________________
|
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨
லலலலலலலலலலல
શ્રે ત્યાજ્ય છે.
વિના કાર્ય કરવું તે છે કે બીજા અધ્યયનમાં “મૃષાવાદ (જૂઠ)નું વર્ણન છે. અસત્ય પ્રસ્તુત સૂત્રમાં ચોરની મનોવૃત્તિ કેવી હોય છે? કેવી કેવી૨ ૨ વચન મિથ્યાવચન રૂપ છે. તે વ્યથા ઉત્પાદક, દુઃખોત્પાદક, શ્રેણિના ચોર હોય? કેવી કેવી રીતે ચોરી કરે છે? તેનું વિસ્તૃત છે હું અપયશકારી તેમ જ વેરને ઉત્પન્ન કરનાર છે. મૃષાવાદની વ્યાપકતા વર્ણન છે. પરધન કે પરસ્ત્રી ઈચ્છુક રાજાઓ કઈ રીતે સંગ્રામમાં ?
પ્રગટ કરવા સૂત્રકારે ૩૦ પર્યાયવાચી નામોનું કથન કર્યું છે. નરસંહાર કરે છે તેનું સ્પષ્ટ ચિત્ર ઉપસ્થિત કર્યું છે. પ્રાચીનકાળમાં છે પાપી, સંયમ રહિત, અવિરત, કપટી, ક્રોધી, માયાવી, લોભી, ચોરી કરનારને કેવો ભીષણ દંડ દેવામાં આવતો હતો! તેનું ૨ ૨ હાસ્ય અને ભયને આધીન બનેલા લોકો અસત્ય બોલે છે. અસત્ય વર્ણન છે. ચોરી કરનારાની દુર્દશા બંધનથી મૃત્યુદંડ સુધીની પ્રત્યક્ષ છે 2 ભાષણનાં મૂળ ચાર કારણ છે. ક્રોધ, લોભ, ભય અને હાસ્ય. પણ જોઈ શકાય છે. પરલોકમાં પણ દુર્ગતિની પરંપરા વધારતી 8 હું કેટલાક લોકો ધન માટે, કન્યા માટે, ભૂમિ માટે, પશુઓ માટે ચીર્યવૃત્તિને સંપૂર્ણપણે છોડવી જ યોગ્ય છે. 6 જૂઠું બોલે છે, જૂઠી સાક્ષી આપે છે. પરપીડાકારી, પાપકારી કાર્યની ચોથા અધ્યયન “અબ્રહ્મચર્યમાં અબ્રહ્મનું સ્વરૂપ, અબ્રહ્મચર્યના શ્રે સલાહ કે પ્રોત્સાહન આપતા હિંસક વચનો અસત્ય વચન છે. ભાવોની ઉત્પત્તિ, ભોગપભોગી વ્યક્તિઓ અને તેના ૨ સત્યની કસોટી અહિંસા છે. જે સત્યથી પણ અન્યના પ્રાણ જોખમમાં દુષ્પરિણામોનું વર્ણન છે. આત્મરમણતાના ભાવોથી યુત થઈ ૨ 2 હોય તો તે સત્ય બોલવું પણ યોગ્ય નથી. યુદ્ધ સંબંધી કે યજ્ઞ, ઈન્દ્રિયોના વિષયોમાં રમણતા કરવી તે અબ્રહ્મ-કુશીલ છે. દેવો, 8 ધૂપ, દીપ, બલિ સંબંધી આદેશ-ઉપદેશ રૂપ વચન અસત્ય વચન મનુષ્યો, પશુઓ આદિ સંસારના સમસ્ત પ્રાણીઓ ઉપર પોતાનું
સામ્રાજ્ય જમાવનાર આ અબ્રહ્મ મોહને વધારનાર, તપ-સંયમનું શ્રે મૃષાવાદી આદર, સન્માન પામતા નથી. લોકો તેનામાં વિઘાતક, જરા, મરણ, રોગ તથા શોકનું કારણ છે, સંસારવર્ધક ૨ વિશ્વાસ મૂકતા નથી. લોકમાં નિંદિત થાય છે. ભવ પરંપરામાં છે, અધર્મનું મૂળ છે, મોક્ષ સાધનાનું વિરોધી છે. અબ્રહ્મના વિવિધ ૨ હૈ દીનતા અને દરિદ્રતાને પામે છે. દીર્ઘકાળ પર્યત નરક-તિર્યંચ ભાવો પ્રગટ કરવા ૩૦ પર્યાયવાચી નામો દર્શાવ્યાં છે. ૮ ગતિનાં દુઃખો ભોગવે છે. પૂર્વજન્મમાં વચનયોગનો દુwયોગ અબ્રહ્મનું મૂળ વેદ મોહકર્મના ઉદયથી ઉત્પન્ન થતો વિકારભાવ 8 $ કર્યો હોવાથી, તેના ફળ સ્વરૂપે તે જીવોનો જ્યાં જન્મ થાય ત્યાં છે, જે આહાર, રૂપ, સ્ત્રી, સંયોગ આદિ નિમિત્તોથી ઉત્પન્ન થાય ૨ વચનયોગની પ્રાપ્તિ થતી નથી. અર્થાત્ તે જીવો એકેન્દ્રિય જાતિમાં છે. કુસંગતથી પણ વિકારભાવોને બળ મળે છે. શરીર પુષ્ટ થવાથી ૨ ઉત્પન્ન થાય છે. અને મનુષ્યયોનિમાં વચનયોગની પ્રાપ્તિ થાય અને ઈન્દ્રિયો બળવાન બનવાથી વિકારભાવો ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. ૨ છે તો પણ અત્યંત હીનકોટિનો વચનયોગ-મુંગા અથવા તોતડાપણું માટે સંયમી સાધકે તપશ્ચર્યા દ્વારા રસેન્દ્રિયને સંયમિત કરવી છે 6 પ્રાપ્ત થાય છે. માટે મૃષાવાદના કટુ પરિણામોને જાણી અસત્યને જોઈએ. તિલાંજલિ આપવી જોઈએ.
