-abhyudayastaMtkAraNaM vA niHzreyasaM ASSSSSSSSS Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI | mokSastanibandhanaM vA hitanizreyasAbhyAM phalavatI buddhiH pariNAmikIti gAthArthaH / asyA api ziSyagaNahitAyodAharaNaiH svarUpaM hai materbhedAH hAribhadrIyA darzayannAhavRtcI alae0 gAhA / / 72-165) / khamae0 gAhA // (*73-165) / calaNA0 gAhA // (*74-165) // AsAmarthaH // 63 // kathAnakebhya evAvaseyaH, tAni cAnyatra vakSyAmaH 'se taM' ityAdi, tadetadazrutanizcitam . ____'se kiM tamityAdi, (27-168) caturvidhaM prajJaptaM, tadyathA-avagraha IhA apAyo dhAraNA, avagrahaNamavagrahaH-sAmAnyamAtrA| nirdizyArthagrahaNamityarthaH, tathA IhanamIhA, sadarthaparyAlocanaceSTetyarthaH, etaduktaM bhavati-avagrahAduttIrNaH apAyAt pUrvaH sadbhUtArtha-18 vizeSopAdAnAbhimukho'sadbhUtArthavizeSatyAgAbhimukhazca prAyo madhuratvAdayaH zaMkhAdizabdadharmA atra ghaTante, na kharakarkazaniSThuratAdayaH zArgAdizabdadharmA iti mativizeSa Iheti, tathA tadarthAdhyavasAyopAyaH, nirNayo nizcayo'vagama ityanarthAntaraM, etaduktaM bhavatizAMkha evAyaM zArga eva vetyAdyavadhAraNAtmakaH pratyayo'pAya iti, tathA tadarthavizeSadharaNa dhAraNA, avicyutismRtivaasnaaruupaa|| 'se kiM tamityAdi // 28-168) // atha ko'yamavagraho?, 2 dvividhaH prajJaptaH, tadyathA-arthAvagrahazca vyaJjanAvagrahazca, aryata ityarthaH, arthasyAvagrahorthAvagrahaH, sakalavizeSanirapekSAnirdezyArthagrahaNamekasAmAyikamiIta bhAvArthaH, vyajyate'nenArthaH 4 pradIpeneva ghaTa iti vyaJjana, tacopakaraNendriyaM zabdAdipariNatadravyasaGghAto vA, tatazca vyaJjanena-upakaraNeMdriyeNa vyaJjanAnAM-zabdA // 63 // dipariNatadravyANAmavagraho vyaJjanAvagrahaH, athArthAvagrahasya tu lakSyatvAt sakalendriyArthavyApakatvAcetarasya / R-ENCECAS WHATSAPP CAR Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIse kiM tamityAdi (29-162 / atha ko'yaM vyaJjanAvagrahaH ityatra punarutpattikrama evAzrito yathAsambhavamiti | avagrahe kArthatA hAramadrAyAta suzliSTametaditi, prakRtamucyate-vyaJjanAvagrahazcaturvidhaH prajJaptaH, tadyathA-zrotrendriyavyaJjanAvagraha ityAdi suutrsiddh| Aha-paJcendriya manaHsadbhAve sati kimityayaM caturvidha iti ?, atrocyate, nayanamanasoraprAptakAritvAd,aprAptakAritvaM ca vissyktaanugrhopghaatshuuny||64|| |tvAt, prAptakAritve punaranalajalazUlAghAlokane dahanakledanapATanAdayaH syuH, atra ca viSayadezaM gatvA na pazyati, prAptaM cArtha nAlambata ityetAvaniyamyate, mUrtimatA punaH prAptena bhavata evAnugrahopaghAtau bhAskarakiraNAdineti, anyastvAha-vyavahitArthAnupalabdharanumAnAt prAptakAritvaM locanaspati, etadayuktaM, naikAntikatvAd, ruco'bhrapaTalasphaTikAntaritopalabdheH, syAdetat-nAyanA razmayo nirgatya / tamathaM gRhNantIti darzane razmInA taijasatvAt, tejodravyairapratiskhalanAdadoSa iti, etadapyayuktaM, mahAjvAlAdau pratiskhalanopalabdherityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistaramayAdmAnakAmAtrametaditi / 'se kiM tamityAdi // *30-173 // atha ko'yamarthAvagrahaH, arthAvagrahaH pavidhaH prajJaptaH, tadyathA-zrotrendriyArthAvagrajaha ityAdi sUtrasiddhaM yAvat / / 'tassa NaM ime' ityAdi / * 31-174 // tasyAvagrahasyAmUni, NaM pUrvavat , avagrahasAmAnyApekSayakArthikAni nAnAgho-14 pANi-nAnAvyaJjanAni paJca nAmadheyAni bhavanti, ghoSA udAttAdayaH kAdIni vyaJjanAni, nAmaiva nAmadheyaM, avagrahavizeSApekSayA sAtu kathaMcid bhinnArthAni, trividhazcAvagrahaH-sAmAnyAvagraho vizeSAvagrahaH vizeSasAmAnyArthAvagrahazceti, tatra bhinArthatA nidarzyate sexxxxkkkkk Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI vRttI // 65 // 44ESCIENCCC se 'taMjahA-ogiNhaNate tyAdi, avagRhyate'neneti avagrahaNaM, karaNe lyuT, vyaJjanAvagrahaprathamasamayapraviSTazabdAdidravyAdAnapa-8 IhApAya|riNAma ityarthastadbhAvaH avagrahaNatA, dhAryate'neneti dhAraNaM upa-sAmIpyena dhAraNaM upadhAraNa vyaJjanAvagrahAddhAyA A(vyA)disamaye- paryAyA: | pvavasAnAntaM pratisamayameva zabdAdidravyAdAnadhAraNapariNAma iti bhAvanA, tadbhAva upadhAraNatA, zrUyate'neneti zravaNaM ekasAmA-14 |yikasAmAnyArthAvagrahAvabodhapariNAma ityuktaM bhavati tadbhAvaH zravaNatA, avalambata ityavalambanaM, 'kRtyalyuTo bahula' miti vacanAt / karmaNi lyuT. tadbhAvaH avalambanatA -vizeSasAmAnyArthAvagraha ivi bhAvArthaH, tathA hi uttarottaradharmajijJAsAyAM satyAM zabdAdijJAnamevAvalambyahAdayaH pravarttante-kimayaM zAMkhaH kiM vA zAGga ityatastadanantaramevehAdipravRttervizeSasAmAnyArthAvagraho'valambana miti, | evamuttarottaradharmajijJAsAyAM satyAM vizeSasAmAnyArthAvagraheSu maryAdayA dhAvatA. medhocyate, yAvadadhigacchati, yathA-zAMkhaH sa kiM mandraH kiM vA tAra ityAdi, yatra vyaJjanAvagraho nAsti tatrAdyabhedadvayAbhAva iti / 'se taM uggaheM' so'yamavagrahaH / .. 'se kiM ta' mityAdi, sUtram // 32-175) // nigadasiddhaM yAvat AbhoganatA IhA, arthAvagrahasamayasamanantarameva sadbhutArthavizeSAbhimukhamAlocanamAbhoganamucyate tadbhAva AbhoganatA, mRgyate'nena pariNAmakaraNeneti mArgaNaM, sadbhUtArthavizeSAmimukhameva | tadUrdhvamanvayavyatirekadharmAnveSaNamiti hRdayaM, tadbhAvo mArgaNatA, evamanviSyate'neneti gaveSaNaM. tata UrdhvaM sadbhUtArthavizeSAbhimukhameva vyatirekadharmaparityAgato'nvayadharmAdhyAsenAlocanamiti garbhaH, tadbhAvo gaveSaNatA, tato muhurmuhuH kSayopazamavizeSataH svadharmAnugatasadbhUtArthavizeSacintanaM cintA, vimarSaNaM vimarSaH-kSayopazamavizeSAdevovaM spaSTatarAvabodhataH sadbhUtArthavizeSAbhimukhameva vyatirekadharmaparityAgato'nvayadharmAlocanaM vimarSaH, nityAnityAdidravyabhAvAlocanamityanye / 'se taM iihaa'| RE-05-16448 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va nandI- ___'se kiM ta' mityAdi // (33-176) / sUtrasiddhaM yAvadAvarttanatA, vaya'te aneneti vartana-kSayopazamakaraNameva IhAbhAvanivRttya-18 dhAraNAhAribhadrIya bhimukhasyApAyabhAvapratipattyabhimukhasya cArthavizeSAvabodhavizeSasyA-maryAdayA vartanamAvarttanaM tadbhAvaH AvarttanatA, tataH pratipatyA(pratI payoyA: vRttI IPpamA.) varttanaM pratyAvarcanaM, arthavizeSa eva vivakSitApAyapratyAsanatarabodhavizeSANAM muhurmuhurvartanamityarthaH, tadbhAvaH pratyAvartanatA, apara avagrahA dikAla: // 66 // ayaH apAyaH vizeSataH saGkalanena nizcayo nirNayo'vagama ityanarthAntaraM, sarvathehAbhAvAbhivRttasyAvadhAraNAvadhAritamarthamavagacchato'-18 pAya iti bhAvArthaH, tatastamevAvadhAritamartha kSayopazamavizeSAt sthiratayA punaH punaH spaSTatarameva budhyamAnasya buddhiH, viziSTaM jJAnaM vijJAnaM kSayopazamavizeSAdavadhAritArthaviSayameva tIvrataradhAraNAkaraNamityarthaH, 'se taM avAyo' so'yamapAyaH / 'se kiM tamityAdi / / (34-176 ) // nigadasiddhaM yAvaddhAraNetyAdi, apAyAnantaramavagatArthamavicyutyA jaghanyotkRSTama-19 ntarmuhUrttamAtraM kAlaM dhArayato dhAraNeti bhaNyate, tatastamevArtha upayogAcyutaM jaghanyenAntarmuhartAdutkRSTato'saGkhayeyakAlAt parataH | smarato dharaNaM dhAraNocyate, sthApanaM sthApanA, tato'pAyAvadhAritamartha pUrvAparAlocitaM hRdi sthApayataH sthApanA, mUtghaTasthApanAvat, vAsanetyarthaH, anye tu dhAraNAsthApanayorvyatyayena svarUpamAcakSate, pratiSThApanaM pratiSThA apAyAvadhAritamevArtha hRdi prabhedena // 66 // pratiSThApayataH pratiSThA bhaNyate, jale upalaprakSepapratiSThAvat, koSThaka iti avinaSTasUtrArthabIjadhAraNAt koSThakavad dhAraNA koSThaka iti / ihAtmano jJAnasvabhAvatvAjjJAnAvaraNIyAdikarmamalapaTalAcchAditasvabhAvatvAt guruvadanasamutthazabdAdyanakavidhakAraNApAdyamAnakSa| yopazamasAmodavabodhaH, jJeyasya cAnantadharmAtmakatvAta kAlakSayopazamavizeSato'vagrahahApAyAvabodhavizeSo bhAvanIyaH, kAca SAHASRANA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 67 // nandI- dekAdhikaraNatvAd, anyathA paricchedapravRttilakSaNasakalalokaprasiddhasaMvyavahArocchedaprasaGga ityalaM prasaGgena, gamanikAmAtrametat ||ab-12 hAribhadrIya kA grahAdikAlapramANaM pratipAdayamAha pratibodhakavRtto hA 'oggahe.' ityaadi||(74|35-177)| arthAvagrahaH ekasAmAyikA, AntamauhartikI IhA, AntauhUrtiko'pAyaH, dhAraNA &aa dRSTAnta: |saMkhyeyaM vA'sakhyeyaM vA kAlaM smRtivAsanArUpA, saGkhtheyavarSAyuSAM saMkhyeyamasaMkhyeyavarSAyuSAmasaMkhyeyam / 'evaM aTThAvIsavidhassetyAdi, evamuktena prakAreNa aSTAviMzatividhasya, kathamaSTAviMzavidhaM , caturvidho vyaJjanAvagrahaH SaDvidho'rthAvagrahaH SaDvidhA IhA pavidho'pAya: SaDvidhA dhAraNA, evamaSTAviMzatividhasyAbhinibodhikajJAnasya sambandhI yo vyaJjanAvagrahaH tasya prarUpaNaM-pratipAdanaM kariSyAmi, kathaM 1, pratibodhakadRSTAntena mallakadRSTAntena ca, 'saM kiM ta'mityAdi // (36-177) / pratibodhayatIti pratibodhakaH sa / eva dRSTAntastena, tadyathA nAma kazcidanirdiSTasvarUpaH puruSaH kaMcidanyatamamanirdiSTasvarUpameva puruSaM suptaM santaM patiyodhaejjatti pratibodhayet, kathaM 1. amukAmuketi, tatra codaketyAdi. iha jJAnAvaraNakarmodayataH kathitamapi sUtrArthamanavagacchan praznacodanAcco| dakaH, aviziSTakSayopazamabhAvato vA agRhItazAstragarbhArthaH pUrvAparavirodhacodanAt codakaH, yathA'vasthitaM sUtrArtha prajJApayatIti prajJA-131 pakaH, zrItArthApekSayA viruddhaM punaruktasUtraM vA arthato'viruddha apunaruktaM prajJApayatIti prajJApakaH, tatra codakaH prajJApakaM evamuktavAniti, bhUtakAlanirdezo'nAdimAnAgama iti khyApanArthaH, kimekasamayapraviSTetyAdi sugamaM yAvat evaM vadantaM codakaM prajJApaka evamuktavAn-no ekasamayapraviSTetyAdi prakaTArtha yAvat na sakhyeyasamayapraviSTAH pudgalA grahaNamAgacchanti, navaramaya pratiSedhaH sphuTaza-12 bdavijJAnagrAhyatAmadhikRtya veditavyaH, zabdavijJAnajanakatvenetyarthaH, anyathA sambandhamAtramadhikRtya prathamasamayAdArabhya grahaNamA SAROSAMACHARAC-% // 67 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 68 // gacchantyeva, 'asaMkhejja' ityAdi, pratisamayapravezenAdita Aramya asaMkhyeyasamayaiH praviSTairasaMkhyeya samayapraviSTAH, na punarviMzatyA - hobhiH pathikagRhapravezabadapAntarAlAgamanasamayApekSayA saMkhyeyasamayapraviSTA iti, pudgalAH- zabdadravyavizeSA grahaNamAgacchanti, arthAvagrahajJAnahetavo bhavantIti bhAvaH, iha ca caramasamayapraviSTA eva grahaNamAgacchanti, tadanye tvindriyakSayopazamakAriNa ityoghato grahaNamuktamiti, asaMkhyeyamAnaM cAtra jaghanyamAvalikAsaMkhyeyabhAgasamayatulyaM, utkRSTaM tu saMkhyeyAvalikAsamayatulyaM, tacca prANApAnapRthaktvakAlasamayamiti, uktaMca - "vaMjaNavaggahakAlo AvaliyA'saMkhabhAgametto u / thovo ukkoso puNa ANApANUpuhuti // 1 // " 'se taM' ityAdi nigamanam / / seyaM pratibodhakadRSTAntena vyaJjanAvagrahaprarUpaNeti vAkyazeSaH // 'se kiM ta'mityAdi, atha ko'yaM mallakadRSTAnto, 2 nAma tadyathA nAma kazcit puruSa ApAkazirasaH, ApAkaH pratItaH tacchirasaca mallakaM zarAvaM gRhItvA, idaM rUkSaM bhavati ityato'sya grahaNamiti, tatra mallake ekaM udakabinduM prakSipet sa naSTaH, tatraiva tadbhAvapariNatimApana ityarthaH, zeSaM sugamaM yAvat japaNaM taM mallakaM rAvehitti ArdratAM neSyati, zeSaM sugamaM yAvat evamevetyAdi, atibahutvAt pratisamayamanantaiH pudgalaiH-zabda pudgalaiH yadA tad vyaMjanaM pUritaM bhavati tadA humiti karoti, tamartha gRhNAtItyuktaM bhavati, atra vyaMjanazabdena trayamabhigRhyate - dravyamindriyaM sambandho vA yadA dravyaM vyaMjanamadhikriyate tadA pUritamiti prabhRtIkRtaM, svapramANamAnItaM, svaviSayavyaktau samarthIkRtamityarthaH, yadA vyaMjanamindriyaM tadA pUritamityAbhRtaM bhRtaM vyAptamityarthaH, yadA tu dvayorapi sambandho'dhikriyate tadA pUritamityaMgAMgIbhAvamAnItamanuSaktamityarthaH, evaM yadA pUritaM bhavati tadAnIM tamartha gRhNAti, kiMviziSTaM ? - mAmajAtyAdikalpanArahitaM tathA cAha- No ceva NaM jANai ke vesa saddAditti, na punarevaM jAnAti ka eSa zabdAdirartha iti, ekasAmayikatvAdarthA mallakadRSTAntaH 112 11 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya mallakadRSTAntaH vRttI AAAAAA vagrahasya, atrArthAvagrahAt pUrvaH sarvo vyaMjanAvagraha iti, tato IhaM pavisatItyAdi sugamaM yAvat saMkhejjaM vA asaMkhejjaM vA kAlaMti / atrAha-suptamaMgIkRtya yujyate ayaM nyAyaH, jAgratastu zabdazravaNasamanantarameva avagrahahAvyatirekeNaivApAyajJAnamutpadyate, tathopalambhAt , na caitadanArSa, yata Aha sUtrakAraH-se jahANAmae' ityAdi, athavA yaduktaM na punarevaM jAnAti ka eSa zabdAdi, kiM tarhi ?, nAmajAtyAdikalpanArahitaM gRhAtItyetadayuktaM, yata evamAgamaH 'se' ityAdi, athavA suptapratibodhakamallakadRSTAntAbhyAM vyaMjanArthAvagrahayoH sAmAnyena svarUpamabhidhAya adhunA mallakadRSTAntenaiva pratipAdayannAha-'se jahA' ityAdi, tadyathA nAma kazcit lA puruSaH avyaktaM zabda zRNuyAt , avyaktamityanirdezyasvarUpaM nAmAdikalpanArahitamityanenAvagrahamAha, tasya ca zrotrendriyasamba ndhino vyaMjanAvagrahapUrvakatvAt vyaMjanAvagrahaM ca, Aha-na chatraivaM krama upalabhyate, kiMtvakSepeNa zabdApAyajJAnameva vedyate, sUtre'vyaktamiti zabdavizeSaNaM kRtamato'vyaktaM sandigdhaM puruSAdizabdabhedena zabdaM zRNuyAditi nyAyyaM, tathA cottarasUtramapyetadevAha-'teNaM saddetti uggahite tena-zrotrA zabda ityavagRhItaM 'No cevaNaM jANati ke vesa saddAdi' na punarevaM jAnAti-ka eSa puruSAdi samutthAnAmanyatamaH zabda iti, AdizabdAdrasAdiSvapyayameva nyAya iti jJApayati, 'tato Iha pavisatI' tyAdyapi saMbaddhamiti, 5. naitadevam , utpalapatrazatavyatibhedadRSTAntena kAlabhedasya durlakSatvAd akSepeNa zabdApAyajJAnAnupapatteH, yacca tena zabda ityavagRhIta| mityuktam atra zanda iti bhaNati vaktA-sUtrakAra, itikaraNanirdezAt , zabdamAtra vA zaSavizeSavimukhaM, na tu zabdabudhdhyA, tasyaivApAyaprasaMgAd , avagrahAdizrutavyatirekeNa ca matijJAnAnutpatteH, tathA