________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨
| પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ સૂત્ર વિશેષાંક
|
૧૧૯ )
லலலலலல
વિભક્ત આ પ્રથમ અધ્યયન સાધુતાનો આદર્શ દર્શાવે છે. ગૃહસ્થના ઘેર બેસે નહીં કે ઊભા ઊભા કથા ન કરે, એક સરખા ૨ ૨. શ્રમણ્યપૂર્વક : દીક્ષા લીધા પછી, શ્રમણ ધર્મના પાલન ભાવથી બધા ઘેરે ભિક્ષા માટે જાય. ગોચરી લાવીને ગુરુને બતાવીને ૨ ૨ માટે ઈચ્છાકાય અને મદનકામના ત્યાગની મહત્તા દર્શાવી છે. સંવિભાગ કરી વાપરે. ૫૦ ગાથામાં વિગતવાર વર્ણન મળે છે. જે & વિષયવાસના અને કામનાઓને નિવારવા માટે રાજેમતી અને આચારશુદ્ધિ આહારશુદ્ધિ વિના શકય નથી. તેથી આ અધ્યયનમાં છે & રથનેમિના દૃષ્ટાંત આપી, ઉત્કૃષ્ટભાવે ચારિત્ર ધર્મનું પાલન કરવા સાધુને શું કહ્યું અને શું ન કહ્યું તેનું વિશદ વર્ણન મળે છે. હું 6 માટે પુરુષાર્થ કરવાનો છે. દૃઢ સંયમી સાધુ-સાધ્વી પરમાત્માપદને ૬. મહાચાર કથા : આ અધ્યયનમાં સાધુ માટેના ૧૮ આચાર$ અવશ્ય પ્રાપ્ત કરશે. જીવન પર્યંત ત્યાગને ટકાવી રાખે છે તે જ સ્થાનનું વિસ્તૃત વર્ણન છે. ૨ પુરુષોત્તમ છે.
૧ થી પંચ મહાવ્રત અને છઠું રાત્રિભોજન ત્યાગ. છે ૩. ક્ષુલ્લકાચાર કથા :- ચારિત્ર ધર્મની દૃઢતા તો જ જળવાય, ૭ થી ૧૨ છકાયના જીવોની સંપૂર્ણ રક્ષા. ૨ જો સાધુ ૫૨ પ્રકારના અનાચારનું સેવન ન કરે. આચારપાલનનું ૧૩ અકથ્ય વસ્તુનો ત્યાગ & પ્રતિપાદન આ અધ્યયનમાં મળે છે. જૈન ધર્મમાં, દયાધર્મની ૧૪ ગૃહસ્થના વાસણનો ઉપયોગ ન કરવો ૮ પ્રમુખતાને જ સર્વજ્ઞોએ આચાર કહ્યો છે.
૧૫-૧૬ ગૃહસ્થના પલંગ કે આસન પર ન બેસવું. આહારશુદ્ધિ માટે સાધુ-સાધ્વીને ઉદ્દેશીને બનાવેલું, ખરીદેલું, ૧૭ સ્નાનનો ત્યાગ શું આમંત્રણ આપીને ઘરે બોલાવીને આપેલું, ઉપાશ્રયે જઈને આહાર ૧૮ શરીરની શોભાનો ત્યાગ
વહોરાવવો તે અનાચાર છે. દોષયુક્ત આહાર ઉપરાંત, આ પ્રમાણે અઢારે સ્થાનનું જિનાજ્ઞા મુજબ પાલન કરવાથી, ૨ રાત્રિભોજન, સ્નાન, વિલેપન, વિભૂષાના ધ્યેયે સ્નાન, દંત આસક્તિ ભાવ ઘટે છે અને સાધક, સર્વ કર્મનો ક્ષય કરીને સિદ્ધ ૨ ૨ ધોવન, નેત્ર પ્રક્ષાલન, અંજન વગેરે પ્રવૃત્તિ, ગૃહસ્થનો સંગ, થાય છે. & ગૃહસ્થાના આસન, પલંગ, ખુરશી વગેરે સાધનોનો ઉપયોગ, ૭. સુવાક્ય શુદ્ધિ : આ અધ્યયનમાં સાધુની ભાષાસમિતિની 8 & ગૃહસ્થના વાસણમાં ભોજન લેવું કે કરવું વગેરે. સાધુ એ શુદ્ધિનું વર્ણન છે. અસત્ય અને સત્યાસત્ય ભાષા ન બોલવાનું છે આચારશુદ્ધિ માટે અનાચારોનો પૂર્ણ ત્યાગ કરવો જોઈએ. ફરમાવ્યું છે. વચનગુપ્તિની આરાધના જ તેનું લક્ષ છે. સાધુએ
