________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र. ३ उ.२ ६.१९ नारकाणामुच्छवासादिनिरूपणम्
२०५
टीका - - ' इमी से णं भंते ! स्यगप्पभाए पुढवीए' एतस्यां खल्ल भदन्त ! रत्नप्रभायां पृथिव्याम्, 'नेरइयाणं' नैरविकाणाम् 'केषिया पोग्गला' कीदृशाः पुद्गला 'उस्सासचार परिणमति' उच्छ्वासतया - श्वासोच्छ्वासरूपेण परिणमन्ति-परिणामं प्राप्नुवन्ति ? इति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे tatara ! 'जे फैला अणिडा बार अरुणामा' ये पुद्गला अनिष्टा यावदआकान्ता अपियामा अमनोज्ञा अनोमाः, तत्र न इष्टाः न अभिलषिता इत्यनिष्टाः तत्रानिष्टयपि किञ्चित् सर्वस्मै अनिष्टं न भ तिरुवैिचित्र्य दतः
अब सूत्रकार नारकीयों के उच्छ्वास आदि का कथन कहते हैं। 'इमीले णं भंते! यजष्माए पुढबीए जैरइयाणं केरिलया पोग्ला' हादिसूत्र १९
टीकार्थ- जौलव ने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'इमीले णं भंते! रयणप्पभाष पुढवीए' हे भदन्त ! इस रत्नप्रभा पृथिवी के 'नेरइयाण' नैरयिकों के 'केरिया पोगला' कैसे पुद्गल 'उस्सासतया परिणमंति' उच्छ्वास रूप से श्वासोच्छ्रास रूप से परिणत होते है ? अर्थात् किस प्रकार के पुद्गल नारक जीवों के श्वासोच्छ्वास रूप से परिणमते हैं? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोयमा ! जे पोग्ला अणिट्टा जाव अमणामा' 'हे गौतम! जो पुल अनिष्ट यावत्-अकान्त अप्रिय, अशुभ, अमनोज्ञ और अपनsa, जिन्हें ग्रहण करने की मन से भी इच्छा नहीं होती है-ऐसे पुद्गल ही नारक जीवों के श्वासोच्छ्वास रूप से परिणमते
હવે સૂત્રકાર નારક જીવાના ઉચ્છવાસ વિગેરેનુ કથન કરે છે,
'इमी से णं भंवे ! रयणप्पभाए पुढीए णेरइयाणं केरिया पोग्गला ४त्याहि टीठार्थ — गौतमस्वामी मे अलुश्रीने शो पूछयु !' इमीसे णं भवे ! रणभाए पुढवीए' हे भगवन् मा रत्नअला पृथ्वीना 'णेरइया णं' नैरयि अने 'केरिया पोगला' देवा अभरना युद्धगसेो 'उस्साखतया परिणमंति' (२ वास પણાથી એટલે કે શ્વાસેાચ્છવાસ રૂપે પરિણમે છે ? અર્થાત કેવા પ્રકારના પુદ્ગલા નરકજીવેના શ્વાસેાચ્છવાસ પણાથી પરિણમે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં अनुश्री गौतमस्वाभीने हे छे ! 'गोयमा ! जे पोग्गला अणिट्टा जाव अमणामा ' હે ગૌતમ જે પુદ્ગલેા અનિષ્ટ યાવત્ અકાંત, અપ્રિય, અશુભ, અમને જ્ઞ અને અમનેડમ કે જેને ગ્રહણ કરવાની ઇચ્છા મનમાં પણ હેાતી નથી. એવા પુદ્ગલાજ નારક જવાના શ્વાસેાચ્છવાસ રૂપે પરિણમે છે. જે ઇષ્ટ નાય