Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 01 Uttarajjhayanani Terapanth

Author(s): Tulsi Acharya, Mahapragna Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati

Page 597

ઉત્તરઝયણાણિ
૧૯. (ન યાવિ પૂરું હું ૨ સંગ)
મુનિ પૂજા અને ગહની અભિલાષા ન કરે. વૃત્તિકારે ગર્હાના વિષયમાં એક વિચાર પ્રસ્તુત કર્યો છે. કેટલાક વિચારકોનો મત એવો હતો કે ગાઁ (આત્મગર્હ અથવા હીન ભાવના) વડે કર્મનો ક્ષય થાય છે. આ મત સાથે અસહમતી પ્રગટ કરવા માટે ગર્લ્સનું ગ્રહણ કરવામાં આવ્યું છે—એવો વૃત્તિકારનો મત છે. ગર્હાનો વૈકલ્પિક અર્થ પરાપવાદ કરવામાં આવ્યો છે. તેની અભિલાષા ન કરવાનું સ્વાભાવિક છે.
૨૦. શાંતભાવથી (અલુકો)
ઉત્તરાધ્યયન ૧૧૩૦માં ‘અપ્પ’ શબ્દ પ્રયોજાયો છે. તેની વૃત્તિમાં શાન્ત્યાચાર્યે ‘’નો અર્થ ‘હ્રૌત્ત’ અર્થાત્ ચંચળ કર્યો છે. પ્રસ્તુત આગમના ૩૬।૨૬૩માં ‘જો'નો અર્થ ‘જો જ્ય’ કરાયો છે. પ્રસ્તુત શ્લોકમાં વૃત્તિકારે ‘અધુરો’નો અર્થ ઉક્ત બંને અર્થોથી જુદો કર્યો છે. ‘અલ્લુકો’ (સં. મીખ:) અર્થાત્ આક્રંદન કરનાર. અહીં પણ ‘કુય’ શબ્દ ‘ત્વ’ના અર્થમાં સંભવી શકે છે, છતાં પણ વૃત્તિકા૨ે તેનો અર્થ તેવો કેમ નથી કર્યો તે વિચારણીય છે. ૨૧. આત્મગુપ્ત બનીને (આયનુત્તે)
૧. જે કંઈ જુએ તેને ઈચ્છે નહિ.
૨. એક વાર વિશેષ કારણસર જેનું સેવન કરે, તેનું સર્વત્ર સેવન ન કરે.
અહીં આત્મા શબ્દ શરીરના અર્થમાં પ્રયોજાયો છે. જે વ્યક્તિ કાચબાની માફક પોતાના બધા અંગોને સંકુચિત કરી લે છે, ગુપ્ત કરી લે છે, તે આત્મગુપ્ત કહેવાય છે.
૨૨. પૂજામાં ઉન્નત અને ગર્હામાં અવનત ન થનાર (અનુન્નણ નાવળ)
૧.
ચૂર્ણિમાં આનો અર્થ છે—મુનિ ચાલતી વેળાએ ઊંચું મોઢું કરી અથવા ખૂબ નીચું મોઢું કરી ન ચાલે, પરંતુ યુગાન્તરભૂમીને જોતો-જોતો ચાલે.
વૃત્તિકાર અનુસાર તેનો અર્થ છે—પૂજા પ્રત્યે ઉન્નત અને ગર્દા પ્રત્યે અવનત.૭
૨૩. લિપ્ત ન થાવ (ન... સંગ)
૨.
૩.
આ પાઠ વિષયમાં બે કલ્પના કરી શકાય છે—
૫૩૪
(૧) અનુસ્વારને અલાક્ષણિક માનવામાં આવે.
(૨) મૂળ પાઠ ‘સાર્’ હોય.
વૃત્તિકારે તેનું સંસ્કૃત રૂપ ‘નેત્’ આપ્યું છે. તેનો અર્થ છેલિપ્ત થવું.
बृहद्वृत्ति, पत्र ४८६ : इह च गर्हातोऽपि कर्मक्षय इति केचिदतस्तन्मतव्यवच्छेदार्थं गर्हाग्रहणं, यद्वा गर्हा
પાપવાદ-પાઁ |
એજન, પત્ર ૬૮, ૬૧ : कौच्कुचंकरचरणभूभ्रमणाद्य-सच्चेष्टात्मक मस्येति .....
..........
વાવ:।
એજન, પત્ર ૭૦૬ : hૌવ્યું વિધા—ાયો વ્ય वाक्ौक्रुच्यं च ।
૪.
૫.
અધ્યયન-૨૧ : ટિ. ૧૯-૨૩
૬.
૩.
એજન, પત્ર ૪૮૬ : અરવ ત્તિ યંત્વાત્ ભિત વૃદ્ધત્તિपीडितः सन्नाक्रन्दति कुकूजो न तथेत्यकुकूजः ।
એજન, પત્ર ૪૮૬ : આત્મના ગુપ્ત:-બ્રાહ્મપુત:-મંવત્ संकुचितसर्वांग: ।
उत्तराध्ययन चूर्णि, पृष्ठ २६२ : तथा नात्यर्थमुन्नतेन च चात्यर्थमवनतेन, किं ? युगान्तरलोकिना गन्तव्यम् ।
बृहद्वृत्ति, पत्र ४८७ : उन्नतो हि पूजां प्रति अवनतश्च गर्हां प्रति ।