________________
Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57.
Published on 15th of every month & Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001 On 16th of every month + Regd. No. MH/MR/ SOUTH-146 / 2012-14
PAGE No. 36
PRABUDHHA JIVAN
APRIL 2012
સંબંધના સુખડની સૌરભ પંથે પંથે પાથેય... 0 મનસુખલાલ ઉપાધ્યાય (૧)
સગાંને ભૂલાવી દે તેવી રીતે ઊભા રહે છે. નિષ્ણાંત તથા જ્ઞાની. આશ્રમમાં તેઓ મળવા | શ્રી વાડીલાલ ચત્રભુજ ગુરુકુળ હાઈસ્કૂલના કૉલેજનો સમય સવારના સાડા સાતથી સાડા આવતા પણ એમણે શાળાની બાજુના મકાનમાં ૧ ૫. ''3 ભાઇ બથ મન તા. ૧૯ [વાઈ, અગિયાર સુધી. એટલે મહેનત કરવાની-નો કરી રૂમ મેળવી લીધી હતી. એ તો છ- સાત મહિના
મેળવવાની અને સાથે ઘર ચલાવવા તથા પહેલા પોતાની રૂમમાં રહેવા ચાલ્યા ગયા હતા. આપી. અને મેં પણ મારા જીવનમાં કમાણી કરવાનું વ્યવહારની જવાબદારી ઉપાડી લેવાની મારી ઉંમર મારી હાલતથી પરિચિત હતા. રૂમ મળે તેમ છે. શરૂ કર્યું. રૂા. ૯૩,૫૦ પગાર નક્કી થયો.
૧૯ વરસની હતી. નો કરી શાળામાં મળી ગઈ. પણ રૂપિયા ન હોવાથી કશુંય થઈ શકે તેમ ન | કૉલેજમાં મેં મોદીની ચાલીમાં નવરોજ લેનમાં અગિયાર વાગે શાળામાં હાજરી આપવી જરૂરી હતું. અને મારી પાસે રૂપિયા ન હોવાની ખબર રહેતા હૈકરિશન મહેતાની સહાયથી રૂઈ આ હતી. એટલે કૉલેજમાં Economics નો પિરિયડ પડી, એ મને મોટા મોટા સંપત્તિવાળાને ત્યાં કૉલેજમાં પ્રવેશ B.A. માટે મેળવ્યો. શ્રી હરકશિન છેલ્લો શ્રી જી. ડી. પરીખનો હતો તે ભરી શકતો ટ્યૂશનો હતા, મેથેમેટિકસ માટે એની માંગ ભારે. મહેતાએ મારી કૉલેજની ફી રૂા. ૧૫૦ પોતે ભરી નહિ. શાળામાં રજા હોય ત્યારે પુરા પિરિયડ ભરતો. શાળામાં એ વિદ્યાથીઓમાં અતિશય પ્રિય હતા. દીધી. અને કૉલેજનું ભણતર ચાલુ થયું. શામળદાસ
| ગષ્ટ મહિનો શરૂ થવાની તૈયારીમાં. એ સ્વભાવે શાંત, પરગજુ કોઈની પડખે ઊભા રહી કાલેજ ભાવનગરમાંથી ઈન્ટરે પાસ થઈ એફ. વાય. સમયે ડૉ મનભાઈ વૈદ્યને મેં વાત કરી. કારણ મદદ કરવાનું એનું મનોબળ પણ યોગ્ય હતું. આર્ટસમાં મેં ભણતર સ્વીકાર્યું.
ગુરુકુળ શાળામાં આશ્રમ હતો જેમાં છાત્રો- | શ્રાવણ મહિનો. વરસાદ હેલી વરસાવે. પોતે આમ તો મેં ૧૯૪૭માં મેટ્રિક મુંબઈ વિદ્યાર્થીઓને ઉપર પહેલે માળે રહેવાનું મળતું. શાળાની બાજુમાં રહે એટલે શ્રાવણની મેઘલી રાતે યુનિવર્સિટીમાંથી પાસ કરી લીધેલી. એ અરસામાં નીચે શિક્ષકોને રહેવાનું મળતું. એટલે મેં ડૉ. વૈદ્યને તેઓ આશ્રમમાં મને મળવા આવ્યા. રેઈન કોટ મારા પિતાજીને ક્ષય રોગની અસર જણાયેલ. આશ્રમમાં મને રહેવાની વ્યવસ્થા કરી દેવાની પહોર્યો હતો. ઓવરકોટમાં રૂપિયા છૂપાવી પલળે એમની ઉંમર આશરે ૪૨ વરસની ખરી, પણ વિનંતિ કરી અને મને તક મળી ગઈ. અને પહેલી નહિ તેની કાળજી રાખી તેઓ મને મળ્યા અને પગમાં અતિશય શિથિલતા આવી ગઈ એટલે આંગણથી મારી રહેવાની વ્યવસ્થા થઈ, મારા પુજ્ય રૂપિયા ૮૦૦/- મને આપી ગયો. એમને પથારીવશ બનવું પડ્યું. મારી બે બેનો દાદા અને મારા ભાભુને પ્રણામ કરી હું ગુરુકુળમાં બીજે દિવસે હું શ્રી કે. ડી. શાહને ઘાટકોપર નાની હતી. મારા પિતાજીના માતુશ્રી જેને અમે આશ્રમમાં રહેવા ગયો. આમ મારી ગાડી સરાણે ચડી. પશ્ચિમમાં નીયો વેલકમ હોટેલના ઉપરના ભાગમાં નાની માં તરીકે બોલાવતા-મારી બા (કમળાગૌરી) ઈ. સ. ૧૮૫૬ની સાલુમાં સંસ્થાએ આશ્રમની તેમની ઓફિસ હતી ત્યાં મૂળ્યો, મેં એમને રૂપિયા તથા મારા પિતાજી ( હરિલાલ ઉપાધ્યાય)–એ જગ્યાએ નવી ઈમારત ચણાવાનું વિચાર્યું અને ૮૦૦ આપ્યા. મકાન માલિકે સુવે પણ ત્યાં બેઠા બધાયની જવાબદારી મારા ઉપર આવી પડી. વળી આશ્રમમાં રતા શિક્ષકોને પોતપોતાની વ્યવસ્થા હતા. શ્રી કે. ડી. શાહ એ આઠસો રૂપિયામાંથી પિતાજીની એક વાત હૈયે ઠસી ગયેલીઃ 'બાવાલાલ કરી લેવાનું સૂચન પણ કર્યું.
