________________
૨૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૂન, ૨૦૧૨
૨. લગભગ ૪.૬ અબજ વર્ષ પહેલાં-પૃથ્વીના પોપડાનું નિર્માણ જગતનું ભાવિ શું છે તે હજી બરાબર ખબર નથી. પરંતુ થયેલું.
એસીડીએન'ની આકૃતિ પ્રમાણે એ સતત વિસ્તરતું રહે છે, રહેશે ૩. લગભગ ૩.૫ અબજ વર્ષ પહેલાં-જીવનની શરૂઆત અને કાયમ માટે. બેક્ટરિયાની ઉત્પત્તિ.
પૃથ્વીના વિનાશ માટે ઘણાં વૈજ્ઞાનિકો ઉદાસીનતાપૂર્વક માને છે કે ૪. લગભગ ૧.૭ અબજ વર્ષ પહેલાં-વાતાવરણમાં ઑક્સિજનનું માનવ શક્તિ એ પોતાના લૂંટારા સ્વભાવ પ્રમાણે જીવશે. આજથી નિર્માણ.
૫૦ હજાર વર્ષ પછી પૃથ્વી થીજીને ઠંડીગાર થઈ જશે. ચંદ્રમા એકદમ લગભગ ૭૦ કરોડ વર્ષ પહેલાં-બહુકોષી પ્રાણીઓ, અળસિયા નજદીક આવશે અને સૂર્ય ફિક્કો પડી જશે. માનવની હસ્તી નહીં રહી અને તેના અશ્મિઓનું સર્જન.
હોય અથવા માનવે જો બીજા ગ્રહો પર સ્થળાંતર કર્યું હશે તો અનિશ્ચિત ૬. લગભગ ૫૭ કરોડ વર્ષ પહેલાં-કરોડ-રહિતના ઘણી જાતના નસીબ છે. પ્રાણીઓના અશ્મિઓનું પ્રથમવાર નિર્માણ.
જૈન ધર્મ પ્રમાણે પૃથ્વીની ઉત્પત્તિ-વિકાસ-વિનાશ વિષે લગભગ ૫૨.૫ કરોડ વર્ષ પહેલાં-માછલીઓની ઉત્પત્તિ. ઈશ્વર કૃત સૃષ્ટિ રચાઈ છે એમ જૈનો માનતા જ નથી. ૮. લગભગ ૩૮ કરોડ વર્ષ પહેલાં-જંતુઓની ઉત્પત્તિ.
જૈન સિદ્ધાંત અનુસાર જગતનું સર્જન કે પ્રલય થતા જ નથી તેથી ૯. લગભગ ૩૬ કરોડ વર્ષ પહેલાં-ઉભયચર (દેડકાં વગેરે)ની લોક (વિશ્વ) શાશ્વત છે. તેઓના મત પ્રમાણે જડ અને ચેતનથી ભરેલી ઉત્પત્તિ.
આ સૃષ્ટિ છે. તેઓએ વિશ્વને બે વિભાગમાં વહેંચ્યું છે. એક છે લોક ૧૦. લગભગ ૨૮ કરોડ વર્ષ પહેલાં- ભૂજ પરિસર્પ, ઉરઃ પરિસર્પ અને બીજો છે અલોક. જડ ચેતનનો સમૂહ લોકના સામાન્ય રૂપમાં વગેરે-(Reptiles)ની ઉત્પત્તિ.
નિત્ય અને વિશેષ રૂપમાં અનિત્ય છે. જ્યારે અલોક જીવ, જડ, ચેતન ૧૧. લગભગ ૨૨ કરોડ વર્ષ પહેલાં-સરીસૃપો (Reptiles) નો ઉચ્ચ વગરનો છે. જૈન મતાનુસાર વિશ્વ અને તેની સ્થાપના...આત્મા, પદાર્થ,
કક્ષાનો અથવા અંતિમ તબક્કાનો વિકાસ અને ડિનોસોરની કાળ અને તેની ગતિના સિદ્ધાંતો હંમેશ માટે અસ્તિત્વમાં હતા, રહેશે ઉત્પત્તિ.
જ. તેનો ક્યારેય વિનાશ નહીં થાય. તેથી જડ, ચેતનમય આ સૃષ્ટિમાં ૧૨ લગભગ ૨ ૧ કરોડ વર્ષ પહેલાં સસ્તન પ્રાણીઓ અનેક કારણોથી વિવિધ પ્રકારથી રૂપાંતરો થતા રહે છે. એક જડ પદાર્થ (Mammals)ની ઉત્પત્તિ.