૪. છ જીવવિકાય? આ અધ્યયનમાં છ પ્રકારના સંસારી જીવોની ક્યારેય નિશ્ચયાત્મક ભાષા ન બોલવી જોઈએ. શ્રે રક્ષા કરવાનું, તેમની વિરાધના ન કરવાનું તેમજ પંચમહાવ્રતનું- સુવાક્ય શુદ્ધિનું મુખ્ય પ્રયોજન સત્ય મહાવ્રતના પાલન માટે ૨ 2 સાધુધર્મનું નિરૂપણ છે. આ સંસારની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં જીવ તથા અહિંસા ધર્મની પુષ્ટિ માટે છે. સાધુએ અહિંસા, સંયમ અને ૨ ૨ હિંસાની સંભાવના રહેલી છે. સંસારની દરેક ક્રિયા જીવદયાના- તમરૂપ ધર્મનું પાલન થઈ શકે તેવી ભાષા બોલવી જોઈએ. ૨ ૨ યતના જતના ધર્મનું પાલન થઈ શકે તે પ્રકારે થવી જોઈએ. જીવ- ૮. આચારપ્રણિધિ : આચારપાલન સાધુ માટે પ્રકૃષ્ટ નિધિ છે છે ‘પઢમં ના તમો વયા' જીવ-અજીવ આદિ નવ તત્ત્વોનું જાણપણું અર્થાત્ ખજાના સમાન છે, તેનું ભાવથી પાલન કરવાથી સાધક છે કેળવીને, ચાર ગતિના ભોગ સુખથી દૂર રહી અને સંસારનો ત્યાગ ભવના ફેરા ટાળી પરમાત્મપદ પામે છે. આચારશુદ્ધિ માટેની કરી, મુંડિત થઈને અણગાર ધર્મનો સ્વીકાર કરે છે. સર્વ જીવોને વિવિધ હિત શિક્ષાઓ આ અધ્યયનમાં છે. છકાયના જીવોની રક્ષા ૨ અભયદાન આપી આત્મ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવાની છે.
માટે, સચિત્તભૂમિ કે આસન પર બેસવું નહીં, સચેત પાણીનો ૨ ૫. પિંડેષણા : સાધુની ભિક્ષાચરીના દોષોનું વિગતપૂર્ણ સ્પર્શ ન કરવો, અગ્નિ જલાવવો કે બુઝાવવો નહીં, પંખો નાંખવો ૨ ૨ વર્ણન, આ અધ્યયનમાં છે. પિંડ એટલે ચારે પ્રકારનો આહાર. નહીં, લીલી વનસ્પતિ છેડવી-ભેદની નહીં, ત્રસ જીવોને મન, વચન, ૨ 8 આ અધ્યયનના બે ઉદ્દેશ છે.
કાયાથી હણવા કે દુભવવા નહીં, સૂક્ષ્મ જીવોની રક્ષા કરવી, યથાર્થ છે તે પ્રથમ ઉદ્દેશામાં આહારની સદોષતા અને નિર્દોષતાનું શોધન પડિલેહણ કરવું, અહિતકારી વચન ન બોલવું. પરિષહ સમભાવે છે શું કરવું. (૧) નિર્દોષ આહારની શોધ કરવી-૩૨ દોષોનો ત્યાગ સહેવા કારણ કે “દેહદુખં મહાફલ' વિનય જાળવવો, રાગદ્વેષ ન શું કરવો. (૨) નિર્દોષ રીતે આહાર ગ્રહણ કરવો. (૩) નિર્દોષ રીતે કરવો, તપ અને સ્વાધ્યાયમાં મગ્ન રહેવું, સંયમ અને ધ્યાનથી પ્રાપ્ત થયેલા આહારના રસાસ્વાદનો ત્યાગ કરવો. અનાસક્ત મલિન ભાવોનો નાશ કરવો. જે શ્રદ્ધાથી ચારિત્રધર્મનો સ્વીકાર ૨ ભાવે આહાર કરવો.
કર્યો છે તે શ્રદ્ધાને જીવનપર્યત ટકાવી, સાધુપણાને ઉત્તમ છે ૨ ગોચરી માટે જતાં જતના રાખવાની, ૧૦૦ ગાથામાં નિર્દોષ ભૂમિકાએ પહોંચાડવું. આહારપાણી જ લેવા જોઈએ.
૯. વિનયસમાધિ: આ અધ્યયનના ૪ ઉદ્દેશા છે. છે બીજા ઉદ્દેશામાં ગોચરીના સમયે જ ગોચરી માટે જાય, પહેલા ઉદ્દેશામાં નિરંતર ગુરુનો વિનય કરવા કહ્યું છે. ગુરુની 8
હીલના કે ધૃણા ન કરવી. ગુરુ પ્રસન્ન થાય તેમ વર્તવું. સેવા કરવી.
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல என
லலலலலல
லலலலலலலல
லலலலலலல
லல லலலலலலலலல