cAha-'No ceva Na' mityAdi, na punarevaM jAnAti ka eSa zabdAdirarthaH, sAmAnyamAtrapratibhAsanAd , Aha ca bhASyakAraH-"avvattamaNiddesa sarUvaNAmAdikappaNArahitaM / jadi evaM jaM teNaM | 'zabdaM zRNAtvikSepeNa zamAha, tasya ca R-555 // 69 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagrahAdiH kramaH macerviSayaH nandI gahiyaM saddetti taM kaha nnu||1|| saddetti bhaNati vattA tammattaM vANa saddamuttI(buddhI)e / jadi hojja saddabuddhI to'vAo ceva so hojA hAramAbAI // 2 // jati saddabuddhimattayamavaggahe tabisesaNamavAo / NaNu saddo NAsaddo Na ya rUvAdI viseso'yaM // 3 // thovammi ya NAvAyo vRttau tabbheyAvikkhaNaM avAotti / tabbheyAvikkhAe NaNu thovamiNapi nnaavaao||4||" ityAdi, anye tvAcAryA idaM sUtraM vishesssaa||70|| | mAnyArthAvagrahaviSayaM vyAcakSate, avyaktaM-anirdhAritavizeSasvarUpaM azabdavyavacchedena zabdaM zRNuyAt , tena zabda iti zabdamAtra mavagRhItaM, na punarevaM jAnAti ka eSa zabdaH,1, zAMkhazAAdInAmanyatamaH, AdizabdAdrasAdiparigrahaH, tatrApIyameva vAti, yuktiyuktA ceyaM vyAkhyeti, tata IhAM pravizati-sadarthaparyAlocanAM karoti, iha ca duravabodhatvAdvastuna apaTutvAcca matijJAnAvaraNakSayopazamasyAsaMjAtApAya evehopayogAcyutaH punarapyanyamantarmuhUrtamIhate, evamIhopayogAvicchedata eva prabhUtAnapyantarmuhUrtAnIhata iti sambhavaH, tato jAnAtItyAdi, vastutaH gatArtha yAvat sparzanandriyavaktavyatA, uktaM ca bhASyakAraNa-"sesesuvi rUvAdisu visae| suvi hoi rUvalakkhAiM / pAyaM paccAsannattaNeNamIhAdivatthUNi // 1 // thANupurisAdikuThThappalAdisaMbhinnakarillamasAdI / sappoppalaNAlAdiyasamANarUvAdivisayAI / / 2 // evaM ciya sumiNAdisu maNaso saddAdiesu visaesu / hotidiyavAvArAbhAve'vi avaggahAdIyA // 3 // " ityAdi, 'se jahA NAmae' ityAdi, iha pratibodhaprathamasamaye'vyaktam-aniddhAritasvarUpaM svapnaM pratisaMvedayet , tasya tadArthAvagrahaH, tUta UrdhvamIhAdaya iti, anye tu manaso'pyarthAvagrahAt pUrva vyaMjanAvagrahaM manodravyavyaMjanagrahaNalakSaNaM | vyAcakSate, tat punarayuktaM, anAtvAd / vyaMjanAvagrahasya zrotrAdibhedena caturvidhatvAt, zeSa prakaTArtha yAvat setaM mallagadiTTateNaM / 'iha ca sukhapratipattyartha svapnamadhikRtya noindriyArthAvagrahAdayaH pratipAditAH, anyathA'nyatrApIndriyavyApArAbhAve sati manasA RSACRASHASKAR -8445155554 // 7 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H nandIhAribhadrIya avagrahAdayo bhedAH vRttI / // 71 // ARSAUGAT SCE paryAlocayato avagantavyA iti / atrAha-kimuktalakSaNamavagrahAdikrama vihAya kvacidapi matijJAnaM notpadyate yenaivaM krama iti, atrocyate, notpadyate, tathAhi-nAnavagRhItamIhyate, na cAnIhitamavagamyate, na cAnavagataM dhAryate ityalaM prasaMgena // sarvamevedaM dravyAdibhirnirUpayannAha 'taM samAsato' ityaadi|(37-184)|| dravyata AbhinibodhikajJAnI Adezana, Adeza:-prakAraH, sa ca sAmAnyato vizeSa| tazca, tatra dravyajAtisAmAnyAdezena, dravyANi-dharmAstikAyAdIni jAnAti, vizeSato'pi yathA dharmAstikAyo dharmAstikAyasya deza | ityAdi, na pazyati sarvAtmanA dharmAstikAyAdIn , zabdAdIstu yogyadezAvasthitAn pazyatyapi, zrutAdezato vA jAnAti, evaM | | kSetrAdiSvapi bhAvanIya, navaraM tAnna pazyatyeva, tathA coktaM bhASyakAreNa-"Adesotti pagAro ohAdeseNa savvadavvAI / dhammatthi| kAiyAiM jANai na u savvabhAveNa // 1 // khettaM logAloga kAlaM savvaddhamahava tividho'vi / paMcodaiyAdIe bhAve ja neyamevatiyaM | // 2 // Adesotti va suttaM sutovaladdhesu tassa matiNANaM / pasaraha tabbhAvaNabhAviNovi suttANusAreNa // 3 // " sAmprataM saMgrahagAthA ucyate, tatra uggaha0 gAhA // (*75-184) // avagrahaH prAgnirUpitazabdArthaH, tathA IhApAyazca, cazabdaH pRthagavagrahAdisvarUpa|svAtantryapradarzanArthaH, avagrahAdInAmIhAdayaH paryAyA na bhavantItyuktaM bhavati, samuccayArtho vA, yadA samuccayArthastadA vyavahito draSTavyaH, dhAraNA ca, evakAraH kramaparidarzanArthaH, evamanenaiva krameNa bhavanti catvAryAbhinibodhikajJAnasya bhiyanta iti bhedA-vikalpAH ASSIRSAHASRCARRIES // 71 // SS Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI vRttI | aMzA ityanAntaraM ta eva vastUni bhedavastuni, kathaM ?, yato nAnavagRhItamIyate, na cAnIhitamavagamyate, na cAnavagataM dhAryata iti, mAavagrahAhAribhadrIya dayo bhedAH | athavA kAkA nIyate, evaM bhavaMti catvAryAbhinibodhikajJAnasya bhedavastUni ?, samAsena saMkSepaNa, viziSTAvagrahAdisvarUpApekSayA, Mna tu vistarata iti, vistarato'STAviMzatibhedabhinnatvAttasyati gAthArthaH // idAnImanantaropanyastAnAmavagrahAdInAM svarUpaM // 72 // pratipipAdayiSayA'ha atthANaM gAhA // (*76-184 ) // tatrAryanta ityarthAH, aryante gamyante paricchidyanta itiyAvat , te ca rUpAdayaH, / teSAmarthAnAM prathamadarzanAnantaraM ca grahaNa avagrahaM, truvata iti yogaH, Aha-vastunaH sAmAnyavizeSAtmakatayA viziSTatvAt kimiti & prathamaM darzanaM tato jJAnamiti, ucyate, tasya prabalAvaraNatvAta , darzanasya cAlpAvaraNatvAditi, 'tathe' tyAnantarye, vicAraNaM payoMlocanaM, arthAnAmiti vartate, IhanamIhA tAM, bruvata iti sambandhaH, vividho'vasAyo vyavasAyaH-nirNayastaM vyavasAyaM ca, arthAnAmiti vartate, apAyaM bruvata iti saMsargo, dhRtirdharaNaM, arthAnAmiti vartate, paricchinnasya vastunaH avicyutismRtivAsanArUpaM, taddharaNaM puna| dhAraNAM, bruvata ityanena zAstrapAratantryamAha, itthaM tIrthakaragaNadharA bruvate, anye tvevaM paThanti 'atthANaM uggahaNammi uggahoM ityAdi, atrApyarthAnAmavagrahaNe satyavagraho nAma mativizeSa ityevaM bruvate, evamIhAdiSvapi yojyaM, bhAvArthastu pUrvavaditi gaathaarthH|| | idAnImabhihitasvarUpANAmavagrahAdInAM kAlapramANamabhidhitsurAha. uggaho0 gAhA // *77-184) / ihAbhihitalakSaNo'rthAvagraho yo jaghanyo-naizcayikaH sa khalvekaM samayaM, bhavatIti sambandhaH, BHASHASANSAR Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HivyavahArikArthAvagrahavyaJjanAvagrahI bhattAi bhaNNai cautthI / jaha hatyA madhIyate, tasyArddha mura dInAM nandI- tatra kAlaH paramanikRSTaH samayo'bhidhIyate, sa ca pravacanapratipAditotpalapatrazatavyatibhedodAharaNAjjIrNapadRzATikApATanadRSTAntA- avagrahAhAribhadrIya cAvaseya iti, tathA sAMvyavahArikArthAvagrahavyaJjanAvagrahau tu pRthak pRthagantarmuhUrttakAlaM bhavata iti jJAtavyau, IhA cApAyazcaihApAyo, vRtto TrA prAkRtazailyA bahuvacanaM, uktaM ca-"bahuvayaNeNa duvayaNaM chaDhivibhattIi bhaNNai cautthI / jaha hatthA taha pAyA namo'tthu devAhidevANaM hAkAlamAnaM // 73 // | // 1 // " tAvIhApAyau muhUtArddha jJAtavyau bhavataH, tatra muhUrttazabdena ghaTikAdvayaparimANaH kAlo'bhidhIyate, tasyArddha muhUrtAddha, tuzando vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?, vyavahArApekSayaitanmuhUrtA muktaM, tattvatastvantarmuhartamavaseyamiti, anye tvevaM paThanti"muhuttamaMtaM tu" muhUrtAntastu, dve pade, ayamarthaH-antarmadhyakaraNe, tuzabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, etaduktaM bhavati-IhApAyo | mahUrtAntaH, bhinna muhUrta jJAtavyau bhavataH, antarmuhUrtamevetyarthaH, kalanaM kAlaH kAlaM, na vidyate saMkhyAyante iyantaH pakSamAsatvayanasaMvatsarAdaya ityevaMbhUtA saMkhyA yasyAsAvasaMkhyeyaH, palyopamAdilakSaNa ityarthaH, taM kAlamasaMkhyaM, tathA saMkhyAyata iti saMkhyaHiyantaH pakSamAsarvayanAdaya ityevaM, saMkhyeya pramita ityarthaH, taM saMkhyaM, cazabdAdantarmuhUrta ca, dhAraNAbhihitalakSaNA bhavati jJAtavyA, | ayamatra bhAvArthaH-apAyottarakAlamavicyutirUpAntarmuhUtaM bhavatyeva, smRtirUpA'pi, vAsanArUpA tu tadAvaraNakSayopazamAkhyA smRtidhAraNAyAH bIjabhUtA saMkhyeyavarSAyuSAM sattvAnAM saMkhyeyakAlaM asaMkhayeyavarSAyuSAM palyopamAdijIvinAM cAsaMkhyeyamiti gaathaarthH|| itthamavagrahAdInAM svarUpamAbhidhAyedAnIM zrotrendriyAdInAM prAptAprAptaviSayatA pratipipAdayipurAha puDhe suNehagAhA // (*78-184 ) // tatra spRSTamityAliGgitaM, tanau reNubat , zRNoti-gRhNAti, kiM?, zabda-zabdadravyasaMghAtaM, dAkutaH ?, tasya sUkSmatvAdbhAvukatvAt pracuradravyAkulatvAcchoDendriyasyAnyendriyagrahaNAta prAyaH paTutaratvAt 1, rUpyata iti rUpaM tadrUpaM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? -HARA nandI- | punaH pazyati--gRhNAti, aspRSTam anAligitamasaMbaddhamityarthaH, punaHzabdo vizeSaNArthaH, tuzabdastvevakArArthaH, tatazcAyamarthaH-aspRSTameva prApyAprAhArabhadrIya | pazyati, punaHzabdAdaspRSTamapi yogyadezAvasthitaM, nAyogyadezAvasthitamadholokAdi, kutaH, aprAptakAritvAt parimitadezasthaviSaya pyakAritA vRtto grAhitvAccakSuSa iti 2, ghAyata iti gandhastaM 3, rasyata iti rasastaM ca, spRzyata iti sparzastaM, cazabdau pUraNasamuccayAyau~, 'bddh||74|||| | spRSTamiti' baddham-AzliSTaM toyavadAtmapradezairAtmIkRtamityarthaH, spRSTaM pUrvavat , prAkRtazailyA cetthamupanyAso 'paddhapuDhe' ti, arthatastu spRSTaM ca baddhaM ca spRSTabaddhamiti vijJayaM, AliMgitAnantaramAtmapradezairAgRhItamityarthaH, gandhAdiH, stokadravyatvAdabhAvukatvAd | prANAdInAM cApaTutvAdvinizcinotItyeva vyAgRNIyAditi gAthArthaH / iha spRSTaM zRNoti zabdamityuktaM, tatra kiM zabdaprayogotsRzAnyeva kevalAni zabdadravyANi gRhAtyutAnyAni tadbhAvitAni Ahosvita mizrANIti codakAbhiprAyamAzaMkya na tAvat kevalAni, teSAM vAsakatvAttayogyadravyAkulatvAca lokasya, kintu mizrANi tadvAsitAni vA gRhAtIti, amumarthamabhidhitsurAha bhAsAgAhA // 79-184) / bhASyata iti bhApA, vakatrA zabdatayotsajyamAnA dravyasaMhatirityarthaH, tasyAH samazreNayo bhASA-1 samazreNayaH, samagrahaNaM vizreNIvyavacchedArtha, iha zreNayaH kSetrapradezazreNayo'bhidhIyante, tAzca sarvasyaiva bhASamANasya SaTsu dikSu vidyante, yAmutsRSTA sati bhASA''dyasamaya eva lokAntamanudhAvatIti, tA ito- bhASAsamazreNItaH, ito gataH prAptaH sthita ityana spaa-4||74|| thontaraM, etaduktaM bhavati- bhASAsamazreNivyavasthita iti, zabdyate'neneti zabda: bhApa tvena pariNataH pudgalarAziH taM zabda, ye puruSA-12 zvAdisambandhinaM zRNoti-gRhAti upalabhata iti paryAyAH, yattadornityasambandhAttaM mizraM zRNoti, etaduktaM bhavati- utsRSTadravya bhAvitApAntarAlasthazabdadravyAmizramiti, vizroNi punarita iti vartate, tatazcAyamartho bhavati- vizreNivyavasthitaH punaH zrAtA zabda Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI zRNoti niyamena parAghAte sati, yAni zabdadravyANyutsRSTadravyAbhighAte vAsitAni tAnyeva, na punarutsRSTAnIti bhAvArthaH, kutaH, hAribhadrIya bhASAzrutiH vRttI | teSAM anuzreNigamanAta pratighAtAbhAvAcca, athavA vizreNisthita eva viNirabhidhIyate, pade'pi pdaavyvpryogdrshnaadviimsenH| masanamatiparyAsenaH satyabhAmA bhAmeti yatheti gAthArthaH // sAmprataM vineyagaNasukhapratipattaye matijJAnaparyAyazabdAnabhidhitsurAha yAzca // 75 // IhAmAhA (80-184 // IhanamIhA, sadarthaparyAlocanaceSTetyarthaH, apohanamapoho, nizcaya ityarthaH, vimarSaNa vimarSaH, IhA pAyamadhyavartI pratyayaH, tathA'nvayadharmAnveSaNA mArgaNA, caH samuccayArthaH, vyatirekadharmAlocanA gavepaNA, tathA saMjJAnaM saMjJA| vyaMjanAvagrahottarakAlabhAvI mativizeSa ityarthaH, smaraNaM smRtiH, pUrvAnubhUtArthAlambanapratyayaH, mananaM matiH-kathaMcidarthaparicchittAdavapi sUkSmadharmAlocanarUpA buddhirityarthaH, tathA prajJAnaM prajJA viziSTakSayopazamajanyA prabhUtavastugatayathA'vasthitadharmAlocanarUpA saMviditi bhAvanA, sarvamidamAbhiniyodhika matijJAnamityarthaH, evaM kiMci dAr3hedaH pradarzitaH, tattvatastu mativAcakAH sarva ete | paryAyazabdA iti gaathaarthH|| 'seta'mityAdi, tadetadAbhinibodhikajJAnamiti / / sAmprataM prAgupanyastasakalacaraNakaraNakriyAdhArazrutajJAnasvarUpajijJAsayAha 'sekiMta'mityAdi / / 38-180) // atha kiM tat zrutajJAnaM , zrutajJAnamupAdhibhedAccaturdazavidha prajJapta, tadyathA- akSarazrutaM 1 anakSarazrutaM 2 saMjJizrutaM 3 asaMjJizrutaM 4 samyazcataM 5 mithyAzrutaM 6 sAdi 7 anAdi 8 saparyavAsitaM 9 aparyavasitaM 10 gamika // 7 // 11 agamikaM 12 aMgapraviSTaM 13 anaMgapraviSTaM 14, eteSAM ca bhedAnAM svarUpaM yathAvasaraM vakSyAmaH / akSarazrutAnakSarazrutabhedadvayAnta Aika REASRA-KRITRAKAR Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vRttI nandI- vepi zeSabhedAnAmupanyAso'jJAtajJApanArthaH, na ca bhedadvayAdevAvyutpannamatInAM zeSabhedAvagama iti pratItametad , alaM vistareNa // zrutabhedAH hAribhadrAya sAmpratamupanyastazrutabhedAnAM svarUpamanavagacchannAcaM bhedamadhikRtya praznasUtramAha 18 akSarazrutaM 'se kiM ta' mityAdi // (39-187) / / atha kiM tadakSarazrutaM, 'kSara saMcalane' na kSaratItyakSaraM, tacca jJAnaM cetanetyarthaH, jIvasvA | // 76 // bhAvyAdanupayoge'pi tattvato na pracyavata ityarthaH, itthaMbhUtabhAvAkSarakAryakAraNatvAdakArAdyapyakSaramucyate, tatrAkSarAtmakaM zrutamakSarazrutaM 4 dravyAkSarANyadhikRtya, athavA'kSaraM ca tat zrutaM cAkSarazrutaM, bhAvAkSaramadhikRtya, idamakSarazrutaM trividhaM prajJaptaM, akSarasyaiva tribhedatvAta, tribhedatAmeca darzayannAha- saMjJAkSaraM 1 vyaMjanAkSaraM 2 labdhyakSaraM 3, 'se kiM tamityAdi atha kiM tat saMjJAkSaraM ?, saMjJAna saMjJA, P saMjJAyate vA anayeti saMjJA, tannibandhanamakSaraM saMjJAkSaraM, idaM ca akSarasya akArAdeH saMsthAnasyAkRtiH saMsthAnAkAro, yatastanivandha| naivaiteSvakArAdisaMjJA pravarttate iti, etacca brAhamyAdilipIvidhAnAdanekavidhaM, 'setaM sannakkharaM tadetat saMjJAkSaraM // ____ 'se kiM ta' bhityAdi, atha kiM tad vyaJjanAkSaraM ?, vyajyate'nenArthaH pradIpenetra ghaTa iti vyaJjanaM tacca tadakSaraM ca vyaJjanA kSaraM, tacceha sarvameva bhASyamANamakArAdi hakArAntaM, arthAbhivyaJjakatvAcchabdasya, tathA cAha sUtrakAra:-akSarasyAkArAdeH vyaJjanA18| bhilApaH zabdoccAraNaM, 'se ta' mityAdi, tadetadvanyajanAkSaram // ___'se kiMta' mityAdi, atha kiM tallabdhyakSara?, labdhiH-kSayopazamaH upayoga ityarthaH, 'akkharaladdhIyassa' ityAdi, ihAkSare laa||76 // palAndharyasya so'kSaralAbdhakastasya, indriyamanaubhayavijJAnasamutthaghaTAdyakSaralabdhisamanvitasyetyarthaH, anena vikalendriyAdivyavaccheda Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labdhya kSaraM nandIhAribhadrIya anakSarazrutaM vRttI // 77 // mAha, labdhyakSaraM samutpadyate, kutazcicchabdAdenimittAt saJjAtatadAvaraNakarmakSayopazamasya labdhyakSaraM samutpadyate-akSaropalambhaH saJjAyate, etaduktaM bhavati--zabdAdigrahaNasamanantaramindriyamanonimittaM zrutagranthAnusAri zAGka ityAdyakSarAnuSaktaM vijJAnamutpadyate, taccAnekaprakAraM, tadyathA-zrotrendriyalabdhyakSaramityAdi, iha zrotrendriyeNa zabdazravaNe sati zAGkho'yamityAdyakSaradvayalAbhaH zrotrendriyanimittattvAcchoDendriyalabdhyakSarAmiti, evaM zeSeSvapi bhAvanIyaM, 'se ta' mityAdi, tadetallabdhyakSara, 'se ta' mityAdi, tadetadakSarAtmakaM akSaraM ca taditi vA zrutaM cAkSarazrutaM, tatra saMjJAvyaJjanAkSare dravyazrutaM, labdhyakSaraM punarbhAvazrutaM, labdhervijJAnarUpatvAt // " se kiM ta' mityAdi, atha kiM tadanakSarazrutam ?, 2 anakSaraH zabdaH kAraNaM kAryamanakSarazrutaM anekavidham--anekaprakAra | prajJaptam , tadyathA___UsasiyaMgAhA // (*81-187) // ucchvasanamucchvasitaM, bhAva niSThApratyayaH, tathA niHzvasanaM niHzvasitaM, niSThIvana niSThyUtaM, kAsanaM kAsita, cazabdaH samuccayArthaH, kSavaNaM kSutaM, cazabdaH samuccayAthe eva, asya vyavahitaH sambandhaH, kathA, saMTita |cAnakSaraM zrutamiti vakSyAmaH,niHsaGghanaM niHsaddhiti, anusvAravadanusvAraM, akSaramapi yadanusvAravaduccAryate, 'anakSara'mityetaducchva| sitAdyanakSarazrutamiti, seNTanaM seTitaM tat seMTitaM cAnakSarazrutamiti, idaM cocchvasitAdi dravyazrutamAtraM dhvanimAtratvAt , athavA zrutavijJAnopayuktasya jantoH sarva eva vyApAraH zrutaM, tasya tadbhAvena pariNatatvAt , Aha-yadyevaM kimityupayuktasya ceSTApi zrutaM nocyate, yenocchvasitAyevocyate iti, atrocyate, rUDhyA, athavA zrUyata iti zrutaM, anvarthasaMjJAmadhikRtyocchvasitAyeva zrutamucyate| na ceSTA, tadabhAvAditi, anusvArAdayastvarthagamakatvAdeva zrutamiti, 'se ta' mityAdi, tadetadanakSarazrutam / SHRSHISHASHA icchayA bhutaM, cazabda akSaramapi yadanusvAyatamAtraM // 77 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAArabhadrIya vRttI // 78 // CACAAAAAAAAAA 'se kiM tamityAdi, // (40-189) // atha kiM tat saMjJizrutaM?, saMjJAnaM saMjJA, saMjJA'syAstIti saMjJI tasya zrutaM 2 trividhaM | saMjJizrutaM | prajJapta, saMjJina eva tribhedatvAt , tribhedatAmeva darzayannAha-tadyathA-kAlikyupadezena hetUpadezena dRSTivAdopadezena. 'se kiMta'mityAdi, atha ko'yaM kAlikyupadezana, ihAdipadalopAddIrghakAlikI kAlikyucyate, saMjJeti prakaraNAdgamyate, upadezanamupadezaH, kathanamityarthaH, dIrghakAlikyAH sambandhI dIrghakAlikyA vA matenopadezo dIrghakAlikyupadezastena yasya prANinaH asti-vidyate IhA-zabdAdyavagrahaNottarakAlamanvayavyatirekadharmAlocanaceSTetyarthaH, tathA apoho-vyatirekadharmaparityAgenAnvayadharmAdhyAsenAvadhAraNAtmakaH pratyaya iti bhAvanA,yathA zabda iti,tathA mArgaNA vizeSadharmAnveSaNArUpA saMvidityarthaH,yathA zabdaH san kiM zAGkhaH kiMvA zAGga iti,tathA gaveSaNA vyatirekadharmasvarUpAlocanA,yathA kharAdaya evaMbhUtA iti,tathA cintA anvayadharmaparijJAnAbhimukhA ceSTA, yathA madhuratvAdayastvevaMbhUtA | iti,tathA vimarSaH tyAjyadharmaparityAgenopAdeyadharmagrahaNAbhimukhya,yathAna zAGgaH,prAyo'yaM madhuratvAdiyogAcchAGkha iti, seNaM sannIti | labbhati'tti sa prANI Namiti vAkyAlaGkAre saMjJIti labhyate, manaHparyAptyA paryApto'vagrahAdimatijJAnasampatsamanvita ityarthaH, athavA yasyAsti IhA-kimetaditi ceSTA idamityavagamo'pohaH avagatArthAbhilASe tatprArthanA mArgaNA tadaprAptau ca nipuNopAya : to'nveSaNaM gaveSaNA prayuktapratihatopAyasyopAyAntaracintanaM cintA tadviSaya evopAyAlocanAtmakaH pratyayo vimarSaH sa saMjJIti // 78 // labhyate,ayaM ca garbhavyutkrAntikaH puruSAdiraupapAtikazca devAdireva manaHparyAptiprayukto vijJeyaH, yathoktavizeSaNakalApasamanvitatvAt , na punaranyastadvizeSaNavikala iti, Aha ca-'jasse' tyAdi,yasya nAsti IhA'poho mArgaNA gaveSaNA cintA vimarSaH so'saMjhIti labhyate, ayaM ca sammUcchimapaMcendriyavikalendriyAdijJeyaH, alpamanolabdhitvAdabhAvAcca, 'seta'mityAdi,so'yaM kAlikyupadezena / SEHSAE3 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya "vRttau // 79 // 'se kiM tamityAdi, atha ko'yaM hetUpadezena ?, hetuH kAraNaM sa eva upadezaH hetorupadezaH hetUpadezastena, kAraNopadezenetyarthaH, yasya prANino'sti vidyate'bhisandhAraNam-- avyaktena vijJAnenAlocanaM tatpUrvikA tatkAraNikA karaNazaktiH kriyAzaktiH, karaNaM-kriyA zakti:- sAmarthya, avyaktavijJAnAlocananibandhanaceSTA sAmarthyamiti bhAvanA, sa prANI Namiti vAkyAlaMkAre saMjJIti labhyate, ayaM ca dvIndriyAdiH sammUcchimapaMcendriyAvasAno vijJeyaH tathAhi kRmyAdayo 'pISTeSvAhArAdiSu pravarttante aniSTebhyazca nivarttante svadehaparipAlanArtha, prAyo varttamAna eva, na cAsaMcintyeSTAniSTaviSayaH pravRttinivRttisambhava iti saMjJI, uktalakSaNavikalastvasaMjJI, tathA cAha -'yasye' tyAdi, yasya nAsti abhisandhAraNapUrvikA karaNazaktiH so'saMjJIti labhyate, ayaM caikendriyapRthivyAdiravaseyo, manolabdhirahitatvAda, Aha-yadi svalpasaMjJAyogAdvikalendriyAdayaH saMjJina iSyante pRthivyAdayaH kiM neSyante ? yatasteSAmapi dazavidhAH saMjJA vidyanta eva, tathA coktaM paramagurubhiH- "kati NaM bhaMte! egiMdiyANaM sannAo panattAo?, goyamA dasa, taMjahA- AhArasaMnA bhayasannA mehuNa0 pariggahasannA koha0mANa 0 mAyA 0 lobha0 ohasannA logasannA ya" tti upayogamAtramogha saMjJA lokasaMjJA svaccha|ndavikAlpitA vizvagamA laukikairAcaritA, tadyathA - anapatyasya na santi lokA ityAdi, anye tu vyAcakSate - oghasaMjJA darzanopayogo lokasaMjJA jJAnopayoga iti, atrocyate, ihaughasaMjJA stokatvAd AhArA disaMjJAzcAniSTatvAnnAdhikriyate, yathA na kArSApaNamAtreNa dhanavAnabhidhIyate, mUrttimAtreNa vA rUpavAniti, kintu yathA prabhUtaratnAdisamanvito dhanavAn prazastamUrttiyuktazca rUpavAnabhidhIyate, evaM mahatI zobhanA ca saMjJA yasyAstyasau saMjJIti, viziSTatarA ca vikalendriyasaMjJetyalaM vistareNa, 'seta' mityAdi, so'yaM hetUpadezana / 'se kiM ta' mityAdi, atha ko'yaM dRSTivAdopadezena ?, dRSTiH-darzanaM vadanaM vAdaH dRSTInAM vAdaH dRSTivAdaH tadupadezena tanmatApekSayA saMjJizrutaM // 79 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJizrutaM nandIhAribhadrIya vRttI // 8 // | saMjJizrutasya kSayopazamena saMjJIti labhyate, ayamatra bhAvArthaH-saMjJAnaM saMjJA tadyogAt saMjJI tasya zrutaM saMjJizrutaM, idaM samyak zrutameva, anyathA saMjJAnAbhAvAt ,na hi mithyAdRSTaH saMjJAnamasti, hitAhitapravRttinivRttyabhAvAd , rAgAdipravRtteH, uktaM ca-"tajjJAnameva na bhavati | yasminnudite vibhAti raaggnnH| tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrataH sthAtum // 1 // " samyagdRSTistu tannigrahaparatvAdvItarAga sama eva, uktaMca- "kalusaphaleNa Na jujjai kiM cittaM tattha jaM vigatarAo / saMtavi jo kasAe NigiNhatI sovi tattullo // 1 // " |ttItyAdi, alaM prasaMgena, taditthaMbhUtasya saMjJizrutasya kSayopazamena satA saMjJIti labhyate, ayaM ca samyagdRSTireva kSAyopazamikajJAnayukto rAgAdinigrahaparaH, tadanyastvesaMjJI, yata Aha granthakAraH--asaMjJizrutasya kSayopazamenAsaMjJIti labhyate, 'seta'mityAdi, so'yaM | dRSTivAdopadezena, evaM saMjJinastribhedabhinnatvAt zrutamapi tadupAdhibhedAt trividhameveti / atrAha-kAlikyupadezenetyAdi kramAkimarthI, ucyate, iha prAyaH sUtre yatra kvacit saMjJigrahaNaM tatra dIrghakAlikyupadezena samanaskasaMjJiparigraha iti prathamaM tadupanyAsaH, apradhAnatvAccetarayoH ante ca pradhAnAbhidhAnamiti nyAyyaM, 'seta'mityAdi, tadetat saMjJizrutaM, asaMjJizrutaM tu pratipakSAbhidhAnAdeva pratipAditaM, tadetadasaMjJizrutam / / | 'se kiMta' mityAdi // (41- 191 // atha kiM tat samyakzrutaM?,2 yadidaM praNItamiti sambandhaH, tatrAzokAyaSTamahAprAtihAryarUpAM pUjAmarhantItyarhantaH, tathA coktaM-"azokavRkSaH surapuSpavRSTirdivyo dhvanizcAmaramAsanaM c| bhAmaNDalaM dundubhirAtapatraM, satprAtihAryANi jinezvarANAm // 1 // tairarhadbhiH, tatra zuddhadravyAstikanayamatAnusAribhiHanAdizuddhA eva muktAtmAno'bhyupagamyante,yathotam-"jJAnamapratighaM yasya, vairAgyaM ca jagatpataH / aizvayaM caiva dharmazca, sahasiddhaM ctusstty||1||" ityAdi, bahavazva kaizcidiSyante, tepi Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI samyakzrutaM vRttI ca sthApanAdidvAreNa pUrjA'hatvAdahanto bhavantyeva, ato- bhagavadbhiH, bhagaH khalu samagraizvaryAdilakSaNaH, yathoktaM-"aizvaryasya samagrasya, hAribhadrIya / rUpasya yazasaH shriyH| dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIMganA // 1 // " bhago vidyate yeSAM te bhagavantaH tairbhagavadbhiH, na cAnAdi- zuddhAnAM samagra rUpamupapadyate,azarIritvAt,zarIrasya carAgAdikAryatvAt teSAM ca tadabhAvAditi, svecchAnirmANataH smgrshriirsmbhvaa||81|| tulyatAmevAzaMkyAha-utpannajJAnadarzanadharaiH, na ca te'nAdizuddhAH utpannajJAnadarzanadharA'jJAnamapratigha yasye' tyAdivacanavirodhAt ,evaM zuddhadravyAstikanayamatAnusAriparikalpitamuktavyavacchedArtho'yaM granthaH, adhunA paryAyAstikanayamatAnusAriparikalpitamuktavyavacchedArthamAha-'trailokyanirIkSitamahitapUjitaiH' nirIkSitAzca mahitAzca pUjitAzceti samAsaH, trailokyena nirIkSitamahitapUjitA iti vigrahaH,vizeSaNasAphalyaM punaritthamavaseyaM trailokyagrahaNAd bhavanavyantaranaravidyAdharajyotiSkavaimAnikaparigrahaH,nirIkSitA bhaktinanairmanorathadRSTibhidRSTAH, mahitA yathA'vasthitAnyAsAdhAraNaguNotkItanalakSaNena bhAvastavana, pUjitAH sugandhipuSpaprakaraprakSepAdinA dravyastaveneti, tatra sugatAdayo'pi paryAyAstikanayamatAnusAribhitralokyanirIkSitamahitapUjitA iSyanta eva, Aha ca stutikAra: "devAgamanabhoyAnacAmarAdivibhUtayaH / mAyAviSvapi dRzyante, nAtastvamasi no mahAn // 1 // " ityAdi, ata Aha-'atItapratyuva tpannAnAgatajhaiH' na caikAntakSaNikavAdinA yathoktavizeSaNasambhavaH, atItAnAgatAbhAvAt , tathA cAgamaH, "Na NihANagayA bhaggA puMjo Natthi aNAgate / NivvuyA Neva ciTThati Aragge sarisovamA // 1 // " asatAM ca grahaNAyogAdityAdyatra bahu vaktavyaM, na ca | taducyate, gamanikAmAtratvAdasya prArambhasya, vyavahAranayamatAnusAribhistu kazcidatItAnAgatArthagrAhiNa iSyanta eva RSayaH, yathA''hureke- "RSayaH saMyatAtmAnaH, phalamUlAnilAzanAH / tapasaiva prapazyanti, trailokyaM sacarAcaram // 1 // atItAnAgatAn bhAvAn , tra sugatAdayo'pi vayasthatAnyAsAdhAraNaguNAkAvyantaranaravidyAdharajyotisamAsaH, // 81 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI- vartamAnAzca bhArata! / jJAnAlokena pazyanti, tyaktasaMgA jitIndrayA // 2 // " ityAdi, ata Aha-'sarvajJaiH sarvadarzibhiH' te tu sarvajJA samyakthuta hAribhadrIya lAna bhavantItyabhiprAyaH, evaM pradhAnobhayanayamatAnusAriparikalpitamuktavyavacchedenaMda nIyate, anyathA vA'virodhena netavyAmiti, praNItam-arthakathanadvAreNa prarUpitaM, kiM tad-dvAdazAMgaM, zrutaparamapuruSottamasyAMgAnIvAMgAni dvAdaza aMgAni- AcArAdIni ysmi||82||maa stad dvAdazAMgaM, guNagaNo'syAstIti gaNI-AcAryastasya piTakaM- sarvasvaM gaNipiTakam , athavA gaNizabdaH paricchedavacanaH, tathA | coktam-"AyArammi ahIe jaM NAto hoi samaNadhammo u / tamhA AyAradharo bhannati paDhamaM gaNiTThANaM // 1 // " paricchedasthAnamityarthaH, tatazca paricchedasamUho gaNipiTakaM, tadyathA-AcAra ityAdi, pAThasiddhaM yAvad dRssttivaadH| anaMgaprAvaSTamAvazyakAdi, tato'rhatA| NItatvAt vastuta uktatvAdanuktamapi gRhyate, idaM sarvameva dravyAstikanayamatena tadabhidheyapaMcAstikAyabhAvavannityaM sat svAmyasambandhacintAyAM sUtrArthobhayarUpaM samyakzrutameva bhavati, svAmisambandhacintAyAM tu bhAjya, svAmipariNAmavizeSAt , kadAcita samyakzrutaM kadAcidviparyayaH, tatra samyagdRSTeH prazamAdisamyakapariNAmopetatvAt svarUpeNa pratibhAsanAt samyakthutaM, pittodayAnabhibhUtasya zarkarAdiriveti, mithyAdRSTaH punaraprazamAdimithyApariNAmopetatvAdvastunaH svarUpeNApratibhAsanAnmithyAzrutaM, pittodayAbhibhUtasyAzarkarAdivaditi, dezato dRSTAntaH, azarkarAditvaM ca taM prati tatkAryAkaraNAt, tathA'pyabhyupagame cAtiprasaMgAdityala prasaMgena // zrutapramANata eva samyakapariNAmaniyamanAyAha // 82 // | icceda'mityAdi, ityetad dvAdazAMga gaNipiTakaM caturdazapUrviNaH samyakazrutameva, tathA AbhinnadazapUrviNo'pi samyakazrutameva, | 'teNa paraM bhinnesu(dasa)bhayaNa' tti pazcAnupUrdhyA tataH paraM bhinneSu dazasu bhajanA--kadAcit samyakzrutaM kadAcinmithyAzrutaM, 12 36SASEASEARSHRESSES Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttI nandA & pariNAmavizeSAda, etadaktaM bhavati-Asamabhavyo'pi mithyAdRSTiH sampUrNadazapUrvaratnanidhAnaM na prApnoti, mithyAtvapariNAmakalaM- da mithyAtvanAgakitatvAddAriSyanivandhanapApakalaMkAMkitapuruSavaJcitAmANimiti, 'seta'mityAdi tadetat samyakazrutam // za zrutaM se kiMta'mityAdi (42-194) / atha kiM sanmithyAzrutaM?, 2 yadidamajJAnikaiH, tatrAlpajJAnabhAvAdadhanavadazIlavadvA smy||83 // gdRSTayo'pyajJAnikAH procyante ata Aha-mithyAdRSTibhiH, kiM-svacchandayuddhimativikalpitaM, ihAvagrahehe buddhiH, apAyadhAraNe | matiH, svacchandena-svAbhiprAyeNa svataH, sarvajJapraNItArthAnusAramantareNa buddhimatibhyAM vikalpitaM svacchandabuddhimativikalpitaM, svabu|ddhikalpanAzilpanirmitamityarthaH, tadyathA 'bhArata'mityAdi sUtrasiddhaM, yAvaccatvArazca