બીજા જડ પદાર્થના સંપર્કમાં આવે છે ત્યારે બંનેમાં રૂપાંતર થાય છે. ૧૩. લગભગ ૧૩ કરોડ વર્ષ પહેલાં-ડિનોસોરનું પ્રભુત્વ. તેવી જ રીતે જડના સંપર્કમાં ચેતન આવે છે તો પણ રૂપાંતર થતું જ ૧૪. લગભગ ૭ કરોડ વર્ષ પહેલાં-ડિનોસોરનો સંપૂર્ણ વિનાશ. રહે છે. રૂપાંતરની આ અવિરત પરંપરામાં પણ મૂળ વસ્તુની સત્તાનું ૧૫. લગભગ ૫ કરોડ વર્ષ પહેલાં-સસ્તન વંશી પ્રાણીઓનો વિકાસ અનુગમન સ્પષ્ટ દેખાય છે. આ અનુગમનની અપેક્ષાએ જડ અને ચેતન શરૂ.
અનાદિકાળથી છે અને અનંતકાળ સુધી સ્થિર રહેવાનું છે. સનું શૂન્ય ૧૬. લગભગ ૧ કરોડ વર્ષ પહેલાં-આદિમાનવ અથવા માનવ પશુ રૂપમાં ક્યારેય પરિણમન નહીં થઈ શકે અને શૂન્યથી ક્યારેય સત્નો (Hominids)ની પ્રથમ ઉત્પત્તિ.
પ્રાર્દુભાવ અથવા ઉત્પત્તિ ન થઈ શકે. આમ કૉમિક કૅલેન્ડરમાં ફક્ત એક જ વિભાગ છે જેને ઉત્ક્રાંતિકાળ જૈન ધર્મ જડ અને ચેતન એમ બંને તત્ત્વના સ્વતંત્ર અસ્તિત્વનો કહેવામાં આવે છે. માનવ સમાજની બોદ્ધિક, ભૌતિક, વૈજ્ઞાનિક સ્વીકાર કરે છે. જડ તત્ત્વમાં એટલી વિવિધતા અને વ્યાપકતા છે કે પરિસ્થિતિને ખ્યાલમાં રાખી, તેનું ઉત્ક્રાંતિ નામ આપ્યું છે. તેને સમજવા માટે થોડા પૃથ્થકરણની જરૂર છે. આમ જડના પાંચ
આ અફાટ બ્રહ્માંડમાં આધુનિક ભૌતિકશાસ્ત્ર પ્રમાણે મુખ્ય ત્રણ વિભાગ કર્યા છે. જીવની સાથે આ પાંચ પ્રકારના અજીવ (જડ)ની પદાર્થ છેઃ (૧) અવકાશ (Space), (૨) સમય (Time) અને (૩) ગણના કરવાથી સત્ પદાર્થોની સંખ્યા છ સ્થિર થાય છે. તે આ પ્રમાણેપુદ્ગલ (Matter) અને ભૌતિક શાસ્ત્રમાં સર્વત્ર તેનો જ વિચાર ૧. ધર્માસ્તિકાય, ૨. અધર્માસ્તિકાય, ૩. આકાશાસ્તિકાય કરવામાં આવે છે. આમ તેમના અનુસાર વિશ્વમાં પહેલા પ્રોટોન, (space), ૪. કાળાસ્તિકાય (time), ૫. પુગલાસ્તિકાય (matter), ઇલેક્ટ્રોન, ન્યુટ્રોન અને છેલ્લે ઍટમ-પરમાણુઓનો જન્મ થયો. ન્યુટ્રલ ૬. જીવાસ્તિકાય (living beings) અને હાઈડ્રોજનની રચનાથી વિશ્વ સંબંધી બારીક (ન દેખાતા) નાના જૈન મત બહુ સ્પષ્ટતાથી કહે છે કે છ મૂળભૂત દ્રવ્યો આ પૃથ્વી પર અણુઓના (પ્રકાશ, પ્રવાહી, અવાજ) સ્ત્રાવ પાછળના ભાગમાં હતા. છે. અને છેવટે નવા યુગની આકૃતિ બનવાની શરૂઆત થઈ. આમ એકંદરે સત્નું બીજું નામ દ્રવ્ય છે. આ સમગ્ર ચરાચરલોક આ છ દ્રવ્યોનો દ્રવ્યોના કુલ જથ્થામાંથી તારા બનવાની પહેલી શરૂઆત થઈ પછી પ્રપંચ છે. એનાથી અતિરિક્ત બીજું કંઈ નથી. દ્રવ્ય નિત્ય છે, તેથી કયાસરની અને છેલ્લે આકાશગંગાઓ બની.
લોક પણ નિત્ય છે. એનું કોઈ લોકોત્તર શક્તિથી નિર્માણ નથી થયું.
