________________
प्रमेययोतिका टीका प्र.३ उ. २ ८.१४ नरकावासानां वर्णादिनिरूपणम्
१९५
सया फासेणं पन्नत्ता' नरकाः कीदृशाः स्पर्शेन मज्ञप्ता इति प्रश्न, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! ' से जहाणामए' तद् यथानामकम् 'असिपत्तेइ वा' असिपत्रमिति वा असिः खनं तस्य पत्रं तद्वत् तीक्ष्णम् 'खुरपते वा' क्षुरपत्रमिति वा क्षुरपत्रम् नापितस्य केशच्छेदकसाधनविशेषः 'कलंब चिरिया पत्तेइ वा' कदम्बचीरिकापत्रमिति वा कदम्बचीरिका तृणविशेषः दर्भादपि अतीवच्छेदकः ( सरपत ) इति - लोकप्रसिद्धः । 'सतग्गे वा शक्त्यग्रमिति वा, शक्तिः प्रहरणविशेषः तदग्रमिति वा 'कुंनग्गे वा' कुन्ताग्रमिति वा 'तोमरग्गेह वा' तोमराग्रमिति वा कुन्ततोमरावधि प्रहरणविशेषौ तदग्रमिति वा । 'नारायग्गेइ वा' नाराचाग्रमिति वा, 'सलग्गेइ वा' शूलाग्रमिति वा । 'लउलग्गेइ वा' लगुडा · ग्रमिति वा 'भिडिपालग्गेइ वा भिण्डिवालाग्रमिति वा मिण्डिमालः प्रहरणविशेषः तमिति वा 'सूचिकळावे वा' सूचिकलाप इति वा सूचीनां कलापः समूहरयणष्पभाए पुढवीए णरगा केरिया फासे णं पन्नता' हे भदन्त ! इस रत्नप्रभा पृथिवी में जो नरक हैं वे किस प्रकार के स्पर्शचाले हैं ? उत्तर में प्रभु करते हैं - 'गोवा ! से जहानाबए अलिपले व ' हे गौतम ! जैसा असिपत्र तलदार का 'खुरपते या' क्षुरा की धार का 'कलं चीरिया पत्ते वा' कदम्बचीरिका पत्र, यह एक नुकीली धारवाला घास होता है उसका 'सत्तग्गेह वा' शक्ति नामके प्रहरण विशेष की धार का 'कुंग्गेइ वा' भालाकी धार का, 'तोमरगेड वा' तोमर शस्त्र विशेष की धार का 'नारायग्गेह वा' बाण के अग्रेभाग का 'सूलग्गेया' शूल के अग्रभाग का, 'लउलग्गेह वा' लगुड के अग्रभाग का 'मिडिवालग्गे वा' भिण्डिपाल के अग्रभाग का, 'विकलावे वा' सूईयों के समूह के अग्रभाग का, 'कवियच्छूह वा' करेंसे लगवन् भा સ્પર્શ વાળા હોય છે ?
- 'गोयमा । से जहा वा स्यर्श होय छे,
भंते ! रयणप्पभाष पुढवीए णरगा पेरिसया फासेणं पण्णत्ता' રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં જે તરા છે. તે બધા કેવા પ્રકારનાં या प्रश्न ना उत्तरमा प्रभु गौतमस्वाभीने नामए असिपत्तेइ वा' हे गौतम! असिपत्र- तलवारने तेवे। तथा 'खुरपत्तेइवा' अस्तरानी धारन। 'कलंवचीरियापत्ते वा' उदथीરિકા પત્ર–એટલે કે આ એક તીક્ષ્ણ ધારવાળા પાનવાળું ઘાસ હૈય छे. तेन। 'सत्तग्गेइवा' शक्ति नामना आयुध विशेषनी धारने। 'कुतग्गेइव!' लालानी धारना 'तोमरग्गेइवा' तोमर नामना शस्त्र विशेषनी धारनो 'नारायगेइ वा' मधुना अग्रभागना 'सूरुग्गेइ वा' शूहना अग्रभागना 'लउलग्गेइ वा' सगुड-साउडीना अग्रभागना 'भिंडिपालगेइ वा' लिडियसना अभलागने। 'सूचिकलावेइ या' साधना भूडाना अथलागने। 'कवियच्छ्रह वा'