________________
૧૨૮
આસ્તિકતાનો આદર્શ
જ નથી ઈચ્છતો, કિન્તુ બીજાઓ પર શાસન કરવાને પણ ઈચ્છે છે. કેવળ શાસન જ નહિ, કિન્તુ યદિ સંભવ હોય તો અખિલ બ્રહ્માંડનું સ્વામિત્વ ઈચ્છે છે. એટલા માટે ઐશ્વર્ય પણ આત્માનો સ્વભાવ છે, એ યુક્તિ અને અનુભવ ઉભય દષ્ટિએ સત્ય ઠરે છે.
અખિલ બ્રહ્માંડના સ્વામિત્વની ઈછા છતાં, આત્મા વર્તમાનમાં ઐશ્વર્યહીન અવસ્થા અનુભવી રહ્યો છે. તેનું કારણ સ્પષ્ટ જ છે.
આત્માનું સ્વાભાવિક અનંત ઐશ્વર્ય વર્તમાનમાં એને રોકનાર કર્મનાં આવરણથી ઢાએલું છે. અનંત દાન, અનંત લાભ, અનંતભેગ, અનંત ઉપભોગ અને અનંત વીર્ય એ આત્માનું સ્વાભાવિક ઐશ્વર્યા છે.
અન્ય આત્માઓનાં દાન, લાભ, ભેગ આદિમાં અંતરાયે નાખીને આત્મા પિતાના સ્વભાવિક ઐશ્વર્યને ગુમાવીને બેઠો છે.
જ્યાં સુધી બીજાઓના દાનાદિમાં અંતરાયભૂત થવાનું કાર્ય આત્મા ચાલુ રાખે છે, ત્યાં સુધી તેની અનંત દાનાદિ શકિતએ પ્રગટ થઈ શકતી નથી. પરંતુ અધિક ને અધિક દબાતી જાય છે. જેટલા જેટલા અંશે તે બીજાઓને વિનાદિ કરતો અટકે છે, તેટલે તેટલે અંશે તેની દાનાદિ શકિતઓ પ્રગટ થતી જાય છે જે દિવસે આત્મા બીજાઓને વિદનભૂત થતો સર્વથા અટકી જાય છે, તે દિવસે તેનું દાનાદિ સંપૂર્ણ ઐશ્વર્ય તેનાથી દૂર રહેતું નથી,
