________________
૨૪૬
આસ્તિકતને આદર્શ થાય છે. સમતારૂપી ચન્દ્રિકા તેના હૃદયમાં સ્થાન લે છે. તે મમતાની સાથે શત્રુતા અને સમતાની સાથે મિત્રતા બાંધે છે મમત્વને નાશ થતાંની સાથે જ સ્ત્રમાં સમતા પ્રગટ થાય છે.
એ સમતા એ જ સકળ સુખનું મૂળ છે. સ્વર્ગનુ. સુખ દૂર છે અને મુકિતનું સુખ તે તેના કરતાં પણ દૂર છે, પરંતુ સમાના આવવાથી જે સુખને અનુભવ થાય છે, તે તો હૃદયને પ્રત્યક્ષ છે. એમાં કોઈની સાક્ષીની આવશ્યકતા નથી.
સ્મતારૂપી અમૃતરસનો આસ્વાદ કર્યા પછી, શૃંગારાદિ રસને આસ્વાદ, આત્માને વિષ સમાન લાગે છે. વિષયરસનો વિપાક પરિણામે કહ્યુ છે. સમતારસને આસ્વાદ પરિણામે મધુર છે.
વર્તમાન અને ભાવિનાં અનંત સુખોને ઉત્પન્ન કરનાર સમતારસની મધુસ્તાને ચાળ્યા પછી, બીજા રસોને ચાખવાને રસ આત્માને રહેતો નથી.
એ સમતા ગીઓને પ્રાણથી પણ પ્રિય છે. અથવા યેગીઓના પ્રાણ જ સમતા છે. સમતાપી પ્રાણ હણાયા પછી યેગી યેગી રહેતું નથી. એ કારણે યોગીપુરુષે પિતાને સઘળો પ્રયત્ન એ સમતારૂપી પ્રાણની રક્ષા કરવા માટે જ કરે છે. એનું જ નામ ઉત્કટ બૈરાગ્ય છે. એ બૈરાગ્યની પ્રાપ્તિ સિવાય સુખનાં ઇંફાં વ્યર્થ છે.
