________________
મે, ૨૦૧૨ પ્રબુદ્ધ જીવન
૨ ૩ કર્તાનું નામ, ભાષા, રચના પ્રકાર, રચનાવર્ષ, રચનાસ્થળ, આદિવાક્ય મળ્યો છે તો ક્યાંક છાંયો પણ મળ્યો છે. પણ જેનું મનોબળ મજબુત અંતિમવાક્ય વગેરે વિસ્તૃત વિવરણનું સંકલન કરાય છે.
હોય એ ક્યારેક માન અપમાનનો વિચાર નથી કરતો. મારી સાથે પણ આવી વિશિષ્ટ માહિતિથી પરિપૂર્ણ ગ્રંથ સૂચિના ચારેય ભાગોનું આવું બન્યું છે પણ સંકલ્પપૂર્વક શુભભાવ સાથે કાર્ય કરનારને હંમેશા વિમોચન પરમ ગુરૂભક્ત શ્રી રવિચંદજી બોથરા અને તેમના સુપુત્ર પરમાત્મા સાથ આપે છે. આ કાર્યને અહીં સુધી પહોંચાડવામાં મારા શ્રી અજીતચંદજી બોથરા અને સોનચંદજી બોથરાના વરદ્ હસ્તે સંપન્ન શિષ્ય-પ્રશિષ્યોએ ખૂબ મહેનત અને પરિશ્રમ કર્યો છે. પૂજ્ય મુનિશ્રી થયું હતું.
નિર્વાણસાગરજી મહારાજને યાદ કરતાં પૂજ્યશ્રીએ કહ્યું હતું કે પ્રકાશન વેળાએ પંન્યાસશ્રી દેવેન્દ્રસાગરજી મહારાજ અને મુનિરાજ હસ્તલિખિત ગ્રંથોના સૂચિકરણમાં એમણે રાતદિવસ અથાગ પરિશ્રમ શ્રી વિમલસાગરજી મહારાજે પોતાના આશીર્વચનો આપતાં જણાવ્યું કરી પોતાની આગવી સૂઝ-બૂઝને કામે લગાડી આ સૂચિકરણ પ્રક્રિયાને હતું કે આજે ભારતના સમૃદ્ધ જ્ઞાનભંડારોમાં કોબાનું સ્થાન આગળ એકદમ સરળ બનાવી આપી છે અને પૂજ્ય અજયસાગરજી મહારાજને છે. અહિંની વાચક સેવા જોઈને ભલભલા વિદ્વાનો ચકિત થઈ જાય છે. યાદ કરતાં પૂજ્યશ્રીએ એ જણાવ્યું હતું કે કૉપ્યુટર ઉપર આટલું - પ. પૂ. શ્રી પદ્મસાગરસૂરિશ્વરજીએ પ્રસંગને આશીર્વાદ આપતા સુવ્યવસ્થિત પ્રોગ્રામીંગ કરાવ્યું ન હોત તો આજે આ કોબા જ્ઞાનભંડારમાં કહ્યું કે “હું મુનિ અવસ્થામાં જ્યારે રાજસ્થાનના રણ પ્રદેશમાં વિહાર સૂક્ષ્મતમ માહિતીઓનું સંકલન અશક્ય બન્યું હોત અને પૂજય સાધુકરતો હતો ત્યારે ત્યાંના લોકો પ્રાચીન પોથીઓ હાથમાં લઈને સાધ્વીજી ભગવંતો, વિદ્વાનો, સ્કૉલરો તથા સામાન્ય વાચકો માટે વિદેશીઓને વેચવા નીકળતા હતા. એમાંની કેટલીક પોથીઓ મારી ઓછા સમયમાં ઘણી બધી માહિતી હાથવગી કરવાનું મુશ્કેલ બની પાસે પણ આવી. ત્યારે ન તો મારો આટલો જનસંપર્ક હતો અને ન જાત. આવો સંગ્રહ કરવાની કોઈ કલ્પના હતી. એક દિવસ અચાનક વિચાર પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંતે ઉદાર દાતાઓની અનુમોદના કરતાં જણાવ્યું આવ્યો કે આવી રીતે તો આપણો બધો જ શ્રુતવારસો વિદેશીઓ પાસે કે આ સંપૂર્ણ કાર્ય સમાજના સહયોગથી જ સુંદર રીતે થઈ રહ્યું છે. જતો રહેશે અને જ્યારે આપણે સંશોધન કે સંપાદન કરવું હશે ત્યારે સરકાર તરફથી ઘણીવાર પ્રસ્તાવો આવ્યા કે આ આપ સરકારી અનુદાન આપણી પાસે કંઈ જ નહીં બચ્યું હોય આ વિષયમાં મેં પૂજ્ય મુનિશ્રી પ્રાપ્ત કરી શકો છો પરંતુ મને શ્રીસંઘ ઉપર પૂર્ણ વિશ્વાસ છે. અને પુણ્યવિજયજી મ. સાથે ચર્ચા કરી અને એમની પ્રેરણા સાથે હસ્તલિખિત શ્રીસંઘના સહયોગથી જ જિનશાસનનું આ કાર્ય નિરંતર ચાલતું રહેશે. ગ્રંથોના સંરક્ષણ અને સંકલનના કાર્યનો પ્રારંભ કર્યો. પૂજ્ય ગુરૂદેવના મેં એવી કેટલીય સંસ્થાઓ જોઈ છે જ્યાં સરકારી સહાય મળી છે પણ શુભ આશીર્વાદ તો મારી સાથે હતા જ અને પ્રભુની પાવન કૃપાથી એ ત્યાંની કાર્ય પદ્ધતિ વ્યવસ્થિત અને વિશ્વસનિય રહી નથી. મારી પ્રબળ પળે મેં સંકલ્પ કર્યો કે પ્રભુશાસનના શ્રુતવારસા રૂપ શ્રી સંઘની અમૂલ્ય ભાવના છે કે આ જ્ઞાનભંડાર નિરંતર પ્રભુશાસનના પ્રચાર પ્રસારનું મૂડીને વિદેશીઓના હાથમાં તો નહીં જ જવા દઈએ.