મનુષ્યોમાં મહાઋદ્ધિ અને ઐશ્વર્યના સ્વામી એવા ચકવર્તી શ્રે કે ત્રીજા અધ્યયનમાં “અદત્તાદાન (ચોરી)'નું વર્ણન છે. દીર્ઘકાલ પર્યત ૬૪,૦૦૦ રાણી સાથે કામભોગોને ભોગવ્યા ૨ અદત્ત+આદાન=નહીં દીધેલું ગ્રહણ કરવું તે અદત્તાદાન છે. જે પછી પણ અતૃપ્ત જ રહે છે તો સામાન્ય માનવોને સામાન્ય છે હૈ વસ્તુ આપણી માલિકીની નથી તે વસ્તુ તેના સ્વામીની સ્વીકૃતિ કે ભોગપભોગના સાધનોથી તૃપ્તિ કયાંથી થવાની? અહીં શાસ્ત્રકારે 8 હું અનુમતિ વિના લઈ લેવી અને પોતાની માલિકીની કરી લેવી તે ચક્રવર્તી, બળદેવ, વાસુદેવ, યુગલિક મનુષ્ય આદિ પુણ્યશાળી 8 છું અદત્તાદાન છે. અદત્તાદાનનું મૂળ મૂચ્છ, લોભ, આસક્તિ, જીવોની ઋદ્ધિનું વર્ણન કરી કામભોગની અતૃપ્તતાનું તથ્ય સુજ્ઞ છે અસંતોષ છે. ઈન્દ્રિયોને વશમાં ન રાખવી, પરધનનો લોભ અને સાધકને સમજાવ્યું છે. છે પરસ્ત્રીનો અનુરાગ ચોરી કરાવે છે.
અબ્રહ્મના કારણે સ્ત્રીઓને માટે મોટા મોટા યુદ્ધ થયા છે. દા. ૨ ૨ ચોર્યકર્મની વ્યાપકતાનું દર્શન કરવા ૩૦ પર્યાયવાચી નામો છે. ત. સીતા, દ્રોપદી વગેરે. મૈથુન વાસનામાં આસક્ત વ્યક્તિ છે & આચાર્ય અભયદેવ સૂરીએ ટીકામાં ચાર પ્રકારના અદત્તનું કથન કર્યું છે. સમાજની મર્યાદા, આચાર-વિચારનો ભંગ કરી આ લોક બગાડે છે ૬ ૧. સ્વામી અદત્ત = સ્વામી-માલિકની આજ્ઞા વિના વસ્તુ લેવી તે. છે અને અશુભ પરિણામોના કારણે ૪ ગતિ ને ૨૪ દંડકના ૨ ૨. જીવ અદત્ત = જીવની આજ્ઞા વિના તેના પ્રાણનું હરણ કરવું- ચક્કરમાં વેદનાઓનો અનુભવ કરે છે; માટે સાત્ત્વિક પુરુષે અબ્રહ્મ ૨ હિંસા કરવી.
સેવનનો ત્યાગ કરવો જ હિતાવહ છે. ૨ ૩. તીર્થકર અદત્ત = તીર્થકરની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરવું.
* પાંચમા અધ્યયનમાં “પરિગ્રહ'નું સ્વરૂપ વર્ણન છે. જીવને 8 ૮૪. ગુરુ અદત્ત = ગુરુની આજ્ઞાનો ભંગ કરવો, ગુરુને પૂછ્યા ગ્રહી- પકડી રાખે તેને પરિગ્રહ કહે છે. જમીન, ધન, સંપત્તિ,
லலலலல
லலலலலலலலலலலல
