________________
७४
|
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல
જંબૂદ્વીપના દક્ષિણ છેડે ભરત ક્ષેત્ર નામનું અબજો માઈલનું એક વૈજ્ઞાનિકો જેની જાણકારી હજુ મેળવી શક્યા નથી. * * * ૨ ૨ ક્ષેત્ર છે. તે ભરત ક્ષેત્રની વચ્ચે વૈતાય પર્વત હોવાથી તેના ઉત્તર સંદર્ભગ્રંથો: &ભારત અને દક્ષિણ ભારત તેવા બે વિભાગ પડી ગયા છે. આજની (૧) આગમ સૂત્ર : સટીક અનુવાદ-મુનિદીપરત્ન સાગર હું આ દેખાતી એશિયા વગેરે છ ખંડની દુનિયા દક્ષિણ ભરત ક્ષેત્રમાં (૨) ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશ ગ્રંથ આગમ-સંપાદક-ગુણવંત બરવાળિયા Sછે, જેમાં આપણો ભારત દેશ આવી જાય છે. જૈન દૃષ્ટિએ વર્તમાન (૩) ગુરુ પ્રાણ આગમ બત્રીસી-સંપાદિકા-પૂ. લીલમબાઈ મહાસતી શ્રેપૃથ્વીની આગળ હજુ બહુ વિશાળ ધરતી વિદ્યમાન છે. ઉત્તર ધ્રુવથી (૪) આગમદર્શન-લેખક-સંપાદક-ગુણવંત બરવાળિયા ૨ આગળ ઉત્તર ભરત, વૈતાય પર્વતથી મહાવિદેહ ક્ષેત્ર અને (૫) જૈન પરંપરાનો ઇતિહાસ–બંધુત્રિપુટી હૈ ઐરાવત ક્ષેત્ર સુધી કરોડો કિલોમીટર સુધી પૃથ્વી પથરાયેલી છે. (૬) જેન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ-મોહનલાલ દલીચંદ દેસાઈ છે
* (ભગવાનનો ઘોર અભિયહ ઊભેલા વિજય પ્રતિહારીએ ? એટલે ભગવાન મહાવી૨.
સાંભળ્યો. તેણે એ વાત મહારાણી &ી કેવળજ્ઞાન પામ્યા તે પહેલાં વિહાર કરતાં શ્રી મહાવીર સ્વામી મૃગાવતીને કહી. રાણી મૃગાવતીએ રાજા શતાનીકને કહ્યું. રાજા | Sી મેંઢિય ગામથી કૌશામ્બી પધાર્યા. પોષ વદી એકમના દિવસે અને મંત્રીએ ભગવાનના અભિગ્રહ વિશે શોધ આદરી અને પછી
એમણે ઘોર અભિગ્રહ ધારણ કર્યો કે આ મુજબની પરિસ્થિતિનું તો કૌશામ્બી નગરી હિલોળે ચઢી. સૌએ ભગવાનના અભિગ્રહ ૨ નિર્માણ થશે તો જ હું ઉપવાસનું પારણું કરીશઃ
વિશે જાણવા ખૂબ પ્રયાસ કર્યો. કોઈને સફળતા મળી નહીં. છે ‘દ્રવ્યથી અડદના બાકળા હોય અને તે સૂપડાના એક ખૂણામાં પાંચ મહિના અને પચ્ચીસ દિવસ પસાર થઈ ગયા. & હોય, ક્ષેત્રથી આપનારનો એક પગ ઉંબરાની અંદર અને એક ભગવાનના મુખ પર રહેલી ક્રાંતિ એવી જ અપૂર્વ જણાતી હતી. હું
બહાર હોય, કાળથી બપોરના ભોજનનો સમય પસાર થઈ ગયો એક દિવસ પોતાના નિયમ મુજબ પરિભ્રમણ કરતા ભગવાન ઘી હોય અને ભાવથી રાજકન્યા હોય પણ દાસત્વ પ્રાપ્ત કરેલું હોય, ધન્ના શ્રેષ્ઠિના ગૃહે આવીને ઊભા. રાજકુમારી ચંદના બારણામાં છે. વળી એ બંધનગ્રસ્ત હોય, માથું મુંડેલું હોય, ત્રણ દિવસથી બેઠી હતી. એ આજકાલ દાસી હતી. ત્રણ દિવસથી ભૂખી અને | છે ઉપવાસી હોય, આંખમાં આંસુ હોય એવા સંજોગોમાં મારે ભિક્ષા તરસી હતી. હાથમાં સૂપડું હતું અને તેમાં બાકળા હતા. એક ઢી લેવી અન્યથા છ માસ સુધી ભિક્ષા ગ્રહણ કરવી નહીં!' પગ અંદર હતો અને એક પગ ઉંબર બહાર હતો. હાથમાં બેડીઓ 8
