________________
૧૦૪
આસ્તિકતાને આદર્શ આત્મા સનાતન છે. અર્થાત આત્માનું અસ્તિત્વ ત્રિકાલાબાધ્ય છે. એ વસ્તુ સમજવા માટે સૌથી પહેલાં
એ નિર્ણય કરવો પડશે કે, “આ જગતમાં અવિદ્યમાન વસ્તુ કોઈ ઉત્પન્ન થતી નથી અને વિદ્યમાનને કદાપિ વિનાશ થતો નથી.' નાના વિદ્યતે મા, નાડમાવે વાતે સંત’
જે કદી હોતું નથી તે ઉત્પન્ન થતું નથી અને જે છે તેનો કી અભાવ થતો નથી.'
મતલબ કે કોઈ પણ દ્રવ્યનો વિનાશ થતું જ નથી. માત્ર તેનું રૂપ, આકાર, નામ કે સ્થાન બદલાય છે.
દાખલા તરીકે. સુથાર ખુરશી યા પાટલી બનાવે છે, ત્યારે તે કઈ ન પદાર્થ ઉત્પન્ન કરતા નથી, પરંતુ બજાર યા જંગલમાંથી લાવેલ લાકડાના ચેાગ્ય ટુકડા કરી, તેને યોગ્ય ઈચ્છિત આકારે ગોઠવે છે.
આ રીતે દરેક ચીજમાં સ્થાન, આકાર યા નામનું પરિવર્તન થવા સિવાય નવું કાંઈ ઉત્પન થતું નથી. મૂળથી અસ્તિત્વમાં જ ન હોય, તેવા કોઈપણ પદાર્થનું સર્જન યા વિનાશ આ જગતમાં છે જ નહિ.
આધુનિક પદાર્થ-વિજ્ઞાનના શોધકોને પણ આ જ વાત એક યા બીજા શબ્દોમાં સ્વીકાર કરે પડે છે.
કઈ એને “પદાર્થની અનશ્વરતા કહે છે. કેઈ એને પદાર્થનું અનુત્પાદવ કહે છે, તો કઈ એને “શકિતનું નિત્યત્વ કહીને સ્વીકારે છે.
