________________
આત્મતત્ત્વને ાનવું જ પડે
વિષયાપભેગ કરતાં અનેકગણું અધિક જ છે, એ વાત સમજદાર પુરૂષાને સમજાવવી પડે તેમ નથી. ઉલટ-પક્ષે ઐહિક સુખ કે સંપત્તિ ગમે તેટલી પ્રાપ્ત થાય, તેની સાથે આત્મિક સુખ કે આત્મિક શાન્તિ પ્રાપ્ત થાય જ, એવેા નિયમ બાંધી શકાતા નથી.
૨૭૫
ઇન્દ્રિયગમ્ય બાહ્ય સુખ કરતાં બુદ્ધિગમ્ય આંતસુખની ચેાગ્યતા હમેશાં અધિક રહે છે, તેનુ એક કારણ એ પણ છે કે, વિષયસુખ અનિત્ય છે, જ્યારે આત્મિક સુખ નિત્ય છે. અહિંસા, સત્ય વગેરે ધર્મ બાહ્ય સુખ-દુઃખ ઉપર આધાર રાખતા નથી; પરતુ સર્વ કાળે અને સ પ્રસંગે એક સરખા લાગુ પડે છે. એમ સ કેઈ માને છે.
‘આ પ્રકારનું નિત્યત્વ' એ ધર્મોને શાથી પ્રાપ્ત થાય છે ?” એની ન્યાય તેમજ યુક્તિસંગત કેાઈ વ્યા– ખ્યા આધિભૌતિકવાદ મતવાદ કરી શકે તેમ નથી.
બાહ્ય સુખ-દુઃખ અનિત્ય અને નશ્વર હેાવાથી; તેના અવલેાકનપૂર્વક જે કાંઈ સિદ્ધાંતે! નક્કી કરવામાં આવે છે તે હમેશાં કાચા પાયા ઉપર જ રચાયેલા હાય છે ‘સત્ય ખાતર પ્રાણ જાય તે પણ પરવા નહિ,’ એવી ત્રિકાલમાધિત માન્યતા, તે ઘણાનું ઘણું સુખ' . એ તત્ત્વથી કદી પણ સિદ્ધ થઈ શક્તી નથી, એની સિદ્ધિ તેા આત્મા પેાતે નિત્ય છે' એમ માનવામાં આવે તે જ થઈ શકે તેમ છે. નિત્ય આત્માને માન્યા પછી,
.
