________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
ઑક્ટોબર, ૨૦૧૨
જાપ સંપૂર્ણ માનસિક ધારણાપૂર્વક બોલાય, જેના અશ્રાવ્ય ધ્વનિ તરંગો સંકોચ છે. જ્યારે દ્રવ્ય નમસ્કાર કરીએ ત્યારે બે હાથ, બે પગ ને non audible waves ૧૩ લાખ મીટર per second travel કરે મસ્તક. પાંચ અંગોને સંકોરી ભાવપૂર્વક વિનયપૂર્વક નમન કરીએ છે અને સાધક પાસે પાછા ફરે છે. આ તરંગો સાધકની આજુબાજુ છીએ. સન્માનસૂચક નમો છે. ભાવ સંકોચથી નમો એ પાંચ ઇન્દ્રિયો circular movement ધારણ કરી તેની કરોડરજ્જુમાંથી અંદર પ્રવેશી ને મનને સમેટવાની પ્રક્રિયા છે. ઈન્દ્રિયોને આંતરસન્મુખ બનાવવાની
દારિક તેજસ ને કામણ શરીરને ભેદી આત્મપ્રદેશો પર પહોંચે જેની છે. મનને અમનસ્ક બનાવી નમોપૂર્વક જોડાણ કરવાનું છે. તો આવા ઉર્જા કર્મોનો ક્ષય કરે છે. આ વૈજ્ઞાનિક સત્ય દ્વારા નવકાર કર્મક્ષયમાં નમોના ભાવથી અરિહંતોને નમસ્કાર છે. કોણ છે આ અરિહંતો. ત્રણ સહાયક છે. અનશન ઉપવાસ નામનું બાહ્ય તપ કરવામાં આવે ત્યારે જગતના ધર્મચક્રવર્તીત્વને પામેલા ઉત્તમોત્તમ આત્માઓ જેમણે આ જ સત્ય કામ કરે છે. જઠરનો અગ્નિ ભોજન ન લેવા દ્વારા પ્રજવલિત કુશલાનુબંધી પુણ્યથી આંતર અને બાહ્ય વૈભવને પ્રાપ્ત કર્યા છે. આગલા થાય જેની ઉર્જા તેજસમાંથી કાર્પણ શરીરમાં પ્રવેશી કર્મક્ષય કરાવે. ત્રીજા ભવમાં પ્રકૃષ્ઠ ભાવના કરી છે કે કેવલી ભાષિત ધર્મરૂપી સૂર્યનો તેથી જ તપ નિર્જરાસ્વરૂપ છે. આ પ્રમાણે રસપૂર્વક જાપ થાય કે ઉદ્યોત આ જગતમાં વિદ્યમાન છે તે પ્રકાશને મેં પ્રાપ્ત કર્યો છે તે છતાં શબ્દાનુસંધાન શરૂ થઈ જાય છે. શાસ્ત્રમાં એક પ્રસંગ આવે છે. જગતના જીવો મિથ્યાત્વરૂપી અંધકારમાં ભ્રમણ કરે છે. હું એમને દેવલોકનો એક દેવ કુતૂહલથી પૃથ્વીલોક પર તીર્થયાત્રાએ આવ્યો. શાસનરસી બનાવી ક્યારે ધર્મ પમાડું, ક્યારે મોક્ષમાર્ગ ઉપદેશું. આવી આકાશમાર્ગે આવી રહ્યો હતો ત્યારે એક ગિરિશિલા પર ઉગેલા ઝાડ પ્રકૃષ્ઠ ભાવનાનો પવિત્ર રસ ભરતીએ ચઢતા ભગવંતે તીર્થકર નામકર્મ નીચે મહાત્માને કાઉસગ્ગ ધ્યાને જોયા. તેમના તપ-તેજથી પ્રભાવિત નિકાચિત કર્યું. આથી આંતર સમૃદ્ધની પ્રાપ્તિ કરી તેમને હું નમસ્કાર થઈ તેમને વંદન કરવા આવ્યો. મહાત્માએ કાઉસગ્ગ વારી ધર્મલાભ કરું છું. સંપૂર્ણ વાક્ય નમો અરિહંતાણંના અર્થ ભાવનમાં વિસ્તૃત કહ્યાં. દેવે પૂછ્યું ગુરુભગવંત કૃપા કરી મને જણાવો કે મારું દેવલોકનું નમસ્કાર છે. મારા નમસ્કાર હોજો એ સર્વ જીવોને જેમણે આંતર આયુષ્ય કેટલું બાકી છે ? અને મારો આવતો ભવ
શત્રુઓ રાગ દ્વેષને નાશ કર્યા છે. હણી લીધા છે. કઈ ગતિમાં થશે? મહાત્માએ ઉપયોગ મુકી કહ્યું
ધર્મ એ
જેમણે આ કાર્ય સંપન્ન કર્યું છે તેમને નમસ્કાર અને તારું ખૂબ જ અલ્પ આયુષ્ય બાકી છે. તારો આવતો
|| જે આ માર્ગ ઉપર અપ્રમત્ત સાધના કરે છે તેમને ભવ તિર્યંચનો છે. વિંધ્યની ગિરિ કંદરામાં તું વાનર
સંવરી એક
પણ નમસ્કાર કારણ તેઓ ભાવિના ઉત્કૃષ્ઠ જીવો થઈશ. દેવ કહે મને નવકાર પર ખૂબ ભાવ છે. હું