| આવો કઠોર અભિગ્રહ-પ્રતિજ્ઞા ધારણ કરીને શ્રી વર્ધમાન બાંધેલી હતી અને ધન્ના શેઠના આવવાની રાહ જોતી હતી. એમાં છે શ્રી સ્વામી દરરોજ ગોચરી લેવા માટે કૌશામ્બીમાં ફરતા હતા. ભાવુક એણે ભગવાન મહાવીરને આવતા જોયા. છે ભક્તો એમને ભિક્ષા આપવા માટે ઘણી ઉત્સુકતા દાખવતા પણ ચંદના વિચારવા લાગી કે મારા કેવા ધનભાગ્ય છે કે ભગવાન હૈ છે ભગવાન કંઈ પણ લીધા વિના પાછા ફરતા. લોકોના મનમાં મારે ત્યાં પધારી રહ્યા છે. પણ રે, અડદ જેવી તુચ્છ વસ્તુ હું ૮ પ્રશ્ન થતો હતો કે ભગવાન ભિક્ષા અર્થે શું ઈચ્છે છે? ભગવાનને કેવી રીતે આપીશ? એ વિચારતી ચંદનાની મનોદશા Sી ગોચરી અર્થે વિહાર કરતાં કરતાં મહાવીર પ્રભુ એક દિવસ મૂંઝાઈ. ભગવાને તેની સન્મુખ જોયું પણ પોતાનો અભિગ્રહ
મંત્રી સુગુપ્તના આવાસે પધાર્યા. મંત્રી સુગુપ્તની પત્ની નંદા પૂર્ણ થતો નહોતો. આંખમાં આંસુની ઓછપ હતી! તે પાછા ૨ શ્રાવિકા શ્રદ્ધાપૂર્વક ભિક્ષા આપવા આવી પણ મહાવીર કંઈ પણ વળ્યા ને ચંદનબાળાની આંખમાંથી આંસુ આવી ગયાં: રે! પ્રભુ 2 દૈ લીધા વિના ત્યાંથી ચાલ્યા ગયા. નંદાની ખિન્નતાનો પાર ન રહ્યો. તો પાછા વળ્યા, મને લાભ નહીં મળે ? અને પ્રભુ પાછા વળ્યા. તે પોતાના ભાગ્યને ધિક્કારી રહી એ સમયે તેની દાસીએ કહ્યું કે, “આપ ભગવાનનો અભિગ્રહ પૂર્ણ થઈ ગયો. ભગવાને પોતાનું કરપાત્ર છે શા માટે દુ:ખી થાઓ છો? દેવાર્ય તો આજે જ નહીં છેલ્લા ચાર ચંદનાની સામે ધર્યું. આંસુભીની આંખો સાથે તથા હર્ષાતિરેકથી મહિનાથી કંઈ પણ લીધા વિના આવી રીતે પાછા ફરે છે.” આ વાત ચંદનબાળાએ મહાવીર પ્રભુને અડદના સૂકા બાકળા વહોરાવ્યા. છે જાણીને નંદા વધુ ચિંતામાં પડી ગઈ. તે પતિને વઢી પડી : “આપ કેવા મહાવીર પ્રભુએ ત્યાં જ પારણું કર્યું. આકાશમાંથી ‘અહો દાન હૈ 8 મંત્રી છો કે ચાર-ચાર મહિના પૂર્ણ થવા આવ્યા છતાં ભગવાન અહો દાનના દેવ-દુંદુભિ વાગી ઊઠ્યાં. પાંચ દિવ્ય પ્રગટ થયા. સાડાબાર મહાવીરને ગોચરી ઉપલબ્ધ થતી નથી. એમનો શો અભિગ્રહ છે તે કરોડ સુવર્ણમુદ્રાની વર્ષા થઈ. ચંદનબાળાનું સૌન્દર્ય ખીલી ઊઠ્યું અને સત્વરે જાણવું જોઈએ, તમારી બુદ્ધિને કામે લગાડો.” ' લોહ બેડી સુવર્ણ આભૂષણમાં પલટાઈ ગઈ. મંત્રીને પોતાની ભૂલનો ખ્યાલ આવ્યો. આ સંવાદ ત્યાં
1 આચાર્ય વાત્સલ્યદીપજી મ. સા. $
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல
