________________
ઉપર
આસ્તિકતાને આદર્શ
ફળને માટે આ પૃથ્વી પર જે સંભવિત સુખ અને ઉપલબ્ધ સંપૂર્ણ શરીરાદિક સાથને છે તે અપૂરતાં છે તેથી એના માટે “સ્વર્ગલોકનું અસ્તિત્વ સ્વીકાર્યા વિના ચાલી શકે તેમ નથી.
* પુણ્યપાપનાં ફળ ઉપર વિચાર આત્માની જે શક્તિને વિશેષ ઉપગ થાય છે, તે શકિત, વિશેષ વ્યક્ત થતી જાય છે અને જે શક્તિને અલ્પ ઉપગ થાય છે, તે શક્તિ, ઓછી વ્યક્ત થાય છે. એ નિયમથી પણ પાપ-પુણ્યનાં ફળે પર વિચાર કરી શકાય છે.
જે આત્માએ ઈન્દ્રને ભેગમાં અધિક આસક્ત છે, તે આત્માએ પિતાની વિવેકશકિતને એ છે ઉપયોગ કરે છે. એના ફળ સ્વરૂપ એ આત્માઓ એવી અવસ્થા પ્રાપ્ત કરે છે, જેમાં વિવેક્શકિતની અભિવ્યકિત અતિ અલ્પ યા બિલકુલ થતી નથી.
ઈન્દ્રિયોગ-પરાયણોમાં પણ જે આત્મા કોઈ એક ઈન્દ્રિયના વિષયભેગમાં જ વિશેષ આસકત રહે છે, તે એવી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે, કે જેમાં એ એક ઈન્દ્રિયનું જ્ઞાન અત્યલ્પ યા બિલકુલ થતું નથી.
આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણોમાં અધિક રૂચિ રાખના૨માં તે–તે પ્રમાણમાં આત્માની જ્ઞાનાદિ શકિતઓની અભ્યાધિક અભિવ્યકિત થાય છે. એટલું જ નહિ પણ
