________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र.३ उ.३.४९ वानव्यन्तरदेवानां भवनादिकम् ७८३ गं भंते । उत्तरिल्ला पिसाया देना परिवसति?' इत्यादि सर्व प्रश्नोत्तरं दक्षिणात्य पिशाचदेववदेव वक्तव्यम्, विशेपत्स्वयं यत्ते मन्दरस्य दक्षिणे परिवसन्ति, एते मन्दरस्य उत्तरे परिवसन्ति, पुनश्च तत्र कालनामा पिचाचेंन्द्रः पिशाचराजः, अत्र तत्स्थाने महाकालः पिशाचेन्द्रः पिशाचराजः, इति वक्तव्यम्. पर्षद्वक्तव्यताऽपि काळवदेव वाच्येति । ___ एवं णिरंतरं जाव गीयजसस्स' एवमनेनैव प्रकारेण निरन्तरम्-अन्तरवर्जितं क्रमेण यावद् गीतयशसः काळमहाकालवत् सर्वा वक्तव्यता पठनीया यावत्पदेन भूतेन्द्रमुरूपमतिरूपतीन्द्र द्वयादारभ्य गीतयशोगन्धर्वेन्द्र गन्धर्वराजपर्यन्तं सर्व वर्णनं दाक्षिणात्य पिशाचेन्द्र कालमहाकाळवदेव वाच्यम् । पर्षद्वक्तव्यतापि तत्सदृशेव वाच्या नवरम्-इन्द्रेषु नानात्वं बक्तव्यम् तदाह-गाशद्वयेन
गरा पन्नत्ता' कहि णं भंते ! उत्तरिल्ला पिलाया देश परिवति' इत्यादि प्रश्नोत्तर-दक्षिणात्यपिशाचों के जैसा ही है अन्तर इतना ही है कि दाक्षिणात्यपिशाचदेव मेरु के दक्षिण में रहते है और उत्तरदिशा के पिशाचदेवमेरुके उत्तर में रहते है। तथा इनका इन्द्र पाहाकाल है इस महाकाल की परिषदा की वक्तव्यता भी दक्षिण दिग्वती काल की परिषदा के ही जैसी है 'एवं पिरंतरं जाव गीयजल रू' जिस प्रकार से यह दक्षिण दिग्वती और उत्तरदिग्दत्ती पिशाचों की वक्तव्यता प्रकट की कही गई है, इसी प्रकार की वक्तव्यता भूतों से लेकर गंधर्व देवों के इन्द्र गीतयश तक की है ऐसा जानना चाहिये इस वक्तव्यता में अपने २ इन्द्रों को लेकर ही भिन्नता है। इन्द्रों की भिन्नता दो गायाओं से इस प्रकार से कही है पिशाचों के इन्द्र काल महाकाल है और भूतों के इन्द्र का नाम सुरूप और प्रतिरूप है अर्थात् पिशायमा२ हेवानु प समय वे नये २ 'कहिण भंते ! उत्तरि ल्लाण पिसायागं भोमेज्झा णगरा पण्णता, कहिण भंते उत्तरिल्ला पिसाया देवा परिवति' विगैरे प्रश्नोत्तरे दक्षिण शिना पिशायरानी भर છે. ફકત ફેરફાર એટલેજ છે કે દક્ષિણ દિશાના પિશાચ દેવ મેરૂની દક્ષિણમાં રહે છે, અને ઉત્તર દિશાના પિશાચદેવ મેરૂની ઉત્તર દિશા માં રહે છે. તથા તેમને ઈદ્ર મહાકાળ છે. આ મહાકાળની પરિષાનું કથન પણ દક્ષિણ દિશાના
सनी परिषहाना थन प्रभारी छ. 'एव गिरतरं जाव गीयजस्स' પ્રમાણે આ દક્ષિણ દિશાના તથા ઉત્તર દિશાના પિશાચેનું કથન કહેવ માં આવેલ છે, એ જ પ્રમાણેનું કથન ભૂતોથી લઈને ગંધર્વ દેવોના ઈન્દ્રગીત યશ સુધીનું છે તેમ સમજવું. આ સઘળા કથનમાં પિત પિતના ઇન્દ્રો
