________________
સુખને ઉપાય
૩૦૩
થવું અને પરિણામે તે ઈચ્છાનુ તીવ્રતર થવું અથવા મળેલુ સુખ પૂરૂ ન થાય ત્યાં સુધી અધિકાધિક ઇચ્છા થતી રહેવી, તે તૃષ્ણા છે,
ઈચ્છા અને તૃષ્ણાને આ પ્રકારના ભેદ કરવામાં ન આવ, તે તે બ ંનેના યથાર્થ સ્વરૂપની સમજના લાભથી માનવી ચિત રહી જાય.
તૃષ્ણાના સમૂળ ક્ષયમાંથી સાચુ' સુખ જન્મે છે. આવુ સાચું સુખ જો કેઇ પણ ખરેખર અનુભવી રહ્યુ હાય, તે તે જગતથી સથા નિઃસ્પૃહ અનેલા ચેાગી-પુરૂષા જ અનુભવી રહ્યા છે, એ વાત સહુ કોઈને રવીકારવી પડે તેમ છે.
અને તેથી જ તત્વજ્ઞાની ષ્ટિએ, મનના સ ંતેાષ એ જ સુખ છે. અને સંતેાષાભાવ એ જ દુઃખ છે. સુખદુઃખનેા આ છેવટના નિંર્ણય, તત્વજ્ઞ પુરૂષાએ કરેલા છે.
તૃષ્ણાનેા ઉપશમ થવાથી સુખના ઉદ્દભવ થાય છે અને તૃષ્ણાની વૃદ્ધિ થવાથી દુ:ખની વૃદ્ધિ થાય છે. અર્થાત્ સુખ અને દુઃખ એ માનસિક ધર્મ છે, નહિ કે. શારીરિક ધર્મ યા ખાદ્ય પદાર્થો એ જ તેના મુખ્ય .
કારણેા છે.
ગમે તેવી શારીરિક થિતિમાં અને ગમે તેવા ખાદ્ય પદાર્થોના સચે ગેામાં પણ આત્મા જો મનનુ સ્વારથ્ય