છે. આ પ્રમાણે ૧-૧ પદના ગુણોને સ્મરી શબ્દ આરાધના કરું છું પરંતુ તિર્યંચની ગતિમાં નવકાર પણ ચાલી જશે. અર્થ તદુભવ થતા મહાવાક્યર્થ બને છે. આ સર્વેને સમગ્રતાથી થયેલ મહાત્મા કહે તું ચિંતા ન કર. અત્યારે દેવ લબ્ધિથી વિંધ્યની ગિરિકંદરામાં નમસ્કાર મારા સર્વ પાપોનો પ્રકૃષ્ટપણે નાશ કરી તેને મોક્ષ મંગલની આ સ્થાને જા. દરેક શિલા પર નવકાર કોતરી દે. નવકારના અક્ષરોના પ્રાપ્તિ કરાવે છે. આ રીતે સતત જાપ ને અર્થ ભાવમાં રહેતો આત્મા ચિત્રો કોતરી દે. બાકીનું આયુષ્ય નવકારના ભવમાં પૂર્ણ કર. આ તદુભવનુસંધાન કરે છે. તદ ઉભય શબ્દ અહીં મહત્ત્વનો છે. જેમાં દેવનો જીવ વાનર થયો. થોડો મોટો થયો. એક શીલા પરથી બીજી ચિત્રનું સર્જન થાય છે. નમો અરિહંતાણં બોલું ત્યારે હું સર્વજ્ઞના શીલા પર નવકારના અક્ષરોના ચિત્રો જોતાં પૂર્વે આ જોયું છે, જોયું સમવસરણમાં દેશનામૃત પીઉં છું. નમો સિદ્ધાણં બોલું ત્યારે અહીંથી છે ઉહાપોહ થતા ભવિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. ઓ હો હું તો દેવ હતો. ૭ રાજલોક દૂર ૪૫ લાખ યોજન લાંબી સ્ફટિકમયી સિદ્ધશિલાની આસક્ત ભાવમાં રાચી તિર્યંચ થયો. જ્યાં સુધી આયુષ્ય પૂરું ન થાય અવિરક શાંતિનો અનુભવ કરું છું. નમો આયરિયાણં બોલાતા શ્રી હું અનશન કરીશ. નવકારના અક્ષરોના ધ્યાનમાં મગ્ન થતાં શુભ આચાર્ય ભગવંતોના આચરણની સુવાસથી મઘમઘતા નંદનવનમાં ધ્યાન આયુષ્ય પૂરું કરી કિશકિંધા નગરીમાં કિશકિંધા રાજાના પુત્ર લટાર મારૂં છું. નમો ઉવન્ઝાયાણં પદમાં હું આ બ્રહ્માંડના સૂક્ષ્મ આદિત્યયશાને ત્યાં જ્યેષ્ઠ પુત્ર વાલિ થયો જે વાલિ ને સુગ્રીવની વાતો સિદ્ધાંતોના વિજ્ઞાનની સિંધુમસ્તીને ઝીલું છું. નમો લોએ સવ્વસાહૂણ રામાયણમાં આવે છે. આખી પૃથ્વી પર મહાપરાક્રમી રાજા જે તપ બોલાતા જ પાંચ મહાવ્રતના પાલન સ્વરૂપ મેરૂની નિષ્ફપને અડગ તેજથી પ્રભાવશાળી ને પૂજનીય થયો. આ શબ્દાનુસંધાન ચાલુ રહ્યું ટોચે મને સ્થિર જોઉં છું. ચૂલિકાના ૪ પદો બોલાતાં જ લોકાન્તિક તેનું કારણ હતું. શબ્દ સાથે અનુસંધાનની પરાકાષ્ઠા અર્થમાં પ્રવેશ પાપ પ્રશાશન અને મોક્ષ મંગલની પ્રાપ્તિના અવતરણ સ્વરૂપ ગંગોત્રીના કરાવે. અર્થની વિચારણા પૂર્વે પંચપરમેષ્ઠિના જીવનના ચારિત્રના મહાપ્રપાતમાં હું મને ભીંજાતા જોઉં છું. આ પ્રકારના ધ્યાન ચિત્રોમાં પ્રસંગો અને તેમના ગુણોના ચિંતન મનનથી ભાવિત થવું, નમસ્કાર મગ્ન બનેલ સાધક તત્ત્વોનુસંધાનની શરૂઆત કરે છે. એક જર્મન મહામંત્રના ૯ વાક્યોનો વાક્યર્થ, ૧ મહાવાક્યનો મહાવાક્યર્થ ફિલોસોફરે કહ્યું છે કે તમે જેના જેવા બનવા ઈચ્છો છો તેના જેવા અને પ્રત્યેક વાક્યના પદોનો પદાર્થ કરવો. દા. ત. નમો અરિહંતાણં બની શકો છો. Act As If. માટે પંચપરમેષ્ઠિ જેવા બનવા તેમને નમો અને અરિહંતાણં બે પદ છે. નમોનો અર્થ દ્રવ્ય સંકોચ ને ભાવ emulate કરવા જોઈએ. તેમણે કરેલ જગતના જીવોને સુખી કરવાની
