________________
પાયાના પ્રશ્ન
* ઈન્દ્રિયાને
અધિષ્ઠાત્તા
ઈન્દ્રિયા એ જ્ઞાનનાં કારણ છે, માટે તેને અધિષ્ઠાતા ( ચૈતન્ય સંપાક ) હોવા જોઈએ. જેમ ક્રૂડ, ચક્ર, ચિવરાદિ કરણા છે, તે તેતે અધિષ્ઠાતા કુંભાર અવશ્ય હાય છે.
વિષયાને આદાતા (ગ્રહણ કરનાર)
ઈન્દ્રિયે આદાન છે, અને વિષયે દેય છે, આદાનદેય હેય ત્યાં આદાતા અવશ્ય હાવા જોઈએ, જેમ સાસે આદાન છે અને લેજ્જુ ભાદેય છે, તેા તેને આદાતા લુહાર પણ છે, એજ રીતે ઈન્દ્રિયા દ્વારા વિષયાનુ આદાન કરનારા જે છે, તે આત્મા છે.
૬૯
*
* શરીરના સ્વામી *
શરીર પ્રતિનિયત સંઘાત અને રૂપાદિથી યુક્ત છે, માટે તેને કેાઈ અર્થી (સ્વામી) અવશ્ય હાવા જોઈએ. જેમ સુઘાત અને રૂપાદિથી મુકત ઘર વગેરેના સ્વામી અવશ્ય હાય છે. પ્રતિનિયત સંઘાત અને રૂપાદિથી જે ચુત નથી, તેને સ્વામી પણ કાઈ નથી. જેમ જંગલના
ટેકરા અથવા રેતીના ઢગલા.
મ ૫૨લાક — સિદ્ધિ
-
એ રીતે શરીર, ઇન્દ્રિયા વગેરેના કર્તા પણ આત્મા સિવાય અન્ય કોઈ પદાર્થ સિદ્ધ થતે નથી.
આત્મા એ સત્ પદાર્થ છે, પણ અસત્ નથી.’
'