મને રૂા. ૧૦0}- પાછા આપ્યા અને મેં દાદા (શ્રી પુરુષોત્તમ ઉપાધ્યાય) મારા પિતાજીના
- ૧૯૫૬ની સાલ. મારે ન ઠામ કે ઠેકાણું ! મેં રાજવાડીમાં રેમ લીધી, પિતરાઈ હતા તેને ત્યાં મારે રહેવાનું. નોકરી
રૂમ શોધવાની શરૂઆત કરી. પાટકોપરમાં રૂમ મળી એટલે ૧૦૦ રૂપિયાથી હું બાલદી મેળવી લેવાની હતી અને સાથે સાથે યોગ્ય સમયે
રાજાવાડીમાં એક રૂમ મળી, ત્યારે એ લેવા માટે વગેરે ચીજ વસ્તુઓ લઈ આવ્યો. સારું મૂહુર્ત જોઈ દાદાને ત્યાંથી નીકળી પોતાની રહેવાની વ્યવસ્થા
રૂપિયા ૮૦૦/- ની વ્યવસ્થા કેમ કરવી એ વિચાર અમે રહેવા ગયા. મારા પત્ની શ્રી એ સમયે કરવાની. કૉલેજ ભણતર છોડવાનું નહિ જ એ
મુંઝવવા લાગ્યો. એ રૂમના કહો એ આઠ રૂમના અંધેરીમાં એમના પિયરમાં રહેતા. મારો એક પુત્ર ચેતવણી પિતાજીની હતી. ગ્રેજ્યુએટ થવાનું.
મકાનના બિલ્ડર હતા, શ્રી કે. ડી. શાહ. એમને હું પાંચ વરસનો થઈ ગયો હતો અને દીકરી લગભગ અડચણો ને નડતરોને નાથવાના તથા સ્વબળે
મળ્યો, એમણે મને કહી દીધું: ‘રૂપિયા ૮૦૦ થી બે વરસની હતી. આગળ વધવાનું.’
ઓછું કંઈ નહિ.” એ મકાનના માલિક હતા સુર્વે રૂપિયા સી.એમ. મહેતાએ આપ્યા. નું વ્યાજની હું એકનો એક પુત્ર-ઓચિંતાની જવાબદારી
છેવટે ‘જેવા પડશે તેવા દેવાશે ' એ ન્યાયે હું વાત કરી ન પાછા ક્યારે આપશો એની ચર્ચા આવી. લાડકોડમાં ઊછેર થયેલો. પણ માથે
આશ્રમમાં આવ્યો. અમારી સાથે આશ્રમમાં પાંચ કરી. તે તો પાછા પાંચેક મિનિટમાં ચાલ્યા ગયા જવાબદારી આવે ત્યારે જ જીવનની મહત્તા સમજાય શિક્ષકો રહેતા.
હતા, બે વરસ પછી એમની રકમ મેં ચૂકવી પણ છે. ખરાબ દિવસો હોય ત્યારે સગાંઓ દૂર ભાગે.
| શ્રી સી. એમ. મહેતા આશ્રમમાં મારી સાથે એ રૂમ મને સારી રીતે ફની એટલે સવા રૂપિયો મિત્રો સાચાં હોય તેઓ આગળ આવી પડખે રહી
રહ્યા. તે ગણિતશાસ્ત્રના મેથેમેટિક્સના ઉત્તમ (વધુ માટે જુઓ અનુસંધાન પાનું ૩૪મું). Postal Authority Please Note: If Undelivered Return To Sender At 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi, Mumbai-400004. Printed & Published by Nirooben Subhodbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Rd, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, SVP Rd., Mumbal-400004. Temporary Add.: 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi. Mumbai-400004. Tel.: 23820296. Editor: Dhanwant T. Shah.
