________________
૧૯
અમાપ ઉપારડ, શ્રી જિનવચન
સર્વ દુઃખનું મૂળ રાગ કે બૈરાગ્યને પર્યાય શબ્દ છે રાગને અભાવ. અને એ રાગ સંસારી આતમાઓને કોઈ ને કોઈ રીતે વળગેલો હોય જ છે. સંસારી આત્માઓના દુઃખનું મૂળ પણ તે રાગ જ છે, કારણ કે જ્યાં રાગ હોય છે, ત્યાં તેથી વિરુદ્ધ વસ્તુ ઉપર દ્વેષ બેઠેલો જ હોય છે, અને રાગદ્વેષ જ્યાં બેઠા હોય છે, ત્યાં ભય, શેક અરતિ આદિ ન હોય એમ બનતું જ નથી.
ભય, શેક, અરતિ આદિ મનોવિકારની આધીનતા એ જ દુઃખ છે, એ કારણે દુઃખથી મુક્તિ મેળવવાના અથી આત્માઓએ “રાગથી મુકિત મેળવ્યા સિવાય બીજે ઉપાય જ નથી. એ રાગથી મુક્તિ થવી વૈરાગ્યને આધીન છે અને વૈરાગ્ય સંસારનાં યથાર્થ દવરૂપનાં જ્ઞાન ઉપર આધાર રાખે છે.
સંસારને તેના યથાર્થ સ્વરૂપમાં સમજાવનાર શ્રી જિનવચન સિવાય બીજું કોઈ નથી. એ કારણે વૈરાગ્યના