vedAssAMgopAMgAH, etAni svarUpato'nyathAvastvabhidhAnAnmithyAzrutameva, svAmisambandhacintAyAM tu bhAjyAni, tathA cAha-mithyAdRSTomithyAtvaparigRhItAni viparItAbhinivezahetutvAnmithyAzrutaM, etAnyeva samyagdRSTeH samyaktvaparigRhItAni asAratAdarzanena sthiratarasamyaktvapariNAmahetutvAt samyakzrutaM, athavA micchaddihissavi samyakzrutamityAdi, athavA mithyAdRSTarapyetAni samyakzrutaM, kasmAt, samyaktvahetutvAta, tathA cAha'jamhAte micchAdiTThIyA' ityAdi, yasmAtte mithyAdRSTayaH 'tehiM caiva samayehiM coditA samANa' tti taireva samayaiH-siddhAntaiH pUrvAparavirodhadvAreNa yadyatIndriyArthadarzana syAt kathaMcidarthapratipattirityAdinA coditAH santaH kecana vivekinaHsatyakyAdaya iva, kiMI, 'sapakkhadiTThIo vati' svapakSadRSTIstyajantItyarthaH 'satta'mityAdi, tadetat mithyAzrutaM / 'se kiMta'mityAdi, sAdi saparyavasitaM anAdyaparyavAsitaM cAdhikAravazAyugapaducyate, atha kiM tat sAdi, saha AdinA vartata iti sAdi ityetad dvAdazAMgaM gaNi // 83 // piTakaM vyavacchittipratipAdanaparo nayaH vyavacchittinayaH, paryAyAstika ityarthaH, tasyArtho vyavacchittinayArthaH, tadbhAvo vyavacchitti HAA 3%A335 -% .. OMR Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta nandI- nayArthatA tayA vyavacchittinayArthabhAvena, paryAyApekSayetyarthaH, kiM ?, sAdi sapayasita, paryavasAnaM paryasitaM, bhAve niSThApratyayaH, saha mithyAtvahArabhadrIya paryavasAnena saparyavasitaM, nArakAdibhAvApekSayA eva jIva iti, tathA avyavacchittipratipAdanaparo nayaH avyavacchittinayaH,dravyAstikanayA vRttI ityartha, tasyArtho'vyavacchittinayArthastadbhAvaH avyavacchittinayArthatA tayA avyavacchittinayArthabhAvena, dravyApekSayetyarthaH, kiM?, anAdira | aparyasitaM, trikAlAvasthAyitvAt jIvavat // adhikRtamevArtha dravyAdicatuSTayamadhikRtya pratipAdayannAha taM samAsato' ityAdi, tacchujJAnaM samAsataH saMkSepeNa caturvidhaM prajJaptaM, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataH, tatra dravyataHNamiti vAkyAlaMkAre samyakzrutaM eka puruSaM pratItya sAdisaparyasitaM, kathaM ?, samyaktvAvAptau tatprathamapAThato vA sAdi, punarmithyAtvaprAptau sati vA samyaktve pramAdiglATra nisuralokagamanakevalotpattibhAvAt saparyavasitaM, bahUna puruSAn pratItya anAdyaparyavasitaM, santAnena pravattatvAt puruSatvavat, tathA kSetrataH paMca bharatAni paMca eravatAni pratItya sAdi saparyasitaM, kathaM ?, teSu suSamaduSpamAdikAle tIrthakaradharmasaMghAnAM tatprathamatayotpatteH sAdi, ekAntaduSSamAdikAle ca tadabhAve saparyavasitaM, tathA mahAvidehAdi pratItya pravAharUpeNa tIrthakarAdInAmavyavacchitte-18 ranAdyaparyavasitaM, kAlataH Namiti vAkyAlaMkAre avasarpiNI utsarpiNIM ca pratItya sAdi saparyasitaM, kathaM , yato'vasarpiNyA tisa-1 | veva suSamaduSSamAduSSamasuSamAduSpamAsviti, utsarpiNyAM dvayoH duSSamAsuSamAsuSamaduSSamayoriti, na parataH, ityataH sAdi saparyavasitaM, |atra kAlacakraM viMzatisAgaropamakoTIkoTiparimANaM vinayajanAnugrahArthaM prarUpyate 14 // 84 // cattAri sAgarovamakoDAkoDIu saMtatIe u / ergata sUsamA khalu jiNehiM savvehiM NihiTThA // 1 // tIe purisANamAyu tiNNi upaliyAI taha pamANaM ca / tineva gAuyAI AdIe bhaNaMti samayaNNU // 2 // uvabhogaparIbhogA jammaMtarasukayavIyajAtAto / -%%95555555 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI Sit e kappatarusamUhAo hoMti kilesaM viNA tesi // 3 // te puNa dasappagArA kappataru samaNasamayaketUhiM / dhIrehi viNiddiTThA maNorahApUhAribhadrIya jAragA ee||4|| mattaMgayA1ya bhiMgA 2 tuDiyaMgA 3 dIva 4 joti 5 cittaMgA 6 / cittarasA 7 maNiyaMgA 8 gehAgArA 9 kAlacakravRttA aNiyaNA 10 ya // 5 // mattaMgaesu majja suhapejjaM bhAyaNANi bhiMgasu / tuDiyaMgesu ya saMgayatuDiyANi bahuppagArANi // 6 // .svarUpa dIvasihA jotisaNAmayA ya Nicca kariti ujjoyaM / cittaMgesu ya mallaM cittarasA bhoyaNaTThAe // 7 // maNiyaMgasu ya bhUsaNavarANi bhavaNANi bhavaNarukkhesu / Ayanesu ya icchiyavatthANi bahuppagArANi // 8 // eesu ya anesu ya naranArigaNANa taannmuvbhogo| bhaviyapuNabbhavarahiyA iya savvannU jiNA biMti // 9 // to tinni sAgarovamakoDAkoDI u vIyarAgehiM / susamatti samakkhAyA pavAharUveNa dhIrehiM // 10 // tIe purisANamAyu doNNi ya paliyAI taha pamANaM ca / do ceva gAuyAI AIe bhaNaMti samayannU // 11 // upabhogaparIbhogA tesipi ya kappapAdavehito / hoti kilaseNa viNA navaraM UNA'NubhAvahiM // 12 // to susamadUsamAe hai pavAharUveNa koDikoDIo / ayarANa doNNi siTThA jiNehiM jiyarAgadosehiM // 13 // tIe purisANamAuM egaM paliyaM tahA pamANaM ca / egaM ca gAuyaM tIi AdIe bhaNaMti samayaNNU // 14 // uvabhogaparIbhogA tesipi ya kappapAdavehito / hati kileseNa viNA pAyaM UNA'NubhAvehi // 15 // sUsamadusamAvasese paDhamajiNo dhammaNAyago bhayavaM / uppanno kayapugno sippakalAsago usahoda | // 16 // to dusamasussamUNA bAyAlIsAe varisasahasehiM / sAgarakoDAkoDI egeva jiNehi paNNattA // 17 // tIe purisANamAyu puvvapamANeNa taha pamANaM ca / dhaNusaMkhAniddiSTuM visesasuttAo NAyavvaM // 18 // uvabhogA parIbhogA pavarosahimAiehiM vinnnneyaa| | jiNacakkivAsudevA sabve ya imIe volINA // 19 // igavIsasahassAI vAsANaM dUsamA imIe ya / jeviya mANuvabhogAdIyA va CROCHESH96756 OMraOMnamaka U5 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6455 nandIhAribhadrIya vRttI // 86 // dIsaMti hAyaMtA // 20 // etto u kilidvatarA jItapamANAdiehiM niddiTThA / atidUsamatti ghorA vAsasahassAI igavIsaM // 21 // kAlacakraMosappiNIe eso kAlavibhAgo jiNehiM niddiTTho / esocciya paDilomaM vineyussapiNIevi // 22 // etaM tu kAlacakaM sissa hai sAdisaparya jaNANuggahaDhayA bhaNiya / saMkheveNa mahattho visesasuttAo NAyavvo // 23 // 'NoussappiNI' mityAdi, noutsarpiNImavasa sitAdi piNIM ca pratItya anAdyaparyavasitaM, mahAvideheSveva kAlasyAvasthitatvAditi bhAvaH, bhAvataH Namiti pUrvavat 'ya' ityanirdiSTanirdeze ye kecana yadA pUrvAhnAdau jinaH prajJaptA 2 bhAvAH padArthAH 'Aghavijjati' ti prAkRtazailyA AkhyAyante, sAmAnyavizeSAbhyAM kathyanta ityarthaH, prajJApyante nAmAdibhedAbhidhAnena, prarUpyante nAmAdisvarUpakathanena, yathA 'paryAyAnabhidheya' mityAdi, darzyante upamAnamAtrataH yathA gaustathA gavaya ityAdi, nidarzyante hetudRSTAntopanyAsena, upadayante upanayanigamanAbhyAmiti, sakalanayAbhiprAyato vA tAn bhAvAn tadA tatkAlApekSayA pratItya sAdi saparyavasitaM, etaduktaM bhavati-prajJApakopayogasvaraprayatnAsanavizeSataH pratikSaNamanyathA cAnyathA cAvasthiteH sAdi saparyavasitaM, tathA coktam- "uvayogasarapayattAAsaNabhedAdiyA ya patisamayaM / bhinnA panavagassA sAdisapajjantaga tamhA // 1 // " athavA prajJApanIyabhAvApekSayA gatisthitiyaNukAyekapradezAdhavagAhaikAdisamayasthityekavarNAdipratipAdanAt sAdisaparyavasitaM, kSAyopazamikabhAvApekSayA punaranAdyaparyavasitaM, pravAharUpeNa tasyAnAdyaparyavasitatvAt , athavA'tra catubhaMgikA sAdi paryavasitaM 1 sAdi aparyavasitaM 2 anAdisaparyavasitaM 3 anAdiaparyavAsitaM 4, // 86 // tatra prathamabhaMgakapradarzanAyAha- 'bhavasiddhiyassa' ityAdi, bhavasiddhiko-bhavyastasya zrutaM samyakzrutaM sAdi saparyasitaM, upayogAdya| pekSayA bhAvitameva, dvitIyabhaMgastu zUnyaH, prarUpaNAmAtrato vA abhavyasya, vartamAnakAlApekSayA anAgatAddhAmadhikRtya mithyAzruta 5 513486 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttI // 87 // RAHASRANSAR %82-% miti, tRtIyabhaMgastu samyaktvAptI bhavyasya mithyAzrutaM,caturtha bhaMgaM punarupadarzayannAha--'abhava'ityAdi,abhavasiddhikA-abhavyastasya sAdisaparyazrutaM mithyAzrutaM anAdyaparyavasitaM,tasya sadaiva saMsAravartitvAt / iha ca zrutasyopakrAntatvAt tRtIyacaturthabhaMgakadvaye anAdizrutabhAva ukto- vasitAdi 'nyathA materapyayameva draSTavyaH,matizrutayoranyo'nyAnugatatvAt , atrAha-so'nAdijJAnabhAvaH kiM jaghanya uta vimadhyama Ahozvidu-13 tkRSTa iti, atrocyate,jaghanyo vimadhyamo vA,na tUtkRSTaH,kathaM?,yatastasyedaM pramANaM'sabvAgAsapadesagga mityAdi,sarva ca tadAkAzaM ca* sarvAkAzaM, lokAlokAkAzamityarthaH, tasya pradezAH, prakRSTA dezAH pradezA nirvibhAgAbhAgA ityarthaH, teSAmagraM-parimANaM sarvAkAzapradezAgraM, sarvAkAzapradezaiH, kiM ?, anantaguNitaM anantazo guNitaM anantaguNitaM, ekaikasminnAkAzapradeze anantAgurulaghuparyAyabhAvAta, paryAyAkSaraM-paryAyaparimANAkSaraM niSpadyate, sarvadravyaparyAyaparimANa miti bhAvArthaH, stokatvAccaha dharmAstikAyAdayo noktAH, arthatastu gRhItA eva, iha ca jJAnamakSaraM gRhyate, tathA tajjJeyaM, tathA akArAdi ca, sarvathA'pyavirodha iti, asya ca sarvajIvAnAmapi3 | cAkSarasyAnantabhAgo nityodghATitaH, sadAprAvRta ityarthaH, sa punaranantabhAgo'pyanekavidhaH, tatra sarvajaghanyazcatanyamAtra, tatpunarna kadAcidutkRSTAvaraNasyApyAtriyate, jIvasvAbhAvyAd, Aha-ca granthakAraH 'jai puNa' ityAdi, yadi punaH so'pi Abriyeta, tataH kiM ?, tena jIvaH ajIvatAM prApnuyAt , tenAvRtena jIvaH--caitanyalakSaNaH svalakSaNaparityAgAdajIvatAM prApnuyAt , nacaitad dRSTamiSTaM vA, sarvasya sarvathA svabhAvAtiraskArAd , atraiva dRSTAntamAha- 'suTThavIM' tyAdi, meghasamudaye candrasUryaprabhAjAlatiraskArAiNa sati bhavati prabhA candrasUryayoH, sarvasya sarvathA svabhAvAtiraskArAditi / atrAha-'savvAgAsapaesaggaM savvAgAsapadesahiM aNaMtaguNiyaM paJjava // 87 // ggakkharaM niSphajjatI" tyatrAvizeSitamevAkSaramuktam,avizeSAbhidhAnAcedaM kevalamiti gamyate,iha tu zrutAdhikArAdakArAdi prakRtaM yatastat 25A5% 14-4 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdisaparya nandI- kathaM kevalaparyAyaparimANatulyaM bhaved?, ucyate, nanvatrApyaparyavasitazrutAdhikArAdakArAyeva gamyate, atha matiH- 'savvajIvANaMpiya NaM hAribhadrIya akkharassa aNatabhAgo NiccugdhADio'tti sarvajIvagrahaNAnna tacchutaM, yataH samastadvAdazAMgavidAM tat samastamiti, yadyevaM vRttI kevalasyApi na sarvajIvAnAmevAnantabhAgo'vatiSThate, sarvajJasadbhAvAt, ato na tat kevalAkSaramapi, kasyAsAvanantabhAgo'stu , tathA avizeSeNa sarvajIvagrahaNe satyapi prakaraNAdapizabdAdvA kevalino bihAyAnyeSAM anantabhAgo gamyate, ata eva kiM na shrutaatmkm||88|| kSaramaMgIkRtya samastadvAdazAMgavido vihAyAnyeSAM anantabhAgo gamyate, tasmAt svaparaparyAyabhedAdubhayamapyaviruddhAmati, tathA'pyatrA paryavasitazrutAdhikArAdakArAdyeva nyAyAnupAti, tat punaranantaparyAyam , iha a a a ityakAra udAtto'nudAttaH svaritaH,sa sAnunA6 siko niranunAsikazca, evaM dIrghaH plutaH, evaM tAvadaSTAdazaprabhedaM avarNa bravate,evaM yAvataH kevala evAkAro labhate sAnunAsikAdIna hai tathA'nyavarNasahito vA te'pyasya svaparyAyAH,te cAnantAH,katham?, abhilApyabAhyanimittabhedAt,tasya ca paramANuddhyaNukAdibhedenAnanta tvAt ,dhvanezca tathA tathAbhidhAyakatvapariNAme sati tattadarthapratipAdakatvAditi, sAMketikazabdArthasambandhavAdimatamapyAvazyake dinayAdhikAre vicArayiSyAmaH,tatazcaite svaparyAyAH,zeSAstu sarva eva ghaTAdiparyAyAHparaparyAyA iti,te punaH svaparyAyebhyo'nantaguNAH, | Aha-svaparyAyANAM tAvatparyAyatA yuktA, ghaTAdiparyAyAstu vibhinnavatvAzritatvAt kathaM tasyeti vyapadizyante?, ucyate, svaparyAyavizeSaNopayogAt, iha ye yasya svaparyAyavizeSaNatayopayujyante te tasya paryAyatayA vyapadizyante,yathA ghaTasya rUpAdayaH, upayujyante cAkArasvaparyAyANAM vizeSaNatayA ghaTAdiparyAyAH, tAnantareNa svaparyAyavyapadezAbhAvAt, tathA vastusthityApi ca ghaTAdiparyAyA abhAvarUpeNAkArasya vyavasthitatvAd ghaTAdiparyAyANAM akAraparyAyatAyAmavirodha iti, iyamatra bhAvanA-ghaTAdiparyAyANAmanantatvA-| 44-%%AHARACARRC // 88 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRtta // 89 // cibhyazvAkArasya svabhAvabhedena vyAvRttatvAt, svabhAvabhedena vyAvRttyanabhyupagame ca ghaTAdiparyAyANa (mekatvaprasaMgAd, ataH svabhAvabhedanibandhanatvAdakAraparyAyatA teSAmiti, tasmAt svaparaparyAyApekSayA khalvakArasya sarvadravyaparyAyarAzitulyadharmatA'virodha iti, na cedamutsUtraM, yUta Agame'pyuktam- "je egaM jANati se savvaM jANati, je savvaM jANati se egaM jANati"tti, asyAyamarthaH-ya ekaM vastUpalabhate sarvaparyAyaiH sa sarvamupalabhate, kazcaikaM sarvaparyAyairupalabhate ya eva sarva sarvathopalabhata ityataH sarvamajAnAno nAkAraM sarvatheopalabhata iti, tatazcAsmAt sUtrAt sarvameva vastu sarvadravyaparyAyarAzitulyadharmakaM, iha tvakSarAdhikArAdakSaramuktamiti, itazcaitadakArAdyeva pratipattavyaM, asminnevAdhikAre'kSarasyAnantabhAgo nityodghATita ityupanyastatvAt, kevalasya cAvibhAgasampUrNatvena nikRSTAnantabhAgAsambhavAd avadherapya saMkhyeyaprakRtibhedabhinnatvAnmanaH paryayajJAnasyApyoghata RjuvipulabhedabhinnatvAt pArizeSyAdakArAdizrutAkSara [sya ] nibandhanajJAnasyaivAsAvityalaM prasaMgena, 'setaM' ityAdi nigamanadvayamapi nigadasiddham // 'se kiM ta' mityAdi // ( 44-202 ) // atha kiM tadgamikam ?, ihAdimadhyAvasAneSu kiJcidvizeSataH punastatsUtroccA| raNalakSaNo gamaH, yathA''divizeSe tAvat' 'iha chajjIvaNike' tyAdi, gamA asya vidyante iti 'ata iniThanA' viti ( 5-2-125) gamikaM, idaM ca prAyovRttyA dRSTivAde, tasyaiva gamabahulatvAt, agamikaM tu prAyo gAthAdyasamAnagranthatvAt kAlikazrutamAcArAdi, 'se ta' mityAdi nigamanadvayaM kaNThyaM / 'taM samAsato duvihaM pannattaM tadgamikAgAmikaM athavA tadoSazrutamarhadupadezAnusAri samAsataH saMkSepeNa dvividhaM prajJaptaM, tadyathA aGgapraviSTaM aGgabAhya ca, atrAha - pUrvameva caturdazabhedoddezAdhikAre aGgapraviSTaM ca aMgavA cetyupanyastaM kimarthaM punastat samAsata ityAdyupanyAsena tadevoddizyata iti 1, atrocyate, sarvabhedAnAmevAGgAnaGgapraviSTabhedadvayAnta gamikAdi // 89 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkAlika zrutaM nandI-18 bhAvanAhatpraNItatve