________________
૨૬૦
આસ્તિકતાના આદેશ
પામી શકી હોય, તે તેનુ કારણ આજ છે. ચાર્વાકને મત નીતિનું બંધન જરૂરનું નથી એમ પ્રતિપાદન કરતે હતા, જ્યારે આ મત પેાતાના સુખની વ્યવસ્થા માટે પણ પેાતાની દૃષ્ટિ મુજબ નીતિને મા સ્થાપન કરે છે.
અહિંસા.સત્ય આદિ સઘળા ધર્મ અને નીતિની જ્યાન્યા આ મતવાળા આ એક જ રીતે કરે છે કે, ‘હુ લેાકેાને મારીશ તે લેાક મને મારશે.’આ જાતની સ્વાશ્વક નીતિ સિવાય અહિંસાધનું બીજું કાંઈપણ તાપ નથી, એવા એ લેાકેાના મત છે.
સ્વાર્થનું પૂતળુ
* મનુષ્ય એટલે ત્રીજાએને દુ:ખી જોઈ દયા આવે છે, એનું તાપ પણ આ મત પ્રમાણે એ જ છે.
તે કહે છે કે, 'મારા ઉપર ભાવિમાં આવુ દુ:ખ આવે તે મારુ શું થાય? એ ભય જ બીજાની યા પ્રત્યે કારણ છે. પરાપકાર, ઔદાર્યાં, કૃતજ્ઞતા, માયા કે મૈત્રી વગેરે જે જે ગુણેા પ્રથમ દૃષ્ટિએ લેકના સુખ માટે છે એમ લાગે છે, તે મૂળમાં પેાતાના જ સુખ માટે અગરપેાતાના જ દુઃખના નિવારણુ ખાતર છે, માટે લેક તેને આચરે છે. પાપકર કે પરાર્થ એ કેવળ ભ્રાન્તિમૂલક શબ્દ છે. આપણા સઁપર મુસીબત આવે ત્યારે લેક આપણને મદદ કરે, એવી અંતઃસ્થ બુદ્ધિથી જ માણસે ખીજાને મદદ કરે છે યા દાન આપે છે. લેાક આપણા
*
