Adhyatmamatpariksha Shabdasha Vivechan Part 01

Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 21

ગાથા 39
અનુક્રમણિકા પૃષ્ઠ •
૧૪૩ ૧૪૩ ૧૪૪ ૧૪૪ ૧૪૪
૧૪૫ ૧૪૪–૧૪૫
૧૪૬
૧૪૬ ૧૪૭
૧૪૮ ૧૧૪૮-૧૪૯ ૧૪૮-૧૪૯ ૧૪૮-૧૪૯
૧૪૮-૧૫૦
વિષય અતૃષ્ણાશ્રુધાસ્વભાવ ભાવનાની આવશ્યકતા. પ્રશસ્ત ડ્રી-કુત્સા સંયમના સ્થિરીકરણાદિમાં કારણ . સંયતને ઉપકરણની ઉચિતતાની સ્થાપક યુક્તિ. ઉત્સર્ગ અને અપવાદની પરસ્પર મૈત્રી. ઉત્સર્ગ અને અપવાદનું સ્વરૂપ. દિગંબરમતે અપવાદસાપેક્ષ ઉત્સર્ગ અને ઉત્સર્ગસાપેક્ષ અપવાદનું સ્વરૂપ. દિગંબરમત ઉત્સર્ગઅપવાદની મૈત્રીથી આચરણનું ઉદ્ધરણ. અપવાદની ઉપાદેયતા. અપવાદનિરપેક્ષ ઉત્સર્ગ કર્મબંધનું કારણ, ઉત્સર્ગનિરપેક્ષ અપવાદ દોષરૂપ તથા મહાકર્મબંધનું કારણ. ઉત્સર્ગ-અપવાદની મૈત્રીથી ગ્રહણ કરાતી ઉપધિમાં અચલતાદિ પ્રશસ્ત ભાવો. ઉપકરણના ગ્રહણથી દ્રવ્યપ્રત્યાખ્યાનના ભંગની દિગંબરની યુક્તિનું નિરાકરણ. પરિગ્રહના ચાર ભેદો ઉદ્ધરણપૂર્વક. દિગંબરમતે દ્રવ્ય પરિગ્રહમાં લેપનો સંભવ. પખીસૂત્રમાં કહેલ ચાર પ્રકારના પરિગ્રહની પણ મૂચ્છત્યાગમાં વિશ્રાંતિ. ચાર પ્રકારના પરિગ્રહને કહેનારા પખીસૂત્રના વચનનું તાત્પર્ય, મૂચ્છત્યાગમાં વિશ્રાંતિની યુક્તિ, ઉદ્ધરણપૂર્વક. પ્રાણાતિપાતાદિને મોહજન્ય માનનાર મતનું કેવલીને પણ કાયા દ્વારા દ્રવ્યાશ્રય માનવાની આપત્તિ દ્વારા નિરાકરણ. દિગંબરના મતે મોહથી પરપદાર્થવિષયક પ્રવૃત્તિ હોવાને કારણે મોતની સત્તાથી પરપદાર્થવિષયક દ્રવ્યપરિણતિ સ્વીકારી શકાય તો પણ તે યુક્ત નથી. મોહના પરિણામ વગર યોગમાત્રથી પણ પ્રવૃત્તિના સંભવની યુક્તિ. મુનિને વસ્ત્ર ધર્મમાં ઉપકારક છે એ પ્રકારે ગાથા-૪માં કહેલ કથનનો ઉપસંહાર. સંયમના ઉપકરણનું ફળદર્શક સ્વરૂપ. પૃચ્છા કરનાર દિગંબર અને ઉપહાસ કરનાર આધ્યાત્મિકોના અત્યાર સુધી કરાયેલ નિરાકરણનું નિગમન. અધ્યાત્મપ્રાપ્તિનો ઉપાય. પરમ અધ્યાત્મનું સ્વરૂપ. વ્યવહારનયના લોપથી થતા અપાયનું વિધાન. બાહ્ય ક્રિયાના લોપથી ઉસૂત્રની પ્રાપ્તિ, એ વાતનું યુક્તિ તેમજ આવશ્યકનિયુક્તિના ઉદ્ધરણ દ્વારા સમર્થન. નિશ્ચયનયથી ઇષ્ટસાધનતાજ્ઞાનથી પ્રવૃત્તિ અને વ્યવહારનયથી ઇષ્ટપ્રયોજકતાજ્ઞાનથી પ્રવૃત્તિ. મરુદેવાદિને નિસર્ગથી જ કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ. નિશ્ચયનયથી સ્વભાવથી જ સર્વકાર્યની નિષ્પત્તિ અને વ્યવહારનયથી બાહ્ય ક્રિયા દ્વારા કાર્યની નિષ્પત્તિ. સ્વભાવથી જ કાર્યનિષ્પત્તિ સ્વીકારનાર બૌદ્ધની યુક્તિ અને બાહ્ય હેતુથી જ કાર્યનિષ્પત્તિના સ્થાપક નૈયાયિકની યુક્તિ. બૌદ્ધને અભિમત સ્વભાવવાદ અને નૈયાયિકને અભિમત હેતુવાદ, ઉભયની
૧૫૭-૧૫૩
૧૫૩-૧૫૪ ૧૫૩-૧૫૪ ૧૫૪-૧૫
૧૫૫
૧૫૫-૧૫૭ ૧૫૭-૧૫૮
૧૫૮ ૧૫૮-૧૫૯
૧૫૯-૧૬૦
૧૬૧ ૧૬૨-૧૬૩
૧૬૨-૧૬૩
૧૬૩-૧૬૭