________________
આસ્તિકતાનો આદર્શ
કમને માનવાર્ની શી આવશ્યકતા છે ?” તો તે કલ્પના બરાબર નથી. કારણ કે આહાર-કંટકદિરૂપ સુખ-દુઃખનાં તુલ્ય સાઘને જેને પ્રાપ્ત થયાં છે; એવી વ્યકિતઓનાં પણ સુખ-દુઃખાનુભવરૂપ ફળમાં અનેક પ્રકારની તરતમતા અનુભવાય છે. - ફળની અનુભવાતી તરતમતા કાર્ય છે અને કાર્યની તરતમતા એ કારણની તરતમતા-વિષમતાને વનિત કરે છે. આવી તરતમતા વિષમતાવાળું જે કારણ છે, તેજ કર્મ છે. તે સિવાય અન્ય કેઈ નહિ.
જ બાળ–શરીરનું કારણ જ યુવાન શરીર જેમ બાળ-શરીરપૂર્વક છે, તેમ બાળશરીર પણ શરીરાક્તરપૂર્વક છે. બાળ-શરીરનું કારણ જે શરીર છે, તે શરીરનું નામ કામણ-શરીર યાને કર્મ છે. જ સુખી થોડા અને દુઃખી ઘણું તેનું કારણ જ | કિયા માત્ર ફળદાયી છે દાનાદિ પણ ક્રિયા છે. માટે તે પણ ફળદાયી છે.
“કૃષિ ક્રિયાની જેમ પ્રશંસા આદિ દષ્ટ ફળે જ દાનાદિ ક્રિયાનાં ફળ છે, કિન્તુ અદષ્ટ ફળ કાંઈ નથી.” એમ માનવા જતાં હિંસાદિ અશુભ ક્રિયાઓનું ફળ અપકીતિ આદિ દષ્ટ ફળ જ માનવું પડશે, કિન્તુ અદષ્ટ ફળ કાંઈ રહેશે નહિ. તેથી સઘળા પાપી આત્માઓને પણ મરણ બાદ મોક્ષ થઈ જશે, કારણ કે દષ્ટ ફળ
