________________
stratifier टीका प्र.३ ४.३ ४.२९ संसारसमान्नकजीवनिरूपणम्
---
टीका- 'कविहाणं भंते ।' कतिविधाः खल भदन्न । संसार समावन्तगा जीवा पन्नत्ता' संसारसमापन्नकाः चातुर्गतिकसंसारे विद्यमाना जीवाः प्राणिनः पता:- कथिता इति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' ऐ गौतम ! 'छव्विदा संसारसमान्नगां जीवा पन्नत्ता' संसार समापन्नका जीवाः षड्विधाःषट् प्रकारकाः प्रज्ञप्ताः - कथिताः 'तं जहा ' तद्यथा - 'पुढ वीकया जा उसकाइया' पृथिवीकायिका यावत् कायिकाः अत्र यावत्पदेना प्रकाशिक - तेजस्कायिकवायुकायिक- वनस्पतिकायिकानां जीवानां संग्रहो भवति तथा च- पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पति त्रसकायात् संपारसमापन्नका जोदाः पविधाः प्रज्ञप्ता इति । 'से किं तं पुढवीकाइया' अथ के ते पृथिवीकाइकाः पृथिवीकायिक जीवानां कियन्तो मेदा इति प्रश्नः,
' के विहाणं भंते ! संसारसमापन्नगा जीवा' इत्यादि ।
टीकार्थ- गौतमस्वामी ने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है- 'कइ विहाणं भंते! संसारसमावन्नगा जीवा पन्नता' हे भदन्त ! संसारी जीव कितने प्रकार के कहे गये हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा ! छव्विहां संसारसमावन्नगा जीवा पण्णत्ता' हे गौतम! संसारी जीव छह प्रकार के कहे गये हैं- 'तं जहां' जैसा 'पुढवीकाइया जाव तसकाइया' पृथिवीकायिक यावत् त्र कविक यहां यावत्पद से अकायिक, तेजस्कायिक, वायुकायिक और वनस्पतिकाधिक इन जीवों का संग्रह हुआ है. तथा च पृथिवीकायिक, अकायिक, तेजस्काfur, वायुकायिक, वनस्पतिकायिक और त्रसकाधिक के भेद से संसार समापनक जीव छह प्रकार के कहे गये हैं । 'से किं तं पुढयीकाहया' हे भदन्त ! पृथिवीकायिक जीवों के कितने भेद हैं ? इसके उत्तर में प्रभुश्री
४४७
'कइ विहाण' भंते ! संसारसमावण्णना जीवा' इत्याहि
टीअर्थ' – 'श्रीगौतमस्वामी अनुश्री ने भेवु पूछे है 'कइविहाणं भते ! समावण्णा जीवा पण्णत्ता' हे भगवन् संसारी लो डेंटला प्रारना કહેવામાં આવ્યા છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે 'गोमा ! छन्विद्दा संसारसमावन्नगा जीवा पण्णत्ता' हे गौतम ! संसारी व छ अारना उडेवामां भाव्या छे. 'त' जहा' भडे 'पुढवीकाइया जाव तखकाइया' પૃથ્વીકાયિક ચાવતા ત્રસકાયિક, અહિયાં યાવત્પદથી અકાયિક, તેજસ્કાયિક, વાયુકાચિક વનસ્પતિકાયિક, અને ત્રસકાયિકના ભેદ્યથી સ'સારસમાપન્નક જીવે છ પ્રકારના કહેવામાં આવ્યા છે.
'से किं त पुढवीकाइया' हे भगवन् । पृथ्वीश्रयि मा अश्रना उत्तरभां प्रभुश्री गौतमस्वामीने
लेउ
एवोना डेटसा हे ! 'गोयमा !