________________
પ૦
આસ્તિકતાને આદર્શ એ ઈરાદાપૂર્વક સન્માર્ગથી પિતાના આત્માને ભ્રષ્ટ કરવા બરાબર છે.
વિષયલંપટતા કરતાં પણ લેકહેરી એક પ્રકારે વધારે વિવેકશૂન્યતાને સૂચવનારી છે. કારણ કે વિષયે તે સાક્ષાત્ સંબંધ પામીને સુખ-દુઃખને અનુભવ કરાવનારા છે, જ્યારે લેકહેરી તે દૂરથી લોકોનાં વચન સાંભળીને સુખ-દુઃખની લાગણી ઉત્પન્ન કરે છે. અજ્ઞાન અને ભવાભિનંદી લેકેનાં વચનો સાંભળીને સુખી યા દુઃખી થવું, એ જ્ઞાનનું લીલામ છે. એટલા જ માટે સમ્યજ્ઞાની મહાપુરુષે કહેરીને કદી જ વજન આપતા નથી.
જ સત્યાસત્યને નિર્ણય જગતમાં લેકના બે વિભાગ પડી જાય છે, એક અજ્ઞાન અને ભાવાભિનંદી, બીજે જ્ઞાની અને ભવવિરકત.
પ્રથમ વિભાગના લેક (માણસા) સંખ્યા, બીજા વિભાગ કરતાં હંમેશાં ઘણું મોટા પ્રમાણમાં હોય છે. એટલા જ માટે જ્ઞાની પુરુષોએ સત્યના નિર્ણયમાં બહુમતિ કે અલ્પમતિને સ્થાન આપ્યું નથી. બહુમતિ તરફેણમાં હોય તેથી અસત્ય, સત્ય બની જતું નથી. અને બહુમતિ વિરુદ્ધમાં હોય તેથી સત્ય, અસત્ય બની જતું નથી.
સત્યાસત્યને આધાર તેના વકતા પર છે. વકતા જે જ્ઞાની અને વીતરાગ છે, તો તેણે કહેલું વચન સત્ય છેવકતા જે અજ્ઞાની અને રાગદ્વેષથી યુકત છે, તે તેનું વચન અત્ય છે.