કાર્ય કરતું રહે. આવા સંગ્રહને સાચવવા, જાળવવા અને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે આ સમગ્ર કાર્ય માટે જ્ઞાનમંદિરમાં કાર્યરત ૧૧ જેટલા વિદ્વાન ઉપયુક્ત સંસ્થા તથા એ માટે યોગ્ય સ્થાનની શોધ શરૂ થઈ અને સુશ્રાવક પંડિતમિત્રોએ રાત-દિવસ અત્યંત ધીરજ, લગન અને પરિશ્રમપૂર્વક દાનવીર શેઠ શ્રી રસિકભાઈ શાહે ગાંધીનગર અમદાવાદના હાઈ-વે પોતાની પ્રજ્ઞાનો વિનિયોગ કર્યો છે. જે ખરેખર પ્રશંસનીય, ઉપર કોબા નજીક પોતાની જમીન આપવાની સહર્ષ અનુમતિ આપી. અનુમોદનીય અને ઉદાહરણરૂપ છે. આજે એ સ્થાન પર જિનશાસનના ગોરવ રૂપ વિશાળ કલાત્મક સુંદર પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંતની પ્રેરણા આપીને કૈલાસ શ્રુતસાગર જીનાલય શ્રમણ આરાધના ભવન જ્ઞાનમંદિર અતિથિ ભવન ગ્રંથસૂચિના હવે પછીના પ્રકાશિત થનારા ભાગોમાં વિશિષ્ટ રૂપે આર્થિક ભોજનશાળા આદિના નિર્માણ થઈ ચૂક્યું છે. મારી વિહારયાત્રા દરમ્યાન સહયોગી બનવા માટે શ્રી સંવેગભાઈ લાલભાઈ-આણંદજી કલ્યાણજી મને જે હસ્તલિખિત ગ્રંથો કે પુરાતન સામગ્રીઓ મળતી ગઈ એમ પેઢીના પ્રમુખશ્રી, શ્રી રસિકભાઈ એમ. ધારીવાલ-માણિકચંદ ગ્રુપ, કોબા ખાતે સંગ્રહિત થતી ગઈ.
શ્રી રમેશભાઈ બોઘરા-ભીનમાલ, શ્રી ગોડીજી મહારાજ જૈન ટેમ્પલ જુદા જુદા ધર્મોના અને જુદાં જુદાં વિષયોના ગ્રંથોથી સમૃદ્ધ આ એન્ડ ચેરીટીઝ મુંબઈ. શ્રી ચંદ્રપ્રકાશ અગ્રવાલ કોશામ્બી, શ્રી સુરેશભાઈ ગ્રંથભંડાર આજે જિનશાસનની સેવામાં અનવરત કાર્યરત છે.' શાહ-ભાયંદર, શ્રી દેવીચંદજી વિકાસકુમાર ચોપડા-મુંબઈ, શ્રી
વધુમાં ગુરૂદેવશ્રી એ મદનમોહન માલવીય રવિન્દ્રનાથ ટાગોર ભરતભાઈ શાંતિલાલ લલ્લુભાઈ શાહ આદિ પ્રમુખ મહાનુભાવોએ આદિના નામોલ્લેખ સાથે જણાવ્યું હતું કે જ્યારે જ્યારે જ્ઞાનના વિષયમાં ઉદારતાપૂર્વક જાહેરાત કરી હતી અને પૂજ્ય ગુરૂદેવશ્રીની ઇચ્છાને મહાન અને ઐતિહાસિક કાર્ય કરવા કોઈએ પગલું ઉપાડ્યું છે ત્યારે વધાવી હતી. ત્યારે અનેક વિનો, સંકટો અને મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંતે મંગલાચરણ ફરમાવી ઉપસ્થિત શ્રુતપ્રેમી છે. ક્યાંક ઉપેક્ષા થઈ છે તો ક્યાંક સમ્માન પણ મળ્યું છે. ક્યાંક તડકો સહુને આશીર્વાદ આપ્યા હતા.
