________________
ઉપકારક ચતન્યવાદ
૩૯
અને આત્યાતિક ઉપકાર કરવાની સુવિશુદ્ધ ભાવનામાંથી ઉત્પન્ન થએલે અનંત જ્ઞાનીઓનો યથાર્થ વિજ્ઞાનવાદ કયાં ? એ બે વચ્ચે આકાશ-પાતાળ જેટલું અંતર છે. કારણ કે એકની ઉત્પત્તિ સ્વાર્થમાંથી છે અને બીજાની ઉત્પત્તિ પરમાર્થમાંથી છે.
જ સાચે વિજ્ઞાનવાદ જ સ્વાર્થ અને પરમાર્થના કારણે એ બંને જાતના વિજ્ઞાનવાદ વચ્ચે ઉત્તર અને દક્ષિણ જેટલું મોટું અંતર પડી જતું હોવાથી, એ બંને માટે એક જ પ્રકારની કલ્પના કરવી કે એ બંનેને એક જ ભાવે તળવા, તે કોઈ પણ રીતે વ્યાજબી નથી, તર્ક કે ન્યાયસંગત નથી.
જગતના જીવનું કલ્યાણ કરવા માટે ઉત્પન્ન થયેલ વિજ્ઞાનવાદ, કેઈનું પણ અકલ્યાણ થાય એવી પ્રવૃતિ કદી જ આચરે નહિ. જે વિજ્ઞાનવાદના આવિભાવમાં સર્વનું હિત થતું હોય અને કોઈનું પણ અહિત ન થતું હોય તે જ વિજ્ઞાનવાદ પોતાના વિજ્ઞાનવાદ' નામને સાર્થક કરનાર છે.
વિજ્ઞાનવાદ એવું નામ ધારણ કરવા છતાં, તેના દ્વારા થતાં કાર્યો અજ્ઞાનવાદીઓને પણ ટપી જાય તેવાં હોય તો કોઈ પણ વિવેકી માણસ તેને વિજ્ઞાનવાદ તરીકે સ્વીકારવા તૈયાર થઈ શકે નહિ. - આધુનિક વિજ્ઞાનવાદ આ રીતે જગતના કલ્યાણમાં વૃદ્ધિ કરનારે નહિ હોવા છતાં, વર્તમાન જગતમાં તે પૂરતા પ્રમાણમાં પૂજાય છે તેમજ મનાય છે, તેનું કારણ
