________________
૧૫
જીવને મોટામાં મોટો શત્રુ
• બે પ્રકારના શત્રુઓ * આત્મકલ્યાણકર તરોમાં શ્રધ્ધા સ્થાપીને તદનુરૂપ વર્તન દ્વારા પરમ આત્મવિશુદ્ધિ સાધી શકાય છે, એ શાસ્ત્રવચનમાં સો ટચની નિષ્ઠા આપનારા આત્માઓએ, તે પણ જાણું લેવું જરૂરી છે કે, આત્માનું અહિત કરનારા “અંતરંગ શત્રુઓ ક્યા છે અને કેવા છે.
શત્રુઓ બે પ્રકારના હોય છે :
એક બહિરંગ અને બીજા અંતરંગ.
બહિરંગ શત્રુઓ જેટલું નુકશાન કરી શકે છે, તેના કરતાં અનેકગણું અધિક નુકશાન અંતરંગ શત્રુઓ કરે છે. એટલું જ નહિ પણ બહિરંગ શત્રુઓ તરફથી થનારા નુકશાનથી બચાવી લેનારાં સાધને જેટલાં વિપુલ અને સુલભ હોય છે, તેટલા વિપુલ અને સુલભ અંતરંગ શત્રુઓના ભયનું નિવારણ કરવાનાં સાધનો હેતાં નથી.