Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 01 Uttarajjhayanani Terapanth

Author(s): Tulsi Acharya, Mahapragna Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati

Page 98

વિનયશ્રુત
૩૫
અધ્યયન-૧ : શ્લોક ૩૬ ટિ પ૬-૫૮
પદ. (પરિચ્છન્નમિ સંવુ)
પછિન્નમિ–ઉપરથી ઢંકાયેલા ઉપાશ્રયમાં.
અહીં પ્રતિપાદ્ય એ છે કે સાધુ ખુલ્લા આકાશ નીચે ભોજન ન કરે. કેમકે ત્યાં ઉપરથી પડનારા સુક્ષ્મ જીવોનો ઉપદ્રવ થઈ શકે છે. આથી એવા સ્થાનમાં તે આહાર કરે કે જે ઉપરથી ઢાંકેલું હોય.
સંવુડે ચારે બાજુ ભીંતો વગેરેથી ઢંકાયેલા ઉપાશ્રયમાં.
ચૂર્ણિકારે “સંધુને સાધુનું વિશેષણ માનીને એનો અર્થ સંયત અથવા સર્વેન્દ્રિયગુપ્ત એવો કર્યો છે. શાન્તાચાર્યું અને નેમિચન્દ્ર તેને સ્થાનનું વિશેષણ માન્યું છે. અનુવાદનો આધાર આ બીજો અર્થ છે. શાન્તાચાર્યે વૈકલ્પિક રૂપમાં ‘સંધુને સાધુનું વિશેષણ પણ માન્યું છે. સરખાવો–દશવૈકાલિક પોલી૮૩, ટિપ્પણ અંક ૨૦૩. ૫૭. (સમાં.........નાં પરિણાડિય)
સમયે–આનો અર્થ છે–સાથે. આ શબ્દ વડે ગચ્છવાસી સાધુઓની સામાચારીનો નિર્દેશ થયો છે. જે મંડળી-ભોજી સાધુઓ છે, તેમનું એ કર્તવ્ય છે કે તેઓ પોતાના સહધર્મી સાધુઓને નિમંત્રિત કરી તેમની સાથે ભોજન કરે, એકલા ન ખાય. આ આશયનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ દશવૈકાલિક પ/૧૯૫માં મળે છે.
બંને ટીકાકારો મુખ્યત્વે આ જ અર્થને માન્ય કરે છે અને દશવૈકાલિક પોલી૯૫નો શ્લોક ઉદ્ધત કરે છે. શાન્તાચાર્ય વિકલ્પ આનો અર્થ‘સરસ-વિરસ આહારમાં અનાસક્ત થઈને'—પણ કર્યો છે."
ચૂર્ણિમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે એકલો ભોજન કરે તો તે સમતાપૂર્વક કરે અને મંડળીમાં ભોજન કરે તો સાધર્મિકોને નિમંત્રિત કરીને ભોજન કરે.”
નાં ૩પરિણાવિં–આ પદ દશવૈકાલિક પોલ૯૬માં જેમનું તેમ આવ્યું છે. ‘અપરિસર્ચ'નો અર્થ છે–ભૂમિ પર ન પાડતાં. ડૉ. જેકોબીએ આનો અર્થ–વસ્ત્રરહિત-નગ્ન એવો કર્યો છે. આ અર્થ યોગ્ય નથી.
૫૮. શ્લોક ૩૬
બૃહદવૃત્તિમાં પ્રસ્તુત શ્લોકગત શબ્દોની મુખ્ય વ્યાખ્યા ભોજનવિયપક છે અને વૈકલ્પિક રૂપે બે તારણો આપ્યાં છે૧. ‘સુપક્વ' શબ્દને છોડીને બાકીના બધા શબ્દોની સામાન્યવિષયક વ્યાખ્યા છે, જેમકે–આણે સારી રીતે કાપ્યાં છે ન્યગ્રોધ વૃક્ષો વગેરે, આણે સરસ બનાવ્યા છે મહેલો, કૂવા વગેરે વગેરે.
१. सुखबोधा, पत्र १२ : प्रतिच्छन्ने-उपरिप्रावरणाऽन्विते , जइ तत्थ के इ इच्छेज्जा, तेहिं सद्धि तु भुंजए ।। अन्यथा संपातिमसत्त्वसंपातसंभवात्।
(યશવૈ. હા , ) २. उत्तराध्ययन चूर्णि, पृ० ४० : संवडो नाम सव्विदियगुत्तो। ति, गच्छस्थितसामाचारी चेयं गच्छस्यैवं जिनकाल्पिका૩. (૨) વૃત્તિ , પત્ર ૬૦, ૬૨ : ‘અંતે ' પાર્શત:
दीनामपि मूलत्वख्यापनायोक्ता।
() સુ ધા , પત્ર ૨૨ / कटकुट्यादिना संकटद्वारे, अटव्यां कुडंगादिषु वा।
६. उत्तराध्ययन चूर्णि, पृ० ४० : समतं नाम सम्यग् रागद्वेष (૩) સુવવધા, પત્ર ૨૨ .
वियुतः एकाकी भुंक्ते, यस्तु मंडलीए भुक्ते सोऽविसमगं ४. बृहद्वत्ति, पत्र ६१ : संवृतो वा सकलाश्रवविरमणात् । जाजे
त्। संजएहि भुजेज्ज , सहान्यैः साधुभिरिति, अहवा समय
महाग ૫. () વૃત્તિ , પત્ર ૬ : “સમલમ્' ચૈ: H૨, વૈશાવવા जहारातिणिओ लंबणे गेण्हईऽपणे वा, तथा अविक्कितवदनो रसलम्पटतया समूहासहिष्णु तया वा, अत्राह च- । નેતા साहवो तो चियत्तेणं, निमंतेज्ज जहक्कम ।
9. Jacobi, Jaina Sutras, p. 6.