________________
સુખનો ઉપાય
૩૦૧
અંતે જે નિર્ણય કર્યો છે તે વારંવાર જગત સમક્ષ જાહેર કર્યો જ છે.
એ નિર્ણય શું છે, એ સમજતાં પહેલાં આ વિષયમાં અન્ય પુરૂષના અભિપ્રાય પણ જોઈએ.
કવિ ભર્તુહરિજી કહે છે કે – "तषा शुष्यत्यास्ये पिबति सलिलं स्वादु सुरभि, क्षुधातः सशालीन्कवलयति शाकादिवलितान् । प्रदीप्ते रागाग्नौ सुदृढतरमाश्लिष्यति वधू, प्रतीकारो व्याधेः सुखमिति विपर्यस्यति जनः ॥१॥"
“તૃષાથી મુખ સુકાય ત્યારે સ્વાદિષ્ટ અને શીતળ જળને લેકે પીએ છે. ક્ષુધા વડે પીડાય ત્યારે શાકાદિ વ્યંજન સહિત ચોખા ખાય છે અને રાગાગ્નિ પ્રદીપ્ત થાય ત્યારે સ્ત્રીને ગાઢપણે આલિંગન કરે છે. આ રીતે વ્યાધિના પ્રતિકારને જ લેક “સુખ” છે એમ ભ્રમથી માને છે.
બીજાઓએ પણ કહ્યું છે કે, “તૂoid મયં, ફુલ ટુવાલમ સુવ'
તૃણાની પીડાથી દુઃખ જન્મે છે અને દુઃખની પીડામાંથી સુખ ઉદ્દભવે છે.”
તાત્પર્ય એ છે કે, મનુષ્યના મનમાં પ્રથમ આશા,
