________________
லலலலலலலலலலல லலல
| પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 ૨ કૃત ૮૦૦ શ્લોક પ્રમાણ ટીકા હોવાનો ઉલ્લેખ પણ મળે છે. ચાર શરણ સ્વીકાર :
વડસરળ પULTIનું બીજું નામ સનાનુર્વાધ માયા છે અને આ કેવા અરિહંતોનું શરણ સ્વીકારવું? જે રાગ-દ્વેષ રૂપી શત્રુને 8
બંન્ને નામો સાર્થક છે. વડસર એ આ પયજ્ઞાનું હાર્દ છે. શ્લોક હણનારા છે, દુષ્કર તપ અને ચારિત્રનું સેવન કરનારા છે, વિશિષ્ટ છે 6 ૧૧ થી ૪૮ એ ૩૮ શ્લોકમાં ચાર શરણાનું વર્ણન છે. આ સૂત્રને પૂજા-સ્તુતિ-વંદનાદિને યોગ્ય છે, ધ્યાતવ્ય છે, ચોંત્રીશ $ “સનાનુર્વાધ’ કહેવાનું કારણ એ છે કે-આ સૂત્રમાં ચાર શરણા અતિશયોથી યુક્ત છે, અતિ અદ્ભુત ગુણોની ખાણ છે..ઇત્યાદિ શ્રે સ્વીકાર, સ્વ દુષ્કૃત્યોની ગહ અને સુકૃતોની અનુમોદના એ વિશેષણોથી અરિહંતનો પરિચય આપીને સૂત્રકારશ્રી અને ૨ ૨ ત્રણ મુખ્ય વિષયો હોવાથી, આ ત્રણેના આચરણ દ્વારા સત્ત- અરિહંતના શરણના સ્વીકારપણાની મહત્તાનો નિર્દેશ કરે છે. એ છે 8 અનુર્વાધ અર્થાત્ દીર્ઘસ્થિતિક પુન્યાનુબંધી પુન્ય સહિત ઘણાં જ પ્રમાણે ૭ ગાથામાં સિદ્ધ ભગવંતોનો પરિચય આપે છે. ૧૧૨ 8 કર્મોની નિર્જરા થાય છે. તેથી ‘કુશલાનુબંધી’ નામ પણ સાર્થક છે. ગાથામાં સાધુના સ્વરૂપને જણાવે છે અને ૮ ગાથામાં કેવળી8 •વસરળ પક્UUM –એ નામથી બીજા પણ એક પન્નાનું અસ્તિત્વ પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મની ઓળખ કરાવે છે. એ રીતે સિદ્ધ આદિ ત્રણેના શું છે, જેમાં ૨૭ ગાથાઓ છે, તેમાં પણ ચાર શરણ, દુષ્કૃત શરણનો સ્વીકાર કરવાની અદ્ભુત પ્રેરણા આપે છે. હું ૨ ગહ, સુકૃત અનુમોદનાનો જ વિષય છે, પણ અત્રે દશ પયજ્ઞામાં આવા ચતુર્વિધ શરણને સ્વીકારનાર આત્મા નિશે ભક્તિરસ નિમગ્ન આ સૂત્રનો સમાવેશ કરાયેલ નથી.
બને છે, અશરણ રૂપ બીજી વૈરાગ્ય ભાવનાથી વાસીત પણ થાય છે, છે ૨૦આ આખું સૂત્ર પદ્ય (શ્લોક) સ્વરૂપે રચાયેલ છે.
પરંતુ તેનો આત્મા જે પૂર્વના દુષ્કૃત્યોથી પણ કુવાસનાનો શિકાર બન્યો ૨ નંદીસૂત્ર, પબ્લિસૂત્ર કે વિચારસાર પ્રકરણ આદિમાં આ સૂત્રનો છે, તેનું શું? જે નામોલ્લેખ નથી.
દુકૃત ગર્તા : 6વિષયવસ્તુ :
ત્યાં સૂત્રકાર મહર્ષિ, તે આત્માને પોતાના દુષ્કતોને નીંદવા શું ચઉસરણ પન્નામાં સામાયિક આદિ છે આવશ્યકોનો સંક્ષેપ દ્વારા અશુભકર્મોનો ક્ષય કરવાની અને આત્માના મલીન ભાવોનોઈ છે અને વિસ્તારથી અર્વાધિકાર છે, ચૌદ સ્વપ્નોના નામો છે, ચાર નાશ કરવાની દિશામાં પગલા માંડવા માટે છ ગાથામાં દુષ્કૃત છે શરણાંનો સ્વીકાર-દુષ્કૃતની ગઈ અને સુકૃતની અનુમોદના છે. ગહ' કરવાનો ઉપદેશ આપતાં જણાવે છે કે મિથ્યાત્વને નિંદો, ૨ છે અને છેલ્લે ચાર શરણ સ્વીકાર આદિ ત્રણેનું આરાધન કરનાર-ન અરિહંતાદિ વિષયક અવર્ણવાદનો ત્યાગ કરો. ધર્મ-સંઘ-સાધુ 8 & કરનારને પ્રાપ્ત શુભ-અશુભ ફળનો ઉલ્લેખ છે.