ca prAdhAnyakhyApanArthamiti, tatra 'pAdadurga 2 jo 2 rU2 gAtaduyagaM ca 2 do ya bAhUo 2 / gIcA 1 siraM hAribhadrIyalaca1 puriso bArasaaMgo suyavisiTTho // 1 // zrutapuruSasyAGgeSu praviSTa, aMgabhAvavyavasthitamityarthaH, athavA 'gaNadharakayamaMgagayaM vRttI jaM kata therehiM bAhiraM taM tu / niyataM aMgapaviTTha aNiyayasuya bAhiraM bhaNiyaM // 1 // tatrAlpataravaktavyatvAdaMgabAhyamadhikRtya prshnsuu||9 // tramAha-se kiMta' mityAdi, atha kiM tadaMgabAhya , zrutapuruSAt vyatiriktaM aMgabAhya dvividhaM parokSaM, tadyathA-AvazyakaM ca AvazyakavyatiriktaM ca, 'se kiM ta' mityAdi, atha kiM tadAvazyakam ?, avazyakriyAnuSThAnAdAvazyaka, guNAnAM vA abhividhinA vazyamAtmAnaM karotItyAvazyakam , SaDvidhaM prajJaptam , tadyathA-sAmAyikamityAdi, "sAvajjajogaviratI 1 ukittaNa 2 guNavao ya paDivattI 3 / khaliyassa jiMdaNA 4 vaNatigiccha 5 guNadhAraNA 6 ceva // 1 // " adhikAragAthA, etadanusAreNa Avazyakapi| NDArtho vaktavyaH, 'se ta' mityAdi, tadetadAvazyakam // 'se kiM ta' mityAdi, atha kiM tadAvazyakavyatiriktaM?, 2 dvividhaM prajJaptaM, | tadyathA-kAlikaM cotkAlikaM ca, tatrAlpataravaktavyatvAdutkAlikamAdhikRtya praznasUtramAha-se kiM ta' mityAdi, atha kiM tadutkAlikam ?, utkAlikamanekavidhaM prajJaptaM, tadyathA-dazavakAlikaM pratItaM, kalpAkalpapratipAdaka kalpAkalpaM, tathA kalpanaM kalpaHsthavirakalpAdiH tatpratipAdakaM zrutaM 2, tat punaH dvibhedaM-cullakappasuyaM mahAkappasurya, ekamalpagranthamalpArtha ca, dvitIyaM mahAgranthaM mahArtha ca, zeSabhedAH prAyo nigadasiddhAstathApi lezato'prasiddhatarAn vyAkhyAsyAmaH, jIvAdInAM prajJApana prajJApanA bRhattarA mahAprajJApanA, pramAdApramAdasvarUpabhedaphalavipAkapratipAdakamadhyayanaM pramAdApramAda, pramAdasvarUpaM mahAmandhanaprabhavAvidhyAtaduHkhAnalajvAlAkalApaparItamazeSameva saMsAravAsagRhaM pazyaMstanmadhyavartyapi sati tannirgamanopAye vItarAgapraNItadharmacintAmaNau yato vici 3454545454545555 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya // 91 // trakarmodayasAcivyajanitAt pariNAmavizeSAdapazyanniva tadbhayamavigaNayya viziSTaparalAkA kriyAvimukha evAste sattvaH sa khalu pramAda iti, tadbhedAH madyAdayastatkAraNatvAd, uktaJca - "majjaM visaya kasAyA NiddA vigahA ya paMcamI bhaNiyA / " phalavipAko dAruNaH, uktaM ca- 'zreyo viSamupabhoktuM kSamaM bhavet krIDituM hutAzena / saMsArabandhanagatairna tu pramAdaH kSamaH kartum // 1 // asyAmeva hi jAtau naramupahanyAdviSaM hutAzo vA / AsevitaH pramAdo hanyAjjanmAntarazatAni / / 2 / / yanna prayAnti puruSAH svargaM yacca prayAnti vinipAtam / tatra nimittamanAryaH pramAda iti nizcitamidaM me // 3 // saMsArabandhagato jAtijarAvyAdhimaraNaduHkhArttaH / yannodvijate sattvaH sa hyaparAdhaH pramAdasya // 4 // AjJApyate yadavazaH tulyodarapANipAdavadanena / karma ca karoti bahuvidhametadapi phalaM pramAdasya / / 5 / / iha hi pramattamanasaH sonmAdavadanibhRtendriyAJcapalAH / yat kRtyaM tadakatvA satatamakAryeSvAbhipatanti / / 6 / / teSAmabhipatitAnAmudrAntAnAM pramattahRdayAnAm / varddhanta eva doSAH vanatarava ivAmbusekena // 7 // dRSTvA'pyAlokaM naiva vizrambhitavyaM, tIraM nItA'pi bhrAmyate vAyunA nauH / labdhvA vairAgyaM bhraSTayogaH pramAdAccitraM vyAvRto brahmadatto narezaH // 8 // ityAdi, evaM pratipakSadvAreNApramAdasvarUpAdayo vAcyA iti, 'nandI' tyAdi sugamaM, sUryaprajJaptiH sUryacaritaprajJApanaM yasyAM granthapaddhatau sA sUryaprajJaptiH, pauruSImaNDalaM puruSaH zaMkuH zarIraM vA tasmAniSpannA pauruSI dvayam atra bhAvanA-yadA sarvasya vastunaH svapramANA chAyopajAyate tadA pauruSIti, etacca pauruSImAnaM uttarAyaNAnte dakSiNAyanAdau caikaM dinabhavati, tata UrdhvamaMgulasyASTAvekapaSTibhAgA dakSiNAyane barddhante uttarAyaNe ca hasatIti, evaM yatra pauruSI maNDale maNDale'nyA'nyA pratiprAdyate tadadhyayanaM pauruSImaNDalaM / maNDalapravezaH, yatra hi candrasUryayordakSiNottareSu maNDaleSu maNDalAnmaNDalapravezo vyAvarNyate utkAlika zrutaM // 91 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaM vRttI nandI | tadadhyayanaM maNDalapraveza iti / vidyAcaraNavinizcayaH vidyeti jJAnaM tacca darzanasahacAritam , anyathA'bhAvAt, caraNaM cAritraM eteSAM 8 utkAlika hArabhadrIya | phalavinizcayapratipAdako granthaH vidyAcaraNavinizcaya iti / gaNividyA guNagaNo'syAstIti gaNI, sa cAcAryaH, tasya vidyA jJAnaM gaNividyA, tatrAvizeSe'pyayaM vizeSaH-'jotisaNimittaNANaM gaNiNo pavvAvaNAdikajjesu / uvayujjai tihikaraNAdijANaNa-12 // 92 // | stha'nnahA doso // 1 // dhyAnavibhaktiH-dhyAnAni-ArtadhyAnAdIni teSAM vibhajanaM yasyAM granthapaddhatau sA dhyAnavibhaktiH,5 | maraNAni prANatyAgalakSaNAni anusamayAdIni vartante, yathoktam-'aNusamayaM saMtaraM cetyAdi, eteSAM vibhajanaM yasyAM sA mrjaannvibhktiH| Atmano-jIvasyAlocanAprAyazcittapratipattyAdiprakAreNa vizudhdhiH karmavigamalakSaNA pratipAdyate yatra tadadhyayanaM Atma vishuddhiH| vItarAgazrutaM sarAgavyapohena vItarAgasvarUpaM pratipAdyate yatrAdhyayane tadvItarAgazrutaM, saMlekhanAzrutaM dravyabhAvasaMleMkhanA pratipAdyate yatra tadadhyayanaM saMlekhanAzrutaM, tatra dravyasaMlekhanotsargataH-'cattAri vicittAI vigatINijjUAhiyAI cattAri / 31 saMvacchare ya doni u egaMtariyaM ca AyAma // 1 // NAtivigiTTho ya tavo chammAse parimiyaM ca AyAmaM / agrevi ya chammAse | hoti vigiTuM tavokammaM // 2 // vAsaM koDIsahi AyAmaM kAumANupubbIe / girikaMdaraM tu gaMtuM pAdavagamaNaM aha kareti // 3 // bhAvasaMlekhanA tu krodhAdikaSAyapratipakSAbhyAsa iti / vihArakalpaH viharaNaM vihAraH tasya kalpo-vyavasthA sthavirakalpAdInAmucyate yatra granthe'sau vihArakalpaH / caraNavidhiH caraNaM vratAdi, tathA coktam-vayasamaNadhamma gAhA, etatpratipAdakamadhyayanaM // 92 // caraNavidhiH / AturapratyAkhyAnaM AturaH-kriyA'tIto glAnastasya pratyAkhyAnaM, ettha vidhI-gilANaM kiriyAtItaM gAuM gIyasthA paccakkhAveMti diNe 2 dabbahAsaM karentA santaH aMte ya savvadavvadAyaNAe bhatte beraggaM jaNecA bhatte NittaNhassa bhavacarimapa saMlekhanAzrutaM, tatra dravyAgahI ya tavo chammAse pari tu gaMtuM pAdavagamaNaM aha kara SSSSSS-45 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI cakkhANaM kAreMti, eyaM jattha ajjhayaNe savittharaM vaNijjati tadajjhayaNaM AurapaccakkhANaM, mahApratyAkhyAnaM mahacca tat pratyAhAribhadrIya kAlikazrutaM khyAnaM ceti samAsaH, esittha bhAvattho-therakappeNa jiNakappeNa vA viharettA ate therakappiyA bArasavAse saleha karettA jiNakappiyA vRttI puNa vihAreNeva saMlIDhA tahAvi jahAjuttaM salehaM karettA nivyAghAtaM saceTThA ceva bhavacarimaM paccakkhaMti, eyaM savitthara jattha'jjhayaNe // 93 // vaNijjai tamajjhayaNaM mahApaccakkhANaM / eyANi ajjhayaNANi jahA abhidhANatthANi tahA vaNiyANi, 'seta' mityAdi niga manaM, tadetadutkAlikaM, upalakSaNaM caitdityuktmutkaalikN|| 'se kiM tamityAdi, atha kiM tat kAlikaM ?, kAlikamanekAvidhaM prajJaptaM, hatadyathA--uttarAdhyayanAni uttarANi-pradhAnAni rUDhyA cottarAdhyayanAni, 'deze' tyAdi prAyo nigadasiddha, nizIthavanizIthaM idaM pratItameva, asmAdeva granthArthAbhyAM mahattaraM mahAnizIthaM, jambudvIpaprajJaptiH, ihAvalikApraviSTetaravimAnapravibhajanaM yatrAdhyayane / tadvimAnapravibhaktiH, taccaikamalpagranthArtha tathA'nyanmahAgranthArtha, ataH kSullikA vimAnapravibhaktimahatI vimAnapravibhaktiriati / aGgacUlikA aMgasya--AcArAdecUlikA aMgacUlikA, yathA''cArasyAnekavidhA ihoktAnuktArthasaMgahAtmikA cUlikA varga cUlikA, iha vargo'dhyayanAdisamUhaH, yathA'ntakRddazAsvaSTa vargA ityAdi, teSAM cUlikA 2, vyAkhyA-bhagavatItyasyAzcUlikA 4/2, aruNopapAtaH, ihAruNo nAma devastatsamayanibaddho granthastadupapAtahetuH aruNopapAtaH, jAhe tamajjhayaNaM uvautte samANe samaNe pariyaTTeti tAhe se aruNe deve sasamayanibaddhattaNAo caliyAsaNe saMbhamubbhantaloyaNe pauttAvahI viyANiya haTThapahaDhe calacavalakuMDaladhare divvAe juttIe divvAe vibhUIe divvAe gatIe jeNAmeva se bhagavaM samaNe teNAmeva uvAgacchati, uvAgacchittA bhattibharoNa // 93 // yavayaNe vimukkavarakusumavAse ovayati, ovatittA tAhe se samaNassa purato ThiccA aMtadhdhie kayaMjalie uvautte saMvegavisujjhamA SARAL Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 94 // NajjhavasANe suNemANe ciTThA, samatte ya bhaNai susajjhAiyaM 2, varaM varehiti, tato se ihalogaNipivAse samatiNamaNimuttaleTThakaMcaNe siddhivadhUNinbharaNurAyacitte samaNe paDibhaNai Na me vareNa aTThotti, tato se aruNadeve adhigatarajAtasaMvege payAhiNaM karetA baMdittA NamaMsittA paDigacchara, evaM varuNovavAyAdisuvi bhANiyantraM, utthAnazrutaM adhyayanaM taM puNa siMgaNAiyakajjesu jassegakulassa vA gAmassa vA jAva rAyahANIe vA sacceva samaNe kayasaMkappe Asurute appasane appasannalese visamAsaNatthe uvautte samANe uTThANa suajjhayaNaM pariyaTTeti ekkaM do tini vA vAre, tAhe se kule vA gAme vA jAva rAyahANI vA ohayamaNasaMkappe vilavaMte duyaM 2 pahAvaMte uTTheti, uvvasatitti vRttaM bhavati, tathA samutthAnazrutaM adhyayanaM taM puNa samattakajje tasseva kulassa vA gAmassa vA jAva rAyahANIe vA sacceva samaNe kayasaMkappe tuTTe pasaNNe pasaNNalese samasuhAsaNatthe uvautte samANe samuTThANasutajjhayaNaM pariyaTTeti eka do tinni vA vAre, tAhe se kule vA jAvaM rAyahANIe vA pahaTThacitte pasannamaNe kalayalaM kuNamANe maMdAe gatIe salaliya Agacchai 2 ttA samuTTheti, AvAsetiti vRttaM bhavatItyarthaH, evaM kayasaMkappassa pariyantissa puvvuTTitaM samuTTheti / NAgapariyAvaNiyAo nAgaparijJA, nAgatti-nAgakumArAH tassamayaNibaddha majjhayaNaM, se jayA samaNe uvautte pariyaThTheti tadA'kayasaMkappassavi te nAgakumArA tatthatthA caiva taM samaNaM pariyANaMti vadati narmasaMti bahumANaM ca kareMti, siMgaNAdiyakajjesu ya varadA bhavantItyarthaH, NirayAvaliyA jAsu Avaliyapavidvetare ya NirayA taggAmiNo ya NaratiriyA pasaMgao vannijjati / kappiyAutti saudharmAdikalpagatavaktavyatAgocarA granthapaddhatayaH kalpikA ucyante / evaM kalpAvartasikAH sodhammIsANakappesu jANi kappavimANANi tANi kappavarDisayANi, tesu ya devIo jA jeNa tavoviseseNa uvavannA iDi ca pattA evaM vanijjaMti jAsu tAo kappavaDeMsiyAo vu kAlikazrutaM // 94 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI- hai caMti / tathA puphiyAutti iha yAsu granthapaddhatiSu gRhavAsamutkalanaparityAgena prANinaH saMyamabhAvapuSitAH sukhitAH punaH sNy-hai| hAramAsamabhAvaparityAgato duHkhAvAptimukulitAH punastatparityAgAdeva puSpitAH pratipAdyante tAH puSpitA ucyante / adhikRtArthavize- kAlikathuta vRttI papratipAdakAstu puSpacUlA iti / tathA andhakavRSNinarAdhipavaktavyatAviSayA andhakavRSNidazA ucyante / 'ev||95 // mAiyAI iccAdi', evamAdIni sarvathA kiyantyAkhyAsyanta ?, caturazItiprakIrNakasahasrANi bhagavato'rhataH zraRiSabhasyAditIkArthakarasya, tathA saMkhyeyAni prakIrNakasahasrANi madhyamAnAM-ajitAdInAM pAzrvaparyantAnAM jinavarANAM, tIrthakarANAmityarthaH, etAni tica yAvanti tAni prathamAnuyogato'baseyAni, tathA caturdaza prakIrNakasahasrANi arhataH, kasya 1, varddhamAnasvAminaH, ayamatra bhAvArtha:-bhagavato usahassa caurAsIti samaNasAhassito hotthA, payanagajjhayaNANi ya savvANi kAliyaukAliyANaM caurAsIti8 sahassANi, kathaM', yato tANi caurAsItisamaNasahassANi arahaMtamaggovadive jaM suyamaNusaritA kiMci NijjUhaMte tANi savvANi hai patinagANi, ahavA suyamaNusArato appaNo vayaNakosalattaNa jaM dhammadesaNAdisu bhAsate taM savvaM painnaga, jamhA aNantagamapajjavaM surI diTTha, taM ca vayaNaM NiyamA annayaragamANuvAtI tamhA taM painnagaM, evaM caurAsItipainnagasahassANi bhavaMtItyarthaH, eeNa dU vihiNA majjhimatitthagarANaM saMkhejjAI painnagasahassANi, samaNassavi bhagavao mahAvIrassa jamhA coddasa samaNasAhassIo ukkohai| siyA samaNasampayA tamhA coddasapainagajjhayaNasahassANi bhavaMti, ettha puNa ege AyariyA evaM panAviMti-kila etaM culasIisaha. DIssAdigaM usabhAdijiNavarANaM samaNaparimANaM pahANasuttaNijjUhaNasamatthe samaNe paDucca bhaNiya, sAmantrasamaNA puNa bahutarA tatkAle, " dra anne bhaNaMti-usabhAdINaM bhavatthANaM saMcarANaM etaM culasIdisahassAdigaM pamANaM, pavAheNa puNo egatitthemu bahugA dadRSvA, tattha je! OM45RACCORN Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMga vRttI SSSSS nandI- pamANabhUyasuttaNijjUhaNasamatthA annakAligAvi te ettha ahigayA, ee te suppasiddhappainnagaNijjUhagA ceva daTThavyA, yata. AhahAribhadrIya 'athavetyAdi, athaveti prakArAntarapradarzanaM, yasya RSabhAdestIrthakRtaH yAvantaH ziSyA autpattikyA vainayikyA karmajayA pAri-14 PNAmikyA ca caturvidhayA budhdhyA upapetAH-samanvitAH tasya tAvantyeva prakIrNakasahasrANi, pratyekabuddhA api tAvanta eva, atrai| // 96 // ke vyAcakSate-kila pratyekabuddhadRbdhAnyeva tAnyavagantavyAni, prakIrNakapramANena pratyekabuddhapramANapratipAdanAt , syAdetat-pratyekabuddhAnAM ziSyabhAvo virudhyata iti, etadapyasat , teSAM pratyekabuddhatvAdAcAryamevAdhikRtya ziSyabhAvasya niSiddhatvAt, tIrthakarapraNItazAsa|napratipannatvena tu tacchiSyabhAvo na virudhyata iti, anye punaritthamabhidadhati sAmAnyeneha prakIrNakaistulyatvAt pratyekabuddhAnAmatrAbhidhAnaM, na tu niyogataH pratyekabuddhadRbdhAni prakIrNakANItyalaM vistareNa / 'seta' mityAdi, tadetat kAlikaM, tadetadAvazyakavya|tirikta, tadetadanaMgapraviSTamiti // __ 'se kiMta'mityAdi (45-209) // atha kiM tadaMgapraviSTam?, aMgapraviSTa dvAdazavidhaM prajJaptaM, tadyathA-AcAraHsUtrakRtamityAdi / se kiMta'mityAdi / / (46-209) // atha kiM tadAcAravastu?, yadvA atha ko'yamAcAraH?, AcaraNamAcAraH Acaryata iti vA AcAraH ziSTAcarito jJAnAdyAsevanavidhiriti bhAvArthaH, tatpratipAdako grantho'pyAcAra evocyate, anena cAcAreNa karaNabhUtena zramaNAnAmAcArAdi AkhyAyata iti yogaH, athavA AcAre Namiti vAkyAlaMkAre zramaNAnAM prAgnirUpitazabdArthAnAM nirgranthAnAM bAhyAbhyantaragrantharahitAnAM, Aha-zramaNA nigranthA eva bhavanti, vizeSaNaM kimartha?, ucyate, zAkyAdivyavacchedArtha, uktaM ca| "niggaMtha sakka tAvasa geruya AjIva paMcahA samaNA" tatrAcAro jJAnAdyanekabhedabhinnogocaro-bhikSAgrahaNavidhilakSaNaH vinayo jJAnAdi SSASSAGAR // 96 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI 18 vainayikaM phalaM karmakSayAdi zikSA grahaNAsevanAbhedabhinnA, vineyazikSetyanye, vinaya:- ziSyaH, bhASA satyA 1 asatyAmRSA 2. AcArAMga hAribhadrIya 4] ca abhApA asatyA 1 satyAmRpA 2 vA caraNa-pratAdi karaNaM-piNDavizubhadhyAdi 'jAtAmAtavittIo'tti yAtrA- saMyamayAtrA padamAtrA- tadarthamevAhAramAtrA varttanaM vRttiH, vividharabhigrahavizeSariti, AcArazca gocarazcetyAdidvandvaH kriyate, tatavAcAragocaravinaya-14 // 97 // IN vainayikazikSAbhASAcaraNakaraNayAtrAmAtrAvRttaya AkhyAyante, iha ca yatra kvacidanyataropAdAne anyatasgatArthAbhidhAnaM tat sarva tatprAdhAnyakhyApanArthamevAvaseyaM, so ya samAsato ityAdi, sa AcAraH samAsataH saMkSapataH paMcavidhaH prajJaptaH, tadyathA- jJAnA&cAra:-kAle viNae bahumANe uvahANe taha aniNhavaNe / vaMjaNa attha tadubhae aTThaviho NANamAyAro // 1 // darzanAcAraH- 'NissaPIkiya NikaMkhiya NivvitigicchA amRDhadiTThI ya / ubavUha thirIkaraNe vacchalla pabhAvaNe atttth||2|| atisesa iDDi Ayariya vAdi 4] dhammakadhi khamaga mittI / vijjA rAyA gaNasammayA ya titthaM pabhAveti // 3 // cAritrAcAraH paNihANajogajutto paMcahiM samitihiM tihi ya guttIhiM / esa carittAyAro aTThaviho hoti nAyavyo // 4 // tapAcAraH-bArasavihammivi tave sabbhitarabAhire jiNuvadiDe / agilAgU aNAjIcI NAyabbo so tavAyAro // 5 // vIryAcAra:-aNigRhiyabalavirio parakkamai jo jahuttamAutto / jujati ya jahAthAma NAyavyo vAriyAyAro // 4 // 'AyAre NaM parittA vAyaNA' AcAre Namiti vAkyAlaMkAre parittA-saMkhyeyAH, AdyatopalabdheranantA na bhavatItyarthaH, kAH, vAcanAH-sUtrArthapradAnalakSaNAH, avasarpiNIkAlaM vA pratItya, parittatti saMkhyeyAnyanuyogadvArAANa upakramAdIni, adhyayanAnAmeva saMkhyeyatvAt prajJApakavacanagocaratvAt , saMkhejjA veDhA, veDhA chandovizeSA, saMkhejA 4 // 97 // silogA zlokAH pratItA anuSTupchandasA, saMkhejjAo NijjuttIo niyuktAnAM yuktirniyuktayuktiriti vAcye yuktazabdalo 1345%-OMOMOMOMOMOMeoC Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI 18 pAniyuktiriti, etAzca nikSapaniyuktyAdyAH saMkhyeyA iti, saMkhejjAo paDivattIo dravyAdipadArthAbhyupagamAHpratipattaya,prati-18 AcArAMga hAribhadrIya | vAdyabhigrahavizeSA vA 'se Na' mityAdi, sa AcAraH Namiti vAkyAlaMkAre aMgArthatayA aMgArthatvena, arthagrahaNaM paralokaciMtA vRttI prati sUtrAdarthasya garIyastvakhyApanArtha, sUtrArthobhayarUpo vA'yamiti khyApanArtha, prathamamaMgaM sthApanAmadhikRtyAdyamaMgamityarthaH, dvau // 98 // | zrutaskandhI adhyayanasamudAyalakSaNI, paMcaviMzatiradhyayanAni, tadyathA- satthaparinnA 1 logavijayosItosaNijja 3 sammattaM 4 / | AvaMti 5 dhua 6 vimoho 7 mahAparinno 8 vahANasuyaM 9 // 10 // paDhamo suyakhaMdho / piMDesaNa 1 sejji 2 riyA 3 bhAsajjAyA ya 4 vattha 5 pAesA 6 / uggahapaDimA 7 satta ya sattikayA 7 bhAvaNa 15 vimuttI 16 // 2 // evametAni nizIthavAjoni | paMcaviMzatiradhyayanAni, tathA paMcAzItyuddezanakAlAH, kathaM ?, ucyate, aMgasya zrutaskandhasyAdhyayanasyoddezakasya ca eteSAM caturNA mapyeka eva, evaM satthaparinAe satta uddesaNakAlA, logavijayassa cha sIosaNijjassa cauro saMmattassa cauro logasArassa cha dhutassa 18|paMca evaM vimohajjhayaNassa aTTha, mahAparinAe satta7 uvahANasuttassa cauro, piMDesaNAe ekArasa 11 sejjAe timi 3 iriyAe di tini 3 bhAsajjAe donni 2 vatthesaNAe do 2pAesaNAe do 2 uggahapaDimAe donni 2 sattikayAe satta 7 bhAvaNAe ekko 1 |vimuttIe eko1, evamee saMpiMDiyA paMcAsII 'bhavanti, ettha saMgahagAhA-satta ya chaccau cauro cha paMca advaiva satta cauro ya / | ekkAra ti tiya do do do do satteka ekko y||1|| evaM samuddezanakAlAvi bhANiyavvA / aSTAdaza padasahasrANi padAgreNa, iha | yatrArthopalabdhistat padaM, codaka Aha- yadi do sutakkhaMdhA paNuvIsaM ajjhayaNANi aTThArasa padasahasrANi padaggeNaM bhavanti to jala bhANiyaM 'NavabaMbhacaramaio aTThArasapadasahassio veu'tti eyaM virujjhai, AcArya Aha-NaNu etthavi bhANayaM 'havai ya sapaMcacUlo CARRORECASSOCREASILCAREE" Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI ASE%E bahubahuayaro payaggeNa ti, iha suttAlAvayapadehiM sahito bahu bahuyaro ya vaktavya ityarthaH, athavA do suyakhaMdhA paNuvIsaM ajjhaya masUtrakRtAMgaM haribhadrAyaNANi eyaM AyAraggasahitassa AyArassa pamANaM bhANiya, aTThArasapayasahassANi puNa paDhamasuyakkhaMdhassa NavabaMbhaceramatiyassa pamANaM, vicittatthabaddhavANiya suttANi gurUvadesato tesiM attho jANiyanvo, saMkhejjA akkharA saMkhyeyAnyakSarANi, veDhAdInAM saMkhyeyatvAta // 9 // aNantA gamAH iha gamA arthagamA gRhyante, arthaparicchedA ityarthaH, te cAnantAH, ekasmAdeva sUtrAttattaddharmaviziSTAnantadharmAtmakavastupratipatteH, anye tu vyAcakSate-abhidhAnAbhidheyavazato gamA iti, te cAnantAH, te punaranena vidhinA avaseyAstadyathA- suyaM me Ausa ! teNaM bhagavayA AusaMteNaM bhagavayA suyaM me AusaMvadA, suyaM me AusaM tahiM, suyaM me AusaM, AusaM suyaM me, AsuyaM mayA taM suyaM mayA, A tayA suyaM mayA, A tahiM suyaM mayA A, evamAdibhirmaNyamAnaM kilAnantagamamiti, aNaMtA pajjavA svaparabhedabhinnA, akSarArthaparyAyA ityarthaH, parittA tasA vyasyantIti trasA-dvIdriyAdayaste ca parittA, aNaMtA thAvarA vanaspatikAyasahitAH parigRhyante sAsayakaDaNiyaddhaNikAiyatti zAzvatA dravyArthatayA'vicchedena pravRtteH kRtAH paryAyArthatayA pratisamayamanyathAtvAvAptA nibaddhAH sUtra eva nikAcitA niyuktisaMgrahANahetUdAharaNAdibhiH jiNapannattA jinaHprajJaptA bhAvAH padArthAH, AdhavijjaMtItyAdi dhuvagaNDikA pUrvavat / sAmpratamAcArAMgagrahaNaphalapratipAdanAyAha-'se eva' mityAdi, sa ityAcArAMgagrAhakobhisambadhyateH, evaM Ayatti asmin bhAvataH samyagadhIte sati evamAtmA bhavati, taduktakriyApariNAmAtmAvyatirekAt sa eva bhavatItyarthaH, evaM kriyAsArameva jJAnamiti khyApanArtha kriyApariNAmamabhidhAyAdhunA jJAnamadhikRtyAha- 'evaM NAya'tti idamadhItya evaM jJAtA bhavati yathaivehoktamiti, evaM vinAyatti evaM vividho viziSTo vA jJAtA vijJAtA evaM vijJAtA bhavati, tantrAntarIya ESS%252CARRAY OCTOR 99 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrakRtAMgaM nandA- jJAtRbhyaH pradhAnatara ityarthaH, evaM caraNakaraNaparUvaNayA AghavijjatItyAdi, nigamanavAkyaM bhAvitArthameva // hAribhadrIya se kiM taM sUyagaDe // 47-212) / 'sUca sUcAyAM sUcanAta sUtraM sUtreNa kRtaM sUtrakRtaM, tatra lokyata anena vA'smin vA vRttau | lokaH sUcyata ityAdi nigadasiddhaM yAvat 'AsItassa kiriyAvAdisatassa' azItyadhikasya kriyAvAdizatasya, vyUha IA // 10 // 4 kRtvA svasamayaH sthApyata iti yogaH, evaM zepapadeSyapi kriyA yojanIyeti, tatra na kartAraM binA kriyAsambhava iti tAmAtmasamavA & yinIM vadanti tacchIlAca yete kriyAvAdinaH, te punarAtmAdyastitvapratipattilakSaNAH amunopAyenAzItyadhikazatasaGkhyA vijJeyAH, lI IDIjavAjIvAzravavandhasaMvaranijerApuNyapApamokSAkhyAn nava padAthAna viracayya paripATyA jIvapadArthasyAdhaH svaparabhedAvupanyasanAyA, tayoradho nityAnityabhedo, tayorapyadhaHkAlezvarAtmaniyatisvabhAvabhedAH paJca nyasanIyAH, punazcaivaM vikalpAH karttavyAH asti jIvaH svato nityaH kAlata ityeko vikalpaH, vikalpArthazcAya-vidyate khalvAtmA svena rUpeNa nityazca kAlavAdinaH, uktenaivAmilApena dvitIyo vikalpa IzvarakAraNinaH, tRtIyo vikalpaH AtmavAdinaH 'puruSa evedaM sarva' mityAdi, niyativAdinazcaturthavikalpaH, paJcamavikalpaH svabhAvavAdinaH, evaM svata ityajahatA labdhAH paJca vikalpAH, evamanityatvenApi dazaiva, ete viMzatirjIvapadArthena labdhAH, ajIvAdiSvapyaSTasvevameva pratipadaM viMzatirvikalpAnAm , ato viMzatinavaguNA zatamazItyuttaraM kriyAvAdinAmiti / 'caurAsIte akiriyAvAdINaM' caturazIterakriyAvAdinAM, kriyA pUrvavat, na hi kasyacidavyavasthitasya padArthasya kriyA samasti, tadbhAve cAvasthiterabhAvAdityevaMvAdino'kriyAvAdinaH, tathA cAhureke-"kSaNikAH sarvasaMskArAH, asthitAnAM kutaH kriyaa|| bhUtiyeSAM kriyA saiva, kArakaM saiva cocyata // 1 // " ityAdi, ete cAtmAdinAstitvapratipattilakSaNA amunopAyena caturazItidraSTa OM4-5 // 10 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNayavAdINa' ti saptapAbhavitavyaM, tatazcAjJAnA miti, athavA ajJAnena cAdAna nava padArthAna pUrvavada prakramasya prAga gaurakharakhadaraSyamitvaca amunopAyenavamasattvaM sadasacca, uttesta IM vyAH, eteSAM hi puNyApuNyavivarjitapadArthasaptakanyAsastathaiva jIvasyAdhaH svaparavikalpabhedadvayopanyAsaH, asattvAdAtmano nityA-IN sUtrakRtAMga hAribhadrIya sthAnAMgaM ca nityabhedau na staH, kAlAdInAM tu paJcAnAM SaSThI yadRcchA nyasyate, pazcAdvikalpAbhilApaH-nAsti jIvaH svataH kAlata ityAdayaH paDeva vikalpAH, ekatra dvAdaza, evamajIvAdiSvapi SaTsu pratipadaM dvAdaza vikalpAH, evaM dvAdaza saptaguNAzcaturazItivikalpA naastikaa||101|| nAmiti / 'sattaTThIe annANiyavAdINa' ti saptaSaSTirajJAnikavAdinAM, kriyA prAgvat , tatra kutsitaM jJAnamajJAnaM tadeSAmastItya-P | jJAnikAH, nacaivaM laghutvAt prakramasya prAg bahuvrIhiNA bhavitavyaM, tatazcAjJAnA iti syAt, naiSa doSaH, jJAnAntaramevAjJAnaM, mithyA| darzanasahacaritvAt, tatazca jAtizabdatvAt gaurakharavadaraNyamityAdivadajJAnikatvamiti, athavA ajJAnena caranti tatprayojanA vA ajJAnikAH, asaMcityakRtabandhavaiphalyAdipratipattilakSaNAH, teca amunopAyena saptapaSTiAtavyAH, tatra jIvAdIn nava padArthAna pUrvavad vyavasthApya paryante cotpattimupanyasyAdhaH sapta sadAdayaH upanyasanIyAH, sattvamasattvaM sadasattvaM avAcyatvaM sadavAcyatvaM asadavAcyatvaM sadasadavAcyatvamiti ca, ekaikasya jIvAdeH sapta sapta vikalpAH, ta ete nava saptakAH tripaSTiH, utpattestu catvAra evAdyA vikalpAH, tadyathA-sattvamasatvaM sadasattvaM avAcyatvaM ceti, triSaSTimadhye prakSiptAH saptaSaSTirbhavanti, ko jAnAti jIvaH sannityeko vikalpaH, jJAtena vA kiM, evaM asadAdayo'pi vAcyAH,'utpattirapi kiM sato'sato sadasato'vAcyasyeti vA ko jAnAtItyetat, na kshcidpiitybhipraayH| yattIsAe veNaiyavAdINaM' dvAtriMzato vainayikavAdinAM, kriyA pUrvavat, tatra vinayena caranti vinayo vA prayojanameSAmiti vainayikAH, ete cAnavadhRtaliGgAcArazAstrA vinayapratipattilakSaNA amunopAyena dvAtriMzadavagantavyAH surnRptijnyaa-13||10|| tiyatisthavirAdhamamAtRpitRRNAM pratyekaM kAyena vAcA manasA dAnena ca dezakAlopapannena vinayaH kAryaH ityete catvAro bhedAH surA 5555%-RRA tvamiti ca, epanyasyAdhaH sapta sadAdayazAH, ve ca asunopAyakatvamiti, athavA ajJApana jJAnAntarameva %84343 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAdayaH nandIhAribhadrIya pa vRttI // 102 // ACCOCRACC4%A | diSvaSTasu sthAneSu, ekatra melitA dvAtriMzaditi / sarvasamvyAM pratipAdayabAha-'tiNhaM tesahANa' mityAdi, trayANAM triSaSTyAdhikAnAM prAvAdukazatAnAM, vicitrakaikanayamatAvalambinAM pravAdizatAnAmityarthaH, vyUhaM-pratikSepaM kRtvA svasamayaH svasiddhAntaH |sthApyate, zeSa kiMcid vyAkhyAtaM kiMcit sugamamiti yAvat 'setaM sUyagaDe' tti kaNThyam // 'sekiMta'mityAdi // (48-238) / / atha kiM tat sthAna 1, tiSThantyasmin pratipAdyatayA jIvAdaya iti sthAnaM, tathA cAha| 'ThANe Na' mityAdi, sthAnena sthAne vA jIvAH sthApyante, vyavasthitasvarUpapratipAdanAyeti hRdayaM, zeSa prAyo nigadasiddhameva, navaraM 'TaMkatti chinnataDaM TaGka 'kUDa'ti paJcatovariM, jahA veyaDDassovariM nava siddhAyayaNAdiyA kUDA, 'sela ti himavaMtAdiyA selA, 'sihariNI tti sihareNa sihariNotti, te ya veyaDrAiyA 'panbhAra'tti jaM kUDaM uvariM aMbakhajjuyaM taM pambhAraM, vA pavvayassa | uvaribhAge hatthikuMbhAgitI kuDuhaM Niggaya taM pabbhAraM bhannai 'kuMDa'tti gaMgAdINi kuMDAni 'guhati timisAdiyA guhA 'AgarA' ruppasuvannarayaNAdiuppattiTThANA AgarA 'daha'tti poMDarIyAdIyA dahANadIutti gaMgAsiMdhumAdIo, zeSa kSuNNArtha yAvanigamanamiti / 'se kiM tamityAdi // (49-229 / / atha ko'yaM samavAyaH?, sam aba ayaH samavAyaH,samyagadhikapariccheda ityarthaH, taddhe8 tukazca grantho'pi samavAyaH,tathA cAha-samavAyena samavAye vA jIvAH samAzrIyante, aviparItasvarUpaguNabhUSitA budhdhyA aMgIkriyanta ityarthaH, athavA jIvAH samasyante- kuprarUpaNAbhyaH samyakaprarUpaNAyAM kSipyante, zeSa nigadasiddhamAnigamanam / navaraM 'egAdiyANamityAdi, atrakAyekottaraM sthAnazataM bhavati, yathA 'ege AyA' ityAdi, zeSa sUtrasiddhaM yAvabhigamanamiti / FAGANSARSASARARENA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtadhame kathAyAH nandI 'se kiM tmityaadi|(50-229)| atha keyaM vyAkhyA?,vyAkhyAnaM vyAkhyA,tathA cAha-vyAkhyAyAM jIvAdayo vyAkhyAyante, hAribhadrIyabhAiha sayaM ceva ajjhayaNasana, zeSa prakaTArtha yAvat 'setaM vivAhetti nigamanam // vRttI 'se kiM tamityAdi (51-230) // atha kAstAH jJAtAdharmakathA:?,jJAtAni-udAharaNAni tatpradhAnA dharmakathAH jJAtAdharma // 10 // kathAH,Aha ca-'NAyAdhammakahAsu NaM ityAdi,jJAtAnAM-udAharaNabhRtAnAM nagarAdIni vyAkhyAyante, 'dasa dhammakahANaM vaggA 5 ityAdi, ettha bhAvaNA-egUNavIsaM NAyajjhayaNANi,NAyatti AharaNA, diTThatio uvANijjati jehiM vA tANi NAtANi-ajjhayaNA, taee paDhamasuyakhaMdhe, ahiMsAdilakkhaNassa dhammassa kahAo dhammakahAo dhammiyAo vA kahAo dhammakathAo, akkhANagatti vuttaM P bhavati, eyANi vitiyasuyakhaMdhe, paDhamavitiyasuyakhaMdhabhaNiyANaM