________________
૧૨૪
આસ્તિકતાને આદેશ
વિચારતાં પણ એ સ્પષ્ટ થાય છે કે, સા જીવિત રહેવાની ઈચ્છા એ જ આત્માના અમરત્વ વભાવની સાખિતી છે.
એ જ રીતે પદ્માને જાણવાની ઈચ્છા એ જ આત્માના જ્ઞાન સ્વભાવથી સાબિતી છે તથા એ જ રીતે નિરંતર આનંદની ખેાજ કરવી, એ આત્માના આનંદ-વભાવની સાબિતી છે.
સદા જીવિત રહેવાની તથા પાર્શ્વને જાણવાની ઈચ્છા એ જેમ અનંત જીવન અને નિ:સીમ જ્ઞાન એ આત્માનું સ્વરૂપ છે એમ સિધ્ધ કરે છે, તેમ સવ આત્માએ હમેશાં આનદની જ શેાધમાં રહે છે એ જ એક નિશ્ચિત અને પર્યાપ્ત પ્રમાણ છે કે, આનદ એ પણ અંતરાત્માને સ્વભાવ છે.
જે પ્રકારે માછલી કેાઈ કારણસર જળની બહાર આવી જાય છે, તે ફરી પાછી જળમાં જવાને માટે જ ઉદ્યમ કરે છે, કારણ કે જળ એ જ એનુ‘ સ્વાભાવિક સ્થાન છે. એ જ પ્રકારે આત્મા પણ કોઇ કારણવશાત્ આનંદથી દૂર થાય છે, તેા પાછા તરત જ એ આનંદને પ્રાપ્ત કરવાં સતત ઉદ્યમ કર્યા કરે છે, કારણ કે આનંદ જ આત્માના મૂળ સ્વભાવ છે એટલુ જ નહિં પણ આન એ એનુ સ્વરૂપ જ છે.
આત્મા જે કાંઈ પ્રવૃત્તિ કરે છે તે સ્થાન દની પ્રાપ્તિના લક્ષ્યથી જ કરે છે. જો કે એ આનદની પ્રાપ્તિ માટે ચિત્ત સાધનાને પણ ઉપયાગ કરે છે અને અવિદ્યા
