________________
ઉપકારક પ્રમાણ
પ૭
કેવળ બહિરિન્દ્રિય પ્રત્યક્ષને જ મુખ્ય બનાવવું, એ પ્રમાણ સંબંધી વિજ્ઞાનની અજ્ઞાનતા સૂચવનાર છે.
આત્મા, પરલોક, સ્વર્ગ અને નરકાદિ બાહ્ય દષ્ટિને પ્રત્યક્ષ નહિ હોવા છતાં મરણ, પ્રત્યભિજ્ઞાન, તર્ક, અનુમાન અને આગમાદિ પરોક્ષ અને કેવળજ્ઞાન, મન - પર્યાવજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન આદિ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણેથી સુજ્ઞાત છે.
કેવળજ્ઞાન આદિ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણે આજે વિદ્યમાન નથી, એ વાત સાચી હેવાં, “આગમાદિ પક્ષ પ્રમાણે પણ વિવમાન નથી,' એમ કહેવું એ સર્વથા અપત્ય છે. એટલું જ નહિ પણ બહિરિન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ કેવળ વર્તમાનવિષયક અ૫ પદાર્થોનું જ્ઞાન કરાવનાર છે, જ્યારે આગમાદિ પ્રમાણે ત્રિકાળવિષયક સર્વ પદાર્થોનું જ્ઞાન કરાવનાર છે, માટે તેના કરતાં અતિશય ચઢીયાતા છે.
આ ગ મ – પ્રમાણ છે આપ્તવચન તે આગમ છે. અને યથાર્થ વક્તા તે આપ્ત છે, “કહેવા લાયક વસ્તુને જે જેવી છે તેવી જાણે છે તેવી જ કહે છે,' તે યથાર્થ વકતા છે. એવા વકતાનું વચન અપ્રમાણ છે, એમ કોઈથી પણ કહી શકાય તેમ નથી.
કેવળ બહિરિક્રિય-પ્રત્યક્ષથી જ નહિ, પરંતુ યથાર્થ વકતાના વચન પ્રમાણ દ્વારા જ જગતના તમામ લૌકિક અને લેકોત્તર વ્યવહાર અખલિતપણે ચાલી રહ્યા છે.
આથી એ જાતના વચન પ્રમાણની ઉપેક્ષા કરવામાં
