________________
૫૧૨
આત્મ-ઉત્થાનનો પાયો
૮ થી ૧૩ ગુણસ્થાનકે ફલ લેયા હોય છે.
૧. કૃષ્ણ લેયાવાળો - રોદ્ર સ્વભાવી, ફરમકૃતિવાળો, ધી, ધર્મભાવના હિત અને દયાહીન હોય છે.
૨. નીલ લેશ્યાવાળો - આળસુ, મંદબુદ્ધિવાળ, વિષયલંપટ, બીજાને હાનિ પહોંચાડવામાં સાવધાન, નિંદાર, માની અને પ્રપંચી હોય છે.
૩. કાપત લેયાવાળો – શેકગ્રસ્ત, ઉદાસ, ચીડિયે, અવિશ્વાસી, સંશયી અને પનિંદ્રામાં પ્રવીણ હોય છે.
૪. પીત વેશ્યાવાળો - વિદ્વાન, કરુણવાન, વિચાર, પ્રીતિવાન, ધર્મવાના હોય છે.
૫. પદ્ય લેસ્યાવાળો – ક્ષમાવાન, વૈરાગ્યવાન, ત્યાગવૃત્તિવાળે, સાની, પશેપકારી અને દેવ-ગુરુ ઘમને આરાધક હોય છે.
૬. શુકલ લેશ્યાવાળો – શગ-દ્વેષરહિત, શેઠ-નિંદા મુક્ત, ગુણગાહી આત્મનિષ ધમરાધક હોય છે.
પ્રથમ ત્રણ લેશ્યા દુર્ગતિદાયક છે, છેલી ત્રણ લેયા સદગતિદાયક છે. કર કૃષથી માંડી મોક્ષપ્રાપ્તિ પર્યત કાર્ય કરવાવાળા મનુષ્યની કૃતિના વણું બતાવેલા છે. પાંચ ઈન્ડિયાના ૨૩ વિષય છે. તેમાં ચક્ષુઈન્દ્રિયના ૫ વિષય છે. ૧ યામ, ૨ નીલ, ૩ પીત, ૪ ૨ક્ત અને પ વેત. લેયાઓના રંગની સાથે વિષયનાં રંગ પણ બદલાય છે.
પાંચ પરમેષ્ઠિઓના પણ પાંચ વણે છે. શરીરમાં પૃથ્વી આદિ તના પાંચ વાણ છે. છ લેયાઓમાં પણ પાંચ વર્ણ છે. પાંચ આંગળીઓમાં પાંચ વર્ણ નીચે મુજબ છે: અંગુઠ-૨યામવર્ણ, તર્જની-પીતવર્ણ, મધ્યમ-વેતવર્ણ, અનામિકા-નીલવર્ણ, કનિષ્ટિકારક્તવણું.
આંગળીઓમાં પાંચ વર્ષના પાંચ તત્વ નીચે મુજબ છેઃ
અંગુઠામાં આકાશ તેને શયામવર્ણ, તર્જનીમાં પૃથ્વી તત્તવ તેને પીતવર્ણ, મધ્યમામાં જળતત્વ તેને વેતવર્ણ, અનામિકામાં વાયુતવ તેને નીલવર્ણ, કનિષ્ઠામાં અગ્નિતત્વ તેને રક્તવર્ણ છે.
રયામવર્ણને કહેવસ, નીલવર્ણને તીખેર, પીતવણને ખારસ, લાલવણને કષાયેલ રસ અને શ્વેતવણને અગમ્યરસ સ્વસંવેદ્ય છે.
પચ પરમેષ્ટિ મંડલ આલેખનમાં પણ પાંચ વર્ણ હોય છે. પંચ પરમેષ્ઠિ પૂજનમાં પાંચ વજાઓના પાંચ વર્ણ છે.
પંચ પરમેષ્ઠિની આરાધના માટે આયંબિલ તપમાં પાંચ વર્ષનાં ધાન્ય લેવાય છે.
