________________
प्रमेयोतिका ठीका प्र. ३ उ. ३ सू.२७ गन्धाङ्गस्वरूपनिरूपणम्
४५९
प्रसस्थावरजीवाधिकाररूपप्रकारेणैव
एवमेव-उक्तप्रकारेणैव 'सपुब्वा रेण 'सपूर्वापरेण पूर्वेचापरं चेति पूर्वापरम् पूर्वापरेण सहितं सपूत्रपरं तेन पूर्वापरोक्त समस्त जीव पर्यालोचनया इत्यर्थः । ' आजीवदतेणं' आजीवदृष्टान्तेन, आ - सामस्त्येन जीवा अजीवा सकललोकासिव्याप्त्या स्थिता त्रस स्थावररूपा जीवाः तेषां दृष्टान्तेन समस्तलोकव्यापि जीवनिदर्शनेन तत्र प्रसाः - द्वित्रि- चतुस्तिर्यक् पञ्चेन्द्रिय- नारक - देव - मनुष्याः स्त्रस्त्रापेक्षया अनुक्रमेण प्रत्येकं द्वि-द्वि-द्वि-चतुश्चतुश्रुतु चतुर्दशलक्षसंख्यामाश्रित्य द्वात्रिंशल्लक्षसंख्यकाः
7
,
(३२) स्थावराः - पृथिवी - जळ - तेजो - वायु-वनस्पतयः स्वस्वापेक्षयाऽनुक्रमेण - प्रत्येकं सप्त-सप्त-सप्त- सप्त- सप्त- चतुर्निशदि लक्षसंख्यामाश्रित्य द्विपञ्चागई है - इस तरह के कथन से नल और स्थावर की योनियों की पूर्वा पर परिगणना से समस्त लोक के जीवों की चौरासी लाख योनियां हो जाती हैं. यही बात 'एवमेव सपुच्चाचरेण अजीविदिते णं चउरसीह जाइ कुल कोडी जोणी पमुहसयलहस्सा भवंती तिलमक्खोया' इस सूत्रपाठ द्वारा समझाई गई हैं - यहाँ बाजीव दृष्टान्त से अर्थात् समस्त लोक स्थित जीवों की अपेक्षा से चौरासी लाख जाति कुल कोटियां कही है वह इस प्रकार -बस जीव पसौल लाख होते हैं जैसे दो लाख बेन्द्रिय, दो लाख तेइन्द्रिय, दो लाख चतुरिन्द्रिय, चार लाख तिर्यकू पन्द्रिय, चार लाख नारकी चार लाख देव और चौदह लाख मनुष्य जातियां, ऐसे बत्तीस लाख ब्रस जीव है (३२) एवं स्थावर जीव ५२ बावन लाख होते हैं जैसे- बात लाख पृथिवी काय ७, सात लाख मने त्रसहाय मा मे ४ प्रयोगांतलूत थ लय हे, मेन वात 'तकाप ar utarare चेव' मा सूत्रपाठथी अगर श्वामां आवे छे. आ प्रभारना કથનથી ત્રસ અને સ્થાવરાની ચાનિયાની પૂર્વાપર ગણના કરવાથી સઘળા જીવાની योनि ८४००००० योर्याशीसाथ योनियो य लय हे. ४ वात 'एवमेव सपुव्त्रावरेण आजीविदितेणं चउरासीइ जाइ कुलकोडी जोणीपमुहस्रयसहस्सा भवतीति समक्खाया' मा સૂત્રપાઠ દ્વારા સમજાવવામાં આવી છે.
અહીયાં અજીવ દૃષ્ટાંતથી અર્થાત્ સમસ્ત લેાકસ્થિત જીવાની અપેક્ષાથી ચાર્યશીલાખ જાતિકુલકોઢિયે કહેલ છે તે આ પ્રમણે છે, ત્રસજીવ ખત્રીસ લાખ થાય છે. જેમકે એ લાખ એ ઇઈંદ્રિયવાળા, બે લાખ ત્રણ ઇઇંદ્રિયવાળા એ લાખ ચાર ઇંદ્રિયવાળા, ચાર લાખ તિય ક, ૫ ચેન્દ્રિય ચાર લાખ નારકી, ચાર લાખ દેવ અને ચૌદ લાખ મનુષ્યની જાતિયે આ રીતે બત્રીસ લાખ ત્રસ જીવે છે. તેમજ સ્થાવર જીવા પણ ખાવન લાખ થાય છે. જેમકે સાત લાખ પૃથ્વીકાય ૭