NAyAdhammakahANaM nagarAdiyA bhamaMti, vitiyasuyakhaMdhe dasa dhammaka4. hANaM vaggA, vaggotti samUho, tabisesaNavisiTThA dasa ajjhayaNA ceva te daTThavvA, egUNavIsa NAyA dasa dhammakahAo, tattha haiNAtesu AdimA dasa jAtA NAyA ceva, Na tesu akkhAdiyAdisaMbhavo, sesA Nava NAyA, tesu puNa ekeke NAte paMca 2 cattAlAI akkhAiyAsayAI, etthavi ekekAe akkhAiyAe paMca 2 uvakkhAiyasayAI, tatthavi ekekAe uvakkhAiyAe paMca paMca akkhAiyovakkhAiyasayAI, evameyAI saMpiMDiyAI,kiM saMjAyaM', egavAsaM koDisayaM lakkhA panAsameva boddhavvA / evaM Thite samANe adhigatasuttassa patthAvo // 1 // taMjahA-dasa dhammakahANaM vaggA, tattha NaM egamegAe dhammakahAe paMca paMca akkhAiyasayAI, egamegAe akkhAiyAe paMca 2 uvakkhAiyasayAI, egamegAe uvakkhAiyAe paMca 2 akkhAiyovakkhAiyasayAI, evameyAI saMpiMDiyAI, kiM saMjAtaM- 'paNavIsa koDisayaM ettha ya samalakkhaNAiyA jamhA / NavaNAyagasaMbaddhA akkhAiyamAiyA teNaM / / 1 // te sohijjati OMOMOMOMOM SCORECALCALCA-4 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIkaphuDaM imAo rAsIo vaMgalANaM tu / puNaruttavajjiyANa pamANamitthaM viNiAITTha // 2 // sodhie ya samANe adbhuTThAo kahANagako-18 antakRtAhAribhadrIya vRttI lADIo ceva havaMti, ata evAha-evameva sapuSvAvareNa bhaNiyapagAreNaM, guNaNasohaNe katetti vuttaM bhavati, adhdhuTThAo kahANayakoDIo bhavaMtItimakkhAyaM, prakaTArthamityevaM guravo vyAcakSate, anye punaranyathA, tadabhiprAya punarvayamatigambhIratvAnnAvagacchAmaH, paramArtha // 10 // tvatra viziSTazrutavido vidantItyalaM prasaMgena, zeSa sugama yAvat 'saMkhejjA padasayasahassA padaggeNaM, te ya kila paMca lakkhA chAva lAtaraM ca sahassA padaggeNaM, ahavA suttAlAvayapayaggeNaM saMkhejjA padasahassA bhavaMti, evaM savvattha bhAveyavvaM, zeSa sUtrasiddha yAvAni gabhanamiti // | 'se kiM t'mityaadi|(52-31)|upaaskaa:-shraavkaaH tadgatakriyAkalApanibaddhA dazAHdazAdhyayanopalakSitAH upAsakadazAH, 4 tathA cAha-'uvAsagadasAsu'NaM ityAdi sUtrasiddhaM yAvat 'saMkhejjA padasAyasa)hassA padaggeNaM,te ca kila ekkArasa lakkhA vAva & payaggeNaM' ti, zeSa kaNThyamAnigamanamiti / __'se kiM ta' mityAdi (53-232) anto vinAzaH sa ca karmaNastavaphalabhUtasya vA saMsArasya kRto yaiste'ntakRtaste ca tIrthakarAdayasteSAM dazAH prathamavarge dazAdhyayanAnIti tatsaMkhyayA antakRddazA iti, tathA cAha-'aMtakaDadasAsuNa' mityaadi,5||104|| | pAThasiddhaM yAvat 'aMtakiriyAoM' ti bhavApekSayA antyAzca tAH kriyAzceti samAsaH, tAzca zailezyavasthAdyA gRhyante, zevaM prakaTArtha yAvat 'aTTha vaggA' eltha 'vaggo' tti samUho, so ya aMtagaDANaM ajjhayaNANaM vA, sabvANi ajjhayaNANi jugavaM udisaMti, SAHARSANSAR 3455555 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTivAdI IMI ato bhaNiyaM-aTTha uddesaNakAlA, iccAdi, saMkhejjA padasahassA payaggeNaM, te ya kila evatiyA-tevIsaM lakkhA cauro ya sahassAlA vipAkahAribhadrIya 4 // vRttau / padaggeNaM'ti, zeSa sUtrasiddha yAvanimamanamiti / se kiM tamityAdi / (54-233) // uttara:-pradhAnaH, nAsyottaro vidyata iti anuttaraH upapatanamupapAtaH janmetyarthaH, // 105 // anuttaraH pradhAnaH saMsAre'nyasya tathAvidhasyAbhAvAt upapAto yeSAmiti samAsaH, tadvaktavyatApratibaddhA dazAH dazAdhyayanopa lakSitA anuttaropapAtikadazAH, tathA cAha- "aNuttarovavAiyadasAsu Na'mityAdi sUtrasiddhaM yAvat tinni 'vagga'tti ihAdhyanasamUho vargaH, varga 2 dazAdhyayanAni, vargazca yugapadevoddizyata ityata Aha-'tinni uddesaNakAlA 'ityAdi, 'saMkhejjA padasahassA padaggeNaM, te ya kila chAyAlIsaM lakkhA aTTha ya sahassatti, zepaM prakaTArtha yAvanigamanamiti / se kiM tamityAdi / (55-234 ) // praznaH pratItastanirvacanaM vyAkaraNaM, bahutvAdrahuvacanaM, praznavyAkaraNeSu 'aTThottaraM pasiNasayaM' ityAdi, aMguTabAhupasiNAdiyAo pasiNAo, je puNa bijjAmaMtA vidhIe javijjamANA apucchiyA ceva subhAsubhaM kahati etA apasiNAto, tahA aMguTTapasiNabhAvaM ca paDucca sAdheti jA vijjAo tAo pasiNApasiNAotti, athavA aNaMtaraM jA kahiMti tA pasiNA paraMparaM pasiNApasiNatti, taM puNa vijjAkahitaM tassa paraMparaM bhavati, anne ya divvA vicittA vijjAtisayA,zeSa nigadasiddhaM yAvat 'saMkhejjA padasayasahassA padaggeNaM, te ya kila bANautilakkhA solasa ya sahassati, zeSaM gatArtha yAvadanta iti / se kiM tamityAdi // (56-234) // vipacanaM vipAka, zubhAzubhakarmapariNAma ityarthaH, tatpratipAdakaM zrutaM vipAkazrutaM, 4 // 105 // | zeSamAnigamanaM sUtrasiddhameva, navaraM 'saMkhejjA padasahassA padaggeNaM, ete ya egA padakor3I culasIiM ca lakkhA battIsaM ca sahassatti / 5-50- 3 pharakapharaka 35 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI- 'se kiM ta' mityAdi // (57-235) // dRSTayo darzanAni, vadanaM vAdaH, dRSTInAM vAdaH dRSTivAdaH, dRSTInAM vA pAto parikarmANi hAribhadrIya hai yatrAsau dRSTipAtaH, sarvanayadRSTaya evehAkhyAyanta ityarthaH, tathA cAha--dRSTivAdena dRSTipAtena dRSTivAde dRSTipAte vA sarvabhAvaprarUpaNA &otrANi ca vRttI AkhyAyate, 'se ya samAsao paMcavihe pannatte' ityAdi, sarvamidaM prAyo vyavacchinna tathApi lezato yathA''gatasampradAya kiMcid // 106 // 6 vyAkhyAyata iti, tatra sUtrAdigrahaNayogyatAsampAdanasamarthAni parikarmANi, gaNitaparikarmavat , taM ca parikammasurya siddhaseNiyAdipa rikammamUlabhedato sattavihaM, uttarabhedato terAsItivihaM, mAugapadAni, eyaM ca savvaM mUluttarabheda suttatthato vocchinnaM yathAgatasampra| dAyaM vA vAcyaM, eesiM parikammANa cha AdimA ya parikammA sasamaiyA ceva, gosAlayapavattiyA AjIvagapAsaMDisiddhatamaeNa puNa cuyaacuyaseNiyAparikammasahiyA satta pannaviti, iyANiM parikamme NayaciMtA, tattha Negamo duviho-saMgahito asaMgahito ya, saMgahio saMgahaM paviTTho, asaMgahio vavahAraM, tamhA saMgaho vavahAro Rjusutto saddAdiyA ya eko evaM cauro gayA, etehiM cauhiM NaehiM cha sasamaiyAI parikammAI ciMtijjaMti, ato bhaNiyaM-cha caukkaNayA bhavaMti, te ceva AjIviyA terAsiyA bhaNiyA, kamhA?, ucyate, jamhA te savvaM jagat tryAtmakamicchanti, yathA jIvojjIvo jIvAjIvA, loe aloe loyAloe, saMte asaMte saMtAsaMte, evamAdi, NayaciMtAe te tivihaM Nayamicchati, taMjahA-davahito pajjavadvito ubhayaDio, ao bhaNiyaM-satta terAsiyatti, satta parikammAI terAsiyapAsaMDatthA, tivihAe NayaciMtAe ciMtayantItyarthaH, se taM parikammati nigamanaM / 'se kiM taM suttAI?,2 // 106 // ujjusuyAdiyAiM yAvIsaM bhavaMti' iha sarvadravyaparyAyanayAdyarthasUcanAt sUtrANi, amUnyapi ca sUtrArthato vyavacchinAnyeva, yathA''gatasampradAyato vA vAcyAni, etAni ceva bAvIsaM sucAI vibhAgato aTThAsItiM havaMti,kathaM,ucyate, icceyAI bAvIsa sutcAI RECRACROSSANSAAC% 444443434344545% Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI- pUrvagataM vRttau // 107 // SCORCACAA-% chinachedaNaiyAI, 'sasamayasuttaparivADIe' ti sutta, etthaM jo Nao suttaM chinnaM chadeNaM icchai so chinnachedaNao, jahA--"dhammo | maMgalamukkiTTha' ti silogo suttatthao patteyaM chedanayAThio Na vitiyAdisiloe avekkhai, pratyekakalpitaparyanta ityarthaH, eyANi | evaM bAvIsaM sasamayA suttapAravADIe suttANi ThiyANi, tathA icceiyAI bAvIsa suttAI acchinnachedaNaiyAI AjIviyasuttaparivADIetti suttameva iti Nao suttaM acchinnaM chedeNa icchai so achinnachedaNayo,jahAdhammo maMgalamukkiTThati silogo,esa ceva atthao vitiyAdisilogamavekkhamANotta vitiyAdiyA ya paDhamati anyo'nyasApekSA ityarthaH, eyANi cAvIsaM AjIviyagosAlapavattiyapAsaMDaparivADIe, akkhararayaNavibhAgaDiyANivi atthato annonnamavekkhamANANi havaMti. icceyAI ityAdi sutaM, tattha 'ti kaNiyAI' ti nayatrikAbhiprAyatazcintyanta ityarthaH, trairAzikAzcAjIvikA evocyante, tathA 'iccetAI' ityAdi sUtra, ettha 4A'cauNaiyAI ti nayacatuSkAbhiprAyatazcintyata iti bhAvanA, evameve' tyAdi sUtram ,evaM cauro bAvIsAo aTThAsItisuttAI bhahai vaMti se taM suttAI' nigamanavAkyam / "se kiM taM puvvagate ityAdi, kamhA puvvagataM?,ucyate, jamhA titthagaro titthapavatta| NakAle gaNadharANaM savvasuttAdhArattaNato puvvaM pubagayasuttatthaM bhAsai tamhA punvatti bhANiyA, gaNadharA puNa suttarayaNaM karentA AyA rAdikameNa raeMti Thavati ya, annAyariyamateNaM puNa puvvagayasuttattho puvvaM arahayA bhAsio gaNadharehivi puvvagayaM suyaM ceva puvvaM raiyaM, pacchA AyArAdi, codaka Aha-NaNu puvAvaraviruddhaM, kamhA?,jamhA AyArANajjuttIe bhANa yaM-savvesiM AyAro0 gAhA, satyamuktaM, kiMtu sA ThavaNA, imaM puNa akkhararayaNaM paDucca bhaNiyaM, pUrva pUrvANi kRtAnItyarthaH, tANi ya uppAyapuvvAdINi coddasa| puvANi pannatANi, paDhama uppAyapuvvaM, tattha savvadabvANaM pajjavANa ya uppAyabhAvamaMgIkAuM panavaNA kayA, tassa ya payaparimANaM | SIRSA 12 07 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAribhadrIya vRttau // 108 // egA payakoDIo | bitiyaM aggeNiyaM, tatthavi savvadavvANa pajjavANa ya savvajIvAjIvAvasesANa tha aggaM parimANaM vabhijjatitti aggeNIyaM, tassa payaparimANaM chamautiM payasayasahassANi / tatiyaM vIriyapavAyaM, tatthavi ajIvANaM jIvANaM sakammetaraM vIriyaM pavayaha tti vIriyappavAyaM, tassa bisattariya payasamasahassANi / cautthaM atthiNatthipavAyaM, jaM loe jahA vA atthi jahA vA Natthi athavA siyavAdAbhippAtato jahevAsti nAstItyevaM pravadati iti atthiNatthipavAyaM bhaNiyaM, taMpi padaparimANato saddhiM padasayasahassANi / paMcamaM NANapavAdati, tammi matiNANAdipaMcakassa gAheNa parUvaNA jamhA kayA tamhA NANappavAyaM tammi padaparimANaM egA koDI egapadUNA / chaTuM saccapavArya, saccaM - saMjamo saccavayaNaM vA taM saccaM jattha sabheyaM sapaDivakkhaM ca vannijjar3a taM saccappavArya, tassa padaparimANaM egA payakoDI chappayAhiyA / sattamaM AyappavAyaM, Ayatti AtmA, so'NegahA jattha NayadarisaNehiM vannijjaitaM AyappavAyaM, tassavi padaparimANa chavvIsaM padakoDIo / aTThamaM kammappavAyaM NANAvaraNAdiyaM aTThavihaM kammaM payatiThiaNubhAgapadesA diehiM bhedehiM annehi ya uttaruttarabhedehiM jattha vannijjai taM kammappavAyaM, tassavi payaparimANaM egA payakoDI asIti ca payasahassA bhavati / NavamaM paccakkhANappavAyaM, tassa ya padaparimANaM carAsItiM payasahassA bhvNti| dasamaM vijjANuppavAyaM, tattha aNage vijjAtisayA vaNNiyA, tassa ya padaparimANaM egA payakoDI dasa payasahassA / ekkArasamaM avaMjhati, vaMjhaM NAma NipphalaM Na vaMzamavaMjha, saphalamityarthaH, sabve NANatavasaMjamajogA saphalA vannijjaiti, appasatthA ya pamAdAdiyA savve asuhaphalA vanniyA, ato avajhaM, tassavi payaparimANaM chabbIsaM padakoDIo / vArasamaM pANAuM, tattha AuM prANavidhAnaM savvaM sabheyaM ane ya prANA vanitA, tassa payaparimANaM egA payakoDI chappannaM ca padasayasahassANi / terasamaM kiriyAvisAlaM, tattha kAyakiriyAhiMsAdao pUrvagataM anuyogatha // 108 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI 18| visAlatti sabheyA saMjamakiriyAo baMdhakiriyAvihANA ya, tassavi payaparimANaM Nava koDIo / codasamaM logabiMdusAra, taM ca hAribhadrIya gaDikAnuimammi loe sualoe vA biMdumiva akkharassa savvuttamaM savvakkharasannivAyaparitattaNao logabindusAraM bhaNiyaM, tassa ya payapa-12 yoge vRttI rimANaM addhatterasapayakoDIo / se taM puvvgte|| citraantr||109|| gaMDikA: se kiM tamityAdi, anurUpaH anukUlo vA yogo'nuyogaH, sUtrasya nijenAbhidheyena sArddhamanurUpaH saMbaMdha ityarthaH, sa ca | dvividhaH prajJaptastadyathA-mUlaprathamAnuyogazca gaNDikAnuyogazca, 'se kiM tamityAdi, ihaikavaktavyatApraNayanAnmUlaM tAvatIrthakarAsteSAM prathamaH-samyakvAptilakSaNapUrvabhavAdigocaro'nuyogo mUlaprathamAnuyogaH, tathA cAha-'mUlapaDhamANuyoge 'mityAdi, sUtrasiddha yAvat 'se taM mUlapaDhamANuyoge / 'se kiM tamityAdi,ihaikavaktavyatArthAdhikArAnugatA gaNDikA ucyante tAsAmanuyogaH-artha kathanavidhiH gaNDikAnuyogaH,tathA cAha-'gaMDiyANuyoge NamityAdi,tattha kuMlagaragaMDiyAsu kulagarANaM vimalavAhaNAdINaM puvvaja4mmaNAmAda kahijjai,evaM sesAsuvi abhidhANavasato bhAveyavvaM jAva cittaMtaragaMDiyAo,citrAH-anekArthA antare-RSabhAjitatIrtha-13 | karAntare gaNDikA-ekavaktavyatAdhikArAnugatAH, etaduktaM bhavati-RSabhAjitatIrthakarAntare tadvaMzajabhUpatInAM zeSagatigamanavyudAsena | | zivagatigamanAnuttaropapAtaprAptipratipAdikAzcitrAntaragaNDikA iti / eyAsi parUvaNe puvAyariehiM imo vihI diTTho___AdiccajasAINaM usamassa pauppae NaravartaNaM / sagarasutANa subuddhI iNamo saMkhaM parikahei // 1 // coddasa lakkhA siddhA Niva-11 tINiko ya hoti sabaDhe / ekikaTThANe puNa purisajugA hota'saMkhejjA // 2 // puNaravi coddasalakkhA siddhA NiktINa doni svvddhe| DRAUGAISIAIAIA GIGASEX Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI-18 dugaThANevi asaMkhA purisajugA hoMti NAyavvA // 3 // jAva ya lakkhA codasa siddhA pannAsa hoMti sabaDhe / patrAsahANe'vi tu gaMDikAnuhAramadrAyapurisajugA hoMti'saMkhejjA // 4 // eguttarA uThANA savvaTThANe ya jAva panAsA / evekekagaThANe purisajugA hot'sNkhejjaa|| 5 // yoge vRttI |vivarIyaM savvaDhe coddasalakkhA u Nivvuto ego / saccava ya parivADI pannAsaM jAba siddhIe // 6 // teNaM paraM tu lakkhA do do hai maMDikAH // 11 // ThANA ya samaga vaccaMti / sivagatisavvade'hiM iNamo tesiM vihI hoi // 7 // do lakkhA siddhIe do lakkhA naravatINa sabaDhe / evaM | tilakkha caupaMca jAva lakkhA asaMkhejjA // 8 // sivagatisavvadvehiM cittaragaMDiyA tato curo| egA eguttariyA egAdi biuttarA bitiyA // 9 // tatiegAditiuttarA tigamAdiviuttarA cauttheyaM / paDhamAe siddhiko dobhi ya savvaTThasiddhammi // 10 // di tatto tini nariMdA siddhA cattAri hoMti savvaDhe / iya jAva asaMkhejjA sivagatisavvaTThasiddhehiM // 11 // tAhe biuttarAe siddhiko tithi hoMti savvaDhe / evaM paMca ya satta ya jAva asaMkhejja donnitti // 12 // ega cau satta dasagaM jAca asaMkhajja hoMti doSi ti / sivagatisavvadvehiM tiuttarAe muNeyavvA // 13 // tAhe-tiyagAi biuttarAe auNattIsa tu titaga ThAvetuM / paDhame Natthi kkhevora dasesasu imo bhave khevo // 14 // duga paNa Navarga terasa sattarasa duvIsa chacca advaiva / bArasa caudasa taha aTThavIsa chabbIsa paNuvIsA 5 // 15 // ekArasa tevIsA sIyAlA satari satahattarI taha ya / iga duga sattAsII egucarimeva baavtttthii|| 16 // auNacari cauvIsA chAyAla sayaM taheva chabbIsA / ee rAsIkkhevA tigaaMtaMtA jahAkamaso // 17 // sivagatisabaDhehiM do do ThANa visamuTAttarA NeyA / jANatIsavANe uNatIsaM puNa chavIsAe // 18 // visamattarA ya paDhamA evamasaMkha vismuttraanneyaa| sabvatthavi aNtilaalaa||110|| annAe AdimaM ThANaM // 19 // auNattIsa vAre ThAveuM Natthi paDhamae khevo / sesasu'DavIsAe savvastha dugAdio khevo // 20 // RECASSAGAR OMOMOMOMOM Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandIhAramA vRttI // 11 // gaDikAnu..yoge citrAntaragaMDikA SARASWAKARAA sivagatipaDhamAdIe bitiyAe taha ya hoti sabaDhe / iya egaMtariyAI sivagaisabaDhaThANAI / / 21 / / evamasaMkhejjAo cittaragADiyAo NeyavvA / jAva jiyasatturAyA ajiyajiNapiyA samuppanno // 22 // evaM gAhAhiM cicaMtaragaMDiyAo samacAo / imA ya eyAsiM ThavaNA ettiyA lakkhA siddhigayA 14 | 14 14 | 14 | 14 | 14 [14 14 | 14 | 14 14 etiyA sabar3ha gayA, | 1 | 2 3 4 5 6 7 8 9 1050 evaM jAva asaMkhA purisajugA siddhA esA paDhamA, ao paraM |1| 2 | 3 | 4 5 6 7 8 9 1050 savvaTThapi gayA ettiA lakkhA -siddhA ettiyA lakkhA // evaMpi asaMkhejjA purisajugA siddhA, | 14 | 14 | 14 14 14 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | 14 | esA bIyA, ao paraM 3 | 4 | 5 6 samvadvevi gayA etiyA lakkhA. 