________________
પાયાના પ્રશ્નો
૭૧
એ અવસ્થા કના સર્વથા વિનાશથી થનાર છે. જ્યાં સુધી આત્મા કર્મથી બદ્ધ છે, ત્યાં સુધી તેને ચતુતિરૂપ સગાર છે.
આત્મા જેમ સ્વસ વેધ પ્રત્યક્ષ છે, તેમ ક સ્વસંવેજૈન પ્રત્યક્ષ નથી, કારણ કે તે આત્માનેા ગુણુ નથી; પરંતુ તે કાણુ વણાના સૂક્ષ્મ પુદ્ગલેા છે, જે કેવળ સુજ્ઞાના જ્ઞાનને પ્રત્યક્ષ છે.
છદ્મસ્થ આત્માઓને વિદ્યમાન એવા ક્રના પુદ્ગલે પણ પ્રત્યક્ષ નથી, કારણ કે તે સૂક્ષ્મ છે, છતાં તેની વિદ્યમાનતા અનુમાનથી સાધ્ય છે. વિદ્યમાન એવા પર માણુએ . અતિશય સૂક્ષ્મ હૈાવાથી જેમ ઈન્દ્રિયાને અગેાચર છે, પણ સ્કંધાર્દિ કા દ્વારા અનુમાનગમ્ય છે, તેમ વિદ્યમાન એવા પણ કાણુ વ ણાનાં પુદ્ગલે આત્માની સાથે સુખદ્ધ હોવા છતાં ઇન્દ્રિયાને અગેચર છે, તેથી માત્ર તેનાં કાર્યો દ્વારા તે કેવળ અનુમાનગમ્ય
જ મના શકે છે.
નહિ
કર્મોની સિદ્ધિ માટે અહી ઘણાં અનુમાને આપતાં, માત્ર બે-ત્રણ અનુમાને જ આપીએ છીએ. સુખ-દુઃખાનુભવનું કારણ *
સુખ-દુઃખના અનુભવ એ કાર્ય છે, માટે તેને હેતુ ક્રમ છે. અકુરરૂપ કાના હેતુ ખીજ છે, તેની જેમ અહી' કાઈ એમ કલ્પના કરે કે, ‘સુખ-દુ:ખના અનુભવના હેતુભૂત આહાર કટકાદિ પ્રત્યક્ષ વસ્તુએ તે છે.ડી, અપ્રત્યક્ષ
