________________
૬૮
આસ્તિકતાને આદર્શ
વિષયે પ્રત્યે વિરક્તતા એ સર્વ પ્રકારના ગુણોની જનેતા છે.
વિષ એ આત્મ-બાહ્ય અને અચેતન હોવાથી સુખ માટે તેને આધીન થવું, એ ઈરાદાપૂર્વક દુઃખી થવાનો રસ્તો છે.
સુખ માટે વિષને આધીન થનારો આત્મા, પિતાની હવભાવસિદ્ધ સ્વતંત્રતાને વેચી નાખે છે. સ્વતંત્ર આત્મા પણ વિષયમાં સુખની કલપના કરીને સદાને માટે પરતંત્ર બને છે. વિષને આધીન બનેલે, જેટલાં પરિવર્તન વિષયામાં થાય છે, તેટલાં પિતાનાં માને છે. અને એ રીતે અનેક પ્રકારના નિરર્થક નાચ કરીને મહાદુઃખી થાય છે. એ સઘળાં દુઃખમાંથી છોડાવનાર વિષયવિરતિ છે.
વિષયવિરતિ રૂપી જડીબુટ્ટીને નિરંતર પ્રયોગ કરનાર આત્મા, જગતનાં સર્વ પ્રકારનાં દુખેથી અલિપ્ત રહે છે. દુનિયાનાં સઘળાં પરિવર્તને તેનું પરિવર્તન કરવામાં નિષ્ફળ નીવડે છે. નાસ્તિકતા તેનાથી દૂર ભાગે છે. કહેરી તેને સ્પર્શી શકતી નથી. લોભ તેનામાં સ્થાન પામી શકતો નથી. માયા કે દંભ તેનાથી હજારે કેશ દૂર રહે છે. હિંસા, અસત્ય, ચેરી અબ્રહ્મ કે અભક્ષ્યભક્ષણાદિ ઘેર પાપે, વિષયેથી વિરકિત ધરાવનાર આત્મામાંથી ધીમે ધીમે નાબૂદ થતાં જાય છે.
વિષયવિરકત આત્મા છેડા જ કાળમાં સર્વ પાપથી રહિત બને છે. નિષ્પાપ બનેલે તે નવું પાપ ઉપાર્જન