2 7 |evaM jAva asaMkhejjA AvaliyA, siddhA ettiyA lakkhA 2 3 4 5 6 7 RAKAR Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dugAieguttarA dovi gacchati | 1 | 3 | 5 | 8|9| |gaMDikAnuhAribhadrIya hai| yoge vRttI | AvaliyA dUragamaNao paMcAsIime ThANe ciTThati taiyA maiDiyA, | citrAntara gaDikAH // 112 // ataH paraM catasro gaNDikA ekottarikAdikAH pradarzyante-zivagatau sarvArthe ca evaM asaMkhejjA cittataragaDiyA, egAi eguttariyA | | paDhamA NeyA, siddhA ettiyA savaDhe ettiyA ceva, evaM jAva asaMkhejjA, egAdiviuttarA | | bitiyA 21 cittatara gaNDiyA, siddhA etiyA savvaDhe etiyA ceva, evaM jAva asaMkhejjA cittaragaMDiyA, egAditiuttarA taiyA tatazcaturthI vyAdikA dvayAdiviSamottaraprakSepA ekonaviMzatridaMkAn saMsthApya nidarzyate, SSSSSSSSSSS ettiyA savvaDhe | 3 | 8 | 16 | 25 11 | 17 | 29 14 50 80 | 5 |74 | 72/49/29 zivagatau siddhA | 5 | 12 | 20 | 9 | 15 31 | 28| 26/73 | 4 |90 65 28 103 . // 112 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 nandI hAribhadrIya vRtto // 113 // 55- 3333498ASABSE eciyA puNovi | 29 34 42 51 37 43 55 40 76 /106 31 100 98 71 55/.. gaMDikAnusivagatI -evaM punaH punaH patra- yoge savvadvasiddhau tu |31 38 46 35 41 57 54 52 99/30 116/ 91 53 125/ . " citrAntara gaMDikA: | pazcAzadAdau kRtvA ekonatriMzat sthAnAni saMsthApya dvayAdiprakSepakena yAvat pazcimasthAne ekAzItirbhavati || 55 60 68 77 63 79 81 66 102132 57 126 124101 81. anena uttarA asaMkhyeyAcitrAntaraga57 54 72 61 67 83 80 / 78 125 56 142117 79.155/ . | |NDikA neyA, sesaM gAhANusAreNaM neyavvaM jAva asaMkhejjA, zeSa nigadasiddhaM yAvat ' se taM aNuoge'. se kiM tamityAdi // cUDA iva cUDA, iha dRSTivAde parikarmasUtrapUrvAnuyogoktAnuktArthasaMgrahaparA granthapaddhataya cUDA iti, | etAvAdyAnAM caturNAmeva pUrvANAM bhavanti, na zeSANAmiti, ata evAha-'AdillANa' mityAdi, saMkhyAtAH / samprati pUrvo-18 gAmiyaM yathAsaMkhyaM " cau bArasaTTha dasa yA havaMti cUDA cauNha puvvANaM / ee ya cUlavatthU sabbuvariM kila paDhijjaMti // 1 // " zeSamAnigamanaM sUtrasiddhameva, navaraM 'saMkhajjA vatthuci paNuvIsuttarANi do sayANi, 'saMkhejjA cUlavatthu ci cautIsaM / sAmA- zA | tamoghato dvAdazaMgaviSayameva darzayabAha-- DISHA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUlAH dvAdazAMgya ArAdhanA| virAdhanA phalaM nandI 'icceya' mityAdi (58-247 ) // ityetasmin dvAdazAGge gaNipiTaka iti pUrvavat, anantA bhAvAH prajJaptA iti yogaH, hAramadrAyatitatra bhavantIti bhAvAH jIvAdayaH padArthAH, ete ca jIvapudgalAnantatvAt anantA iti, tathA anantA abhAvAH, sarvabhAvAnAmeva vRttI pararUpeNAsattvAt ta evAnantA abhAvA iti, svaparasattAbhAvAbhAvobhayAdhInatvAt vastutattvasya, tathAhi-jIvo jIvAtmanA bhaavo'||114|| | jIvAtmanA cAbhAvo'nyathA'jIvatvaprasaMgAd, atra bahu vaktavyaM tatsu nocyate gamanikAmAtratvAt Arambhasya, anye tu dharmApekSayA anantA bhAvAH anantA abhAvAH prativastvastitvanAstitvAbhyAM pratibaddhA iti vyAcakSate, tathA'nantA hetavaH, tatra hinoti-gamayati jijJAsitadharmaviziSTAnAniti hetuH, te cAnantA vastuno'nantadharmAtmakatvAt tatpratibaddhadharmaviziSTavastugamakatvAcca hetoH, sUtrasya cAnantagamaparyAyAtmakatvAditi, yathoktahetupratipakSato'nantA ahetavaH, tathA'nantAni kAraNAni mRtpiNDatantvAdIni ghaTapaTAdinirvarttakAni, tathA'nantAnyakAraNAni, sarvakAraNAnAmeva kAryAntarAkAraNatvAt, na hi mRtpiNDaH paTaM nivarttayatIti, evaM bhAvAbhAvAH hetvahetavaH kAraNAkaraNAni, jIvA:-prANinastathA ajIvA-yaNukAdayaH, tathA bhavyA:-anAdipAriNAmikabhavyabhAvayuktAH, ete'nantAH prajJaptAH, tathA abhavyA:-anAdipAriNAmikAbhavyabhAvayuktAH, ete'nantAH prajJaptAH iti yogaH, tathA siddhA anantAH, tathA anantA asiddhAH prajJaptA iti, iha bhavyAbhavyAnAmAnantye'bhihite anantA asiddhA iti yat punarabhidhAnaM tat | siddhebhyo'nantaguNatvakhyApanArthamiti // sAmprataM dvAdazAMgavirAdhanArAdhanAniSpannaM traikAlikaM phalamupadarzayabAha-icceya' mityAdi, ityetad dvAdazAMga gaNipiTakaM atItakAle anantA jIvA AjJayA virAdhya caturantaM saMsArakAntAraM 'aNupariyarTisu' ti anuparAvRcimanta Asan , idaM hi dvAdazAMgaM sUtrArthobhayabhedana trividhaM, tatazcAjJayA-gUtrAjJayA'bhinivezato'nyathApAThAdilakSaNayA virAdhya FAGAKAKAASASAKA SHN54545454 // 114 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttI 48862 nandI- atItakAle anantA jIvAzcaturantaM saMsArakAntAraM-nArakatiryanarAmaravividhavRkSajAladustaraM bhavATavIgahanamityarthaH, anuparAvRttA dvAdazAMgyahAribhadrIya 4 ArAdhanA| Asan jamAlivat , arthAjJayA punarabhinivezato'nyathAprarUpaNAdilakSaNayA goSThAmAhilavat , ubhayAjJayA punaH paMcavidhAcAra virAdhanA| parijJAnakaraNodhatagurvAdezAdilakSaNayA gurupratyanIkadravyaliGgadhAryanekazramaNavat, athavA dravyakSetrakAlabhAvApekSayA''gamoktAnuSThA- 'phalaM // 115 // namevAjJA, etadvirAdhanayavAnuparAvRttA Asan , uktaMca-"savvAovi gatIo avirahiyA NANadaMsaNadharehi" ityAdi, 'icceya' mityAdi, gatArthameva, navaraM 'parittA jIvA' iti saMkhyeyA jIvAH, vartamAnaviziSTavirAdhakamanuSyajIvAnAM saMkhyayatvAt , 'aNupariya{ti' ti anuparAvartante, bhramantItyarthaH, 'icceta'mityAdi, idamapi bhAvitArthameva, navaraM 'aNupariyaTTissaMti' tti anuparAvartiSyante, paryaTiSyanti ityrthH|| 'icceta' mityAdi, ityetad dvAdazAMga gaNipiTakaM atItakAle'nantA jIvA ArAdhya 4. caturantaM saMsArakantAraM 'bItivaiMsvi' tivyatikrAntavantazcaturgatikasaMsArollaMghanena muktimavAptA ityarthaH, 'icceya' mityAdi, gatArtha navaraM 'vIivayaMti' ti vyutkrAmanti, 'icceda' mityAdi gatArthameva, navaraM 'vitIvayissaMti' ti vyutkramiSyante, etatprabhAvAt setsyantItyarthaH / yadidamaniSTatarabhedabhinnaM phalaM pratipAditametat sadA'vasthAyitve sati dvAdazAMgasyopajAyata ityata Aha. 'icceya' mityAdi, ityetad dvAdazAMga gaNipiTakaM na kadAcinnAsId anAditvAt, na kadAcina bhavati sadaiva bhAvAt , na kadAci-15 vana bhaviSyati, aparyavasitatvAt , kiM tarhi?-'bhupiM cetyAdi, dhruvatvAdeva niyataM, paJcAstikAyeSu lokavacanavat , niyatatvAdeva shaa-hai| zAzvataM, samayAvalikAdiSu kAlavat , zAzvatatvAdeva vAcanAdipradAne'pyakSayaM, gaMgAsindhupravAhe'pi pauNDarIkahadavat , akSayatvAdevAvyayaM, mAnuSottarAd bahiHsamudravat , avyayatvAdeva svapramANe'vasthitaM, jambUdvIpAdivat , avasthitatvAdeva nityamAkAzavat , sAmprataM dRSTA-la PRAKACCCCCC4-7 // 115 // AR Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrutasyaviSayaHbhedA lAbhazca nandI- ntamAha-se jahA NAmetyAdi, tadyathA nAma paMcAstikAyA:-dharmAstikAyAdayaH na kadAcinnAsan na kadAcitra santi na kadAcina hAribhadrAya bhaviSyanti, abhUvan bhavanti bhaviSyanti ca, dhuvA ityAdi pUrvavat , 'evAmeve' tyAdi nigamanaM nigadasiddhameva / 'se samAsaoM vRttI ityAdi, tad dvAdazAMgaM samAsatazcaturvidhaM prajJaptaM ityAdi, prAyo gatArthameva, navaraM dravyataH zrutajJAnI upayuktaH san sarvadravyANi jaa||116|| nAti pazyatItyatrAbhinnadazapUrvadharAdiH zrutakevalI parigRhyate, tadArato bhajanA, sA punarmalavizeSato jJAtavyeti, atrAha-nanu pazya tIti katha?, sakalagocaradarzanAyogAd, atrocyate, prajJApanAyAM zrutajJAnapazyattAyAH pratipAditatvAdanuttaravimAnAdInAM cAle- khyakaraNAt sarvathA cAdRSTasyAlekhyakaraNAnupapatteH, evaM kSetrAdiSvapi bhAvanIyamiti, anye tu na pazyatItyabhidadhati // sAmprataM saMgahagAthAmAha 'akkhara sannI' tyAdi (*86-249) / iyaM gatAthaiva, navaraM saptApyete sapratipakSAH, te caivaM-akSarazrutamanakSarazrutamityAdi, hai idaM punaH zrutajJAnaM sarvAtizayaratnasamudrakalpaM, tathA prAyo gurvAyattatatvAt parAdhInaM, ato vineyAnugrahArtha yo yathA cAsya lAbhastathA darzayayannAha___'Agama' gaahaa||(*87-289) AgamanamAgamaH, AGa abhividhimaryAdArthatvAt abhividhinA maryAdayA vAgamaH-pariccheda AgamaH, sa ca kevalamatyavadhilakSaNo'pi bhavati atastadvyavacchityarthamAha-zAsyate'neneti zAstra-zrRMta, AgamagrahaNaM tu paSTitaMtrAdikuzAstravyavacchedArtha, teSAmanAgamatvAt , samyakaparicchedAtmakatvAbhAvAdityarthaH, zAstratayA ca rUDhatvAt , tata Agama 454545% // 16 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI hAribhadrIya vRttau // 117 // AAAAAAAvara zvAsau zAstraM ca AgamazAstraM tasya grahaNamiti samAsaH, gRhItihaNaM, yad buddherguNairvakSyamANalakSaNaiH karaNabhUtairaSTabhidRSTaM tad brukte buddhiguNAH | zrutajJAnasya lAbhaH zrutajJAnalAbhastaM tadeva grahaNaM bruvate, ke ?-pUrveSu vizAradA-vipazcito dhIrAH, vratAnupAlane sthirA ityarthaH, ayaM zravaNagAthArthaH // buddhiguNairaSTabhirityuktaM te cAmI vidhiH _ 'sussUsati' gAhA // (*88-249 // vinayayukto gurumukhAt zrotumicchati zuzrUSate, punaH pRcchati pratipRcchati, tat zrutamazaMkita karotIti bhAvArthaH, punaH kathitaM sacchRNoti, zrutvA gRhNAti, gRhItvA cahate-paryAlocayati, kimidamitthamutAnyatheti, cazabdaH samuccayArthaH, apizabdAt paryAlocayana kiMcit svabudhdhyA'pyutprekSate, tatastadanantaramapohate ca, evametadyadAdiSTamAcAryeNeti, punastamarthamAgRhItaM dhArayati karoti ca samyak taduktamanuSThAnamiti, taduktAnuSThAnamapi ca zrutaprAptiheturbhavati, tadAvaraNakSayopa| zamAdinimittatvAttasyeti, athavA yadyadAjJApayati gurustat samyaganugrahaM manyamAnaH zrotumicchatIti, pUrvasandiSTazca sarvakAryANi | kurvan punaH pRcchati pratipRcchati punarAdiSTaH san samyak zRNoti, zeSaM pUrvavat // buddhiguNA vyAkhyAtAstatra zuzrUSatItyuktaM, idAnIM zravaNavidhipratipAdanAyAha - 'mU' gAhA (*89-249) // mUkamiti mUkaM zRNuyAt , etaduktaM bhavati-prathamazravaNe saMyatagAtrastUSNIM khalvAsIta, tathA hai // 11 kA dvitIye huMkAraM ca, ISadvandanaM kuryAdityarthaH, tRtIye bADhakAraM kuryAta-bADhamevametanAnyatheti, caturthazravaNe gRhItapUrvAparasUtrAbhiprAyo manAk pratipRcchAM kuryAt , kathametaditi, paMcame tu mImAMsAM kuryAt , mAtumicchA mImAMsA pramANajijJAsetiyAvat , tataH SaSThe REGNANC4 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandI zravaNavyAkhyAna S- nAvidhi: upasaMhArazca zravaNe taduttarottaraguNaprasaMgapAragamanaM cAsya bhavati, pariniSThA saptame zravaNe bhavati, etaduktaM bhavati-guruvadanubhASata eva saptame | hAribhadrIyatAzravaNe iti // evaM sAvat zravaNavidhiruktaH, idAnI vyAkhyAnavidhimabhidhitsurAhavRttI 'suttattho0' gAho (*90 249) sUtrArthamAtrapratipAdanaparaH sUtrArthaH,anuyoga iti gamyate,khaluzandastveSakArArthaH, sa caavdhaa||118|| | raNe, etaduktaM bhavati-guruNA sUtrArthamAtrAbhidhAnalakSaNa eva prathamo'nuyogaH kAryaH, mA bhUt prAthamikavineyAnAM matimohaH, dvitIyo'-| | nuyogaH sUtrasparzikaniyuktimizraH kArya ityevaMbhUto bhaNito jinaizcaturdazapUrvadharaizca, tRtIyazca niravazeSaH, prasaktAnuprasaktamapyucyeta evaMlakSaNo nivazeSaH kArya iti 'eSa' uktalakSaNo vidhAnaM vidhiH prakAra ityartho 'bhaNita' pratipAdito. jinAdibhiH, kva -sUtrasya nijanAbhidheyena sArdhamanukUlo yogo'nuyogaH sUtrAnvAkhyAnamityarthaH, tasminnanuyoga iti gAthArthaH, Aha-pariniSThA saptama ityuktaM, jayazcAnuyogaprakArAH, tadetat kathamiti, atrocyate, vineyagaNaM vijJAya trayANAmanyatamaprakAreNa saptavArakaraNAdavirodhAdityopavine8 yaviSayaM tAvat sUtraM, na punaH sa eva niyamavidhiH, udghaTTitajJavineyAnAM sakRt zravaNa evAzeSagrahaNadarzanAdalaM vistareNa / / / da 'seta'mityAdi // (59-259) / tadetat zrutajJAnamiti nigamanaM, 'seta'mityAdi, tat parokSamiti nigamanameva / nanyadhyanavivaraNaM samAptam // yadihotsUtramajJAnAd , vyAkhyAtaM tad bahuzrataiH / kSantavyaM kasya sammohazchamasthasya na jAyate // 1 // nandyadhyayanavivaraNaM kRtvA yadavAptamiha mayA puNyam / tena khalu jIvaloko labhatAM jinazAsane nandIm // 2 // katiH sitAmbarAcAryajinabhaTTapAdasevakasyAcAryazrIharibhadrasyeti / namaH zrutadevatAyai bhgvtyai| samAptA nandiTIkA grnthaagrN2336|| RECASEARSAARAK OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM | // 118 //