________________
૪૬
આસ્તિકતાને આદ
માટે અને પ્રતિકૂળ વિષયાના વિયેાગ અર્થે નિરંતર
તલસે છે.
અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ વિષયે, એ બાહ્ય અને જડ હાવાથી, આત્માની સાથે તેને તાદાત્મ્ય-સંબ ંધ નથી, કિન્તુ સંયેાગ–સંબંધ છે. સયેાગ હંમશાં ભિન્ન દ્રવ્યાને અને પિરિમત કાળનેા જ હોય છે. પરિમિત કાળ પૂરો થતાં જ, સંચાગ-સબ ધથી જોડાએલા ભિન્ન-ભિન્ન દ્રન્ટે વિયેાગને પામે છે.
આ રીતે વિષયામાં સુખ-દુઃખની કલ્પનાવાળા આત્મા, તે વિષયાના પ્રત્યેક અને વિયાગ વખતે ચલચિત્ત રહ્યા કરે છે, તેથી સાચી શાન્તિના કે મનઃરવાથ્યને તે અનુભવ કરી શકતા નથી.
ઢાષીની જનેતા—વિષયલ પટતા
મહિર`ગ તથા જડ વિષયાની પ્રાપ્તિ અને અપ્રાપ્તિમાં સુખ તથા દુ:ખની કલ્પના કરનારા આત્મા, તે વિષયાને અધિક-અધિક મેળવવા અને ભેાગવવા પ્રયાસ કરે છે. મળે છે તે આનંદ પામે છે અને નથી મળતા તે શેાક કરે છે. ભેાગવવામાં તેને રતિ ઉત્પન્ન થાય છે અને ન ભેાગવી શકે તે તેને અરતિ યાને ગ્લાનિ થાય છે. મળેલા ન ચાલી જાય, એને એને સદા ભય છે. સારાના બદલે નરસા મળી જાય, તેા જુગુપ્સા થાય છે.
દુ
બાહ્ય વિષયેામાં સુખ માનનારા હ ંમેશાં તેના લેાળથી
રહ્યા કરે
છા યાને
