________________
जीवाभिगम
७९८
क्षुल्लकः, तथाहि - सर्वे लवणादयः समुद्राः सर्वे च धातकीखण्डादयो द्वीपाः जम्बू दीपादारभ्य द्विगुणद्विगुणायाम विष्कम्भपरिधयस्ततः शेषद्वीपसमुद्रापेक्षया जम्बूद्वीप बुरिति । एतेन सामान्यतः परिमाणं कथितम् । विशेषतस्तु आयामादिगतं परिमाणमग्रे वक्ष्यति । तथा-'बहे' वृत्तः, वृत्तोऽयं जम्बूद्वीपः वृत्तत्वं तु चलयवदन्तः शुषिरयुक्तमपि भवतीत्यतोऽस्य वृत्तत्वं संस्थानमाश्रित्य प्रदर्शयति'तेल्ला पू५०' इत्यादि 'तेलापूपसंठाणसंठिए' तैलापूपसंस्थानसंस्थितः तैलेन पक्चोऽपूपस्तैलापूरः तैलेन हि पक्त्रोऽपूपः प्रायः परिपूर्णवृत्तो भवति न घृतपत्र समस्त द्वीप और समुद्रों की अपेक्षा लघु है । क्योंकि शेष द्वीपों और समुद्रो का लवणोदक आदि समुद्रों का एवं धातकी खण्ड आदि द्विपों का जो आयामविष्कम्भ एवं परिधि का प्रमाण है वह जम्बूदीप के आयाम और विष्कम्भ से तथा उसकी परिधि से दुसर होता गया है। इससे सूत्र कारने जम्बूद्वीपका प्रमाण कहा है। यह सब आघाम आदिका परिमाण वे स्वयं आगे प्रकट करनेवाले हैं तथा 'वट्टे' यह जम्बूद्रीप आकार में गोल है । गोल तो वलय की तरह धीच में खाली भागवाला हो सकता है | अतः इसकी गोलाई संस्थान को लेकर कहते है । यह 'यट्टे तेखापुराणसंठिए' तेल में पकाये गये मालपुआ के जैसा वृत्त है तेल में पकाया हुआ पूजा अपने आकार प्रकार में ठीक रूप से परिपूर्ण रहता है घृत में पक्व पुमा ऐसा नहीं होता है यह कही कमती और कही बढती हो जाता है इसके वृत्त को पुनः प्रकट करने के लिये આ જ મૂદ્દીપ સઘળા દ્વીપ સમુદ્રોની અપેક્ષાથી નાના છે. કેમકે બીજા દ્વીપે! અને સમુદ્રોલવણેદક વિગેરે સમુદ્રોનુ તથા ધાતકીખડ વગેરે દ્વીપાના આયામ વિક ́ભ અને પરિધિતું પ્રમાણુ છે, તે જ દ્બીપના આયામ અને વિષ્ણુસથી તથા તેની પરિધિથી ખમણુ ખમણું થતુ જાય છે. તેથી સૂત્રકારે જ ખૂદ્રીપનું પ્રમાણુ નાનુ કહેલ છે. અને આયામ વિગેરેનું પરિમાણુ તે पोतेन भागण प्रगट २शे तथा 'वट्टे' मा ४ मूद्रीय भागरथी गोज छे. વલય ખàાયાની માફક વચમા ખાલીલ ગવાળા પણુ ગેાળાકાર થઈ શકે છે. તેથી तेनी गोणाई संस्थानने सहने हे छे. या गो भर 'वट्टे वेल्लापुयस ठाण संठिए' तेसभां मनाववामां आवेद पुखा भासमाना वो गोज छे तेसमां પકવવામાં આવેલ પુમા પેાતાના આકાર પ્રકારથી ખરાખર રૂપે પરિપૂર્ણ રહે છે. ઘીમાં બનાવવામાં આવેલ પૂઆ એવા ગળાકારવાળા હાતા નથી. તે કયાંક આછા વત્તા ગેળા હાય છે તેનેા ગેાળાકાર બતાવવા ફરીથી આ માણેના ખીજે પદ્મ સૂત્રપાઠ इस छे. 'वटूदे रद्दचक्कवालस ठाण