પરત્વે શત્રુભાવ ન રાખો...ઇત્યાદિ સ્વરૂપે આત્માને છે $p ઉડતી નજરે સૂત્ર-દર્શન
કલુષિતતારહિત કરો. •છ આવશ્યક નિર્દેશ:
• સુકૃત અનુમોદના : સાવદ્ય ત્યાગ અને નિરવદ્ય સેવન કરતો આત્મા સામાયિક દુષ્કૃત ગહ વડે આત્માની કલુષિતતા જરૂર દૂર થ 1. પણ 2 વડે ચારિત્રને શુદ્ધ કરે, જિનેશ્વરના ગુણ કીર્તન વડે દર્શન વિશુદ્ધિ આત્મામાં સદ્ભાવોનું સિંચન અને ગુણાનુરાગ કેમ પ્રગટાવવો? ૨ ૨ કરે અને વિધિપૂર્વક વંદના કરતો જ્ઞાનાદિ ગુણની શુદ્ધિને પામેલો સૂત્રકાર મહર્ષિ તે માટે સુકૃત અનુમોદના કરવાનું કહે છે. પણ છે તે આત્મા પ્રતિક્રમણ અને કાયોત્સર્ગ વડે દર્શનાદિ ત્રિકની સ્કૂલનાને સુકૃત અનુમોદના કરવી કઈ રીતે? જેનામાં જે ગુણ હોય તેના હૈ ૮ નિવારી, પ્રત્યાખ્યાન કરતો તપાચાર અને વીર્યાચારની શુદ્ધિને તે ગુણની હાર્દિક પ્રશંસા કરો. 6 પામે છે. એ પ્રમાણે સૂત્રકારશ્રી આત્માને પંચાસારની વિશુદ્ધિના આ વાતને પૂ. યશોવિજયજી મહારાજે “અમૃતવેલની સઝાય'માં ૨ કથન દ્વારા તેમાં લાગેલા ડાઘને ભૂંસવાની પ્રક્રિયા માટે છે અને ચિરંતનાચાર્યશ્રીએ ‘પંચસૂત્ર'ના પહેલા અધ્યયનમાં પણ ખૂબ જ ૨ આવશ્યકોનો નિર્દેશ કરે છે.
સારી રીતે વણી લીધી છે. અહીં સૂત્રકારશ્રીએ પણ સ્વ-પ્રશંસા અને ૨ ૨ સામાયિક આદિ ઉક્ત છ આવશ્યકને આરાધતો આત્મા પ્રાપ્ત પરનિંદાના બે ભયંકર દોષોથી વાસીત આત્માને બચાવવા માટે સ્વદુષ્કૃત ૨ ૨ ભાવથી પડે નહીં અને અભિનવ ભાવ વિશુદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે, તે ગહ અને પર સુકૃત અનુમોદના આત્માને શુભ ગુણોથી સુવાસિત છે છે માટે શું કરવું? એ પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતા સૂત્રકારશ્રી અહીં મોક્ષ કરવાને નિતાંત ઉપયોગી છે. સુખના અવંધ્ય કારણરૂપ એવી ત્રણ આરાધનાને ત્રિસંધ્યા • સારાંશ: આરાધવાના હેતુથી આગળ જણાવે છે કે
અંતે સૂત્રકારશ્રી આ ત્રિવિધ આરાધનાના શુભ વિપાક રૂપ ૨ હે આત્મન ! તમે અરિહંતાદિ ચાર શરણાં સ્વીકારો, ફળનો નિર્દેશ કરી, તે ન આરાધવાથી મનુષ્ય જન્મની નિષ્ફળતાશ ૨ સ્વદુષ્કૃતની ગર્તા કરો અને સ્વ તથા પર સુકૃતોની અનુમોદના બતાવીને, ત્રણે સંધ્યા આરાધના કરવી તે ઉપદેશ આપી વિરમે છે. ૨ ૨ કરો.
આપણે પણ વતુ:શરણના આટલા પરિચયથી વીરમીએ.* * * 8
லலலலலலலலலலலலல
லலலலலல
2
லலலலலலல லலலலலலல லலலலலல
லலலலல
